Όνομα Μαθητή Τμήμα Ημερομηνία ΘΕΜΑ Α Β1 Β2 Β3 ΒΑΘΜΟΣ Τοµέας Νέων Ελληνικών Β4 Γ ΣΥΝΟΛΟ Νεοελληνική Γλώσσα Γ Λυκείου Δέκατο Τρίτο (13) Διαγώνισµα Προσοµοίωσης ΥΛΙΚΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΘΕΜΑΤΑ: Γλώσσα - Γραπτός & Προφορικός Λόγος - Γλώσσα των Νέων - Λακωνικότητα ΘΕΩΡΙΑ: Συνοχή & Συνεκτικότητα - Συλλογιστική Πορεία ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟΥΣ Στο εξώφυλλο να γράψετε τα ατοµικά σας στοιχεία (όνοµα, τµήµα) και την ηµεροµηνία εξέτασης. Να µην αντιγράψετε τα θέµατα στα φύλλα των απαντήσεων. Τυχόν σηµειώσεις σας πάνω στα θέµατα δε θα βαθµολογηθούν σε καµία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας, να παραδώσετε µαζί µε το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέµατα µόνο µε µπλε ή µόνο µε µαύρο στυλό µε µελάνι που δεν σβήνει. Κάθε απάντηση τεκµηριωµένη είναι αποδεκτή. Χρόνος εξέτασης: 3 ώρες Διδάσκων Γιάννης Ι. Πασσάς
Σελίδα 2 από 5 ΚΕΙΜΕΝΟ Ο όρος «γλώσσα των νέων» δηλώνει το σύνολο των γλωσσικών φαινοµένων που χαρακτηρίζουν την επικοινωνία των νέων µεταξύ τους. Βέβαια, παρά τον χαρακτηρισµό «γλώσσα», η γλώσσα των νέων δεν είναι ένα αυτοτελές γλωσσικό σύστηµα, αλλά µια «κοινωνιόλεκτος», δηλαδή ένας τρόπος οµιλίας µε ιδιαίτερα λεξιλογικά, πραγµατολογικά και δοµικά χαρακτηριστικά, που χρησιµοποιείται υπό ορισµένες µόνο συνθήκες επικοινωνίας και στο πλαίσιο µιας συγκεκριµένης κοινότητας, της νεανικής παρέας. Επίσης, δεν πρόκειται για µια ενιαία γλώσσα, αλλά ένα σύνολο από επιµέρους τρόπους οµιλίας µε κοινές τάσεις διαµόρφωσης και κοινά γλωσσικά στοιχεία. Μελέτες σε διάφορες χώρες δείχνουν ότι οι νέοι χρησιµοποιούν στη διαλογική τους επικοινωνία το σύνολο των γλωσσικών πηγών της κοινότητας όπου ζουν. Εδώ συγκαταλέγονται καταρχήν οι γλώσσες και οι γλωσσικές ποικιλίες του κοινωνικού περίγυρου, όπως η τοπική διάλεκτος (έστω και αν οι νέοι δεν τη µιλούν συστηµατικά) ή η γλώσσα µιας εθνικής µειονότητας. Ακόµη, στοιχεία από τα µέσα ενηµέρωσης και ψυχαγωγίας, π.χ. «σλόγκαν» από διαφηµίσεις, «ατάκες» από ταινίες και τραγούδια κ.ά. Στοιχεία από τις παραπάνω πηγές συνταιριάζονται δηµιουργικά στον νεανικό διάλογο, συγκροτώντας ένα «µωσαϊκό» που µεταβάλλεται ανάλογα µε τις επικοινωνιακές ανάγκες της στιγµής και αντανακλά τις πολιτισµικές επιρροές και την κοινωνική τοποθέτηση της κάθε νεανικής παρέας. Ιστορικά, µορφές νεανικής γλώσσας υπήρχαν ήδη σε προηγούµενους αιώνες. Ωστόσο, η γλώσσα των νέων έγινε µαζικό φαινόµενο από τα µεταπολεµικά χρόνια και ιδιαίτερα κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Αυτό οφείλεται κυρίως στην αυξανόµενη οικονοµική και πολιτισµική ανεξαρτησία των νέων στις σύγχρονες κοινωνίες, αλλά και στην κοινή επιρροή από νεανικές κουλτούρες αγγλοαµερικανικής προέλευσης. Γιατί όµως οι νέοι αναπτύσσουν δικούς τους τρόπους έκφρασης; Κοινωνιολογικά, κάθε ηλικία έχει ιδιαίτερα γλωσσικά χαρακτηριστικά που συναρτώνται µε τυπικές συνθήκες επικοινωνίας. Τα κοινωνικά δίκτυα των νέων είναι στενότερα από αυτά των ενηλίκων, γεγονός που εντείνει την πίεση γλωσσικής συµµόρφωσης µε την παρέα. Ακόµη, οι συµβάσεις γλωσσικής ευγένειας και απόστασης που απαιτούνται στην ενήλικη ζωή δεν έχουν αναπτυχθεί ακόµη πλήρως κατά την εφηβεία. Έτσι εξηγείται το ότι η συχνότητα µη πρότυπης γλώσσας είναι µεγαλύτερη στη νεότητα από ό,τι στην ενήλικη ζωή. Ψυχολογικά, κατά τη νεανική ηλικία διαµορφώνεται η
Σελίδα 3 από 5 προσωπική και κοινωνική ταυτότητα. Η απόρριψη κατεστηµένων τρόπων συµπεριφοράς και ο πειραµατισµός µε εναλλακτικά µοντέλα, τάσεις που γενικότερα χαρακτηρίζουν την εφηβεία, εκφράζονται και γλωσσικά. Με την ιδιαίτερη γλώσσα τους, οι νέοι συµβολίζουν ότι ανήκουν σε µια ηλικία µε δικά της ενδιαφέροντα και αξίες, που διαφέρει τόσο από τα παιδικά όσο και από τα ενήλικα χρόνια. Η γλώσσα των νέων αποτελεί αντικείµενο συζήτησης και αντιπαράθεσης, καθώς νέοι και ενήλικοι οµιλητές αξιολογούν τη γλώσσα των νέων µε διαφορετικό τρόπο. Η στάση των ενηλίκων είναι συχνά επικριτική και διορθωτική. Γονείς και δάσκαλοι αντιµετωπίζουν τη γλώσσα των νέων ως κάτι «ακατανόητο», µιλούν για «γλωσσική πενία» (π.χ. συρρίκνωση του νεανικού λεξιλογίου σε «150 λέξεις») και αντιδρούν ιδιαίτερα αρνητικά απέναντι στο υβριστικό και βωµολοχικό της λεξιλόγιο, χωρίς ίσως να αντιλαµβάνονται ότι το λεξιλόγιο αυτό έχει συγκεκριµένες (διαπροσωπικές, αξιολογικές) λειτουργίες και ότι η συχνότητά του µειώνεται µε την είσοδο στην ενήλικη ζωή. Αντίθετα, οι νέοι προσάπτουν στη γλώσσα τους αξίες θετικές, όπως ευθύτητα, αλληλεγγύη, ταύτιση µε µια νεανική κουλτούρα. Ανδρουτσόπουλος, Γ. (2001). Η γλώσσα των νέων. Αθήνα: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. (διασκευή) ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΜΑ Α. (µονάδες 25) Να αποδώσεις περιληπτικά το περιεχόµενο του κειµένου σε 100 έως 120 λέξεις, χωρίς να προσθέσεις δικά σου σχόλια. ΘΕΜΑ Β1. (µονάδες 10) Να χαρακτηρίσεις το περιεχόµενο των προτάσεων που ακολουθούν ως αληθές ή ψευδές, σηµειώνοντας τον προσδιορισµό «σωστό» ή «λάθος» αντίστοιχα µετά τον αριθµό της κάθε πρότασης. Να δικαιολογήσεις σύντοµα τις απαντήσεις σου. 1) Η γλώσσα των νέων παρουσιάζει κανονικότητα. 2) Η χρήση αποκλίνουσας γλώσσας από τους νέους παρατηρείται σε όλες τις κοινωνίες και σε όλες τις εποχές.
Σελίδα 4 από 5 3) Ένας από τους λόγους υιοθέτησης αποκλίνουσας γλώσσας είναι η έντονη ανάγκη των νέων για ένταξη σε οµάδα και αποδοχή. 4) Η γλώσσα των νέων χαρακτηρίζεται από υψηλό βαθµό οικειότητας. 5) Οι ενήλικες προσπαθούν να αποτρέψουν τους νέους από τη χρήση της ιδιαίτερης γλώσσας τους. ΘΕΜΑ Β2. (µονάδες 10) [α] Να καταγράψεις τη δοµή και τον τρόπο ανάπτυξης της ε παραγράφου («Η γλώσσα των νέων νεανική κουλτούρα») του κειµένου. Να δικαιολογήσεις την απάντησή σου. (µονάδες 5) [β] Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της γλώσσας του δοκιµίου είναι η χρήση λέξεων / φράσεων που δηλώνουν την οπτική γωνία του δοκιµιογράφου. Να δικαιολογήσεις την άποψη αυτή, αντλώντας παραδείγµατα από το κείµενο. (µονάδες 5) ΘΕΜΑ Β3. (µονάδες 10) [α] «αυτοτελές», «καταρχήν», «επιρροές», «κατεστηµένων», «πενία»: Για καθεµία από τις λέξεις αυτές του κειµένου να γράψεις µία συνώνυµη. (µονάδες 5) [β] «ιδιαίτερα», «τυπικές», «στενότερα», «πλήρως», «απόρριψη»: Για καθεµία από τις λέξεις αυτές του κειµένου να γράψεις µία αντίθετη. (µονάδες 5) ΘΕΜΑ Β4. (µονάδες 5) Να ερµηνεύσεις τη χρήση των σηµείων στίξης στις λέξεις / φράσεις που ακολουθούν: «κο ι ν ω ν ι ό λ ε κ τ ο ς» ( ε ι σ α γ ω γ ι κ ά ), «( έ σ τ ω κ α ι α ν ο ι ν έ ο ι δ ε ν τ η µ ι λ ο ύ ν συστηµατικά)» (παρένθεση), «σλόγκαν» (εισαγωγικά), «µωσαϊκό» (εισαγωγικά), «(διαπροσωπικές, αξιολογικές)» (παρένθεση). ΘΕΜΑ Γ. (µονάδες 40) Ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεµόνων του σχολείου σας διοργανώνει ηµερίδα µε θέµα το µέλλον της γλώσσας µας, στην οποία συµµετέχεις ως εκπρόσωπος της µαθητικής κοινότητας. Ο Πρόεδρος του Συλλόγου στην παρέµβασή του υποστηρίζει πως κύριος παράγοντας όξυνσης της γλωσσικής κρίσης είναι η γλώσσα που χρησιµοποιούν οι νέοι στην καθηµερινότητά τους. Ζητάς τον λόγο για να απαντήσεις στις κατηγορίες αυτές (παρέµβαση περίπου 5 λεπτών ή 500 έως 600 λέξεις σε
Σελίδα 5 από 5 γραπτό λόγο), υπερασπιζόµενος / -η τη «γλώσσα των νέων» και προτείνεις τρόπους για τη βελτίωση της ποιότητας της προσφερόµενης γλωσσικής αγωγής των νέων. ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!