Θ.Α. ΑΜΕΛΙΔΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

Transcript

1 Θ.Α. ΑΜΕΛΙΔΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2009

2 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Με τη θεματογραφία αυτή προσπαθεί να κάνει μια νέα προσέγγιση στην εξοικείωση του μαθήματος της θεματογραφίας των Αρχαίων Ελληνικών. Τα κείμενα είναι επιλεγμένα με κριτήριο το βαθμό δυσκολίας και το περιεχόμενο του θέματός τους χωρισμένα σε τρεις τόμους ανάλογα με το περιεχόμενό τους και το συγγραφέα. Α) Στρατιωτικά (Ξενοφώντας Θουκυδίδης) Β) Πολιτικά (Πλάτων Δημοσθένης Αριστοτέλης) Γ) Δικανικά ( Αττικοί ρήτορες) Η δομή κάθε θεματογραφίας είναι η εξής: Ι) Θέμα. ΙΙ) Λεξιλόγιο. ΙΙΙ) Μετάφραση. IV) Λεπτομερής συντακτική ανάλυση. Για τις απαντήσεις των συντακτικών φαινομένων ο καθηγητής ή ο μαθητής μπορεί να προσφεύγει στις αντίστοιχες ενότητες του βιβλίου μου «Συντακτικό των Αρχαίων Ελληνικών». V) Ασκήσεις γραμματικής. Υπάρχουν σε πίνακες ένα πλήθος ερωτήσεων για να εξασκείται ο μαθητής σε όλα τα γραμματικά φαινόμενα που είναι απαραίτητα να γνωρίζει. VI) Απαντήσεις των ασκήσεων της γραμματικής. Έτσι μπορεί ο ίδιος ο μαθητής να ελέγχει και μόνος του τις απαντήσεις. Σημαντική θα είναι η επίσης βοήθεια που μπορεί να βρει για κάθε γραμματικό φαινόμενο στο βιβλίο μου «Γραμματική των Αρχαίων Ελληνικών».

3 VII) Λεξιλόγιο στρατιωτικών πολιτικών δικανικών όρων. Είναι συγκεντρωμένο ένας μεγάλος αριθμός λέξεων και όρων που είναι απαραίτητος να γνωρίζει κάποιος για τη μετάφραση των κειμένων της θεματογραφίας. Το ηλεκτρονικό αυτό βιβλίο είναι σε μορφή PDF, ώστε ο συνάδελφος καθηγητής μπορεί εύκολα να επιλέξει ό,τι χρειάζεται για τη διδασκαλία της θεματογραφίας και να προσφέρει ένα πλήθος κειμένων και ασκήσεων στο μαθητή. Ο μαθητής, επίσης, μπορεί να εξασκηθεί δοκιμάζοντας πρώτα μόνος του να απαντήσει ορθότητα των απαντήσεών του. σ ένα μεγάλο αριθμό θεμάτων και στη συνέχεια να ελέγξει την Θεσσαλονίκη 2009

4 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΞΕΝΟΦΩΝΤΑΣ Θέμα 1 ο Kύρου Ανάβασις Β, 4, Θέμα 2 ο Kύρου Ανάβασις ΣΤ, 6, Θέμα 3 ο Kύρου Ανάβασις Ζ, 3, Θέμα 4 ο Kύρου Ανάβασις Ζ, 3, Θέμα 5 ο Ελληνικά Β, 1, Θέμα 6 ο Ελληνικά Δ, 7, Θέμα 7 ο Ελληνικά Ε, 1, Θέμα 8 ο Ελληνικά ΣΤ, 4, Θέμα 9 ο Ελληνικά Ζ, 1, Θέμα 10 ο Ελληνικά Ζ, 5, ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ Θέμα 11 ο Βιβλίο Α, 18, Θέμα 12 ο Βιβλίο Α, 60, Θέμα 13 ο Βιβλίο Α, 94, Θέμα 14 ο Βιβλίο Β, 58, Θέμα 15 ο Βιβλίο Γ, 20, Θέμα 16 ο Βιβλίο Δ, 15-18, Θέμα 17 ο Βιβλίο Δ, 27, Θέμα 18 ο Βιβλίο Δ, 98, Θέμα 19 ο Βιβλίο Ζ, 17, Θέμα 20 ο Βιβλίο Ζ, 18, Λεξιλόγιο στρατιωτικών όρων 238

5 Ι. ΘΕΜΑ 13 Ο Παυσανίας δὲ ὁ Κλεομβρότου ἐκ Λακεδαίμονος στρατηγὸς τῶν Ἑλλήνων ἐξεπέμφθη μετὰ εἲκοσι νεῶν ἀπὸ Πελοποννήσου ξυνέπλεον δὲ καὶ Ἀθηναῖοι τριάκοντα ναυσὶ καὶ τῶν ἂλλων ξυμμάχων πλῆθος. Καὶ ἐστράτευσαν ἐς Κύπρον καὶ αὐτῆς τὰ πολλὰ κατεστρέψαντο, καὶ ὓστερον ἐς Βυζάντιον Μήδων ἐχόντων, καὶ ἐξεπολιόρκησαν ἐν τῇδε τῇ ἡγεμονίᾳ. Ἢδη δὲ βιαίου ὂντος αὐτοῦ οἳ τε ἂλλοι Ἓλληνες ἢχθοντο καὶ οὐχ ἣκιστα οἱ Ἲωνες καὶ ὃσοι ἀπὸ βασιλέως νεωστὶ ἠλευθέρωντο φοιτῶντές τε πρὸς τοὺς Ἀθηναίους ἠξίουν αὐτοὺς ἡγεμόνας σφῶν γενέσθαι κατὰ τὸ ξυγγενές καὶ Παυσανίᾳ μὴ ἐπιτρέπειν, ἢν που βιάζηται. Οἱ δὲ Ἀθηναῖοι ἐδέξαντό τε τοὺς λόγους καὶ προσεῖχον τὴν γνώμην ὡς οὐ περιοψόμενοι τἆλλά τε καταστησόμενοι ᾗ φαίνοιτο ἂριστα αὐτοῖς. (Θουκυδίδης, A, 94, 1 3)

6 IΙ. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ἐκπολιορκέω-ῶ κυριεύω με πολιορκία ἂχθομαι στεναχωριέμαι, αγανακτώ, δυσφορώ οὐχ ἣκιστα περισσότερο (σχήμα λιτότητας) νεωστί πριν από λίγο καιρό φοιτάω- ῶ επισκέπτομαι συχνά ἀξιόω-ῶ έχω την αξίωση, απαιτώ, ζητώ τὸ ξυγγενές συγγένεια βιάζομαι χρησιμοποιώ βία που κάπου δέχομαι τους λόγους δέχομαι τις προτάσεις προσέχω τὴν γνώμην προσέχω, ενδιαφέρομαι περιορῶ αδιαφορώ καθίσταμαί τι ρυθμίζω κάτι ᾗ όπως ΙΙΙ. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Εντωμεταξύ ο Παυσανίας ο γιος του Κλεομβρότου στάλθηκε από τη Σπάρτη ως στρατηγός των Ελλήνων με είκοσι πλοία από την Πελοπόννησο έπλευσαν μαζί (του) και οι Αθηναίοι με τριάντα πλοία και πλήθος από τους άλλους συμμάχους. Και εκστράτευσαν (πρώτα) εναντίον της Κύπρου και κατέστρεψαν μεγάλο μέρος αυτής, και ύστερα εναντίον του Βυζαντίου, τον καιρό που (το) κατείχαν οι Μήδοι, και το κυρίεψαν κατά τη διάρκεια της ηγεμονίας αυτού. Επειδή όμως αυτός ήταν ήδη βίαιος, και οι άλλοι Έλληνες δυσφορούσαν και περισσότερο οι Ίωνες και όσοι είχαν απελευθερωθεί πριν από λίγο από τη σκλαβιά του βασιλιά και πηγαίνοντας συχνά στους Αθηναίους ζητούσαν να γίνουν αυτοί ηγεμόνες τους εξαιτίας της συγγένειας και να μην επιτρέπουν στον Παυσανία (να χρησιμοποιεί βία), αν κάπου χρησιμοποιεί βία. Οι δε Αθηναίοι και δέχθηκαν τις προτάσεις και πρόσεχαν επειδή δε θα έμεναν αδιάφοροι να ρυθμίσουν και τις άλλες περιπτώσεις, όπως φαινόταν καλύτερα σ αυτούς.

7 ΙV. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 1. Παυσανίας δὲ ὁ Κλεομβρότου ἐκ Λακεδαίμονος στρατηγὸς τῶν Ἑλλήνων ἐξεπέμφθη μετὰ εἲκοσι νεῶν ἀπὸ Πελοποννήσου: Κύρια πρόταση. Εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό. ἐξεπέμφθη Παυσανίας ὁ Κλεομβρότου στρατηγὸς τῶν Ἑλλήνων μετὰ νεῶν εἲκοσι ἀπὸ Πελοποννήσου υποκείμενο παράθεση στο Παυσανίας επιρρηματικό κατηγορούμενο του σκοπού γενική αντικειμενική στο στρατηγός εμπρόθετος προσδιορισμός της συνοδείας επιθετικός προσδιορισμός στο νεῶν εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει από τόπου κίνηση 2. ξυνέπλεον δὲ καὶ Ἀθηναῖοι τριάκοντα ναυσὶ καὶ τῶν ἂλλων ξυμμάχων πλῆθος. Κύρια πρόταση. Εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό. ξυνέπλεον καὶ Ἀθηναῖοι καὶ πλῆθος ναυσὶ τριάκοντα υποκείμενα (Συνδέονται παρατακτικά καὶ -καὶ) δοτική της συνοδείας επιθετικός προσδιορισμός στο ναυσί

8 ξυμμάχων τῶν ἂλλων γενική του περιεχομένου στο πλῆθος επιθετικός προσδιορισμός στο ξυμμάχων 3. Καὶ ἐστράτευσαν ἐς Κύπρον: Κύρια πρόταση. Εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό. Καὶ ἐστράτευσαν ἐς Κύπρον (καὶ Ἀθηναῖοι καὶ πλῆθος) ἐς Κύπρον εννοούμενα υποκείμενα. (Συνδ. παρατακτικά) εμπρόθετος προσδιορισμός εχθρικής διάθεσης 4. καὶ αὐτῆς τὰ πολλὰ κατεστρέψαντο: Κύρια πρόταση. Συνδέεται παρατακτικά με το καὶ με την προηγούμενη πρόταση. Εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό. καὶ κατεστρέψαντο (καὶ Ἀθηναῖοι καὶ πλῆθος) τὰ πολλὰ αὐτῆς εννοούμενα υποκείμενα.(συνδ. παρατακτ. καὶ-καὶ) σύστοιχο αντικείμενο γενική διαιρετική στο τὰ πολλά 5. καὶ ὓστερον (ἐστράτευσαν) ἐς Βυζάντιον Μήδων ἐχόντων: Κύρια πρόταση. Συνδέεται παρατακτικά με το καὶ με την προηγούμενη πρόταση. Εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό.

9 καὶ (ἐστράτευσαν) (καὶ Ἀθηναῖοι καὶ πλῆθος) ἐς Βυζάντιον ὓστερον ἐχόντων Μήδων εννοούμενο εννοούμενα υποκείμενα εμπρόθετος προσδιορισμός εχθρικής διάθεσης επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου χρονική μετοχή, γενική απόλυτη υποκείμενο της μετοχής ἐχόντων 6. καὶ ἐξεπολιόρκησαν ἐν τῇδε τῇ ἡγεμονίᾳ: Κύρια πρόταση. Συνδέεται παρατακτικά με το καὶ με την προηγούμενη πρόταση. Εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό. καὶ ἐξεπολιόρκησαν (καὶ Ἀθηναῖοι καὶ πλῆθος) ἐν τῇ ἡγεμονίᾳ τῇδε εννοούμενα υποκείμ. (Συνδ. παρατακτ. καὶ-καὶ) εμπρόθετος προσδιορισμός του χρόνου κατηγορηματικός προσδιορισμός στο τῇ ἡγεμονίᾳ 7. Ἢδη δὲ βιαίου ὂντος αὐτοῦ οἳ τε ἂλλοι Ἓλληνες ἢχθοντο καὶ οὐχ ἣκιστα οἱ Ἲωνες: Κύρια πρόταση. Εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό. ἢχθοντο οἳ τε Ἓλληνες καὶ οἱ Ἲωνες ἂλλοι υποκείμενα. Συνδέονται παρατακτικά τε-καὶ επιθετικός προσδιορισμός στο οἳ τε Ἓλληνες

10 ἣκιστα ὂντος αὐτοῦ βιαίου ἢδη επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού αιτιολογική μετοχή, γενική απόλυτη υποκείμενο μετοχής ὂντος κατηγορούμενο στο αὐτοῦ. Συνδ. ὂντος επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου 8. καὶ ὃσοι ἀπὸ βασιλέως νεωστὶ ἠλευθέρωντο: Κύρια πρόταση. Εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό. ἠλευθέρωντο καὶ ὃσοι ἀπὸ βασιλέως νεωστὶ υποκείμενο εμπρόθετος προσδιορισμός της προέλευσης επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου 9. φοιτῶντές τε πρὸς τοὺς Ἀθηναίους ἠξίουν αὐτοὺς ἡγεμόνας σφῶν γενέσθαι κατὰ τὸ ξυγγενές καὶ Παυσανίᾳ μὴ ἐπιτρέπειν: Κύρια πρόταση. Εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό. ἠξίουν (οὗτοι) τε γενέσθαι αὐτοὺς ἡγεμόνας εννοούμενο υποκείμενο τελικό απαρέμφατο, αντικείμ. του τος ἠξίουν υποκείμενο του απαρεμφάτου (ετεροπροσωπία) κατηγορούμενο στο αὐτούς

11 σφῶν κατὰ τὸ ξυγγενές καὶ μὴ ἐπιτρέπειν αὐτούς Παυσανίᾳ φοιτῶντές (οὗτοι) πρὸς τοὺς Ἀθηναίους γενική αντικειμενική στο ἡγεμόνας εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας τελικό απαρέμφατο, αντικείμ. του τος ἠξίουν υποκείμενο του απαρεμφάτου (ετεροπροσωπία) αντικείμενο στο απαρέμφατο ἐπιτρέπειν τροπική μετοχή, συνημμένη εννοούμενο υποκείμενο της μετοχής φοιτῶντές εμπρόθετος προσδιορ. της κατεύθυνσης σε πρόσωπο 10. ἢν που βιάζηται: Δευτερεύουσα υποθετική πρόταση. Υπόθεση Απόδοση Είδος ἢν που βιάζηται (ἠξίουν) μὴ ἐπιτρέπειν Αόριστη επανάληψη στο παρόν ή στο μέλλον Ευθύς λόγος ἢν που βιάζηται μὴ ἐπιτρέπετε (Προστακτική) Αόριστη επανάληψη στο παρόν ή στο μέλλον βιάζηται (Παυσανίας) που εννοούμενο υποκείμενο επιρρηματικός προσδιορισμού του τόπου

12 11. Οἱ δὲ Ἀθηναῖοι ἐδέξαντό τε τοὺς λόγους: Κύρια πρόταση. Εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό. ἐδέξαντό τε Οἱ δὲ Ἀθηναῖοι τοὺς λόγους υποκείμενο αντικείμενο 12. καὶ προσεῖχον τὴν γνώμην ὡς οὐ περιοψόμενοι τἆλλά τε καταστησόμενοι: Κύρια πρόταση. Συνδέεται παρατακτικά με το καὶ με την προηγούμενη πρόταση (τε καὶ). Εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό. καὶ προσεῖχον (οἱ Ἀθηναῖοι) τὴν γνώμην ὡς οὐ περιοψόμενοι εννοούμενο υποκείμενο αντικείμενο του τος αιτιολογική μετοχή (ὡς: υποκειμενική γνώμη), άρνηση οὐ, συνημμένη μετοχή (οἱ Ἀθηναῖοι) καταστησόμενοι υποκείμενο μετοχής περιοψόμενοι κατηγορηματική μετοχή. Αναφέρεται στο υποκείμενο της μετοχής περιοψόμενοι από την οποία εξαρτάται (οἱ Ἀθηναῖοι) τἆλλά υποκείμενο μετοχής καταστησόμενοι σύστοιχο αντικείμενο στο καταστησόμενοι

13 13. ᾗ φαίνοιτο ἂριστα αὐτοῖς. Δευτερεύουσα αναφορική παραβολική. Εκφέρεται με ευκτική του πλαγίου λόγου, γιατί εξαρτάται από ιστορικού χρόνου (προσεῖχον). Δηλώνει υποκειμενική γνώμη. φαίνοιτο αὐτοῖς ἂριστα ᾗ απρόσωπο δοτική προσωπική επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου

14 V. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1) νεῶν, πλῆθος, βασιλέως: Να κλιθούν Ενικός Πληθυντικ Ενικός Πληθυντ Ενικός Πληθυντ Ο Γ Δ Α Κ 2) ἡγεμόνας, ξυγγενές, γνώμην: Να κλιθούν Ενικός Πληθυντικ Ενικός Πληθυντ Ενικός Πληθυντ Ο Γ Δ Α Κ 3) ἂριστα: Να γραφούν τα παραθετικά του επιρτος ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ

15 4) Να γραφούν οι αρχικοί χρόνοι: ΕΝΕΣΤΩΤ ΠΑΡΑΤΑΤ ΜΕΛΛΟΝ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜ ΥΠΕΡΣΥΝ πλέω ἂχθομαι ἀξιῶ φαίνομαι φοιτῶ 5) Να γίνει χρονική αντικατάσταση:στησόμενοι, ἐστράτευσαν, ὂντος, ἢχθοντο, ὀψόμενοι ΕΝΕΣΤΩΤ ΠΑΡΑΤΑΤ ΜΕΛΛΟΝ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜ ΥΠΕΡΣΥΝ 6) Να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση: γενοῦ, ἐπέμφθη, φαίνοιτο, κατέστης ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ

16 VΙ. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1) νεῶν, πλῆθος, βασιλέως: Να κλιθούν Ενικός Πληθυντικ Ενικός Πληθυντ Ενικός Πληθυντ Ο ναῦς νῆες πλῆθος πλήθη βασιλεύς βασιλεῖς Γ νεώς νεῶν πλήθους πλήθεων βασιλέως βασιλέων Δ νηί ναυσί πλήθει πλήθεσι βασιλεῖ βασιλεῦσι Α ναῦν ναῦς πλῆθος πλήθη βασιλέα βασιλέας Κ ναῦ νῆες πλῆθος πλήθη βασιλεῦ βασιλεῖς 2) ἡγεμόνας, ξυγγενές, γνώμην: Να κλιθούν Ενικός Πληθυντ Ενικός Πληθυντ Ενικός Πληθυντ Ο ἡγεμών ἡγεμόνες ξυγγενές ξυγγενῆ γνώμη γνῶμαι Γ ἡγεμόνος ἡγεμόνων ξυγγενοῦς ξυγγενῶν γνώμης γνωμῶν Δ ἡγεμόνι ἡγεμόσι ξυγγενεῖ ξυγγενέσι γνώμῃ γνώμαις Α ἡγεμόνα ἡγεμόνας ξυγγενές ξυγγενῆ γνώμην γνώμας Κ ἡγεμών ἡγεμόνες ξυγγενές ξυγγενῆ γνώμη γνῶμαι 3) Να γραφούν τα παραθετικά του επιρτος: ἂριστα ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ εὖ ἂμεινον ἂριστα βέλτιον κρεῖττον βέλτιστα κράτιστα

17 4) Να γραφούν οι αρχικοί χρόνοι: ΕΝΕΣΤΩΤ ΠΑΡΑΤΑΤ ΜΕΛΛΟΝ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙ ΥΠΕΡΣΥΝ πλέω ἒπλεον πλεύσομαι ἒπλευσα πέπλευκα ἐπεπλεύκειν ἂχθομαι ἠχθόμην ἀχθέσομαι ἠχθέσθην ἢχθημαι ἠχθήμην ἀξιῶ ἠξίουν ἀξιώσω ἠξίωσα ἠξίωκα ἠξιώκειν φαίνομαι ἐφαινόμην φανήσομαι ἐφάνην πέφασμαι ἐπεφάσμην φοιτῶ ἐφοίτων φοιτήσω ἐφοίτησα πεφοίτηκα ἐπεφοιτήκειν 5) Να γίνει χρονική αντικατάσταση:στησόμενοι, ἐστράτευσαν, ὂντος,ἢχθοντο, ὀψόμενοι ΕΝΕΣΤΩΤ ΠΑΡΑΤΑΤ ΜΕΛΛΟΝ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜ ΥΠΕΡΣΥΝ ἱστάμενοι στησόμενοι στάντες ἑστηκότες στρατεύουσι ἐστράτευον στρατεύσουσι ἐστράτευσαν ἐστρατεύκασι ἐστρατεύκεσαν ὂντος ἐσομένου γενομένου γεγενημένου - γεγονότος ἂχθονται ἢχθοντο ἀχθέσονται ἠχθέσθησαν ἢχθηνται ἢχθηντο ὁρῶντες ὀψόμενοι ἰδόντες ἑωρακότες 6) Να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση: γενοῦ, ἐπέμφθη, φαίνοιτο, κατέστης ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ἐγένου γένῃ γένοιο γενοῦ ἐπέμφθη πεμφθῇ πεμφθείη πεμφθήτω φαίνεται φαίνηται φαίνοιτο φαινέσθω κατέστης καταστῇς κατασταίη κατάστηθι