ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2013 ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. β Α3. α Α4. δ Α5. α ΘΕΜΑ Β Β1. Σελ. 123-124 «Η γονιδιακή θεραπεία εφαρμόστηκε και εισάγονται πάλι σ αυτόν.» Β2. Σελ. 133 «Διαγονιδιακά ονομάζονται τα ζώα χοίρων και αιγών.» Β3. Σελ. 21 «Τα μιτοχόνδρια και οι χλωροπλάστες ως ημιαυτόνομα» Β4. Σελ. 35 «Ο γενετικός κώδικας συνώνυμα.» ΘΕΜΑ Γ Γ1. Βασιζόμενοι στο 2 ο νόμο του Mendel- σελ 73-74 «Βασιζόμενος στο 2 ο νόμο διυβριδισμού.»- διαχωρίζουμε τα χαρακτηριστικά και τα μελετάμε ανεξάρτητα. Μέγεθος φτερών Θηλυκά: 300 με φυσιολογικά φτερά 100 με ατροφικά φτερά Άρα αναλογία 3 με φυσιολογικά: 1 με ατροφικά Αρσενικά: 300 με φυσιολογικά φτερά 100 με ατροφικά φτερά Άρα αναλογία 3 με φυσιολογικά: 1 με ατροφικά
Η εκφώνηση αναφέρει ότι το γονίδιο για το φυσιολογικό μέγεθος φτερών είναι αυτοσωμικό επικρατές Η αναλογία 3:1 προκύπτει από διασταύρωση 2 ετερόζυγων ατόμων Με βάση τα παραπάνω ισχύει Συμβολισμός Γονίδιο για φυσιολογικό μέγεθος φτερών: Μ Γονίδιο για ατροφικά φτερά :μ Πιθανοί γονότυποι Άτομο με φυσιολογικό μέγεθος φτερών : ΜΜ ή Μμ Άτομο με ατροφικά φτερά : μμ Η διασταύρωση είναι P: Μμ Μμ Γαμέτες Μ,μ Μ,μ Τετράγωνο Punnett Μ μ M ΜΜ Μμ μ Μμ μμ 3 με φυσιολογικά φτερά : 1 με ατροφικά φτερά Η παραπάνω διασταύρωση βασίζεται στο 1 ο νόμο του Μendel σελ. 71 «ο τρόπος με τον οποίο διαχωρισμού των αλληλόμορφων γονιδίων.» Άρα οι γονότυποι των γονέων όσον αφορά το μέγεθος των φτερών θα είναι Ρ: Μμ Μμ
Γ2. Χρώμα ματιών Θηλυκά: 200 με κόκκινα μάτια 200 με λευκά μάτια Άρα αναλογία 1 με κόκκινα: 1 με λευκά Αρσενικά: 200 με κόκκινα μάτια 200 με λευκά μάτια Άρα αναλογία 1 με κόκκινα: 1 με λευκά H εκφώνηση αναφέρει ότι το γονίδιο για το κόκκινο χρώμα ματιών είναι επικρατές Ότι το φύλο καθορίζεται στα έντομα όπως στον άνθρωπο. Δεν γνωρίζουμε αν το γονίδιο κληρονομείται με αυτοσωμικό ή φυλοσύνδετο τρόπο οπότε πρέπει να διερευνηθούν και οι δύο περιπτώσεις. Α περίπτωση Το γονίδιο για το χρώμα των ματιών να είναι αυτοσωμικό Τότε Συμβολισμός Γονίδιο για κόκκινο χρώμα ματιών : Κ Γονίδιο για λευκό χρώμα ματιών :κ Πιθανοί γονότυποι Άτομο με κόκκινο χρώμα ματιών: ΚΚ ήκκ Άτομο με λευκό χρώμα ματιών : κκ Η αναλογία 1:1 προκύπτει από διασταύρωση ενός ατόμου ετερόζυγου με ένα ομόζυγο ως προς το υπολειπόμενο
Επιβεβαίωση Η διασταύρωση είναι P: Κκ κκ Γαμέτες Κ,κ κ Τετράγωνο Punnett Κ κ κ Κκ κκ 1 με κόκκινα μάτια: 1 με λευκά μάτια Άρα αν το γονίδιο είναι αυτοσωμικό τότε οι γονότυποι των γονέων θα είναι Ρ: θηλυκό Κκ αρσενικό κκ ή αρσενικό Κκ θηλυκό κκ Β περίπτωση Το γονίδιο για το χρώμα των ματιών να είναι φυλοσύνδετο Τότε Συμβολισμός Γονίδιο για κόκκινο χρώμα ματιών : Χ Κ Γονίδιο για λευκό χρώμα ματιών :Χ κ Πιθανοί γονότυποι Άτομο με κόκκινο χρώμα ματιών: θηλυκό: Χ Κ Χ Κ ή Χ Κ Χ κ αρσενικό Χ Κ Υ Άτομο με λευκό χρώμα ματιών : θηλυκό: Χ κ Χ κ αρσενικό Χ κ Υ Από την αναλογία βλέπουμε ότι τα μισά αρσενικά έχουν προκύψει με κόκκινα μάτια άρα Χ Κ Υ και ότι τα άλλα μισά αρσενικά έχουν προκύψει με λευκά μάτια Χ κ Υ. Γνωρίζουμε ότι τα αρσενικά παίρνουν το Χ φυλετικό
χρωμόσωμα από τη μητέρα και το Υ από το πατέρα. Άρα ο γονότυπος της μητέρας θα είναι Χ Κ Χ κ. Γνωρίζουμε ότι τα θηλυκά παίρνουν ένα Χ φυλετικό χρωμόσωμα από τη μητέρα και ένα από το πατέρα. Στα θηλυκά η αναλογία είναι 1:1 άρα ο γονότυπος του πατέρα είναι Χ κ Υ (αυτό μπορεί να αποδειχτεί και με τον έλεγχο 2 περιπτώσεων με διασταυρώσεις). Επιβεβαίωση Ρ: θηλυκό Χ Κ Χ κ αρσενικό Χ κ Υ Γαμέτες: Χ Κ, Χ κ Χ κ,υ Τετράγωνο Punnett Υ Χ Κ Χ Κ Χ κ Χ Κ Υ Χ κ Χ κ Χ κ Χ κ Υ Χ κ Αρσενικά 1 με κόκκινα μάτια: 1 με λευκά μάτια Θηλυκά 1 με κόκκινα μάτια: 1 με λευκά μάτια Άρα αν το γονίδιο είναι φυλοσύνδετο τότε οι γονότυποι των γονέων θα είναι Άρα οι γονότυποι των γονέων Ρ: θηλυκό Χ Κ Χ κ αρσενικό Χ κ Υ Για όλα τα παραπάνω ισχύειουν ο 1 Ο και 2 Ο νόμος του Mendel που έχουν ήδη αναφερθεί. Σχόλιο: τα ερωτήματα Γ1 και Γ2 μπορούν να αντιμετωπισθούν ενιαία με διασταυρώσεις διυβριδισμού.
Γ3. Ατελώς επικρατή Συνεπικρατή Πολλαπλά αλληλόμορφα Θνησιγόνα Φυλοσύνδετα ΘΕΜΑ Δ Δ1. Υβριδοποιημένο μόριο 1 (1-3): 5 - AAATGAAACCAGGATAAG-3 3 - TTTACTTTGGTCCTATTCTTAA-5 Υβριδοποιημένο μόριο 2 (2-4): 5 - AATTCGGGGGGC -3 3 - GCCCCCCGTTAA- 5 Δ2. Το υβριδοποιημένο μόριο που περιέχει το γονίδιο θα περιέχει τις τριπλέτες που αντιστοιχούν στο mrna στο κωδικόνιο έναρξης 5 -AUG -3 και σε ένα από τα κωδικόνια λήξης 5 -UAA-3 ή 5 -UAG-3 ή 5 -UGA-3. Ελέγχοντας στο υβριδοποιημένο μόριο 1 και τις δυο αλυσίδες τη πάνω από δεξιά προς τα αριστερά και τη κάτω από αριστερά προς τα δεξιά εντοπίζουμε στη κάτω αλυσίδα τη τριπλέτα νουκλεοτιδίων 3 -TAC-5 που αντιστοιχεί στο mrna στο κωδικόνιο έναρξης 5 -AUG-3 και με βήμα τριπλέτας τη τριπλέτα νουκλεοτιδίων 3 -ΑΤΤ-5 που αντιστοιχεί στο mrna στο κωδικόνιο λήξης 5 -UAA-3.
Κάνοντας τον αντίστοιχο έλεγχο στο υβριδοποιημένο μόριο 2 δεν εντοπίζουμε αντίστοιχες αλληλουχίες. Άρα το γονίδιο περιέχεται στο υβριδοποιημένο μόριο 1 και μη κωδική είναι η κάτω αλυσίδα. Άρα το mrna που θα προκύψει θα είναι 5 - AAAUGAAACCAGGAUAAGAAUU- 3 Αιτιολόγηση του mrna με περιγραφή μεταγραφής σελ. 32-33 «Η RNA πολυμεράση επιτρέπουν την απελευθέρωση του» Δ3. To επόμενο trna που θα συνδεθεί στο ριβόσωμα μετά την απομάκρυνση του trna που μεταφέρει την λυσίνη θα είναι τo trna που μεταφέρει την γλυκίνη και θα έχει αντικωδικόνιο 3 CCU 5. Αιτιολόγηση από περιγραφή της επιμήκυνσης στη πρωτεινοσύνθεση σελ. 37 «κατά την επιμήκυνση μεταξύ τους» Δ4. Η DNA δεσμάση συνδέει αλυσίδες νουκλεικών οξέων δημιουργώντας τον 3-5 φωσφοδιεστερικό δεσμό Σελ 14 σχολικό βιβλίο: «Μια πολυνουκλεοτιδική αλυσίδα φωσφοδιεστερικό δεσμό». Από τη δράση της θα προκύψουν τα εξής μόρια 1η περίπτωση: 5' AAATGAAACCAGGATAAG AATTCGGGGGC 3' 3' TTTACTTTGGTCCTATTCTTAAGCCCCCGTTAA 5' 2η περίπτωση: 5' AAATGAAACCAGGATAAGAATTGCCCCCCG 3' 3' TTTACTTTGGTCCTATTCTTAACGGGGGGCTTAA 5'
Στη 1 η περίπτωση η EcoRI αναγνωρίζει την αλληλουχία μια φορά και θα δημιουργηθούν 2 κομμάτια. 1η περίπτωση: 5' AAATGAAACCAGGATAAG AATTCGGGGGC 3' 3' TTTACTTTGGTCCTATTCTTAA GCCCCCGTTAA 5' Και τα κομμάτια που θα προκύψουν θα είναι Α. 5' AAATGAAACCAGGATAAG -3 3' TTTACTTTGGTCCTATTCTTAA-5 Β. 5' AATTCGGGGGC 3' 3' GCCCCCGTTAA 5' Στη 2 η περίπτωση δεν υπάρχει θέση αναγνώρισης από την EcoRI οπότε θα παραμείνει 1 ενιαίο τμήμα. Σελ. 57 σχολικού βιβλίου: «Μια από τις περιοριστικές ενδονουκλεάσες που χρησιμοποιούν ευρέως με το ίδιο ενζυμο.» Συνεπώς η αλληλουχία που αναγνωρίζει η ΕcoRI υπάρχει μόνο στην 1η περίπτωση και προκύπτουν 2 κομμάτια Επιμέλεια Χορτάτου Ράνια Βιολόγος ΠΥΡΓΟΣ ΗΛΕΙΑΣ