ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Στο κεφάλαιο αυτό θα γίνει λόγος για το ταξίδι των αναβιωμένων σύγχρονων Ολυμπιακών αγώνων, μένοντας για λίγο στους σταθμούς που η ιστορία τους όρισε να πραγματοποιηθούν μέχρι τη στιγμή που επαναπατρίζονται στον τόπο της ανασυστάσεώς τους. Θα ασχοληθούμε επίσης και τις αξίες που πρεσβεύουν, όπως της αριστείας, της ευγενούς άμιλλας, της δικαιοσύνης, της κατανόησης, του σεβασμού, της συμμετοχής, της ειρήνης, της υγείας καθώς και με το Πρόγραμμα της Ολυμπιακής Παιδείας. 1. ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ 1 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Αθήνα 1896 25 Μαρτίου 3 Απριλίου Στους πρώτους αναβιωμένους Ολυμπιακούς αγώνες της Αθήνας (1896), ο Κουμπερτέν είδε να πραγματοποιείται το όνειρό του και ο ελληνικός λαός την ανασύσταση των προγονικών του αγώνων. 1 2 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Παρίσι 1900 14 Μαϊου 8 Οκτωβρίου Στους Ολυμπιακούς του Παρισιού (1900) έλαβαν μέρος 24 χώρες και 1225 αθλητές (1206 άνδρες και 19 γυναίκες) συμμετείχαν σε 24 αθλήματα και 95 αγωνίσματα. 2 Στους αγώνες αυτούς δημιουργήθηκαν προβλήματα, 3 καθώς οι αγώνες εντάχθηκαν μέσα στο πρόγραμμα της Διεθνούς Έκθεσης 4 και οδηγήθηκαν σε αποτυχία. 5 Ο Κουμπερτέν 6, 1 Βλ. περισσότερα στο προηγούμενο κεφάλαιο της μελέτης. 2 www.olympic.org, 23/06/2004. 3 Οι αγώνες, πραγματοποιήθηκαν στο δάσος της Βουλώνης στους χώρους μιας διεθνούς έκθεσης. Παρευρέθηκαν μόνο 3000 θεατές οι οποίοι ασχολήθηκαν περισσότερο με την έκθεση. Το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν ότι διεξήχθησαν μέσα σε πέντε μήνες και πως τα αγωνίσματα του στίβου έγιναν στο δάσος της Βουλώνης τον Ιούλιο ενώ οι κολυμβητικοί αγώνες έγιναν στον Σηκουάνα τον Αύγουστο. Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 126. 4 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 167. 5 Π.β. επίσης: Οι φίλαθλοι δεν ξεπέρασαν τους 3.000 ενώ οι αθλητές έτρεχαν σε χορταριασμένο έδαφος και οι δίσκοι και τα ακόντιά τους καρφώνονταν σε δέντρα με αποτέλεσμα να μην μπορούν να μετρηθούν οι 158

μετά από αυτούς τους αγώνες παραιτήθηκε από την Οργανωτική Επιτροπή των αγώνων. Είναι θαύμα που ο θεσμός 7 μετά από αυτή την αποτυχία επέζησε. Η Ελλάδα συμμετείχε στους αγώνες με τέσσερις αθλητές. Η Γαλλία, οι Η.Π.Α. 8, η Μ. Βρετανία, το Βέλγιο και η Ελβετία κατέκτησαν τα περισσότερα μετάλλια. 3 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Σαιντ Λούις 1904 1 Ιουλίου - 23 Νοεμβρίου Στους Ολυμπιακούς του Σαιντ Λούις (1904) 9 έλαβαν μέρος 13 χώρες και 687 αθλητές (681 άνδρες και 6 γυναίκες) συμμετείχαν σε 17 αθλήματα και 91 αγωνίσματα. 10 Η μεγάλη διάρκεια των αγώνων 11 και το κόστος του ταξιδιού περιόρισαν τις συμμετοχές. 12 Επαναλήφθηκαν τα ίδια λάθη με το παρελθόν και οι αγώνες για μια ακόμη φορά ήταν μέρος της παγκόσμιας Έκθεσης. 13 Χαρακτηριστικό σημείο είναι η συμμετοχή στους αγώνες λαών, όπως των ινδιάνων και αφρικανών χωρίς προετοιμασία, με αποτέλεσμα να διατυπωθεί η άποψη περί ανωτερότητας της λευκής φυλής, γεγονός που βρήκε αντίθετο τον Κουμπερτέν. 14 Το πιο σημαντικό γεγονός αυτών των αγώνων ήταν ότι καθορίστηκε η ερμηνεία του ερασιτεχνισμού, σύμφωνα με την οποία ο ερασιτέχνης αθλητής, δεν θα πάρει χρήματα, δεν θα αγωνιστεί με ψευδώνυμο, δεν θα βάλει ενέχυρο ούτε θα πουλήσει το έπαθλό του, δεν θα βάλει ποτέ στοίχημα και θα είναι αποδεδειγμένα μέλος ερασιτεχνικού σωματείου. 15 Στους αγώνες αυτούς η Ελλάδα εκπροσωπήθηκε από δύο αθλητές, με τον Περικλή Κακιούση που πήρε χρυσό μετάλλιο βολές τους. Χ. Χαλκιάς, «Νεότεροι Ολυμπιακοί αγώνες», 5+1 Το περιοδικό του οικουμενικού ελληνισμού, τχ. 9, σελ. 100. 6 Αναφερόμενος ο Κουμπερτέν στους αγώνες του Παρισιού (1900) είπε ότι η προσπάθεια ήταν καλή αλλά δεν μπορούσε να πει ότι επρόκειτο για Ολυμπιακούς αγώνες. Βλ. περισσότερα J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σσελ. 211-212. 7 Το 1900 ο ολυμπισμός ήταν η απασχόληση αρκετών φιλελλήνων καθηγητών πανεπιστημίου, διαμορφωτών των τάσεων της κοινωνίας και μελών αθλητικών συλλόγων. Ο Κουμπερτέν, που προωθούσε τη φυσική αγωγή πίστευε ότι για λόγους ευπρέπειας δεν έπρεπε να συμμετέχουν γυναίκες στους αγώνες. Βλ. περισσότερα: J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 212. 8 Η ομάδα των Η.Π.Α. κατέκτησε συνολικά 17 πρώτες νίκες. Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 126. 9 Βλ. περισσότερα: Ε. Σκιαδάς, 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία, σσελ. 151-154. 10 Οι σχετικές πληροφορίες προέρχονται από την ιστοσελίδα της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, www.olympic.org, 23/06/2004. 11 Παρ όλο που οι επιδόσεις των αθλητών στους αγώνες ήταν εξαιρετικές, ο Αμερικανός αθλητής του μαραθωνίου Fred Lorz, αφού εγκατέλειψε πρώτα τον αγώνα στη συνέχεια μεταφέρθηκε με αυτοκίνητο στο στάδιο όπου τερμάτισε πρώτος με αποτέλεσμα να τιμωρηθεί με αποκλεισμό από την Αθλητική Ομοσπονδία. Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 128. 12 Κ. Μπρούσαλης, κ.ά, «Ολυμπιακοί αγώνες», Εφημερίδα Έθνος της Κυριακής, 05/09/2000, σελ. 15. 13 Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 128. 14 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 170. 15 Κ. Μπρούσαλης, κ.ά, «Ολυμπιακοί αγώνες», Εφημερίδα Έθνος της Κυριακής,05/09/2000, σελ. 15. 159

στην άρση βαρών και με τον Ν. Γεωργαντά στη δισκοβολία που πήρε χάλκινο μετάλλιο. 16 Μεσο - Ολυμπιακοί αγώνες: Αθήνα 1906 22 Απριλίου 4 Μαρτίου Η μεσο-ολυμπιάδα 17 της Αθήνας (1906) είχε διάρκεια 13 μέρες και πήραν μέρος σ αυτή 18 κράτη και 917 αθλητές. 18 Οι αγώνες αυτοί έδωσαν πραγματικά μεγάλη ώθηση στους αγώνες λόγω της εμπειρίας που είχε αποκτηθεί από τους Ολυμπιακούς αγώνες του 1896. 19 Παρά τη διαφωνία του Κουμπερτέν και εκπροσώπων άλλων κρατών, η Αθήνα βρήκε αποδοχή από την Ουγγαρία και τις Η.Π.Α. περί μόνιμης τέλεσης των αγώνων στην Αθήνα και αποφάσισε να τελέσει Ολυμπιακούς αγώνες το 1906 για την επέτειο των 10 χρόνων από την αναβίωσή τους. 20 Ο Κουμπερτέν δεν παραβρέθηκε στους αγώνες, 21 παρόλο που οι αγώνες ήταν χρήσιμοι για το θεσμό. 22 4 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Λονδίνο 1908 27 Απριλίου 31 Οκτωβρίου Στους Ολυμπιακούς του Λονδίνου (1908) 23 έλαβαν μέρος 22 χώρες και 2035 αθλητές 24 (1999 άνδρες και 36 γυναίκες) συμμετείχαν σε 22 αθλήματα και 110 αγωνίσματα. 25 Η διοργάνωση 26 είχε προγραμματισθεί να γίνει στη Ρώμη, αλλά η έκρηξη του Βεζούβιου ανάγκασε τους Ιταλούς να παραιτηθούν 27 και οι αγώνες να 16 Χ. Χαλκιάς, «Νεότεροι Ολυμπιακοί αγώνες», 5+1 Το περιοδικό του οικουμενικού ελληνισμού, τχ. 9, σελ. 101. 17 Βλ. περισσότερα: Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 172. 18 Περισσότεροι από 900 αθλητές βρέθηκαν στο Ζάππειο και συναγωνίστηκαν σε 11 αθλήματα μέσα σε ψηλά αθλητικά επίπεδα όπου, κατά τη διάρκεια των αγώνων, επικράτησε κλίμα φιλοξενίας. J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 204. 19 Ι. Μουρατίδης, «Οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Επτά Ημέρες Εφημερίδα Καθημερινή, 31/03/1996, σελ. 29. 20 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 172. 21 Βλ. περισσότερα: J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 205. 22 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 172. 23 Βλ. περισσότερα: Ε. Σκιαδάς, 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία, σσελ. 189-192. 24 Ο μαραθώνιος δρόμος ήταν αυτός που επικέντρωσε το ενδιαφέρον καθώς ο Ιταλός Ντοράντο Πιέτρι, που μπήκε πρώτος στο στάδιο, τερμάτισε με τη βοήθεια των κριτών πρώτος εξαιτίας της εξάντλησής του, όμως ανακηρύχτηκε πρώτος ο επόμενος αθλητής και στον ίδιο απονεμήθηκε χρυσό κύπελλο για την προσπάθειά του. Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 174. 25 www.olympic.org, 23/06/2004). 26 Βλ. περισσότερα: J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σσελ. 205-207. 27 Χ. Χαλκιάς, «Νεότεροι Ολυμπιακοί αγώνες», 5+1 Το περιοδικό του οικουμενικού ελληνισμού, τχ. 9, σελ. 101. 160

προγραμματιστούν και να γίνουν τελικά στο Λονδίνο στο στάδιο White City. 28 Οι Άγγλοι κατάφεραν να διοργανώσουν μια ανεξάρτητη αθλητική διοργάνωση με αποτέλεσμα να έχουν μεγάλη οργανωτική και αγωνιστική επιτυχία. 29 Μελανό σημείο αποτελούν οι προστριβές ανάμεσα σε Βρετανούς και Αμερικάνους 30 σχετικά με τους κριτές οι οποίοι κατηγορήθηκαν ότι μεροληπτούσαν 31 με αποτέλεσμα η Ομοσπονδία να πάρει απόφαση να χρησιμοποιεί κριτές από όλες τις χώρες. 32 Η Ελλάδα πήρε μέρος με 20 αθλητές και κατέκτησε 3 αργυρά μετάλλια, με τον Κ.Τσικλητήρα 33 στο μήκος και στο ύψος άνευ φοράς και ένα χάλκινο με το Μ. Δωρίζα. 34 Η Μ. Βρετανία, η Σουηδία, η Γαλλία, η Γερμανία, και η Ουγγαρία ήταν οι χώρες που κατέκτησαν τα περισσότερα μετάλλια. 5 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Στοκχόλμη 1912 5 Μαϊου 22 Ιουλίου Στους Ολυμπιακούς της Στοκχόλμης (1912) 35 έλαβαν μέρος 28 χώρες και 2547 αθλητές (2490 άνδρες και 57 γυναίκες) συμμετείχαν σε 14 αθλήματα και 102 αγωνίσματα. 36 Οι Σουηδοί κατάφεραν να πλησιάσουν περισσότερο το ιδανικό του Κουμπερτέν, αφήνοντας ένα αισιόδοξο μήνυμα για το μέλλον του θεσμού. 37 Οι αγώνες 38 είχαν μεγάλη επιτυχία, τόσο οργανωτική όσο και αγωνιστική ενώ προστέθηκαν στο πρόγραμμά τους και καλλιτεχνικοί αγώνες. 39 Ο Κουμπερτέν σε μια προσπάθεια να αποτρέψει τον Α Παγκόσμιο πόλεμο πρότεινε οι επόμενοι αγώνες να γίνουν στο Βερολίνο κάτι που ο πόλεμος δεν επέτρεψε. 40 Η εκπροσώπηση της Ελλάδας έγινε από 34 αθλητές που δεν κατάφεραν να διακριθούν. Μοναδική εξαίρεση αποτέλεσε ο Κ. 28 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 174. 29 Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 130. 30 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 174. 31 Κ. Μπρούσαλης, κ.ά, «Ολυμπιακοί αγώνες», Εφημερίδα Έθνος της Κυριακής, 05/09/2000, σελ. 18. 32 Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 130. 33 Ο Τσικλητήρας ήταν η πιο ευγενική μορφή του στίβου που γεννήθηκε το 1888 στην Πύλο. Χ. Χαλκιάς, «Νεότεροι Ολυμπιακοί αγώνες», 5+1 Το περιοδικό του οικουμενικού ελληνισμού, τχ. 9, σελ. 103. 34 Χ. Χαλκιάς, «Νεότεροι Ολυμπιακοί αγώνες», 5+1 Το περιοδικό του οικουμενικού ελληνισμού, τχ. 9, σελ. 102. 35 Βλ. περισσότερα: Ε. Σκιαδάς, 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία, σσελ. 197-201. 36 www.olympic.org, 23/06/2004. 37 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 177. 38 Τους αγώνες παρακολούθησαν περίπου 30.000 χιλιάδες θεατές είχαν μεγάλη επιτυχία παρ ότι ο Α Παγκόσμιος πόλεμος ήταν πολύ κοντά. Χαρακτηριστικό των αγώνων ήταν ότι για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκαν το φωτοφίνις και το ηλεκτρονικό χρονόμετρο. Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 132. 39 Βλ. περισσότερα: J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σσελ. 205-207. 40 Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 132. 161

Τσικλητήρας 41 ο οποίος κέρδισε ένα χρυσό και ένα χάλκινο μετάλλιο. 42 Η Σουηδία, οι Η.Π.Α., η Μ. Βρετανία, η Φινλανδία και η Γαλλία κατέκτησαν τα περισσότερα μετάλλια. 6 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Βερολίνο 1916 Οι Ολυμπιακοί του Βερολίνου (1916) 43 δεν πραγματοποιήθηκαν λόγω της εκρήξεως του Α Παγκοσμίου πολέμου. 7 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Αμβέρσα 1920 7 Ιουλίου 12 Σεπτεμβρίου Στους Ολυμπιακούς της Αμβέρσας (1920) 44 έλαβαν μέρος 29 χώρες και 2668 αθλητές (2591 άνδρες και 77 γυναίκες) συμμετείχαν σε 22 αθλήματα και 154 αγωνίσματα. 45 Μετά από 8 χρόνια, λόγω του πολέμου, 46 οι Ολυμπιακοί αγώνες 47 διεξάγονται και πάλι με κυρίαρχο στοιχείο τη μεταπολεμική λιτότητα όπου δεν απονέμονται χρυσά αλλά επάργυρα μετάλλια και δεν προσκλήθηκαν 48 οι ηττημένοι του πολέμου. Επίσης και η Ρωσία δεν συμμετείχε στους αγώνες. 49 Στους αγώνες της Αμβέρσας, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά η Ολυμπιακή σημαία με πέντε χρωματιστούς κύκλους συνδεδεμένους που συμβόλιζε την ενότητα των πέντε ηπείρων, κάτι που επινόησε ο Κουμπερτέν 50, ενώ επίσης για πρώτη φορά εκφωνήθηκε και ο ολυμπιακός όρκος 51 από Βέλγο αθλητή. 52 Η Ελλάδα εκπροσωπήθηκε από 43 αθλητές και η επιτυχία της ήταν το αργυρό μετάλλιο 41 Βλ. περισσότερα: Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 177. 42 Χ. Χαλκιάς, «Νεότεροι Ολυμπιακοί αγώνες», 5+1 Το περιοδικό του οικουμενικού ελληνισμού, τχ. 9 σελ. 102. 43 Βλ. περισσότερα Ε. Σκιαδάς, 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία, σελ. 211. 44 Βλ. περισσότερα Ε. Σκιαδάς, 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία, σσελ. 217-224. 45 www.olympic.org, 23/06/2004). 46 Η συνθήκη των Βερσαλλιών υπογράφηκε στις 28 Ιουνίου 1919 πέντε χρόνια μετά την έναρξη του Α Παγκοσμίου πολέμου. Κ. Μπρούσαλης, κ.ά, «Ολυμπιακοί αγώνες», Εφημερίδα Έθνος της Κυριακής, 05/09/2000, σελ. 24. 47 Οι αγώνες αναφέρονται ως αγώνες της αναγέννησης και της αναζωογόνησης. J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 200. 48 Γι αυτό το θέμα υπήρξε διχογνωμία, καθώς άλλα μέλη της Δ.Ο.Ε. υποστήριξαν την συμμετοχή των ηττημένων χωρών προκειμένου να οδηγηθούν στη συμφιλίωση, και άλλα μέλη την απέρριψαν. Βλ. περισσότερα Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 181. 49 Η Σ. Ένωση αρνήθηκε να στείλει αποστολή, ενώ η Ολυμπιακή επιτροπή δεν προσκάλεσε τις ηττημένες χώρες του πολέμου να συμμετέχουν, όπως η Αυστρία, η Βουλγαρία, η Γερμανία,η Ουγγαρία και η Τουρκία. Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 134. 50 Βλ. περισσότερα J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σσελ. 200-201. 51 Ο όρκος των αθλητών έλεγε: «Ορκιζόμαστε να είμαστε έντιμοι αγωνιστές κατά τους Ολυμπιακούς αγώνες και να σεβόμαστε τους κανονισμούς. Συμμετέχουμε με ιπποτικό πνεύμα προς τιμήν των χωρών μας για την καλή φήμη των σπορ». Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 181. 52 Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 134. 162

της ομάδας της σκοποβολής. Οι Η.Π.Α., η Σουηδία, η Μ. Βρετανία, η Φινλανδία και το Βέλγιο κατέκτησαν τα περισσότερα μετάλλια. 8 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Παρίσι 1924 4 Μαϊου 27 Ιουλίου Στους Ολυμπιακούς του Παρισιού (1924) έλαβαν μέρος 44 χώρες και 3092 αθλητές (2956 και 136 γυναίκες) συμμετείχαν σε 17 αθλήματα και 126 αγωνίσματα. 53 Οι Γάλλοι κατάφεραν να αξιοποιήσουν την δεύτερη ευκαιρία που τους έδωσε η Δ.Ο.Ε. 54 και να διοργανώσουν με μεγάλη επιτυχία τους αγώνες. 55 Για πρώτη φορά 56 έγινε ανάκρουση εθνικού ύμνου της χώρας που φιλοξένησε τους αγώνες, του εθνικού ύμνου της Ελλάδας και του ύμνου της διοργανώτριας χώρας, και έγινε επίσης και η πρώτη παρουσίαση του ολυμπιακού συνθήματος «citius-altius-fortius» που σημαίνει γρηγορότερα-ψηλότεραδυνατότερα. 57 Η Ελλάδα εκπροσωπήθηκε από 45 αθλητές. Μεγάλη επιτυχία είχαν οι καλλιτεχνικοί διαγωνισμοί οι οποίοι συνέχισαν την αρχαία παράδοση συνδέοντας την τέχνη με τον αθλητισμό. Στους διαγωνισμούς της γλυπτικής, καταλαμβάνει την πρώτη θέση ο Έλληνας γλύπτης Κ. Δημητριάδης, για το έργο του «Δισκοβόλος», που βρίσκεται σε χώρο απέναντι από το Παναθηναϊκό στάδιο, και της αρχιτεκτονικής, ο Ούγγρος Α. Χάγιος. 58 Οι Η.Π.Α., Φινλανδία, Γαλλία, Μ.Βρετανία και Ιταλία κατέκτησαν τα περισσότερα χρυσά μετάλλια. Το γυναικείο αθλητικό κίνημα πραγματοποίησε 3 φεμινιστικές αντι-ολυμπιάδες, όπως και η Διεθνής Ομοσπονδία Αθλητισμού των Εργατών στο Παρίσι. 59 53 www.olympic.org, 23/06/2004). 54 Κ. Μπρούσαλης, κ.ά, «Ολυμπιακοί αγώνες», Εφημερίδα Έθνος της Κυριακής, 05/09/2000, σελ. 27. 55 Οι αγώνες πραγματοποιούνται κάτω από αφόρητη ζέστη καθώς το θερμόμετρο φτάνει τους 40 ο Κελσίου ενώ για μια ακόμη φορά δεν παίρνει μέρος η Γερμανία. Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 136. 56 Για πρώτη φορά γίνεται ραδιοφωνική μετάδοση των αγώνων, ενώ επίσης για πρώτη φορά οικοδομήθηκε ολυμπιακό χωριό για τη διαμονή των αθλητών. Όπ. παρ. 57 Το συγκεκριμένο σύνθημα επινοήθηκε από το Γάλλο εκπαιδευτικό R.P.Didon το οποίο εγκρίθηκε σε συνεδρίαση που έγινε. Ι. Μουρατίδης, «Οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Επτά Ημέρες Εφημερίδα Καθημερινή, 31/03/1996, σελ. 29. 58 Βλ. περισσότερα: Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 181. 59 Βλ. περισσότερα J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σσελ. 196-199. 163

9 οι Ολυμπιακοί αγώνες Άμστερνταμ 1928 17 Μαϊου 12 Αυγούστου Στους Ολυμπιακούς του Άμστερνταμ (1928) 60 έλαβαν μέρος 46 χώρες και 3014 αθλητές (2724 άνδρες και 290 γυναίκες) συμμετείχαν σε 14 αθλήματα και 109 αγωνίσματα. 61 Η μεγάλη οργανωτική αλλά και αγωνιστική επιτυχία επιβεβαίωσε την παγκόσμια ακτινοβολία του θεσμού. Από αυτούς τους αγώνες 62 και μετά αποφασίστηκε η ελληνκή ομάδα να παρελαύνει πρώτη κατά τη διάρκεια της τελετής έναρξης, 63 ενώ μπροστά στο ολυμπιακό στάδιο 64 του Άμστερνταμ στον μεγάλο πύργο που υπήρχε άναψε η φλόγα. 65 Έντονη υπήρξε η δυσφορία του Κουμπερτέν, 66 για την απόφαση της συμμετοχής των γυναικών στα αγωνίσματα του στίβου, 67 ο οποίος πίστευε ότι ο αποκλειστικός ρόλος των γυναικών στους αγώνες ήταν να στεφανώνουν τους νικητές, όπως ακριβώς γινόταν στην αρχαία Ελλάδα. 68 Σε μια ολλανδική εταιρεία δόθηκε το αποκλειστικό δικαίωμα της φωτογράφησης γεγονός που αποτελεί τα πρώτα σημάδια εμπορευματοποίησης. Η Ελλάδα δεν κατάφερε να διακριθεί στους αγώνες. Οι Η.Π.Α., η Γερμανία, η Φινλανδία, η Σουηδία και η Ιταλία κατέκτησαν τα περισσότερα μετάλλια. 10 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Λος Άντζελες 1932 30 Ιουλίου 14 Αυγούστου Στους Ολυμπιακούς του Λος Άντζελες (1932) 69 έλαβαν μέρος 37 χώρες και 1408 αθλητές ( 81 άνδρες και 127 γυναίκες) συμμετείχαν σε 14 αθλήματα και 117 αγωνίσματα. 70 Οι αγώνες 71 είχαν μεγάλη επιτυχία 72 και σημειώθηκαν πολλές 60 Βλ. περισσότερα: Ε. Σκιαδάς, 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία, σσελ. 237-242. 61 www.olympic.org, 23/06/2004. 62 Σε αυτούς τους αγώνες επανέρχεται η Γερμανία, η Ιρλανδία παίρνει το πρώτο χρυσό μετάλλιο ως ανεξάρτητο κράτος, η Ιαπωνία λαμβάνει μέρος για πρώτη φορά και κατακτά για πρώτη φορά χρυσό μετάλλιο ο πρώτος έγχρωμος αθλητής από την Αλγερία ο El Quafi. Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 138. 63 Κ. Μπρούσαλης, κ.ά, «Ολυμπιακοί αγώνες», Εφημερίδα Έθνος της Κυριακής, 05/09/2000, σελ. 30. 64 Ο στίβος του σταδίου ήταν 400 μέτρα, και από τότε καθιερώνεται ως χαρακτηριστικό των σταδίων ολυμπιακών προδιαγραφών. Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 186. 65 Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 138. 66 Δεν παραβρέθηκε στους αγώνες γιατί είχε παραιτηθεί από το 1925 και τη θέση του είχε πάρει ο Βέλγος Count Henri de Bailet-Latour, ο οποίος παρέμεινε στη θέση αυτή ως το 1942. Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 186. 67 Βλ. περισσότερα: Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 186. 68 Κ. Μπρούσαλης, κ.ά, «Ολυμπιακοί αγώνες», Εφημερίδα Έθνος της Κυριακής, 05/09/2000, σελ. 30. 69 Βλ. περισσότερα: Ε. Σκιαδάς, 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία, σσελ. 257-262. 70 www.olympic.org, 23/06/2004. 71 Παρά τη μεγάλη κρίση της αμερικάνικης οικονομίας του 1929, οι αγώνες διεξήχθησαν με μεγάλη επιτυχία. Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 140. 164

καινοτομίες, αφού οικοδομήθηκε στάδιο 105000 θέσεων, χτίστηκε ολυμπιακό χωριό 73 για τους άνδρες αθλητές, ενώ οι γυναίκες φιλοξενήθηκαν σε ξενοδοχείο και καθιερώθηκε η φροντίδα από πλευράς οργανωτών της μετάβασης των αθλητών. 74 Για πρώτη φορά υπήρχε ανάκρουση εθνικών ύμνων και έγινε έπαρση σημαιών κατά την απονομή των μεταλλίων στους νικητές. 75 Οι Έλληνες συμμετείχαν με 10 αθλητές απο τους οποίους οι 4 ήταν Έλληνες της Αμερικής. Οι Η.Π.Α., η Ιταλία, η Γαλλία, η Σουηδία και η Ιαπωνία κατέκτησαν τα περισσότερα μετάλλια. Κατά τη διάρκεια των αγώνων, πραγματοποιήθηκαν και καλιτεχνικοί διαγωνισμοί με τις Η.Π.Α., τη Βρετανία, την Πολωνία, τη Γαλλία και τη Γερμανία να κερδίζουν τα μετάλλια. 76 11 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Βερολίνο 1936 1 Αυγούστου 16 Αυγούστου Στους Ολυμπιακούς του Βερολίνου (1936) 77 έλαβαν μέρος 49 χώρες και 4066 αθλητές (3738 άνδρες και 328 γυναίκες) συμμετείχαν σε 19 αθλήματα και 129 αγωνίσματα. 78 Οι αγώνες 79 που είχαν μεγάλη επιτυχία έγιναν υπό το βλέμμα του Χίτλερ, που διακοσμώντας το στάδιο με σβάστικες και γεμίζοντας το στάδιο με στρατιωτικά αγήματα ήθελε να αποδείξει ότι η αρεία φυλή ήταν ανώτερη. Ωστόσο έγινε το αντίθετο καθώς οι Αμερικάνοι μαύροι αθλητές των Η.Π.Α., με τον Jesse Owens, κυρίως, απέδειξαν πως ήταν η ανερχόμενη δύναμη στον αθλητισμό τα επόμενα χρόνια. 80 Για πρώτη φορά πραγματοποιήθηκε η ολυμπιακή λαμπαδηδρομία 81 και η φλόγα μεταφέρθηκε από την αρχαία Ολυμπία στο Βερολίνο με 3840 πυρσούς 82, με πρώτο λαμπαδηδρόμο τον Κ. Κονδύλη, ύστερα από πρόταση που έκανε ο Γερμανός φιλέλληνας Dr. Carl Diem, 83 ο 72 Κ. Μπρούσαλης, κ.ά, «Ολυμπιακοί αγώνες», Εφημερίδα Έθνος της Κυριακής, 05/09/2000, σελ. 33. 73 Όπως αναφέρουν όλες οι Εθνικές Ολυμπιακές Επιτροπές στις εκθέσεις τους, το ολυμπιακό χωριό ήταν κατασκευασμένο σε ένα πανέμορφο μέρος με όλες τις ανέσεις και οι συμμετέχοντες πλήρωναν δυο δολάρια την μέρα. J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 193. 74 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 189. 75 Βλ. περισσότερα J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σσελ. 193-194. 76 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 189. 77 Βλ. περισσότερα Ε. Σκιαδάς, 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία, σσελ. 283-288. 78 www.olympic.org, 23/06/2004. 79 Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 142. 80 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 191. 81 Την ολυμπιακή φλόγα μετέφεραν 3.000 δρομείς οι οποίοι διέσχισαν τις χώρες της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Γιουγκοσλαβίας, της Ουγγαρίας, της Αυστρίας και της Τσεχοσλοβακίας πριν καταλήξει στη Γερμανία και το Βερολίνο. Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 191. 82 Κ. Μπρούσαλης, κ.ά, «Ολυμπιακοί αγώνες», Εφημερίδα Έθνος της Κυριακής, 05/09/2000, σελ. 36. 83 Ο Dr. Carl Diem ήταν γενικός γραμματέας της οργανωτικής επιτροπής των ολυμπιακών αγώνων και βασικός εμπνευστής της λαμπαδηδρομίας, η οποία είχε προταθεί πριν την άνοδο των Ναζί αλλά συνδέθηκε 165

οποίος 84 ήταν επικεφαλής της Γερμανικής οργανωτικής επιτροπής 85 και ο οποίος, μαζί με τον Ιωάννη Κετσέα, ήταν οι εμπνευστές και ιδρυτές της Διεθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας, η οποία λειτουργεί από το 1961 στην αρχαία Ολυμπία. 86 Το έμβλημα των αγώνων ήταν μια καμπάνα 14000 κιλών, ενώ για πρώτη φορά λειτούργησε κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης. Όνειρο του Χίτλερ ήταν η μόνιμη διοργάνωση των αγώνων στο Βερολίνο, αμέσως μετά το τέλος του Β Παγκοσμίου πολέμου. 87 Η ελληνική αποστολή που αποτελούνταν από 42 αθλητές συνοδευόταν από τον Σπύρο Λούη, ο οποίος παρήλασε ως σημαιοφόρος στην τελέτη έναρξης. Η Γερμανία, οι Η.Π.Α., η Ουγγαρία, η Ιταλία, και η Φινλανδία κατέκτησαν τα περισσότερα μετάλλια. 12 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Τόκιο 1940 Οι Ολυμπιακοί του Τόκιο (1940) 88 δεν πραγματοποιήθηκαν, λόγω των πολεμικών συγκρούσεων μεταξύ Ιαπωνίας και Κίνας. Η εντολή για την διοργάνωση των αγώνων ανατέθηκε στη Φινλανδία αλλά και πάλι οι αγώνες δεν πραγματοποιήθηκαν, λόγω της ενάρξεως του Β Παγκοσμίου πολέμου. 89 13 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Λονδίνο 1944 Οι Ολυμπιακοί του Λονδίνου (1944) 90 δεν διεξήχθησαν λόγω του πολέμου. 91 14 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Λονδίνο 1948 29 Ιουλίου 14 Αυγούστου Στους Ολυμπιακούς του Λονδίνου (1948) 92 έλαβαν μέρος 59 χώρες και 4099 αθλητές (3714 άνδρες και 385 γυναίκες) συμμετείχαν σε 17 αθλήματα και 136 αγωνίσματα. 93 Αν για πάντα με το ναζιστικό Βερολίνο. Ο ίδιος μάλιστα είχε εβραϊκούς δεσμούς. J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 190. 84 Ο Καρλ Ντιμ ήταν Γερμανός καθηγητής και διευθυντής της Ακαδημίας των σπορ της Κολωνίας. Κ. Μπρούσαλης, κ.ά, «Ολυμπιακοί αγώνες», Εφημερίδα Έθνος της Κυριακής, σελ. 36. 85 Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 142. 86 Ι. Μουρατίδης, «Οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Επτά Ημέρες Εφημερίδα Καθημερινή, 31/03/1996, σελ. 31. 87 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 191. 88 Βλ. περισσότερα: Ε. Σκιαδάς, 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία, σελ. 333. 89 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 194. 90 Βλ. περισσότερα: Ε. Σκιαδάς, 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία, σελ. 333. 91 Βλ. περισσότερα Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 194. 92 Βλ. περισσότερα Ε. Σκιαδάς, 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία, σσελ. 339-344. 93 www.olympic.org, 23/06/2004. 166

και οι αγώνες 94 δεν ήταν μεγαλοπρεπείς, 95 όπως του Βερολίνου, οι Βρετανοί μετά από ένα καταστροφικό πόλεμο πρέπει να αισθάνθηκαν περήφανοι για την οργάνωσή 96 τους. Όλος ο κόσμος αναγνώρισε το μήνυμα της ειρηνικής συνύπαρξης και της συναδέλφωσης των λαών και το ολυμπιακό πνεύμα συνέχιζε να ζει μετά από τον όλεθρο του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου, παρόλο που από τους αγώνες απουσίαζαν η Γερμανία, η Ιαπωνία και η Σ. Ένωση. 97 Στην ελληνική αποστολή συμμετείχαν 60 αθλητές. Οι Η.Π.Α., η Σουηδία, η Γαλλία, η Ουγγαρία και η Ιταλία κατέκτησαν τα περισσότερα μετάλλια. Μεγάλη μορφή των αγώνων αναδείχθηκε η Ολλανδέζα Fanny Koen η οποία κατέκτησε 4 χρυσά μετάλλια. 98 15 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Ελσίνκι 1952 19 Ιουλίου 3 Αυγούστου Στους Ολυμπιακούς του Ελσίνκι (1952) 99 έλαβαν μέρος 69 χώρες και 4295 αθλητές (4407 άνδρες και 518 γυναίκες) συμμετείχαν σε 17 αθλήματα και 149 αγωνίσματα. 100 Η πλούσια παράδοση στον αθλητισμό από τους Φινλανδούς και η άψογη διοργάνωση κατέστησαν την Ολυμπιάδα του Ελσίνκι την καλύτερη από όλες όσες είχαν γίνει. Οι αγώνες πραγματοποιήθηκαν στο Ολυμπιακό στάδιο του Ελσίνκι 12 χρόνια μετά από την πρώτη ανάληψη της ολυμπιάδας από την πόλη, ενώ για πρώτη φορά συμμετείχε και η Σ. Ένωση. 101 Παρόλο που υπήρξε και κατά τη διάρκεια των αγώνων πολιτικός ανταγωνισμός 102, οι αθλητές με τη συμπεριφορά τους απέδειξαν ότι οι αγώνες μπορούν να σταθούν πάνω από οποιαδήποτε πολιτικά συμφέροντα. 103 Υπήρξαν σπουδαίες στιγμές και μεγάλες επιδόσεις χωρίς να υπάρξουν προβλήματα. Μετά από 40 χρόνια 94 Οι αγώνες πραγματοποιήθηκαν στο ανακαινισμένο Γουέμπλεϋ με άσχημες καιρικές συνθήκες και τους Άγγλους θεατές να παραμένουν στις θέσεις τους. Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 144. 95 Οι αθλητές φιλοξενήθηκαν σε στρατώνες, σχολεία, ενώ η διατροφή τους περιοριζόταν στα απαραίτητα με χαρακτηριστικότερο ότι η διανομή στο γάλα γινόταν με δελτίο. Κ. Μπρούσαλης, κ.ά, «Ολυμπιακοί αγώνες», Εφημερίδα Έθνος της Κυριακής, σελ. 39. 96 Βλ. περισσότερα J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 187-188. 97 Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 144. 98 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 195. 99 Βλ. περισσότερα: Ε. Σκιαδάς, 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία, σσελ. 353-359. 100 Τις σχετικές πληροφορίες τις πήραμε από την ηλεκτρονική διεύθυνση της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, www.olympic.org, όπ. παρ., 23/06/2004. 101 Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 146. 102 Δυστυχώς τόσο ο στίβος όσο και οι χώροι αθλοπαιδιών μετατράπηκαν σε χώρους όπου η Αμερική και η Σ.Ένωση κοντράρονταν για το ποια θα κατακτήσει την υπεροχή ανάλογα με το αποτέλεσμα. Κ. Μπρούσαλης, κ.ά, «Ολυμπιακοί αγώνες», Εφημερίδα Έθνος της Κυριακής, 05/09/2000, σελ. 42. 103 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 197. 167

έκαναν την εμφάνισή τους οι Σοβιετικοί. 104 Την ελληνική αποστολή αποτελούσαν 53 αθλητές. Οι Η.Π.Α., η Σ. Ένωση, η Ουγγαρία, η Σουηδία και η Ιταλία κατέκτησαν τα περισσότερα μετάλλια. Μεγάλη μορφή των αγώνων υπήρξε ο Εμίλ Ζάτοπεκ, από την τότε Τσεχοσλαβακία, ο οποίος ονομάστηκε «άνθρωπος ατμομηχανή», 105 που κατέκτησε τρία χρυσά ενώ η γυναίκα του Dana που κατέκτησε το χρυσό στον ακοντισμό γυναικών. 106 16 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Μελβούρνη 1956 22 Νοεμβρίου 8 Δεκεμβρίου Στους Ολυμπιακούς της Μελβούρνης (1956) 107 έλαβαν μέρος 67 χώρες και 3184 αθλητές (2813 άνδρες και 371 αθλήτριες) συμμετείχαν σε 17 αθλήματα και 151 αγωνίσματα. 108 Για πρώτη φορά οι αγώνες διεξάγονται στο νότιο ημισφαίριο και γίνονται το Νοέμβριο-Δεκέμβριο χωρίς και πάλι να λείπουν τα πολιτικά προβλήματα. 109 Από τους αγώνες 110 απουσιάζουν, εξαιτίας της σοβιετικής επέμβασης κατά της Ουγγαρίας, η Ολλανδία, η Ισπανία και η Ελβετία. Απουσίασε επίσης η Αίγυπτος, ο Λίβανος και το Ιράκ, εξαιτίας της παρουσίας στρατευμάτων του Ισραήλ και της Γαλλίας στο Σουέζ. Ανάλογη στάση κράτησε και η Κίνα λόγω της συμμετοχής στους αγώνες της Ταϊβάν, ενώ αντίθετα η Ανατολική και Δυτική Γερμανία 111 έλαβαν μέρος σαν μια ομάδα. 112 Στους αγώνες συγκίνησε το ανθρώπινο γεγονός της απόφασης του Αμερικάνου αθλητή Χάρολντ Κόνολι και της Τσεχοσλοβάκας Όλγας Φιγκόροβα να παντρευτούν αν και τα κράτη τους δεν το επέτρεψαν, εξαιτίας του ψυχρού πολέμου. Τελικά το πνεύμα των αγώνων νίκησε και η Φιγκόροβα ταξίδεψε στην Αμερική και παντρεύτηκαν. 113 Η ελληνική αποστολή κατακτά ένα χάλκινο μετάλλιο στο άλμα επί κοντώ με τον Κώστα Ρουμπάνη. 114 104 Βλ. περισσότερα J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 185. 105 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 197. 106 Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 146. 107 Βλ. περισσότερα Ε. Σκιαδάς, 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία, σσελ. 367-371. 108 www.olympic.org, 23/06/2004. 109 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 200. 110 Βλ. περισσότερα: Κ. Μπρούσαλης, κ.ά, «Ολυμπιακοί αγώνες», Εφημερίδα Έθνος της Κυριακής, 05/09/2000, σελ. 45. 111 Κατά τη διάρκεια της απονομής χρυσού μεταλλίου σε Γερμανό αθλητή θα ακουγόταν η 9 η συμφωνία του Μπετόβεν αντί του εθνικού τους ύμνου. Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 200. 112 Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 148. 113 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 200. 114 Χ. Χαλκιάς, «Νεότεροι Ολυμπιακοί αγώνες», 5+1 Το περιοδικό του οικουμενικού ελληνισμού, τχ. 9, σελ. 110. 168

17 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Ρώμη 1960 25 Αυγούστου 11 Σεπτεμβρίου Στους Ολυμπιακούς της Ρώμης (1960) 115 έλαβαν μέρος 83 χώρες και 5346 αθλητές 116 (4736 άνδρες και 610 γυναίκες) συμμετείχαν σε 17 αθλήματα και 150 αγωνίσματα. 117 Οι αγώνες έμειναν ως οι πιο πετυχημένοι μέχρι τότε, χάρη στην άψογη οργάνωση, το αγωνιστικό κλίμα, το πάντρεμα του αρχαίου και του σύγχρονου, τη μεγάλη συμμετοχή 118 και την καθιέρωση του Ολυμπιακού ύμνου. 119 Από τους αγώνες απουσιάζει η Κίνα ενώ συμμετέχει για τελευταία φορά η Νότια Αφρική, 120 η οποία στη συνέχεια θα εκδιωχθεί από τους αγώνες λόγω του ρατσιστικού καθεστώτος της. 121 Μοναδικό μελανό σημείο των αγώνων ο θάνατος ενός αθλητή μετά από χρήση απαγορευμένων ουσιών. Την ελληνική αποστολή αποτελούσαν 51 αθλητές που κατακτούν ένα χρυσό μετάλλιο στην ιστιοπλοϊα, στην κατηγορία Dragon, με το σκάφος Νηρεύς, του οποίου μέλος του πληρώματος ήταν ο τότε διάδοχος Κωνσταντίνος 122 με τους Ζαϊμη και Εσκιτζόγλου. 123 Η Σ. Ένωση, οι Η.Π.Α., η Ιταλία, η Γερμανία, και η Αυστραλία κατέκτησαν τα περισσότερα μετάλλια. 18 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Τόκιο 1964 10 Οκτωβρίου 24 Οκτωβρίου Στους Ολυμπιακούς του Τόκιο (1964) 124 έλαβαν μέρος 93 χώρες και 5140 αθλητές 125 (4457 άνδρες και 683 γυναίκες) συμμετείχαν σε 19 αθλήματα και 163 αγωνίσματα. 126 Οι νέες υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις και τα τελευταία μέσα τεχνολογίας, σε συνδυασμό με την εξαιρετική μεθοδικότητα των Ιαπώνων συνετέλεσαν ώστε οι Ολυμπιακοί 115 Βλ. περισσότερα Ε. Σκιαδάς, 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία, σσελ. 373-378. 116 Μορφή των αγώνων ήταν ο Αιθίοπας Αμπέμπε Μπεκίλα, ο οποίος κατέκτησε τη Ρώμη νικώντας, τον μαραθώνιο δρόμο τρέχοντας ξυπόλητος, και παίρνοντας κατά κάποιο τρόπο εκδίκηση για τα όσα υπέστει η χώρα του από τους Ιταλούς. Βλ. περισσότερα Κ. Μπρούσαλης, κ.ά, «Ολυμπιακοί αγώνες», Εφημερίδα Έθνος της Κυριακής, 05/09/2000, σσελ. 48-49. 117 www.olympic.org, 23/06/2004. 118 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 203. 119 Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 150. 120 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 203. 121 Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 150. 122 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 203. 123 Χ. Χαλκιάς, «Νεότεροι Ολυμπιακοί αγώνες», 5+1 Το περιοδικό του οικουμενικού ελληνισμού, 05/09/2000, σελ. 111. 124 Βλ. περισσότερα Ε. Σκιαδάς, 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία, σσελ. 401-408. 125 Καλύτερος αθλητής αυτή τη φορά ήταν αθλητής της κολύμβησης ο Αμερικανός Don Schollander που κατέκτησε 4 χρυσά μετάλλια. Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 152. 126 www.olympic.org, όπ. παρ., 23/06/2004. 169

αγώνες 127 να αγγίξουν την τελειότητα όχι μόνο οργανωτικά αλλά και τεχνολογικά. 128 Έχοντας αντιπολεμικό συμβολισμό, τη φλόγα άναψε ο φοιτητής Γιοσινόρο 129 Σακάι 130 που είχε γεννηθεί στη Χιροσίμα 131 τη μέρα της ρίψης της ατομικής βόμβας. 132 Οι αγώνες ονομάστηκαν Αγώνες της χαράς, και έκλεισαν με μια φαντασμαγορική τελετή λήξης. Την ελληνική αποστολή αποτελούσαν 18 αθλητές. Οι Η.Π.Α., η Σ. Ένωση, η Ιαπωνία, η Ιταλία και η Ουγγαρία κατέκτησαν τα περισσότερα μετάλλια. 19 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Μεξικό 1968 12 Οκτωβρίου 27 Οκτωβρίου Στους Ολυμπιακούς του Μεξικού (1968) 133 έλαβαν μέρος 112 χώρες και 5530 αθλητές (4749 άνδρες και 781 γυναίκες) συμμετείχαν σε 18 αθλήματα και 172 αγωνίσματα. 134 Οι αγώνες έγιναν σε ύψος 2500 μέτρων εν μέσω φοιτητικών διαμαρτυριών 135 και αρκετών προβλημάτων συγκοινωνίας, επικοινωνίας και στέγασης. 136 Η Δ.Ο.Ε. είχε αποφασίσει για την επιστροφή της Νότιας Αφρικής στους αγώνες, όμως με την απειλή άλλων χωρών ότι θα μποϋκοτάρουν τη διοργάνωση ανακάλεσε την απόφαση την ώρα που η Δυτική και η Ανατολική Γερμανία έλαβαν μέρος ως ξεχωριστά κράτη. 137 Εξαιτίας του υψομέτρου στο Μεξικό, έγιναν εξαιρετικές επιδόσεις, ενώ για πρώτη φορά έγινε τεστ φύλου και έλεγχος ντόπινγκ. 138 Καινοτομία αποτελεί ότι την φλόγα άναψε πρώτη φορά μια γυναίκα 139 αθλήτρια από το Μεξικό, η Norma Enriqueta Basilio de Sotela. 140 Η ελληνική αποστολή εκπροσωπήθηκε από πολυμελή ομάδα. Χάλκινο μετάλλιο κατέκτησε στην πάλη ο Πέτρος Γαλακτόπουλος. Οι Η.Π.Α., η Σ. Ένωση, η Ιαπωνία, η Ουγγαρία και η Α. 127 Καθιερώθηκαν σ αυτούς τους αγώνες δυο νέα αγωνίσματα το βόλλεϋ και το τζούντο. Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 152. 128 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 207. 129 Ο Γιοσινόρο Σακάι όταν μεγάλωσε έγινε αθλητής των 400 μέτρων. J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 177. 130 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, όπ. παρ., σελ. 207. 131 Γεννήθηκε στις 6 Αυγούστου 1945 στα περίχωρα της Χιροσίμα και ήταν ένας από τους λίγους ανθρώπους που επέζησαν από τη μεγάλη καταστροφή. Κ. Μπρούσαλης, κ.ά, «Ολυμπιακοί αγώνες», Εφημερίδα Έθνος της Κυριακής, σελ. 52. 132 Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 152. 133 Βλ. περισσότερα Ε. Σκιαδάς, 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία, σσελ. 421-426. 134 www.olympic.org, 23/06/2004. 135 Οι αγώνες σταμάτησαν 24 ώρες και στη συνέχεια συνεχίστηκαν αφού πρώτα τελέστηκε μνημόσυνο υπέρ των πεσόντων με τις σημαίες των κρατών να είναι μεσίστιες. Κ. Μπρούσαλης, κ.ά, «Ολυμπιακοί αγώνες», Εφημερίδα Έθνος της Κυριακής, 05/09/2000, σελ. 57. 136 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 209. 137 Όπ. παρ. 138 Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 154. 139 Η γυναίκα που άναψε τη φλόγα ήταν η Norma Basilio de Sotela. Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 209. 140 Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 154. 170

Γερμανία κατέκτησαν περισσότερα μετάλλια. Πολλές καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, εκθέσεις και φεστιβάλ πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια των αγώνων. 141 20 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Μόναχο 1972 26 Αυγούστου 11 Σεπτεμβρίου Στους Ολυμπιακούς του Μόναχου (1972) 142 έλαβαν μέρος 121 χώρες και 7213 αθλητές 143 (6065 άνδρες και 1058 γυναίκες) συμμετείχαν σε 21 αθλήματα και 195 αγωνίσματα. 144 Η τάση ανταγωνισμού ανάμεσα στις διοργανώτριες πόλεις, όσον αφορά στην πολυτέλεια των εγκαταστάσεων, της υψηλής τεχνολογίας, των υπέρογκων ποσών έκανε την εμφάνισή της στους αγώνες του Μονάχου, γεγονός που αναμφίβολα δεν ταιριάζει στο ολυμπιακό πνεύμα. 145 Η Ροδεσία, η σημερινή Ζιμπάμπουε, αποκλείστηκε εξαιτίας του ρατσιστικού της καθεστώτος, 146 ενώ το αθλητικό γεγονός επισκιάστηκε από την τρομοκρατική ενέργεια 147 Παλαιστινίων τρομοκρατών 148 εναντίον αθλητών του Ισραήλ, γεγονός που βύθισε στο πένθος την ολυμπιακή οικογένεια. Παρ όλα αυτά η τρομοκρατική αυτή ενέργεια δεν μπόρεσε να σταματήσει την αγωνιστική επιτυχία της διοργάνωσης ενώ έγινε και επιμνημόσυνη δέηση στο Ολυμπιακό στάδιο. 149 Η ελληνική αποστολή, εκπροσωπήθηκε από 61 αθλητές, κατέκτησε δυο αργυρά μετάλλια, ένα στην ιστιοπλοϊα από τον Ηλία Χατζηπαυλή και ένα στην πάλη από τον Πέτρο Γαλακτόπουλο. Η Σ. Ένωση, οι Η.Π.Α., η Α. Γερμανία και η Ιαπωνία ήρθαν πρώτες σε συγκομιδή μεταλλίων. 150 Στο Μόναχο παρουσιάστηκε η πρώτη μασκότ Ολυμπιακών αγώνων 151 ενώ έγινε επίσης φεστιβάλ καλών τεχνών, στη λεωφόρο των φεστιβάλ με καλλιτέχνες δρόμου, πλανόδιους μουσικούς, ορχήστρες παραδοσιακής μουσικής, χορευτικά συγκροτήματα, για όλους τους επισκέπτες αλλά και όλους τους πολίτες, δημιουργώντας 141 J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 175. 142 Βλ. περισσότερα Ε. Σκιαδάς, 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία, σσελ. 431-436. 143 Καλύτερος αθλητής των αγώνων ο Αμερικανός κολυμβητής Mark Spitz ο οποίος κατέκτησε 7 χρυσά μετάλλια. Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 156. 144 www.olympic.org, 23/06/2004. 145 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 211. 146 Όπ. παρ. 147 Βλ. περισσότερα Κ. Μπρούσαλης, κ.ά, «Ολυμπιακοί αγώνες», Εφημερίδα Έθνος της Κυριακής, 05/09/2000, σελ. 57. 148 Η παλαιστινιακή οργάνωση Μαύρος Σεπτέμβρης απαγάγει 9 αθλητές και σκοτώνει άλλους 2, ζητώντας να απελευθερωθούν 200 Παλαιστίνιοι από τις φυλακές του Ισραήλ. Σκοτώθηκαν 11 αθλητές, 5 τρομοκράτες, 1 αστυνομικός. Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 156. 149 Όπ. παρ. 150 Η Σ. Ένωση μονομαχεί με τις Η.Π.Α. για τα μετάλλια και ακολουθούν οι δυο Γερμανίες. Χ. Χαλκιάς, «Νεότεροι Ολυμπιακοί αγώνες», 5+1 Το περιοδικό του οικουμενικού ελληνισμού, τχ. 9, σελ. 113. 151 Η πρώτη μασκότ Ολυμπιακών αγώνων,ήταν ο Βάλντι, το γερμανικό λαγωνικό. J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 174. 171

την αίσθηση της διαπολιτισμικής συνάντησης και της εορταστικής ευθυμίας που, σύμφωνα με τον Κουμπερτέν, ήταν η ουσία του ολυμπισμού. 152 21 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Μόντρεαλ 1976 17 Ιουλίου 1 Αυγούστου Στους Ολυμπιακούς του Μόντρεαλ (1976) 153 έλαβαν μέρος 92 χώρες και 6028 αθλητές 154 (4781 άνδρες και 1247 γυναίκες) συμμετείχαν σε 21 αθλήματα και 198 αγωνίσματα. 155 Στο Μόντρεαλ ξοδεύτηκαν υπέρογκα ποσά 156 όπου ακολουθώντας το πνεύμα των προηγούμενων διοργανώσεων έτρεφαν την επιθυμία διοργάνωσης των καλύτερων αγώνων, στόχος που δεν επιτεύχθηκε. Η Ολυμπιάδα που είχε ως στόχο την τόνωση του τουρισμού της χώρας αλλά και τη διάδοση της φυσικής αγωγής στους νέους, κινδύνευσε πολλές φορές να αναβληθεί ενώ το τεράστιο οικονομικό άνοιγμα έπνιξε τους Καναδούς στα χρέη. 157 Τα μέτρα ασφαλείας από τους διοργανωτές ήταν δρακόντεια εξαιτίας της τραγωδίας του Μονάχου. Υπήρξε νέα ανάμειξη της πολιτικής 158 και αποχώρηση 24 κρατών 159 της Αφρικής και της Καραϊβικής 160, λόγω της συμμετοχής της Νέας Ζηλανδίας, η οποία επέτρεψε σε ομάδα της να πάει στη ρατσιστική Νότια Αφρική. 161 Η φλόγα ταξίδεψε στο Μόντρεαλ, με μια μεγάλη καινοτομία, αφού ταξίδεψε ως εκεί δορυφορικά και η ανάφλεξή της έγινε με ακτίνες λέιζερ. 162 Στο βωμό άναψε, από δυο φοιτητές, κάποια στιγμή έσβησε και ένας εργάτης, ο Πιερ Μπρουσάρ, την ξανάναψε με αναπτήρα, γεγονός που έκανε τους διοργανωτές να τη σβήσουν ξανά και να την ανάψουν από την εφεδρική λυχνία που τη διατηρούσαν. 163 Η Ελλάδα εκπροσωπήθηκε από 37 αθλητές χωρίς να πετύχει κάτι σημαντικό. Η Σ. Ένωση, η Α. Γερμανία, οι Η.Π.Α., η Γερμανία και η Ιαπωνία ήταν οι πρώτες χώρες σε συγκομιδή μεταλλίων. Παρ όλα αυτά 152 J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σσελ. 173-174. 153 Βλ. περισσότερα Ε. Σκιαδάς, 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία, σσελ. 441-446. 154 Καλύτερη αθλήτρια ήταν η Ρουμάνα Νάντια Κομανέτσι η οποία κατάφερε να βαθμολογηθεί με 10 για πρώτη φορά στην ιστορία της γυμναστικής. Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 158. 155 www.olympic.org, όπ. παρ., 23/06/2004. 156 Ι. Μουρατίδης, «Οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Επτά Ημέρες Εφημερίδα Καθημερινή, 31/03/1996, σελ. 31. 157 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 214. 158 Όπ. παρ. 159 Κ. Μπρούσαλης, κ.ά, «Ολυμπιακοί αγώνες», Εφημερίδα Έθνος της Κυριακής, 05/09/2000, σελ. 60. 160 Χ. Χαλκιάς, «Νεότεροι Ολυμπιακοί αγώνες», 5+1 Το περιοδικό του οικουμενικού ελληνισμού, τχ. 9, σελ. 114. 161 Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 158. 162 Ε. Σκιαδάς, 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία, σελ. 309 163 Κ. Μπρούσαλης, κ.ά, «Ολυμπιακοί αγώνες», Εφημερίδα Έθνος της Κυριακής, 05/09/2000, σελ. 60. 172

οι αγώνες αποτέλεσαν μια ανεπανάληπτη γιορτή για τους αθλητές μέσα από μια εκπληκτική πολιτιστική ατμόσφαιρα. 164 22 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Μόσχα 1980 19 Ιουλίου 3 Αυγούστου Στους Ολυμπιακούς της Μόσχας (1980) 165 έλαβαν μέρος 80 χώρες και 5167 αθλητές (4043 άνδρες και 1124 γυναίκες) συμμετείχαν σε 21 αθλήματα και 204 αγωνίσματα. 166 Στην Ολυμπιάδα της Μόσχας 167 και πάλι η ανάμειξη της πολιτικής ήταν καταλυτική καθώς η εισβολή των Ρώσων στο Αφγανιστάν το Δεκέμβριο του 1979 επηρέασε τη διοργάνωση και οι μεγαλύτερες δυνάμεις της Δύσης απουσίασαν από το σημαντικότερο αθλητικό ραντεβού. 168 Εδώ βρήκε την ευκαιρία ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Καραμανλής, να προτείνει οι αγώνες να τελούνται μόνιμα 169 στην Ελλάδα, μια ιδέα που άρεσε αλλά απερρίφθηκε. 170 Παρ όλα αυτά, η διοργάνωση ήταν άψογη. 171 Οι Σοβιετικοί παρουσίασαν μια καταπληκτική αναφορά στη γενέτειρα των Ολυμπιακών αγώνων, την Ελλάδα. Πριν τους αγώνες εκλέχθηκε πρόεδρος της Δ.Ο.Ε. ο Ισπανός Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ. 172 Το δάκρυ του Μίσα, της μασκότ των αγώνων, 173 στο τέλος της διοργάνωσης σκόρπισε ρίγη παγκόσμιας συγκίνησης. Στην ελληνική αποστολή συμμετείχαν 42 αθλητές. Ένα χρυσό με τον Στέλιο Μυγιάκη στην πάλη, και δύο χάλκινα, ένα στην πάλη με τον Χατζηιωαννίδη και στην ιστιοπλοϊα με τους Μπουντούρη, Γαβρίλη και Ραπανάκη σκόρπισαν χαμόγελα αισιοδοξίας για τον ελληνικό αθλητισμό. Η Σ. Ένωση και η Α. Γερμανία κατέκτησαν τα περισσότερα μετάλλια. 164 Βλ. περισσότερα J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 170. 165 Βλ. περισσότερα Ε. Σκιαδάς, 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία, σσελ. 459-464. 166 www.olympic.org, 23/06/2004. 167 Ήταν η πρώτη Ολυμπιάδα στη μητρόπολη του υπαρκτού σοσιαλισμού με επιβλητική τελετή έναρξης. Χ. Χαλκιάς, «Νεότεροι Ολυμπιακοί αγώνες», 5+1 Το περιοδικό του οικουμενικού ελληνισμού, τχ. 9, σελ. 115. 168 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 216. 169 Ο Γάλλος, Μορίς Ντρυόν, συγγραφέας και πολιτικός, μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας αναφέρει σχετικά: «Μπροστά στην κερδοσκοπική ολίσθησητων σύγχρονων Αγώνων, όπου ο αθλητισμός αποτελεί το πρόσχημα για μια μεγάλη εμποροπανήγυρη αγαθών και εικόνων, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο ντε Γκωλ της Ελλάδας, ο Περικλής του 20 ου αιώνα, είχε προτείνει να προσφέρει στους αγώνες έναν μόνιμο τόπο διεξαγωγής, κοντά στην Ολυμπία. Οι αγώνες θα επέστρεφαν στο σπίτι τους και εγώ, από την πλευρά μου, είχα επιτύχει, πριν από είκοσι χρόνια, να υιοθετηθεί το σχέδιο γι αυτή τη Νέα Ολυμπία από το Συμβούλιο της Ευρώπης. Δυστυχώς θριάμβευσε το χρήμα. Ίσως κάποτε η ιδέα έλθει ξανά στο προσκήνιο. Μορίς Ντρυόν, «Η Αθήνα των Αγώνων και του πολιτισμού», Εφημερίδα Βήμα, 30/04/2004, σελ. 28. 170 Κ. Μπρούσαλης, κ.ά, «Ολυμπιακοί αγώνες», Εφημερίδα Έθνος της Κυριακής, 05/09/2004, σελ. 63. 171 Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 160. 172 Όπ. παρ. 173 Ο Μίσα, η αρκούδα, αποτέλεσε μέχρι τώρα την πιο αγαπημένη μασκότ των Ολυμπιακών αγώνων. J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 169. 173

23 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Λος Άντζελες 1984 28 Ιουλίου 12 Αυγούστου Στους Ολυμπιακούς του Λος Άντζελες (1984) 174 έλαβαν μέρος 140 χώρες και 6797 αθλητές 175 (5230 άνδρες και 1567 γυναίκες) συμμετείχαν σε 21 αθλήματα και 221 αγωνίσματα. 176 Οι Σοβιετικοί και άλλες 13 χώρες συνέχισαν την παράδοση των τελευταίων Ολυμπιάδων και μποϋκοτάρουν τους αγώνες με την αιτιολογία της έλλειψης μέτρων 177 ασφαλείας. 178 Έγινε για πρώτη φορά έντονη εμπορευματοποίηση 179 της Ολυμπιακής φλόγας, ενώ η τελετή έναρξης είχε χολυγουντιανό στυλ. 180 Η διοργάνωση 181 απέφερε συνολικά κέρδη 150 εκατομμυρίων δολαρίων σπάζοντας την παράδοση που ήθελε τις διοργανώτριες χώρες να είναι χρεωμένες με υπέρογκα ποσά. 182 Η ελληνική αποστολή αποτελούνταν από 63 αθλητές και 4 αθλήτριες. Ένα αργυρό από τον Γ. Θανόπουλο και ένα από τον Μ. Χολίδη στην πάλη οι ελληνικές επιτυχίες. Οι Η.Π.Α. κατέκτησαν τα περισσότερα μετάλλια. 24 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Σεούλ 1988 17 Σεπτεμβρίου 2 Οκτωβρίου Στους Ολυμπιακούς της Σεούλ (1988) 183 έλαβαν μέρος 159 χώρες και 8465 αθλητές (6279 άνδρες και 2186 γυναίκες) συμμετείχαν σε 23 αθλήματα και 237 αγωνίσματα. 184 Η Σεούλ, στολισμένη με σύγχρονα συγκροτήματα αθλητικών εγκαταστάσεων, κέρδισε τις εντυπώσεις 185, καθώς συμμετείχαν όλες οι χώρες εκτός της Κούβας και της Αιθιοπίας. 186 Στον αγωνιστικό τομέα, οι αγώνες έμειναν στην Ιστορία για τις πολλές καταρρίψεις 174 Βλ. περισσότερα Ε. Σκιαδάς, 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία, σσελ. 479-487. 175 Κορυφαίος αθλητής των αγώνων ήταν ο Αμερικανός Καρλ Λιούις ο οποίος κατέκτησε 4 χρυσά μετάλλια ενώ το πιο δυσάρεστο γεγονός ήταν ότι βρέθηκαν 12 αθλητές ντοπαρισμένοι. Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 162. 176 www.olympic.org, 23/06/2004. 177 Με την αιτιολογία ότι η Αμερικάνοι συνομωτούσαν ώστε να αποσκιρτήσουν αθλητές από τα ανατολικά κράτη και να ενσωματωθούν στην Αμερική, παίρνοντας ελλειπή μέτρα ασφαλείας, οι Σοβιετικοί δεν συμμετέχουν στους αγώνες. Κ. Μπρούσαλης, κ.ά, «Ολυμπιακοί αγώνες», Εφημερίδα Έθνος της Κυριακής, 05/09/2000, σελ. 66. 178 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 219. 179 Η εμπορευματοποίηση κυριάρχησε και οι αγώνες ήταν αγώνες πλουτισμού και κερδοσκοπίας. Χαρακτηριστικό είναι ότι η φλόγα πουλήθηκε 3000 δολάρια, με συνολικό κέρδος 221 εκατομμύρια δολάρια. Χ. Χαλκιάς, «Νεότεροι Ολυμπιακοί αγώνες», 5+1 Το περιοδικό του οικουμενικού ελληνισμού, τχ. 9, σελ. 115. 180 Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 162. 181 Βλ. περισσότερα J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σσελ. 164-165. 182 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 219. 183 Βλ. περισσότερα Ε. Σκιαδάς, 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία, σσελ. 491-497. 184 www.olympic.org, 23/06/2004. 185 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 222. 186 Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 164. 174

ρεκόρ, αλλά και για κρούσματα ντόπινγκ 187 που αφορούσαν ακόμη και μεγάλα ονόματα του παγκόσμιου αθλητισμού 188 με το ολυμπιακό πνεύμα να δέχεται βαρύ χτύπημα. 189 Επίσης, ένα άλλο γεγονός που έπληξε τον αθλητισμό ήταν η διάθεση υπέρογκων ποσών για τη δημοσιότητα του αθλητή. 190 Η Ελλάδα συμμετείχε με 57 αθλητές. Εξαίρεση στη φτωχή ελληνική εμφάνιση το χάλκινο μετάλλιο στην πάλη από τον Μ. Χολίδη. 25 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Βαρκελώνη 1992 25 Ιουλίου 8 Αυγούστου Στους Ολυμπιακούς της Βαρκελώνης (1992) 191 έλαβαν μέρος 169 χώρες και 9364 αθλητές (6657 άνδρες και 2707 γυναίκες) συμμετείχαν σε 24 αθλήματα και 257 αγωνίσματα. 192 Οι αγώνες χαρακτηρίσθηκαν ως «οι ολυμπιακοί του πάθους, της τεχνολογίας, του πραγματισμού και της μεσογειακής νοοτροπίας». 193 Για πρώτη φορά συμμετέχουν ως ξεχωριστές ομάδες η Λιθουανία, η Λετονία, η Εσθονία, η Γερμανία ως μια ομάδα, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η Κροατία, η Σλοβενία και η Σ. Ένωση για πρώτη και τελευταία φορά την «ενωμένη ομάδα», η οποία κέρδισε τα περισσότερα μετάλλια 112 έναντι της αμερικάνικης ομάδας που κατέκτησε 108. 194 Σημαντικότερο γεγονός αποτελεί η επανεμφάνιση στους αγώνες της Νότιας Αφρικής με την παρουσία του Νέλσον Μαντέλα. 195 Οι αγώνες επέστρεψαν στην Ευρώπη με μια άψογη διοργάνωση, 196 τόσο στον τομέα της οργάνωσης, όσο και στον αγωνιστικό τομέα και με μεγάλα οφέλη για του Ισπανούς. 197 Η φλόγα άναψε φαντασμαγορικά στο βωμό από μεγάλη απόσταση, με τη ρίψη φλεγόμενου βέλους από τοξότη των Παραολυμπιακών αγώνων. Την ελληνική 187 Πολλοί αθλητές χρησιμοποίησαν απαγορευμένες ουσίες με σκοπό τη βελτίωση της αθλητικής τους επίδοσης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν ο Καναδός Μπεν Τζόνσον, του οποίου αφαιρέθηκε το χρυσό μετάλλιο που είχε κερδίσει με παγκόσμιο ρεκόρ στα 100μ. Γιατί ήταν ντοπαρισμένος και η Αμερικανή Φλόρενς Γκρίφιθ Τζόινερ με 3 χρυσά και 1 αργυρό μετάλλια, η οποία εξαιτίας της χρήσης αναβολικών πέθανε το 1998 από καρδιακή προσβολή. Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 164. 188 J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 163. 189 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 222. 190 Όπ. παρ. 191 Βλ. περισσότερα: Ε. Σκιαδάς, 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία, σσελ. 519-525. 192 www.olympic.org, όπ. παρ.,23/06/2004. 193 Χ. Χαλκιάς, «Νεότεροι Ολυμπιακοί αγώνες», 5+1 Το περιοδικό του οικουμενικού ελληνισμού, τχ. 9, σελ. 117. 194 Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 166. 195 J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 157. 196 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 225. 197 Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 166. 175

αποστολή αποτελούσαν 77 αθλητές. Δυο χρυσά από τη Βούλα Πατουλίδου στο στίβο και τον Π. Δήμα στην άρση βαρών προοιωνίζουν την άνθηση του ελληνικού αθλητισμού. 26 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Ατλάντα 1996 19 Ιουλίου 4 Αυγούστου Στους Ολυμπιακούς της Ατλάντα (1996) έλαβαν μέρος 197 χώρες και 10310 αθλητές (6797 άνδρες και 3513 γυναίκες) συμμετείχαν σε 26 αθλήματα και 271 αγωνίσματα. 198 Η Ατλάντα φάνηκε κατώτερη 199 της τιμής που της έγινε να διοργανώσει τους αγώνες 200 από τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την αναβίωσή τους, καθώς οι αγώνες χαρακτηρίστηκαν από προχειρότητα 201 και εύκολες λύσεις, από τα δρακόντεια μέτρα ασφαλείας 202 και τέλος από την έντονη εμπορευματοποίησή τους 203 με την έντονη παρουσία της Coca-cola και του CNN. 204 Η δρομέας Βούλα Πατουλίδου και ο πυγμάχος Εβάντερ Χόλιφιντ μετέφεραν τη φλόγα και το βωμό άναψε ο πυγμάχος Κάσιους Κλέι με τρεμάμενα χέρια εξαιτίας της νόσου του Πάρκινσον που τον ταλαιπωρούσε. 205 Την ελληνική αποστολή αποτελούσαν 121 αθλητές που πραγματοποίησαν πολύ καλή εμφάνιση αφού κατέκτησαν 8 ολυμπιακά μετάλλια. 206 27 οι Ολυμπιακοί αγώνες: Σίδνεϋ 2000 16 Σεπτεμβρίου 1 Οκτωβρίου 198 www.olympic.org, 23/06/2004. 199 Βλ. περισσότερα J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σσελ. 151-154. 200 Το αίτημα της Αθήνας ήταν να διοργανώσει τους αγώνες από τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την αναβίωσή τους, με τη στήριξη του ελληνικού λαού, διότι το δικαιούνταν για ιστορικούς και ηθικούς λόγους, στο Τόκιο όμως το 1990 η Δ.Ο.Ε. αποφάσισε να ορίσει διοργανώτρια πόλη την Ατλάντα. Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 228. 201 Στους αγώνες δεν κτίσθηκε καν ολυμπιακό χωριό και οι αθλητές φιλοξενήθηκαν σε φοιτητικές εστίες. Χ. Χαλκιάς, «Νεότεροι Ολυμπιακοί αγώνες», 5+1 Το περιοδικό του οικουμενικού ελληνισμού, τχ. 9, σελ. 118. 202 Εξαιτίας της βόμβας που εξεράγη στο πάρκο Centennial περιορίστηκε ο ενθουσιασμός και προκλήθηκαν αμφιβολίες για τα μέτρα ασφαλείας. Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 168. 203 Όπ. παρ. 204 Πολλά χρήματα είχαν τάξει οι Αμερικάνοι το 1990 όταν η Coca-Cola είχε νικήσει την Αθήνα και πήρε την διοργάνωση η Ατλάντα, πρωτεύουσα της πολιτείας Τζόρτζια και έδρα του CNN. Κ. Μπρούσαλης, κ.ά, «Ολυμπιακοί αγώνες», Εφημερίδα Έθνος της Κυριακής, 05/09/2000, σελ. 75. 205 Άννα Μαράντη, Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες, σελ. 168. 206 Χρυσά μετάλλια κατέκτησαν οι Πύρρος Δήμας, Κάχι Κακιασβίλι στην άρση βαρών, ο Νίκος Κακλαμανάκης στην ιστιοπλοϊα και ο Γιάννης Μελισσανίδης στη γυμναστική. Αργυρό μετάλλιο κατέκτησαν η Νίκη Μπακογιάννη στο στίβο, ο Βαλέριος Λεωνίδης, ο Λεωνίδας Σαμπάνης και ο Λεωνίδας Κόκας στην άρση βαρών. Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 228. 176

Στους Ολυμπιακούς του Σίδνεϋ έλαβαν μέρος 200 χώρες και 10651 περίπου αθλητές συμμετείχαν σε 28 αθλήματα και 300 αγωνίσματα. 207 Κατά τη διάρκεια της τελετής έναρξης των Ολυμπιακών αγώνων του Σίδνεϋ 208, παρουσιάστηκε η ιστορία της χώρας σύντομα, ενώ τη φλόγα άναψε η Αβοριγινή αθλήτρια Κάθι Φρήμαν που είχε σαν στόχο τη συμφιλίωση και την ισότιμη ένταξη των ιθαγενών από τους μετανάστες. Ακόμη για πρώτη φορά παρήλασαν μαζί οι ομάδες της Νότιας και Βόρειας Κορέας. 209 Οι Αυστραλοί δικαιώθηκαν από το αποτέλεσμα της διοργάνωσης των αγώνων. Ο πρόεδρος της Δ.Ο.Ε., Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ μάλιστα χαρακτήρισε τους αγώνες καλύτερους που έγιναν ποτέ, ως τότε. 210 Πολύ καλή οργάνωση, άρτιες εγκαταστάσεις και πολλά ρεκόρ ανέβασαν τον πήχη ψηλά για τις επόμενες διοργανώσεις. 211 Θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι Αυστραλοί πέτυχαν γιατί στηρίχτη καν στον άνθρωπο: με γεμάτα στάδια α πό θεατές με εξαίρετη αθλητική παιδεία και 50000 εθελοντές οι οποίοι πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους σε διάφορους τομείς. 212 Στα αρνητικά της διοργάνωσης το ντόπινγκ, η εμπορευματοποίηση και η γιγάντωση των αγώνων, τα οποία δημιούργησαν προβλήματα αλλά οι Αυστραλοί τα έλυσαν σε μεγάλο βαθμό. 213 Η ελληνική αποστολή ήταν η μεγαλύτερη που συμμετείχε σε Ολυμπιακούς αγώνες και η καλύτερη αφού κατέκτησε 13 ολυμπιακά μετάλλια. 214 Στην τελετή λήξης γεμάτη συμβολισμούς και συναίσθημα όπου παρουσιάστηκε ένα κομμάτι της ιστορίας των αγώνων, ο Δήμαρχος της Αθήνας Δ. Αβραμόπουλος παρήλαβε τη σημαία των αγώνων που την κράτησε στο Δημαρχείο μέχρι τον Αύγουστο του 2004 ενώ το σύνθημα που κυριάρχησε ήταν: «Καλώς ήρθατε σπίτι σας Ολυμπιακοί αγώνες Αθήνα 2004». 215 207 www.olympic.org, 23/06/2004. 208 Βλ. περισσότερα J. McAloon, «Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες», Ολυμπιακοί αγώνες, σσελ. 148-151. 209 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σελ. 233. 210 Όπ. παρ. 211 Βλ. περισσότερα Όπ. παρ. 212 Όπ. παρ. 213 Όπ. παρ. 214 Η Ελλάδα από τους αγώνες του Σίδνεϋ κατατάχθηκε στις μεγάλες δυνάμεις του παγκόσμιου αθλητισμού με την αποκομιδή 13 μεταλλίων και πολλούς αθλητές μέσα στην οκτάδα. Ο Πύρρος Δήμας, ο Κάχι Κακιασβίλι στην άρση βαρών, ο Κώστας Κεντέρης στο στίβο, ο Μιχάλης Μουρούτσος στο τάε κβο ντο κατέκτησαν χρυσό μετάλλιο. Η Κατερίνα Θάνου στο στίβο, ο Λεωνίδας Σαμπάνης, ο Βίκτωρας Μήτρου στην άρση βαρών, ο Δημοσθένης Ταμπάκος στην ενόργανη γυμναστική, Τασούλα Κελεσίδου στον ακοντισμό και η Μιρέλα Μανιάνι στον ακοντισμό κατέκτησαν αργυρό μετάλλιο, ενώ χάλκινο μετάλλιο κατέκτησαν η Γιάννα Χατζηιωάννου στην άρση βαρών και ο Αμιράν Καρντάνοφ στην πάλη. www.olympic.org, 23/06/2004. 215 Μ. Χρόνης, Ολυμπιακοί αγώνες, 28 αιώνες, ιστορία, αθλητισμός, πολιτισμός, σσελ. 233-236. 177