Ο χωρικός προσδιορισμός της μάχης του Ορμενίου (1371)

Δύο χρόνια μετά τη μάχη στο Εμπύθιο (1352), οι Οθωμανοί κατέλαβαν την Καλλίπολη και πολιόρκησαν την Κων/πολη το 1359. Κατάληψη του Διδυμοτείχου (το 1361 προσωρινά - το 1363 οριστικά) και της Αδριανούπολης (το 1368/69). 18/5/2019 1

Η κατάληψη της Αδριανούπολης θορύβησε τους άλλους διεκδικητές της Πόλης, τους Σέρβους και μέσα στα πλαίσια του ανταγωνισμού για κυριαρχία επί βυζαντινών εδαφών συνήφθη η μάχη στο Τζερνομιάνο (1371). 26 Σεπτεμβρίου 1371. Νότια πλευρά του Έβρου ποταμού (Νικολούδης χ.χ.), κοντά στο σημερινό Ορμένιο. Μοναδική περιγραφή: ο Λαόνικος Χαλκοκονδύλης. 18/5/2019 2

Οι στρατιωτικές ενωμένες χριστιανικές δυνάμεις, σύμφωνα με τον Χαλκοκονδύλη, ήταν 60.000-70.000 υπό την ηγεσία του Σέρβου βασιλιά Βουκασίν και του αδελφού του, Δεσπότη Ούγγλεση. Οι Οθωμανοί με επικεφαλής τους Λάλα Σαχίν και Χατζή Ιλμπέη διέθεταν περίπου 4.000 άνδρες (Νικολούδης 1994). 18/5/2019 3

18/5/2019 4 Οι ενωμένες χριστιανικές δυνάμεις είχαν επιδοθεί σε ολονύκτια οινοποσία και δεν είχαν τηρήσει κανένα κανόνα επαγρύπνησης και ασφαλείας. Στη μάχη σκοτώθηκαν οι δύο ηγέτες των Σέρβων. Ο στρατός τους εξολοθρεύτηκε ολοκληρωτικά. Η τουρκική ιστορία κατέγραψε τη μάχη αυτή ως «κατατρόπωση των Σέρβων» (Castellan 1991, Liakopoulos 2002).

18/5/2019 5 Πού ακριβώς έγινε η μάχη του Ορμενίου; Υπάρχουν ευρήματα; Έχουμε κάποιο τεκμήριο; Σε ένα στρατόπεδο 60.000-70.000 στρατιωτών ήταν απαραίτητα και σκεύη μεταφοράς και διατήρησης εφοδίων για τη διατροφή τους. Τα σκεύη θα βρίσκονταν συγκεντρωμένα σε συγκεκριμένο μέρος παρασκευής φαγητού (μαγειρεία).

18/5/2019 6 Τα σκεύη αυτά έπρεπε να είναι ευτελούς ποιότητας, απλά και εύχρηστα, όπως συνήθως συμβαίνει σε εκστρατευτικά σώματα. Τα πιο ευτελή είναι συνήθως τα πήλινα σκεύη για νερό, διατήρηση ή μεταφορά εδώδιμων προϊόντων ή μεταφορά προϊόντων απαραίτητων για την παρασκευή του φαγητού (ελαιόλαδο).

18/5/2019 7 Περιμένουμε, λοιπόν, τα ευρήματα να έχουν σχέση με πήλινα σκεύη και όχι μεταλλικά, γιατί τα μεταλλικά, ως χρήσιμα, δεν θα μπορούσαν να αφεθούν στο πεδίο της μάχης. Για τα μόνα που, λογικά, θα έδειχναν αδιαφορία οι άνθρωποι που περνούσαν από το πεδίο της μάχης κατά τη διάρκεια των προηγούμενων 648 ετών, θα ήταν τα ευτελούς ποιότητας πήλινα αντικείμενα.

18/5/2019 8 Πράγματι έχουν περισωθεί και βρίσκονται σε μία συγκεκριμένη περιοχή πλήθος μικρών τμημάτων από πήλινα αντικείμενα, τα οποία έχουν θρυμματιστεί από τη συνεχή άροση. Πολλά από αυτά έχουν εμφανείς χαρακιές από τα μαχαίρια του αρότρου, αλλά υπάρχουν και άλλα που έχουν γραμμές του αρχικού σχεδίου τους.

Τα ευρήματα 18/5/2019 9

18/5/2019 10 Τα ευρήματα

18/5/2019 21 Για ένα πλήθος 60.000-70.000 ανθρώπων, αν υπολογίσουμε ότι ως άτομο ο καθένας χρειάζεται το λιγότερο 2 τ.μ., ο χώρος, με τα υποζύγια και τα άλλα βοηθητικά αντικείμενα της εκστρατείας, έπρεπε να υπερβαίνει τα 200 στρέμματα. Η στρατοπέδευση έπρεπε να γίνει κοντά σε χώρο ύπαρξης και εύκολης μεταφοράς νερού.

18/5/2019 22 Ο Έβρος ποταμός, σύμφωνα με μαρτυρίες πολύ ηλικιωμένων κατοίκων του Ορμενίου, πριν από εκατό χρόνια περνούσε από την άκρη του χωριού στην ΒΑ πλευρά του. Επίσης από μαρτυρίες των κατοίκων που ακόμη βρίσκονται εν ζωή η ανατολική πλευρά του χωριού καλύπτονταν στους πρόποδες του λόφου από έλη μέχρι πριν από πενήντα χρόνια. Έτσι, αποκλείεται ως χώρος στρατοπέδευσης η περιοχή βόρεια και βορειοανατολικά του χωριού.

18/5/2019 23 Η ελώδης ΒΑ περιοχή (μέχρι πριν 50 χρόνια)

18/5/2019 24 Έτσι, αποκλείεται ως χώρος στρατοπέδευσης η περιοχή βόρεια και βορειοανατολικά του χωριού. Όλα συνηγορούν ότι η στρατοπέδευση των Σέρβων έγινε στην ΝΔ πλευρά του Ορμενίου, στην περιοχή που υπάρχουν τα ευρήματα.

18/5/2019 25 Ο εφοδιασμός του στρατεύματος με νερό από τον ποταμό, με βάση το προηγούμενο δεδομένο, ήταν εύκολος, αφού αυτός απείχε πολύ κοντά από το σημείο των ευρημάτων. Η ΝΔ πλευρά του χωριού παρέχει όλη την άπλα για στρατοπέδευση. Η έκταση αυτή πριν από 648 χρόνια θα ήταν δασώδης, γιατί μέχρι και τη δεκαετία του 1950 στην έκταση αυτή υπήρχαν δρύες, που για τις ανάγκες της καλλιέργειας ξεριζώθηκαν.

18/5/2019 26 Η έκταση αυτή συνδύαζε ύψωμα και πεδιάδα, δύο στοιχεία απαραίτητα πρώτα για προφύλαξη και εξασφάλιση άμυνας του στρατού και δεύτερον άνετης εγκατάστασης. Με βάση, λοιπόν, τα παραπάνω, από την άκρη του λόφου, ΝΔ, χρειάζεται ένα παραλληλόγραμμο με ακτίνα 50 μέτρα Χ 40 μέτρα.

18/5/2019 27 Απόσταση 500 μ. περίπου, Β - Ν

18/5/2019 28 Απόσταση 400 μ. περίπου, ΒΑ - ΒΔ

18/5/2019 29 Το πεδίο της μάχης (200 στρ. περίπου)

18/5/2019 30 Γενική άποψη του χώρου της μάχης

18/5/2019 33 Συμπεράσματα Τα τεκμήρια αυτά προσδιορίζουν με ακρίβεια τον χώρο διεξαγωγής της μάχης του Ορμενίου. Δεν μπορούν να ταυτοποιηθούν ως διαφορετικά ευρήματα που να ανήκουν σε άλλη εποχή ή σε άλλη δραστηριότητα. Απόλυτη βεβαιότητα θα υπάρξει με εργαστηριακό έλεγχο για τη χρονολόγησή τους.

18/5/2019 34 Ευχαριστούμε για την προσοχή σας! Αθανάσιος Βασιλειάδης Ιωάννης Κούζας