ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΚΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Ε.Π.Ε. Καταγραφή παρούσας κατάστασης και σύνταξη οδηγού επενδύσεων για την ανάπτυξη διασυνοριακής επιχειρηματικότητας ΕΛΛΑΔΑ - πγδμ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008 Έργο: «Καταγραφή και παρακολούθηση των επιχειρηματικών συναλλαγών με σκοπό την ανάδειξη διασυνοριακής επιχειρηματικής συνεργασίας και δικτύωση μμε στον Νομό Θεσσαλονίκης και στην πγδμ Το έργο συγχρηματοδοτείται σε ποσοστό 75% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης
Περιεχόμενα ΜΕΡΟΣ Α - ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 1 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ INTERREG IIIA...3 1.1 ΠΑΡΟΥΣΊΑΣΗ ΤΟΥ ΈΡΓΟΥ...3 2 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΦΟΡΕΩΝ...3 2.1 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΌ ΕΠΙΜΕΛΗΤΉΡΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΊΚΗΣ (ΕΕΘ)...3 2.2 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΌ ΚΈΝΤΡΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΉΣ ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΗΣ ΤΗΣ ΒΊΤΟΛΑ (RESC BITOLA)...3 3 ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΑΙ ΕΓΧΩΡΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ...3 3.1 ΤΟ ΔΙΕΘΝΈΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΌ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΌ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ...3 3.2 ΤΟ ΕΓΧΏΡΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΌ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ...3 3.3 ΟΙ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΊΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ...3 3.3.1 Οι Μικρομεσαίες επιχειρήσεις στο Νομό Θεσσαλονίκης...3 3.3.2 Η εξέλιξη του δυναμικού των επιχειρήσεων μελών του ΕΕΘ...3 3.4 ΟΙ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΊΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΓΔΜ...3 3.4.1 Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στη Βίτολα...3 3.5 ΕΝΊΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΉΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΉΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΑΣ...3 ΜΕΡΟΣ Β - ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΕΡΕΥΝΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ... 3 4 ΥΛΟΠΟΊΗΣΗ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΎΣ ΈΡΕΥΝΑΣ...3 4.1 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΊΑ ΔΙΕΞΑΓΩΓΉΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΎΣ ΈΡΕΥΝΑΣ...3 4.2 ΠΕΡΙΓΡΑΦΉ ΤΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΊΟΥ...3 4.3 ΣΥΛΛΟΓΉ ΣΤΟΙΧΕΊΩΝ...3 4.4 ΑΝΆΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΈΝΩΝ ΤΗΣ ΈΡΕΥΝΑΣ...3 4.4.1 Οικονομικά Στοιχεία...3 4.4.2 Ανθρώπινο Δυναμικό...3 4.4.3 Προέλευση Πελατών...3 4.4.4 Διασυνοριακή Συνεργασία και Δικτύωση...3 4.4.5 Ευκαιρίες χρηματοδότησης...3 4.4.6 Επίδραση του θεσμικού πλαισίου στην ανάπτυξη της διασυνοριακής επιχειρηματικότητας...3 4.5 ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΊΗΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΏΝ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ...3 4.5.1 Οικογενειακές επιχειρήσεις...3 4.5.2 Επιρροή οικονομικής κρίσης...3 4.5.3 Υπηρεσίες του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης...3 4.5.4 Επιπλέον υπηρεσίες που επιθυμούν οι επιχειρήσεις να παρέχει το Επιμελητήριο...3 4.6 ΣΥΜΠΕΡΆΣΜΑΤΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΎΣ ΈΡΕΥΝΑΣ...3 ΜΕΡΟΣ Γ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ... 3 Α. ΕΛΛΑΔΑ...3 5 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΝΟΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ...3 6 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΚΑΙ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ...3 6.1 ΡΌΛΟΣ ΔΗΜΌΣΙΑΣ ΔΙΟΊΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΆΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑΣ...3 6.2 ΕΠΕΝΔΎΣΕΙΣ ΚΑΙ ΝΈΕΣ ΜΟΡΦΈΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΌΤΗΣΗΣ...3 6.2.1 Χρηματοδοτική Μίσθωση / Leasing...3 6.2.2 Εταιρίες κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών (Venture Capital)...3 6.2.3 Ταμείο Εγγυοδοσίας Μικρών και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων...3 6.2.4 Πρακτόρευση Επιχειρηματικών Απαιτήσεων / Factoring...3 6.3 ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΕΣ ΈΝΑΡΞΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΊΑΣ ΜΙΑΣ ΝΈΑΣ ΕΠΙΧΕΊΡΗΣΗΣ...3 6.3.1 Διαδικασίες Έναρξης Ανώνυμης Εταιρείας...3 IDS ΕΠΕ Σελίδα i
6.3.2 Διαδικασίες Έναρξης Ε.Π.Ε...3 6.3.3 Διαδικασίες Έναρξης Ο.Ε. / Ε.Ε...3 6.3.4 Διαδικασίες Έναρξης Ατομικής Επιχείρησης...3 6.4 ΠΟΛΙΤΙΚΈΣ ΣΥΓΧΩΝΕΎΣΕΩΝ ΕΞΑΓΟΡΏΝ ΚΑΙ ΥΓΙΟΎΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΎ...3 6.4.1 Πολιτικές Συγχωνεύσεων και εξαγορών...3 6.4.2 Πολιτικές Υγιούς Ανταγωνισμού...3 6.5 ΕΜΠΌΔΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΊ ΚΊΝΔΥΝΟΙ ΕΠΕΝΔΎΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ...3 6.5.1 Το ανταγωνιστικό περιβάλλον...3 6.5.2 Οι υποδομές...3 6.5.3 Το φορολογικό καθεστώς...3 6.5.4 Η γραφειοκρατία...3 6.5.5 Η διαφθορά...3 6.5.6 Το κόστος και η παραγωγικότητα της εργασίας...3 6.5.7 Το χωροταξικό πρόβλημα...3 6.6 ΕΞΩΤΕΡΙΚΌ ΕΜΠΌΡΙΟ / ΤΕΛΩΝΕΙΑΚΟΊ ΔΑΣΜΟΊ...3 6.6.1 Εισαγωγικά στοιχεία...3 6.6.2 Περιορισμοί Εισαγωγών και Εξαγωγών...3 6.6.3 Τελωνειακές Επιβαρύνσεις και Φορολογία...3 6.6.4 Περιορισμοί στις Διεθνείς Επενδύσεις...3 6.6.5 Περιορισμοί στο Διεθνές Εμπόριο...3 7 ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΧΕΤΙΚΟ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ...3 7.1 ΝΟΜΙΚΌ ΠΛΑΊΣΙΟ ΊΔΡΥΣΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΏΝ ΜΕ ΚΕΦΆΛΑΙΑ ΑΠΌ ΞΈΝΕΣ ΕΠΕΝΔΎΣΕΙΣ...3 7.2 ΚΑΘΕΣΤΏΣ ΕΠΑΝΑΠΑΤΡΙΣΜΟΎ ΚΕΦΑΛΑΊΩΝ ΚΑΙ ΚΕΡΔΏΝ...3 7.3 ΦΟΡΟΛΟΓΊΑ / ΒΑΣΙΚΆ ΣΤΟΙΧΕΊΑ...3 7.3.1 Εισαγωγή...3 7.3.2 Φορολογία Εισοδήματος...3 7.3.3 Κατηγορίες Φορολογήσιμου Εισοδήματος...3 7.3.4 Έμμεση Φορολογία...3 7.4 ΚΏΔΙΚΑΣ ΒΙΒΛΊΩΝ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΊΩΝ...3 7.4.1 Εισαγωγή...3 7.4.2 Υπόχρεοι σε τήρηση βιβλίων και στοιχείων...3 7.4.3 Τόπος τήρησης βιβλίων και στοιχείων χρόνος διαφύλαξης αυτών....3 7.4.4 Διαχειριστική Περίοδος...3 7.4.5 Παραβάσεις Κ.Β.Σ. Διοικητικές Κυρώσεις...3 7.4.6 Απόρρητο Βιβλίων και Στοιχείων...3 7.5 ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΙΚΉ ΤΉΡΗΣΗ ΒΙΒΛΊΩΝ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΊΩΝ...3 7.5.1 Υποχρεώσεις Χρηστών...3 7.6 ΝΟΜΙΚΌ ΠΛΑΊΣΙΟ ΑΓΟΡΆΣ ΑΚΙΝΉΤΩΝ...3 7.7 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΌ ΠΛΑΊΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΣΎΣΤΑΣΗ, ΜΕΤΑΒΟΛΉ ΚΑΙ ΔΙΑΚΟΠΉ ΕΡΓΑΣΙΏΝ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ...3 8 ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ...3 8.1 ΜΟΡΦΈΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΈΣ ΑΠΑΣΧΌΛΗΣΗΣ...3 8.1.1 Μορφές Απασχόλησης...3 8.1.2 Πολιτικές Απασχόλησης...3 8.2 ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΌ ΣΎΣΤΗΜΑ...3 8.2.1 Φορείς Ασφάλισης Μισθωτών...3 8.2.2 Φορείς Ασφάλισης Αγροτών...3 8.2.3 Φορείς Ασφάλισης Ελεύθερων και Ανεξάρτητων Επαγγελματιών...3 8.2.4 Φορείς Ασφάλισης Δημοσίων Υπαλλήλων...3 8.3 ΣΥΛΛΟΓΙΚΈΣ ΣΥΜΒΆΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΟΡΦΈΣ ΣΥΜΒΆΣΕΩΝ ΕΡΓΑΣΊΑΣ...3 8.3.1 Εθνική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας Ετών 2008 και 2009...3 8.3.2 Μορφές Συμβάσεων Εργασίας...3 8.3.3 Ωράρια / Αμοιβές / Άδειες...3 8.4 ΟΜΑΔΙΚΈΣ ΑΠΟΛΎΣΕΙΣ...3 8.4.1 Διαδικασίες ομαδικών απολύσεων...3 IDS ΕΠΕ Σελίδα ii
8.4.2 Αποζημιώσεις...3 8.5 ΑΛΛΟΔΑΠΟΊ ΕΡΓΑΖΌΜΕΝΟΙ...3 8.5.1 Αλλοδαποί εργαζόμενοι τρίτων χωρών...3 8.6 ΚΟΙΝΟΤΙΚΉ ΝΟΜΟΘΕΣΊΑ...3 8.6.1 Εργασία...3 8.6.2 Υγιεινή και ασφάλεια...3 9 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ...3 9.1 ΚΟΙΝΟΤΙΚΆ ΠΛΑΊΣΙΑ ΣΤΉΡΙΞΗΣ...3 9.2 Δ ΚΟΙΝΟΤΙΚΌ ΠΛΑΊΣΙΟ ΣΤΉΡΙΞΗΣ 2007-2013...3 9.3 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΆ ΠΡΟΓΡΆΜΜΑΤΑ ΕΝΊΣΧΥΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑΣ...3 9.3.1 Επιχειρησιακό πρόγραμμα Κεντρικής Μακεδονίας 2007-2013...3 9.3.2 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα 2007-2013 3 9.4 ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΆ ΚΊΝΗΤΡΑ / ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΌΣ ΝΌΜΟΣ...3 9.4.1 Εισαγωγικά στοιχεία...3 9.4.2 Περιοχές Κινήτρων...3 9.4.3 Επιχειρηματικές Δραστηριότητες που υπάγονται στον Αναπτυξιακό Νόμο...3 9.4.4 Παρεχόμενες Ενισχύσεις...3 9.5 ΆΜΕΣΕΣ ΞΈΝΕΣ ΕΠΕΝΔΎΣΕΙΣ...3 Β. ΠΓΔΜ...3 10 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΓΔΜ...3 11 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΚΑΙ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ...3 11.1 ΡΌΛΟΣ ΔΗΜΌΣΙΑΣ ΔΙΟΊΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΆΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑΣ...3 11.2 ΕΠΕΝΔΎΣΕΙΣ ΚΑΙ ΝΈΕΣ ΜΟΡΦΈΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΌΤΗΣΗΣ...3 11.2.1 Γενικό πλαίσιο επενδύσεων...3 11.2.2 Χρηματοδοτική Μίσθωση / Leasing...3 11.2.3 Εταιρίες κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών (Venture Capital)...3 11.2.4 Πρακτόρευση Επιχειρηματικών Απαιτήσεων / Factoring...3 11.2.5 Εκστρατεία για την προώθηση των επενδύσεων στην πγδμ...3 11.3 ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΕΣ ΈΝΑΡΞΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΊΑΣ ΜΙΑΣ ΝΈΑΣ ΕΠΙΧΕΊΡΗΣΗΣ...3 11.3.1 Διαδικασίες Έναρξης Ανώνυμης Εταιρείας...3 11.3.2 Διαδικασίες Έναρξης Ε.Π.Ε...3 11.3.3 Διαδικασίες Έναρξης Ο.Ε. / Ε.Ε....3 11.3.4 Διαδικασίες έναρξης μετοχικής ετερόρρυθμης εταιρίας...3 11.3.5 Έναρξης Ατομικής Επιχείρησης...3 11.3.6 Υποκατάστημα αλλοδαπής εταιρίας...3 11.3.7 Γραφείο Αντιπροσωπείας...3 11.4 ΠΟΛΙΤΙΚΈΣ ΥΓΙΟΎΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΎ...3 11.5 ΕΥΚΑΙΡΊΕΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΆ ΤΗΣ ΠΓΔΜ...3 11.6 ΕΜΠΌΔΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΊ ΚΊΝΔΥΝΟΙ ΕΠΕΝΔΎΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΠΓΔΜ...3 11.7 ΕΞΩΤΕΡΙΚΌ ΕΜΠΌΡΙΟ / ΤΕΛΩΝΕΙΑΚΟΊ ΔΑΣΜΟΊ...3 11.7.1 Εισαγωγικά στοιχεία...3 11.7.2 Περιορισμοί Εισαγωγών και Εξαγωγών...3 11.7.3 Τελωνειακές Επιβαρύνσεις και Φορολογία...3 11.7.4 Περιορισμοί στο Διεθνές Εμπόριο...3 12 ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΧΕΤΙΚΟ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ...3 12.1 ΝΟΜΙΚΌ ΠΛΑΊΣΙΟ ΊΔΡΥΣΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΏΝ ΜΕ ΚΕΦΆΛΑΙΑ ΑΠΌ ΞΈΝΕΣ ΕΠΕΝΔΎΣΕΙΣ...3 12.1.1 Ευθύνη σε νομικές συναλλαγές...3 12.1.2 Αντιπρόσωποι...3 12.2 ΚΑΘΕΣΤΏΣ ΕΠΑΝΑΠΑΤΡΙΣΜΟΎ ΚΕΦΑΛΑΊΩΝ ΚΑΙ ΚΕΡΔΏΝ...3 12.3 ΦΟΡΟΛΟΓΊΑ / ΒΑΣΙΚΆ ΣΤΟΙΧΕΊΑ...3 12.3.1 Εισαγωγή...3 12.3.2 Κατηγορίες Φορολογήσιμου Εισοδήματος...3 IDS ΕΠΕ Σελίδα iii
12.3.3 Απλοποιημένο φορολογικό καθεστώς για μικρές εταιρείες...3 12.3.4 Έμμεση Φορολογία...3 12.4 ΚΏΔΙΚΑΣ ΒΙΒΛΊΩΝ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΊΩΝ...3 12.4.1 Εισαγωγή...3 12.4.2 Υπόχρεοι σε τήρηση βιβλίων και στοιχείων...3 12.4.3 Τόπος τήρησης βιβλίων και στοιχείων χρόνος διαφύλαξης αυτών...3 12.4.4 Διαχειριστική Περίοδος...3 12.4.5 Παραβάσεις Κ.Β.Σ. Διοικητικές Κυρώσεις...3 12.5 ΝΟΜΙΚΌ ΠΛΑΊΣΙΟ ΑΓΟΡΆΣ ΑΚΙΝΉΤΩΝ...3 13 ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ...3 13.1 ΑΓΟΡΆ ΕΡΓΑΣΊΑΣ...3 13.2 ΕΡΓΑΣΙΑΚΈΣ ΣΧΈΣΕΙΣ...3 13.2.1 Απολαβές & Μισθοί...3 13.2.2 Αργίες και Περίοδοι αδείας...3 13.3 ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΌ ΣΎΣΤΗΜΑ...3 13.3.1 Κοινωνική ασφάλιση /Σύνταξη...3 13.4 ΑΛΛΟΔΑΠΟΊ ΕΡΓΑΖΌΜΕΝΟΙ ΤΡΊΤΩΝ ΧΩΡΏΝ...3 14 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ...3 14.1 ΠΑΡΕΧΌΜΕΝΕΣ ΕΝΙΣΧΎΣΕΙΣ...3 14.2 ΠΡΟΓΡΆΜΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΉΣ ΈΝΩΣΗΣ...3 14.3 ΕΛΛΗΝΙΚΌ ΠΛΑΊΣΙΟ ΣΤΉΡΙΞΗΣ ΕΠΕΝΔΎΣΕΩΝ...3 14.4 ΔΙΜΕΡΉΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΉ ΒΟΉΘΕΙΑ ΣΕ ΠΓΔΜ...3 14.5 ΆΜΕΣΕΣ ΞΈΝΕΣ ΕΠΕΝΔΎΣΕΙΣ...3 ΜΕΡΟΣ Δ - ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΕΘ... 3 15 ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΥΝΑΤΩΝ, ΑΔΥΝΑΤΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ, ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΕΕΘ...3 15.1 ΔΥΝΑΤΆ, ΑΔΎΝΑΤΑ ΣΗΜΕΊΑ, ΕΥΚΑΙΡΊΕΣ ΚΑΙ ΑΠΕΙΛΈΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΌ ΘΕΣΣΑΛΟΝΊΚΗΣ...3 16 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΕΘ...3 16.1 ΠΡΟΤΆΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΉ ΣΤΉΡΙΞΗ ΤΩΝ ΜΕΛΏΝ ΤΟΥ ΕΕΘ...3 17 ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΟΥ ΕΕΘ...3 17.1 ΟΡΙΣΜΌΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΏΝ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ...3 17.2 ΈΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΦΊΛ ΤΩΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΏΝ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ...3 17.3 ΣΥΝΘΉΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΊΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΈΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΏΝ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ...3 17.3.1 Η διαδοχή στις οικογενειακές επιχειρήσεις...3 17.4 ΤΡΌΠΟΙ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΊΑ ΕΝΊΣΧΥΣΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΏΝ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ...3 18 ΠΗΓΈΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΊΑ...3 IDS ΕΠΕ Σελίδα iv
Περιεχόμενα Πινάκων Πίνακας 1: Η δομή της ΚΠ INTERREG III...3 Πίνακας 2: INTERREG IIIA / Ελλάδα - πγδμ...3 Πίνακας 3: Κλαδική κατανομή επιχειρήσεων μελών του ΕΕΘ...3 Πίνακας 4: Το δυναμικό των επιχειρήσεων μελών του ΕΕΘ...3 Πίνακας 5: Κατανομή εγγεγραμμένων επιχειρήσεων - Βίτολα...3 Πίνακας 6: Κλίμακα Μισθωτών / Συνταξιούχων 2007...3 Πίνακας 7: Κλίμακα μη μισθωτών / Επαγγελματιών 2007...3 Πίνακας 8: Ανώτατα και κατώτατα όρια σύνταξης...3 Πίνακας 9: Πίνακας Αποζημίωσης Υπαλλήλων σε περίπτωση απόλυσης...3 Πίνακας 10: Πίνακας Αποζημίωσης Εργατοτεχνιτών...3 Πίνακας 11: Ελληνικές επιχειρήσεις, οι οποίες ενδυνάμωσαν την θέση τους με νέα κεφάλαια κατά το 2007...3 Πίνακας 12: Οι μεγαλύτερες ελληνικές επενδύσεις στην πγδμ (2006)...3 Πίνακας 13: Ταξινόμηση φορέων...3 Πίνακας 14: Στατιστικά απασχόλησης...3 Πίνακας 15: Πρόταση χρηματοδότησης ΙΡΑ για την πγδμ...3 Πίνακας 16: Τομείς μηχανισμού ΙΡΑ...3 Πίνακας 17: 1η Συνιστώσα IPA / Λειτουργικό Πρόγραμμα 2007-2009 (Δεύτερο Μέρος) σε εκατ....3 Πίνακας 18: Αναπτυξιακή βοήθεια στην πγδμ, (Πηγή: Government Secretariat for European Affairs in FYROM/ Aid Coordination Unit)...3 Πίνακας 19: Δυνατά αδύνατα σημεία, ευκαιρίες και απειλές...3 Περιεχόμενα Διαγραμμάτων Διάγραμμα 1: Κατανομή των ΜΜΕ στην Ελλάδα ανά Περιφέρεια...3 Διάγραμμα 2: Εξέλιξη δυναμικού επιχειρήσεων μελών του ΕΕΘ...3 Διάγραμμα 3: Διαδικασίες σύστασης Α.Ε., Πηγή: www.gge.gr (Γενική Γραμματεία Εμπορίου, Υπουργείο Ανάπτυξης)...3 Διάγραμμα 4: Διαδικασίες σύστασης ΕΠΕ, Πηγή: www.gge.gr (Γενική Γραμματεία Εμπορίου, Υπουργείο Ανάπτυξης)...3 Διάγραμμα 5: Διαδικασίες σύστασης Ο.Ε. / Ε.Ε....3 Διάγραμμα 6: Κατανομή πόρων ανά Περιφέρεια...3 Εικόνα 1: Επενδυτικές ζώνες στην Ελλάδα, Πηγή: www.elke.gr...3 IDS ΕΠΕ Σελίδα v
ΜΕΡΟΣ Α - ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ INTERREG IIIA Το INTERREG III είναι μια κοινοτική πρωτοβουλία που στοχεύει να δραστηριοποιήσει τους φορείς στην Ε.Ε. ως προς την διαπεριφερειακή συνεργασία στην ΕΕ για την περίοδο 2000-2006. Χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ). Η κοινοτική πρωτοβουλία INTERREG III είναι σχεδιασμένη για να ενισχύσει την οικονομική και κοινωνική συνοχή σε όλη την ΕΕ, με την ενθάρρυνση της ισορροπημένης ανάπτυξης της ηπείρου μέσω διασυνοριακής, διακρατικής και διαπεριφερειακής συνεργασίας. Ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στην ενσωμάτωση μακρινών περιοχών και εκείνων που μοιράζονται τα εξωτερικά σύνορα με τα νέα κράτη μέλη. Το πρόγραμμα INTERACT διευκολύνει και ενθαρρύνει την ανταλλαγή εμπειριών και τεχνογνωσίας, συμβάλλοντας έτσι στην επίτευξη των στόχων της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας INTERREG III. Το πρόγραμμα INTERREG III διαιρείται σε 3 Δέσμες: INTERREG IIIA INTERREG IIIB INTERREG IIIC INTERACT & ESPON Δέσμη A Δέσμη B Δέσμη Γ Διασυνοριακή συνεργασία Διεθνική συνεργασία Διαπεριφερειακή συνεργασία Η Διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ των παρακείμενων περιοχών (GR-BUL, GR-FYROM, GR-IT, GR-AL, GR-CY) στοχεύει να αναπτύξει διασυνοριακά κοινωνικά και οικονομικά κέντρα μέσω των κοινών στρατηγικών ανάπτυξης. Η Διεθνική συνεργασία (CADSES, MEDOCC, ARCHIMED) εμπλέκει εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές και στοχεύει στην προώθηση της καλύτερης ολοκλήρωσης μέσα στην Ένωση μέσω του σχηματισμού μεγάλων ομάδων ευρωπαϊκών περιοχών. Ο στόχος της διαπεριφερειακής συνεργασίας σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα των πολιτικών και των οργάνων για περιφερειακή ανάπτυξη και συνοχή. Για την απλοποίηση της διαχείρισης του προγράμματος, η περιοχή της ΕΕ διαιρέθηκε σε τέσσερις ζώνες προγράμματος - βόρεια, δυτική, νότια και ανατολική. Τα προγράμματα INTERACT και ESPON στοχεύουν στην αξιολόγηση του προγράμματος INTERREG III και στην προώθηση της ανταλλαγής εμπειριών και καλής πρακτικής, ειδικότερα μέσω της δικτύωσης σύμφωνα με την εμπειρία που αποκτιέται μέσα σε διασυνοριακή, διαπεριφερειακή και διεθνική συνεργασία. Πίνακας 1: Η δομή της ΚΠ INTERREG III To Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «INTERREG III Α/CARDS Ελλάδα - Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας» 2000-2006, εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την απόφαση αρ. E (2002) 118 /19-03-2002. Για την εξάλειψη των προβλημάτων που ανέκυψαν στην υλοποίηση τόσο αυτού, όσο και άλλων αντίστοιχων διασυνοριακών προγραμμάτων (η έλλειψη χρηματοδοτικού μέσου για την άλλη πλευρά, οι αυξημένες ανάγκες συντονισμού με άλλα προγράμματα και άλλα χρηματοδοτικά μέσα, η ύπαρξη πολλών μηχανισμών διαχείρισης απομακρυσμένων γεωγραφικά μεταξύ τους κ.α.), η Επιτροπή, με την Ανακοίνωση της 1ης Ιουλίου 2003 με τίτλο «Χαράζοντας το Δρόμο για ένα Νέο IDS ΕΠΕ Σελίδα 1 από 134
Μέσο Γειτνίασης», πρότεινε μία νέα έννοια Προγραμμάτων Γειτνίασης που θα λειτουργήσουν μεταξύ 2004 και 2006, πριν την εισαγωγή του Μέσου Γειτνίασης το 2007. Το πρόγραμμα μετατράπηκε σε «Πρόγραμμα Γειτνίασης Ελλάδα - Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας» με την απόφαση αναθεώρησης 6-II-2006 E(2006)394 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ αναθεωρήθηκε εκ νέου με την απόφαση 3-IV-2007 E(2007)1629. Οι συνολικοί πόροι του Προγράμματος για την Ελλάδα ανέρχονται σε 101.483.334, εκ των οποίων τα 73.000.000 αποτελούν την κοινοτική συμμετοχή (συμμετοχή του ΕΤΠΑ - Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης), τα 24.333.334 την εθνική συμμετοχή και τα 4.150.000 την ιδιωτική συμμετοχή. Oι επιλέξιμες περιοχές εφαρμογής του Προγράμματος είναι: Για την Ελλάδα: Οι Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας (Νομοί Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Πέλλας), και Δυτικής Μακεδονίας (Νομός Φλωρίνης). Για την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας: Οι Δήμοι Οχρίδας Ρέσεν, Μπίτολα, Μογκίλα, Νόβατσι, Πρίλεπ, Καβάνταρτσι, Ντεμίρ Καπίγια, Βαλάντοβο, Γευγελή, Μπόγκτανσι, Δοϊράνης, Στρούμιτσα, Μποσίλοβο, Νόβο Σέλο, Στρούγκα, Ντέμπαρτσα, Βέβτσανι, Ντεμίρ Χισάρ, Ντολνένι, Κριβογάσθανι, Κρούσεβο, Νεγκότινο, Ρόσομαν, Ντέμπαρ, Κεντρική Ζούπα και Βασίλεβο. Πίνακας 2: INTERREG IIIA / Ελλάδα - πγδμ IDS ΕΠΕ Σελίδα 2 από 134
1.1 Παρουσίαση του έργου Αντικείμενο του Έργου είναι η «Καταγραφή και παρακολούθηση των επιχειρηματικών συναλλαγών με σκοπό την ανάδειξη διασυνοριακής επιχειρηματικής συνεργασίας και δικτύωση ΜΜΕ στο Νομό Θεσσαλονίκης και στην πγδμ». Το προτεινόμενο έργο έχει άμεση σχέση με την ενίσχυση της διασυνοριακής επιχειρηματικότητας, καθώς συμπεριλαμβάνει στις δράσεις του τις ενέργειες που θα ενισχύσουν μια μεγάλη γκάμα επιχειρήσεων του νομού, που είτε συνεργάζονται, είτε επιθυμούν να συνεργαστούν με επιχειρήσεις της πγδμ. Στόχος του έργου είναι η εδραίωση αλλά και η βελτίωση των οικονομικών και εμπορικών σχέσεων μεταξύ του φορέα από τον Νομό Θεσσαλονίκης και του φορέα εταίρου της Π.Γ.Δ.Μ. Ειδικότερα, αναμένεται να: Προωθηθούν οι διασυνοριακές επιχειρηματικές συνεργασίες Ενισχυθούν οι φορείς υποστήριξης επιχειρήσεων Ενισχυθούν οι ιδιωτικοί φορείς Δημιουργηθούν νέες δομές συνεργασίας Τα αποτελέσματα των προτεινόμενων δράσεων αναμένεται να είναι ιδιαίτερα ευνοϊκά για τις επιχειρήσεις του Νομού που θα αναπτύξουν διασυνοριακή δραστηριότητα, με άμεσα αλλά κυρίως μακροπρόθεσμα οικονομικά οφέλη. Επιπλέον, στους άμεσα ωφελούμενους των διασυνοριακών επιχειρηματικών δράσεων εντάσσεται και το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, καθώς με την αναμενόμενη οικονομική άνθιση θα αυξηθεί η απασχόληση και η κοινωνικοοικονομική ευημερία όπως και σχετικοί ενδιαφερόμενοι φορείς. Αναλυτικότερα το έργο αποτελείται από τα παρακάτω υποέργα: Υποέργο 1: Καταγραφή παρούσας κατάστασης και σύνταξη οδηγού επενδύσεων για την ανάπτυξη διασυνοριακής επιχειρηματικότητας Υποέργο 2: Υποστήριξη διασυνοριακής επιχειρηματικότητας Υποέργο 3: Ενέργειες δημοσιότητας Σκοπός του Έργου είναι να συμβάλει: Στην προώθηση διασυνοριακών συνεργασιών στον τομέα της επιχειρηματικότητας, για τη δημιουργία δικτύων που θα προάγουν την οικονομική ανάπτυξη των περιοχών. Στην ενίσχυση ιδιωτικών φορέων ώστε να αναπτύξουν σε ιδιωτική βάση συμφωνίες επιχειρηματικής συνεργασίας Το παρόν παραδοτέο αποτελεί προϊόν του Υποέργου 1 IDS ΕΠΕ Σελίδα 3 από 134
2 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΦΟΡΕΩΝ 2.1 Επαγγελματικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης (ΕΕΘ) Το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης σύμφωνα με το Ν.2081/92 αποτελεί Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου και είναι υποχρεωτική, αυτοτελής και ανεξάρτητη Ένωση Φυσικών και Νομικών Προσώπων που ασκούν εμπορική και επαγγελματική δραστηριότητα στο Νομό Θεσσαλονίκης και τελεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Ανάπτυξης. Έχει 53.000 επαγγελματίες μέλη που δραστηριοποιούνται στους τομείς του εμπορίου, της παροχής υπηρεσιών και του τουρισμού. Σκοπός του Επιμελητηρίου είναι η προστασία και ανάπτυξη των επαγγελματιών και γενικότερα η οικονομική πρόοδος της χώρας. Προβάλλει και προωθεί τα προβλήματα και τα συμφέροντα των μελών του στα αρμόδια όργανα της πολιτείας και λειτουργεί ως σύμβουλός της. Το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, στα πλαίσια της θεσμικής αποστολής του, έχει συμβουλευτικό ρόλο προς τα αρμόδια όργανα της πολιτείας αλλά και προς τα μέλη του, τα συμφέροντα των οποίων υποστηρίζει και προωθεί. Με τις προτάσεις του προς τους αρμόδιους κυβερνητικούς φορείς, τη συνεργασία του με συνδικαλιστικούς και κοινωνικούς φορείς της Θεσσαλονίκης για οικονομικά, κοινωνικά και αναπτυξιακά θέματα, την ανάπτυξη των διεθνών σχέσεων με επιμελητήρια της Ε.Ε. και των Βαλκανίων, την οργάνωση επιχειρηματικών αποστολών στο εξωτερικό, τη συμμετοχή του σε κοινοτικά προγράμματα, τον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεών του και την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης επιδιώκει να ανταποκριθεί στον σύγχρονο ρόλο του και να γίνει πραγματικός σύμβουλος των μελών του. Για την επιτυχή υλοποίηση του ρόλου του το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης: Παρέχει συμβουλευτική υποστήριξη στα μέλη του Σε συνεργασία με άλλα επιμελητήρια και φορείς συμμετέχει σε προγράμματα ηλεκτρονικού εμπορίου με σκοπό την υποστήριξη των επιχειρήσεων και την προσαρμογή τους στο επιχειρηματικό περιβάλλον Συμμετέχει σε προγράμματα για την ενίσχυση της γυναικείας επιχειρηματικότητας με σκοπό την ανάπτυξη νέων επιχειρηματικών πρωτοβουλιών Συμμετέχει σε προγράμματα, υποβάλλει προτάσεις και υποστηρίζει την συμμετοχή των επαγγελματιών σε αυτά Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η κλαδική κατανομή των επιχειρήσεων μελών του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης: Περιγραφή Δραστηριότητας Σύνολο Μελών Λιανικό εμπόριο καινούργιων ειδών σε ειδικευμένα καταστήματα 7.947 36% Λιανικό εμπόριο τροφίμων, ποτών και καπνού σε ειδικευμένα καταστήματα 4.226 19% Άλλο λιανικό εμπόριο καινούργιων ειδών σε ειδικευμένα καταστήματα 3.153 14% Εμπόριο, συντήρηση και επισκευή αυτοκινήτων οχημάτων και μοτοσικλετών λιανική πώληση καυσίμων οχημάτων % 2.585 12% Λιανικό εμπόριο σε μη ειδικευμένα καταστήματα 2.217 10% Λιανικό εμπόριο που δεν διενεργείται σε καταστήματα 692 3% Λιανικό εμπόριο ιατροφαρμακευτικών ειδών, καλλυντικών και ειδών τουαλέτας 302 1% Λιανικό εμπόριο μεταχειρισμένων ειδών σε καταστήματα 64 0% Λιανικό εμπόριο (Λοιπά): Διάφορα επαγγέλματα + Γενικό εμπόριο - Αντιπροσωπείες 1.159 5% ΛΙΑΝΙΚO ΕΜΠOΡΙΟ 22.345 100% Άλλες επιχειρηματικές δραστηριότητες 5.193 28% Κατασκευές 3.240 17% 44% IDS ΕΠΕ Σελίδα 4 από 134
Εκμίσθωση μηχανημάτων και εξοπλισμού χωρίς χειριστή εκμίσθωση ειδών ατομικής και οικιακής χρήσης 2.124 11% Δραστηριότητες συναφείς με τις δραστηριότητες ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών 2.121 11% Εκπαίδευση 1.507 8% Δραστηριότητες σχετικές με ακίνητη περιουσία 1.059 6% Βοηθητικές και συναφείς προς τις μεταφορές δραστηριότητες 960 5% Άλλες δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών 680 4% Πληροφορική και συναφείς δραστηριότητες 568 3% Ψυχαγωγικές, πολιτιστικές και αθλητικές δραστηριότητες 459 2% Χερσαίες μεταφορές. Μεταφορές μέσω αγωγών 27 0% Υγεία και κοινωνική μέριμνα 202 1% Ταχυδρομεία και τηλεπικοινωνίες 156 1% Εκδόσεις, εκτυπώσεις και αναπαραγωγή προεγγεγραμμένων μέσων εγγραφής ήχου και εικόνας και μέσων πληροφορικής 122 1% Γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα και συναφείς βοηθητικές δραστηριότητες 93 1% Διάθεση λυμάτων και απορριμμάτων υγιεινή και παρόμοιες δραστηριότητες 37 0% Κατασκευή επίπλων λοιπές βιομηχανίες μ.α.κ. 7 0% Χονδρικό εμπόριο και εμπόριο με προμήθεια, εκτός από το εμπόριο αυτοκινήτων οχημάτων και μοτοσικλετών 1 0% ΥΠΗΡΕΣIΕΣ 18.556 100% Ξενοδοχεία - Λοιπά καταλύματα 127 19% Δραστηριότητες ταξιδιωτικών πρακτορείων και επιχειρήσεων οργανωμένων εκδρομών: δραστηριότητες παροχής τουριστικής βοήθειας μ.α.κ. 36% 540 81% ΤΟΥΡΙΣΜOΣ 667 100% Εστιατόρια 3.536 38% Μπαρ 3.421 37% Καφενεία 1.701 18% Καντίνες 686 7% ΕΣΤIΑΣΗ 9.344 100% ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 50.912 1% 18% 100% Πίνακας 3: Κλαδική κατανομή επιχειρήσεων μελών του ΕΕΘ 2.2 Περιφερειακό Κέντρο Επιχειρηματικής Υποστήριξης της Βίτολα (RESC BITOLA) Το RESC Bitola (Περιφερειακό Κέντρο Επιχειρηματικής Υποστήριξης) είναι ένα από τα 45 Περιφερειακά Κέντρα που ιδρύθηκαν στο πλαίσιο του Ολοκληρωμένου Προγράμματος Ανάπτυξης ΜΜΕ του PHARE, με κύριο στόχο την υποστήριξη της τοπικής οικονομίας με ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών συμβουλευτικής και πληροφορικής στις ΜΜΕ. Ο στόχος του RESC Bitola είναι η δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας των ΜΜΕ εντός και εκτός των ορίων της Bitola. Ο βασικότερος ρόλος του RESC Bitola είναι η υποστήριξη των ΜΜΕ ώστε να αποκτήσουν τις απαιτούμενες ικανότητες και δυνατότητες για την επιβίωσή τους και για την ανάπτυξη ενός αυξανόμενα ανταγωνιστικού περιβάλλοντος. Για την επιτυχή υλοποίηση του ρόλου του, το RESC Bitola: Παρέχει συμβουλές και πληροφορίες σε δυνητικούς και υπάρχοντες επιχειρηματίες Παρέχει βιβλιοθήκη πληροφοριών Βοηθά τους επιχειρηματίες στην προετοιμασία επενδυτικών σχεδίων και εφαρμογών πιστώσεων από τράπεζες Οργανώνει και υλοποιεί εκπαιδευτικά σεμινάρια για επιχειρηματίες IDS ΕΠΕ Σελίδα 5 από 134
Υποστηρίζει τις ΜΜΕ σχετικά με την πρόσβασή τους σε τραπεζικές πιστώσεις και λειτουργεί ως τοπικός εκπρόσωπος για τις πιστώσεις του PHARE προς τις ΜΜΕ Υποστηρίζει την ταυτοποίηση επιχειρηματικών ευκαιριών ανάπτυξης Βοηθά τις ΜΜΕ στην αντιμετώπιση προβλημάτων γενικότερα Υποστηρίζει τις εξαγωγές προς την ΕΕ Ενισχύει τη σύνδεση ΜΜΕ με αντίστοιχες σχετικές εταιρίες από τις γειτονικές χώρες Παρέχει εμπορικές, τεχνικές και χρηματο-οικονομικές υπηρεσίες Ετοιμάζει προφίλ εταιριών και προωθητικό υλικό Βοηθά τους πελάτες με παρουσιάσεις και συναντήσεις σε εκθέσεις, κλπ Το RESC Bitola συμμετέχει σε ποικίλα προγράμματα διασυνοριακής συνεργασίας, ειδικά στους ακόλουθους τομείς: Ανάπτυξη ΜΜΕ Τουρισμός και περιβάλλον Σύνδεση των τοπικών ΜΚΟ και επιχειρηματικών ενώσεων και βελτίωση των ικανοτήτων των τοπικών φορέων IDS ΕΠΕ Σελίδα 6 από 134
3 ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΑΙ ΕΓΧΩΡΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 3.1 Το διεθνές και ευρωπαϊκό οικονομικό περιβάλλον Οι διεθνείς οικονομικές εξελίξεις το 2007 παρουσίασαν υψηλούς ρυθμούς ανόδου της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας παρά το γεγονός ότι χαρακτηρίστηκαν από την αναταραχή στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές καθώς και από τη μεγάλη άνοδο των διεθνών τιμών του πετρελαίου και των τροφίμων. Για το τρέχον έτος ο ρυθμός ανάπτυξης αναμένεται να επιβραδυνθεί αισθητά τόσο στη ζώνη του ευρώ όσο και στην παγκόσμια οικονομία κυρίως λόγω των επιπτώσεων της διεθνούς χρηματοπιστωτικής αναταραχής. Ειδικότερα και σύμφωνα με την Έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας «...το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει ότι ο ρυθμός ανόδου του παγκόσμιου ΑΕΠ θα υποχωρήσει στο 3,7% σε σχέση με το 4,9% το 2007. Στη ζώνη του ευρώ, ο ετήσιος ρυθμός ανόδου του ΑΕΠ θα επιβραδυνθεί φέτος και θα διαμορφωθεί μεταξύ 1,3% και 2,1% έναντι 2,6% το 2007. Η διεθνής χρηματοπιστωτική αναταραχή οδήγησε και σε διαταραχή της ομαλής λειτουργίας διαφόρων τομέων των αγορών χρήματος. Η επέκταση της αρχικής διαταραχής και σε άλλες αγορές και η διατήρηση της αβεβαιότητας όσον αφορά στις εξελίξεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές έχουν αυξήσει περαιτέρω τους κινδύνους γα χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης. Οι αγορές συναλλάγματος έχουν κι αυτές επηρεαστεί από την αναταραχή. Στη χρηματοπιστωτική αγορά των ΗΠΑ, ειδικότερα, οι συνθήκες μάλλον θα εξακολουθήσουν να χαρακτηρίζονται από μεγάλη μεταβλητότητα και η είσοδος της αμερικάνικης οικονομίας σε ύφεση είναι πλέον γεγονός. Η επιβράδυνση της ανόδου της οικονομικής δραστηριότητας στις ΗΠΑ έχει ασκήσει περιορισμένη αρνητική επίδραση στην οικονομία του ευρώ ενώ οι επιπτώσεις είναι περισσότερο ορατές σε οικονομίες που έχουν σημαντικές εμπορικές συναλλαγές με τις ΗΠΑ. Παράλληλα, η παγκόσμια οικονομία αντιμετωπίζει σημαντικούς πληθωριστικούς κινδύνους. Η αβεβαιότητα για τη μελλοντική πορεία των διεθνών τιμών του πετρελαίου και των τροφίμων αναμένεται να οδηγήσει σε υψηλό πληθωρισμό για κάποιο διάστημα. Συγκεκριμένα το Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους ο πληθωρισμός είχε φτάσει το 8,7% στην Κίνα, το 4% στις ΗΠΑ και το 3,3% στη ζώνη του ευρώ. Στη ζώνη του ευρώ ο ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού μάλλον θα παραμείνει σε υψηλά επίπεδα, προβλέπεται να υποχωρήσει σταδιακά χωρίς όμως να πλησιάσει το 2% κατά τη διάρκεια του έτους. 3.2 Το εγχώριο οικονομικό περιβάλλον Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις της ΕΣΥΕ, το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 4% το 2007, έναντι 4,2% τ0 2006. Ο ρυθμός ανόδου του ΑΕΠ το 2007 και πάλι υπερέβη τον αντίστοιχο ρυθμό της ευρωζώνης (2,6%) και η ελληνική οικονομία παρέμεινε μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες της ΕΕ. Οι δυσμενείς εξελίξεις στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον είχαν το 2007 περιορισμένες επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία. Για το τρέχον έτος όμως υπάρχει ο κίνδυνος οι επιπτώσεις στα μακροοικονομικά μεγέθη να είναι πιο σημαντικές. Ο υψηλός ρυθμός ανόδου της οικονομικής δραστηριότητας το 2007 οφείλεται, όπως και τα προηγούμενα έτη, στη θετική συμβολή της εγχώριας ζήτησης (τόσο της ιδιωτικής κατανάλωσης όσο και των επενδύσεων) ενώ η μεταβολή του πραγματικού ισοζυγίου επέδρασε ανασχετικά στο ρυθμό ανόδου του ΑΕΠ. Ο πληθωρισμός το 2007 υποχώρησε στο 3% από 3,3% το 2006. Η υποχώρηση αυτή οφείλεται κυρίως σε προσωρινούς ευνοϊκούς παράγοντες, ιδίως όσον αφορά στην εξέλιξη της τιμής των καυσίμων, οι οποίοι στη συνέχεια αντιστράφηκαν. Το τέταρτο τρίμηνο του 2007 ο ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού διαμορφώθηκε σε υψηλότερο επίπεδο από ότι το αντίστοιχο τρίμηνο του 2006 (3,6% έναντι 3,2%). Η αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας το 2007 συνοδεύτηκε από άνοδο της απασχόλησης κατά 1,3% και μείωση του ποσοστού ανεργίας κατά 8,3%. Η άνοδος της απασχόλησης προήλθε κυρίως από τον ιδιωτικό μη αγροτικό τομέα και δευτερευόντως από το δημόσιο τομέα ενώ στον αγροτικό τομέα η απασχόληση συνέχισε να μειώνεται. Το ποσοστό απασχόλησης στην ελληνική αγορά εργασίας εξακολουθεί να είναι ακόμη αρκετά χαμηλότερο από το μέσο όρο της ΕΕ (61,4% έναντι IDS ΕΠΕ Σελίδα 7 από 134
66,2%). Η απόκλιση αυτή αντανακλά το πολύ χαμηλότερο ποσοστό της γυναικείας απασχόλησης στην Ελλάδα. Το έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε σημαντικά και ανήλθε στο 14,1% του ΑΕΠ από 11,1% το 2006. Στη διαμόρφωση του ελλείμματος έχει συντελέσει η υποχώρηση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Οι προοπτικές μείωσης του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών κατά τα αμέσως επόμενα έτη δεν είναι ιδιαίτερα ευοίωνες και το έλλειμμα εκτιμάται ότι θα παραμείνει περίπου σταθερό ως ποσοστό του ΑΕΠ το 2008. 3.3 Οι Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις στην Ελλάδα Σύμφωνα με την σύσταση της Ευρωπαϊκή Επιτροπή του 2003, ο ορισμός για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι ο ακόλουθος: Ως μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που στο εξής θα καλούνται «ΜΜΕ», ορίζονται οι επιχειρήσεις οι οποίες: Απασχολούν λιγότερους από 250 εργαζομένους, Έχουν ετήσιο κύκλο εργασιών που δεν υπερβαίνει τα 50 εκατ. ή έχουν ετήσιο συνολικό ισολογισμό που δεν υπερβαίνει τα 43 εκατ., και πληρούν το κριτήριο ανεξαρτησίας, δηλαδή δεν ανήκουν, κατά ποσοστό 25% ή περισσότερο του κεφαλαίου ή των δικαιωμάτων ψήφου, σε μια επιχείρηση ή, από κοινού, σε περισσότερες επιχειρήσεις, οι οποίες δεν ανταποκρίνονται στους ορισμούς της ΜΜΕ ή της μικρής επιχείρησης (ανάλογα με την περίπτωση). Η διάκριση μεταξύ πολύ μικρών, μικρών και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεων γίνεται ως ακολούθως Πολύ μικρές επιχειρήσεις: απασχολούν λιγότερα από 10 άτομα Μικρές επιχειρήσεις: απασχολούν λιγότερα από 49 άτομα και έχουν είτε ένα ετήσιο κύκλο εργασιών που δεν ξεπερνά τα 10 εκ., ή ένα ετήσιο σύνολο ισολογισμού που δεν ξεπερνά τα 10 εκ.. Μεσαίες επιχειρήσεις : απασχολούν λιγότερα από 249 άτομα και έχουν είτε ένα ετήσιο κύκλο εργασιών που δεν ξεπερνά τα 50 εκ., ή ένα ετήσιο σύνολο ισολογισμού που δεν ξεπερνά τα 43 εκ.. Η Ελλάδα είναι μία από τις χώρες της ΕΕ με τους υψηλότερους ρυθμούς επιχειρηματικότητας (17% του ενεργού πληθυσμού έχει εμπλακεί σε κάποιου είδους επιχειρηματική δραστηριότητα και 15% πρόκειται να ξεκινήσει μια νέα επιχείρηση τα επόμενα τρία χρόνια). Η ελληνική Πολιτεία προωθεί μέτρα για την ενίσχυση των νέων επιχειρηματιών, τον εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων επιχειρήσεων, την πρόσβαση σε χρηματοδοτικούς πόρους, την απλούστευση των διαδικασιών λειτουργίας των επιχειρήσεων, τη συγκρότηση δικτύων one-stop-shop και την αναμόρφωση της εταιρικής φορολογίας και των επενδυτικών κινήτρων. Με βάση τα στοιχεία της ΕΣΥΕ / Μητρώο Επιχειρήσεων 2002, η ποσοστιαία κατανομή των επιχειρήσεων στην Ελλάδα ανά Περιφέρεια παρουσιάζεται στο παρακάτω διάγραμμα IDS ΕΠΕ Σελίδα 8 από 134
Διάγραμμα 1: Κατανομή των ΜΜΕ στην Ελλάδα ανά Περιφέρεια 3.3.1 Οι Μικρομεσαίες επιχειρήσεις στο Νομό Θεσσαλονίκης Το συνολικό δυναμικό των επιχειρήσεων του Νομού Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με τον αριθμό των μελών των τριών Επιμελητηρίων ΕΕΘ, ΕΒΕΘ και ΒΕΘ συγκροτείται από 92.264 επιχειρήσεις. Από το παραπάνω σύνολο των επιχειρήσεων του Νομού Θεσσαλονίκης (92.264) στο Επαγγελματικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης είναι εγγεγραμμένες 50.912 επιχειρήσεις (ποσοστό 55%), ενώ στα άλλα δύο Επιμελητήρια ΕΒΕΘ και ΒΕΘ αντιστοιχούν 19.254 (ποσοστό 21%) και 22.098 (ποσοστό 24%) επιχειρήσεις αντίστοιχα. Όσον αφορά στην κατανομή τους στους Τομείς Εμπορίου, Υπηρεσιών και Μεταποίησης σημειώνεται ότι ο κύριος όγκος των επιχειρήσεων (78%) αφορά σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς του Εμπορίου και των Υπηρεσιών, σε ποσοστά 40% και 38% αντίστοιχα, ενώ η μεταποίηση καταλαμβάνει μόλις το υπόλοιπο 22%. Ειδικότερα : Τα μέλη του ΕΕΘ αντιπροσωπεύουν ποσοστό 60% των συνολικών εμπορικών επιχειρήσεων του Νομού και ποσοστό 83% των επιχειρήσεων παροχής Υπηρεσιών. Το υπόλοιπο 40% των εμπορικών επιχειρήσεων είναι μέλη του ΕΒΕΘ, όπως επίσης και ένα μικρό σχετικά μέρος των επιχειρήσεων του Τομέα των Υπηρεσιών (ποσοστό 11%). Όσον αφορά στον Τομέα της Μεταποίησης η συντριπτική πλειοψηφία (ποσοστό 98%) αφορά σε Βιοτεχνικές επιχειρήσεις, μέλη του ΒΕΘ, ενώ ο βιομηχανικός τομέας του Νομού Θεσσαλονίκης συγκροτείται από 345 μονάδες μέλη του ΕΒΕΘ. Πάντως, σε σχέση με τον παραπάνω συνολικό αριθμό επιχειρήσεων θα πρέπει να σημειωθούν τα ακόλουθα: Ο αριθμός των επιχειρήσεων του Νομού Θεσσαλονίκης προέκυψε ως το άθροισμα των μελών των τριών Επιμελητηρίων, σύμφωνα με τα στοιχεία των αντίστοιχων μητρώων μελών, Στον παραπάνω συνολικό αριθμό επιχειρήσεων δεν περιλαμβάνονται οι επιχειρήσεις παροχής Υπηρεσιών μέλη του Οικονομικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης. Τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις του Νομού Θεσσαλονίκης είναι παρόμοια με αυτά των επιχειρήσεων όλης της χώρας: Η μεγάλη φορολογική επιβάρυνση και το ασταθές φορολογικό πλαίσιο Οι δυσβάσταχτες ασφαλιστικές εισφορές IDS ΕΠΕ Σελίδα 9 από 134
Η γραφειοκρατία Η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων του νομού είναι επιχειρήσεις μικρές, όχι σύμφωνα με τον επίσημο ορισμό της Ε.Ε., αλλά οικογενειακές επιχειρήσεις. Έλλειψη επαρκούς στελέχωσης Έλλειψη τεχνικής και χρηματοοικονομικής υποστήριξης για την επέκταση ή την αναβάθμιση των Εμπορικών Επιχειρήσεων και των Επιχειρήσεων Παροχής Υπηρεσιών 3.3.2 Η εξέλιξη του δυναμικού των επιχειρήσεων μελών του ΕΕΘ Το συνολικό δυναμικό των επιχειρήσεων εγγεγραμμένων μελών του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης ανέρχεται σε 50.912 επιχειρήσεις σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΕΘ, όπως φαίνεται και στον παρακάτω πίνακα. Μέλη του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης (ΕΕΘ) Αριθμός μελών Εμπόριο % Υπηρεσίες % Μεταποίηση % Λιανικό εμπόριο 22.345 22.345 60% Υπηρεσίες 18.556 18.556 Τουρισμός 667 667 Εστίαση 9.344 9.344 Σύνολο μελών ΕΕΘ 50.912 28.567 83% Πίνακας 4: Το δυναμικό των επιχειρήσεων μελών του ΕΕΘ Οι επιχειρήσεις μέλη του ΕΕΘ αντιστοιχούν στο 55% του συνόλου των επιχειρήσεων στο Νομό Θεσσαλονίκης ενώ αντιπροσωπεύουν το 60% των συνολικών εμπορικών επιχειρήσεων του Νομού και το 83% των επιχειρήσεων παροχής Υπηρεσιών. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση κινητικότητας επιχειρήσεων - Έκδοση 2007, ο ρυθμός δημιουργίας νέων επιχειρήσεων σημείωσε σημαντική άνοδο της τάξης του 9,8%, στο νομό Θεσσαλονίκης, σε σχέση με τις αντίστοιχες του 2006. Η αύξηση αυτή, που παρατηρήθηκε και το 2006 σε σχέση με το 2005, αλλά σε ηπιότερους ρυθμούς, αποδίδεται σε δύο λόγους: 1ον Στην ενίσχυση επιδοτήσεις, μέσω των κοινοτικών προγραμμάτων, για τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων, αλλά και την διατήρηση των υφιστάμενων. 2ον Στην αύξηση της μακροχρόνιας ανεργίας. Πολλοί έχουν παραμείνει αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα άνεργοι και βλέπουν την ανάπτυξη επιχειρηματικής δράσης ως λύση για την επαγγελματική τους αποκατάσταση. Για το έτος 2007, στο ΕΕΘ εγγράφηκαν 6.000 επιχειρήσεις ενώ υπήρξαν 3.751 διαγραφές. Το ΕΕΘ ακολουθεί μια σταθερά ανοδική πορεία την τελευταία τριετία αναφορικά με το πλήθος των νέων εγγεγραμμένων επιχειρήσεων. Αυτό απεικονίζεται στο παρακάτω διάγραμμα. IDS ΕΠΕ Σελίδα 10 από 134
Διάγραμμα 2: Εξέλιξη δυναμικού επιχειρήσεων μελών του ΕΕΘ Στο λιανικό εμπόριο δημιουργήθηκαν 1.419 επιχειρήσεις όλων των ειδών, αλλά διέκοψαν τη λειτουργία τους 1.138. Από ανάλογη αβεβαιότητα διακρίνεται και η εστίαση (οι εγγραφές ήταν 850 και οι διαγραφές 802), ενώ κάμψη παρατηρείται στο ρυθμό αύξησης επιχειρήσεων στον κλάδο των κατασκευών ακινήτων. Οι εγγραφές το 2007 ήταν 755 από 892 το 2006, ωστόσο οι επιχειρήσεις του χώρου εξακολουθούν να έχουν περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης (264 διαγραφές το 2007 και 326 διαγραφές το 206). Δυναμική πορεία (με τις εγγραφές να είναι υπερτερούν σημαντικά των διαγραφών) εμφανίζουν οι κλάδοι των οδικών μεταφορών (392 εγγραφές και 75 διαγραφές) της διαφήμισης (92 εγγραφές και 30 διαγραφές), της γραμματείας και μετάφρασης (81 εγγραφές και 29 διαγραφές), παροχής υπηρεσιών φύλαξης (30 εγγραφές και 11 διαγραφές), των κομμωτηρίων κουρείων (74 εγγραφές, 39 εγγραφές), παροχής επιχειρηματικών συμβουλών (114 εγγραφές και 42 διαγραφές), εκδόσεων λογισμικού (102 εγγραφές και 48 διαγραφές), ενώ το ενδιαφέρον προσελκύουν και νέα κλάδοι, όπως φυσικής ευεξίας (23 εγγραφές και 7 διαγραφές) και της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (14 εγγραφές και μηδενικές διαγραφές). Σε όλους τους επιμέρους κλάδους ανά ΣΤΑΚΟΔ, εμφανίζεται θετικό ισοζύγιο. Στον κλάδο των κατασκευών (ΣΤΑΚΟΔ 45), καταγράφηκαν 588 εγγραφές και 173 διαγραφές, ενώ στον κλάδο του εμπορίου, συντήρησης και επισκευής οχημάτων (ΣΤΑΚΟΔ 50) 127 επιχειρήσεις εγγράφηκαν και 105 διαγράφηκαν από τα μητρώα του επιμελητηρίου. Στο χονδρικό εμπόριο (ΣΤΑΚΟΔ 51), υπήρξαν 107 εγγραφές και 43 διαγραφές, ενώ στο λιανικό εμπόριο (ΣΤΑΚΟΔ 52), πραγματοποιήθηκαν 1.785 εγγραφές και 1.360 διαγραφές. Οι εγγραφές επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στο λιανικό εμπόριο καλύπτουν το 30% των συνολικών εγγραφών του έτους για το ΕΕΘ. Στον κλάδο της εστίασης (ΣΤΑΚΟΔ 55), το 2007 έγιναν 861 εγγραφές και 806 διαγραφές και στον κλάδο των μεταφορών (ΣΤΑΚΟΔ 60) 356 εγγραφές και 63 διαγραφές. Στον κλάδο των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων παροχής υπηρεσιών με ΣΤΑΚΟΔ 74 που μεταξύ άλλων αφορά διαφημιστικές εργασίες, συμβούλων, έρευνας κλπ, έγιναν 612 εγγραφές και 251 διαγραφές. Τέλος στην εκπαίδευση (ΣΤΑΚΟΔ 80) καταγράφηκαν 126 εγγραφές και 101 διαγραφές. Αναλύοντας την εικόνα των εγγραφών διαγραφών του ΕΕΘ ανά νομική μορφή επιχείρησης, παρατηρείται ότι το 83% των εγγραφών και το 88% των διαγραφών για το 2007, αφορούσε ατομικές επιχειρήσεις. Το 10,1% και το 9,3% αντίστοιχα, αναλογούν σε εγγραφές και διαγραφές ομόρρυθμων εταιριών. 3.4 Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην πγδμ Ο τομέας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στη χώρα δεν διαφέρει σημαντικά σε σχέση με το ότι ισχύει σε άλλες χώρες σε ότι αφορά τη σημασία στην οικονομία. Στην πραγματικότητα το πλήθος των εγγεγραμμένων επιχειρήσεων αυξάνεται συνεχώς όπως επίσης και η συνεισφορά τους στην οικονομία. Ωστόσο, το πλήθος των εγγεγραμμένων δεν αποτελεί πάντοτε επαρκή δείκτη για τις προοπτικές του ιδιωτικού τομέα. IDS ΕΠΕ Σελίδα 11 από 134
Στην πγδμ υπάρχουν εγγεγραμμένες περίπου 180.000 επιχειρήσεις από τις οποίες μόνο το 1/5 είναι ενεργές με την έννοια ότι ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα μέσα στο έτος. Ο ορισμός των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην πγδμ είναι σε μεγάλο βαθμό, όχι όμως πλήρως εναρμονισμένος με αυτό της ΕΕ. Η διάκριση μεταξύ πολύ μικρών, μικρών και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεων γίνεται ως ακολούθως Πολύ μικρές επιχειρήσεις: απασχολούν λιγότερα από 10 άτομα και έχουν ένα ετήσιο κύκλο εργασιών που δεν ξεπερνά τις 50.000 Μικρές επιχειρήσεις: απασχολούν λιγότερα από 49 άτομα και έχουν είτε ένα ετήσιο κύκλο εργασιών που δεν ξεπερνά τα 10 εκ., ή ένα ετήσιο σύνολο ισολογισμού που δεν ξεπερνά τα 2 εκ.. Μεσαίες επιχειρήσεις : απασχολούν λιγότερα από 249 άτομα και έχουν είτε ένα ετήσιο κύκλο εργασιών που δεν ξεπερνά τα 10 εκ., ή ένα ετήσιο σύνολο ισολογισμού που δεν ξεπερνά τα 11 εκ.. Το μεγαλύτερο ποσοστό των επιχειρήσεων δραστηριοποιούνται στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο (~49% του συνολικού δυναμικού των επιχειρήσεων στη χώρα). Άλλοι κλάδοι με τουλάχιστον 10% ενεργών επιχειρήσεων είναι αυτοί της βιομηχανίας, μεταφορές, αποθήκευσης και τηλεπικοινωνιών. Η ίδια εικόνα παρουσιάζεται και στις μικρές επιχειρήσεις. 3.4.1 Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στη Βίτολα Η Βίτολα αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο οικονομικό κέντρο στη χώρα και ένα σημαντικό βιομηχανικό και αγροτικό κέντρο. Οι μεταρρυθμίσεις στην οικονομία που ξεκίνησαν το 1991 και συνεχίζονται μέχρι σήμερα, επέφεραν σημαντικά προβλήματα τα οποία είναι εμφανή μέχρι και σήμερα. Η διαδικασία των ιδιωτικοποιήσεων είχε ως αποτέλεσμα μείωση των παραγωγικών δραστηριοτήτων και των επιπέδων απασχόλησης, πτώχευση πολλών επιχειρήσεων και μια σειρά από κοινωνικά προβλήματα. Η οικονομία στη Βίτολα αντιπροσωπεύει το 14% της εθνικής οικονομίας. Η κατανομή των εγγεγραμμένων επιχειρήσεων στη Βίτολα παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα: Κλάδος Αριθμός επιχειρήσεων Γεωργία 225 Αλιεία 1 Εξόρυξη 11 Βιομηχανία 1126 Ηλεκτρισμός, νερό 7 Κατασκευές 286 Χονδρικό και Λιανικό εμπόριο 6332 Ξενοδοχεία και εστιατόρια 615 Μεταφορές, αποθήκευση και επικοινωνίες 861 Ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί 18 Δραστηριότητα σχετική με την ακίνητη περιουσία 480 Δημόσια Διοίκηση και άμυνα 95 Εκπαίδευση 48 Υγεία και κοινωνική μέριμνα 172 Κοινωνικές υπηρεσίες 801 Πρώην τοπικοί φορείς και οργανισμοί 1 Σύνολο 11.079 Πίνακας 5: Κατανομή εγγεγραμμένων επιχειρήσεων - Βίτολα IDS ΕΠΕ Σελίδα 12 από 134
3.5 Ενίσχυση της διασυνοριακής επιχειρηματικής συνεργασίας Η ενίσχυση της διασυνοριακής συνεργασίας εκτιμάται ως αναγκαία για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας εκατέρωθεν των συνόρων και την αποφόρτιση των αστικών κέντρων από τη συσσώρευση της οικονομικής δραστηριότητας. Στη σημερινή συγκυρία, η διεύρυνση της διασυνοριακής συνεργασίας απαιτεί παρεμβάσεις για άμεση οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Η ανάπτυξη της διασυνοριακής συνεργασίας προϋποθέτει την ύπαρξη καλών διμερών σχέσεων. Η συνεργασία μεταξύ της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας και της Ελλάδας έχει σημειώσει βήματα προόδου τα τελευταία χρόνια, μετά την υπογραφή της Προσωρινής Συμφωνίας το 1995. Η αύξηση του εμπορίου, οι υψηλότερες μορφές συνεργασίας και η οργανωμένη περιφερειακή διασύνδεση αποτελούν κύριες προτεραιότητες των δύο χωρών. Το αποτέλεσμα της πολιτικής ανοιχτής συνεργασίας είναι η σημαντική αύξηση της Ελληνικών επενδύσεων στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Η Ελλάδα είναι μεταξύ των μεγαλύτερων επενδυτών εταίρων της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (57% των συνολικών ξένων επενδύσεων) με ιδιαίτερη επενδυτική δραστηριότητα στους τομείς ενέργειας, τηλεπικοινωνιών, παραγωγής και χρηματοοικονομικών. Οι ελληνικές επιχειρήσεις (κυρίως ΜΜΕ) έχουν ήδη δημιουργήσει εμπορικά δίκτυα στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, κυρίως λόγω της απουσίας οργανωμένων επιχειρηματικών δικτύων στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Υποβοηθητικοί οργανισμοί που υποστηρίζουν την επιχειρηματική δραστηριότητα (επιμελητήρια, επιχειρηματικές ενώσεις) έχουν συμβάλλει τα μέγιστα στην οικονομική συνεργασία μεταξύ των δύο πλευρών της διασυνοριακής περιοχής. Οι διασυνοριακές οικονομικές και εμπορικές σχέσεις παρουσιάζουν συνεχή βελτίωση και θέτουν τις βάσεις για τη δημιουργία των απαραίτητων προϋποθέσεων για μόνιμη συνεργασία που θα ενδυναμώσει την περιοχή των Βαλκανίων αλλά και την Ευρώπη γενικότερα. Η παρουσία των Ελληνικών επιχειρήσεων καθώς και η επενδυτική δραστηριότητα είναι σημαντική στην επιλέξιμη παραμεθόρια περιοχή της πγδμ. Υπάρχει αύξηση στις διεθνικές εμπορικές συναλλαγές καθώς και μεγάλος αριθμός Ελληνικών επενδύσεων σε πολλούς τομείς της οικονομίας της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. IDS ΕΠΕ Σελίδα 13 από 134
ΜΕΡΟΣ Β - ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΕΡΕΥΝΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 4 Υλοποίηση πρωτογενούς έρευνας 4.1 Μεθοδολογία διεξαγωγής πρωτογενούς έρευνας Η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε για τη συλλογή και επεξεργασία των απαραίτητων στοιχείων για την ανάλυση είναι η ακόλουθη: Επιλογή δείγματος Η επιλογή δείγματος βασίστηκε στις λίστες εγγεγραμμένων επιχειρήσεων που παραχωρήθηκαν από το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης και από το Περιφερειακό Κέντρο Επιχειρηματικής Υποστήριξης της Βίτολα (RESC BITOLA) αντίστοιχα που ανήκαν στους παρακάτω κλάδους δραστηριοποίησης: o o o o o Λιανικό εμπόριο τροφίμων, ποτών και καπνού σε ειδικευμένα καταστήματα Άλλες επιχειρηματικές δραστηριότητες Δραστηριότητες συναφείς με τις δραστηριότητες ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών Δραστηριότητες σχετικές με ακίνητη περιουσία Τουρισμός * Στον κλάδο «Άλλες επιχειρηματικές δραστηριότητες» συμπεριλαμβάνονται οι σύμβουλοι και διαφημιστές ** Στον κλάδο «Δραστηριότητες συναφείς με τις δραστηριότητες ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών» συμπεριλαμβάνονται οι ασφαλιστές Το δείγμα των επιχειρήσεων επιλέχτηκε να είναι 152 επιχειρήσεις από την περιοχή της Θεσσαλονίκης και 50 από την περιοχή της Βίτολα. Διεξαγωγή της έρευνας: Η έρευνα υλοποιήθηκε κατά την χρονική περίοδο 16 24 Νοεμβρίου 2008. Ανάλυση αποτελεσμάτων: Η ανάλυση των δεδομένων που συλλέχθηκαν έγινε μέσω κατάλληλου λογισμικού. 4.2 Περιγραφή του ερωτηματολογίου Το ερωτηματολόγιο που υποβλήθηκε στις επιχειρήσεις αποτελείται από τα εξής βασικά μέρη: 1. Βασικά Στοιχεία (Επωνυμία Εταιρείας, Νόμιμος Εκπρόσωπος, Κλάδος, Αντικείμενο Εργασιών, Τύπος Εταιρείας, Έτος έναρξης λειτουργίας, Στοιχεία επικοινωνίας 2. Οικονομικά στοιχεία (ετήσιος κύκλος εργασιών, καθαρά κέρδη κτλ) 3. Ανθρώπινο δυναμικό (συνολικά άτομα και κατανομή ανά βαθμίδα εκπαίδευσης) 4. Προέλευση πελατών Εξαγωγική δραστηριότητα (πελάτες από Ελλάδα, πγδμ, άλλες χώρες) 5. Διασυνοριακές Συνεργασίες και Δικτύωση (πληροφορίες για διασυνοριακές συνεργασίες) 6. Ευκαιρίες χρηματοδότησης έργων και δράσεων 7. Ρόλος θεσμικού πλαισίου στην ανάπτυξη της διασυνοριακής επιχειρηματικότητας (αξιολόγηση θεσμικού πλαισίου) Στο πλαίσιο της έρευνας, το ερωτηματολόγιο για τις ελληνικές επιχειρήσεις εξετάζει επίσης το επίπεδο ικανοποίησης των επιχειρήσεων μελών για τις υπηρεσίες που προσφέρει το Επιμελητήριο και τυχόν επιπλέον υπηρεσίες που θα επιθυμούσαν να παρέχει. IDS ΕΠΕ Σελίδα 14 από 134