ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (όγδοο τμήμα),

ASTRID PREISSL ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (όγδοο τμήμα) της 6ης Οκτωβρίου 2011 * Στην υπόθεση C-381/10, με αντικείμενο αίτηση εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως δυνάμει του άρθρου 267 ΣΛΕΕ που υπέβαλε το Unabhängiger Verwaltungssenat Wien (Αυστρία) με απόφαση της 22ας Ιουλίου 2010, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο στις 29 Ιουλίου 2010, στο πλαίσιο της δίκης Astrid Preissl KEG κατά Landeshauptmann von Wien, ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (όγδοο τμήμα), συγκείμενο από τους K. Schiemann, πρόεδρο τμήματος, A. Prechal (εισηγήτρια) και E. Jarašiūnas, δικαστές, γενικός εισαγγελέας: J. Mazák γραμματέας: A. Calot Escobar * Γλώσσα διαδικασίας: η γερμανική. I - 9283

έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία, ΑΠΟΦΑΣΗ της 6.10.2011 ΥΠΟΘΕΣΗ C-381/10 λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που υπέβαλαν: η Τσεχική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τους M. Smolek και J. Vláčil, η Ιρλανδία, εκπροσωπούμενη από τον D. O Hagan, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από τους B. Schima και A. Μαρκουλλή, κατόπιν της αποφάσεως που έλαβε, αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα, να εκδικάσει την υπόθεση χωρίς ανάπτυξη προτάσεων, εκδίδει την ακόλουθη Απόφαση 1 Η αίτηση εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως αφορά την ερμηνεία του παραρτήματος ΙΙ, κεφάλαιο Ι, σημείο 4, του κανονισμού (ΕΚ) 852/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, για την υγιεινή των τροφίμων (ΕΕ L 139, σ. 1, και διορθωτικό ΕΕ L 226, σ. 3, στο εξής: κανονισμός). I - 9284

ASTRID PREISSL 2 Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο διαφοράς μεταξύ της Astrid Preissl KEG και του Landeshauptmann von Wien (επικεφαλής της κυβερνήσεως του κράτους της Βιέννης) με αντικείμενο απόφαση αναφορικά με εγκατάσταση νιπτήρα στο αποχωρητήριο προσωπικού της επιχειρήσεως που εκμεταλλεύεται η εφεσείουσα στην κύρια δίκη, στην οποία πωλούνται τρόφιμα. Το νομικό πλαίσιο Η κανονιστική ρύθμιση της Ένωσης 3 Κατά την έβδομη αιτιολογική σκέψη του κανονισμού: «Ο κύριος στόχος των νέων γενικών και ειδικών κανόνων υγιεινής είναι η διασφάλιση υψηλού επίπεδου προστασίας του καταναλωτή όσον αφορά την ασφάλεια των τροφίμων.» 4 Το τιτλοφορούμενο «Πεδίο εφαρμογής» άρθρο 1 του κανονισμού ορίζει στην παράγραφο 1: «Ο παρών κανονισμός θεσπίζει τους γενικούς κανόνες για τους υπεύθυνους επιχειρήσεων τροφίμων όσον αφορά την υγιεινή των τροφίμων, λαμβάνοντας ιδιαιτέρως υπόψη τις ακόλουθες αρχές: α) ο υπεύθυνος επιχείρησης τροφίμων φέρει την πρωταρχική ευθύνη για την ασφάλεια των τροφίμων [...] I - 9285

ΑΠΟΦΑΣΗ της 6.10.2011 ΥΠΟΘΕΣΗ C-381/10 δ) η γενική εφαρμογή διαδικασιών που βασίζονται στις αρχές HACCP [αρχές ανάλυσης κινδύνου και κρίσιμων σημείων ελέγχου], από κοινού με την εφαρμογή ορθής πρακτικής υγιεινής, θα πρέπει να ενισχύουν την υπευθυνότητα των υπευθύνων επιχειρήσεων τροφίμων [...]». 5 Κατά το άρθρο 2, παράγραφος 3, του κανονισμού: «Στα παραρτήματα του παρόντος κανονισμού, οι όροι όταν είναι αναγκαίο, ενδεχομένως, κατάλληλος και επαρκής σημαίνουν, αντίστοιχα, όταν είναι αναγκαίο, ενδεχομένως, κατάλληλο ή επαρκές για την επίτευξη των στόχων του παρόντος κανονισμού.» 6 Το τιτλοφορούμενο «Γενικές και ειδικές απαιτήσεις υγιεινής» άρθρο 4 του κανονισμού ορίζει στην παράγραφο 2: «Οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων τροφίμων που εκτελούν οποιοδήποτε στάδιο παραγωγής μεταποίησης και διανομής μετά από εκείνα τα στάδια στα οποία εφαρμόζεται η παράγραφος 1, συμμορφώνονται προς τις γενικές απαιτήσεις υγιεινής του παραρτήματος ΙΙ [...]». I - 9286

ASTRID PREISSL 7 Το τιτλοφορούμενο «Ανάλυση κινδύνων και κρίσιμα σημεία ελέγχου» άρθρο 5 του κανονισμού ορίζει στις παραγράφους 1 και 2: «1. Οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων τροφίμων θεσπίζουν, εφαρμόζουν και διατηρούν πάγια διαδικασία ή διαδικασίες βάσει των αρχών HACCP. 2. Οι αρχές HACCP που αναφέρονται στην παράγραφο 1 είναι: α) να εντοπίζονται οι τυχόν πηγές κινδύνου οι οποίες πρέπει να προληφθούν, να εξαλειφθούν ή να μειωθούν σε αποδεκτά επίπεδα [...]». 8 Στο τιτλοφορούμενο «Γενικές απαιτήσεις υγιεινής για όλους τους υπευθύνους επιχειρήσεως τροφίμων (πλην των περιπτώσεων κατά της οποίες εφαρμόζεται το παράρτημα Ι)» παράρτημα ΙΙ του κανονισμού, το κεφάλαιο Ι αυτού, το οποίο φέρει τον τίτλο «Γενικές απαιτήσεις για τους χώρους τροφίμων (εκτός όσων ορίζονται στο κεφάλαιο ΙΙΙ)», περιέχει το σημείο 4 που ορίζει τα εξής: «Πρέπει να υπάρχει επαρκής αριθμός νιπτήρων, εγκατεστημένων στα κατάλληλα σημεία και προοριζόμενων ειδικά για το πλύσιμο των χεριών. Οι νιπτήρες πρέπει να είναι εφοδιασμένοι με ζεστό και κρύο τρεχούμενο νερό και με υλικά για τον καθαρισμό των χεριών και το υγιεινό τους στέγνωμα. Όταν είναι αναγκαίο, οι χώροι για το πλύσιμο των τροφίμων πρέπει να είναι χωριστοί από τις εγκαταστάσεις πλυσίματος των χεριών.» I - 9287

Η εθνική κανονιστική ρύθμιση ΑΠΟΦΑΣΗ της 6.10.2011 ΥΠΟΘΕΣΗ C-381/10 9 Από την απόφαση περί παραπομπής προκύπτει ότι, κατά το άρθρο 39, παράγραφος 1, σημείο 13, του νόμου περί ασφάλειας των τροφίμων και προστασίας του καταναλωτή (Lebensmittelsicherheits- und Verbraucherschutzgesetz, BGBl. I, 13/2006), οσάκις διαπιστώνονται παραβάσεις της νομοθεσίας που εφαρμόζεται στα τρόφιμα, ο Landeshauptmann λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα, ανάλογα με τη φύση της παραβάσεως και λαμβανομένης υπόψη της αρχής της αναλογικότητας, προκειμένου να διορθώσει μια ατέλεια ή να περιορίσει έναν κίνδυνο, θέτοντας, ενδεχομένως, εύλογη προθεσμία, καθώς και τις αναγκαίες απαιτήσεις ή όρους. Τα μέτρα αυτά μπορούν, ιδίως, να αφορούν την εκτέλεση κατασκευαστικών και τεχνικών βελτιώσεων και τη βελτίωση των εγκαταστάσεων. Το κόστος των μέτρων αυτών φέρει ο επιχειρηματίας. 10 Βάσει του άρθρου 90, παράγραφος 3, σημείο 1, του προαναφερθέντος νόμου, όποιος παραβαίνει τα άρθρα 96 και 97 αυτού διαπράττει διοικητική παράβαση, η οποία επισύρει την επιβολή, από την κατά τόπον αρμόδια διοικητική αρχή, προστίμου έως 20 000 ευρώ, το οποίο όμως μπορεί, σε περίπτωση υποτροπής, να ανέλθει στα 40 000 ευρώ, σε δε περίπτωση μη καταβολής του προστίμου αυτού επιβάλλεται, αντ αυτού, ποινή φυλάκισης έως έξι εβδομάδων. Η διαφορά της κύριας δίκης και τα προδικαστικά ερωτήματα 11 Με απόφαση 10ης Μαρτίου 2010, ο Landeshauptmann von Wien διέταξε την εφεσείουσα στην κύρια δίκη να εγκαταστήσει στο αποχωρητήριο προσωπικού της επιχειρήσεως της οποίας έχει τη διαχείριση νιπτήρα, εφοδιασμένο με ζεστό και κρύο τρεχούμενο νερό, θήκη παροχής σαπουνιού και θήκη παροχής χαρτιού για το υγιεινό στέγνωμα των χεριών. Ορίσθηκε επίσης ότι οι βρύσες έπρεπε να είναι αυτόματης ροής. I - 9288

ASTRID PREISSL 12 Επιληφθέν προσφυγής κατά της εν λόγω αποφάσεως, το αιτούν δικαστήριο δεν συμφώνησε με την άποψη των αυστριακών αρχών ότι μόνον ένας εγκατεστημένος στο αποχωρητήριο νιπτήρας συνιστά νιπτήρα υπό την έννοια του παραρτήματος ΙΙ, κεφάλαιο Ι, σημείο 4, του κανονισμού 852/2004. Κατά το αιτούν δικαστήριο, το προαναφερθέν παράρτημα δεν περιέχει τέτοιον επιπρόσθετο όρο. 13 Το αιτούν δικαστήριο διευκρινίζει, εντούτοις, ότι η εκτίμηση αυτή δεν αρκεί, στην προκειμένη περίπτωση, προκειμένου να είναι σε θέση να αποφανθεί επί του συνόλου της διαφοράς που του έχει υποβληθεί, καθότι σε αυτό το ίδιο απόκειται επιπλέον, ως δευτεροβάθμιο δικαστήριο, να επαληθεύσει κατά πόσον οι επίμαχες στην κύρια δίκη εγκαταστάσεις πληρούν τις προδιαγραφές του προαναφερθέντος σημείου 4. 14 Συναφώς, το αιτούν δικαστήριο επισημαίνει ότι, στην εν λόγω επιχείρηση, η οποία είναι αναψυκτήριο που δεν διαθέτει εδέσματα παρά μόνον τοστ, υπάρχει νιπτήρας, εφοδιασμένος με ζεστό τρεχούμενο νερό, ο οποίος μπορεί ανά πάσα στιγμή να χρησιμοποιηθεί για το πλύσιμο των χεριών, αλλά χρησιμεύει επίσης στο πλύσιμο πιατικών. Διερωτάται κατά πόσον ο νιπτήρας αυτός πληροί τις προδιαγραφές του παρατήματος II, κεφάλαιο I, σημείο 4, του κανονισμού. 15 Το αιτούν δικαστήριο διευκρινίζει ότι, δεδομένου ότι στην πράξη δεν γίνεται επεξεργασία νωπών τροφίμων στην επιχείρηση που εκμεταλλεύεται η εφεσείουσα της κύριας δίκης, συνάγεται ότι η απαίτηση του τελευταίου εδαφίου του προαναφερθέντος σημείου 4 δεν εφαρμόζεται σε μια τέτοια περίπτωση. 16 Το αιτούν δικαστήριο διερωτάται, εντούτοις, κατά πόσον ο όρος «νιπτήρας», υπό την έννοια του παραρτήματος II, κεφάλαιο I, σημείο 4, του κανονισμού, παραπέμπει σε κάθε εγκατάσταση με ζεστό τρεχούμενο νερό, που επιτρέπει το πλύσιμο των χεριών, ή κατά πόσον, λαμβανομένης υπόψη της αποδόσεως στη γερμανική γλώσσα του ίδιου σημείου 4, στην οποία αναγράφεται ο όρος «Handwaschbecken» (νιπτήρας για το πλύσιμο των χεριών), η εν λόγω διάταξη απαιτεί να προορίζεται ο νιπτήρας αποκλειστικώς για το πλύσιμο των χεριών. Επιπλέον, διερωτάται εάν κατά το προαναφερθέν σημείο μπορεί να απαιτείται να λειτουργούν ο νιπτήρας και η συσκευή για το στέγνωμα των χεριών χωρίς αφή. I - 9289

ΑΠΟΦΑΣΗ της 6.10.2011 ΥΠΟΘΕΣΗ C-381/10 17 Εκτιμώντας ότι η λύση της διαφοράς της οποίας έχει επιληφθεί καθιστά αναγκαία την ερμηνεία του προαναφερθέντος σημείου 4, το Unabhängiger Verwaltungssenat Wien αποφάσισε να αναστείλει τη διαδικασία και να θέσει στο Δικαστήριο τα ακόλουθα προδικαστικά ερωτήματα: «1) Πρέπει η απαίτηση του παραρτήματος ΙΙ, κεφαλαίου Ι, σημείου 4, του [κανονισμού], κατά την οποία πρέπει να υπάρχει επαρκής αριθμός νιπτήρων [ ] οι οποίοι πρέπει να είναι εφοδιασμένοι με ζεστό και κρύο τρεχούμενο νερό, να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι ο χρησιμοποιούμενος στην απόδοση στη γερμανική γλώσσα όρος νιπτήρες προοριζόμενοι ειδικά για το πλύσιμο των χεριών (Handwaschbecken) περιλαμβάνει κάθε είδους νιπτήρα (εφοδιασμένου με παροχή ζεστού νερού) που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το πλύσιμο των χεριών, ή μήπως υπό τον όρο νιπτήρες προοριζόμενοι ειδικά για το πλύσιμο των χεριών νοείται απλώς και μόνον ο νιπτήρας εκείνος, ο οποίος χρησιμεύει αποκλειστικώς για το πλύσιμο των χεριών; 2) Βάσει ποίων κριτηρίων πρέπει να διαπιστώνεται εάν πληρούται η οριζόμενη στο παράρτημα ΙΙ, κεφάλαιο Ι, σημείο 4, του [κανονισμού] απαίτηση υγιεινής, όπως αυτή αποτυπώνεται στη φράση πρέπει να είναι εφοδιασμένοι με υλικά για τον καθαρισμό των χεριών και το υγιεινό τους στέγνωμα ; Θα μπορούσε να ερμηνευθεί ο εν λόγω ορισμός του παραρτήματος υπό την έννοια ότι μία συσκευή για το στέγνωμα των χεριών ή μία βρύση πληροί τις προδιαγραφές υγιεινής [της διατάξεως αυτής] μόνον εφόσον η εν λόγω συσκευή ή η εν λόγω βρύση μπορεί να τεθεί σε λειτουργία αυτομάτως, χωρίς να απαιτείται η αφή της;» Επί των προδικαστικών ερωτημάτων 18 Με τα ερωτήματά του, που πρέπει να εξετασθούν από κοινού, το αιτούν δικαστήριο ζητεί στην ουσία να διευκρινιστεί κατά πόσον το παράρτημα II, κεφάλαιο I, σημείο 4, του κανονισμού έχει την έννοια ότι η διάταξη αυτή συνεπάγεται ότι ένας νιπτήρας, υπό την έννοια αυτής, πρέπει να προορίζεται αποκλειστικώς για το πλύσιμο των χεριών και ότι η χρήση της βρύσης, καθώς και της συσκευής για το στέγνωμα των χεριών πρέπει να είναι δυνατή χωρίς να απαιτείται η αφή τους. I - 9290

ASTRID PREISSL 19 Συναφώς, επισημαίνεται ότι το προαναφερθέν σημείο 4 θεσπίζει γενικό υγειονομικό κανόνα, τον οποίο οφείλουν να τηρούν οι μνημονευόμενοι στο άρθρο 4, παράγραφος 2, του κανονισμού αυτού υπεύθυνοι επιχειρήσεων τροφίμων βάσει της ίδιας αυτής διατάξεως. 20 Το ίδιο το σημείο 4, σε συνδυασμό με το άρθρο 4, παράγραφος 2, του κανονισμού, υποχρεώνει επομένως τους προαναφερθέντες υπευθύνους επιχειρήσεων να τηρούν ορισμένες συγκεκριμένες απαιτήσεις σχετικά με την ύπαρξη και τον εφοδιασμό νιπτήρων στις επιχειρήσεις τους. 21 Συναφώς, διαπιστώνεται ότι, πρώτον, από το ίδιο το γράμμα του παραρτήματος II, κεφάλαιο I, σημείο 4, του κανονισμού δεν συνάγεται το συμπέρασμα ότι, δυνάμει της εν λόγω διατάξεως, ένας νιπτήρας υπό την έννοια αυτής πρέπει να προορίζεται αποκλειστικώς για το πλύσιμο των χεριών και ότι η χρήση της βρύσης, καθώς και της συσκευής για το στέγνωμα των χεριών πρέπει να είναι δυνατή χωρίς να απαιτείται η αφή τους. 22 Αφετέρου, το τελευταίο εδάφιο του προαναφερθέντος σημείου 4 ορίζει ότι «[ό]ταν είναι αναγκαίο, οι χώροι για το πλύσιμο των τροφίμων πρέπει να είναι χωριστοί από τις εγκαταστάσεις πλυσίματος των χεριών». Όπως, όμως, ορθώς παρατηρούν η Τσεχική Κυβέρνηση και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η πρόταση αυτή έχει απλώς και μόνον την έννοια ότι, a priori, οι μνημονευόμενοι στην εν λόγω διάταξη νιπτήρες δεν προορίζονται αποκλειστικώς για το πλύσιμο των χεριών, αλλά μπορούν επίσης να χρησιμεύουν στο πλύσιμο τροφίμων. 23 Εξάλλου, όπως προκύπτει από τον περιεχόμενο στο άρθρο 2, παράγραφος 3, του κανονισμού ορισμό, η φράση «όταν είναι αναγκαίο» σημαίνει «όταν είναι αναγκαίο για την επίτευξη των στόχων του παρόντος κανονισμού» και δεν μπορεί επομένως να γίνει αντιληπτή υπό την έννοια ότι απαιτείται πάντα να υπάρχει εγκατάσταση πλυσίματος χρησιμεύουσα αποκλειστικώς στο πλύσιμο των χεριών, οσάκις υφίσταται εγκατάσταση για το πλύσιμο των τροφίμων, όπως ιδίως ανέφερε η Ιρλανδία. I - 9291

ΑΠΟΦΑΣΗ της 6.10.2011 ΥΠΟΘΕΣΗ C-381/10 24 Εξ αυτού συνάγεται ότι ο όρος «Handwaschbecken» που χρησιμοποιείται στη γερμανική απόδοση του εν λόγω σημείου 4, στην οποία παραπέμπει το αιτούν δικαστήριο με το πρώτο του ερώτημα, όρος ο οποίος, αντιθέτως προς την χρησιμοποιούμενη σε άλλες γλωσσικές αποδόσεις της διατάξεως αυτής ορολογία, περιέχει ρητή αναφορά στο πλύσιμο των χεριών, δεν μπορεί, στο πλαίσιο του προαναφερθέντος σημείου, εξεταζόμενου στο σύνολό του, να έχει την έννοια ότι αναφέρεται σε εγκατάσταση που πρέπει απαραιτήτως να προορίζεται αποκλειστικώς για το πλύσιμο των χεριών. 25 Αφετέρου, όπως ορθώς προβάλλουν η Τσεχική Κυβέρνηση και η Επιτροπή, το γράμμα του παραρτήματος II, κεφάλαιο I, σημείο 4, του κανονισμού δεν απαιτεί να είναι δυνατή η χρήση της βρύσης και της συσκευής για το στέγνωμα των χεριών χωρίς να απαιτείται η αφή τους. Ειδικότερα, ο χρησιμοποιούμενος στην εν λόγω διάταξη όρος «υγιεινό» δεν μπορεί να συνεπάγεται τη γενίκευση μίας τέτοιου είδους απαιτήσεως, εξαιρουμένων των περιστάσεων κάθε μεμονωμένης περιπτώσεως. 26 Δεύτερον, όσον αφορά το γενικότερο πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται το σημείο 4 και το οποίο πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη για τους σκοπούς της ερμηνείας (βλ., συναφώς, απόφαση της 22ας Δεκεμβρίου 2010, Feltgen και Bacino Charter Company, C-116/10, Συλλογή 2010, σ. I-14187, σκέψη 12 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία), πρέπει να συνεκτιμηθεί το άρθρο 5 του κανονισμού, όπως ορθώς προβάλλουν η Τσεχική Κυβέρνηση και η Επιτροπή. 27 Δυνάμει της παραγράφου 1 του προαναφερθέντος άρθρου 5, οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων τροφίμων οφείλουν να θεσπίζουν, να εφαρμόζουν και να διατηρούν πάγια διαδικασία ή διαδικασίες βάσει των αρχών HACCP. Μεταξύ των αρχών αυτών περιλαμβάνεται εκείνη του άρθρου 5, παράγραφος 2, στοιχείο αʹ, του κανονισμού, η οποία απαιτεί να εντοπίζονται οι τυχόν πηγές κινδύνου οι οποίες πρέπει να προληφθούν, να εξαλειφθούν ή να μειωθούν σε αποδεκτά επίπεδα. I - 9292

ASTRID PREISSL 28 Όπως προκύπτει, ιδίως, από το άρθρο 1, παράγραφος 1, στοιχεία αʹ και δʹ, του κανονισμού, η προβλεπόμενη στο άρθρο 5, παράγραφος 1, αυτού, υποχρέωση εκφράζει τον σκοπό του νομοθέτη της Ένωσης να αναθέσει την πρωταρχική ευθύνη σχετικά με την ασφάλεια των τροφίμων στους υπευθύνους επιχειρήσεων τροφίμων. 29 Ως προς τούτο, πρέπει να επισημανθεί ότι, ασφαλώς, συμπληρωματικές απαιτήσεις σε σχέση με εκείνες οι οποίες απορρέουν ρητώς από το παράρτημα ΙI, κεφάλαιο I, σημείο 4, του κανονισμού μπορούν ενδεχομένως να επιβληθούν, προκειμένου να επιτευχθεί ο κύριος σκοπός που επεδίωκε ο προαναφερθείς νομοθέτης με τη θέσπιση του κανονισμού και ο οποίος, όπως προκύπτει από την έκτη αιτιολογική σκέψη αυτού, συνίσταται στη «διασφάλιση υψηλού επίπεδου προστασίας του καταναλωτή όσον αφορά την ασφάλεια των τροφίμων». 30 Εντούτοις, λαμβανομένου υπόψη του σκοπού, τον οποίο ο ίδιος ως άνω νομοθέτης επιδίωκε εντάσσοντας το άρθρο 5 στον κανονισμό, όπως αυτός υπομνήσθηκε στη σκέψη 28 της παρούσας αποφάσεως, πρέπει να γίνει δεκτό ότι τέτοιες πρόσθετες απαιτήσεις προκύπτουν, ενδεχομένως, από την εφαρμογή του άρθρου αυτού σε μια εξατομικευμένη περίπτωση, λαμβανομένων υπόψη των ειδικών περιστάσεων της περιπτώσεως αυτής, παρά, κατά γενικό τρόπο και εξαιρουμένων των εν λόγω περιστάσεων, από το παράρτημα II, κεφάλαιο I, σημείο 4, του κανονισμού. 31 Επομένως, στα υποβληθέντα ερωτήματα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το παράρτημα II, κεφάλαιο I, σημείο 4, του κανονισμού έχει την έννοια ότι η διάταξη αυτή δεν συνεπάγεται ότι ένας νιπτήρας, υπό την έννοια αυτής, πρέπει να προορίζεται αποκλειστικώς για το πλύσιμο των χεριών και ότι η χρήση της βρύσης, καθώς και της συσκευής για το στέγνωμα των χεριών πρέπει να είναι δυνατή χωρίς να απαιτείται η αφή τους. I - 9293

Επί των δικαστικών εξόδων ΑΠΟΦΑΣΗ της 6.10.2011 ΥΠΟΘΕΣΗ C-381/10 32 Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου, σ αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων. Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν όσοι υπέβαλαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, πλην των ως άνω διαδίκων, δεν αποδίδονται. Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (όγδοο τμήμα) αποφαίνεται: Το παράρτημα II, κεφάλαιο I, σημείο 4, του κανονισμού (ΕΚ) 852/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, για την υγιεινή των τροφίμων, έχει την έννοια ότι η διάταξη αυτή δεν συνεπάγεται ότι ένας νιπτήρας, υπό την έννοια αυτής, πρέπει να προορίζεται αποκλειστικώς για το πλύσιμο των χεριών και ότι η χρήση της βρύσης, καθώς και της συσκευής για το στέγνωμα των χεριών πρέπει να είναι δυνατή χωρίς να απαιτείται η αφή τους. (υπογραφές) I - 9294