ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Ημερομηνία: Δευτέρα, 13 Δεκεμβρίου 2010 Θέμα: Ομιλία της Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Λούκας Τ. Κατσέλη, κατά τη συζήτηση του σ/ν «Επείγοντα μέτρα εφαρμογής του Προγράμματος Στήριξης της ελληνικής οικονομίας» στην κοινή συνεδρίαση των Επιτροπών Οικονομικών και Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής Αγαπητοί συνάδελφοι, ο βασικός λόγος για τον οποίο επελέγη η διαδικασία του κατεπείγοντος, όσον αφορά στα εργασιακά θέματα, ήταν γιατί οι ρυθμίσεις που απορρέουν από το Μνημόνιο αποτελούν, όπως είπε και ο Υπουργός Οικονομικών, διαρθρωτικό ορόσημο για την τέταρτη δόση και οι διαπραγματεύσεις συνεχιζόντουσαν μέχρι την προηγούμενη εβδομάδα με στόχο την αλλαγή του άρθρου 2 παρ. 7 του Μνημονίου. Και επειδή, κύριε Μαρκάκη, μιλήσατε για προσχηματικό διάλογο, θα ήθελα να σας υπενθυμίσω το άρθρο 2 παρ. 7, το οποίο και εσείς και εμείς ψηφίσαμε στο Μνημόνιο, στο νόμο 3845/2010: «Οι όροι των ομοιοεπαγγελματικών και επιχειρησιακών συμβάσεων εργασίας μπορούν να αποκλίνουν έναντι των αντίστοιχων όρων κλαδικών συμβάσεων εργασίας, καθώς και των εθνικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας και οι όροι των κλαδικών συμβάσεων εργασίας μπορούν να αποκλίνουν έναντι των αντίστοιχων όρων εθνικών γενικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας και με απόφαση του Υπουργού μπορεί να ρυθμίζεται κάθε αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή των διατάξεων της παραγράφου αυτής». Επομένως, εάν δεν είχε γίνει αυτή η διαπραγμάτευση, όχι μόνο οι επιχειρησιακές θα ήταν γενικευμένα χωρίς όρους κάτω από τις κλαδικές, αλλά και οι κλαδικές θα μπορούσαν να κινούνται κάτω από την εθνική γενική συλλογική σύμβαση εργασίας. Αντίθετα, η συρροή δεν καταργήθηκε, δεν καταργήθηκε η επέκταση και δεν υπάρχει απόκλιση κάτω από την εθνική γενική συλλογική σύμβαση εργασίας. Κύριε Μαυρίκο, είμαι σίγουρη πως θα συμφωνήσετε ότι, εάν οι επιχειρησιακές ήταν κάτω από τις κλαδικές, δεν θα προβλεπόταν απόκλιση των επιχειρησιακών έναντι των αντίστοιχων όρων των κλαδικών. Οι επιχειρησιακές σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις είναι περίπου 10% -15% πάνω από τις κλαδικές.
Ποια είναι, αγαπητοί συνάδελφοι, η πραγματικότητα σήμερα στην αγορά; Πολλές επιχειρήσεις στην πλειοψηφία τους, μικρές και μεσαίες, δεν τα βγάζουν πέρα. Η αγορά, το ξέρουμε όλοι, είναι πεσμένη, ο τζίρος είναι μειωμένος και πολλές επιχειρήσεις οδηγούνται σε κλείσιμο. Το αποτέλεσμα ποιο είναι; Έχουμε απώλεια θέσεων εργασίας, αύξηση της ανεργίας, μεγαλύτερη ύφεση. Και οι εργοδότες τότε τι κάνουν; Τι κάνουν τώρα που μιλάμε; Ζητούν από τους εργαζόμενους, σε ατομική βάση, κάτω από το τραπέζι, να κάνουν διευθετήσεις όσο όσο, για να μπορέσει να διατηρηθεί εν ζωή η επιχείρηση. Τι κάνουμε εμείς και πώς αντιμετωπίζουμε αυτή την πραγματικότητα; Δημιουργούμε μια νέα μορφή επιχειρησιακής συλλογικής σύμβασης, με στόχο ακριβώς τη βιωσιμότητα της επιχείρησης για τη διατήρηση θέσεων εργασίας. Παρέχουμε, δηλαδή, μια αναγκαία στοχευμένη προσεκτική ευελιξία για τη διατήρηση θέσεων εργασίας στις επιχειρήσεις που σήμερα αντιμετωπίζουν προβλήματα, με σεβασμό στα εργασιακά δικαιώματα. Σε καλές εποχές - και θέλω να το πω αυτό γιατί πιστεύω ότι είναι μια ρύθμιση που θα μπορούσε να ισχύει και σε άλλες εποχές η ίδια αυτή επιχειρησιακή σύμβαση θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των μισθών και βελτίωση των όρων εργασίας υπέρ των εργαζομένων με στόχο τη βελτίωση της παραγωγικότητας. Και στις δύο περιπτώσεις η ανταγωνιστικότητα της επιχείρησης βελτιώνεται και στις δύο περιπτώσεις εργαζόμενοι και εργοδότες καλούνται να αναλάβουν τις ευθύνες τους, να καθίσουν γύρω από ένα τραπέζι, να συζητήσουν για το παρόν και το μέλλον της επιχείρησης, να αναζητήσουν από κοινού λύσεις και, εάν καταστεί δυνατόν, να συνάψουν μεταξύ τους μια συμφωνία, που θα επικυρωθεί με αντίστοιχη σύμβαση, που θα γνωστοποιήσουν στο συμβούλιο κοινωνικού ελέγχου του ΣΕΠΕ. Δημιουργούμε, δηλαδή, κάτω από τις σημερινές συνθήκες, ένα ανάχωμα, ώστε να μην οδηγηθούν επιχειρήσεις στο κλείσιμο, με αποτέλεσμα τη μαζική απώλεια θέσεων εργασίας και προσπαθούμε να διασφαλίσουμε αυτό που θεωρούμε ως ύψιστο κοινωνικό δικαίωμα, το δικαίωμα στην εργασία. Θέλω να αναφερθώ επιγραμματικά σε κάποιες ανακρίβειες που ακούστηκαν και σε αυτή την Αίθουσα αλλά και εκτός αυτής. Ανακρίβεια πρώτη: Ότι καταργούμε τις κλαδικές συμβάσεις και ότι αποθαρρύνουμε τις συλλογικές διαπραγματεύσεις. Θα τις είχαμε στην πράξη καταργήσει και θα είχαμε πριμοδοτήσει τις ατομικές συμβάσεις, αν είχαμε δεχθεί, κύριε Βρούτση, να υπερισχύσουν οι επιχειρησιακές συμβάσεις των κλαδικών χωρίς περιορισμούς. Δηλαδή, εάν είχαμε δεχθεί να καταργηθεί άκριτα και με γενικευμένο τρόπο η ονομαζόμενη συρροή. Αντίθετα, αυτό που κάνουμε είναι ότι, ενώ διατηρούμε τις κλαδικές συμβάσεις, ενισχύουμε τις συλλογικές διαπραγματεύσεις σε επίπεδο επιχείρησης, με την εισαγωγή στο συλλογικό εργατικό μας δίκαιο μιας νέας μορφής συλλογικής σύμβασης, της ειδικής επιχειρησιακής συλλογικής σύμβασης εργασίας. Καλύπτουμε έτσι ένα κενό στο θεσμικό πλαίσιο των συλλογικών διαπραγματεύσεων για τους λόγους που προανέφερα. Οι κλαδικές συμβάσεις, αγαπητοί συνάδελφοι, εξακολουθούν να ισχύουν και να υπερισχύουν, εάν εργοδότες και εργαζόμενοι δεν τα βρουν και δεν υπογράψουν ειδική επιχειρησιακή σύμβαση εργασίας. Ο εργοδότης, με τη σειρά του, μετά τις τροποποιήσεις που
επιφέρουμε στη διαδικασία επίλυσης συλλογικών διαφορών, έχει τη δυνατότητα, εάν αποτύχουν οι διαπραγματεύσεις με τους εργαζόμενους, να προσφύγει στη μεσολάβηση και τη διαιτησία. Ο εργαζόμενος έχει τη δυνατότητα να προσφύγει πίσω στην κλαδική του σύμβαση. Στη μεσολάβηση και τη διαιτησία μπορεί να καθοριστεί με διαιτητική απόφαση ο βασικός μισθός ή το ημερομίσθιο. Επομένως, δεν αποδομούνται οι κλαδικές συμβάσεις, δεν αποδομείται η εθνική γενική συλλογική σύμβαση, δεν αποδομούνται οι ομοιοεπαγγελματικές συμβάσεις. Αντίθετα, ενισχύεται ο θεσμός της συλλογικής έναντι της ατομικής διαπραγμάτευσης που ισχύει τώρα, με αυξημένο ρόλο των κοινωνικών εταίρων. Ανακρίβεια δεύτερη. Ότι μειώνουμε με νόμο τους μισθούς στον ιδιωτικό τομέα. Αγαπητοί συνάδελφοι, μια Κυβέρνηση δεν μπορεί και δεν πρέπει να προδικάζει ποιο θα είναι το αποτέλεσμα μιας ελεύθερης συνολικής διαπραγμάτευσης, είτε αυτή γίνεται σε εθνικό, είτε σε κλαδικό, είτε σε επιχειρησιακό επίπεδο. Αυτή είναι μια κατάκτηση που η Βουλή των Ελλήνων την έκανε το 1990. Αυτό που μια Κυβέρνηση έχει υποχρέωση να κάνει, είναι να εξασφαλίζει όρους ισότιμης διαπραγμάτευσης, όσο είναι δυνατόν, καθώς όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει πράγματι ασύμμετρη διαπραγματευτική δύναμη εργοδοτών και εργαζομένων σε μια επιχείρηση. Είναι επίσης η υποχρέωση μιας Κυβέρνησης να εξασφαλίζει όχι μόνο όρους μιας ισότιμης διαπραγμάτευσης, αλλά και ένα κατώτατο δείκτη ασφαλείας για το μισθό. Για αυτό στο σχέδιο νόμου απαιτείται συλλογική διαπραγμάτευση και συμφωνία μεταξύ εταίρων - θέλω να τονίσω η συμφωνία μεταξύ εταίρων - προκειμένου να υπογραφεί ειδική επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση και τίθεται ως κατώφλι ασφαλείας οι όροι της εθνικής γενικής συλλογικής σύμβασης εργασίας για όλους και της κλαδικής σύμβασης, για όσους δεν συμφωνήσουν να υπαχθούν στις διατάξεις της ΕΣΕΕ. Ανακρίβεια τρίτη, ότι αφήνουμε ελεύθερο το πεδίο στους εργοδότες να αυθαιρετούν στις πλάτες των εργαζομένων. «Βασίλειο αυθαιρεσίας» είπε ο κύριος Μαυρίκος. Αποφύγαμε αγαπητοί συνάδελφοι, τη γενικευμένη και χωρίς καμία αιτιολόγηση εφαρμογή επιχειρησιακών συμβάσεων και την υπερίσχυσή τους έναντι των κλαδικών. Με τις διατάξεις που προβλέπονται στο σχέδιο νόμου, αποκλίσεις - και το τονίζω - γίνονται μόνο μετά από σύμφωνη γνώμη εργοδοτών και εργαζομένων, για να υπάρχει διαφάνεια στον κάθε εργαζόμενο, στον κάθε πολίτη πού υπάρχει πρόβλημα και ποιο είναι αυτό, πρέπει να αιτιολογηθεί η απόφαση στο Συμβούλιο Κοινωνικού Ελέγχου. Ανακρίβεια τέταρτη, ότι δημιουργούμε συνθήκες εργασιακής ζούγκλας στους χιλιάδες εργαζόμενους στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Αντιθέτως αυτό που κάνουμε είναι ότι εξασφαλίζουμε τη διαπραγματευτική δύναμη των εργαζομένων στις μικρές επιχειρήσεις, καθώς οι εργαζόμενοι στις επιχειρήσεις που απασχολούν κάτω από τους πενήντα εργαζομένους εκπροσωπούνται ή από το σωματείο τους ή αν δεν υπάρχει, διότι δεν υπάρχει σωματείο για τις επιχειρήσεις κάτω από είκοσι άτομα, από το κλαδικό τους σωματείο ή την ομοσπονδία.
Ανακρίβεια πέμπτη, ότι ερχόμαστε με αυτό το σχέδιο νόμου να νομιμοποιήσουμε τις αυθαιρεσίες που επικρατούν σήμερα στην αγορά εργασίας. Αντιθέτως αυτό που επιδιώκουμε είναι να μην κρύψουμε την πραγματικότητα κάτω από το χαλί, αλλά να δώσουμε κίνητρα στους κοινωνικούς εταίρους, να διαπραγματευθούν έντιμα και με ειλικρίνεια το παρόν και το μέλλον τους. Αγαπητοί συνάδελφοι, στο σχέδιο νόμου περιλαμβάνονται και σημαντικές διατάξεις για τα ζητήματα της επίλυσης συλλογικών διαφορών. Η διαιτησία δεν ήταν καθόλου δεδομένη, καθώς ο θεσμός της διαιτησίας δεν ισχύει, έτσι όπως λειτουργούσε στη χώρα μας σε άλλες χώρες και δεν συνάδει με τις αρχές του διεθνούς γραφείου εργασίας. Προβλέπεται στο σχέδιο νόμου, που φέραμε στη Βουλή, ρητά την εφαρμογή της αρχής της ορθής κρίσης, της αντικειμενικότητας και της αμεροληψίας κατά τη διαδικασία μεσολάβησης και διαιτησίας και η προσφυγή στη διαιτησία γίνεται είτε με κοινή συμφωνία των μερών ή μονομερώς, από οποιαδήποτε μέρος, εφόσον το άλλο μέρος αρνήθηκε τη μεσολάβηση ή από οποιοδήποτε μέρος, μετά την υποβολή της πρότασης μεσολάβησης, εφόσον και τα δύο μέρη προσήλθαν και συμμετείχαν στη διαδικασία μεσολάβησης. Το πεδίο εφαρμογής της διαιτησίας μειώνεται, καθώς πλέον η προσφυγή στη διαιτησία περιορίζεται στον καθορισμό βασικού ημερομισθίου ή βασικού μισθού. Μπορεί ο νόμος του 1990, αγαπητοί συνάδελφοι, να απηχούσε την κοινή βούληση των μερών, αλλά η σύμμετρη μονομερής προσφυγή, τελικώς εκσυγχρονίζει τον θεσμό ενηλικώνοντάς τον. Τέλος για τα εργασιακά. Με το σχέδιο νόμου ρυθμίζονται και επιμέρους θέματα, μερικής απασχόλησης, εκ περιτροπής εργασίας, προσωρινής απασχόλησης και δοκιμαστικής περιόδου απασχόλησης. Όλες αυτές οι διατάξεις προβλέπονται στο μνημόνιο, ενώ προβλέπεται και η απλοποίηση διαδικασιών εφαρμογής της εργατικής νομοθεσίας. Πρόκειται για δεσμεύσεις που έχουμε αναλάβει και σήμερα καλούμεθα να υλοποιήσουμε. Δεν θα μπω σε λεπτομέρειες λόγω χρόνου, θέλω όμως να σταθώ σε ένα θέμα. Στο ότι για τη διάρκεια της απασχόλησης εργαζομένων από επιχειρήσεις προσωρινής απασχόλησης, με τυχόν παρατάσεις, σήμερα η διάρκεια είναι δεκαοχτώ μήνες, δώδεκα συν έξι. Στη ρύθμιση που φέρνουμε, αυτό επεκτείνεται στους τριανταέξι μήνες. Επειδή έχει ασκηθεί μεγάλη κριτική για τη συγκεκριμένη διάταξη, θέλω να σημειώσω ότι στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν υπάρχει κανένας απολύτως περιορισμός ως προς την απασχόληση σε έμμεσο εργοδότη. Καταφέραμε και εδώ να μην ευθυγραμμιστούμε έτσι απότομα στο τι συμβαίνει στα ευρωπαϊκά δρώμενα και με τη γενική αρχή και την πρόταση της τρόικας να μην υπάρχει περιορισμός, αλλά να θέσουμε ως όριο διάρκειας τους τριανταέξι μήνες. Αγαπητοί συνάδελφοι, με το σχέδιο νόμου που συζητάμε σήμερα, δημιουργούμε πραγματικά ένα νέο πλαίσιο στις εργασιακές σχέσεις, τα αποτελέσματα του οποίου στους μισθούς, την απασχόληση, την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα, θα εξαρτηθούν - και το πιστεύω ακράδαντα αυτό - από την ωριμότητα και την ενεργό συμμετοχή των συμβαλλομένων μερών των κοινωνικών εταίρων. Η από κοινού αντιμετώπιση των προβλημάτων, με πνεύμα καλόπιστου διαλόγου, αντικειμενικότητας στην πληροφόρηση και συμμετοχή στην ευθύνη, αποτελούν προϋποθέσεις για την επίτευξη των στόχων του. Άλλωστε οι ρυθμίσεις που φέρνουμε εδώ έχουν
τύχει ευρύτατης συζήτησης, με καθέναν από τους κοινωνικούς εταίρους και αποτελούν ένα ανεκτό - αν όχι ικανοποιητικό - πλαίσιο. Οι ρυθμίσεις εντάσσονται σε μια συνολική πολιτική, που προωθεί το Υπουργείο, για τη διατήρηση και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, καθώς και την προστασία των εργαζομένων. Με τα νέα προγράμματα που υλοποιούμε μέσω του ΟΑΕΔ, με το νέο θεσμικό πλαίσιο για την κοινωνική οικονομία και την κοινωνική επιχειρηματικότητα που θα φέρουμε στη Βουλή τον επόμενο μήνα, με την αναβάθμιση του ΣΕΠΕ και το καινούργιο νομοσχέδιο, το οποίο και αυτό έρχεται στη Βουλή, ώστε να καταπολεμηθεί η αδήλωτη εργασία και να γίνονται αποτελεσματικοί έλεγχοι στις επιχειρήσεις, με την αναβάθμιση των πολιτικών πρόληψης και προστασίας στον τομέα υγιεινής και ασφάλειας στους χώρους εργασίας, με την επέκταση της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης σε όλους τους άνεργους, για το 2011, με τη δημιουργία του ταμείου κοινωνικής οικονομίας, όλες αυτές οι πρωτοβουλίες έχουν ένα και μόνο στόχο. Να διατηρηθούν θέσεις εργασίας, να καταπολεμηθεί η ανεργία και να διαφυλαχθεί η κοινωνική συνοχή. Αυτή είναι η μεγάλη πρόκληση μπροστά μας σε αυτό τον δύσκολο μεταβατικό στάδιο που περνάμε. Τα αποτελέσματα των προσπαθειών μας, θα προσδιορίσουν και το πόσο γρήγορα θα μπορέσουμε να βγάλουμε την οικονομία και τη χώρα από την κρίση. Είναι στο χέρι όλων μας και κυρίως των κοινωνικών εταίρων να τα καταφέρουμε.