ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Ο.Π. ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ / Β Λ Γ Λ

Β ΓΕΛ 05 / 05 / 2019 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Ο.Π. ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ / Β Λ Γ Λ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Λυσίου Ὑπὲρ Μαντιθέου ( 6 8) ΚΕΙΜΕΝΟ [6] Ἔπειτα δὲ ἐκ μὲν τοῦ σανιδίου τοὺς ἱππεύσαντας σκοπεῖν εὔηθές ἐστιν ἐν τούτῳ γὰρ πολλοὶ μὲν τῶν ὁμολογούντων ἱππεύειν οὐκ ἔνεισιν, ἔνιοι δὲ τῶν ἀποδημούντων ἐγγεγραμμένοι εἰσίν. ἐκεῖνος δ ἐστὶν ἔλεγχος μέγιστος ἐπειδὴ γὰρ κατήλθετε, ἐψηφίσασθε τοὺς φυλάρχους ἀπενεγκεῖν τοὺς ἱππεύσαντας, ἵνα τὰς καταστάσεις ἀναπράξητε παρ αὐτῶν. [7] ἐμὲ τοίνυν οὐδεὶς ἂν ἀποδείξειεν οὔτ ἀπενεχθέντα ὑπὸ τῶν φυλάρχων οὔτε παραδοθέντα τοῖς συνδίκοις οὔτε κατάστασιν καταβαλόντα. καίτοι πᾶσι ῥᾴδιον τοῦτο γνῶναι, ὅτι ἀναγκαῖον ἦν τοῖς φυλάρχοις, εἰ μὴ ἀποδείξειαν τοὺς ἔχοντας τὰς καταστάσεις, αὐτοῖς ζημιοῦσθαι. ὥστε πολὺ ἂν δικαιότερον ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἢ τούτοις πιστεύοιτε ἐκ μὲν γὰρ τούτων ῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι τῷ βουλομένῳ, ἐν ἐκείνοις δὲ τοὺς ἱππεύσαντας ἀναγκαῖον ἦν ὑπὸ τῶν φυλάρχων ἀπενεχθῆναι. [8] ἔτι δέ, ὦ βουλή, εἴπερ ἵππευσα, οὐκ ἂν ἦν ἔξαρνος ὡς δεινόν τι πεποιηκώς, ἀλλ ἠξίουν, ἀποδείξας ὡς οὐδεὶς ὑπ ἐμοῦ τῶν πολιτῶν κακῶς πέπονθε, δοκιμάζεσθαι. ὁρῶ δὲ καὶ ὑμᾶς ταύτῃ τῇ γνώμῃ χρωμένους, καὶ πολλοὺς μὲν τῶν τότε ἱππευσάντων βουλεύοντας, πολλοὺς δ αὐτῶν στρατηγοὺς καὶ ἱππάρχους κεχειροτονημένους. ὥστε μηδὲν δι ἄλλο με ἡγεῖσθε ταύτην ποιεῖσθαι τὴν ἀπολογίαν, ἢ ὅτι περιφανῶς ἐτόλμησάν μου καταψεύσασθαι. ἀνάβηθι δέ μοι καὶ μαρτύρησον. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α1. «ὥστε μηδὲν δι ἄλλο με ἡγεῖσθε ταύτην ποιεῖσθαι τὴν ἀπολογίαν, ἢ ὅτι περιφανῶς ἐτόλμησάν μου καταψεύσασθαι»: Σύμφωνα με το παραπάνω απόσπασμα για ποιο λόγο απολογείται ο Μαντίθεος; (Μονάδες: 4) Σύμφωνα με τον Μαντίθεο ο μοναδικός λόγος της απολογίας του δεν είναι η ίδια η κατηγορία, η αναίρεσή της και η προσωπική επίθεση που δέχτηκε από τους κατηγόρους του, αφού η κατηγορία καταρρέει από μόνη της και η υποτιθέμενη θητεία του στο ιππικό δεν αποτελεί δεσμευτικό παράγοντα για την εκλογή του. Αυτό που τον ενδιαφέρει είναι ο έλεγχος και η κατάδειξη της Σελίδα 1 από 8

ασύστολης ψευδολογίας και της ψευδομαρτυρίας των κατηγόρων του, για να μπορέσει έτσι ανεμπόδιστα να αναλάβει το βουλευτικό αξίωμα. Α2. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ): α. Ο Μαντίθεος υποστηρίζει ότι στο σανίδιον δεν αναγράφονταν όλοι οι ιππείς. Σ β. Ο Μαντίθεος υποστηρίζει ότι το σανίδιον είναι ισχυρό αποδεικτικό στοιχείο. Λ γ. Το όνομα του Μαντίθεου δεν συμπεριλαμβάνεται στους επίσημους καταλόγους των φυλάρχων. Σ δ. Οι κατάλογοι των ιππέων ήταν αξιόπιστοι και συντάσσονταν με ιδιαίτερη επιμέλεια και προσοχή. Σ ε. Ο Μαντίθεος υποστηρίζει ότι ακόμη και αν είχε διατελέσει ιππέας κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης των Τριάκοντα, δεν θα είχε διαπράξει κάτι κακό, αφού δεν είχε βλάψει κάποιον συμπολίτη του. Σ στ. Πολλοί Αθηναίοι που είχαν διατελέσει ιππείς είχαν στερηθεί το βουλευτικό αξίωμα. Λ (Μονάδες: 6) Β1. Ποιο είναι, κατά τον Μαντίθεο, το ισχυρότερο αποδεικτικό στοιχείο ότι κάποιος πολίτης υπηρέτησε στην τάξη των ιππέων κατά την περίοδο των Τριάκοντα; Να αιτιολογήσετε την άποψή σας. (Μονάδες: 10) Στις παραγράφους 6 και 7 ο Μαντίθεος προσπαθεί να αναιρέσει την κατηγορία για συμμετοχή στο ιππικό των τριάκοντα. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η ανασκευή των κατηγοριών δεν ακολουθεί τη σειρά που αναφέρθηκε στην «πρόθεσιν», την τελευταία περίοδο του προοιμίου. Τα επιχειρήματα κλιμακώνονται από τα ασθενέστερα στα πιο ισχυρά. Έτσι, η συμμετοχή στο ιππικό των τριάκοντα τυράννων θα αναιρεθεί τελευταία, αφού είναι και η σημαντικότερη κατηγορία, για την οποία μάλιστα οι κατήγοροι έχουν και αποδείξεις. Συγκεκριμένα, το κατηγορητήριο στηρίζεται μόνο στην αναγραφή του ονόματος του Μαντιθέου στο «σανίδιον», το οποίο ήταν μικρή σανίδα, η οποία ονομαζόταν και λεύκωμα, γιατί ήταν αλειμμένη με γύψο. Πάνω σ αυτήν έγραφαν τα ονόματα των ιππέων και την εξέθεταν σε κοινή θέα. Η αναγραφή του ονόματος του Μαντίθεου στο «σανίδιον» αποτελούσε για τους κατηγόρους του το μόνο αποδεικτικό στοιχείο ότι υπηρέτησε ως ιππέας την εποχή των Τριάκοντα και ότι ως ολιγαρχικός ήταν εχθρός του δημοκρατικού πολιτεύματος. Όμως, το να κρίνεται η συμμετοχή κάποιου στο ιππικό με βάση την αναγραφή του ονόματός του σ αυτό το «σανίδιον», ο Μαντίθεος το θεωρεί ανοησία («ἔπειτα ἐστιν»). Αιτιολογεί μάλιστα έναν τόσο βαρύ χαρακτηρισμό, χρησιμοποιώντας δύο επιχειρήματα: α) πολλοί που παραδέχονται τη συμμετοχή τους στο ιππικό δεν αναγράφονται, ενώ άλλοι που έλειπαν από την πόλη περιλαμβάνονται («ἐν τούτῳ ἐγγεγραμμένοι εἰσίν»). Με το ισχυρό αυτό επιχείρημα ο ρήτορας θέτει υπό αμφισβήτηση τον ισχυρισμό των αντιπάλων του αιτιολογώντας ταυτόχρονα το εὔηθές ἐστιν της προηγούμενης ημιπεριόδου. Σελίδα 2 από 8

β) ήταν εύκολο σε όποιον ήθελε να αφαιρέσει ή να προσθέσει ένα όνομα στο εκτεθειμένο σε κοινή θέα «σανίδιον» («ἐκ μὲν γὰρ τούτων τῷ βουλομένῳ»). Επομένως, το «σανίδιον» είναι αναξιόπιστο στοιχείο και δεν πρέπει να ληφθεί υπόψη από τους δικαστές. Η μόνη πραγματικά αξιόπιστη μαρτυρία και έγκυρο αποδεικτικό στοιχείο της αθωότητάς του θα ήταν αν το όνομά του ήταν καταγεγραμμένο στους καταλόγους των ιππέων που συντάσσονταν από τους φυλάρχους («γράμμασιν») και παραδίδονταν και φυλάσσονταν στη Βουλή. Συγκεκριμένα στην αρχαία Αθήνα εκλέγονταν δέκα φύλαρχοι, ο καθένας των οποίων είχε την αρχηγία του ιππικού της φυλής του. Έργο των φυλάρχων ήταν να παραδίδουν στη Βουλή κατάλογο όσων ήταν υπόχρεοι και ικανοί να ιππεύουν. Συγκεκριμένα, στους καταλόγους αυτούς αναγράφονταν τα ονόματα των ιππέων που έπρεπε να επιστρέψουν τα δοθέντα από την πολιτεία επιδόματα, τις καταστάσεις (κατάσταση ήταν το χρηματικό ποσό που έπαιρναν από το δημόσιο οι δοκιμαζόμενοι από τη Βουλή ιππείς για την αγορά και τη συντήρηση του ίππου τους, και το οποίο επέστρεφαν μέσω των φυλάρχων, αν στη θέση τους εκλέγονταν άλλοι). Με την αποκατάσταση της δημοκρατίας, διαλύθηκε το σώμα των ιππέων που υπηρέτησε την εποχή των Τριάκοντα, οπότε οι ιππείς έπρεπε να επιστρέψουν στην πολιτεία το χρηματικό ποσό που είχαν λάβει στην αρχή της θητείας τους. Οι κατάλογοι των ιππέων ήταν αξιόπιστοι και συντάσσονταν με ιδιαίτερη επιμέλεια και προσοχή, αφού οι φύλαρχοι επιβαρύνονταν οικονομικά οι ίδιοι, αν παρέλειπαν το όνομα κάποιου ιππέα. Εφόσον το όνομα του Μαντίθεου δεν αναγράφεται σ αυτούς τους καταλόγους, αυτό αποδεικνύει (σύμφωνα με τον ίδιο) ότι δεν εισέπραξε ποτέ το επίδομα από την πολιτεία, άρα δεν είχε διατελέσει ιππέας. Επιπλέον, με τη χρήση τριών κατηγορηματικών μετοχών (ἀπενεχθέντα, παραδοθέντα, καταβαλόντα) ανατρέπονται τα εναντίον του ενοχοποιητικά στοιχεία και αυτό αποτελεί τη σημαντικότερη απόδειξη της αθωότητάς του, αφού κανείς δεν μπορεί να αποδείξει ότι το όνομά του υπήρχε στους καταλόγους των φυλάρχων, ούτε ότι οι σύνδικοι (οι συνήγοροι του δημοσίου) στράφηκαν εναντίον του, για να απαιτήσουν την επιστροφή του επιδόματος, ούτε ότι επέστρεψε το επίδομα. Εφόσον, επομένως, το μόνο αποδεικτικό στοιχείο της κατηγορίας εναντίον του είναι η αναγραφή του ονόματός του στις γύψινες σανίδες, ο Μαντίθεος με την επίκληση των πιο αξιόπιστων καταλόγων των φυλάρχων, φαίνεται να καταρρίπτει το εις βάρος του κατηγορητήριο. Ωστόσο, το επιχείρημά του αποτελεί ενθύμημα, δεν μπορεί να θεωρηθεί αδιάσειστη απόδειξη, καθώς δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο ο Μαντίθεος να υπηρέτησε στο ιππικό την περίοδο των Τριάκοντα με δικά του έξοδα. Β2. Γιατί ο Μαντίθεος υποστηρίζει ότι και αν ακόμη είχε υπηρετήσει ως ιππέας επί των Τριάκοντα δεν θα το αρνιόταν; (Μονάδες: 10) Στην παράγραφο 8 ο Μαντίθεος διατυπώνει ένα υποθετικό επιχείρημα, τονίζοντας με έμφαση ότι, και αν ακόμη ήταν πράγματι ιππέας την περίοδο της διακυβέρνησης των Τριάκοντα, αυτό δε θα το αρνιόταν με τόση επιμονή ούτε θα τον εμπόδιζε να ζητήσει από τη βουλή την έγκριση της εκλογής του ως βουλευτή, με την προϋπόθεση, βέβαια, να μην είχε βλάψει κανένα συμπολίτη του κατά τη διάρκεια της θητείας του («ἀλλ ἠξίουν, ἀποδείξας... δοκιμάζεσθαι»). Άλλωστε πολλοί από τους παρόντες βουλευτές είχαν υπηρετήσει στο ιππικό την περίοδο των Τριάκοντα, και πολλοί ιππείς είχαν εκλεγεί στρατηγοί και αρχηγοί του ιππικού («καὶ πολλοὺς μὲν τῶν τότε ἱππευσάντων... Σελίδα 3 από 8

κεχειροτονημένους»). Επομένως, οι βουλευτές πρέπει να συμφωνήσουν με τις θέσεις του. Πραγματικά, μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας, το 403 π.χ., παραχωρήθηκε γενική αμνηστία για τα πολιτικά αδικήματα που είχαν διαπραχθεί εκείνη την περίοδο, συνεπώς το ίδιο πρέπει να εφαρμοστεί και για τον Μαντίθεο. Μ αυτό το εύστοχο υποθετικό επιχείρημα ο Μαντίθεος προσπαθεί έμμεσα να εξασφαλίσει τη θετική ψήφο των βουλευτών και να άρει την επιφυλακτικότητα ακόμη και των πιο δύσπιστων. Οι ίδιοι παραχώρησαν αξιώματα σε ανθρώπους που είχαν υπηρετήσει στο ιππικό των Τριάκοντα και αυτό δεν μπορούν να το παραβλέψουν οφείλουν να εγκρίνουν και τη δική του εκλογή ως βουλευτή, αφού αν τον απορρίψουν θα έρχονταν σε αντίθεση με τις προηγούμενες αποφάσεις. Επιδοκιμάζει την εκλογή τους και επιδιώκει να κερδίσει την εύνοιά τους. Παράλληλα, έχει ως στόχο να τους δεσμεύσει, ώστε να πάρουν δίκαιη, ευνοϊκή και ανάλογη απόφαση γι αυτόν. Β3. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση: 1. Οξεία κριτική στη ρητορική άσκησε Α. ο Ισοκράτης Β. ο Λυσίας Γ. ο Πλάτων Δ. ο Θεμιστοκλής 2. Οι επιδεικτικοί λόγοι εκφωνούνταν Α. στην Εκκλησία του Δήμου Β. στη Βουλή Γ. σε διάφορες εορτές και συγκεντρώσεις Δ. στον Άρειο Πάγο 3. Σημαντικότερος ρήτορας συμβουλευτικών λόγων θεωρείται Α. ο Λυσίας Β. ο Δημοσθένης Γ. ο Ισοκράτης Δ. ο Πλάτων 4. Το αρχαιότερο δικαστήριο της κλασικής Αθήνας ήταν Α. η Ηλιαία Β. η Βουλή Γ. ο Άρειος Πάγος Δ. η Εκκλησία του Δήμου 5. Τα ιστορικά παραδείγματα ανήκουν Α. στις έντεχνες πίστεις Β. στις άτεχνες πίστεις Γ. στις γνώμες Δ. στα ήθη (Μονάδες:10) Σελίδα 4 από 8

Β4. Να γράψετε ένα ομόρριζο ουσιαστικό (Β στήλη) και ένα επίθετο (Γ στήλη), απλό ή σύνθετο, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις λέξεις της Α στήλης. Α ΣΤΗΛΗ Β ΣΤΗΛΗ Γ ΣΤΗΛΗ Ρηματικοί τύποι Ουσιαστικά Επίθετα ἀπενεγκεῖν διένεξη διηνεκής παραδοθέντα δώρο εκδοτικός καταβαλόντα υπερβολή επιβλητικός ἀποδείξας υπόδειγμα παραδειγματικός ἡγεῖσθε ηγεσία ηγετικός (Μονάδες:10) Β5. Λαμβάνοντας υπόψη την 6 του λόγου του Λυσία «Ὑπὲρ Μαντιθέου» και το παρακάτω απόσπασμα να αξιολογήσετε την αποδεικτική ισχύ του σανιδίου σε κάθε κείμενο. Λυσία Περὶ τῆς Εὐάνδρου δοκιμασίας, 10, «καὶ εἰ μὲν δὴ βουλεύσων νυνὶ ἐδοκιμάζετο καὶ ὡς ἱππευκότος αὐτοῦ ἐπὶ τῶν τριάκοντα τοὔνομα ἐν ταῖς σανίσιν ἐνεγέγραπτο, καὶ ἄνευ κατηγόρου ἂν αὐτὸν ἀπεδοκιμάζετε νῦν δέ, ὅτε μὴ μόνον ἱππευκὼς μηδὲ βεβουλευκώς, ἀλλὰ καὶ εἰς τὸ πλῆθος ἐξημαρτηκὼς φαίνεται, οὐκ ἂν ἄτοπον ποιήσαιτε, εἰ μὴ τὴν αὐτὴν γνώμην ἔχοντες περὶ αὐτοῦ φανεῖσθε;» (μετάφραση: αν δοκιμαζόταν τώρα για βουλευτής και, επειδή επί των Τριάκοντα υπήρξε ιππέας, το όνομά του είχε αναγραφεί στις σανίδες, θα τον απορρίπτατε και χωρίς κατήγορο τώρα, όμως, που έχει αποδειχτεί πως όχι μόνο υπήρξε ιππέας και βουλευτής, αλλά κακοποίησε και τον λαό, δεν θα ενεργούσατε παράλογα αν φανείτε πως δεν έχετε την ίδια γνώμη γι αυτόν;). Το μόνο αποδεικτικό στοιχείο που έχουν οι κατήγοροι εναντίον του Μαντίθεου είναι η αναγραφή του ονόματός του στο «σανίδιον» όπου κατέγραφαν τα ονόματα των ιππέων. Σύμφωνα με τον Μαντίθεο το «σανίδιον», η αλειμμένη με γύψο πινακίδα ήταν εκτεθειμένη σε κοινή θέα και επομένως σε οποιαδήποτε παρέμβαση είτε κάποιος ήθελε να αφαιρέσει το όνομά του είτε ήθελε να προσθέσει κάποιο άλλο. Έτσι, δεν μπορεί να αποτελέσει ισχυρό αποδεικτικό στοιχείο. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι άνθρωποι που οι ίδιοι παραδέχονται πως ανήκαν στην τάξη των ιππέων δεν ήταν καταγεγραμμένοι. Σύμφωνα με το παραπάνω απόσπασμα από το λόγο του Λυσία Περὶ τῆς Εὐάνδρου δοκιμασίας το «σανίδιον» παρουσιάζεται από τον κατήγορο με αυξημένη αποδεικτική ισχύ. Θεωρείται δεδομένο ότι, αφού το όνομα του Ευάνδρου είχε καταγραφεί στο «σανίδιον», είχε υπηρετήσει στους ιππείς την εποχή των Τριάκοντα τυράννων. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο λόγο «Ὑπὲρ Μαντιθέου» η κριτική της αξιοπιστίας του «σανιδίου» ασκείται από την πλευρά του κατηγορουμένου, ενώ στο λόγο «Περὶ τῆς Ευάνδρου δοκιμασίας» από την πλευρά του κατήγορου. Σελίδα 5 από 8

ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ο Ισοκράτης συμβουλεύει τον Φίλιππο, αφού συμφιλιώσει τις μεγάλες ελληνικές πόλεις που βρίσκονταν σε εμφύλια διαμάχη, να εκστρατεύσει εναντίον των Περσών (των βαρβάρων). Ἴσως δ ἄν τινες ἐπιτιμῆσαί μοι τολμήσειαν τῶν οὐδὲν ἄλλο δυναμένων ἢ τοῦτο ποιεῖν, ὅτι σὲ προειλόμην παρακαλεῖν ἐπί τε τὴν στρατείαν τὴν ἐπὶ τοὺς βαρβάρους καὶ τὴν ἐπιμέλειαν τὴν τῶν Ἑλλήνων, παραλιπὼν τὴν ἐμαυτοῦ πόλιν. ἐγὼ δ εἰ μὲν πρὸς ἄλλους τινὰς πρότερον ἐπεχείρουν διαλέγεσθαι περὶ τούτων ἢ πρὸς τὴν πατρίδα τὴν αὑτοῦ τὴν τρὶς τοὺς Ἕλληνας ἐλευθερώσασαν, δὶς μὲν ἀπὸ τῶν βαρβάρων, ἅπαξ δ ἀπὸ τῆς Λακεδαιμονίων ἀρχῆς, ὡμολόγουν ἂν πλημμελεῖν νῦν δ ἐκείνην μὲν φανήσομαι πρώτην ἐπὶ ταῦτα προτρέπων ὡς ἠδυνάμην μετὰ πλείστης σπουδῆς, αἰσθανόμενος δ ἔλαττον αὐτὴν φροντίζουσαν τῶν ὑπ ἐμοῦ λεγομένων ἢ τῶν ἐπὶ τοῦ βήματος μαινομένων ἐκείνην μὲν εἴασα, τῆς δὲ πραγματείας οὐκ ἀπέστην. διὸ δικαίως ἄν με πάντες ἐπαινοῖεν ὅτι, τῇ δυνάμει ταύτῃ χρώμενος ἣν ἔχων τυγχάνω, διατετέλεκα πάντα τὸν χρόνον πολεμῶν μὲν τοῖς βαρβάροις, κατηγορῶν δὲ τῶν μὴ τὴν αὐτὴν ἐμοὶ γνώμην ἐχόντων, προτρέπειν δ ἐπιχειρῶν οὓς ἂν ἐλπίσω μάλιστα δυνήσεσθαι τοὺς μὲν Ἕλληνας ἀγαθόν τι ποιῆσαι, τοὺς δὲ βαρβάρους ἀφελέσθαι τὴν ὑπάρχουσαν εὐδαιμονίαν. διόπερ καὶ νῦν πρὸς σὲ ποιοῦμαι τοὺς λόγους, οὐκ ἀγνοῶν ὅτι τούτοις ὑπ ἐμοῦ μὲν λεγομένοις πολλοὶ φθονήσουσι, τοῖς δ αὐτοῖς τούτοις ὑπὸ σοῦ πραττομένοις ἅπαντες συνησθήσονται. τῶν μὲν γὰρ εἰρημένων οὐδεὶς κεκοινώνηκε, τῶν δ ὠφελειῶν τῶν κατεργασθησομένων οὐκ ἔστιν ὅστις οὐκ οἰήσεται μεθέξειν. Λεξιλόγιο ἐπιτιμῶ = επικρίνω προαιροῦμαι = προτιμώ τὴν πατρίδα τὴν αὑτοῦ (αντί: τὴν ἐμαυτοῦ) = την πατρίδα μου πλημμελῶ = σφάλλω συνήδομαι = χαίρομαι Ἰσοκράτους Φίλιππος, 128 131 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Γ1. Να μεταφράσετε το παρακάτω απόσπασμα από το κείμενο που σας δίνεται: «διὸ δικαίως ἄν με πάντες ἐπαινοῖεν ἀφελέσθαι τὴν ὑπάρχουσαν εὐδαιμονίαν». (Mονάδες: 10) Γι αυτό δίκαια μπορούν να με επαινούν όλοι, γιατί με (χρησιμοποιώντας) αυτή τη δύναμη που έχω τυχαία (που μου έδωσε η φύση), συνεχώς όλο τον χρόνο από τη μια πολεμώ τους βαρβάρους, από την άλλη κατακρίνω αυτούς που δεν έχουν την ίδια γνώμη με μένα, και προσπαθώ να προτρέψω όποιους τυχόν είχα την ελπίδα πως θα μπορέσουν να κάνουν κάτι καλό για τους Έλληνες και να αφαιρέσουν από τους βαρβάρους την ευημερία που έχουν τώρα (που απολαμβάνουν). Γ2. α. Ποια κατηγορία μπορεί να εξαπολύσουν μερικοί εναντίον του Ισοκράτη, επειδή κάλεσε τον Φίλιππο να αποδειχτεί με τις πρωτοβουλίες του ηγέτης στον αγώνα των Ελλήνων εναντίον των Σελίδα 6 από 8

Περσών (μονάδες 4) και β) ποια επιχειρήματα χρησιμοποιεί ο Ισοκράτης για να τους αντικρούσει και να υπερασπιστεί τον εαυτό του (μονάδες 6); (Mονάδες: 10) Γ2.α. Μερικοί επικριτές του Ισοκράτη μπορεί να ισχυριστούν ότι παραμέλησε την πόλη του (την Αθήνα), επειδή αποφάσισε να παρακινήσει τον Φίλιππο να εκστρατεύσει εναντίον των βαρβάρων. β. Ο Ισοκράτης, για να τους αντικρούσει, υποστηρίζει ότι πρώτα προέτρεψε την πόλη του να εκστρατεύσει εναντίον των βαρβάρων και αφού εκείνη αδιαφόρησε και δεν ήθελε να εφαρμόσει το σχέδιό του, στράφηκε προς τον Φίλιππο για την υλοποίησή του. Επιπλέον, αντί να τον κατηγορούν, θα έπρεπε να τον επαινούν που αφιέρωσε όλη τη δύναμη που διέθετε πολεμώντας αδιάκοπα τους βαρβάρους και προσπαθώντας να προτρέψει τους ικανότερους να ευεργετήσουν τους Έλληνες και να στερήσουν τους βαρβάρους από την ευημερία που απολαμβάνουν. Τέλος, παρόλο που τώρα επικρίνουν από ζήλεια το σχέδιό του και τη συμμετοχή του Φιλίππου σε αυτό, είναι βέβαιο ότι όλοι περιμένουν να έχουν συμμετοχή στις ωφέλειες που θα προκύψουν από την επιτυχή έκβασή του. Γ3.α. Για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου να γράψετε τον τύπο που σας ζητείται: τὴν πόλιν: την αιτιατική πληθυντικού αριθμού: τὰς πόλεις τὴν πατρίδα: τη δοτική πληθυντικού αριθμού: ταῖς πατρίσι(ν) μάλιστα: τον ίδιο τύπο στον συγκριτικό βαθμό: μᾶλλον παραλιπών: το γ πληθυντικό πρόσωπο ευκτικής στον ίδιο χρόνο και στην ίδια φωνή: παραλίποιεν φανήσομαι: το β ενικό πρόσωπο προστακτικής στον παθητικό αόριστο β : φάνηθι ἀπέστην: τον ίδιο τύπο στην υποτακτική: ἀποστῶ (Mονάδες: 6) Γ3.β. «νῦν δ ἐκείνην μὲν φανήσομαι πρώτην ἐπὶ ταῦτα προτρέπων ὡς ἠδυνάμην μετὰ πλείστης σπουδῆς, αἰσθανόμενος δ ἔλαττον αὐτὴν φροντίζουσαν τῶν ὑπ ἐμοῦ λεγομένων»: Να βρείτε τις αντωνυμίες που υπάρχουν στο παραπάνω απόσπασμα και να γράψετε τον ίδιο τύπο στον άλλο αριθμό. ἐκείνην: ἐκείνας ταῦτα: τοῦτο αὐτήν: αὐτὰς ἐμοῦ: ἡμῶν (Mονάδες: 4) Γ4.α. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τους παρακάτω όρους και να αναφέρετε τον όρο που προσδιορίζουν: διαλέγεσθαι, πολεμῶν, τῶν μὴ ἐχόντων, ἐμοί, ὑπὸ σοῦ, τῶν εἰρημένων. (Mονάδες: 6) Σελίδα 7 από 8

διαλέγεσθαι: τελικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ρήματος ἐπεχείρουν (ταυτοπροσωπία) πολεμῶν: κατηγορηματική μετοχή που εξαρτάται από το ρήμα διατετέλεκα και αναφέρεται στο εννοούμενο υποκείμενό του ἐγὼ τῶν μὴ ἐχόντων: αναφορικοϋποθετική μετοχή, αντικείμενο της μετοχής κατηγορῶν ἐμοί: ετερόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός, δοτική αντικειμενική στο τὴν αὐτὴν ὑπὸ σοῦ: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου στη μετοχή πραττομένοις τῶν ὠφελειῶν: αντικείμενο του απαρεμφάτου μεθέξειν Γ4.β. «ἐγὼ δ εἰ μὲν πρὸς ἄλλους τινὰς πρότερον ἐπεχείρουν διαλέγεσθαι περὶ τούτων ἢ πρὸς τὴν πατρίδα τὴν αὑτοῦ τὴν τρὶς τοὺς Ἕλληνας ἐλευθερώσασαν, δὶς μὲν ἀπὸ τῶν βαρβάρων, ἅπαξ δ ἀπὸ τῆς Λακεδαιμονίων ἀρχῆς, ὡμολόγουν ἂν πλημμελεῖν»: Να αναγνωριστεί το είδος του υποθετικού λόγου που υπάρχει στο παραπάνω απόσπασμα (μονάδες 2) και να μετατραπεί ώστε να δηλώνει το προσδοκώμενο (μονάδες 2). (Mονάδες: 4) Υπόθεση: εἰ ἐπεχείρουν (εἰ + οριστική ιστορικού χρόνου) Απόδοση: ὡμολόγουν ἄν (δυνητική οριστική) Ανεξάρτητος απλός υποθετικός λόγος που δηλώνει το αντίθετο του πραγματικού Προσδοκώμενο: Υπόθεση: ἐάν, ἄν, ἢν ἐπιχειρῶ (ἐάν, ἄν, ἤν + υποτακτική) Απόδοση: ὁμολογήσω (οριστική μέλλοντα) Σελίδα 8 από 8