ΣτΕ 1023/2016 [Κατασκευή αποβάθρας στο λιμένα Σύμης]

ΣτΕ 1023/2016 [Κατασκευή αποβάθρας στο λιμένα Σύμης] Περίληψη -Ενόψει του γεγονότος ότι τελικά το εύρος των νέων κατασκευών θα περιοριστεί στη νέα μόνο αποβάθρα και όχι και σε κτίριο επιβατών, το επίδικο έργο δεν συνιστά κατασκευή νέου λιμανιού ούτε ουσιώδη επέκταση του υπάρχοντος, αλλά έργο βελτίωσης και εκσυγχρονισμού της υποδομής και της λειτουργικότητας του υφιστάμενου στον ίδιο όρμο λιμένος, προκειμένου, χωρίς να μεταβάλλεται ο τοπικός χαρακτήρας του λιμανιού, όχι μόνον, να εξυπηρετείται καλύτερα και ασφαλέστερα η σημερινή και η μελλοντική επιβατική κίνηση, αλλά και να υπάρξει συνολική αποσυμφόρηση του οικισμού της Σύμης. -Λόγος ακυρώσεως ότι η επέκταση του υφιστάμενου λιμένα της Σύμης παραβαίνει την αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης και της προστασίας του τοπικού παράκτιου και θαλάσσιου οικοσυστήματος καθόσον δεν ευρίσκει έρεισμα σε ευρύτερο χωροταξικό σχεδιασμό των λιμένων και λιμενικών έργων της μείζονος περιοχής είναι απορριπτέος ως αβάσιμος. -Η προσβαλλόμενη πράξη με την οποία δόθηκε η έγκριση από πλευράς αρχαιολογικής νομοθεσίας για την εκτέλεση του επίδικου έργου είναι επαρκώς αιτιολογημένη εφόσον το ανώτερο όργανο έλαβε υπόψη του την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του οικισμού της Σύμης και ενέκρινε την εκτέλεση του έργου θέτοντας και συγκεκριμένους όρους. Οι νεότεροι χαρακτηρισμοί δεν επέφεραν αλλαγές στο υφιστάμενο κατά το χρόνο έκδοσης των προσβαλλόμενων πράξεων καθεστώς προστασίας στην επίδικη περιοχή, μεταβάλλοντας αυτό επί το αυστηρότερο. Οι λόγοι ακυρώσεως ότι δεν ελήφθησαν υπόψει οι νεότεροι χαρακτηρισμοί του νησιού και ότι οι λοιπές προσβαλλόμενες πράξεις εκδόθηκαν χωρίς την απαιτούμενη έγκριση του Υπουργού Πολιτισμού είναι απορριπτέοι ως αβάσιμοι. -Προβάλλεται ότι οι προσβαλλόμενες πράξεις είναι πλημμελείς διότι στηρίζονται σε γνωμοδοτήσεις, οι οποίες έχουν εκδοθεί τα έτη 2003 και 2004, γεγονός που τις καθιστά παρωχημένες και ανεπίκαιρες, ενόψει, μάλιστα, της μεταγενέστερης τροποποίησης του προστατευτικού καθεστώτος της Σύμης. Ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος ως αβάσιμος δεδομένου ότι η έγκριση του επίμαχου έργου από αρχαιλογικής πλευράς εγκρίθηκε το έτος 2010, η δε ισχύς της σχετικής έγκρισης περιβαλλοντικών όρων του επίμαχου έργου, η οποία περιέχει στο προοίμιό της όλες τις κατά το νόμο λοιπές απαιτούμενες γνωμοδοτήσεις, δεν έχει λήξει. Πρόεδρος: Χρ. Ράμμος 1 / 11

Εισηγητής: Χρ. Λιάκουρας Δικηγόροι: Γ. Παπαχαραλάμπους, Νικ. Μουκαζής, Ευθ. Γκαράνη, Β. Καταβενάκης Βασικές Σκέψεις 2.Επειδή, με την αίτηση αυτή ζητείται η ακύρωση α) της 8220.Λ73/04/2011/21.11.2012 απόφασης του Λιμενάρχη Σύμης, με την οποία χορηγήθηκε στην εταιρεία «Ι.ΜΑΡΟΥΛΗΣ Α.Ε.» άδεια έναρξης εκτέλεσης του έργου «ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΑΠΟΒΑΘΡΑΣ ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΠΕΤΑΛΟ ΛΙΜΕΝΑ ΣΥΜΗΣ», β) της υπ' αριθμ.1682/16.12.2010 απόφασης του Τμήματος Προστασίας Νεωτέρων Μνημείων της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Δωδεκανήσου, με την οποία εγκρίθηκε από πλευράς αρχαιολογικού νόμου η μελέτη «κατασκευή αποβάθρας στη θέση Πέταλο του Λιμένα Σύμης», γ) της υπ'αριθμ.1133/21.9.2004 απόφασης του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, με την οποία εγκρίθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι για το έργο «Κατασκευή αποβάθρας και κτιρίου επιβατών στη θέση Πέταλο του Λιμένα Σύμης», δ) της υπ'αριθμ.τδο/φ.πειρ/2648/8.12.2012 απόφασης του Προέδρου του Λιμενικού Ταμείου Νότιας Δωδεκανήσου και της 184/10/30.11.2011 απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου του εν λόγω ταμείου, με τις οποίες εγκρίθηκε η μελέτη και αποφασίσθηκε η δημοπράτηση του έργου «Κατασκευή αποβάθρας στη θέση Πέταλο Λιμένα Σύμης προϋπολογισμού 5.800.000 ευρώ» και ε) της υπ'αριθμ.1370/17.5.2012 απόφασης του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου με την οποία εγκρίθηκε η 72/2012 απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Λιμενικού Ταμείου Νότιας Δωδεκανήσου αναφορικά με την έγκριση του πρακτικού της επιτροπής διαγωνισμού του επίμαχου έργου. 3.Επειδή, στην παράγραφο 2 του άρθρου 32 του π.δ. 18/1989 (Α' 8) ορίζεται ότι: «Καταργείται ομοίως η δίκη αν μετά την άσκηση της αιτήσεως ακυρώσεως και έως την πρώτη συζήτηση της υπόθεσης η προσβαλλόμενη πράξη έπαυσε για οποιοδήποτε λόγο να ισχύει, εκτός αν ο αιτών επικαλείται ιδιαίτερο έννομο συμφέρον που δικαιολογεί την συνέχιση της δίκης». 4.Επειδή, η ισχύς της πρώτης προσβαλλόμενης υπ'αριθμ. 8220.Λ73/04/2011/21.11.2012 απόφασης του Λιμενάρχη Σύμης, η οποία εκδόθηκε δυνάμει του άρθρου 18 του ν.2971/2001 (Α 285) και με την οποία χορηγήθηκε στην εταιρεία «Ι.ΜΑΡΟΥΛΗΣ Α.Ε.» άδεια έναρξης εκτέλεσης του έργου «ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΑΠΟΒΑΘΡΑΣ ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΠΕΤΑΛΟ ΛΙΜΕΝΑ ΣΥΜΗΣ», έληξε στις 12.10.2014, δηλαδή μετά την κατάθεση της κρινόμενης αιτήσεως. Συνεπώς η δίκη πρέπει, κατά το μέρος που με αυτήν προσβάλλεται η εν λόγω πράξη, να κηρυχθεί κατηργημένη λόγω λήξης της ισχύος της πράξης αυτής, σύμφωνα με το ανωτέρω άρθρο 32 παράγρ. 2 του π.δ. 18/1989, δεδομένου ότι δεν προβάλλεται ιδιαίτερο έννομο συμφέρον για τη συνέχισή της (ΣτΕ 1780/2015, 2063/2007 κ.α). 2 / 11

5.Επειδή, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, η δεύτερη αιτούσα με το από 14.6.2013 υπόμνημά της προς την Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, διαμαρτυρόμενη για το επίμαχο έργο αναφέρει ότι «στις 21.11.2012 χορηγήθηκε από την Λιμενική Αρχή Σύμης η κατά νόμον απαιτούμενη αστυνομικής φύσεως «Άδεια εκτέλεσης έργου εντός ζώνης λιμένα» προς εκτέλεση του έργου κατασκευής της αποβάθρας στη θέση Πέταλο. Από την άδεια αυτή προκύπτει, ότι η απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων του έργου από το τμήμα ΠΕ.ΧΩ. Δωδεκανήσου έχει ημερομηνία 21.09.2004». Από το περιεχόμενο του ανωτέρω υπομνήματος προκύπτει σαφώς ότι η πρώτη αιτούσα είχε πλήρη γνώση της προσβαλλόμενης υπ'αριθμ.1133/21.9.2004 απόφασης του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, με την οποία εγκρίθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι για το έργο «Κατασκευή αποβάθρας και κτιρίου επιβατών στη θέση Πέταλο του Λιμένα Σύμης», τουλάχιστον από τις 14.6.2013. Συνεπώς, η κρινόμενη αίτηση ακυρώσεως, η οποία ασκήθηκε στις 17.4.2014, είναι ως προς την ανωτέρω αιτούσα εκπρόθεσμη κατά το μέρος που στρέφεται κατά της έγκρισης περιβαλλοντικών όρων του επίμαχου έργου. Εξάλλου, από τα στοιχεία του φακέλου, προκύπτει ότι η προσβαλλόμενη έγκριση περιβαλλοντικών όρων εκδόθηκε δυνάμει της από τον Οκτώβριο του 2003 σχετικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η οποία, είχε διαβιβασθεί από τις 21.1.2004 στο Νομαρχιακό Συμβούλιο Δωδεκανήσου για την υποβολή εγγράφων παρατηρήσεων από τον κάθε ενδιαφερόμενο, σύμφωνα με την από 27.1.2004 ανακοίνωση του εν λόγω οργάνου, με το δε από 28.1.2004 έγγραφό του η ανακοίνωση αυτή εστάλη σε τοπικές εφημερίδες για δημοσίευση. Από τα ανωτέρω, σε συνδυασμό με την παρέλευση δέκα ετών από την έκδοση της προσβαλλόμενης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων έως την άσκηση της υπό κρίση αίτησης, το εύλογο ενδιαφέρον του πρώτου αιτούντος για την έκβαση της υπόθεσης και το γεγονός ότι, όπως ο δικηγόρος του ανωτέρω αναφέρει στο από 18.11.2013 έγγραφό του προς το Υπολιμεναρχείο Σύμης οι εργασίες κατασκευής του νέου λιμένα στην επίμαχη θέση είχαν ήδη αρχίσει τότε, τεκμαίρεται γνώση και του πρώτου αιτούντος της εν λόγω προσβαλλόμενης πράξης σε χρόνο που καθιστά και ως προς αυτόν την ασκηθείσα αίτηση εκπρόθεσμη κατά το μέρος που στρέφεται κατά της πράξης αυτής (πρβλ.στε 567/2016, 4317/2013). 6.Επειδή, όπως έχει ήδη κριθεί καθ' ερμηνεία του άρθρου 24 παρ. 1 και 2 του Συντάγματος, στην προστασία του οποίου υπάγονται και τα οικοσυστήματα των ακτών, τα οποία πρέπει να τελούν υπό ιδιαίτερο καθεστώς ήπιας διαχείρισης και ανάπτυξης, η κατασκευή λιμένων οποιασδήποτε κατηγορίας σε οποιαδήποτε ακτή της χώρας πρέπει να αποτελεί αντικείμενο ευρύτερου χωροταξικού σχεδιασμού, εντός του εθνικού ή του μείζονος περιφερειακού δικτύου λιμένων της χώρας. Ο σχεδιασμός αυτός πρέπει, περαιτέρω, να στηρίζεται σε τεκμηριωμένη μελέτη, στην οποία λαμβάνονται υπ' όψη τόσο το δημόσιο συμφέρον, που δικαιολογεί την κατασκευή του λιμένα, όσο και οι αρχές προστασίας του παράκτιου και θαλασσίου οικοσυστήματος, που επηρεάζονται από αυτόν, ώστε η κατασκευή να είναι συμβατή με την 3 / 11

συνταγματική αρχή της αειφόρου ανάπτυξης. Δεν είναι, συνεπώς, νόμιμες οι πράξεις που αφορούν την κατασκευή νέου λιμένα ή την ουσιώδη επέκτασή του, χωρίς να εντάσσονται στον κατά τ' ανωτέρω σχεδιασμό (πρβλ. ΣτΕ 2934/2011, 1340, 2266/2007, 978/2005, 1507/2000). 7.Επειδή, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα εξής: Μετά την εκπόνηση της από τον Οκτώβριο του 2003 Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που αφορά το έργο «Κατασκευή αποβάθρας και κτιρίου επιβατών στη θέση Πέταλο του Λιμένα Σύμη», η οποία συντάχθηκε κατ'εντολή του Δήμου Σύμης, τις υπ'αριθμ.4574/4.9.2003 και Φ29/54172/ 2.10.2003 γνωμοδοτήσεις της 4ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, αντίστοιχα, την υπ' αριθμ. 991/ 26.9.2003 θετική γνωμοδότηση υπέρ της προκαταρκτικής περιβαλλοντικής εκτίμησης και αξιολόγησης του έργου από το Τμήμα ΠΕ.ΧΩ. Δωδεκανήσου, την απόφαση 2/1.6.2004 απόφαση της Επιτροπής Σχεδίασης και Ανάπτυξης Λιμένων, με την οποία εγκρίθηκε η προμελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων του επίμαχου έργου και την 3/1/24.2.2004 γνωμοδότηση της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Δωδεκανήσου, εκδόθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων του έργου. Εν συνεχεία και ύστερα από την παρέλευση χρονικού διαστήματος και προκειμένου πλέον μόνον για την κατασκευή της αποβάθρας γνωμοδότησαν εκ νέου η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων (Φ4/35654/ 18.11.2010 και το Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων Δωδεκανήσου (7/3.12.2010 συνεδρία) δεδομένου ότι ο οικισμός της Σύμης με την 24908/23.10.1971 υπουργική απόφαση (881 Β) είχε χαρακτηρισθεί ιστορικός διατηρητέος οικισμός, κατόπιν δε του πρακτικού του Τοπικού Συμβουλίου Μνημείων Δωδεκανήσου εκδόθηκε η επίσης προσβαλλόμενη 1682/16.12.2010 απόφαση του Τμήματος Προστασίας Νεωτέρων Μνημείων της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Δωδεκανήσου, με την οποία εγκρίθηκε υπό όρους η μελέτη για την κατασκευή της αποβάθρας. Ακολούθως και μετά από τη θετική γνωμοδότηση της αρμόδιας ΚΒ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων (121/14.1.2011), το έργο που αφορά μόνον της κατασκευή της αποβάθρας, με την 2354/4.7.2011 απόφαση του Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κρήτης και Νήσων Αιγαίου. Εν συνεχεία και αφού προκηρύχθηκε διαγωνισμός για την εκτέλεση του έργου και εγκρίθηκε από τον φορέα του έργου, δηλαδή το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Νότιας Δωδεκανήσου, το πρακτικό της επιτροπής του διαγωνισμού με την 72/2012 επίσης προσβαλλόμενη απόφαση του Διοικητικού του Συμβουλίου, η οποία κρίθηκε νόμιμη με την 1370/17.5.2012 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, εκδόθηκε η πρώτη προσβαλλόμενη 8220.Λ73/04/2011/21.11.2012 απόφαση του Λιμενάρχη Σύμης, με την οποία χορηγήθηκε στην εταιρεία «Ι.ΜΑΡΟΥΛΗΣ Α.Ε.» άδεια έναρξης εκτέλεσης του έργου «ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΑΠΟΒΑΘΡΑΣ ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΠΕΤΑΛΟ ΛΙΜΕΝΑ ΣΥΜΗΣ». 8.Επειδή, στην εκπονηθείσα μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, δυνάμει της οποίας εκδόθηκε η πράξη έγκρισης περιβαλλοντικών όρων και στο άρθρο 5 αυτής με τίτλο 4 / 11

«Περιγραφή Προτεινόμενου Έργου», αναφέρονται, μεταξύ άλλων, τα εξής: «5.2. Υφιστάμενη κατάσταση. Η υπάρχουσα αποβάθρα βρίσκεται εντός του φυσικού λιμένα Σύμης, σε ένα προστατευόμενο όρμο, ανοικτό μόνο στα ΒΑ. Περιμετρικά του όρμου υπάρχουν παραλιακά κρηπιδώματα συνολικού μήκους 1100 μέτρα περίπου. Από τα κρηπιδώματα αυτά τα 700 μέτρα περίπου έχουν κατασκευασθεί πρόσφατα (την τελευταία 30ετία), ενώ τα υπόλοιπα είναι (κατασκευασμένα πολύ παλαιότερα), αβαθή και τεχνολογίας των αρχών του 20ου αιώνα. Τα παραλιακά κρηπιδώματα σχηματίζουν την κυριότερη οδό (της Σύμης) από την οποία εξυπηρετούνται όλες εν γένει οι δραστηριότητες, από την προσπέλαση στην αποβάθρα, διακίνηση εμπορευμάτων και επιβατών, μέχρι την στοιχειώδη συγκοινωνία με αυτοκίνητα. Άλλη οδός δεν υπάρχει. Όμως με την ανάπτυξη της τουριστικής κυρίως κίνησης η περιοχή της αποβάθρας στο ρολόι, συγκέντρωσε πάρα πολλές δραστηριότητες (πλοία γραμμής, σκάφη αναψυχής, εστιατόρια, κέντρα, κ.λ.π.) και η λειτουργία του συγκεκριμένου σχήματος προϋποθέτει την διέλευση όλης της κίνησης από τον παραλιακό δρόμο. Για την ανακούφιση του κέντρου, τουλάχιστον από την κυκλοφορία των οχημάτων και αυτοκινήτων που σχετίζονται με τη ναυτιλιακή κίνηση, αναζητήθηκε λύση μεταφοράς της εμπορευματικής και επιβατικής κίνησης έξω από το επιβαρυμένο κέντρο. 5.3. Ενδοχώρα... Όλο το νησί εξυπηρετείται από το λιμάνι στον Γυαλό. Υπάρχει επίσης μικρή αποβάθρα στον όρμο Πεδί, όπου εκφορτώνονται κυρίως αδρανή υλικά. Στον Γυαλό, στο ανατολικό άκρο του όρμου (στην περιοχή όπου πρόκειται να κατασκευαστεί η νέα αποβάθρα) υπάρχει μεταλλική αποβάθρα για την εκφόρτωση καυσίμων. 5.4. Υποδομή. Η περιοχή του λιμανιού της Σύμης (όλα τα κρηπιδώματα) διαθέτουν ηλεκτρικό δίκτυο, νερό και τηλεπικοινωνίες. Δεν υπάρχει αποχετευτικό δίκτυο ούτε κτιριακές εγκαταστάσεις (κτίριο επιβατών, αποθήκες ή υπόστεγα). Υπάρχει κτίριο τελωνείο στον μυχό του όρμου, και κτίριο λιμεναρχείου έξω από την λιμενική ζώνη. Και τα δύο κτίρια είναι πολύ μακριά από την θέση που προτείνεται για την νέα αποβάθρα». Στο δε άρθρο 9 με τίτλο «Απλή μη τεχνική περίληψη του έργου» αναφέρονται για το περιγραφόμενο εκεί έργο τα εξής: «Αντικείμενο της παρούσας μελέτης είναι η κατασκευή αποβάθρας και κτιρίου επιβατών στη θέση Πέταλο του λιμένα Σύμης. Πρόκειται για το κύριο λιμάνι του νησιού (γενικό λιμάνι) που θα εξυπηρετεί κάθε κίνηση (επιβατική, εμπορική και ενδεχομένως τουριστική εφόσον προσεγγίσουν κρουαζιερόπλοια, τα μικρότερα τουριστικά εξυπηρετούνται από τα υφιστάμενα κρηπιδώματα). Με τα προτεινόμενα έργα δεν αποσκοπείτε η αύξηση της κίνησης του λιμένα, αλλά η διευκόλυνση της διακίνησης αγαθών από το νέο λιμάνι προς το εσωτερικό του οικισμού, που σίγουρα είναι προβληματική, και η αποσυμφόρηση του κέντρου και της οδού που υπάρχει στην παραλία. Η επιβατική κίνηση με το σημερινό ρυθμό ανάπτυξης, προβλέπεται να αυξηθεί ούτως ή άλλως, διότι η Σύμη αναπτύσσεται συνεχώς -κατασκευάζονται νέα κτίρια, ανακαινίζονται τα «χαλατά»- και αυξάνεται ο τουρισμός. Η αποβάθρα μπορεί να αντιμετωπίσει καλύτερη και τη σημερινή και την μελλοντική κίνηση. Η βελτίωση των λιμενικών εξυπηρετήσεων με τα προβλεπόμενα έργα θα προωθήσει περισσότερο τις τουριστικές δραστηριότητες των κατοίκων, αλλά και τη συγκοινωνία με τα γύρω νησιά. Ιδιαίτερα 5 / 11

πρέπει να τονιστεί η σημασία ενός έργου υποδομής για την τόνωση των δραστηριοτήτων και κατ'επέκταση τη σταθεροποίηση ή αύξηση του πληθυσμού σε μια νησιωτική περιοχή όπως είναι η Σύμη». Εξάλλου, στο υπ'αριθμ.8221.λ73/ 10/11.9.2014 έγγραφο της Διεύθυνσης Λιμενικών Υποδομών προς το Δικαστήριο σημειώνεται ότι «η υλοποίηση του έργου. κρίνεται επιτακτική, καθώς θα συμβάλει αποφασιστικά στον εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων λιμενικών υποδομών, στην ανάπτυξη των παρεχόμενων λιμενικών υπηρεσιών της Σύμης και στη γενικότερη οικονομική ανάπτυξη του νησιού.». Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, ενόψει, μάλιστα του γεγονότος ότι τελικά το εύρος των νέων κατασκευών θα περιοριστεί στη νέα μόνο αποβάθρα και όχι και σε κτίριο επιβατών, το επίδικο έργο δεν συνιστά κατασκευή νέου λιμανιού ούτε ουσιώδη επέκταση του υπάρχοντος, αλλά έργο βελτίωσης και εκσυγχρονισμού της υποδομής και της λειτουργικότητας του υφιστάμενου στον ίδιο όρμο λιμένος, προκειμένου, χωρίς να μεταβάλλεται ο τοπικός χαρακτήρα του λιμανιού, όχι μόνον, να εξυπηρετείται καλύτερα και ασφαλέστερα η σημερινή και η μελλοντική επιβατική κίνηση, αλλά και να υπάρξει συνολική αποσυμφόρηση του οικισμού (βλ. και το από 15.9.2014 υπόμνημα του Δήμου Σύμης). Περαιτέρω, στο Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (υπ'αριθμ.6877/4872/2008 απόφαση της Επιτροπής Συντονισμού της Κυβερνητικής Πολιτικής - Α 128) επισημαίνεται, σε γενικές γραμμές, η ανάγκη σύνδεσης των νησιών του Αιγαίου τόσο μεταξύ τους όσο και με τους κύριους πόλους του ηπειρωτικού χώρου μέσω, μεταξύ άλλων, των θαλασσίων επιβατικών μεταφορών προς τούτο δε, προβλέπεται η ανάπτυξη των νησιωτικών λιμενικών υποδομών που θα φιλοξενούν με ασφάλεια και ποιότητα τα σύγχρονα πλωτά μέσα και τους επιβάτες τους, ακολουθώντας βέβαια την κλίμακα και την φυσιογνωμία της περιοχής, ιδιαίτερα σε περιοχές παραδοσιακών οικισμών (βλ. άρ. 5 και 6). Στο δε άρθρο 3 του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου (υπ'αριθμ.25290/ 25.6.2003 απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων - Β 1487) ορίζεται, μεταξύ άλλων, ότι «σε επίπεδο των μικρότερων νησιών (των περιοχών μέσης και χαμηλής ανάπτυξης) αναμένεται σχετική μείωση του σημερινού επιπέδου εξάρτησης με την ενίσχυση της επάρκειάς τους τόσο σε κοινωνικές και τεχνικές υποδομές και εξυπηρετήσεις, όσο και με την ορθολογική οργάνωση των μεταφορικών συνδέσεων κυρίως των ακτοπλοϊκών» και ότι «βασική κατεύθυνση για την ανάπτυξη του συστήματος μεταφορών στο Ν.Αιγαίο αποτελεί η ανάπτυξη, λειτουργία και συμπληρωματικότητα κυρίως των ακτοπλοϊκών και αεροπορικών και δευτερευόντως των χερσαίων οδικών μεταφορών». Εξάλλου, η προαναφερόμενη 991/26.9.2003 θετική γνωμοδότηση του Τμήματος ΠΕ.ΧΩ. Δωδεκανήσου, η οποία εκδόθηκε στα πλαίσια της προκαταρκτικής περιβαλλοντικής εκτίμησης και αξιολόγησης του αρχικού έργου που περιελάμβανε την αποβάθρα και το κτίριο επιβατών, έλαβε υπόψη, όπως σε αυτήν αναφέρεται, μεταξύ άλλων, τις γενικές και ειδικές κατευθύνσεις της χωροταξικής πολιτικής, που προκύπτουν από εγκεκριμένα χωροταξικά ρυθμιστικά και πολεοδομικά σχέδια ή άλλα σχέδια χρήσεων γης, Συνεπώς, ο προβαλλόμενος λόγος ακυρώσεως ότι η επέκταση 6 / 11

του υφιστάμενου λιμένα της Σύμης παραβαίνει την αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης και της προστασίας του τοπικού παράκτιου και θαλάσσιου οικοσυστήματος καθόσον δεν ευρίσκει έρεισμα σε ευρύτερο χωροταξικό σχεδιασμό των λιμένων και λιμενικών έργων της μείζονος περιοχής, δεδομένου ότι, σύμφωνα με τους αιτούντες, ούτε στον περιφερειακό χωροταξικό σχεδιασμό για το Νότιο Αιγαίο αλλά ούτε και σε κάποια άλλη μελέτη δεν προβλέπεται η δημιουργία ή επέκταση λιμένος στη Σύμη, ανεξαρτήτως εάν αφορά πλημμέλεια των παραδεκτώς προβαλλομένων πράξεων, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος. 9.Επειδή, ο ν. 3028/2002 «Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς» (Α' 153) ορίζει, στο άρθρο 10 παρ. 3 ότι «... η επιχείρηση οποιουδήποτε τεχνικού έργου ή άλλου έργου ή εργασίας, καθώς και η οικοδομική δραστηριότητα πλησίον αρχαίου επιτρέπεται μόνο έπειτα από έγκριση του Υπουργού Πολιτισμού, η οποία εκδίδεται ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου...», στο άρθρο 15 παρ. 5 ότι «Απαγορεύεται η εκτέλεση κάθε μορφής λιμενικού έργου χωρίς προηγούμενη άδεια, που χορηγείται ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου...» και στο άρθρο 49 παρ. 2 ότι τα Τοπικά Συμβούλια Μνημείων «είναι αρμόδια να γνωμοδοτούν για όλα τα ζητήματα που αφορούν σε μνημεία, χώρους και τόπους της περιφέρειάς τους, εκτός από εκείνα που αναφέρονται στις διατάξεις της παραγράφου 5γ του άρθρου 50...». 10.Επειδή, με την 24908/23.10.1971 απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού (Β 881) η κωμόπολη της Σύμης κηρύχθηκε ιστορικός τόπος και διατηρητέο μνημείο. Περαιτέρω, με την ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/ 80201/3623/5.9.2011 απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Τουρισμού (ΑΑΠ 228) ολόκληρη η Σύμη κηρύχθηκε αρχαιολογικός χώρος, με την δε 99159/7495/1266/12.11.2012 απόφαση του ίδιου Υπουργού (ΑΑΠ 379) αναοριοθετήθηκε ο ιστορικός τόπος του οικισμού της Σύμης. Οι δύο τελευταίες αυτές πράξεις εκδόθηκαν μετά την έκδοση της προσβαλλόμενης απόφασης του Τμήματος Προστασίας Νεωτέρων Μνημείων της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Δωδεκανήσου, με την οποία εγκρίθηκε από πλευράς αρχαιολογικού νόμου η μελέτη του επίμαχου έργου. Από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι, στα πλαίσια της διαδικασίας έγκρισης της Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης του επίμαχου έργου, όπως ακριβώς ήταν αρχικά (δηλ. και με το προβλεπόμενο κτίριο επιβατών), η 4η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, με το 4574/4.9.2003 έγγραφό της, διατύπωσε την άποψη ότι δεν έχει αντίρρηση για την έγκριση της υποβληθείσας ΠΕΠΕΑ και συμπλήρωσε τα εξής: «Στη σύνταξη της οριστικής μελέτης, επειδή πρόκειται για καίρια θέση στο Γυαλό Σύμης, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι παρακάτω όροι: 1) να μην αλλοιωθεί η πορεία της φυσικής ακτογραμμής, 2) η αρχιτεκτονική μορφή των κτιριακών εγκαταστάσεων να εναρμονίζεται με το περιβάλλον και οι εκβραχισμοί να περιοριστούν στο ελάχιστο και 3) ο δρόμος που θα διανοιχθεί και η αποβάθρα θα πρέπει να πλακοστρωθούν». Περαιτέρω, και το Τμήμα Αρχαιολογικών Χώρων, 7 / 11

Μνημείων και Αρχαιογνωστικής Έρευνας της Διεύθυνσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων, με το ΥΠΠΟ/ΓΔΑ/ΑΡΧ/Φ29/2.10.2003 έγγραφό του, συμφώνησε με την ανωτέρω ΠΕΠΕΑ, θέτοντας επί της ουσίας της προμελέτης τους ίδιους ως άνω όρους. Κατόπιν τούτων, εκδόθηκε η προσβαλλόμενη έγκριση περιβαλλοντικών έργων. Ακολούθως, η Εφορεία Ενάλιων Αρχαιοτήτων, με το Φ4/3/6573πε/14.2.2008 έγγραφό της ενέκρινε την υποβληθείσα πλέον οριστική μελέτη σημειώνοντας, ειδικότερα, ότι «η Υπηρεσία μας, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, δεν έχει καταρχήν αντίρρηση για την έγκρισή της, καθώς στην περιοχή όπου χωροθετούνται οι προβλεπόμενες κατασκευές δεν μας είναι γνωστές κηρυγμένες ή ορατές ενάλιες αρχαιότητες». Εν συνεχεία, ύστερα από την 7/3.12.2010 γνωμοδότηση του Τοπικού Συμβουλίου Μνημείων Δωδεκανήσου, εκδόθηκε η δεύτερη προσβαλλόμενη πράξη του Τμήματος Προστασίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Δωδεκανήσου, η οποία έχει ως εξής: «αποφασίζουμε την έγκριση της μελέτης «κατασκευή αποβάθρας στη θέση Πέταλο του Λιμένα Σύμης», σύμφωνα με τα θεωρημένα από την Υπηρεσία μας σχέδια και με τους παρακάτω όρους: 1) Το μέτωπο του κρηπιδότοιχου όπου φυσικά αυτός δεν είναι απορροφητικός, θα πρέπει να ντυθεί με πέτρα. 2) Για τις κτιριακές εγκαταστάσεις (κτίριο επιβατών, αποθήκες, υπόστεγα, κ.λ.π.) θα πρέπει να συνταχθεί αρχιτεκτονική μελέτη, που θα ελεγχθεί και εγκριθεί από την Υπηρεσία μας. Το ίδιο ισχύει και για τον εξοπλισμό όπως ιστοί φωτισμού, παγκάκια κ.λ.π. 3) Η επιφάνεια της αποβάθρας θα επιστρωθεί με πλάκες Σύμης. 4) Πριν από την έκδοση αδείας θα πρέπει να εξασφαλιστεί η σύμφωνη γνώμη της ΚΒ ΕΚΠΑ». Ακολούθως, και η ΚΒ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, με το 121/14.1.2011 έγγραφό της, ενέκρινε υπό όρους, το επίδικο έργο. Περαιτέρω, από τα στοιχεία του φακέλου και ενόψει της έκδοσης των προαναφερομένων νεότερων πράξεων, με τις οποίες συμπληρώθηκε το προστατευτικό καθεστώς της Σύμης, προκύπτει ότι μετά από την έκδοση της ανωτέρω απόφασης του Τμήματος Προστασίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Δωδεκανήσου και ως αποτέλεσμα πρωτοβουλίας τόσο του φορέα του έργου όσο και των αιτούντων εκδόθηκαν από τις αρμόδιες αρχαιολογικές υπηρεσίες νεότερα έγγραφα για το επίμαχο έργο. Συγκεκριμένα, η ΚΒ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, με το 4254/12.7.2013 έγγραφο της αναφέρει τα εξής: «Η θέση «Πέταλο» όπου και το προβλεπόμενο έργο βρίσκεται εντός του αρχαιολογικού χώρου Σύμης (η υπ'αρ. ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/80201/3623/23.8.2011. και εντός του ιστορικού τόπου του οικισμού της Σύμης (η αρ. ΥΠΑΙΘΠΑ/ΓΔΑΜΠΤΕ/ ΔΝΣΑΚ/99159/7495/1266/12.11.2012). Από πλευράς αρμοδιότητας της Εφορείας μας και βάσει των διατάξεων του Ν.3028/2002, έχει εκδοθεί η απαιτούμενη γνωμοδότηση που περιλαμβάνει την υπό όρους έγκριση του έργου. Η γνωμοδότηση βασίστηκε στις διατάξεις του Ν.3028/2002 πριν τη θεσμοθέτηση της κήρυξης του αρχαιολογικού χώρου, λαμβάνοντας όμως υπόψη τις γνωστές αρχαιολογικές θέσεις του νησιού. Στο «Πέταλο» δεν υπήρχαν ορατές ή εντοπισμένες αρχαιότητες ούτε έχουν εντοπιστεί νέες μετά την κήρυξη του αρχαιολογικού χώρου. Συνεπώς οι απόψεις της Εφορείας μας δεν έχουν μεταβληθεί και, πάντα από πλευράς αρμοδιότητάς μας, δεν υπάρχει 8 / 11

καταρχήν αντίρρηση για την κατασκευή αποβάθρας στη θέση Πέταλο του Λιμένα Σύμης με τους παρακάτω όρους.». Οι όροι δε που περιγράφονται στο εν λόγω έγγραφο δεν διαφέρουν από τους ήδη προβλεπόμενους στην προηγούμενη έγκριση της ίδιας Εφορείας. Εξάλλου, η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων με το ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΕΕΑ/111290 /57297/3516/2.8.2013 έγγραφό της, αφού προβαίνει σε συνοπτική περιγραφή των έως τότε εγκρίσεων του επίδικου έργου από πλευράς αρχαιολογικού νόμου, καταλήγει ως εξής: «Επί του παρόντος επομένως θεωρούμε ότι η Υπηρεσία μας, σε ότι αφορά στον ενάλιο χώρο που καταλαμβάνει το έργο και τις ζώνες αιγιαλού και παραλίας έχει γνωμοδοτήσει επαρκώς, με βάση την μη ύπαρξη τουλάχιστον ορατών αρχαιοτήτων αρμοδιότητάς μας στην προτεινόμενη περιοχή χωροθέτησης του έργου και τον γειτνιάζοντα χώρο και δεν απαιτούνται περαιτέρω ενέργειες από πλευράς μας. Σημειώνεται εξάλλου ότι μεταγενέστερα των γνωμοδοτήσεών μας κηρύχθηκε ολόκληρη η νήσος Σύμη ως αρχαιολογικός χώρος και τα έργα σήμερα εντάσσονται εντός αυτής». Η ίδια ως άνω υπηρεσία επανήλθε και με την ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ ΕΑ/174442/93057/5277/27.9.2013 πράξη της, η οποία εκδόθηκε ύστερα από τη διενέργεια αυτοψίας, ενέκρινε εκ νέου το επίδικο έργο, όπως έκανε και η 4 Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων με την 6233/27.8.2013 πράξη της. Τέλος, στο υπ'αριθμ. 1/20.2.2014 έγγραφο του Τοπικού Συμβουλίου Μνημείων Δωδεκανήσου προς τον δικηγόρο των αιτούντων, σημειώνονται, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Ως προς το «νέο νομικό πλαίσιο λήψεως αδειών», όπως αποκαλείτε την αναοριοθέτηση του ιστορικού τόπου νήσου Σύμης και την κήρυξη της νήσου Σύμης ως αρχαιολογικού χώρου, επισημαίνουμε ότι το θέμα αντιμετωπίστηκε ήδη από τα μέλη του ΤΣΜΑ και τις συναρμόδιες Εφορείες, με τους περιορισμούς του Ν.3028/2002., καθώς η κήρυξη της Σύμης ως ιστορικού διατηρητέου οικισμού χρονολογείται από το 1971 και δεδομένου ότι σύμφωνα με το άρθρο 16 του Ν.3028/2002. για τους ιστορικούς τόπους εφαρμόζονται αναλόγως τα άρθρα 12-15 του ιδίου νόμου που επιβάλλουν απαγορεύσεις ή περιορισμούς ή εργασίες κατόπιν έγκρισης των αρμοδίων Εφορειών της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας». 11.Επειδή, υπό τα ανωτέρω δεδομένα, η προσβαλλόμενη πράξη του Τμήματος Προστασίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Δωδεκανήσου, με την οποία δόθηκε η έγκριση από πλευράς αρχαιολογικής νομοθεσίας για την εκτέλεση του επίδικου έργου είναι επαρκώς αιτιολογημένη εφόσον το ανωτέρω όργανο, ύστερα και από τις θετικές γνώμες των αρμοδίων Εφορειών του Υπουργείου Πολιτισμού, έλαβε υπόψη του την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του οικισμού της Σύμης και ενέκρινε την εκτέλεση του έργου θέτοντας και συγκεκριμένους όρους. Εξάλλου, ανεξαρτήτως ότι δεν προσδιορίζεται από τους αιτούντες ποια είναι η τυχόν διαφορά στο εύρος και το είδος της προστασίας του οικισμού της Σύμης από τους μεταγενέστερους των προσβαλλομένων πράξεων προστατευτικούς χαρακτηρισμούς του νησιού σε σχέση με τον αρχικό αυτού ως ιστορικού τόπου και διατηρητέου μνημείου, ώστε να απαιτείται η εκ νέου έγκριση του έργου από το αρμόδιο όργανο του Υπουργείου Πολιτισμού, πάντως, οι νεότεροι αυτοί χαρακτηρισμοί, ενόψει των αναφερομένων 9 / 11

στην προηγούμενη σκέψη στοιχείων του φακέλου, δεν επέφεραν αλλαγές στο υφιστάμενο κατά το χρόνο έκδοσης των προσβαλλομένων πράξεων καθεστώς προστασίας στην επίδικη περιοχή, μεταβάλλοντας αυτό επί το αυστηρότερο (βλ. το υπ'αριθμ.υπποα/ ΓΔΑΜΤΕ ΔΝΣΑΚ/221678/24824/1300/23.10.2014 έγγραφο απόψεων της Διεύθυνσης Νεώτερης και Σύγχρονης Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς προς το Δικαστήριο). Συνεπώς, οι λόγοι ακυρώσεως ότι δεν ελήφθησαν υπόψει από την πρώτη προσβαλλόμενη πράξη, κατά παράβαση του άρθρου 24 παρ.1 και 6 του Συντάγματος και της υποχρέωσης αυξημένης προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, οι νεότεροι χαρακτηρισμοί του νησιού και ότι οι λοιπές προσβαλλόμενες πράξεις εκδόθηκαν χωρίς την απαιτούμενη έγκριση του Υπουργού Πολιτισμού καθόσον η επίσης προσβαλλόμενη 1682/16.12.2010 απόφαση του Τμήματος Προστασίας Νεωτέρων Μνημείων, είναι προγενέστερη της προαναφερόμενης κήρυξης της Σύμης ως αρχαιολογικού χώρου, είναι απορριπτέοι ως αβάσιμοι. 12.Επειδή, προβάλλεται από τους αιτούντες ότι η προσβαλλόμενη πράξη έγκρισης περιβαλλοντικών όρων είναι ανεπαρκώς αιτιολογημένη κυρίως διότι αποκλίνει χωρίς συγκεκριμένη αιτιολογία από την υπ'αριθμ.991/26.9.2003 γνωμοδότηση της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου επί της προμελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων του επίμαχου έργου ως προς το ζήτημα του πλεονάζοντος υλικού εκσκαφής και της εξεύρεσης χώρου αποθήκευσής του, για το οποίο δεν λαμβάνει ουδεμία μέριμνα. Προβάλλεται, περαιτέρω, ότι, κατά παράβαση του άρθρου 24 του Συντάγματος, η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων επί της οποίας εκδόθηκε η προσβαλλόμενη πράξη έγκρισης περιβαλλοντικών όρων δεν περιέχει όρους σχετικά με τις επιπτώσεις του έργου στο βυθό και στην ιχθυοπανίδα, ενώ δεν έχει εκπονηθεί και η απαραίτητη λόγω της φύσης και του σκοπού του έργου κυκλοφοριακή μελέτη. Οι λόγοι αυτοί, οι οποίοι στρέφονται κατά της εκπροθέσμως προσβαλλόμενης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων είναι απορριπτέοι ως απαράδεκτοι. 13.Επειδή, προβάλλεται ότι η πρώτη προσβαλλόμενη άδεια της λιμενικής αρχής εκδόθηκε χωρίς την προηγούμενη έκδοση οικοδομικής άδειας για την κατασκευή της αποβάθρας στη χερσαία ζώνη του λιμένα, κατά παράβαση των ισχυουσών διατάξεων και ειδικότερα της διάταξης του άρθρου 18 παρ.1 του ν.2971/2001. Ο λόγος αυτός, ο οποίος στρέφεται κατά της 8220.Λ73/04/2011/21.11.2012 απόφασης του Λιμενάρχη Σύμης, η οποία, όπως προαναφέρθηκε, έχει καταργηθεί, είναι απορριπτέος ως απαράδεκτος. 14.Επειδή, οι αιτούντες προβάλλουν ότι η έγκριση κατασκευής της αποβάθρας με την 1682/16.12.2010 απόφαση του Τμήματος Προστασίας Νεωτέρων Μνημείων δεν διασφαλίζει τη νόμιμη και σύμφωνα με το Σύνταγμα εκτέλεση των έργων αφού η εν λόγω πράξη περιέχει τον όρο της εκπόνησης και έγκρισης από την εν λόγω υπηρεσία αρχιτεκτονικής μελέτης για την κατασκευή των κτιριακών εγκαταστάσεων του επίμαχου έργου (κτίριο επιβατών, αποθήκες, υπόστεγα κ.λ.π.), η οποία, όμως, αν και 10 / 11

Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) το έργο έχει αρχίσει να εκτελείται δεν έχει υποβληθεί προς έγκριση. Ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος, προεχόντως, ως ερειδόμενος στην εσφαλμένη προϋπόθεση ότι το επίμαχο έργο περιλαμβάνει και κατασκευές κτιριακών εγκαταστάσεων, ενώ, στην παρούσα μορφή του αφορά μόνον την κατασκευή αποβάθρας. 15.Επειδή, προβάλλεται ότι οι προσβαλλόμενες πράξεις είναι πλημμελείς διότι στηρίζονται σε γνωμοδοτήσεις, οι οποίες έχουν εκδοθεί τα έτη 2003 και 2004, γεγονός που τις καθιστά παρωχημένες και ανεπίκαιρες, ενόψει, μάλιστα, της μεταγενέστερης τροποποίησης του προστατευτικού καθεστώτος της Σύμης. Ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος ως αβάσιμος δεδομένου ότι η έγκριση του επίμαχου έργου από αρχαιολογικής πλευράς χορηγήθηκε με την 1682/16.12.2010 πράξη του Τμήματος Προστασίας Νεωτέρων Μνημείων, η οποία στηρίχθηκε στην υπ' αριθμ. 7/3.12.2010 επίκαιρη γνωμοδότηση του Τοπικού Συμβουλίου Μνημείων Δωδεκανήσου, η δε ισχύς της σχετικής έγκρισης περιβαλλοντικών όρων του επίμαχου έργου, η οποία περιέχει στο προοίμιό της όλες τις κατά το νόμο λοιπές απαιτούμενες γνωμοδοτήσεις, δεν έχει λήξει. 16.Επειδή, ενόψει των ανωτέρω, πρέπει να καταργηθεί η δίκη κατά το μέρος που στρέφεται κατά της 8220.Λ73/04/2011/21.11.2012 απόφασης του Λιμενάρχη Σύμης και να απορριφθεί κατά τα λοιπά. 11 / 11