Ο χρόνος και η πρώτη βιομηχανική επανάσταση Χρήστος Καραμπάτσος
Συγγράμματα
ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΘΗΝΑΣ 1911 Αποσπάσματα στις σελίδες 215-229. Ειδικά για τους αρτεργάτες, σελ. 215-216. Πού βλέπετε να αναφέρεται η μέτρηση του χρόνου;
Γιατί μετράμε τον χρόνο; Πώς μετράμε τον χρόνο; Τι σημαίνει «ταυτόχρονα»; Υπάρχει «ταυτόχρονο» δίχως κοινωνική οργάνωση;
Ο Helmuth von Molke περί χρόνου, 16/3/1891 Το ότι η ενιαία ώρα καθίσταται απαραίτητη για την ικανοποιητική λειτουργία των σιδηροδρόμων είναι κάτι που αναγνωρίζεται από όλους. Αλλά, meine Herren, έχουμε στη Γερμανία πέντε διαφορετικές ώρες. Στη βόρεια Γερμανία, που περιλαμβάνει τη Σαξονία, υπολογίζουμε με ώρα Βερολίνου στη Βαυαρία με ώρα Μονάχου. Στη Βυρτεμβέργη με ώρα Στουτγκάρδης. Έτσι έχουμε στη Γερμανία πέντε ζώνες ώρας (...) Επιτρέψτε μου να πω ότι πρόκειται για ένα απομεινάρι από τη διχασμένη κάποτε κατάσταση της Γερμανίας, αλλά τώρα, από τότε που γίναμε αυτοκρατορία, έχει έρθει η στιγμή να το εξαλείψουμε. Τι μπορεί να συμβεί σε περίπτωση επιστράτευσης; Ας αφήσουμε τους αγρότες να ακολουθούν τον ήλιο (...) η Γερμανία όμως έχει αναλάβει δράση για να επεκτείνει την κυριαρχία της πάνω στο χρόνο και το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης την έχει ακολουθήσει.
Το πρόβλημα του γεωγραφικού μήκους, 1714
Διαγωνισμοί, 1714-1790 Αμοιβή 20.000 λιρών Το δίκτυο των ωρολογοποιών John Harrison
Διαγωνισμοί, 1714-1790 Ρολόι του John Harrison
Χρόνος και εργασία Χρόνος και εργασία Ο χρόνος και η μέτρησή του ως κοινωνικές σχέσεις. Σχέσεις χρόνου και εργασίας: Task Orientation (με βάση τη δουλειά που πρέπει να γίνει). Σχέσεις χρόνου και εργασίας: Ο μισθός.
Task orientation (με βάση τη δουλειά που πρέπει να γίνει) Προσαρμογή στους ρυθμούς της φύσης Απουσία διάκρισης εργασίας και μη εργασίας Δεν υπάρχει η έννοια του ελεύθερου χρόνου Διαρκής δραστηριότητα
Χρόνος και εργασία Είχαμε ένα γέρο υπηρέτη που δούλευε συνέχεια για εμάς, αν και τον πληρώναμε με τη βδομάδα. Ήταν αμαξουργός το επάγγελμα. Έτυχε να αναποδογυρίσει μια άμαξα και πηραν το γέρο να την επιδιορθώσει επί τόπου. Ένας χωριάτης πέρασε και τον χαιρέτησε με το συνηθισμένο χαιρετισμό: Καλημέρα, ο Θεός να ταχύνει τη δουλειά σου. Ο γέρος σήκωσε τα μάτια, τον κοίταξε με κάποια ικανοποιημένη δυστροπία και απάντησε: «Δε με νοιάζει αν το κάνει ή όχι, είναι η δουλειά μιας μέρας». Daniel Defoe, The Great Law of Subordination Considered: or the Insolence and Insufferable Behaviour of SERVANTS in England (1724).
Χρόνος και εργασία εκτός του εργοστασίου 18 Ιανουαρίου 1783 Απασχολήθηκα στο φτιάξιμο ενός σταύλου για το μοσχάρι και στο κουβάλημα κλαδιών που έφραζαν το δρόμο και κόπηκαν και πουλήθηκαν στον Τζον Μπλάγκμπροου. 21 Ιανουαρίου 1783 Ύφανα δυό και τρία τέταρτα γιάρδες μιας και η γελάδα είχε μόλις γεννήσει και χρειαζόταν πολλή φροντίδα. 25 Ιανουαρίου 1783 Ύφανα δυο γιάρδες, έκανα δουλειές στο σπίτι και την αυλή και το βράδυ έγραψα ένα γράμμα.
Η δουλειά με το κομμάτι έως το 1900 Αίθουσα σιγαροποιίας, circa 1890
Η δουλειά με το κομμάτι έως το 1900 Για να φτιάξει κάποιες από τις κατώτερες ποιότητες, ο εργαζόμενος έπαιρνε 55 σεντς τη χιλιάδα... Η καθεμιά ξεκινούσε παίρνοντας τον καπνό της στο τραπέζι. Η σωστή δουλειά μιας μέρας [a good day s work] θεωρούνταν η παραγωγή δύο χιλιάδων τσιγάρων την ημέρα και χρειάζονταν περίπου δύο πάουντς και τρεις ουγγιές καπνού για κάθε χίλια τσιγάρα, οπότε, όπως καταλαβαίνετε, ο καθένας δεν μπορούσε να χρησιμοποιήσει παρά [could not work out but] τέσσερα πάουντς καπνού την ημέρα κατά μέσο όρο... Συνέντευξη με τη Λώρα Κοξ, Durham Morning Herald, 17 Ιανουαρίου 1926.
Η δουλειά με το κομμάτι έως το 1900 Όσο δουλεύαμε εκεί, ήμασταν ελεύθερες να αφήσουμε τη δουλειά οποιαδήποτε ώρα της ημέρας και να μην επιστρέψουμε μέχρι την επόμενη, ή ίσως για αρκετές ημέρες. Φυσικά ο χαμένος χρόνος αφαιρούνταν, αλλά όταν [η εργάτρια] επέστρεφε, ξεκινούσε πάλι να δουλεύει στο τραπέζι της με νέα προμήθεια καπνού. Μπορούσες να πας όπου ήθελες, όποια ώρα ήθελες και να μείνεις όσο ήθελες, τώρα πια όμως, οι συνθήκες έχουν αλλάξει τόσο πολύ. Συνέντευξη με τη Λώρα Κοξ, Durham Morning Herald, 17 Ιανουαρίου 1926.
Η δουλειά με το κομμάτι έως το 1900 Οι άνθρωποι καταφεύγουν στην αμοιβή με βάση τη δουλειά που πρέπει να γίνει, για να μη μπαίνουν στον κόπο να επιτηρούν τους εργάτες τους. Sir Mordaunt Martin, 1790
Η «ηθική οικονομία» Οι εξεγέρσεις του βρετανικού όχλου κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού του 18 ου αιώνα καθοδηγούνταν και νομιμοποιούνταν στη συνείδηση των συμμετεχόντων από ένα σύνολο προϋπαρχουσών αντιλήψεων, «μια συνεκτική αντίληψη περί των κοινωνικών θεσμίσεων και υποχρεώσεων, περί των αρμόζουσων οικονομικών λειτουργιών των διαφόρων τμημάτων της κοινότητας, τα οποία όλα μαζί, μπορούμε να πούμε ότι συνιστούν μια ηθική οικονομία των φτωχών». E. P. Thompson, «The Moral Economy of the Crowd in the Eighteenth Century», Past & Present, No. 50, Feb. 1971, σελ. 79.
Πίσω στο Εργατικό Κέντρο Αθήνας και τους αρτεργάτες, 1911 Πάντες διαιτώνται νυχθημερόν εντός του κλιβάνου Κοιμούνται επί των σάκων των αλεύρων με σκέπασμα κανούς σάκους Αφυπνίζονται κατά διαστήματα προς επίβλεψιν της ζύμης Ατελέστατα και το πλύσιμον των εργατών γίνεται Τροφή παρεχομένη παρά του εργοδότου Ο εργάτης ο παρασκευάζων τον άρτον των άλλων να πεινά Μείρακες 12-15 ετών η υγεία των οποίων φθείρεται Άνεργοί ζητώντες κάθε νύκτα καταφύγιον εις τους κλιβάνους
Η επιβολή του εργοστασιακού χρόνου Στο εσωτερικό του εργοστασίου Με την εισαγωγή μηχανών Στους χώρους αναπαραγωγής μέσω ηθικής ρητορικής Σχολείο και φιλανθρωπία
Εργασία (2 μονάδες) 1. Εξηγήστε πώς ήταν εφικτό οι αρτεργάτες που περιγράφονται στην έκθεση του Εργατικού Κέντρου Αθήνας (Κορδάτος, σ. 215-216) να εργάζονται είκοσι ώρες τη μέρα, κάθε μέρα. 2. Διαβάστε τα όσα αναφέρονται στο E. P. Thompson, σ. 46-49 (p. 83-86). Έπειτα σχολιάστε τη φιλανθρωπία που περιγράφεται στο άρθρο «Ορφανοτροφείον Ελένης Ζάνη», Ποσειδών, 7/6/1875. Πώς φαίνεται ότι η Βιομηχανική Επανάσταση φτάνει στον Πειραιά;