Όνομα Μαθητή Τμήμα Ημερομηνία ΘΕΜΑ Α Β1 Β2 Β3 ΒΑΘΜΟΣ Τοµέας Νέων Ελληνικών Β4 Γ ΣΥΝΟΛΟ Νεοελληνική Γλώσσα Γ Λυκείου 4ο Διαγώνισµα Προσοµοίωσης ΥΛΙΚΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΘΕΜΑΤΑ: Οικολογία (περιβάλλον & πολιτισµός, οικολογική κρίση, το δικαίωµα στο περιβάλλον, βιώσιµη ανάπτυξη, οικολογική εκπαίδευση) - Αστικοποίηση & Περιφερειακή Ανάπτυξη - Δηµογραφικό Πρόβληµα - Πείνα ΘΕΩΡΙΑ: Είδη συλλογισµών - Σηµεία στίξης ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟΥΣ Στο εξώφυλλο να γράψετε τα ατοµικά σας στοιχεία (όνοµα, τµήµα) και την ηµεροµηνία εξέτασης. Να µην αντιγράψετε τα θέµατα στα φύλλα των απαντήσεων. Τυχόν σηµειώσεις σας πάνω στα θέµατα δε θα βαθµολογηθούν σε καµία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας, να παραδώσετε µαζί µε το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέµατα µόνο µε µπλε ή µόνο µε µαύρο στυλό µε µελάνι που δεν σβήνει. Κάθε απάντηση τεκµηριωµένη είναι αποδεκτή. Χρόνος εξέτασης: 3 ώρες Διδάσκων Γιάννης Ι. Πασσάς, MEd
Σελίδα 2 από 5 ΚΕΙΜΕΝΟ Είναι αναµφισβήτητο ότι το παγκόσµιο οικονοµικό σύστηµα έχει δηµιουργήσει πρωτοφανή πλούτο, ο οποίος όµως έχει κατανεµηθεί πολύ άνισα: για παράδειγµα, λιγότερα από 12 άτοµα στην κορυφή της κοινωνικής πυραµίδας του παγκόσµιου χωριού έχουν µεγαλύτερο εισόδηµα από αρκετές δεκάδες φτωχές χώρες στη βάση της (σύµφωνα µε την πρόσφατη έκθεση του Οργανισµού Ηνωµένων Εθνών για την παγκόσµια φτώχεια). Σε αυτή την τερατώδη κατανοµή οφείλεται, εν µέρει τουλάχιστον, το ότι, παρά τις πιο πρόσφατες τεχνολογικές βελτιώσεις και την εντυπωσιακή αύξηση της παραγωγικότητας, 1,3 δισ. άνθρωποι -περίπου το ένα πέµπτο της ανθρωπότηταςεξακολουθούν να ζουν σήµερα σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας, στερούµενοι επαρκούς τροφής, καθαρού νερού και της στοιχειώδους υποδοµής για περίθαλψη και εκπαίδευση. Μπορούµε να εντοπίσουµε δύο κύριους µηχανισµούς που συνδέουν συστηµατικά την άνιση παγκόσµια ανάπτυξη µε ζητήµατα φτώχειας και οικολογίας. Με δεδοµένη τη µεγάλη κινητικότητα του κεφαλαίου, στις µανιώδεις προσπάθειές τους να µειώσουν το κόστος, οι πολυεθνικές τοποθετούν ένα µέρος των επενδύσεών τους σε χώρες όπου το εργατικό δυναµικό δεν είναι µόνο φθηνό, αλλά και ιδιαιτέρως πειθήνιο. Επιπλέον, καθώς οι φτωχές χώρες επιζητούν απεγνωσµένα επενδύσεις, προσπαθούν να ξεπεράσουν η µία την άλλη, προσφέροντας στο ξένο κεφάλαιο όχι µόνο τους κατώτερους δυνατούς µισθούς, αλλά και την αναστολή κανόνων και περιορισµών που σχετίζονται µε ανθρώπινες συνθήκες εργασίας και την προστασία του περιβάλλοντος. Το αποτέλεσµα αυτού του είδους του διπλού ανταγωνισµού δεν είναι µόνο µια ευρείας κλίµακας καταστροφή στο περιβάλλον, αλλά και η καταστροφή ανθρώπινων πόρων (και πάλι σύµφωνα µε την έκθεση του Οργανισµού Ηνωµένων Εθνών, 250 εκατ. παιδιά, αντί να πηγαίνουν στο σχολείο, εργάζονται µε πλήρη απασχόληση και συχνά σε απάνθρωπες συνθήκες). Πέραν του παγκόσµιου οικονοµικού ανταγωνισµού, η δηµιουργία µιας παγκόσµιας καταναλωτικής κουλτούρας αποτελεί έναν ακόµη σηµαντικό µηχανισµό που δηµιουργεί εµπόδια όχι µόνο στην αποκατάσταση της ισορροπίας της φύσης, αλλά και στην απάλειψη ακραίων µορφών φτώχειας. Το πρώτο που πρέπει να επισηµάνουµε εδώ είναι η τεράστια επιρροή που έχουν τα µέσα ενηµέρωσης στον τρόπο ζωής ανθρώπων οι οποίοι ζουν ακόµα και στις απώτερες γωνιές του πλανήτη. Τα µέσα αυτά (και ειδικά η τηλεόραση) στις σηµερινές συνθήκες ταχείας υπέρβασης της παραδοσιακής κοινωνίας έχουν γίνει βασικοί παράγοντες δηµιουργίας αξιών, ταυτοτήτων και
Σελίδα 3 από 5 τρόπων ζωής. Έτσι, δεν πρέπει να δηµιουργεί έκπληξη το γεγονός ότι ο καταναλωτισµός βασιλεύει αδιαφιλονίκητα, ακόµη και ανάµεσα στους φτωχούς της Γης. Οι άνθρωποι αυτοί εισέρχονται στην παγκόσµια κουλτούρα κατανάλωσης σε φαντασιακό επίπεδο, ενώ την ίδια στιγµή αποκλείονται από αυτήν στο επίπεδο της σκληρής οικονοµικής πραγµατικότητας. Αυτός ο συνδυασµός φαντασιακής ενσωµάτωσης και πραγµατικού αποκλεισµού καταλήγει σε µια κατάσταση όπου οι στερηµένοι και περιθωριοποιηµένοι θυσιάζουν συχνά βασικές ανάγκες προκειµένου να αποκτήσουν πολυτελή αγαθά που διαφηµίζονται στην τηλεοπτική οθόνη. Δηµιουργεί επίσης µια κατάσταση όπου οι µη έχοντες είναι εξίσου απρόθυµοι µε τους έχοντες να υιοθετήσουν τρόπους ζωής που είναι φιλικοί προς το περιβάλλον. Κατά συνέπειαν, τόσο το ένα έκτο που καταναλώνει σπάταλα όσο και τα πέντε έκτα που, εξαιτίας της παγκόσµιας κουλτούρας κατανάλωσης, επιδιώκουν να το µιµηθούν δηµιουργούν ένα αδιέξοδο το οποίο θα προσλάβει εκρηκτικές διαστάσεις από τη στιγµή που οι οικονοµίες πολυάνθρωπων χωρών (Κίνα, Ινδία) φθάσουν στο στάδιο της µαζικής κατανάλωσης. Υπάρχει κάποιος τρόπος αντιστροφής αυτής της αρνητικής σπείρας; Για να κλείσω µε µια αισιόδοξη νότα, δηλώνω την πίστη µου πως η νέα γενιά µπορεί να συµβάλει σοβαρά σε αυτό. Υπάρχουν εµπειρικές ενδείξεις ότι, παντού στον κόσµο, πολλοί νέοι άνθρωποι (παρά την καταναλωτική προπαγάνδα των µέσων ενηµέρωσης) τείνουν όλο και περισσότερο να υιοθετούν µετα-υλιστικές αξίες και αντιλήψεις. Τείνουν να ενδιαφέρονται λιγότερο για τη σώρευση αγαθών και περισσότερο για µια ποιοτικά δηµιουργική ζωή. Τείνουν, µε άλλα λόγια, να ζουν λιγότερο µε τον τρόπο τού έχειν και περισσότερο µε τον τρόπο τού είναι. Από αυτή την άποψη, υπάρχει ακόµη ελπίδα για τον κοινό µας κόσµο. Μουζέλης, Ν. (2000, 20 Φεβρουαρίου). Πώς η ανάπτυξη φέρνει φτώχεια και οικολογική καταστροφή. Το Βήµα. (διασκευή) ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΜΑ Α. (µονάδες 25) Να γράψεις την περίληψη του κειµένου σε 100 έως 120 λέξεις.
Σελίδα 4 από 5 ΘΕΜΑ Β1. (µονάδες 10) Να επαληθεύσεις ή να διαψεύσεις, σύµφωνα µε το κείµενο, τις διαπιστώσεις που ακολουθούν, γράφοντας δίπλα στο γράµµα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη «Σωστό», αν η πρόταση είναι σωστή, ή τη λέξη «Λάθος», αν η πρόταση είναι λανθασµένη. Να δικαιολογήσεις σύντοµα τις απαντήσεις σου µε αναφορές στο κείµενο. [α] Η αύξηση του παγκόσµιου πλούτου προκάλεσε φτώχεια και οικολογική καταστροφή. [β] Ο καταναλωτισµός αποτελεί πρόβληµα των χωρών της Δύσης. [γ] Η φτώχεια εµποδίζει ορισµένες κυβερνήσεις να λάβουν αυστηρά µέτρα προστασίας του περιβάλλοντος. [δ] Η ανάπτυξη των χωρών του τρίτου κόσµου θα βαθύνει την οικολογική κρίση. [ε] Η νέα γενιά αναπαράγει την κυρίαρχη καταναλωτική κουλτούρα. ΘΕΜΑ Β2. (µονάδες 5) Να εντοπίσεις το είδος της συλλογιστικής πορείας (παραγωγική - επαγωγική) της α παραγράφου («Είναι αναµφισβήτητο και οικολογίας») του κειµένου. Να δικαιολογήσεις την απάντησή σου. ΘΕΜΑ Β3. (µονάδες 10) [α] «απόλυτης», «βασικές», «καταναλώνει», «εµπειρικές», «υιοθετούν»: Να αντικαταστήσεις καθεµία από τις λέξεις αυτές του κειµένου µε µία αντίθετή της σύµφωνα µε τη σηµασία που έχει στο κείµενο. [β] «κατανοµή», «πειθήνιο», «κουλτούρας», «έκπληξη», «τείνουν»: Να αντικαταστήσεις καθεµία από τις λέξεις αυτές του κειµένου µε µία συνώνυµή της, λαµβάνοντας υπόψη τη σηµασία που έχει στο κείµενο. ΘΕΜΑ Β4. (µονάδες 10) [α] Να δικαιολογήσεις τη χρήση της διπλής τελείας, της διπλής παύλας και της παρένθεσης στην α παράγραφο («Είναι αναµφισβήτητο οικολογίας») του κειµένου. (µονάδες 6) [β] Να εντοπίσεις στο κείµενο και να καταγράψεις τέσσερις όρους ειδικού λεξιλογίου. (µονάδες 4)
Σελίδα 5 από 5 ΘΕΜΑ Γ. (µονάδες 40) Όπως παρατηρεί στο άρθρο του ο Νίκος Μουζέλης, «το παγκόσµιο οικονοµικό σύστηµα έχει δηµιουργήσει πρωτοφανή πλούτο». Παρ όλα αυτά, τα φαινόµενα της φτώχειας και της εκµετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, όχι µόνο δεν περιορίστηκαν, αλλά φαίνεται πως έχουν ενταθεί, ειδικά σε ό,τι αφορά τις αναπτυσσόµενες χώρες. Προβληµατισµένη από την εξέλιξη αυτή και υπό το πρίσµα της έξαρσης του µεταναστευτικού προβλήµατος κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, η Ελληνική Βουλή των Εφήβων, στην οποία συµµετέχεις, σου αναθέτει να συντάξεις µία επιστολή (500 έως 600 λέξεις) προς τη Γενική Συνέλευση του Οργανισµού Ηνωµένων Εθνών (ΟΗΕ), στην οποία αναδεικνύεται η αναγκαιότητα αναχαίτισης της φτώχειας και προτείνονται πολιτικές και δράσεις µε τις οποίες αυτή θα µπορούσε να επιτευχθεί. ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!