ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ (ΑΓΝΩΣΤΟ) ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Ανδοκίδου Περί των µυστηρίων 7 Ἒτι δέ καί τόδε ἐνθυµητέον, ὅτι πολλοί ἢδη πολλά καί δεινά κατηγορήσαντες παραχρῆµα ἐξελέγχθησαν ψευδόµενοι οὕτω φανερῶς, ὥστε ὑµᾶς πολύ ἄν ἥδιον δίκην λαβεῖν παρά τῶν κατηγόρων ἢ παρά τῶν κατηγορουµένων. Οἱ δ αὖ, µαρτυρήσαντες τά ψευδῆ καί ἀδίκως ἀνθρώπους ἀπολέσαντες, ἑάλωσαν παρ ὑµῖν ψευδοµαρτυριῶν, ἡνίκα οὐδέν ἦν ἒτι πλέον τοῖς πεπονθόσι. Ὁπότε οὖν ἢδη πολλά τοιαῦτα γεγένηται, εἰκός ὑµᾶς ἐστι µήπω τούς τῶν κατηγόρων λόγους πιστούς ἡγεῖσθαι. Να γραφεί η µετάφραση του παραπάνω κείµενου. (20 µονάδες) Β1.: τοῖς πεπονθόσι: να γραφεί η Γενική και η οτική και στους 2 αριθµούς τά ψευδῆ: να να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις και στους δυο αριθµούς στο γένος που βρίσκεται. ἥδιον, πλέον : να γραφούν τα παραθετικά τους. τόδε: να κλιθεί στις πλάγιες πτώσεις του Ενικού. πολλά: να γραφεί η οτική και η Αιτιατική Ενικού και στα 3 γένη. Β2 : ἐξελέγχθησαν: να γραφεί το β ενικό ΟΡΙΣΤ ΠΡΚ και ΥΠΡΣ λαβεῖν: να γραφεί το β και γ ενικό ΠΡΟΣΤ ΑΟΡ ἀπολέσαντες: χρονική αντικατάσταση ἡγεῖσθαι: να γραφεί το β ενικό ΟΡΙΣΤ ΠΡΤ ἑάλωσαν: εγκλιτική αντικατάσταση. 1
ΘΕΜΑ 3 Ο Γ1. Να χαρακτηριστεί η συντακτική θέση των υπογραµµισµένων λέξεων του κειµένου. Γ2.α) ἐνθυµητέον: Να αναλυθεί το ρηµατικό επίθετο. β) ψευδόµενοι:να αναλυθεί η µετοχή σε δευτερεύουσα πρόταση. 2
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1 ου ΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ Πρέπει ακόµη να λάβετε υπόψη και το εξής, δηλαδή ότι πολλοί µέχρι τώρα, οι οποίοι κατηγόρησαν πολλά και φοβερά, αµέσως αποδείχθηκαν ότι ψεύδονταν τόσο φανερά, ώστε εσείς µε πολύ περισσότερη ευχαρίστηση θα τιµωρούσατε τους κατηγόρους παρά τους κατηγορουµένους. Άλλοι εξάλλου, οι οποίοι υπήρξαν ψευδοµάρτυρες και άδικα κατέστρεψαν ανθρώπους, καταδικάστηκαν από σας για ψευδορκία, όταν δεν υπήρχε πλέον κανένα όφελος για τους παθόντες. Αφού λοιπόν µέχρι τώρα έχουν συµβεί πολλά τέτοια, είναι λογικό να µη θεωρείτε ακόµη αξιόπιστους τους λόγους των κατηγόρων. Β1.: Γενική εν. τοῦ πεπονθότος οτική εν. τῷ πεπονθότι Γενική εν. τοῦ ψευδοῦς οτική εν. τῷ ψευδεῖ Αιτιατική εν. τό ψευδές Γενική πληθ. τῶν πεπονθότων οτική πληθ. τοῖς πεπονθόσι Γενική πληθ. τῶν ψευδῶν οτική πληθ. τοῖς ψευδέσι Αιτιατική πληθ. τά ψευδῆ Θετικός ἡδέως, πολύ Συγκριτικός ἥδιον, πλέον Υπερθετικός ἥδιστα, πλεῖστον Γενική εν. τοῦδε οτική εν. τῷδε Αιτιατική εν. τόδε οτική εν. πολλῷ, πολλῇ, πολλῷ Αιτιατική εν. πολύν, πολλήν, πολύ Β2. : ΠΡΚ ἐξελήλεγξαι ΥΠΡΣ ἐξελήλεγξο 3
ΠΡΟΣΤ ΑΟΡ λαβέ, λαβέτω ΕΝΣ ἀπολλύντες ΜΕΛ ἀπολοῦντες ΑΟΡ ἀπολέσαντες ΠΡΚ ἀπολωλεκότες ΠΡΤ ἡγοῦ ΟΡΙΣΤ ἑάλωσαν ΥΠΟΤ ἁλῶσι ΕΥΚΤ ἁλοίησαν, ἁλοῖεν ΠΡΟΣΤ (δεν έχει) ΘΕΜΑ 3 Ο Γ1. δεινά: επιθετικός προσδιορισµός στο εννοούµενο σύστοιχο αντικείµενο «κατηγορίας» της µετοχής «κατηγορήσαντες» ψευδόµενοι: κατηγορηµατική µετοχή από το ρήµα εξάρτησης «ἐξελέγχθησαν», συνηµµένη στο υποκείµενο του ρήµατος «πολλοί». ἢ παρά τῶν κατηγορουµένων: β όρος σύγκρισης από το συγκριτικό βαθµό επιρρήµατος «ἥδιον» ψευδοµαρτυριῶν: γενική της αιτίας, από δικαστικής σηµασίας ρήµα «ἑάλωσαν» ἡγεῖσθαι: τελικό απαρέµφατο, υποκείµενο της απρόσωπης έκφρασης «εἰκός ἐστι» Γ2.α) ἐνθυµητέον: δεῖ ἐνθυµεῖσθαι β) ψευδόµενοι: ὅτι ψεύδοιντο 4
ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Αντιφώντος Περί του Ηρωδου φόνου 76 Πρίν µέν γάρ τήν ἀπόστασιν τήν Μυτιληναίων γενέσθαι, ἒργῳ τήν εὔνοιαν ἐδείκνυε τήν εἰς ὑµᾶς. Ἐπειδή δέ ἡ πόλις ὅλη κακῶς ἐβουλεύσατο ἀποστᾶσα καί ἥµαρτε τῆς ὑµετέρας γνώµης, µετά τῆς πόλεως ὅλης ἠναγκάσθη συνεξαµαρτανεῖν. Τήν µέν οὖν γνώµην ἒτι καί ἐν ἐκείνοις ὅµοιος ἦν εἰς ὑµᾶς, τήν δέ εὒνοιαν οὐκέτι ἦν ἐπ ἐκείνῳ τήν αὐτήν εἰς ὑµᾶς παρέχεσθαι. Οὒτε γάρ ἐκλιπεῖν τήν πόλιν εὐρόπως εἶχεν αὐτῷ. Να γραφεί η µετάφραση του παραπάνω κείµενου. (20 µονάδες) Β1.: ἀποστᾶσα: να γραφεί η οτική και η Κλητική Ενικού και στα 3 γένη. τήν ἀπόστασιν: να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις και στους δυο αριθµούς κακῶς : να γραφούν τα παραθετικά του επιρρήµατος. ὑµᾶς: να κλιθεί στις πλάγιες πτώσεις Ενικού και Πληθυντικού. τήν πόλιν : να γραφεί η οτική και η Κλητική και των δυο αριθµών. Β2 : ἐδείκνυε: να γραφεί το β ενικό ΟΡΙΣΤ και ΠΡΟΣΤ ΕΝΣ ἠναγκάσθη: να γίνει χρονική αντικατάσταση ἐκλιπεῖν: να γραφεί το β Πληθυντικό ΠΡΟΣΤ ΕΝΣ και ΠΡΚ ἥµαρτε: να γραφεί το β και γ ενικό ΟΡΙΣΤ ΜΕΛ και ΑΟΡ εἶχεν: εγκλιτική αντικατάσταση στο ίδιο πρόσωπο ΑΟΡ. 5
ΘΕΜΑ 3 Ο Γ1. Να χαρακτηριστεί η συντακτική θέση των υπογραµµισµένων λέξεων του κειµένου. Γ2. Πρίν µέν γάρ τήν ἀπόστασιν τήν Μυτιληναίων γενέσθαι: Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση της πρότασης. 6
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 2 ου ΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ Προτού δηλαδή γίνει η αποστασία των Μυτιληναίων, έµπρακτα έδειχνε την καλή του διάθεση απέναντί σας. Αφού όµως όλη η πόλη σκέφθηκε απερίσκεπτα, επειδή αποστάτησε και διέψευσε τη γνώµη σας, αναγκάσθηκε µε όλη την πόλη να υποπέσει στο ίδιο σφάλµα. Κατά το φρόνηµα λοιπόν ακόµη και σε κείνες τις περιστάσεις ήταν ο ίδιος απέναντί σας, αλλά δεν ήταν πλέον στο χέρι του να εκδηλώνει την ίδια καλή διάθεση προς εσάς. Γιατί ούτε του ήταν εύκολο να εγκαταλείψει την πόλη. Β1 : οτική ενικού ἀποστᾶντι, ἀποστάση, ἀποστᾶντι Κλητική ενικού ἀποστάς, ἀποστᾶσα, ἀποστάν Γενική ενικού τῆς ἀποστάσεως οτική ενικού τῇ ἀποστάσει Αιτιατική ενικού τήν ἀπόστασιν γενική πληθ. τῶν ἀποστάσεων δοτική πληθ. ταῖς ἀποστάσεσι αιτιατική πληθ. τάς ἀποστάσεις Θετικός κακῶς Συγκριτικός κάκιον, χεῖρον Υπερθετικός κάκιστα, χείριστα Γενική ενικού σοῦ, σου οτική ενικού σοί, σοι Αιτιατική ενικού σέ, σε γενική πληθ. ὑµῶν δοτική πληθ. ὑµῖν αιτιατική πληθ. ὑµᾶς οτική ενικού τῇ πόλει δοτική πληθ. ταῖς πόλεσι Κλητική ενικού ὦ πόλι κλητική πληθ. ὦ πόλεις Β2 : ΟΡΙΣΤ δείκνυς ΠΡΟΣΤ δείκνυ ΕΝΣ ἀναγκάζεται ΠΡΤ ἠναγκάζετο 7
ΜΕΛ ἀναγκασθήσεται ΑΟΡ ἠναγκάσθη ΠΡΚ ἠνάγκασται ΕΝΣ ἐκλίπετε ΠΡΚ ἐκλελοιπότες ἔστε ΜΕΛ ἁµαρτήσει, ἁµαρτήσεται ΑΟΡ ἥµαρτες, ἥµαρτε ΟΡΙΣ ἔσχε ΥΠΟΤ σχῇ ΕΥΚΤ σχοῖ, σχοίη ΠΡΟΣΤ σχές ΘΕΜΑ 3 Ο Γ1. Μυτιληναίων: γενική υποκειµενική από το ουσιαστικό «ἀπόστασιν» ὅλη: κατηγορηµατικός προσδιορισµός στο υποκείµενο «πόλις» τήν γνώµην: αιτιατική της αναφοράς παρέχεσθαι:τελικό απαρέµφατο, υποκείµενο του απρόσωπου ρήµατος «ἦν» ἐκλιπεῖν: τελικό απαρέµφατο, υποκείµενο του απρόσωπου ρήµατος «εἶχεν» Γ2. Πρίν µέν γάρ τήν ἀπόστασιν τήν Μυτιληναίων γενέσθαι: δευτερεύουσα επιρρηµατική χρονική πρόταση, ως επιρρηµατικός προσδιορισµός στο ρήµα «ἐδείκνυε», εισάγεται µε το χρονικό σύνδεσµο «πρίν», εκφέρεται µε απαρέµφατο (απαρεµφατική πρόταση, καθώς δεν προηγείται άρνηση) και εκφράζει το υστερόχρονο σε σχέση µε την κύρια. 8
ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ηµοσθένους, κατά Φιλίππου Γ, 3-4 Ἀξιῶ δέ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἐάν τι τῶν ἀληθῶν µετά παρρησίας λέγω, µηδεµίαν µοι διά τοῦτο παρ ὑµῶν ὀργήν γενέσθαι. Σκοπεῖτε γάρ ὡδί. Ὑµεῖς τήν παρρησίαν ἐπί µέν τῶν ἄλλων οὕτω κοινήν οἴεσθε δεῖν εἶναι πᾶσι τοῖς ἐν τῇ πόλει, ὥστε καί τοῖς ξένοις καί τοῖς δούλοις αὐτῆς µεταδεδώκατε, καί πολλούς ἄν τις οἰκέτας ἴδοι παρ ὑµῖν µετά πλείονος ἐξουσίας ὅ,τι βούλονται λέγοντας ἤ πολίτας ἐν ἐνίαις τῶν ἄλλων πόλεων. Ἐκ δέ τοῦ συµβουλεύειν ἐξεληλάκατε. Να γραφεί η µετάφραση του παραπάνω κείµενου. (20 µονάδες) Β1.: πᾶσι : να γραφεί η Γενική και η Κλητική Ενικού και στα 3 γένη οἰκέτας: να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις και στους δυο αριθµούς τι : να γραφούν η Γενική και οτική Ενικού και η Αιτιατική Πληθυντικού µαζί µε τους δεύτερους τύπους. πλείονος: να κλιθεί στις πλάγιες πτώσεις του Ενικού. ἄνδρες : να γραφεί η οτική και η Κλητική και των δυο αριθµών. Β2 : οἴεσθε : να γραφεί το β ενικό ΟΡΙΣΤ ΕΝΣ και ΠΡΤ ἐξεληλάκατε : να γραφεί το β και γ ενικό ΟΡΙΣΤ ΜΕΛ σκοπεῖτε : να κλιθεί στο χρόνο και την έγκλιση που βρίσκεται ο τύπος µεταδεδώκατε : να γραφεί το β και γ πληθ. ΟΡΙΣΤ και ΕΥΚΤ ΑΟΡ ἴδοι : εγκλιτική αντικατάσταση. 9
ΘΕΜΑ 3 Ο Γ1. Να χαρακτηριστεί η συντακτική θέση των υπογραµµισµένων λέξεων του κειµένου. Γ2. Να µεταφερθεί στο πλάγιο λόγο το παρακάτω απόσπασµα µε εξάρτηση: «ηµοσθένης ἒφη» Πολλούς ἄν τις οἰκέτας ἴδοι παρ ὑµῖν µετά πλείονος ἐξουσίας ὅ,τι βούλονται λέγοντας ἤ πολίτας ἐν ἐνίαις τῶν ἄλλων πόλεων. 10
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 3 ου ΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ Έχω την αξίωση, άνδρες Αθηναίοι, αν λέγω καµιά αλήθεια µε ειλικρίνεια, καθόλου να µην οργιστείτε για τούτο εναντίον µου. Γιατί να σκεφτείτε ως εξής. Σεις νοµίζετε ότι η ελευθερία του λόγου προκειµένου για άλλα πράγµατα πρέπει να είναι σε τέτοιο σηµείο κοινό δικαίωµα όλων των πολιτών, ώστε και στους ξένους και στους δούλους έχετε παραχωρήσει ένα µέρος αυτής, και µπορεί να δει κανείς πολλούς δούλους να λένε ενώπιόν σας ό,τι θέλουν µε περισσότερη ελευθερία παρά πολίτες σε µερικές άλλες πόλεις. Από το συµβουλευτικό όµως έργο την έχετε διώξει. Β1: Γενική εν. παντός, πάσης, παντός Κλητική εν. πᾶς, πᾶσα, πᾶν Γενική εν. τοῦ οἰκέτου οτική εν. τῷ οἰκέτῃ Αιτιατική εν. τόν οἰκέτην γενική πληθ. τῶν οἰκετῶν δοτική πληθ. τοῖς οἰκέταις αιτιατική πληθ. τούς οἰκέτας Γενική εν. τινός, του οτική εν. τινί, τω Αιτιατική πληθ. τινά, ἄττα Γενική εν. πλείονος οτική εν. πλείονι Αιτιατική εν. πλείονα, πλείω οτική εν. ἀνδρί Κλητική εν. ἄνερ οτική πληθ. ἀνδράσι Κλητική πληθ. ἄνδρες Β2 : ΕΝΣ οἲει 11
ΠΡΤ ᾢου ΜΕΛ ἐξελᾷς, ἐξελᾷ ΠΡΟΣΤ ΕΝΣ -, σκόπει, σκοπείτω, -, σκοπεῖτε, σκοπούντων ΟΡΙΣΤ µετέδοτε, µετέδοσαν ΕΥΚΤ µεταδοίητε (µεταδοῖτε), µεταδοίησαν (µεταδοῖεν) ΟΡΙΣΤ εἶδε ΥΠΟΤ ἲδῃ ΕΥΚΤ ἲδοι ΠΡΟΣΤ ἰδέ ΘΕΜΑ 3 Ο Γ1. τῶν ἀληθῶν: γενική διαιρετική από την αντωνυµία «τι» εἶναι : τελικό απαρέµφατο, υποκείµενο του απρόσωπου απαρεµφάτου «δειν» τοῖς ξένοις : έµµεσο αντικείµενο του δίπτωτου ρήµατος «µεταδεδώκατε» αὐτῆς : άµεσο αντικείµενο του δίπτωτου ρήµατος «µεταδεδώκατε» λέγοντας : κατηγορηµατική µετοχή που εξαρτάται από το ρήµα αισθήσεως «ἄν ἲδοι», συνηµµένη στο αντικείµενο «οἰκέτας» Γ2. ηµοσθένης ἒφη πολλούς ἄν τινα οἰκέτας ἰδεῖν παρ ἐκείνοις µετά πλείονος ἐξουσίας ὅ,τι βούλοιντο λέγοντας ἤ πολίτας ἐν ἐνίαις τῶν ἄλλων πόλεων. 12
ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ[ΠΡΟΣ ΕΞΑΣΚΗΣΗ] ΛΥΣΙΟΥ, Κατά Αλκιβιάδου αστρατείας 9 Καί µέν δή, ὦ ἄνδρες δικασταί, εἰ τῳ δοκεῖ µεγάλη ἡ ζηµία εἶναι καί λίαν ἰσχυρός ὁ νόµος, µεµνῆσθαι χρή ὅτι οὐ νοµοθετήσοντες περί αὐτῶν ἥκετε, ἀλλά κατά τούς κειµένους νόµους ψηφιούµενοι, οὐδέ τούς ἀδικοῦντας ἐλεήσοντες, ἀλλά πολύ µᾶλλον αὐτοῖς ὀργιούµενοι καί ὅλῃ τῇ πόλει βοηθήσοντες, εὖ εἰδότες ὅτι ὑπέρ τῶν παρεληλυθότων ὀλίγους τιµωρησάµενοι πολλούς ποιήσετε κοσµιωτέρους ἐν τοῖς µέλλουσι κινδυνεύειν. Να γραφεί η µετάφραση του παραπάνω κείµενου. (20 µονάδες) Β1) Να γράψετε τους τύπους που σας ζητούνται: τῳ : οι πλάγιες πτώσεις σε Ενικό και Πληθ. και στα 3 γένη µᾶλλον : να γραφούν τα παραθετικά του επιρρήµατος εἰδότες : η οτική του Πληθυντικού πολλούς : η Αιτιατική Ενικού του Συγκριτικού βαθµού. τῇ πόλει : Κλητική ενικού Β2) Να γράψετε τους τύπους που σας ζητούνται: χρή : να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση ψηφιούµενοι : γ πληθ. Οριστ. και Ευκτ. Μέλλοντα παρεληλυθότων : β και γ ενικό Οριστ και Υποτ. Ενεστώτα µεµνῆσθαι : β ενικό Προστ. παθ. Αορίστου εἰδότες : β πληθ. Οριστ. Ενεστώτα ΘΕΜΑ 3 Ο Γ1) Να αναγνωριστούν συντακτικά οι υπογραµµισµένες λέξεις του κειµένου. Γ2) Να αναλυθούν οι µετοχές σε δευτερεύουσες προτάσεις: ὀργιούµενοι, τιµωρησάµενοι. 13