ΚΕΝΤΡΟ ΙΑ ΟΣΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Ένα όραµα γίνεται πραγµατικότητα Για την Προσέγγιση και Κατανόηση της Επιστήµης και Τεχνολογίας από Όλους Κώστας Τάνης Το Κέντρο ιάδοσης Επιστηµών και Μουσείο Τεχνολογίας βρίσκεται σήµερα στην τελευταία φάση ολοκλήρωσης των εγκαταστάσεων του, ενώ ταυτόχρονα έχει αρχίσει τη δοκιµαστική λειτουργία του. Σε µια στιγµή που η ελληνική οικονοµία και η ελληνική κοινωνία καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του 21ου αιώνα, ο νέος πολιτιστικός, εκπαιδευτικός και αναπτυξιακός φορέας φιλοδοξεί να παίξει έναν ιδιαίτερα σηµαντικό ρόλο, προσφέροντας και αξιοποιώντας την εµπειρία, της επιµόρφωσης και εκλαïκευσης, σε θέµατα επιστήµης και τεχνολογίας που απέκτησε ο ιδρυτής του Κέντρου, το Τεχνικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, κατά την εικοσιπενταετή λειτουργία του. Μύθοι και διαδόσεις, αντί για τεκµηριωµένες επιστηµονικά απόψεις, διαχέονται πολλές φορές στην κοινωνία και τους πολίτες και διαµορφώνουν στάσεις που δεν βοηθούν στην πρόοδο. Τα σύγχρονα Μουσεία Επιστήµης και Τεχνολογίας επιδιώκουν την όξυνση της κρίσης του κοινού αφού παρέχουν εκλαϊκευµένη επιστηµονική γνώση, γνωριµία και εξοικείωση µε πολλά θέµατα, άλλοτε διαχρονικά και άλλοτε επίκαιρα, αλλά πάντα γενικού ενδιαφέροντος. Το 1978 µία συνάντηση µεταξύ φίλων, εκπαιδευτικών, τεχνικών και επιχειρηµατιών που προκλήθηκε από τον Μάνο Ιατρίδη, οδήγησε στο ξεκίνηµα της πρώτης και µοναδικής ουσιαστικά προσπάθειας για δηµιουργία µουσείου τεχνολογίας στην Ελλάδα. Συνήθως, µουσεία δηµιουργούνται από ειδικούς όταν υπάρχουν συλλογές και κονδύλια. Αντί αυτών, κέφι, µεράκι και ενθουσιασµός ήταν η κινητήρια δύναµη των πρωτοπόρων του Τεχνικού Μουσείου, που γνώριζαν τα Μουσεία από την πλευρά του επισκέπτη. Σύντοµα η συντροφιά έγινε σωµατείο µε πρόεδρο τον καθηγητή του Α.Π.Θ. κ. Ν. Οικονόµου και απέκτησε στέγη στην περιοχή του Φιξ. Στην οδό Αχελώου 18 σε χώρο 450 τ.µ. που διατέθηκε προσωρινά για µια ενδεκαετία, από το ιδρυτικό µέλος -και πολύ αργότερα πρόεδρο του Μουσείου- τον επιχειρηµατία κ. Π. Τσουκαλά, λειτούργησε το πρώτο εκθετήριο. Το 1989 έκλεισε ένας κύκλος και άνοιξε ένας καινούργιος. Μετά από 11 χρόνια "προσωρινής παραµονής", υποµονής και επιµονής, το 1989 το µουσείο µεταφέρθηκε στη ΒΙ.ΠΕ.Θ. στη Σίνδο, σε χώρο που διέθεσε η ΕΤΒΑ για µία δεκαετία, χωρίς οικονοµική επιβάρυνση. Μεγάλη ώθηση στο έργο του Μουσείου δόθηκε το 1995 χάρη στο ενδιαφέρον και στην ενίσχυση της ΓΓΕΤ, όταν το Τεχνικό Μουσείο Θεσσαλονίκης εντάχθηκε στο πρόγραµµα χρηµατοδότησης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΠΕΤ ΙΙ) και µέχρι το έτος 2001 ολοκληρώθηκαν σηµαντικά έργα Ο Κώστας Τάνης είναι ιευθυντής Λειτουγίας στο Κ ΕΜΤ και ασχολήθηκε µε την ανάπτυξη και λειτουργία του Τεχνικού Μουσείου από το 1980. Είναι πτυχιούχος Χηµείας του Α.Π.Θ. 35
ανάπλασης του εκθετηρίου, εκσυγχρονισµού των εγκαταστάσεων, δηµιουργίας νέου Τεχνοπάρκου και βελτίωσης των τεχνικών παρουσίασης των εκθεµάτων. Στο πλαίσιο του ιδίου προγράµµατος πραγµατοποιήθηκαν εκπαιδευτικές δραστηριότητες, εργασίες τεκµηρίωσης των εκθεµάτων, εφαρµογές τεχνολογιών πληροφορικής και δηµιουργήθηκαν ισχυρές βάσεις για την περαιτέρω ανάπτυξη του Μουσείου. Από το 1998 το Μουσείο ανέλαβε την διαχείριση του Προγράµµατος "ΤΕΧΝΟΜΑΘΕΙΑ", το οποίο σχεδιάστηκε από την ΓΓΕΤ και αποβλέπει στην υποκίνηση του ενδιαφέροντος των µαθητών και την διάδοση του τεχνολογικού πολιτισµού στην ευτεροβάθµια Εκπαίδευση. Ήδη οργανώθηκαν τρεις φάσεις του Προγράµµατος στις οποίες συµµετείχαν σχολεία από όλη την Ελλάδα µε περισσότερους από χίλιους µαθητές και καθηγητές. Επιπρόσθετα, µε την συνεργασία της ΓΓΕΤ και του Υπουργείου Πολιτισµού και στο πλαίσιο της εθνικής εκπροσώπησης, παρουσιάστηκε το θέµα της "Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας" στην EXPO 2000, στο Ανόβερο και στην Παγκόσµια Έκθεση Βιβλίου στην Φραγκφούρτη το έτος 2001. Αν αναζητήσει κανείς τα κίνητρα και τους λόγους που κράτησαν αµείωτο τον ενθουσιασµό και το ενδιαφέρον των ανθρώπων που υπηρέτησαν (πολλοί υπηρετούν ακόµη) το έργο του Μουσείου, η απάντηση πρέπει να κρύβεται στην ενθουσιώδη ανταπόκριση τόσο των επισκεπτών του εκθετηρίου όσο και εκείνων που συµµετείχαν στις ποικίλες δραστηριότητες που αναπτύχθηκαν µε την πάροδο του χρόνου. Από την πρώτη στιγµή, το εκθετήριο θεωρήθηκε βασική προϋπόθεση, αλλά όχι αποκλειστικός λόγος ύπαρξης του µουσείου, το οποίο αφουγκράζονταν τις διεθνείς τάσεις και πρακτικές. Μαθητικοί ιαγωνισµοί, Τεχνικοί Όµιλοι, Περιοδικές Εκθέσεις, ιαλέξεις, Πολυθεάµατα, Εκπαιδευτικά Προγράµµατα, Συνέδρια και άλλες δράσεις σφράγισαν την ταυτότητα του Μουσείου χαρακτηρίζοντας το ως φορέα µε πολύπλευρη δραστηριότητα στο χώρο του τεχνολογικού πολιτισµού. Βήµατα άλλοτε µικρά και άλλοτε µεγάλα, πολλές φορές άλµατα, συνθέτουν την πορεία των 25 ετών αδιάκοπης δραστηριότητας του Μουσείου. Ο κατάλογος των 800.000 ανθρώπων που συµµετείχαν στις δραστηριότητες του κοσµείται από την τιµητική παρουσία του Προέδρου της ηµοκρατίας και άλλων πολιτειακών παραγόντων, αλλά λαµπρύνεται από τις εκατοντάδες χιλιάδες νέων κάθε ηλικίας, κοινωνικής τάξης και µόρφωσης. Το έτος 1998 αποτέλεσε το νέο αναπτυξιακό ορόσηµο της προσπάθειας σχεδιασµού µιας µεγάλης κλίµακας ανάπτυξης του Τεχνικού Μουσείου, καθώς και εξεύρεσης των απαραίτητων οικονοµικών πόρων. Το σχέδιο είχε ως κύριο στόχο τη δηµιουργία ενός σύγχρονου Κέντρου διάδοσης επιστήµης και τεχνολογίας για το ευρύ κοινό, µοναδικού στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια. Το πρόγραµµα ανάπτυξης περιλάµβανε την δηµιουργία νέων εγκαταστάσεων, καθώς και την σύσταση και ενεργοποίηση ενός φορέα ικανού να ανταποκριθεί στις αυξηµένες απαιτήσεις οργάνωσης και διαχείρισης. Με Προεδρικό ιάταγµα τον Οκτώβριο του 2001 (ΦΕΚ 1411 / Β / 22-10-01) επισηµοποιήθηκε η σύσταση του κοινωφελούς Ιδρύµατος "Κέντρο ιάδοσης Επιστηµών και Μουσείο Τεχνολογίας", το οποίο άρχισε την ουσιαστική λειτουργία του τον Ιούνιο του 2002 και ανέλαβε όλες τις δικαιοδοσίες και τις δραστηριότητες του Τεχνικού Μουσείου. Τη διοίκηση του Ιδρύµατος ασκεί 11µελές ιοικητικό Συµβούλιο, που απαρτίζεται από εκπροσώπους του Τεχνικού Μουσείου, του Υπουργείου Πολιτισµού, της Γενικής Γραµµατείας Έρευνας και Τεχνολογίας, της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και του Ξενοδοχειακού Επιµελητηρίου. Πρόεδρος του ιοικητικού Συµβουλίου είναι ο Καθηγητής του Α.Π.Θ. και πρώην Γενικός 36
Γραµµατέας Έρευνας και Τεχνολογίας, κ. Αθανάσιος Τσαυτάρης που διαδέχθηκε τον καθηγητή του Πολυτεχνείου Θεσσαλονίκης κ. Απόστολο Γούλα. Οι κύριοι σκοποί του ιδρύµατος είναι: Η διάσωση και προβολή τεκµηρίων της τεχνολογικής και βιοµηχανικής µας κληρονοµιάς. Η προσέλκυση ενδιαφέροντος, η εξοικείωση και ενηµέρωση του κοινού σε θέµατα επιστήµης και τεχνολογίας, που αφορούν το παρελθόν το παρόν και το µέλλον. Η ανάπτυξη και διάδοση του καινοτοµικού πνεύµατος. Το Έργο των νέων εγκαταστάσεων i, συνολικού προϋπολογισµού 29.000.000 (περίπου 10 δις δρχ.) χρηµατοδοτείται από τα Επιχειρησιακά Προγράµµατα των Υπουργείων Πολιτισµού και Ανάπτυξης καθώς και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το ΥΠ.ΕΘ.Ο. Οι εγκαταστάσεις του Κέντρου περιλαµβάνουν στεγασµένο πολύ-επίπεδο χώρο 14.000 τ.µ., σε οικόπεδο 48 στρεµµάτων, µε θέα τον Θερµαϊκό Κόλπο και την πόλη της Θεσσαλονίκης, που παραχώρησε στο Τεχνικό Μουσείο ο ήµος Θέρµης. Οι εγκαταστάσεις του Κέντρου περιλαµβάνουν: - Χώρο Υποδοχής, ο οποίος αποτελεί και τον κύριο άξονα σύνδεσης για όλες τις δραστηριότητες. - Μουσείο Τεχνολογίας, όπου θα παρουσιάζονται θεµατικά Εκθετήρια της Ιστορίας της Τεχνολογίας και των Επιστηµών. Οι εκθέσεις που έχουν προγραµµατισθεί αφορούν την Αρχαία Ελληνική Τεχνολογία, την Τεχνολογία των Μεταφορών και την Τεχνολογία της Εικόνας - Κινηµατοθέατρο Ευρείας Οθόνης, µια αµφιθεατρική αίθουσα 300 θέσεων και δυνατότητα προβολής σε γιγαντοοθόνη (διαστάσεων 17µ x 23µ). Στον χώρο αυτό θα γίνεται η παρουσίαση επιστηµονικών και περιβαλλοντικών ταινιών σε δύο και λίγο αργότερα σε τρεις ιαστάσεις. - Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων 250 θέσεων, µε σύστηµα ταυτόχρονης µετάφρασης σε τρεις γλώσσες. για διαλέξεις, σεµινάρια και συνέδρια. - Πλανητάριο, µε εξωτερική διάµετρο του θόλου 25µ και ηµισφαιρική οθόνη προβολής 18µ. ιαθέτει 150 ανακλινόµενες θέσεις, όπου γίνεται αναπαράσταση αστρονοµικών και φυσικών φαινοµένων, µε τη χρησιµοποίηση ψηφιακών προβολικών συστηµάτων. - Προσοµοιωτή Εικονικής Πραγµατικότητας, 18 θέσεων, όπου γίνεται δυναµική προσοµοίωση διαφόρων συνθηκών και καταστάσεων, όπως για παράδειγµα ενός ταξιδιού στο ιάστηµα ή στο βυθό του Ωκεανού. - "Tεχνοπάρκο", ένας χώρος Συµµετοχικών Εκθεµάτων, τα οποία θα αναφέρονται στους επιστηµονικούς νόµους, την τεχνολογία και την ανθρώπινη φυσιολογία. Εδώ, ο επισκέπτης προτρέπεται να συµµετάσχει ενεργά και να επηρεάσει τα δρώµενα, µε έναν τρόπο ψυχαγωγικό και δηµιουργικό, αλλά ταυτόχρονα ενηµερωτικό και επιµορφωτικό. 37
- Χώρο Περιοδικών Εκθέσεων, ειδικού ή επίκαιρου ενδιαφέροντος. - Βιβλιοθήκη CD-ROM, µε εκατοντάδες τίτλους βιβλίων και θέσεις άµεσης πρόσβασης στο ιαδίκτυο. - Υπαίθριο χώρο Μεγάλων Εκθεµάτων και κήπο. - Εστία ηµιουργικότητας, για άτυπες καινοτοµικές και συµµετοχικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες µε οµάδες µαθητών και απλών επισκεπτών. - Γραφεία ιοίκησης. - Χώρους Εστίασης και Αναψυχής (εστιατόριο, καφέ). - Χώρους Πώλησης εκπαιδευτικών παιχνιδιών, βιβλίων και ενθυµηµάτων. - Εργαστήρια, για την αναγκαία τεχνική υποστήριξη, την επισκευή και συντήρηση εκθεµάτων και κτιριακών εγκαταστάσεων. - Αποθηκευτικούς Χώρους, για τη συλλογή και προσωρινή φύλαξη εκθεµάτων και περιοδικών εκθέσεων. - Χώρο Parking για λεωφορεία και ΙΧ αυτοκίνητα. Την 27 η Οκτωβρίου 2004 ο Πρόεδρος της ηµοκρατίας Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος τέλεσε τα εγκαίνια των νέων εγκαταστάσεων και 15 ηµέρες αργότερα άρχισε η λειτουργία του Πλανηταρίου του Κοσµοθεάτρου και του Συνεδριακού Κέντρου, µε εξαιρετική προσέλευση τόσο από σχολικές οµάδες όσο και από ιδιώτες, ενώ στα µέσα Μαρτίου άρχισε η λειτουργία του Προσοµοιωτή. Το Ίδρυµα "Κέντρο ιάδοσης Επιστηµών και Μουσείο Τεχνολογίας" βρίσκεται στο µεταίχµιο µιας νέας εποχής, στην οποία έχει και την πολύτιµη συµπαράσταση της πολιτείας. Το ενδιαφέρον της πολιτείας και η συνεργασία του Ιδρύµατος µε τους εκπροσώπους της συνεχίζεται προκειµένου να ολοκληρωθούν οι νέες εγκαταστάσεις και ιδιαίτερα το σκέλος των εκθέσεων που θα αποτελέσουν πέραν των άλλων και πόλο έλξης τουριστικού ενδιαφέροντος, γεγονός που θα συµβάλλει στην τόνωση των πολιτιστικών, τουριστικών και οικονοµικών θεµάτων της ευρύτερης περιοχής. Ενδεικτικό της αξίας και των προσδοκιών που δηµιουργεί το νέο Κέντρο αποτελούν οι επισκέψεις παραγόντων της Ελληνικής Πολιτείας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι βέβαιο ότι το έργο του Μουσείου δεν θα υπήρχε χωρίς τους πρωτοπόρους του, θα ήταν όµως ανεπαρκές χωρίς την αρωγή της πολιτείας και ειδικότερα την ΓΓΕΤ και το Υπουργείο Ανάπτυξης, το Υπουργείο Πολιτισµού και το Υπουργείο Εθνικής Οικονοµίας. Οι ενδιαφερόµενοι για περισσότερες πληροφορίες µπορούν να χρησιµοποιούν την ιστοσελίδα του ΤΜΘ / Ιδρύµατος Κ Ε&ΜΤ, http://www.tmth.edu.gr ιεύθυνση: 6ο χλµ. Θεσσαλονίκης Θέρµης 570 01 Θεσσαλονίκη 38
Ταχ. ιεύθυνση: Τ.Θ. 60330 570 01 Θεσσαλονίκη Πληροφορίες: Τηλέφωνο 2310 483000 i Στο σηµείο αυτό αξίζει να αναφερθούν οι συντελεστές υλοποίησης του Έργου. Η αρχιτεκτονική σύλληψη και προµελέτη πραγµατοποιήθηκε από το Αρχιτεκτονικό Γραφείο Π. Τζώνος Γ. Χόϊπελ & Ξ. Χόϊπελ µε τη συνεργασία της αρχιτέκτονος Ε. Σπάνια και την συµβουλευτική συνδροµή του γάλλου αρχιτέκτονα D. Laming. Την ιοίκηση και Τεχνική Επίβλεψη του Έργου έχει αναλάβει η ένωση ΕΛΛΗΝΟΤΕΧΝΙΚΗ Α.Ε. ΚΙΩΝ Α.Τ.Ε. Το Έργο εκσκαφών έχει πραγµατοποιηθεί από την εταιρία ΑΡΧΙΤΕΧ Α.Τ.Ε. Το Έργο κατασκευής φέροντος οργανισµού έχει πραγµατοποιηθεί από την εταιρία ΤΕΡΝΑ Α.Ε. Το Έργο κατασκευής οικοδοµικών και Η/Μ εργασιών εκτελείται από την εταιρία ΘΕΜΕΛΙΟ ΟΜΗ Α.Ε. Το Έργο µελέτης, προµήθειας και εγκατάστασης του εξοπλισµού και των καθισµάτων των αιθουσών Κοσµοθεάτρου, Πλανηταρίου και Προσοµοιωτή, εκτελείται από την εταιρία ΤΕΛΜΑΚΟ Α.Ε. Το Έργο προµήθειας εγκατάστασης και συντήρησης επίπλωσης από την SATO A.E. 39