«γιοι Κολλυβάδε» πό π. Νικολάου ηµαρ Dr.Jur. Βαρδακουλ 47, πάρ. 3, Ναύπακτο τηλ.: Μάρτιο 2007

«γιοι Κολλυβάδε» «γιοι Κολλυβάδε» πό π. Νικολάου ηµαρ Dr.Jur. Βαρδακουλ 47, πάρ. 3, 30300 Ναύπακτο τηλ.: 26340-31805 Μάρτιο 2007 Μέρο 1ον πλάνη περί δηµιουργία τ κολάσεω πό τόν Θεόν α. Θεό δέν δηµιουργε κόλαση Στήν ξ ποκαλύψεω λήθεια Θεάνθρωπο Κύριό µα, µ φανέρωσε τόν µοναδικό τρόπο µέ τόν πο ο µπορο µε νά ζο µε καί νά βλέπουµε 1 τόν Θεό, νά µετέχουµε δηλ. τ ν κτίστων νεργει ν Του, χωρί νά προσλαµβάνουµε τήν παρουσία του κόλαση, π ρ καταναλ σκον καί σκότο τό ξώτερον. ζωή α τή ρχίζει πό δ καί συνεχίζεται στήν α ωνιότητα. Τό θεµέλιον τ διδασκαλία τ γία Γραφ καί τ ν Πατέρων, ε ναι τό τι λοι ο νθρωποι θά δο ν τήν δόξαν το Θεο ν Χριστ, λλά δέν θά µετάσχουν λοι. Κύριο, βέβαια, λου τού καλε νά µετάσχουν τ Θεία δόξη, λλά δέν νταποκρίνονται λοι καί στόν διο βαθµό. λλοι νταποκρίνονται περισσότερο, λλοι λιγότερο καί λλοι καθόλου. έν ποκαλύπτει στόσο Θεό στόν καθένα τήν δόξα Του, γιατί δέν θέλει νά κολάσει τού µή καταλλήλω προετοιµασµένου µέ τό βάπτισµα, καί στήν συνέχεια µέ τήν σκηση καί τήν νιδιοτελ γάπη καί τήν ν γένει µυστηριακή καί πνευµατική ζωή. κόµη καί α τό µέγα πόστολο Πα λο, τό σκε ο τ κλογ το Χριστο µα, τυφλώνεται, ταν το παρουσιάζεται Κύριο στόν δρόµο γιά τήν αµασκό, πρό 1 λλά καί νά κο µε νά γευόµαστε καί νά α σθανόµαστε τόν Θεόν, παίρνοντα δηλ. τήν κτιστη Χάρη, µέ τήν προσευχή, τήν πνευµατική ζωή καί τά χραντα µυστήρια! το βαπτίσµατό του. κόµη καί ο προφ τε τ Παλαι ιαθήκη κπλήσσονται τι µπορο ν κόµη νά ζο ν παρ' τι ε δαν τόν Θεό. δέ σραηλιτικό λαό παρακαλε τόν Μω σ νά ζητήσει πό τόν Θεό νά σταµατήσει νά δείχνει τήν δόξα Του τήν ποία δέν µπορο σαν νά ποφέρουν πλέον. 2 τσι καί γιωτάτη κκλησία προστατεύει τά τέκνα τη πό τήν κολαστική νέργεια τ ν χράντων Μυστηρίων, ταν πιβάλλει διά τ ν πνευµατικ ν στέρηση τ Θεία Μεταλήψεω µέ τού πνευµατικού πατέρε γιά συγκεκριµένου λόγου. λοι ο γιοι Πατέρε διδάσκουν τι Παράδεισο καί Κόλαση δέν πάρχουν ξ πόψεω το Θεο, λλά ξ πόψεω το νθρώπου. Παράδεισο καί Κόλαση πάρχουν σάν δύο τρόποι ζω, λλά δέν ε ναι Θεό πού τού δηµιούργησε. Στού γίου Πατέρε γίνεται σαφέ τι δέν πάρχουν δύο τόποι, λλά - διο Θεό ε ναι Παράδεισο γιά τού γίου καί - διο Θεό ε ναι Κόλαση γιά τού µαρτωλού. Ο Λατ νοι, κολούθησαν τόν Α γουστ νο καί για τό πίστευαν τι ο κολαζόµενοι δέν θά βλέπουν τόν Θεό, καί κατά συνέπεια σαν ναγκασµένοι νά θεωρήσουν τό π ρ τ Κολάσεω κτιστό! τσι άντη δηµιουργε τόν κόσµο τριόροφο! -Κάτω µεταβλητή Κόλαση γιά τού κολαζόµενου καί τού καθαριζόµενου (!), -στή µέση µεταβλητή γ γιά νά δοκιµάζονται ο νθρωποι, -καί πάνω Παράδεισο, µετάβλητο ο ρανό γιά τού µακάριου! Α τή ποψη θεµελιώνει τήν πλάνη τ ν Παπικ ν περί καθαρτηρίου πυρό. 3 Σίγουρο ε ναι τι κατά τού λληνε Θεοφόρου Πατέρε παρξη τ 2 Σύγκρινε, ωάννου Ρωµανίδου, ογµατική, Τε χο Α, δ κδ., 1999, σελ. 13 π. 3 ωάννου Ρωµανίδου, Ρωµηοσύνη, 1975, σελ. 96

Κολάσεω δέν ξαρτ ται πό τήν Θε κή πόφαση. κόλαση δηµιουργε ται πό τά δια τά δηµιουργήµατα. Ε ναι νθρώπινο δηµιούργηµα, ξω τρόπον τινά, πό "τήν τάξη τ δηµιουργία ". 4 Παράδεισο καί Κόλαση πάρχουν µέ τήν µορφή σθένεια καί θεραπεία καί χι µέ τήν µορφή τ πειλ καί τ τιµωρία κ µέρου το Θεο. Ο θεραπευµένοι καί κεκαθαρµένοι βιώνουν τήν φωτιστική νέργεια τ Θεία Χάριτο, ν ο θεράπευτοι καί σθενε τήν καυστική νέργεια το Θεο. µεγάλο νηπτικό Πατέρα τ κκλησία µα γιο σαάκ Σ ρο διδάσκει τι -Παράδεισο ε ναι γάπη το Θεο. Μέ τήν γάπη το Θεο ννοο µε τήν κτιστη νέργεια το Θεο, στήν ποία πάρχει τρυφή πάντων τ ν µακαρισµ ν. 5 λλά ναφερόµενο στήν Κόλαση λέγει σχεδόν τά δια πράγµατα, τι δηλ. καί - Κόλαση ε ναι µάστιγα τ γάπη. Γράφει: " γώ δέ λέγω, τι ο τ γεέννη κολαζόµενοι, τ µάστιγι τ γάπη µαστίζονται. Καί τί πικρόν καί σφοδρόν τό τ γάπη κολαστήριον ". 6 ιδάσκει γιο : "'Ενεργε δέ γάπη ν τ δυνάµει α τ κατά διπλο ν τρόπον, -τού µέν µαρτωλού κολάζουσα, καί ντα θα συµβαίνει πρό φίλον πό φίλου, -τού δέ τετηρηκότα τά δέοντα, ε φραίνουσα ν α τ " 7 ποµένω δια γάπη το Θεο, δια νέργεια θά πιπίπτει σέ λου τού νθρώπου, λλά θά νεργε διαφορετικά. Κύριο ε πε στόν Μω σ : " λεήσω ν ν λε, καί ο κτειρήσω ν ν ο κτείρω". ( ξ. λγ, 19). Καί τό στόµα 4 Φλορόφσκι, ηµιουργία καί πολύτρωση, Θεσσαλονίκη 1983, σελ. 306. 5 γίου σαάκ το Σύρου, σκητικά, 1977, σελ. 282 6.π. σελ. 326. 7. π. σελ. 326-327 το Χριστο µα, πόστολο Πα λο, ρµηνεύει: " ρα, ο ν, ν θέλει λεε, ν δέ θέλει σκληρύνει" (Ρωµ. θ, 18). πάρχει δηλ. προσωποληψία στόν Θεό; Τόν ναν τόν λεε καί τόν λλον τόν σκληρύνει; Α τό, σαφ, συνδέεται µέ τήν φύση το νθρώπου καί χι µέ τήν τήν φύση καί τήν νέργεια το Θεο. Τό πιβεβαιώνει καί γιο Θεοφύλακτο Βουλγαρία : "Καθώ λιο τό µέν κερί παλύνει, τόν δέ πηλό σκληρύνει, χι καθ' αυτόν, λλά λόγ τ διαφορετικ λη το κεριο καί το πηλο. τσι καί Θεό τήν πήλινη καρδιά το Φαραώ τήν σκλήρυνε". 8 Καί Μέγα Βασίλειο, ταν ρ- µηνεύει τό ψαλµικό χωρίο "φωνή Κυρίου διακόπτοντο φλόγα πυρό ", λέγει τι α τό τό θα µα πραγµατοποιε ται στού τρε Πα δε στήν κάµινο το πυρό. φωτιά στήν περίπτωση α τή διακόπηκε στά δύο, καί για τό " νεπύριζε τού κύκλ πάντα ", ν "πνε µα δέξατο ν αυτ, δίστην ναπνοήν καί νάψυξιν, σπερ ν σκι τινι φυτ ν, ν ε ρηνικ καταστάσει παρεχοµένη το παισίν". Ταυτόχρονα, λοιπόν, φοβερή α τή φωτιά κατέκαιε τού ξω πό α τήν καί τού τρε πα δε δρόσιζε, σάν νά βρίσκονταν κάτω πό τήν σκιά νό δένδρου. Στήν συνέχεια τονίζει Μέγα Φωστήρ τ Καισαρεία τι τό π ρ πού τοιµάσθηκε πό τόν διάβολο καί τού γγέλου του 9 "διακόπτεται τ φων το Κυρίου". Τό π ρ χει δύο δυνάµει : 8 γίου Νικοδήµου το γιορείτου, ρµηνεία ε τά Ι πιστολά το ποστόλου Παύλου, θήνα 1971, τόµο Α, σελ. 110. 9 µέ τήν διαφθορά καί τήν σθένεια τ νθρώπινη φύση πό τήν ποταγή στήν µαρτία, πού πρότεινε καί προτείνει συνεχ ντίδικο καί ο νθρωποι τήν ποδέχονται, µέ ποτέλεσµα νά καταφλεγο ν πό τό π ρ τ Θεότητο κατά τήν Παρουσία νώπιον το Χριστο µα, µή ντε δεκτικοί το φωτό Του 2

τήν καυστική καί τήν φωτιστική δύναµη καί νέργεια καί γιά τόν λόγο α τό καί καίει καί φωτίζει. Μέ α τόν τόν τρόπο -ο ξιοι τ φωτι θά α σθανθο ν τήν καυστική διότητά τη -καί ο ξιοι το φωτισµο θά α σθανθο ν τήν φωτιστική διότητα το πυρό. Για τό λοκληρώνει µέ σαφήνεια: "Φωνή ο ν Κυρίου διακόπτοντο φλόγα πυρό καί µερίζοντο, λαµπέ µέν ε ναι τό π ρ τ κολάσεω, καυστον δέ τό φ τ ναπαύσεω ποµε ναι". 10 Κατά δέ τόν γιον Γρηγόριον τόν Θεολόγον πιφάνεια το Θεο θά ε ναι: "φ το κεκαθαρµένοι τήν διάνοιαν", κατά τήν ναλογίαν τ καθαρότητο, α τό ε ναι Βασιλεία το Θεο, καί σκότο "το τυφλώττουσι τό γεµονικόν", πού ε ναι κόλαση "κατά τήν ναλογίαν τ ντε θεν µβλυωπία ". α ώνια ζωή ε ναι φ γι'α τού πού καθάρισαν τό νο του, καί µάλιστα κατά τόν βαθµό τ καθάρσεω, καί σκότο ζωοποιο λλά κολαστικο, πυρό καταναλίσκοντο. 10 Μ. Βασιλείου, ργα, 5, ΕΠΕ, σελ. 120-122. ρµηνεία α τή περί το Παραδείσου καί τ Κολάσεω δέν ε ναι µόνον το γίου σαάκ το Σύρου καί το Μ. Βασιλείου, λλά ε ναι γενική διδασκαλία τ ν Πατέρων τ κκλησία, ο πο οι ρµηνεύουν ποφατικά τά περί το α ωνίου πυρό καί τ α ωνίου ζω. ταν µιλ µε γιά ποφατισµό δέν ννοο µε τι ο Πατέρε λλοιώνουν τήν διδασκαλία τ κκλησία, ο πο οι δ θεν µιλο ν φηρηµένα καί στοχαστικά, λλά τι ρµηνεύουν τά θέµατα α τά προσπαθώντα νά τά ποδεσµεύσουν πό κατηγορίε τ νθρώπινη σκέψεω καί πό ε κόνε τ ν α σθητ ν πραγµάτων. Ρωµανίδου, Ρωµηωσύνη, σελ. 99. Βλ. καί εροθέου Βλάχου, ζωή µετά τόν θάνατο, σελ. 274 π. δ κδ. 1997 γι' α τού πού ε ναι τυφλοί στόν νο, δηλ. γι' α τού πού δέν φωτίσθηκαν πό τήν ζωή α τή καί δέν φθασαν στόν φωτισµό καί στήν θέωση. 11 Α τό φαίνεται καί πό τί α σθητέ πραγµατικότητε. να καί α τό λιο "φωτίζει µέν τήν γιαίνουσαν ψιν, µαυρο δέ τήν σθενο σαν". πότε δέν ε θύνεται λιο λλά κατάσταση το φθαλµο. Τό διο κριβ ναλογικά θά γίνει καί κατά τήν ευτέρα Παρουσία το Χριστο µα : να ε ναι Χριστο " λλ' (ο το κε ται) ε πτ σιν µέν το πίστοι, νάστασιν δέ το πιστεύουσιν". 12 διο καί Α τό Λόγο το Θεο, ε ναι κόµη καί τώρα, πολύ περισσότερο τότε, "καί φοβερό το ο κ ξίοι διά τήν φύσιν, καί χωρητό διά φιλανθρωπίαν το ο τω η τρεπισµένοι ". 13 Για τό δέν ξιώνονται λοι νά βρίσκονται στήν δια τάξη καί στάση, λλ' µέν ε ναι ξιο γιά τήν µία, λλο γιά τήν λλη, "πρό µέτρον, ο µαι, τ αυτο καθάρσεω ". 14 νάλογα µέ τήν καθαρότητα τ καρδι καί το νο, νθρωπο θά γεύεται τ µι καί τ α τ κτίστο νεργεία το Θεο διαφοροτρόπω. Καί γιά τόν γιο Γρηγόριο τόν Θεολόγο, διο Θεό ε ναι Παράδεισο καί Κόλαση γιά τόν νθρωπο, φο καθένα προσλαµβάνει τήν νέργεια το Θεο νάλογα µέ τήν ψυχική του κατάσταση. Α τό φαίνεται καθαρά ταν γιο δοξολογε τήν γία Τριάδα λέγοντα : " Τριά, γώ κατηξιώθην, καί λάτρη ε ναι, καί κήρυξ κ πλείονο νυπόκριτο! Τριά π σί ποτε γνωσθησοµένη, 11 εροθέου Βλάχου, ζωή µετά τόν θάνατο,.π. σελ. 280 12 γίου Γρηγορίου το Θεολόγου, ργα, 5, ΕΠΕ, σελ. 382. 13 γίου Γρηγορίου το Θεολόγου, ργα, 5, ΕΠΕ, σελ. 88. 14 γίου Γρηγορίου το Θεολόγου, ργα, 5, ΕΠΕ, σελ. 174. 3

το µέν τ λλάµψει, το δέ τ κολάσει" 15 διο Τριαδικό Θεό ε ναι καί λλαµψη καί κόλαση γιά τού νθρώπου. λόγο το γίου ε ναι ξεκάθαρο καί ποκαλυπτικό. Στήν ρµηνεία το γίου Γρηγορίου το Παλαµ στόν λόγο το γίου ωάννου το Προδρόµου περί Χριστο, "ο το βαπτίσει µ ν πνεύµατι γί καί πυρί", λέγει τι θέλει νά φανερώσει α τήν τήν λήθεια, τι δηλ. ο νθρωποι θά δεχθο ν νάλογα τήν κολαστική τήν φωτιστική διότητα τ Χάριτο. ρµηνεύει γιο : "Ο το ", φησί, "βαπτίσει µ ν Πνεύµατι γί καί πυρί", "τ φωτιστικ δηλονότι καί κολαστικ, κατ' ξίαν κάστου τ αυτο διαθέσεω κοµιζοµένου τό κατάλληλον". 16 λη κτίση µετέχει κατά τόν γιον Γρηγόριον τόν Παλαµ ν τ κτίστου Χάριτο το Θεο, χι µω κατά τόν διον τρόπον καί στόν διο βαθµό. ιαφορετική ε ναι µέθεξη τ Χάριτο το Θεο πό τού γίου πό τήν λλη κτίση. ιδάσκει Θεοφόρο Πατήρ: "Ε δ' ν ν το π σι µεθεκτόν, ο χ νιαίω, λλά διαφόρω µετέχεται..., ε καί µετέχει πάντα το Θεο, λλά τ τ ν γίων µεθέξεω πολλήν καί µεγίστην ρ µεν τήν διαφοράν". 17 ταν λέµε τι νθρωπο πλάσθηκε κατ' ε κόνα καί καθ' µοίωσιν Θεο πρέπει νά γνωρίζουµε ποιά ε ναι ντίληψη τ ν Πατέρων γιά τόν Θεό. ιαφορετικά κλαµβάνουν τόν Θεόν ο Λατ νοι µετά τόν Α γουστ νον καί διαφορετικά ο γιοι Πατέρε. Καί ξ α το το λόγου προκύπτουν διαφορέ ντιλήψεων περί 15 γίου Γρηγορίου το Θεολόγου ργα, 5, ΕΠΕ, σελ. 380. 16 γίου Γρηγορίου Παλαµ ργα, ΕΠΕ 11, σελ. 498. 17 εροθέου Βλάχου, σελ. 281-283. νθρωπίνου προορισµο, πτώσεω καί σωτηρία. 18 Κατά τού λληνε Πατέρε δίκαιο στήν γλ σσα τ γία Γραφ σηµαίνει καλό καί στοργικό. ταν µιλ µε γιά τού δίκαιου τ Παλαι ιαθήκη α τό δέν σηµαίνει τι ταν καλοί κριτέ λλά τι ταν καλοί καί φιλόθεοι. ταν λέµε τι Θεό ε ναι δίκαιο δέν ννοο µε τι ε ναι καλό κριτή, πού γνωρίζει νά τιµωρε τού νθρώπου δίκαια, νάλογα µέ τήν βαρύτητα τ ν γκληµάτων του, λλά ντίθετα, ννοο µε τι ε ναι καλό καί στοργικό, συγχωρε λε τί νοµίε καί παρακοέ µα καί πιθυµε µέ κάθε µέσο νά µ σώσει καί ποτέ δέν νταποδίδει κακό ντί κακο. Στόν πρ το τόµο τ Φιλοκαλία πάρχει ξ θαυµάσια ξήγηση το γίου ντωνίου το Μεγάλου περί τ γαθότητο το Θεο : " Θεό ε ναι γαθό καί παθή καί µετάβλητο. ν δέ κανεί α τό τό θεωρε ε λογο καί ληθέ, λλ' πορε π Θεό χαίρεται µέν γιά τού γαθού ν ποστρέφεται τού κακού καί π ργίζεται ναντίον κείνων πού µαρτάνουν, ν γίνεται λεω σέ κείνου πού τόν πηρετο ν καί τόν λατρεύουν, πρέπει νά πο µε τι Θεό ο τε χαίρεται ο τε ργίζεται, γιατί λύπη καί χαρά ε ναι πάθη. Ο τε µέ δ ρα θεραπεύεται, γιατί α τό θά σήµαινε τι ττ ται µέ τήν δονή. έν πρέπει νά κρίνουµε τόν Θεό µέ νθρώπινα µέτρα. κε νο ε ναι γαθό καί φελε µόνον, ποτέ δέν βλάπτει, παραµένει πάντα παθή. ν µε, φ' σον παραµένουµε γαθοί µοιάζοντε το Θεο, νωνόµαστε µαζί Του καί ταν γινόµαστε κακοί χωριζόµαστε πό τόν Θεό, σάν νόµοιοί Του. ταν ζο µε µέ ρετή κολουθο µε τόν Θεό, ν ταν γινόµαστε κακοί (µόνοι µα µε ) τόν κάνουµε χθρόν µα καί βέβαια δέν ργίζεται (στήν πραγµατικότητα µε τόν βλέπουµε ργιζόµενο) χωρί λόγο, γιατί τά µαρτήµατα δέν φήνουν τόν Θεό νά 18 ω. Ρωµανίδου, Τό προπατορικόν µάρτηµα, σελ. 26. 4

µ φωτίζει σωτερικά, λλά µ νώνουν µέ τού τιµωρού δαίµονε. ν δέ µέ προσευχέ καί λεηµοσύνε κερδίζουµε τήν φεση τ ν µαρτι ν µα, δέν σηµαίνει τι ξευµενίζουµε τόν Θεό, λλά τι µέ τά καλά µα ργα καί τήν πιστροφή µα σ' Α τόν γιατεύουµε τήν κακία µα καί πολαµβάνουµε πάλι τήν γαθότητα το Θεο. στε τό νά λέµε τι Θεό ποστρέφεται τού κακού ε ναι σάν νά λέµε τι λιο κρύβει τό φ του πό τού τυφλού." 19 ταν Θε ο πόστολο λέγει "ε γάρ χθροί ντε κατηλλάγηµεν τ Θε διά το θανάτου το Υ ο Α το ", δέν πρέπει νά νοµίσουµε τι πρό τ σταυρικ θυσία Θεό κρατο σε χθρική στάση πρό τόν κόσµο. "Ο κ κε νο ( Θεό ) στίν χθραίνων, λλ' µε Θεό γάρ ο δέποτε χθραίνει". 20 σταυρό προ ποθέτει χι τήν χθρα λλά τήν γάπη το Θεο. "Ο τω γάρ γάπησεν Θεό τόν κόσµον..." 21 γάπη το Θεο καί γάπη το Χριστο πρό τόν κόσµον πρό τ σταυρικ του θυσία καί µετά τήν σταύρωση ε ναι α τή. "Καθώ γάπησέ µε Πατήρ, κ γώ γάπησα µ ". 22 β. Ο τε τόν θάνατον δηµιούργησε Θεό Ο γιοι Πατέρε τ Γ Ο κουµενικ Συνόδου στήν φεσο (431) κατεδίκασαν τόν Πελαγιανισµό καί τόνισαν τό φύσικο το θανάτου καί τήν πόλυτη γιά τήν σωτηρία ναγκαιότητα τ θεία Χάριτο. Ο Λατ νοι τ σκοτισµένη ύσεω καί ο κφραγκευµένοι κ τ ν ρθοδόξων διδάσκουν δικαιολογήτω µετά το Α γουστίνου τι µετάδοση τ νοχ το δάµ σέ λη τήν νθρωπότητα δύναται νά θεωρε ται προπατορικόν µάρτηµα. Ο 19 Φιλοκαλία κεφ. 120 20 γίου ωάννου Χρυσοστόµου, µιλία ια' στήν Β Κορινθίου, γ, PG, 61, 478. 21 ωάν. 3, 16. 22 ωάν. 3, 16. σκοτισµένοι καί κπεσόντε τ ρθοδόξου ληθεία ο δόλω ποψιάζονται τι φθορά καί θάνατο δέν ε ναι κ Θεο. Συκοφαντο ν τόν Θεόν ο Λατ νοι καί βλασφηµο ν ε τό Πνε µα τό γιον, ταν δογµατίζουν α ρετικ στήν Σύνοδο το Τριδέντου τό 1546 καί στόν πρ το Κανόνα τη τι " ποιο δέν µολογήσει τι πρ το νθρωπο, δάµ... πέφερε µέ τήν παράβασή του τήν ργή καί τήν γανάκτηση το Θεο, καί για τό τό λόγο τόν θάνατο, µέ τόν πο ο προηγουµένω τόν πείλησε Θεό, νά ε ναι ναθεµατισµένο "! Θεοφώτιστο µω Μέγα γιο Γρηγόριο Παλαµ, πο ο κατήσχυνε µέ τήν διδασκαλία του τού σκοτισµένου Λατίνου, δίδαξε ρθοδόξω τι " µέν το κατά ψυχήν θανάτου πόφασι, ν ε ργον γαγεν µ παράβασι κατά δικαιοσύνην το κτίσαντο, γκαταλιπόντα γάρ κατέλιπεν α τοβούλω γεγονότα µή βιασάµενο. µέν ο ν πόφασι κείνη προαναπεφώνηται παρά το Θεο φιλανθρώπω, καθ' α τία ε ρήκαµεν. νέσχε δέ καί περέθετο τήν πόφασιν το κατά σ µα θανάτου πρότερον, καί νίκα ταύτην ξήνεγκε βάθει σοφία καί φιλανθρωπία περβολ πρό τό µέλλον τήν ε ργον κβασιν ταύτην ταµιεύσατο, µή πρό τόν δάµ ε πών: πιστράφηθι θεν λήφθη, λλά γ ε, καί ε γ ν ποστρέψει. νι δέ το συνετ κούουσι καί τ ν τοιούτων λόγων δε ν, Θεό, ο ψυχ ο δέ σώµατο ποίησε θάνατον. Ο τε γάρ πρότερον ε πε προτάσσων, θάνετε ν ν µέραν φάγητε, λλ' ποθανε σθε ν ν µέραν φάγητε. Ο τε ν ν, ε γ ν πίστρεψον ε πε, λλ' ποστρέψει, προαναγγέλων καί φιεί καί µή κωλύων σύν δίκ τό κβησόµενον". 23 τσι καί Μέγα Βασίλειο διδάσκει: " σον γάρ φίστατο τ ζω, 23 Κεφάλαια Φυσικά, Θεολογικά, θικά τε καί Πρακτικά ρν PG 150, 1157-1160. 5

τόσον προσήγγιζε τ θανάτ. Ζωή γάρ Θεό, στέρησι δέ τ ζω θάνατο. στε αυτ τόν θάνατον δάµ διά τ ναχωρήσεω το Θεο κατεσκεύασε, κατά τό γεγραµµένον, τι δού ο µακρύνοντε πό σο πολο νται. Ο τω ο χί Θεό κτισε θάνατον 24, λλ' µε αυτο κ πονηρ γνώµη πεσπασάµεθα. Ο µήν ο δέ κώλυε τήν διάλυσιν διά τά προειρηµένα α τία, να µή θάνατον µ ν τήν ρρωστίαν διατηρήσ 25. δέ Μέγα θανάσιο διδάσκει: "Ο δέ νθρωποι ποστραφέντε τά α ώνια καί συµβουλί το διαβόλου ε τά τ φθορ πιστραφέντε, αυτο α τιοι τ ν τ θανάτ φθορ γεγόνασι". 26 Ο τε βεβαίω πόστολο Πα λο διδάσκει πουθενά τι θάνατο ε ναι κ Θεο τιµωρία λων τ ν νθρώπων. Θεό δέν τιµωρε, πιτρέπει µω στόν νθρωπο, άν τό θελήσει, νά ποµακρυνθε π' Α τόν καί τσι νά στερηθε τήν ζωή. πό τά ναφερθέντα χωρία συνάγεται τι, κατά τού λληνε Πατέρε, Θεό πέτρεψε τήν διά το θανάτου καί τ φθορ "τιµωρία" καί ταλαιπωρία το νθρώπου νεκα ε σπλαχνία, γιά νά µή γίνει τό κακόν θάνατον, καί µέ τήν θέα καί µελέτη το θανάτου ννοήσει νθρωπο τήν σθένειάν του καί τήν ξάρτησή του πό τόν Θεόν, γιά τήν σωτηρία του καί τσι νά ταπεινωθε καί νά µετανοήσει καί µέσα πό δοκιµασίε καί πειρασµού νά τελειοποιηθε. τσι, λοιπόν, Θεό δέν πέβαλε τόν θάνατο, τήν φθορά καί τί σθένειε νεκα κάποια προσβολ τ Θεία φύσεω, πω διδάσκουν ο Λατ νοι, λλά τά πέτρεψε, νεκα τ ε σπλαχνία Του, µέ σκοπό τήν σωτηρία καί τήν θέωση τ ν νθρώπων. 27 24 ερ. 2, 12-13. 25 µιλία τι ο κ στιν α τιο τ ν κακ ν Θεό, PG 31, 345. 26 Λόγο περί τ νανθρωπήσεω το Λόγου, 5, PG 25, 104-105. 27 Ρωµανίδη, Τό προπατορικόν µάρτηµα, σελ. 19. σωµατικό θάνατο δέν πικράτησε µέσω µετά τήν παράβαση. Το ναντίον, κατά τήν γία Γραφήν ο πρωτόπλαστοι ζησαν πολλά χρόνια µετά τήν παρακοή. 28 Πρώτα " µαρτία δι' νό νθρώπου ε τόν κόσµον ε σ λθε καί διά τ µαρτία " πνευµατικό θάνατο (στέρηση τ Θεία Χάριτο ) καί µετά πό χρονικό διάστηµα καί σωµατικό. πολογητή Θεόφιλο ντιοχεία γράφει γιά τού πρωτοπλάστου µετά τήν παρακοή: " πότε ο ν θεάσατο σαταν ο µόνον τόν δάµ καί τήν γυνα κα α το ζ ντα, λλά καί τέκνα πεποιηκότα, φ' ν ο κ σχυσεν θανατ σαι α τού φθόν φερόµενο, νίκα ώρα τόν βελ ε αρεστο ντα τ Θε, νεργήσα ε τόν δελφόν α το τόν καλούµενον Κά ν ποίησεν ποκτε ναι τόν δελφόν α το τόν βελ. Καί ο τω ρχή θανάτου γένετο ε τόνδε τόν κόσµον δοιπορε ν ω το δε ρο πί π ν γένο νθρώπων". 29 σαταν θά θελε πολύ νά θανατώσει διά µι λόκληρη τήν νθρωπότητα, λλά δέν µπορε, γιατί Θεό ε ναι Α τό πού ζωοποιε τά πάντα. Τόν θάνατο διάβολο τόν πιφέρει µµέσω µόνον, µέ τήν µαρτία καί µέ τήν ποµάκρυνση το νθρώπου πό τόν Θεόν. µαρτία φέρνει τόν θάνατο. " µέν κατ' ε κόνα το Θεο γεγονό χωρισθέντο π' α το το πνεύµατο το δυνατωτέρου (δηλ. το γίου Πνεύµατο ), θνητό γίνεται" κατά τόν Τατιανόν. 30 κύριο κατά τ ν α ρέσεων πολέµιο καί πρόεδρο τ Γ Ο κουµενικ Συνόδου γιο Κύριλλο λεξανδρεία περί τ διαδόσεω το προπατορικο µαρτήµατο στού πογόνου το δάµ διδάσκει τά ξ : " λλ' ε ποι τι ν, Ναί παρώλισθεν δάµ, καί τ θεία λογήσα ντολ φθορ καί θανάτ κατεδικάζετο ε τα π µαρτωλοί δι' α τόν κατεστάθησαν ο πολλοί; Τί πρό µ τά κείνου πταίσµατα; π δέ λω ο µήπω 28 Γεν. 5, 1 ξ. 29 Θεοφίλου, Β 29 30 Γιά τά νωτέρω καί τί παραποµπέ βλ. Ρωµανίδη,. π. σελ 72. 6

γεγενηµένοι καταδεδικάσµεθα σύν α τ, καίτοι Θεο λέγοντο : -ο κ ποθανο νται πατέρε πέρ τέκνων, - ο τε τέκνα πέρ πατέρων, ψυχή µαρτάνουσα α τή ποθανε ται; Ο κο ν ψυχή µαρτάνουσα α τή ποθανε ται." Κηρύσσει συµπερασµατικά Μέγα Φωστήρ τ Καισαρεία : " φρων ο ν ληθ στερηµένο νο καί φρονήσεω, λέγων, ο κ στι Θεό. Παραπλήσιο δέ τούτ, καί ο δέν κατά τήν φροσύνην πολειπόµενο, καί λέγων τ ν κακ ν α τιον ε ναι τόν Θεόν."... "Πάλιν δέ τά ν δου κακά ο Θεόν χει τόν α τιον, λλ' µ α τού." 31 Συµπεράσµατα 1. παντοδυναµία το Θεο, λοιπόν, µέ τήν δια τήν θέλησή του, δέν πεκτείνεται πάνω στήν λευθερία τ ν λογικ ν ντων. Θεία παντοδυναµία πάνω στόν κόσµο, πω λε ο θε ε πρό τόν κόσµο σχέσει, δέν ε ναι τ Θεία Ο σία. ποµένω δέν µειώνεται θεία παντοδυναµία πό τό γεγονό τι τό κακό θά καταστραφε τελικά µόνον κατά τήν γενική νάσταση. Πρό τό παρόν γίνονται πολλά δικα καί τοπα παρά τήν θέληση το Θεο. Θεό καταπολεµάει τό κακό, χι µέ τήν βία καί τήν φαίρεση τ λευθερία τ ν ντων, λλά µακρόθυµο, µέ τήν γάπη καί τήν δικαιοσύνη χωρί νά πάθει Θεία Ο σία, λλά καί χωρί νά µειώνεται λευθερία το κακο καί πραγµατικότη. Τήν στιγµή κατά τήν ποία λευθερία το κακο κατά κάποιον τρόπο θά ρετο, τότε α τοµάτω θά καθίστατο α τιο το κακο Θεό. 32 Κατά δέ τόν γιον ωάννην τόν αµασκηνόν θά ττ το παντοδυναµία Του πό τό κακόν. 2. Τό ε σαγωγικό στήν ντω ζωή µυστήριο ε ναι τό Βάπτισµα το δατο ε φεσιν µαρτι ν. Τό βάπτισµα ε ναι νεξάλειπτον µυστήριον, γιατί συγχώρηση πό τόν Θεόν γιά τήν ρρώστεια µα ε ναι δεδοµένον γιά τήν ναρξη τ θεραπεία. µω τό βάπτισµα το Πνεύµατο δέν ε ναι νεξάλειπτον. Για τό τόν λόγο πάρχει ε δική τελετή µετανοία καί ναµυρώσεω τ ν µετανοούντων γιά τήν προτέραν πάρνηση τ πίστεώ του. ρνηση τ Πίστεω ε ναι 31 Μ. Βασιλείου, µιλία τι ο κ στιν τ ν κακ ν α τιο Θεό, PG 31, 332 32 ω. Ρωµανίδου, Τό προπατορικόν µάρτηµα, σελ. 66. -ε τε ρητή ρνηση τ ε Χριστόν Πίστεω -ε τε συνάγεται πό τήν λη ζωή τ ν ποτε βαπτισθέντων. έν ρκε µόνον µετάνοια καί ξοµολόγηση γιά θανάσιµε µαρτίε πού συνιστο ν ρνηση τ γιωτάτη ρθοδόξου Πίστεω, πω νασχόληση µέ τήν µαγεία, παραµονή σέ κοινωνία µέ τήν α ρεση πού ρνε ται τήν µοναδικότητα τ ρθοδόξου κκλησία σώµατο το Χριστο µα, πω κάνει σήµερα Παναίρεση το Ο κουµενισµο, γιατί κοινωνία µέ τού Ο κουµενιστέ καί µετάληψη πό α τού ε ναι βλασφηµία κατά το γίου Πνεύµατο καί ο κολουθο ντε α τού προσβάλλουν τήν γίαν Πίστιν καί ε θύνη του ε ναι νάλογη το βαθµο τ γνώσεω, γνώση τ α ρέσεω πού σήµερα θεωρε ται δεδοµένη. α ρεση ξασθενε, σκοτίζει καί τελικά νεκρώνει τήν νθρώπινη φύση. έν διαθέτει τά µέσα γιά τήν κάθαρση, τόν φωτισµό καί τήν Θέωση πού διαθέτει µόνον κκλησία το Χριστο. Γιά τόν λόγο α τό πανασύνδεση τ ν κολουθούντων τήν α ρεση το Ο κουµενισµο Νεοηµερολογιτ ν µέ τό Σ µα το Χριστο γίνεται µόνον µέ τήν ναµύρωση, καί άν δέν χουν τηρηθε βεβαιωµένα ο τρε καταδύσει κατά τό Βάπτισµα, τό µυστήριον θεωρε ται µή τελεσθέν καί πρέπει νά γίνεται ξ ρχ. Σχόλια στήν πικαιρότητα Περί το χρόνου τ κολουθία τ 'Αναστάσεω κολουθία τ ναστάσεω, σύµφωνα µέ τό γιον Ε αγγέλιον, τήν Παράδοση τ κκλησία µα καί τό α ώνιο Τυπικό τη πρέπει νά γίνεται τί πρ τε ρε τ Μι τ ν Σαββάτων, τοι τί πρ τε ρε τ Κυριακ. 33 Κατά τό γιον Ε αγγέλιον νάσταση το Χριστο µα γινε " πιφωσκούση τ µι τ ν Σαββάτων", "Τ µι τ ν Σαββάτων, ρθρου βαθέο 34 ", "λίαν πρωί τ µι Σαββάτων" 35, " ναστά ησο πρωί Πρώτη Σαββάτου" 36, "Μαρία Μαγδαλινή ρχεται πρωί, σκοτία τι ο ση ". 37 Καί λοι ο γιοι 38 τ κκλησία µα συµφωνο ν στό θέµα α τό, πού δέν ε ναι τυπικό 33 Τυπικόν τ το Χριστο κκλησία, Γεωργίου Βιολάκη, κδ. Βασ. Σαλιβέρου, σελ. 135: "Περίτήν δ ραν τ νυκτό, τ Κυριακ το Πάσχα..." 34 Βλ. Λουκ. κδ', 1-12, ωθινόν. 35 Βλ. Μάρκ. ισ, 1-8, Β ωθινόν. 36 Βλ. Μάρκ. ισ, 9-20, Γ ωθινόν. 37 Βλ. ω. κ, 1-10, Ζ ωθινόν. 38 Βλ. γίου Γρηγορίου Νύσση, "Μετά τό µεσονύκτιον το Σαββάτου πρό τήν Κυριακήν, λθαν Μαρία Μαγδαληνή καί λλη Μαρία, δηλ. Θεοτόκο, πρό τόν Τάφον, λέγει Γραφή." (Ματθ. κη, 1). PG, 46, 633. Βλ. καί γίου Γρηγορίου 7

λλά κάθε ορτασµό φείλει νά συνάδει πρό τό γιον Ε αγγέλιον καί πρό τήν ζ σα Παράδοση τ κκλησία µα, πού ε ναι τό Ε αγγέλιον στήν πράξη, πω τό βίωσε τό σ µα το Χριστο µα διά µέσου τ ν α ώνων. Νηστεία καί γκράτεια πρό τ Θεία Μεταλήψεω "Γίνεσθε τοιµοι, τρε µέρε µή προσέλθετε γυναικί" ( ξ. κεφ. ιθ, 15), διέταξε Θεό, γιά νά λάβουν τόν Παλαιόν Νόµον ο βρα οι, πόσο µ λλον πρέπει νά φυλάττουν ταύτα καί κε νοι πού µέλλουν νά λάβουν µέσα ε τόν αυτόν του τόν διον τόν Νοµοθέτην Θεόν διά τ Θεία ε χαριστία ;... " ντε θεν", γράφει γιο Νικόδηµο, "συµπεραίνοµεν κ το µείζονο τό λαττον τι ν ε ναι ρκετή ε τοιµασίαν τ Θεία Κοινωνία τριήµερο ποχή τ σαρκικ µίξεω, πολλ µ λλον ε ναι ρκετή ε α τήν τριήµερο νηστεία. Καί µ' λον πού πό τού Θείου Κανόνα νηστεία πρό τ Μεταλήψεω ο διορίζεται ο δυνάµενοι δέ νηστεύειν πρό α τ καί λόκληρον βδοµάδα καλ ποιο σιν." 39 Ε ναι πολύ σηµαντική ρµηνεία α τή το γίου Νικοδήµου, γιατί µαζί µέ τόν γιον Μακάριον τόν Νοταρ ν ε ναι ο συγγραφε το θαυµασίου βιβλίου "Περί τ συνεχο Θεία Μεταλήψεω ". 40 Ε ναι διαίτερα σηµαντικέ ο πόψει το γίου καί γιά τόν λόγο τι τά το Πηδαλίου νεκρίθησαν καί πό τί δύο λλε µεγάλε µορφέ τ κκλησία µα, τόν γιον Μακάριον τόν Νοταρ ν καί τόν θανάσιον τόν Πάριον! 41 Καί ο δεί γιο ναφέρεται στήν στορίαν τ κκλησία µα, πο ο νά διδάσκει τι πρό τ Θεία Μεταλήψεω γίνεται κατάλυσι καί τι πιτρέπεται τήν ποµένην µετάληψι τ ν φρικτ ν Μυστηρίων το Χριστο µα. Ε ναι πίση καταλυτικέ ο παρατηρήσει το γίου Νικοδήµου στόν Α Κανόνα Θεοφίλου λεξανδρεία, που νηστεία τ παραµον τ ν Θεοφανείων λύεται µόνον µέ νερό κατά τόν γιον Τιµόθεον λεξανδρεία καί κατά τόν γιον το Παλαµ : "Πρώτη, λοιπόν, τ βδοµάδο νοµάζουν λοι ο Ε αγγελιστέ τήν Κυριακή ργά τό Σάββατο, ρθρο βαθύ, πολύ πρωί καί πρωί σκοτεινά κόµη, νοµάζουν τόν χρόνο γύρω πό τόν ρθρο, νάµικτο πό φ καί σκοτάδι", µιλία ΙΗ, ΕΠΕ, σελ. 523. Βλ. καί τόν ΠΘ Κανόνα τ ΣΤ Ο κουµενικ Συνόδου καί τήν ρµηνείαν το Αγίου Νικοδήµου στό Πηδάλιον, κριβή νατύπωσι τ γ κδόσεω το 1864, σελ. 297, Περί το πότε πρέπει νά ορτάζεται νάστασι. Βλ. διαίτερα καί " γιοι Κολλυβάδε ", πρίλιο 1995, "Πάσχα Κυρίου Πάσχα". 39 Πηδάλιον, σελ. 230, ποσ. 1. 40 Βλ. πρόσφατη κδοση "Μυριόβιβλο ", 2004 41 Βλ. Πηδάλιον, Ε σαγωγή το κδότου, Σεργίου Ραφτάνη, Πρό τού ρθοδόξου Χριστιανού. Μ ρκον φέσου τόν Ε γενικόν, κόµη καί ν ε ναι Σάββατον Κυριακή. Βλ. καί τήν ρµηνείαν το γίου Νικοδήµου στόν Α Θεοφίλου. 42 πότε καί ο ν Σαββάτ ν Κυριακ γκρατευόµενοι, κατά τά νωτέρω, γιά νά προσέλθουν τήν ποµένην στήν Θείαν Μετάληψιν, δύνανται νά λύουν τήν νηστείαν µέ νερό, σύκα καί σταφίδε πρό τ ννάτη, πότε λύουν σοφ τήν νηστείαν ξηροφαγο ντε, πειδή δέν πιτρέπεται νηστεία τό Σάββατο τήν Κυριακή, λλά δέν καταλύουν. Νηστεία σηµαίνει παντελή ποχή πό ποιαδήποτε τροφή καθ' λην τήν µέραν, µετάληψι ξηρ τροφ µετά τήν ννάτην. πότε σοφ πολιτευόµενοι ο θέλοντε νά µετάχουν τ Θεία Μεταλήψεω τήν ποµένην, µεταλαµβάνοντε δατο καί ξηρ τροφ πρό τ ννάτη δέν παραβαίνουν τόν Κανόνα τ παγορεύσεω τ νηστεία το Σαββάτου τ Κυριακ! 43 Λύουν λλά δέν καταλύουν τήν νηστείαν. Κατά τού Κανόνε τ κκλησία µα, γιά νά µπορε κανεί νά κοινωνε καί τήν βδοµάδα τ ιακαινισίµου, φείλει νά διάγει µέ πολλή σύνεση, µέ µνου καί ψαλµού πνευµατικού, µή φιστάµενο τ κκλησία καί τ ν ερ ν κολουθι ν, φυλάσσοντα τά διατεταγµένα πό τ ν γίων Πατέρων. 42 Πηδάλιον, σελ. 677 ποσ. 1 καί σελ. 678 43 Πηδάλιον, σελ 83 καί διαίτερα σελ. 84, ρµηνεία στόν Ξ ποστολικόν Κανόνα. 8