ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Αντικείμενο μελέτης 1.2. Σκοπός και στόχοι 1.3 Μεθοδολογία ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο ΑΣΤΙΚΟ ΠΡΑΣΙΝΟ 2.1 Ορισμός αστικού πρασίνου 2.2 Ιστορική εξέλιξη 2.3 Η φύτευση στα αστικά πάρκα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ 3.1 Η πόλη της Δράμας 3.2. Ιστορικό ιδιοκτησίας 3.3 Φορέας Διαχείρισης 3.4 Πληθυσμός 3.5 Κλιματολογικά στοιχεία ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ο ΕΡΕΥΝΑ ΠΕΔΙΟΥ 4.1 Ειδική ανάλυση πάρκου οδός Γερολύμπου - Ηδονών 4.2 Χαρακτήρας περιοχής 4.3 Περιορισμοί και δυνατότητες 4.4 Συμπεράσματα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΠΑΡΟΜΟΙΩΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ο ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ 6.1 Αρχές σχεδιασμού 6.2 Εκλογή φυτικού υλικού 6.3 Υλικά κατασκευής 1
ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ 1. ΣΧΕΔΙΟ ΧΑΡΑΞΗΣ 2. ΣΧΕΔΙΟ ΓΕΝΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ 3. ΦΥΤΕΥΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ 4. ΤΟΜΕΣ 5. ΣΚΙΤΣΑ 6. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΜΑΚΕΤΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 2
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Τα τελευταία χρόνια, γίνονται συνεχείς αναφορές στην ανάγκη για περισσότερο πράσινο στις πόλεις. Συγκεκριμένα στην πόλη της Δράμας δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς, έχουν αξιοποιήσει τα μικρά κομμάτια ελεύθερης γης δημιουργώντας πάρκα, πλατείες, παιδικές χαρές κ.λπ. Το αστικό πράσινο, ως στοιχείο του αστικού τοπίου, προσδιορίζει την εικόνα που εμφανίζει κάθε πόλη, μαζί με τα κτίρια, τους δρόμους, τα πάρκα και τους ελεύθερους χώρους. Η πόλη της Δράμας είναι η πλουσιότερη πόλη της βορειοανατολικής Μακεδονίας και Θράκης όσων αφορά το φυσικό περιβάλλον. Η δημιουργία ενός ακόμη πάρκου στην πόλη της Δράμας θα ενισχύσει το αισθητικό αλλά και το περιβαλλοντικό κομμάτι της περιοχής. Η μελέτη της περιοχής αποσκοπεί στην ανάπλαση, αναβάθμιση και στην αντιπλημμυρική προστασία της. Επιπλέον θα συνεισφέρει σημαντικά στην ανύψωση της ποιότητας ζωής και θα επηρεάσει θετικά την ψυχική και φυσική κατάσταση των κατοίκων της καθώς το πράσινο δίνει ένα αίσθημα ασφάλειας και προσεγγίζει τον άνθρωπο με τη φύση. Για την υλοποίηση του πάρκου πρέπει να υπάρχουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις όπως, εύκολη πρόσβαση, κατάλληλο έδαφος και κλίμα για την επιλογή των φυτικών ειδών. Σε αυτό το σημείο θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον κ. Σεχίδη Λάζαρο για την πολύτιμη βοήθεια του, όπως επίσης και την κ. Πολύζου για την καθοδήγηση μας σχετικά με την μελέτη.. 3
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Αντικείμενο μελέτης Η παρούσα μελέτη ασχολείται με τον σχεδιασμό πάρκου αναψυχής στο οικόπεδο το οποίο πλαισιώνεται από τις οδούς Εθνικής Αμύνης Διοικητηρίου Γερολύμπου Ηδονών. Το πάρκο αυτό βρίσκεται στην νότια πλευρά της πόλης της Δράμας ενώ στα διπλανά οικοδομικά τετράγωνα εκτός από κατοικίες βρίσκονται και άλλα δημόσια πάρκα όπως είναι το πάρκο των Κυπρίων Αγωνιστών, ο κήπος του Διοικητηρίου, ο Δημοτικός Κήπος Δράμας, επίσης βρίσκονται και δημόσια κτίρια όπως είναι το Δημαρχείο Δράμας, το λαογραφικό Μουσείο Δράμας καθώς και το Δημοτικό Ωδείο Δράμας. 1.2. Σκοπός και Στόχοι Σκοπός της κατασκευής του πάρκου αναψυχής είναι να προσελκύει τους κατοίκους, όχι μόνο για περίπατο άλλα για χαλάρωση και ξεκούραση από τον έντονο ρυθμό της πόλης που θα χρησιμοποιείται καθ όλη την διάρκεια του έτους, καθώς και μερικής διαμονής και εξόρμησης. Στόχος μας είναι να διαθέτει αρκετό πράσινο, καθιστικούς χώρους και υδάτινες κατασκευές έτσι, ώστε να μπορεί κανείς να τα απολαύσει κάνοντας το διάλειμμα του από την εργασία του, καθώς βρίσκεται κοντά στο Διοικητήριο, Δημαρχείο, το μουσείο και το δημοτικό ωδείο. Επίσης, επιδιώκουμε να υπάρχουν στο πάρκο έντονα τα τέσσερα στοιχεία της φύσης όπως είναι το νερό, η γη, ο αέρας και η φωτιά με αποτέλεσμα να φέρουμε πιο κοντά τον άνθρωπο σε αυτά. 1.3 Μεθοδολογία Κατά την έρευνα στην περιοχή μελέτης ακολουθήθηκε η εξής μεθοδολογία: Πρώτα έγινε επίσκεψη στην περιοχή μελέτης, η οποία απέχει 10 λεπτά από το κέντρο της πόλης. Αρχικά έγινε καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης και ελήφθησαν φωτογραφίες (φωτογραφική μηχανή μοντέλο Sony ES70) του χώρου οι οποίες θα χρειαζόντουσαν αργότερα στην ανάλυση της περιοχής που θα ακολουθούσε. Παράλληλα πραγματοποιήθηκε καταγραφή της υπάρχουσας βλάστησης που υπάρχει στην περιοχή. 4
Έπειτα, πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στην Υπηρεσία πρασίνου του Δήμου Δράμας, για την παράδοση τοπογραφικού της περιοχής μελέτης καθώς επίσης και την συγκέντρωση στοιχείων που αφορούν τόσο την κατασκευή του οχετού, όσο και στοιχεία για το ιδιοκτησιακό και διοικητικό καθεστώς. Οι πληροφορίες δόθηκαν από τούς κα Καρατζόγλου Θεσσαλονικιά Τοπογράφος Μηχανικός και ο κος Αδαμαντίδης Γεώργιος Τεχνολόγος Πολιτικός Μηχανικός. Όλα αυτά τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν χρησιμοποιήθηκαν σε ηλεκτρονικό υπολογιστή, οπού και σε αυτόν έγινε αργότερα όλη η εργασία. Τα προγράμματα που χρησιμοποιήθηκαν είναι το Μicrosoft Word, Mixrosoft Power Point και για την σχεδίαση το σχεδιαστικό πρόγραμμα AutoCAD 2008 και sketch up 2008. Επίσης ο σχεδιασμός του σχεδίου της γενικής οργάνωσης έγινε με το χέρι. Πρώτα έγινε η ανάλυση της περιοχής και μετά το Ιδεόγραμμα. Ακολούθησε η τελική πρόταση, τρεις τομές της κάτοψης της πρότασης, σχέδιο χάραξης καθώς και το φυτευτικό σχέδιο. Για να φανεί πιο ολοκληρωμένη η πρόταση, έγιναν σκίτσα στο πρόγραμμα sketch up, σκίτσα στο χέρι και μια μακέτα της πρότασης. Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για να γίνει η μακέτα είναι: Μακετόχαρτο πάχους 3εκ Χαρτόνι γκοφρέ σε μπλε χρώμα Ειδικά υλικά για την κατασκευή μακέτας για το χλοοτάπητα και για τα εδαφοκαλυπτικά. Σφουγγάρια για την κόμη των δέντρων Κόλλα Μολύβια και γομολάστιχα Καρφίτσες Για τον κορμό των δέντρων χρησιμοποιήθηκαν κλαδιά δέντρων, όπως και αποξηραμένα φυτά για τους θάμνους Για τον χρωματισμό των δέντρων και των θάμνων χρησιμοποιήθηκαν spray και νερομπογιές. Πλαστελίνη για τις διαδρομές και το πεζοδρόμιο 5
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο ΑΣΤΙΚΟ ΠΡΑΣΙΝΟ 2.1 Ορισμός του αστικού πρασίνου Η έντονη αστικοποίηση και η άναρχη δόμηση του 20 ου και 21 ου αιώνα έχουν συντελέσει στην αισθητή μείωση του ανοικτού αστικού πράσινου χώρου. Οι υπάρχοντες χώροι πρασίνου είναι κατακερματισμένοι και ασύνδετοι, τόσο μεταξύ τους όσο και με τον αστικό ιστό, ενώ η λειτουργική τους αξία και ο ρόλος τους ως υποδομή και χωρικόςαισθητικός σκελετός της πόλης εξασθενίζει συνεχώς. Καθημερινά, οι επιπτώσεις της έλλειψης οργανωμένων και συνδεδεμένων χώρων πρασίνου αντανακλώνται εξίσου στο περιβάλλον, την κοινωνία και την οικονομία, τα τρία αλληλένδετα συστατικά κάθε σύγχρονης πόλης. Αστικό περιβάλλον ονομάζεται τόσο το φυσικό περιβάλλον που περικλείεται στα όρια μιας πόλης, όσο και το δομημένο περιβάλλον. Σε αυτό το πλαίσιο, το φυσικό περιβάλλον μπορεί να οριστεί ως το σύνολο των φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων και στοιχείων που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση και επηρεάζουν την οικολογική ισορροπία, την ποιότητα της ζωής, την υγεία των κατοίκων, την ιστορική και πολιτιστική παράδοση και τις αισθητικές αξίες. Το δομημένο περιβάλλον κάθε πόλης είναι μοναδικό και συνιστάται για κάθε πόλη από έναν συνδυασμό κτιρίων, ιστορικών μνημείων, δρόμων και άλλων δομημένων αστικών περιοχών. Οι αστικοί υπαίθριοι χώροι ως βασικά τμήματα του αστικού ιστού με πολυλειτουργικό ρόλο υιοθέτησαν ποικίλους χαρακτηρισμούς και ιδιότητες στην εξελικτική τους πορεία. Όπως ανοικτοί, ελεύθεροι, υπαίθριοι, πράσινοι χώροι σε αντίθεση με τους κλειστούς, κτισμένους, στεγασμένους. Σε αυτούς εξελίσσεται καθημερινά η αστική υπαίθρια διαβίωση, η πολιτιστική και κοινωνική ζωή, η εξερεύνηση και ένα πλήθος δραστηριοτήτων για τους πολίτες. Οι υπαίθριοι αστικοί χώροι πάντοτε αποτελούσαν σημαντικά κέντρα ενδιαφέροντος, συνεύρεσης των πολιτών, κοινωνικών και οικονομικών επαφών και δραστηριοτήτων. Σήμερα αποτελούν αναπόσπαστα τμήματα του αστικού ιστού, καθώς διαμορφώνουν την ταυτότητα του αστικού τοπίου, συνδέουν το δομημένο περιβάλλον και παίζουν το ρόλο διόδου μετακίνησης και διαβίωσης για τους πολίτες. Ο χαρακτήρας των πόλεων, οι λειτουργίες τους και το κοινωνικόπολιτιστικό πλαίσιο που διαμορφώνουν σχετίζεται άμεσα με τη λειτουργία και τη μορφολογική δομή των αστικών υπαίθριων χώρων, οι οποίοι ωστόσο τροποποιούνται ως αποτέλεσμα διαφορετικών αναγκών, κοινωνικών αντιλήψεων, πολιτικών 6
συμφερόντων και προτύπων πολεοδομικής οργάνωσης που επικρατούν σε κάθε ιστορική εποχή. Στον ορισμό του Συμβουλίου της Ευρώπης (Coyncil of Europe, 1986) για τους ανοιχτούς χώρους αναφέρονται τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά τους, αλλά και επισημαίνεται ο ρόλος που διαδραματίζουν μέσα στην πόλη: Ο ανοιχτός χώρος είναι βασικό τμήμα της αστικής κληρονομιάς, δομικό στοιχείο της αισθητικής και αρχιτεκτονικής μορφής μιας πόλης, παίζει σημαντικό εκπαιδευτικό ρόλο, είναι οικολογικά αξιόλογος, είναι σημαντικός για την κοινωνική αλληλεπίδραση και την ενίσχυση της κοινωνικής ανάπτυξης, στηρίζει οικονομικούς στόχους και δραστηριότητες. Ο ρόλος του είναι πολύ σημαντικός συνεισφέροντας στις ανάγκες αναψυχής και ελεύθερου χρόνου της κοινωνίας και έχοντας οικονομική αξία στην ενίσχυση του περιβάλλοντος. (πηγή: http://baginetas.com/?p=98) Η έννοια του αστικού πράσινου βασίζεται στην απαίτηση για αναβάθμιση της ποιότητας ζωής του αστικού πληθυσμού και παράλληλα της αυξημένης απαίτησης του συγχρόνου ανθρώπου για αναψυχή. Η κάλυψη των απαιτήσεων αυτών συστηματοποιείται στους χώρους πρασίνου των πόλεων, που μπορεί να είναι πάρκα, πλατείες, πεζόδρομοι κ.λ.π. Το μέγεθος, η ποικιλία και η ένταση των χρήσεων που περικλείονται στους πράσινους αυτούς χώρους καλύπτουν ανάλογες απαιτήσεις του αστικού πληθυσμού. Έτσι το αστικό πάρκο γίνεται πόλος έλξης πολιτιστικών, κοινωνικών και ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων των κατοίκων της πόλης κοντά στην οποία είναι 28 δομημένο ή της ευρύτερης περιοχής στην οποία είναι χωροθετημένο. Αντίθετα, το μικρό παρκάκι της γειτονιάς εξυπηρετεί μόνο για ξεκούραση ή οπτική ευχαρίστηση του διερχόμενου περιπατητή. Βέβαια στην Ελληνική πραγματικότητα, τουλάχιστον μέχρι σήμερα, το πράσινο δεν αποτελεί δημοφιλή χώρο ψυχαγωγίας και αναψυχής λόγω της μεγάλης έλλειψης του. Η μέση κάλυψη σε πράσινο των ελληνικών μεγαλουπόλεων σήμερα είναι: για την περίπτωση της Αθήνας περίπου το 7% της επιφάνειας της, για την περίπτωση της Θεσσαλονίκης το 4-5% της επιφάνειας της. Τα αντίστοιχα μέσα Ευρωπαϊκά δεδομένα ανέρχονται σε ποσοστό κάλυψης 25% της έκτασης της πόλης με πράσινο. Στο τοπίο της πόλης, το λεγόμενο αστικό τοπίο ή 7
πολεοτοπίο, ακόμη και ένας βράχος ή ένα δέντρο ή ένα μοναδικό φυτό κατάλληλα τοποθετημένο, μπορεί να αναπαραστήσει (να υποκαταστήσει) ολόκληρη τη φύση. Το αστικό πράσινο αναπτύσσεται και αναδεικνύεται μέσα από τα πάρκα (αστικά και περιαστικά), τις πλατείες, τους πεζοδρόμους, τις δενδροστοιχίες, τις παιδικές χαρές, τους εναπομείναντες κήπους κατοικιών, τις αυλές, των σχολείων, τα προαύλια των εκκλησιών. Τελευταία στην Ελλάδα το πράσινο των πόλεων εκφράζεται και μέσα από τα εναπομείναντα στρατόπεδα που υπήρχαν και εντάχθηκαν στον αστικό ιστό. Εικόνα 19: Σύγχρονο αστικό πάρκο (πηγή:http://elita2-live.beluggaweb.net/505.aspx?aspxerrorpath=/default.aspx) 2.2 Ιστορική Εξέλιξη Η μορφή των σημερινών πάρκων αποτελεί μια εξέλιξη από αρχαιοτάτων χρόνων με τα διάφορα στάδια της παγκόσμιας ιστορίας και την εξέλιξη του ανθρώπου να αφήνουν κάθε φορά τα σημάδια τους στα αστικά πάρκα. 2.2.1 Αρχαίοι Χρόνοι Ο κήπος με την ευρεία έννοια ήταν η απόδοση ευφορίας, ψυχικού πλούτου και μακροζωίας. Αυτό φαίνεται σχεδόν σε κάθε θρησκευτική παράδοση με τον εκάστοτε 8
παράδεισο να αποτελεί τον πρότυπο κήπο για κάθε πιστό. Πρακτικά όμως ο κήπος αποτελούσε στην αρχή πηγή τροφής και αργότερα ένδειξη πλούτου και ανωτερότητας. Στη Αίγυπτο, που οι κήποι της αποτελούν ακόμα και σήμερα πρότυπο για τον σχεδιασμό των πλέον σύγχρονων, υπήρχαν αρδευτικά κανάλια, κάποια δέντρα για σκιά, λουλούδια για χρώμα, λαχανόκηποι και κληματαριές. Όλα αυτά περιβάλλονταν από ψήλους τοίχους και καμία φορά και από δεντροστοιχίες, ενώ στους ναούς υπήρχαν και καλλιέργειες από φαρμακευτικά φυτά και βότανα. Εικόνα 1: Σχέδιο Αρχαίου Αιγυπτιακού κήπου. (πηγή:http://www.gardenvisit.com/history_theory/library_online_ebooks/ml_gothein_his tory_garden_art_design/egyptian_tombs) Στην Μεσοποταμία, με τους ονομαστούς κήπους της Βαβυλώνας, η ύπαρξη των οποίων ποτέ δεν αποδείχτηκε, συναντάτε ο γεωμετρικός σχεδιασμός με αναβαθμίδες και αρδευτικά κανάλια, σύμβολο ευφορίας της περιοχής και πολιτισμού. Στην Περσία εμφανίζεται η εξέλιξη των κήπων της Αιγύπτου με την πρώτη εφαρμογή της εννοίας του πάρκου, με περισσότερη χρήση δασικών δέντρων και μη λόγω του διαφορετικού κλίματος και της μορφολογίας του εδάφους σε σχέση με την Αίγυπτο. (πηγη:http://shanepedia.wordpress.com/the-lost-world/babylon-the-great/) 9
Εικόνα 2: Τρισδιάστατη απεικόνιση των κρεμαστών κήπων της Βαβυλώνας. Εικόνα 3: Σχέδιο για κρεμαστό κήπο της Βαβυλώνας. (πηγή:http://www.supercoloring.com/image_print.php?img_src=http://www.supercolorin g.com/wp-content/original/2009_10/hanging-gardens-of-babylon-coloring-page.gif) Στην Ελλάδα, μπορεί να μην υπήρξαν πλούσιοι κήποι και μεγάλη εκτίμηση στους ιδιωτικούς κήπους λόγω της μικρής γονιμότητας και της μορφολογίας του εδάφους, αλλά, υπήρξε εκτίμηση για την φύση και τα αγριολούλουδα μαζί με την πρώτη προσπάθεια καταγραφής και ταξινόμησης των φυτικών ειδών. 10
Εικόνα 4: Αρχαίο δέντρο ελιάς. (πηγή: http://www.greenprophet.com/2013/01/noah-olive-trees-lebanon/ ) Εικόνα 5: Απεικόνιση κήπου από το ανάκτορο της Κνωσού. (πηγή: http://hercules.gcsu.edu/~rviau/greekromangardens.html) Στην αρχαία Ρώμη, ο κήπος εμπλουτίστηκε με σιντριβάνια, διάσπαρτα φυτοδοχεία στα σπίτια και κρεμαστά παρτέρια με διάφορα είδη φυτών. Δεν θα πρέπει να λησμονηθεί πως και η αχανής έκταση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας έπαιξε το ρολό της, εισάγοντας καινούργια φυτικά είδη από τις κατακτημένες περιοχές των ρωμαίων τα οποία και διασκορπίζονταν σε όλο το ρωμαϊκό κόσμο. 11
Εικόνα 6: Απεικόνιση κήπου της Πομπηίας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. (πηγή:http://www.ygpshow.com/images/froeberland_romangarden_l.jpg) 2.2.2 Μεσαιωνικοί Χρόνοι Στους Μεσαιωνικούς χρόνους, αν εξαιρέσουμε τα νότια παραλία της Ευρώπης, δεν υπήρχε κάτι το αξιόλογο όσο αφόρα την εξέλιξη της κηποτεχνίας. Κατά τ άλλα στην νότια Ευρώπη υπήρξε μια σαφής επιρροή από τους Μαυριτανούς κατακτητές οι όποιοι φέρνοντας μαζί τους το ανατολίτικο στοιχειό δημιούργησαν σπίτια με μεγάλα ύπαιθρα, 12
φοίνικες στους δρόμους και χαρακτηρίζονταν από την έντονη παρουσία του υγρού στοιχείου. Εικόνα 7: Μεσαιωνικός κήπος Ανακτόρου στην Βαυαρία. (πηγή:http://www.ethnos.gr/entheta.asp?catid=23526&subid=2&pubid=63624564) 2.2.3 Αναγέννηση Στην περίοδο της αναγέννησης έχουμε την απόλυτη εξέλιξη της κηποτεχνίας ως επιστήμη αλλά και ως τέχνη. Η εποχή αυτή χαρακτηρίζεται από την επιδειξιομανία της αριστοκρατικής τάξης που οδήγησε στην ανάπτυξη της σημερινής αρχιτεκτονικής τοπίου. Στην Ιταλία παρατηρούνται τεράστιες εκτάσεις που προσφέρουν μόνο αισθητική απόλαυση και μεγαλομανία χωρίς ίχνος λειτουργικότητας και χρηστικότητας με ευφυής χρήση του νερού μέσα από σιντριβάνια και αγάλματα με τεράστιους πίδακες νερού και καταρράκτες. 13
Εικόνα 8: Κήπος Αναγεννησιακού ρυθμού. Τα παραδείγματα αυτά μεταφέρθηκαν αυτούσια και στην υπόλοιπη Ευρώπη όπως στην Γαλλία με τους τεραστίους κήπους - πάρκα να αποτελούν σχεδόν ξεχωριστό τμήμα της οικίας ή του παλατιού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι Βερσαλλίες που χρειάστηκαν 25 χρόνια προκειμένου να αποπερατωθούν. Εκεί συναντάει κανείς μεγάλες συστοιχίες δέντρων, τεραστίους πίδακες νερού, γλυπτά καθώς επίσης και φυτικούς λαβύρινθους. (πηγή: http://perierga.gr) Εικόνα 9: Κήποι των Βερσαλλιών, κάτοψη. (πηγή: http://checkoutversailles.blogspot.gr/) Κάτι ανάλογο εμφανίζεται και στην Ρωσία. Πρόκειται για τα ανάκτορα του Μεγάλου Πέτρου, ένα μεγαλειώδες δημιούργημα απερίγραπτης διακόσμησης και τεχνοτροπίας το όποιο όπως πολλοί υποστηρίζουν ξεπερνά κατά πολύ ακόμα και τις φημισμένες Βερσαλλίες. 14
Τέλος στην Αγγλία οι κήποι χαρακτηρίζονται από λιγότερη επιδειξιομανία με πιο νατουραλιστικές τάσεις, με τον κήπο να ακολουθεί την μορφή και τις καμπύλες του τοπίου με συμμετρικές φυτεύσεις, στριφογυριστά ρυάκια και μεγάλες εκτάσεις πράσινου. Όλα αυτά πλαισιώνονταν από ελεύθερα διαμορφωμένα δέντρα και θάμνους θυμίζοντας έτσι ένα πολύ πιο φυσικό τοπίο. (πηγή:http://en.wikipedia.org/wiki/file:map_parc_du_chateau_de_versailles.jpg) 2.2.4 Άπω Ανατολή Στην Άπω Ανατολή έχουμε τον απόλυτο συμβολισμό, με τεχνητά τόπια και την χρήση της πετράς και του νερού. Εικόνα 10: Σχέδιο κάτοψης Κινέζικου κήπου. (πηγή:http://www.paysage-patrimoine.eu/spip.php?article655) Στην Κίνα οι λέξεις γη και νερό είναι τα κύρια χαρακτηριστικά ενός κήπου με χαρακτηριστική την αντικατάσταση του χλοοτάπητα από την άμμο ή το χαλίκι. Υπήρχαν ακόμα λίμνες με ψάρια, υδρόβια πουλιά και έντονα χρώματα από ιερά λουλούδια και δέντρα. 15
Εικόνα 11: Συνηθισμένο μοτίβο Κινέζικου κήπου. (πηγή:http://www.sahdpdx.com/tag/lan-su-chinese-garden/) Στην Ιαπωνία αντίθετα υπήρχε συμβολισμός για κάθε αντικείμενο που υπήρχε μέσα στον κήπο. Εδώ έχουμε μια πλήρη εικόνα σε αντίθεση με τον κινέζικο κήπο όπου υπάρχει μια σειρά από εικόνες. Αξίζει να σημειωθεί επίσης και η αξιοθαύμαστη τέχνη των μπονσάι, τα οποία ήταν δέντρα διαμορφωμένα έτσι ώστε να είναι μικρογραφίες πραγματικών μέσα σε φυτοδοχεία τα όποια ζούσαν με ειδική γνώση και φροντίδα για δεκάδες χρόνια. (πηγή :http://nihonai.wordpress.com/) Εικόνα 12: Τεχνική Βonsai (φυτό Taxus) (πηγή: http://www.agrotikabook.gr) 16
2.2.5 Σύγχρονες τάσεις και ρυθμοί Οι ρυθμοί στην κηποτεχνία υπήρχαν μέχρι και τις αρχές του αιώνα, οπότε ξεκίνησε η αρχιτεκτονική τοπίου ως επιστήμη. Σήμερα ο κηποτέχνης παίρνει τα δεδομένα για τον κήπο ή το τοπίο από το γύρω περιβάλλον, την τοπογραφία, τον προορισμό χρήσης των χώρων, καθώς και την αρχιτεκτονική των γύρω κτιρίων. Κυρίως έχουμε τέσσερις κηποτεχνικούς ρυθμούς: Ιταλογαλλικός: Ιταλογαλλικής τεχνοτροπίας θεωρείται ο κήπος που τα κυρίαρχα του στοιχεία είναι τα κλειστά, από άποψη θέας, μονοπάτια µε λίγες ανοικτές εκτάσεις. Επίσης χαρακτηρίζεται από επιμελώς κουρεμένους θάμνους σε μπορντούρες διαφόρων υψών και μεγεθών. Επιγραμματικά χαρακτηρίζεται από την πλήρη εφαρμογή της γεωμετρίας και της συμμετρίας στο σχεδιασμό. Εικόνα 13: Ιταλογαλλικός ρυθμός. (πηγή: http://perierga.gr) Αγγλικός: Ως αγγλοσαξονικός ρυθμός θεωρείται ο σχεδιασμός που έχει ως αρχή την προσέγγιση στη φύση µε περισσότερες καμπύλες γραµµές και λιγότερες ευθείες. Επίσης τα φυτά αναπτύσσονται σε ελεύθερες μορφές και φόρµες. 17
Εικόνα 14: Αγγλικός ρυθμός. Μεικτός: Ως μεικτός ρυθμός θεωρείται ο συνδυασµός αγγλικού ή ιταλογαλλικού ρυθμού. Μοντέρνος: Ως μοντέρνος ρυθμός θεωρείται ο σχεδιασµός που έχει προέκταση της κατοικίας και χώρους δραστηριότητας, εκτόνωσης και αισθητικής ξεκούρασης από την μεγαλούπολη. Εικόνα 15: Μοντέρνος κήπος. Εκτός από τους ρυθμούς που διακρίνουν ένα κήπο, μπορούμε να έχουμε και διάφορα στυλ. 18
Εξοχικό στυλ: Τραχείς τοίχοι πέτρινοι και ξύλινοι φράκτες αποτελούν το χαρακτηριστικό γνώρισμα του εξοχικού κήπου, που βλέπει σε δάσος ή χωράφια, ή που μπορεί να βρίσκεται κοντά στη θάλασσα. Η όλη εικόνα είναι απεριποίητη. Σε όλη τη φαινομενική αταξία υπάρχει ο στέρεος σκελετός που ελέγχει και ενώνει το σύνολο, το χρώμα και τη δομή των συστατικών, όπως οι τοίχοι και η περίφραξη. Για να τονιστεί η αίσθηση της εξοχής, επιλέγονται απλά φυτά (άνθη µε σχήμα μαργαρίτας, μοσχομπίζελο, δεντροµολόχα, γλάστρες µε κατιφέ που αφήνονται να ανθίσουν σε αφθονία. Τα χρώματα μπορούν να είναι αντίθετα και έντονα) και αειθαλή µε φυτεύσεις φυτών µε επιβλητικά φυλλώματα. Εξωτερικά επιπλώνεται συνήθως µε ξύλο. Μοντέρνο στυλ: Χαρακτηριστικό αυτού του στυλ είναι η απλότητα της γραμμής και µια γλυπτική σχεδόν αίσθηση του χώρου. Στο σχέδιο τα σχήματα είναι γεωμετρικά και απλά. Κατά τον Le Corbusier το σπίτι είναι µια μηχανή για να ζεις. Αποτελεί τη συνέχεια του σπιτιού, ένα χώρο για ενεργητική απόλαυση. Τεχνικά στοιχεία του κήπου μπορεί να είναι μια πισίνα ή ένα τζακούζι. Τα χρώματα είναι φωτεινά και καθαρά και κάνουν έντονες αντιθέσεις. Η φύτευση είναι αρχιτεκτονική µε έντονες γραμμές ή μαζική µε πλατύφυλλες τουλίπες και σπαθωτά χορτάρια. Εικόνα 16: Μοντέρνος ρυθμός. Επίσημο στυλ: Χαρακτηρίζεται από γεωμετρία, ισορροπία και αναλογία µαζί µε µια αίσθηση θεατρικότητας. Μπορεί να έχει κάποια αυλή µε κιγκλιδώματα, κοµψά σκαλοπάτια, αγάλματα. και μια επίσημη συμμετρική πισίνα. Συνήθως ταιριάζουν οι τριανταφυλλιές και τα απαλά ψαλιδιζόµενα δέντρα για να απαλύνεται η εικόνα. Αποικιακό στυλ: Απλοϊκό, νοικοκυρεμένο, καθαρό και συμμαζεμένο. Έχει µια ευχάριστη και ξεκούραστη όψη, εναρμονισμένη µε το τοπίο. Βασικά υλικά του κήπου είναι το σανίδι και το τούβλο µε κουνιστές καρέκλες και σήτες στις πόρτες. 19
Υπάρχουν και στοιχεία που απηχούν µια επισημότητα και ευημερία όπως καμάρες, κληματαριές και μπορντούρες από πυξάρι, µε µια αίσθηση χαλαρή και αυθόρμητη. Κυριαρχούν καλύψεις µε ξύλο, επιστρώσεις µε λαξεμένο γρανίτη και πέτρινα ή ξύλινα γλυπτά. Μεσογειακό στυλ: Κήπος χαλαρωτικός σε αυλή ή πισίνα µε ευωδιές από λεμονιές, πορτοκαλιές και κυπαρίσσια. Υπάρχει καθιστικό συνήθως κάτω από δέντρο ή µια μεγάλη ομπρέλα. Ο κήπος έχει φόντο λευκούς τοίχους και λογχοειδή φύτευση και είναι γεµάτος µε ολοζώντανα χρώµατα που ξεχύνονται από πήλινες γλάστρες. Τα χρώµατα που κυριαρχούν είναι μπλε, κίτρινο, πορτοκαλί, βαθύ ροζ και κόκκινο και οι απαλές αποχρώσεις τους, το μωβ και το βαθύ μπλε που δείχνουν σκοτεινά και μελαγχολικά. Εικόνα 17: Μεσογειακός ρυθμός. Ανατολίτικο στυλ: εν είναι συνήθως μεγάλος κήπος. Έχει δυναµικό στυλ µε φύλλα μπανανιάς να ξεχύνονται από τον κήπο, πελώριους φοίνικες και πλούσια χαμηλή βλάστηση, λιμνούλες µε ψάρια και εντυπωσιακές ορχιδέες. Τα τεχνητά στοιχεία είναι άψογα και περιορισμένα από άποψη μεγέθους και συνδυάζονται µε αριστοτεχνική επίστρωση χαλικιών και μεγάλα στρογγυλεμένα λιθάρια. Στοιχεία του συνήθως αποτελούν φράκτες από µπαµπού ή δροσερά βρύα κάτω από πεύκα. Τα χρώµατα είναι πλούσια και ζωντανά µε αυστηρή ακρίβεια: επίκεντρο γίνεται µία αγκαλιά κρίνων ή κάτι έντονα χρωματισμένο. 20
Εικόνα 18: Ανατολικός ρυθμός. Συμπερασματικά, με την κατάσταση που επικρατεί στις σημερινές μεγαλουπόλεις δεν μπορεί να ακολουθηθεί ένα συγκεκριμένο στυλ στους κήπους. Κάθε κηπότεχνης σχεδιάζει ανάλογα με την περιοχή και το είδος του κήπου. Αν πρόκειται δηλαδή για κάποιο δημόσιο πάρκο, κάποιο ξενοδοχείο ή κάποιο σπίτι, προσπαθεί να δημιουργήσει έναν κήπο όσο το δυνατόν πιο εύχρηστο, λειτουργικό και με ευχάριστο αισθητικό αποτέλεσμα, ακολουθώντας τις ανάλογες τεχνικές. Δεν θα πρέπει επίσης να παραλείψουμε και την ανυπαρξία χώρου. Επομένως ο σχεδιασμός ενός σύγχρονου κήπου γίνεται λαμβάνοντας υπόψη την ιστορία του τοπίου σε συνδυασμό με τις απαιτήσεις του ιδιοκτήτη και τη φαντασία του σχεδιαστή. (πηγή:http://blog.oregonlive.com/kympokorny/2012/02/at_the_portland_spring_home_ ga.html ) 2.3 Η φύτευση στα αστικά πάρκα Πολύ συχνά τα φυτά κρίνονται και αξιολογούνται µόνο για την αισθητική τους εμφάνιση, χωρίς να δίνεται καμία σημασία στην λειτουργική τους αξία. Στην ουσία όμως παίζουν σημαντικό ρόλο στη βελτίωση του φυσικού περιβάλλοντος για τους ανθρώπους που το χρησιμοποιούν. Με τη σωστή επιλογή και τοποθέτηση των φυτών σε ένα χώρο επιτυγχάνονται τα παρακάτω: Οπτικός έλεγχος περιβάλλοντος. Με την κατάλληλη φύτευση αποκρύπτεται µια δυσάρεστη θεά, δημιουργείται η αίσθηση της απομόνωσης, περιορίζεται η ηλιακή 21
ακτινοβολία ή άλλες τεχνητές πηγές φωτός και οροθετούνται υπαίθριοι χώροι µε φυτικούς φράκτες. Έλεγχος της κίνησης. Τα φυτά ελέγχουν αποτελεσματικά την κίνηση ανθρώπων και ζώων. Το κατάλληλο ύψος για αυτήν τη περίπτωση είναι μεταξύ 1-1,8m. Βασικός παράγοντας σε αυτήν τη περίπτωση είναι τα φυτά τα οποία θα επιλεχθούν να αναπτυχθούν και να διακλαδωθούν πολύ γρήγορα, έτσι ώστε σε μερικά χρόνια να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα, βάση του σχεδίου. Έλεγχος του κλίματος. Μια από τις βασικές λειτουργίες των φυτών είναι ο έλεγχος και η μεταβολή του μικροκλίματος. Μειώνουν ή ενισχύουν τα ρεύματα του αέρα, ελέγχουν την θερμοκρασία απορροφώντας την ηλιακή ακτινοβολία, µε την διαδικασία της διαπνοής ανεβάζουν την υγρασία, δρουν περιοριστικά στους ενοχλητικούς θορύβους και φιλτράρουν τον αέρα από το διοξείδιο του άνθρακα ή του θείου εμπλουτίζοντας τον µε οξυγόνο. Έλεγχος της διάβρωσης του εδάφους. Το ριζικό σύστημα των φυτών συγκροτεί τα εδάφη και τα προστατεύει από την διάβρωση. Συνήθως χρησιμοποιούνται διάφορες ποικιλίες χλοοτάπητα ή άλλα φυτά εδαφοκάλυψης. Συντήρηση της πανίδας. Ένας κήπος παρέχει τροφή και καταφύγιο σε πολλά πουλιά και άλλα είδη μικρών ζώων και εντόμων. Αισθητικό αποτέλεσμα. Όπως προαναφέρθηκε τα φυτά δίδουν µία ευχάριστη αίσθηση στην καθημερινότητα του ανθρώπου. Η φύτευση που χρησιμοποιήσαμε στη περιοχή μελέτης επιλέχθηκε με βάση τα παραπάνω ώστε να επιτυγχάνουμε οπτικό έλεγχο, έλεγχο του κλίματος, έλεγχος της διάβρωσης του εδάφους, συντήρηση πανίδας και αισθητικό αποτέλεσμα. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ 3.1 Ο Νομός της Δράμας και η περιοχή μελέτης Ο νομός Δράμας βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο της Μακεδονίας στα σύνορα με την Βουλγαρία. Ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα της Ανατολικής Μακεδονίας και έχει έκταση 3468 τετ.χλμ και σύμφωνα με την απογραφή του 1991 έχει 22
πληθυσμό 96.554 κατοίκους. Συνορεύει στα βόρεια και βορειοανατολικά με την Βουλγαρία, στα δυτικά με τον νομό Σερρών, στα νότια με τον νομό της Καβάλας και στα ανατολικά με τη Δυτική Θράκη (νομός Ξάνθης). Περικλείεται στα βόρεια με τα βουνά της Ροδόπης, στα δυτικά από τα βουνά Μενοίκιο και Όρβυλους, στα νότια από το όρος Παγγαίο και στα ανατολικά από τα όρη της Λεκάνης. Διοικητικά ο νομός Δράμας ανήκει στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης. Είναι ο πλουσιότερος νομός της βορειοανατολικής Μακεδονίας και Θράκης όσων αφορά το φυσικό περιβάλλον. Η περιοχή μελέτης βρίσκεται νοτιοδυτικά της πόλης της Δράμας δίπλα στο πάρκο των Κυπρίων Αγωνιστών και κοντά στο κήπο του Διοικητηρίου (περιοχή υψηλής επισκεψιμότητας σε καθημερινή βάση). (πηγή: Δήμος Δράμας, τμήμα Υπηρεσίας Πρασίνου). 3.2. Ιστορικό Ιδιοκτησίας Σχετικά με το καθεστώς ιδιοκτησίας του χώρου της περιοχής μελέτης του θέματος της πτυχιακής εργασίας με βάση τα στοιχεία της τεχνικής υπηρεσίας του Δήμου Δράμας (τμήμα πολεοδομίας - Συγκοινωνιών) ισχύουν τα εξής: Όπως φαίνεται αναλυτικότερα και στα επισυναπτόμενα σχέδια που σας προσκομίζουμε στο παράρτημα 1 στη σελίδα 62. Σύμφωνα λοιπόν με το σχετικό υπόμνημα του κτηματολογικού πίνακα απαλλοτριωμένων ακινήτων τα δυο τμήματα της περιοχής μελέτης ανήκαν ως φαίνεται στα παρακάτω ονόματα (παράρτημα 2, σελ:63 κτηματολογικός πίνακας). Τα υπόλοιπα κτήματα του χώρου μελέτης προϋπήρχαν στην ιδιοκτησία του Δήμου Δράμας. (πηγή: Δήμος Δράμας, τμήμα Υπηρεσίας Πρασίνου). 3.3 Φορέας Διαχείρισης Ο φορέας διαχείρισης της περιοχής μελέτης είναι ο Δήμος Δράμας. (πηγή: Δήμος Δράμας, τμήμα Υπηρεσίας Πρασίνου) 23
3.4 Πληθυσμός Με την απογραφή του 2011 ο Δήμος Δράμας έχει πληθυσμό 59.010, η περιφερειακή ενότητα Δράμας συνολικά, δηλαδή μαζί με τους Δήμους του Δοξάτου, κάτω Νευροκοπίου, Παρανεστίου και Προσοτσάνης έχουν πληθυσμό 98.540. (πηγή: Δήμος Δράμας, τμήμα Υπηρεσίας Πρασίνου) 3.5 Κλιματολογικά στοιχεία Ο σταθμός της Δράμας βρίσκεται σε υψόμετρο 130μ. και άρχισε να λειτουργεί από το 1938. Θερμοκρασία: Τους καλοκαιρινούς μήνες η μέση θερμοκρασία είναι από 26 έως 32 βαθμούς Κελσίου αλλά σε περιπτώσεις φτάνει και τους 40 βαθμούς Κελσίου ενώ τον χειμώνα έχουμε αντίθετα πολύ χαμηλές θερμοκρασίες οι οποίες μπορούν να φτάσουν και τους -5 βαθμούς Κελσίου με μέσες θερμοκρασίες από 6 έως 12 βαθμούς Κελσίου. Άνεμοι: Οι επικρατούντες άνεμοι είναι Ν, ΝΔ και Δ αρκετά συχνά όμως έχουμε Α και ΒΑ. Γεγονός είναι ότι την χειμερινή περίοδο οι άνεμοι είναι ξηροί και ψυχροί. Οι από Νότο είναι μέτριας έντασης πνέουν κατά την θερινή και χειμερινή περίοδο και δημιουργούν βροχές. Οι από Βορρά είναι ψυχροί, δεν είναι ιδιαίτερα αισθητοί όμως στην πόλη της Δράμας λόγω παρεμβολής του ορεινού όγκου του Φαλακρού όρους. Υγρασία αέρα: Η μέση σχετική υγρασία αέρα είναι 64,6% κατά την διάρκεια του έτους. Σύμφωνα πάντοτε με τα στοιχεία του σταθμού Δράμας έχουμε ένα μέγιστο τον μήνα Δεκέμβριο (81,3%0 και ένα ελάχιστο τον μήνα Ιούλιο (46,9%). Η πτώση της τιμής από τον Ιανουάριο μέχρι τον Ιούλιο παρουσιάζεται με κάπως σταθερή τιμή. Βρόχη: Το μέσο ετήσιο ύψος βροχής είναι 632,06 χιλ., μέσο μηνιαίο 52,7 χιλ. το μέγιστο ετήσιο ύψος βροχής είναι 823,2 χιλ. Η ξηρά περίοδος παρουσιάζεται από αρχές Αυγούστου μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου. 24
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο ΕΡΕΥΝΑ ΠΕΔΙΟΥ 4.1 Ειδική ανάλυση πάρκου οδός Γερολύμπου Ηδονών Τοποθεσία Η περιοχή μελέτης βρίσκεται νομό της Δράμας στο βορειοανατολικό άκρο της Μακεδονίας στα σύνορα με την Βουλγαρία. Πιο συγκεκριμένα βρίσκεται στο κέντρο της πόλης στο νοτιοδυτικό της τμήμα. 25
Παρακείμενες χρήσεις Περιμετρικά της περιοχής μελέτης βρίσκεται το κτίριο του Διοικητηρίου, το Δημαρχείο, το Δημοτικό Ωδείο, το ξενοδοχείο Ξενία και η πλατεία Ελευθερίας. Επίσης υπάρχουν αμιγείς κατοικίες, καταστήματα, καφέ αναψυκτήρια και χώροι πρασίνου όπως το πάρκο των Κυπρίων Αγωνιστών,ο Δημοτικός Κήπος, ο κήπος του Διοικητηρίου και δίπλα σε αυτόν ο χώρος του πάρκινγκ. Πλατεία Ελευθερίας Δημοτικός Κήπος Πάρκο Αγίας Βαρβάρας Περιοχή μελέτης Διοικητήριο Δημαρχείο 26
Κίνηση - θόρυβος Κίνηση από οχήματα υπάρχει γύρω από την περιοχή μελέτης καθ ολη την διάρκεια της ημέρας, με αποτέλεσμα να παράγεται έντονος θόρυβος. Περιμετρικά της περιοχής κατασκευάστηκαν πεζοδρόμια για την εύκολη πρόσβαση και διέλευση των πεζών. Δρόμοι Κύριας κυκλοφορίας Δρόμοι Δευτερεύουσας κυκλοφορίας Θόρυβος 27
Χαρακτηριστικά περιοχής μελέτης Το μέγεθος της περιοχής μελέτης υπολογίζεται γύρω στα 3 στρέμματα.το οικόπεδο χωρίζεται κάθετα από έναν υπό κατασκευή δρόμο, ενώ κάτω από το χώρο μελέτης στη μέση και οριζόντια έχει κατασκευαστεί ένας πλακοσκεπής αγωγός, μέσα από τον οποίο περνάει νερό του χειμάρρου της Καλλιφύτου. Η περιοχή μελέτης ενώνεται με το πάρκο των Κυπρίων Αγωνιστών Ανατολικά, το οποίο βρίσκεται σε ελάχιστα μεγαλύτερο ύψος. Μέσα στα όρια του οικοπέδου δεν υπάρχει κανένα είδος βλάστησης καθώς εκτελούνται εργασίες και όλη η έκταση της είναι καλυμμένη με έδαφος. Έξω από τα όρια του οικοπέδου Δυτικά υπάρχει ανεκμετάλλευτος χώρος με φυσική βλάστηση, ενώ Ανατολικά υπάρχουν διάφορα είδη βλάστησης στο είδη διαμορφωμένο πάρκο των Κυπρίων Αγωνιστών. Περιγραφή πλακοσκεπή αγωγού (οχετού) Αρχικά ο σκοπός κατασκευής του αγωγού είναι η ανάπλαση και αναβάθμιση της περιοχής και έπειτα η αντιπλημμυρική προστασία. Το ύψος του είναι 50 εκ. από το έδαφος και το πλάτος είναι 21 μ. Είναι τοποθετημένος οριζόντια στη μέση περίπου της περιοχής μελέτης μας (παράρτημα 3 και 4, σελ:64 σχέδιο κάτοψης και τομές) (πηγή: Δήμος Δράμας, τμήμα Υπηρεσίας Πρασίνου) Περιορισμοί: Ύπαρξη πλακοσκεπή αγωγού κάτω από την περιοχή περιορισμός σε φυτικά είδη και κατασκευές. κατασκευές. Κλίση του εδάφους δεξιά και αριστερά του αγωγού περιορισμός σε Ύπαρξη κάθετου δρόμου στη μέση της περιοχής χωρίζει την περιοχή σε δυο τμήματα και υπάρχει έντονος θόρυβος. Η περιοχή ενώνεται στα ανατολικά με το πάρκο των Κυπρίων - περιορισμός στη σχεδίαση. Δυνατότητες: Βρίσκεται στο κέντρο της πόλης κοντά σε οικισμό εύκολη πρόσβαση. Ύπαρξη νερού κάτω από την περιοχή μελέτης δημιουργία υδάτινων κατασκευών. 28
Η απουσία βλάστησης της περιοχής επιτρέπει ελεύθερη επιλογή φυτικών ειδών και κανένα περιορισμό στη χάραξη. Μετά από την ανάλυση της περιοχής προκύπτουν κάποια θετικά και αρνητικά στοιχεία στο χώρο μελέτης, τα οποία μας δίνουν επιπλέον δυνατότητες κατά την σχεδίαση μας η περιορίζουν αντίστοιχα. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΠΑΡΟΜΟΙΩΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ Τα παραδείγματα από Ελλάδα και Εξωτερικό που ακολουθούν, επιλέχθηκαν με βάση τη χάραξη η οποία περιλαμβάνει κύκλους καμπύλες και ευθείες γραμμές. Παραδείγματα από Ελλάδα : 1. Πάρκο Τρίτση στην Αττική Το Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης "Αντώνης Τρίτσης", ανάμεσα στους Δήμους Ιλίου, Αγίων Αναργύρων και Καματερού, αποτελεί μια μοναδική "νησίδα" άγριας ζωής περίπου 1000 στρεμμάτων, μέσα στον αστικό ιστό της Αθήνας και μόλις οκτώ χιλιόμετρα από την Ομόνοια. (πηγή: http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=23106&subid=2&pubid=39702948) 29
2. Νέο Πάρκο στη παραλία Θεσσαλονίκης Η νέα παραλία της Θεσσαλονίκης, ένα παραλιακό μέτωπο ενωμένο και μεταμορφωμένο με 7 πάρκα, ο Κήπος των Γλυπτών, ο Κήπος της Μεσογείου, ο Κήπος του Φωκά, ο Κήπος των Εποχών, ο Κήπος της Άμμου, ο Κήπος του Απογευματινού Ήλιου και ο Κήπος του Αλέξανδρου, που εκτείνεται σε μήκος 5 χιλιομέτρων. (πηγή :http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=1&artid=194036) 30
Παραδείγματα από Εξωτερικό : 1. Πάρκο του τεχνολογικού Πανεπιστημίου Nanyang στη Σιγκαπούρη. Μια εκπληκτική πράσινη στέγη που δημιουργήθηκε από καμπύλες και συνδέεται με τη γύρω περιοχή του πάρκου. Το τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Nanyang έχει μια πραγματικά πράσινη στέγη για να καλύψει το κτίριο του School of Art, Design και Media. Η οροφή συνδυάζεται αβίαστα στο τοπίο της πόλης. Οι στέγες δημιουργούν ανοιχτό χώρο, μονώνουν το κτίριο, την ψύξη του αέρα του περιβάλλοντος, καθώς και τη συγκομιδή όμβριων υδάτων για τον εξωραϊσμό άρδευσης. (πηγή :http://www.designbuzz.com) 31
2. Πάρκο του University of Cincinnati, Οχάϊο. (πηγή :http://gardeningdesignn.blogspot.gr) 32
3. Πάρκο Namba στην Ιαπωνία. Το Πάρκο Namba σχεδιάστηκε όταν το Στάδιο Osaka έκλεισε, παρουσιάζοντας μια μεγάλη ευκαιρία ανάπλασης σε μια νέα εμπορική συνοικία, ακριβώς δίπλα στο σιδηροδρομικό σταθμό Namba, το οποίο απέχει μόλις μία στάση από το αεροδρόμιο Kansai. (πηγή :http://inhabitat.com/japans-namba-parks-has-an-8-level-roof-garden-with-waterfalls) 33
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6ο ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ 6.1 Αρχές σχεδιασμού Έμπνευση : Πυξίδα Η χάραξη και ο σχεδιασμός του χώρου της περιοχής μελέτης έγινε με βάση τη πυξίδα - κυκλικό σχήμα στον οποίο «πρωταγωνιστούν» κύκλοι και καμπύλες. Κεντρική ιδέα : Τα τέσσερα στοιχεία της φύσης (πηγή :http://www.123rf.com/photo_9275398_the-four-elements.html) 34
Η κεντρική μας ιδέα είναι τα τέσσερα στοιχεία της φύσης. Η μεταφυσική θεωρία των τεσσάρων στοιχείων βρίσκεται στον πυρήνα της ελληνικής φιλοσοφίας και οι περισσότεροι φιλόσοφοι ασχολούνταν με αυτά. Ωστόσο δεν συμφωνούσαν μεταξύ τους για το αν και ποιο στοιχείο είναι το βασικότερο και πλέον πρωταρχικό στη δημιουργία του κόσμου. Το σύστημα των τεσσάρων στοιχείων της φύσης επινοήθηκε αρχικά από τον Έλληνα φιλόσοφο μαθηματικό Εμπεδοκλή (490 430 π.χ.),ο οποίος αναγνώρισε αυτά τα 4 στοιχεία ως βασικά και θεμελιώδη στη φύση. Ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Θαλής ο Μιλήσιος (624 546 π.χ.) υποστήριζε την άποψη, ότι τα υλικά σώματα αποτελούνται από το βασικό υλικό που είναι το νερό. Ο Αναξιμένης (585 525 π.χ.)αντίθετα υποστήριζε ότι το βασικό υλικό είναι ο αέρας, και ότι τα άλλα δύο στοιχεία, το νερό και η Γή αποτελούνται από συμπυκνωμένο αέρα. Ο Ηράκλειτος από την πλευρά του υποστήριζε ότι η φωτιά είναι το βασικό στοιχείο. Ο Εμπεδοκλής τελικά διατύπωσε την θεωρία ότι και τα τέσσερα στοιχεία είναι βασικά, και ότι το κάθε στοιχείο έχει βασικές ιδιότητες, έτσι ώστε από την σύνθεση των τεσσάρων αυτών στοιχείων να σχηματίζονται όλα τα υπόλοιπα υλικά (Πελεγρίνης 2009). Νερό : Το νερό είναι συστατικό του σώματος και μέσα από αυτό γεννιέται η ζωή. Είναι πρωταρχική και ανεξάντλητη πηγή ενέργειας. Χαρακτηρίζεται από μια δυναμικότητα και μεταβλητότητα, ένα στοιχείο εκπληκτικής πολυπλοκότητας. Εξαγνίζει και ηρεμεί. Χαρακτηριστικά : Υγρό, ρευστό, διαλυτικό, πλημμυρίζει, λιμνάζει, στάζει, εξαγνίζει, καθαρίζει. Αέρας : Η ουσία του όζοντος, των ελεύθερων ριζών του οξυγόνου των ζαφειριών και των τροπικών κυκλώνων, κινεί ανεμόμυλους και διασπείρει τις μυρωδιές από τα αρώματα. Ο αέρας συμβολίζει την ψυχή. Η αναπνοή που στηρίζεται στον αέρα είναι σημαντική για τη διατήρηση της ζωής. Χαρακτηριστικά : Δροσερός σε ρεύματα, ξηρός, ευμετάβλητος, χωρίς μορφή, μείγμα πολλών συστατικών, ανανεώνεται. Γή : Το στοιχείο Γη θεωρήθηκε από όλους τους πολιτισμούς η μήτρα της ζωής. Η «Μητέρα Γη» σύμβολο γονιμότητας. Είναι αυτή που γεννάει όλα τα όντα επάνω της και που τα τρέφει. Είναι σύμβολο σταθερότητας της ύπαρξης. Χαρακτηριστικά : Απτή, στερεή, σταθερή, αξιόπιστη, βαριά, συμπαγής, υποστηρικτική. Φωτιά : Η χημική αντίδραση που άνοιξε το δρόμο στο πολιτισμό. Η φωτιά συμβολίζει τη νόηση του ανθρώπου, τη γνώση και τη δύναμη. Τέλος το φως και η ζεστασιά του Ήλιου (φωτιά) είναι ο καταλύτης της ζωής. Χαρακτηριστικά : Θερμή, καταβροχθίζει, ακτινοβόλα, ζωηρή, εκρηκτική, επεκτατική, ζωογόνος. 35
(πηγή :http://el.wikipedia.org/wiki) Σήμερα αν και αυτά τα τέσσερα στοιχεία της φύσης έχουν αντικατασταθεί από τη σύγχρονη χημεία με εκατοντάδες χημικά στοιχεία, συνεχίζουν να αντηχούν στην ανθρώπινη εμπειρία και φαντασία. Συμπεράσματα Με βάση λοιπόν την κεντρική μας ιδέα προσπαθήσαμε να εντάξουμε τα τέσσερα στοιχεία της φύσης στο σχέδιο της περιοχής μελέτης. Η περιοχή μας αποτελείται από τέσσερις χώρους και είναι οι εξής : 1) Χώρος του νερού : βασικό στοιχείο στο χώρο του νερού είναι οι υδάτινες κατασκευές όπως καταρράκτης, λίμνες με πατήματα για πέρασμα, και αυλάκια με νερό. Επίσης κάποια από τα φυτά που συνθέτουν τον χώρο είναι υδροχαρή και άλλα έχουν γαλαζοπράσινους χρωματισμούς. 2) Χώρος του αέρα : η χάραξη και οι γραμμές στο χώρο έγινε με καμπύλες στη πιο ελεύθερη μορφή τους καθώς ο αέρας δεν έχει μορφή. Η φύτευση που συνθέτει τον χώρο αποτελείται από δέντρα πλατύφυλλα τα οποία με τον αέρα δημιουργούν ένα απαλό ήχο, και αρωματικά φυτά τα οποία σκορπούν τα αρώματα τους με τη βοήθεια του αέρα. Επίσης η τοποθέτηση των δέντρων έγινε με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργούνται ρεύματα. Προσπαθήσαμε δηλαδή να δώσουμε «μορφή» και υπόσταση στο στοιχείο αέρας. 3) Χώρος της γης : η χάραξη και ο σχεδιασμός στο χώρο της Γης έγινε κυρίως με κύκλους και έπειτα με καμπύλες ακολουθώντας τη γενική χάραξη του σχεδίου. Η Γη περιλαμβάνει έδαφος σε διάφορες αποχρώσεις. Έτσι χρησιμοποιήσαμε διάφορα φυσικά εδαφοκαλυπτικά όπως βότσαλα και τεμαχισμένο ξύλο σε γήινους χρωματισμούς που καλύπτουν μερικά σημεία του χώρου (σαν είδος μικρογραφίας της Γης). Στα υπόλοιπα κενά σημεία χρησιμοποιήσαμε γρασίδι 36
ενώ δεν χρησιμοποιήσαμε καθόλου δέντρα και θάμνους για τεχνικούς λόγους (ύπαρξη οχετού κάτω από το χώρο της Γης). 4) Χώρος της φωτιάς : Στο χώρο της φωτιάς η χάραξη έγινε με κύκλους και καμπύλες ακολουθώντας τη μορφή της φλόγας. Η φύτευση αποτελείται από πλατύφυλλα δέντρα και θάμνους σε κόκκινες και κίτρινες αποχρώσεις στα χρώματα δηλαδή της φωτιάς. Επιπλέον χρησιμοποιήσαμε χαμηλή φύτευση όπως και εδαφοκαλυπτικά (τεμαχισμένο ξύλο) επίσης σε κόκκινες αποχρώσεις. Τέλος πρέπει να σημειωθεί ότι τοποθετήσαμε υδάτινες κατασκευές σε όλους τους χώρους καθώς θέλαμε να εκμεταλλευτούμε το στοιχείο του νερού που υπάρχει κάτω από τη περιοχή. 6.2 Εκλογή φυτικού υλικού Η επιλογή των φυτών έγινε με βάση τις κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής αλλά και την κεντρική μας ιδέα. Σε κάθε χώρο χρησιμοποιήσαμε διαφορετικά είδη με βάση το στοιχείο της φύσης αντίστοιχα. Τα φυτικά είδη που χρησιμοποιήσαμε αναφέρονται αναλυτικά παρακάτω. Χώρος νερού Salix babylonica Ιτιά της Βαβυλώνας Δένδρο φυλλοβόλο, αειθαλές, γρήγορης ανάπτυξης με ύψος έως 12m, κρεμαστά κλαδιά και φύλλα ανοιχτοπράσινα μήκους έως και 10cm. Εμφανίζει υποκίτρινα άνθη, με τη μορφή ταξιανθιών τον Απρίλιο έως Μάιο και παρουσιάζει ιδιαίτερη αντοχή στην ξηρασία και την ατμοσφαιρική ρύπανση, αλλά ευαίσθητο στις ψηλές θερμοκρασίες. Μεγάλης καλλωπιστικής αξίας, χρησιμοποιείται ευρέως δίπλα σε στοιχεία που περιλαμβάνουν νερό (συντριβάνια, λίμνες, καταρράκτες) και μέσα σε εκτάσεις με γκαζόν. 37
Liriodendron tulipifera Λιριόδενδρο Liriodendron tulipifera - γνωστό ως το δέντρο τουλίπα. Το δέντρο τουλίπα είναι ένα από τα μεγαλύτερα από τα δέντρα από τις ανατολικές Ηνωμένες Πολιτείες, που είναι γνωστή για να φθάσουν το ύψος των 190 ποδών ( 58 m), με έναν κορμό 10 πόδια ( 3 μέτρα ). Προτιμά βαθιά, πλούσια εδάφοι, και μάλλον υγρό χώμα. Είναι κοινή, αν και δεν είναι άφθονη, ούτε είναι μοναχική. Οι ρίζες της είναι σαρκώδη. Η ανάπτυξη είναι αρκετά γρήγορη. Acer campestre Σφενδάμι Πεδινό Φυτρώνει σε όλη την Ελλάδα και έχει ύψος 5-6μ και διάμετρο «κόμης» 3μ. Είναι μικρό και κομψό δέντρο διαδομένο κυρίως στις πεδινές περιοχές. Τα φύλλα του γίνονται κίτρινα το φθινόπωρο. 38
Cedrus atlantica Κέδρος του Άτλαντα Δένδρο κωνοφόρο, αειθαλές, αργής ανάπτυξης, που μπορεί να φτάσει τα 30 μέτρα. Αναπτύσσει στην αρχή πυραμοειδής κόμη και αργότερα με το πέρασμα των χρόνων αποκτά πιο πεπλατυσμένο σχήμα. Φέρει βελονοειδή φύλλα, βαθυπράσινου χρώματος. Προτιμά εδάφη, όξινα, βαθιά, καλά στραγγιζόμενα. Festuca glauca - Φεστούκα Η φεστούκα η γλαυκή είναι αειθαλής αγροστώδες θάμνος που δεν ξεπερνά τα 30 εκατοστά σε ύψος και σε πλάτος. Το φύλλωμά του είναι γλαυκό έως και γκρι και για να διατηρήσει το όμορφο χρωματισμό των φύλλων χρειάζεται προσήλια σημεία. Προτιμά άγονα εδάφη, καλά στραγγιζόμενα παρά πλούσια και υγρά. Είναι αρκετά ανθεκτικό φυτό στην ξηρασία. Αντέχει αρκετά το κρύο του χειμώνα. http://fytosymvoules.blogspot.gr/2011/06/blog-post_04.html 39
Χώρος αέρα Tilia tomentosa Φλαμουριά Η τιλιά ή φλαμουριά είναι αιωνόβιο φυλλοβόλο δέντρο, με ύψος που φτάνει τα 30 m και διάμετρο κόμης τα 20 m (κωνική). Ο κορμός του δέντρου έχει σε διάμετρο τα 2 m. Τα άνθη του είναι μικρά, λευκοκίτρινου χρώματος και ιδιαίτερα αρωματικά λόγω του αιθέριου ελαίου που περιέχουν. Ανθίζει τέλη Μαΐου με αρχές Ιουνίου και μετέπειτα οι ανθοί του μετατρέπονται σε καφετί μικρούς καρπούς. Το δέντρο απαιτεί υγρά, στραγγιζόμενα, ουδέτερα ή αλκαλικά, βαθιά και χουμώδη εδάφη και ημισκιαζόμενες προστατευμένες από τους δυνατούς παγετούς θέσεις. Συναντάται για καλλωπισμό σε πάρκα, πλατείες, πεζόδρομους και κήπους. Magnolia grandiflora Μανόλια μεγανθής Δέντρο αειθαλές αργής ανάπτυξης που φθάνει σε ύψος τα 20μ. Πολύ ωραία γυαλιστερά πράσινα φύλλα και καστανόχρωμα στη κάτω επιφάνεια. Ανθίζει με λευκά αρωματικά άνθη Μάϊο - Ιούλιο. Προτιμά όξινα εδάφη και με ατμοσφαιρική υγρασία. 40
Gingko biloba Γκίνγκο To Ginkgo Biloba (Γκίνγκο Μπιλόμπα) είναι δέντρο. Φτάνει μέχρι τα 35 μέτρα ύψος. Αγαπημένο δέντρο των Κινέζων και των Ιαπώνων που το χρησιμοποιούσαν για ενίσχυση της λειτουργίας του εγκεφάλου, βελτίωση της μνήμης και της συγκέντρωσης και βελτίωση της κυκλοφορίας. Θεωρείται η «μαγική» φυσική θεραπευτική ουσία που δυναμώνει εκπληκτικά τη μνήμη και την εξυπνάδα. Φύεται και στην Ελλάδα. Θεωρείται το ανθεκτικότερο δέντρο του πλανήτη στις προσβολές των εντόμων, στις ασθένειες που προέρχονται από βακτηρίδια και μύκητες καθώς και στις επιπτώσεις από τη μόλυνση του περιβάλλοντος. (πηγή :http://www.ftiaxno.gr/2011/07/ginkgo-biloba.html) Crataegus laevigata ''paul's scarlet'' Κράταιργος Φυλλοβόλος μεγάλος θάμνος, ή μικρό δένδρο, μέτριου ρυθμού ανάπτυξης και σφαιρικής κόμης που φτάνει τα 6μ σε ύψος και τα 5μ σε διάμετρο. Φέρει σκρουροπράσινα γυαλιστερά φύλλα, που αποκτούν καστανοκόκκινους-πορτοκαλί χρωματισμούς το φθινόπωρο πριν πέσουν. Εμφανίζει πλούσια ανθοφορία τον Απρίλιο-Μάιο, με φούξια διπλά, έντονα αρωματικά άνθη, που αργότερα δίνουν κόκκινους-πορτοκαλί καρπούς. Αναπτύσσεται σε όλους τους τύπους εδαφών, ακόμα και σε ασβεστούχα και έχει ανάγκη από ηλιόλουστες, μετρίως υγρές θέσεις. Αντέχει στην ατμοσφαιρική ρύπανση και τις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, ακόμη και κάτω των -20ºC. Φυτεύεται μεμονωμένα σε κήπους, σε δενδροστοιχίες ή σε φυτοφράχτες. Πολλαπλασιάζεται με εμβολιασμό. (πηγή :http://www.antemisaris.gr/product.aspx?iid=2890) 41
Coronilla glauca Κορονίλλα Αειθαλής θάμνος έχει μπλε-πράσινο φύλλωμα και φωτεινά κίτρινα, αρωματικά λουλούδια. Προτιμά καλά στραγγισμένο εδάφους σε πλήρη ήλιο. Ύψος και εξάπλωση 80 cm. Chimonanthus fragrans - Χειμώνανθος Η κακοκαιρία, το χιόνι και οι χαμηλές θερμοκρασίες δεν εμποδίζουν το χειμώνανθο να λαμπρύνει με τα όμορφα λουλούδια του και την ευχάριστη ευωδιά του τις σκοτεινές, κρύες χειμωνιάτικες μέρες. Είναι ανθεκτικός στο ψύχος, σε θερμοκρασία έως -28 C, και προτιμά το εύφορο και πορώδες χώμα. Τα λουλούδια έχουν μήκος περίπου 2,5 εκατοστά, κρεμ-κιτρινωπό χρώμα και είναι κόκκινα στο κέντρο. Η ανθοφορία τους μπορεί να ξεκινήσει τον Δεκέμβριο, αλλά η κύρια περίοδος άνθισης είναι τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο. Τα φύλλα εμφανίζονται μετά τα άνθη και γίνονται λευκά έως κίτρινα το φθινόπωρο. Αφού αποκτήσει ρίζωμα και "πιάσει" καλά στο έδαφος, ο χειμώνανθος γίνεται ένας φανταστικός θάμνος χειμερινής ανθοφορίας που μπορεί να αναπτυχθεί σε ύψος 3 έως 4 μέτρων. (πηγή :http://www.gardena.com/gr/garden-life/garden-magazine/2263/ ) 42
Αρωματικά φυτά Δίκταμο (Dictamnus sp.) Ορθόκλαδο αρωματικό είδος. Τα φύλλα του είναι δερματώδη σκουροπράσινα. Τους μήνες Μάιο-Ιούλιο έχει κομψή ανθοφορία με ροζ λουλούδια που φέρουν βαθυκόκκινες ραβδώσεις. Το ύψος του φτάνει τα 60-80 εκατοστά και η διάμετρός του τα 50 εκατοστά. Ελίχρυσο (Helichrysum sp.) Ορθόκλαδη ανάπτυξη με μικρά γραμμοειδή αργυρόχρωμα φύλλα. Τους μήνες Ιούνιο-Αύγουστο είναι η περίοδος της ανθοφορίας του και φέρει κίτρινα λουλούδια μου αναδύουν ένα δυνατό άρωμα κάρυ. Φτάνει σε ύψος τα 40 εκατοστά και σε διάμετρο το ίδιο. 43
Λεβάντα (Lavandula angustifolia) Πρόκειται για φυτό φρυγανώδες και πολύκλαδο, με όρθιους βλαστούς που φύονται από τη βάση. Είναι, συνεπώς, θάμνος με ύψος 30 έως 80 εκατοστά. Έχει γκριζοπράσινα φύλλα, στενά ώς λογχοειδή. Οι ανθοφόροι βλαστοί καταλήγουν σε ταξιανθία τύπου στάχεος. Το αιθέριο έλαιο της λεβάντας χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, τη σαπωνοποιία και στη φαρμακευτική ως τονωτικό και αντικαταρροϊκό. Ίριδα (Iris germanica) Πολυετές φυτό, που φτάνει σε ύψος 60-80 εκ. κι έχει άνθη μεγάλα κυανοϊώδη. Αυτοφύεται σε πετρώδεις κυρίως νησιώτικες περιοχές, ενώ καλλιεργείται στους κήπους σε όλη την Ελλάδα. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές δροσερές περιοχές και σε χωράφια μέτριας γονιμότητας-πλούσια, ξηρικά ή ποτιστικά, στραγγερά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο αλλά κυρίως με ριζώματα. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 60-70 επί 70-80 εκ. Ανθίζει κατά τους μήνες Μάιο-Ιούνιο. Τα άνθη του συλλέγονται όταν ανοίξουν, ενώ τα ριζώματα την άνοιξη ή το φθινόπωρο, από φυτά ηλικίας τουλάχιστον 2-3 χρόνων. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και καλλωπιστικό. 44
Κέντρανθος ο ερυθρός (Centranthus ruber L) Φυτό πολυετές, που φτάνει σε ύψος 30-80 εκ. κι έχει άνθη κόκκινα ή άσπρα. Αυτοφύεται σε βραχώδη μέρη και σε ερείπια κτισμάτων σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές δροσερές περιοχές και σε χωράφια φτωχά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 40-50 επί 50-60 εκ. Ανθίζει στο διάστημα από Απρίλιο μέχρι Σεπτέμβριο. Το υπέργειο τμήμα του συλλέγεται σε πλήρη άνθηση. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και καλλωπιστικό. Λεβαντίνη (Santolina chamaecypariss) Αειθαλής θάμνος, που φτάνει σε ύψος 20-50 εκ. κι έχει άνθη κίτρινα. Δεν αυτοφύεται στη χώρα μας αλλά καλλιεργείται για περιχειλώματα (μπορντούρες) σε όλη την Ελλάδα. Ευδοκιμεί σε πεδινές και ημιορεινές περιοχές και σε χωράφια μέτριας γονιμότητας-πλούσια, ποτιστικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο και κυρίως με μοσχεύματα και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 50-60 επί 60-70 εκ. Ανθίζει τους μήνες Μάιο- Ιούλιο. Το υπέργειο τμήμα συλλέγεται σε πλήρη άνθηση. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και καλλωπιστικό. 45
Χώρος φωτιάς Acer rubrum red sunset Σφενδάμι κόκκινο Αν και Αcer rubrum είναι συνήθως εύκολο να εντοπιστούν, είναι ιδιαίτερα ευμετάβλητη σε μορφολογικά χαρακτηριστικά. Πρόκειται για μια μεσαίου έως μεγάλου μεγέθους δέντρο, φθάνοντας στα ύψη από 18 έως 27 μέτρα και εξαιρετικά πάνω από 35 μέτρα ( 115 πόδια ). Η διάμετρος του κορμού μπορεί να κυμαίνεται 46-76 cm, ανάλογα με τις συνθήκες καλλιέργειας. Η εξάπλωση του είναι περίπου 12 m. Αcer rubrum είναι ένα από τα πρώτα φυτά που ανθίζουν την άνοιξη. Acer saccharum Σφενδάμι Έχει ύψος 8-10 μ. και διάμετρο 2,5-3μ. πεντάλοβα φύλλα με σκούρο πράσινο χρώμα στην πάνω επιφάνεια και λευκό στην κάτω. Υπάρχουν ποικιλίες που το φύλλωμα τους γίνεται ζωηρό κόκκινο το φθινόπωρο. 46
Acer palmatum atropurpureum Σφενδάμι Τα acer palmatum είναι μικρά φυλλοβόλα δέντρα και θάμνοι, με αντίθετα πεντάλοβα φύλλα, ιθαγενή σε Ιαπωνία, Κίνα και Κορέα. Υπάρχουν αυτή τη στιγμή εκατοντάδες ποικιλίες στην καλλιέργεια. Το είδος palmatum ξεχωρίζει από τα άλλα είδη acer του γένους του, λόγω των πεντάλοβων φύλλων του. Είναι ένας θάμνος που φτάνει 3-5 μ. ύψος και χαρακτηριστικό είναι τα κόκκινα φύλλα, που προσφέρονται για την δημιουργία έντονων αντιθέσεων με το πράσινο των άλλων φυτών του κήπου. Prunus cerasifera pissardii Δαμασκηνιά καλλωπιστική Μικρό φυλλοβόλο δένδρο, ύψους 5-6 μέτρων και σφαιρική μορφή κόμης. Τα φύλλα του έχουν ένα χαρακτηριστικό κόκκινο πορφυρό χρώμα. Τα άνθη του είναι άφθονα, λευκορόδινα, μικρά, μοναχικά, εμφανίζονται πριν εκπτυχθούν τα φύλλα και διατηρούνται για 30μέρες. Η καλλωπιστική του αξία οφείλεται στην πλούσια και παρατεταμένη ανθοφορία και κυρίως στο ασυνήθιστο χρώμα των φύλλων. Είναι ανθεκτικό στο κρύο και στα άγονα, ασβεστώδη εδάφη. Χρησιμοποιείται σε μικρές δενδροστοιχίες και σε ομάδες δένδρων γιατί προσδίδει αντίθεση λόγω του χρωματισμού του φυλλώματος του. Μπορεί και να διαμορφωθεί και σαν θάμνος. 47
Euonymous alatus compactus Ευώνυμους Euonymus alatus «compactus» είναι ένας θαυμάσιος θάμνος για να αναπτυχθούν με την πλούσια και τα ζωντανά χρώματα του φθινοπώρου, όπως τα φύλλα που είναι κατά μήκος φτερωτά που μετατρέπουν την εκπληκτικής απόχρωσης του φωτεινού κόκκινου κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου. Αυτός ο φυλλοβόλος θάμνος αυξάνεται σε 2,5 μέτρα ψηλό. Είναι ένα δημοφιλές καλλωπιστικό φυτό σε κήπους και πάρκα, λόγω του φωτεινού ροζ ή πορτοκαλί και το ελκυστικό κόκκινο χρώμα. Forsythia sp. Φορσύθια H φορσύθια είναι από τους πιο εντυπωσιακούς φυλλοβόλους θάμνους και αυτό γιατί τέλη του χειμώνα και πριν βγουν τα φύλλα το φυτό πάνω στα γυμνά του κλαδιά γεμίζει κίτρινα άνθη. Τον υπόλοιπο χρόνο έχει πράσινα φύλλα. Αντέχει στον παγετό. Χρειάζεται σημεία με αρκετό ήλιο, έχει μέτριες απαιτήσεις σε νερό και χρειάζεται χώμα με καλή στράγγιση. Μπορούμε να το βρούμε και στα ανθοπωλεία αφού είναι κατάλληλο και σαν κομμένο για το βάζο. 48
Cydonia japonica Τσιντόνια Ιαπωνική Το φυτό αυτό είναι πάντα ένα από τα αγαπημένα - ένα από τα πρώτα από τους θάμνους για να ανθίσουν την άνοιξη. Η Κυδωνιά Ιαπωνική παράγει μεγάλες ομάδες της ανθοφορίας από φλογερό κόκκινο, κόκκινα λουλούδια που μοιάζουν με τριαντάφυλλο μπουμπούκια τον Απρίλιο-Μάιο. Έχουν ελκυστικό γυαλιστερό πράσινο φύλλωμα με κοκκινωπή χροιά. Η Κυδωνιά προτιμά τον ήλιο, αλλά θα αυξηθεί στη μερική σκιά. Μεγαλώνει περίπου 6cm. Ισχυρή 12 "έως 18" φυτά. Cotoneaster horizontalis Κυδωνίαστρο οριζοντιόκλαδο Φυλλοβόλος πλαγιόκλαδος θάμνος μικρής ανάπτυξης. Έχει στρογγυλά μικρού μεγέθους φύλλα και λευκορόδινη ανθοφορία την άνοιξη. Καρποφορεί τον Οκτώβριο με έντονους κόκκινους καρπούς που διατηρούνται όλο το χειμώνα. Κατάλληλο για όλα τα εδάφη που έχουν προσήλιες και ημισκιερές θέσεις φύτευσης 49