ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ Θεσσαλονίκη, Σεπτέμβριος 2008 Σκοπός του Προγράμματος Το μεταπτυχιακό πρόγραμμα της Κοινωνικής Κλινικής Ψυχολογίας έχει ως στόχο να εκπαιδεύσει τις/τους εκπαιδευόμενες/ους να λειτουργήσουν ανεξάρτητα ως κλινικοί ψυχολόγοι είτε στο δημόσιο είτε στον ιδιωτικό τομέα. Αυτό σημαίνει ότι κατά την αποφοίτησή τους, οι φοιτήτριες/τές μας πρέπει: (1) να μπορούν να δράσουν αυτόνομα ως θεραπεύτριες/τές με μια διευρυμένη οπτική γωνία για την αιτιότητα των
προβλημάτων των πελατών τους και με μια ιδιαίτερη ευαισθησία για τα κοινωνικά προβλήματα και πως αυτό επηρεάζει την ψυχολογία του ατόμου, (2) να έχουν τις βάσεις για την κοινοτική-κλινική ψυχολογία και για τον σχεδιασμό και την οργάνωση ψυχοκοινωνικών υπηρεσιών εάν αυτή είναι μια κατεύθυνση που θέλουν να ακολουθήσουν, και (3) να έχουν τις βάσεις για ερευνητική δραστηριότητα, εάν θέλουν να συνεχίσουν προς αυτή την κατεύθυνση. Η θεωρητική προσέγγιση που διδάσκεται και εφαρμόζεται μέσα στα πλαίσια του Τμήματος είναι η γνωστικήσυμπεριφορική προσέγγιση. Παράλληλα, κατά τη διάρκεια της πρακτικής τους άσκησης, οι εκπαιδευόμενες/νοι έχουν την ευκαιρία να εξοικειωθούν και με την εφαρμογή άλλων θεωρητικών προσεγγίσεων, όπως τη γνωστική-αναλυτική, την ψυχοδυναμική και τη συστημική. Φιλοσοφία του Προγράμματος Η εκπαίδευση της κλινικής ψυχολογίας διεξάγεται στον Τομέα της Κοινωνικής και Κλινικής Ψυχολογίας. Η συνύπαρξη των δυο ειδικοτήτων δεν είναι σύμπτωση αλλά μια επιλογή η οποία εκφράζεται και στη φιλοσοφία του μεταπτυχιακού προγράμματος. Η φιλοσοφία αυτή θεωρεί ότι τα κοινωνικά προβλήματα συμβάλλουν στην εμφάνιση των ατομικών προβλημάτων και έτσι δεν μπορούμε να δεχόμαστε το περιβάλλον και την κοινωνική οργάνωση ως σταθερά και αμετάβλητα και ότι το μοναδικό ζητούμενο αλλαγής, δηλαδή προσαρμογής, είναι το ίδιο το άτομο. Κατά συνέπεια, αυτό που πολλοί ψυχολόγοι ίσως να θεωρούν ως ατομικό πρόβλημα γίνεται και κοινωνικό. Αυτή η θεώρηση των ψυχολογικών προβλημάτων είναι συμβατή και με τις πιο πρόσφατες αλλαγές στο χώρο της γνωστικής-συμπεριφορικής θεραπείας όπου δίνεται όλο και μεγαλύτερη έμφαση στον κοινωνικό περίγυρο του ατόμου και πως αυτός ίσως να συμβάλει στην εμφάνιση και διατήρηση των δυσκολιών. Δηλαδή, οι δυσκολίες δεν εξηγούνται μόνο με βάση τη λανθασμένη αντίληψη των πραγμάτων από τον πελάτη και η θεραπεία δεν περιορίζεται στην αλλαγή του ατόμου, καθώς αυτή δεν θεωρείται επαρκής για την αποκατάσταση του. Επομένως, οι εκπαιδευόμενες/οι καλούνται να αναζητήσουν την εκπλήρωση της επιστημονικής τους ευθύνης όχι μόνο στο πλαίσιο της διαχείρισης προβλημάτων και ατόμων αλλά και στη διασύνδεση της υγειονομικής φροντίδας με την κοινωνική ανάπτυξη. Για να επιτύχουν αυτόν τον σκοπό, οι δυο ειδικότητες έχουν δημιουργήσει ένα κοινό πρόγραμμα. Στο πλαίσιο αυτό, η κλινική ψυχολογία και η ψυχοθεραπεία επιστρατεύουν για την κλινική παρέμβαση συγκεκριμένες θεωρίες και ευρήματα από την κοινωνική ψυχολογία. Μερικά παραδείγματα είναι η διαπροσωπική αντίληψη, διαδικασίες κοινωνικής επιρροής, δυναμική ομάδων, κτλ. Η πολυετής εμπλοκή του
Τομέα σε προγράμματα κοινωνικής ένταξης μεταναστευτικών ομάδων, κοινωνικού αποκλεισμού και ψυχιατρικής μεταρρύθμισης αποτελεί ένδειξη της παραπάνω φιλοσοφίας. Οργάνωση Σπουδών Η διάρκεια των σπουδών διακυμαίνεται από τρία έως τέσσερα έτη και συμπεριλαμβάνει θεωρία, πρακτική άσκηση και την εκπόνηση διπλωματικής εργασίας. Τα πρώτα δύο έτη είναι πλήρους απασχόλησης και οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να είναι διαθέσιμοι όλα τα πρωινά για την πρακτική άσκηση και όλα τα απογεύματα για την παρακολούθηση των μαθημάτων και την κλινική εποπτεία. 1. Θεωρία Οι σπουδές στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Κοινωνικής Κλινικής Ψυχολογίας περιλαμβάνουν τα εξής μαθήματα (τέσσερα εξάμηνα): Γνωστική-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία Ψυχοκοινωνικά Συστήματα Συζήτηση Περιπτώσεων Στατιστική Ψυχοπαθολογία Ενηλίκων Ψυχοπαθολογία Ανηλίκων Ομαδική Ψυχοθεραπεία Κοινωνική Ψυχολογία Μαθήματα επιλογής Σεμινάρια κοινωνικής ψυχολογίας Η ποιοτική έρευνα στην κλινική πράξη Η παρακολούθηση των μαθημάτων είναι υποχρεωτική και επιτρέπονται μέχρι δύο δικαιολογημένες απουσίες το εξάμηνο. Ο τρόπος διεξαγωγής του μαθήματος και η αξιολόγηση των εκπαιδευομένων ορίζονται από τους διδάσκοντες. Η τελική εξέταση του μαθήματος στο τέλος του εξαμήνου μπορεί να επαναληφθεί μία μόνον φορά. Η αποτυχία στην κανονική και επαναληπτική εξέταση ή στις δοκιμασίες του μαθήματος που ορίζει η/ο διδάσκων/ουσα σημαίνει ότι η/ο φοιτήτρια/ής δεν μπορεί να ολοκληρώσει τις σπουδές της/του.
2. Πρακτική Άσκηση Στο δεύτερο εξάμηνο των σπουδών τους, οι φοιτήτριες/τές αρχίζουν την πρακτική τους άσκηση στις διάφορες δομές. Αυτό σημαίνει ότι για τα επόμενα δύο χρόνια και για περίπου δέκα μήνες του κάθε έτους παρακολουθούν στις δομές τέσσερις ημέρες την εβδομάδα. Την πέμπτη ημέρα της εβδομάδος την αφιερώνουν στο Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής. Συνολικά, συμπληρώνουν περίπου 2500 ώρες πρακτικής άσκησης. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια της πρακτικής τους άσκησης, οι εκπαιδευόμενοι πρέπει να ακολουθούν το ωράριο και τις αργίες της υπηρεσίας όπου εκπαιδεύονται. Οι δομές έχουν επιλεχθεί με ένα τέτοιο τρόπο ώστε να δίνουν μια ποικιλία εμπειριών από απόψεως πληθυσμών αλλά και από απόψεως θεωρητικών προσεγγίσεων. Συγκεκριμένα, οι φοιτητές αλλάζουν δομή κάθε πέντε μήνες περίπου και έτσι έχουν την ευκαιρία να πάνε σε τέσσερις δομές κατά τη διάρκεια των σπουδών τους. Είναι υποχρεωτικό ότι θα παρακολουθήσουν ενδο-νοσοκομειακά και εξω-νοσοκομειακά πλαίσια καθώς και πλαίσια ανήλικων και ενήλικων. Οι τρεις δομές είναι υποχρεωτικές ενώ η τέταρτη είναι της επιλογής τους. Η επιλογή συνήθως γίνεται στο 4ο εξάμηνο. Οι δομές με τις οποίες συνεργάζεται το Τμήμα παραθέτονται στο Παράρτημα. 3. Διπλωματική Εργασία Οι φοιτήτριες/ες είναι υποχρεωμένοι να εκπονήσουν διπλωματική μεταπτυχιακή εργασία προκειμένου να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους. Η/Ο κάθε φοιτήτρια/ής, μετά το πέρας του πρώτου έτους σπουδών μπορεί να επιλέξει περιοχή και τον διδάσκοντα/ουσα με τον/την οποίο/α θέλει να συνεργαστεί για την εκπόνηση της εργασίας. Η διπλωματική εργασία μπορεί να είναι έρευνα ή συνθετική. Και στις δύο περιπτώσεις, η διεξαγωγή της έρευνας και η συγγραφή ακολουθούν τους κανόνες δεοντολογίας για την ψυχολογική πράξη και την πνευματική ιδιοκτησία με ευθύνη των φοιτητών. Η συγγραφή της διπλωματικής εργασίας ακολουθεί τις οδηγίες του ΑΡΑ και τους κανόνες που αφορούν τις δημοσιεύσεις στην ψυχολογία. Προϋποθέσεις Προσόντα Εγγραφής στο Πρόγραμμα Στο πρόγραμμα γίνονται δεκτοί πτυχιούχοι Τμημάτων Ψυχολογίας και προγραμμάτων ειδίκευσης Ψυχολογίας των Τμημάτων ΦΠΨ της χώρας. Κριτήρια επιλογής, με αντίστοιχα ποσοστά αξιολόγησης είναι τα ακόλουθα: α) Η επιτυχής σύμφωνα με τα οριζόμενα στις παραγράφους 2 και 3 του παρόντος άρθρου συμμετοχή στις εισαγωγικές εξετάσεις, με ποσοστό συμμετοχής στο
συνολικό βαθμό αξιολόγησης 40% από το οποίο 20% αντιστοιχεί σε κάθε ένα από τα δύο μαθήματα που εξετάστηκαν. Θεωρείται ότι πέτυχε στις εισαγωγικές εξετάσεις του Προγράμματος των Μεταπτυχιακών Σπουδών ο υποψήφιος, όταν το άθροισμα των βαθμών των δύο εξεταστών σε καθένα από τα δύο μαθήματα του κλάδου όπου εξετάστηκε είναι τουλάχιστον δέκα (10) στη βαθμολογική κλίμακα ένα (1) έως δέκα (10). β) Ο βαθμός πτυχίου, με ποσοστό αξιολόγησης 20%. γ) Ο μέσος όρος των βαθμών του υποψηφίου κατά τη διάρκεια των προπτυχιακών σπουδών του στα μαθήματα (κύρια και επιλεγόμενα) που άπτονται του γνωστικού αντικειμένου του κλάδου που επιθυμεί να ακολουθήσει, με ποσοστό αξιολόγησης 20%. δ) Ο υποψήφιος φοιτητής πιστώνεται με επιπλέον ποσοστό 20%, για επιπλέον κριτήρια όπως: Ο βαθμός διπλωματικής εργασίας, με ποσοστό αξιολόγησης 10%. Τυχόν ερευνητική εθελοντική εργασία και συναφή εξωπανεπιστημιακή δραστηριότητα, με ποσοστό αξιολόγησης 10%. Π Α Ρ Α Ρ Τ Η Μ Α Ενήλικοι Ενδονοσοκομειακά Πλαίσια Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Σταυρούπολης Τμήμα Χρονίων Περιστατικών Τμήμα Οξέων Περιστατικών Νοσοκομείο Παπανικολάου (Ψυχιατρικό Τμήμα Ενηλίκων) Εξωνοσοκομειακά Πλαίσια Κέντρο Ψυχικής Υγείας Δυτικού Τομέα Κέντρο Ψυχικής Υγείας Κεντρικού Τομέα Κέντρο Ψυχικής Υγείας Βοειοδυτικού Τομέα Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών
ΑΡΣΙΣ, ΚΕΘΙ [ως δομές επιλογής] Ανήλικoι Ενδονοσοκομειακά Πλαίσια ΑΧΕΠΑ Γ Πανεπιστημιακή Ψυχιατρική Κλινική (Παιδοψυχιατρική Υπηρεσία) Ιπποκράτειο (Παιδοψυχιατρικό Τμήμα) Νοσοκομείο Παπανικολάου (Ψυχιατρική Μονάδα Εφήβων) Εξωνοσοκομειακά Πλαίσια Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο Βορείου Ελλάδος Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών