ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΜΠΥΛΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ (ΚΠ ) ΚΟΣΤΟΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ

1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΜΠΥΛΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ (ΚΠ ) ΚΟΣΤΟΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ 1. Χρησιµοποιώντας την καµπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων µπορούµε να παρουσιάσουµε την οικονοµική ανάπτυξη ως (6/4/2002 - ΘΕΜΑ 69): α) Μια µετακίνηση κατά µήκος της καµπύλης β) Μια µετατόπιση της καµπύλης προς τα δεξιά γ) Μια µετατόπιση της καµπύλης προς τα αριστερά δ) Μετακίνηση από ένα σηµείο αριστερά της καµπύλης σε ένα σηµείο επάνω σε αυτήν [Υπόδειξη: Η οικονοµική ανάπτυξη σηµαίνει ότι η οικονοµία αποκτά και αξιοποιεί µεγαλύτερες οικονοµικές δυνατότητες και συνεπώς ολόκληρη η ΚΠ µετακινείται προς τα δεξιά.] 2. ηµόσιο αγαθό είναι εκείνο ( 6/4/2002 ΘΕΜΑ 75): α) Που δύναται να παραχθεί µε µηδενικό κόστος β) Που παράγεται από το δηµόσιο τοµέα γ) Που δεν παράγεται σε επαρκή ποσότητα λόγω απουσίας δικαιωµάτων ιδιοκτησίας δ) Που δύναται να καταναλωθεί ταυτόχρονα από πολλά άτοµα, τα οποία για να αποκλειστούν από τη χρήση του χρειάζεται να υποστεί υψηλό κόστος ο ιδιοκτήτης του αγαθού [Υπόδειξη: Το δηµόσιο αγαθό είναι τέτοιο που η χρήση του από όσους δεν έχουν πληρώσει για αυτό είναι εφικτή. Συνεπώς ο αποκλεισµός των καταναλωτών που δεν καταβάλλουν αντίτιµο είναι εξαιρετικά δύσκολη αν όχι αδύνατη.] 3. Η έννοια της σχετικής έλλειψης αγαθών σηµαίνει ότι (7/12/2002 - ΘΕΜΑ 25): α) εν υπάρχουν πολλά αγαθά στην οικονοµία β) Η έλλειψη θα εξαφανιστεί στο µέλλον µε τη βελτίωση της τεχνολογίας γ) Οι ανάγκες των ανθρώπων είναι πολλές δ) Οι παραγωγικές δυνατότητες είναι περιορισµένες σε σχέση µε τις ανάγκες των ανθρώπων [Υπόδειξη: Η σχετική έλλειψη των αγαθών αφορά το βασικό οικονοµικό πρόβληµα και σηµαίνει ότι η οικονοµία δεν µπορεί να παράγει τόσα όσα χρειάζονται για να καλυφθούν όλες οι καταναλωτικές ανάγκες.] 4. Η καµπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων µιας επιχείρησης υποδηλώνει (11/7/2004 - ΘΕΜΑ 9): α) Όλους τους συνδυασµούς των ποσοτήτων των αγαθών που µπορεί να παράγει µια επιχείρηση µε πλήρη απασχόληση των συντελεστών παραγωγής και µε δεδοµένη τεχνολογία β) Το συνολικό κόστος των παραγόµενων ποσοτήτων των αγαθών της επιχείρησης γ) Τη σχέση ανταλλαγής των αγαθών µε διαφορετική τεχνολογία σε µια επιχείρηση δ) Όλα τα παραπάνω [Υπόδειξη: Ο ορισµός της ΚΠ επιβάλλει σταθερή τεχνολογία και δεν αφορά κόστος παραγωγής. Συνεπώς καταλήγουµε στην πρώτη επιλογή που µας δίνεται.] 5. Όταν µια καµπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων έχει σταθερή κλίση, τότε σηµαίνει ότι (27/1/2007 ΘΕΜΑ 6):

2 α) Το κόστος παραγωγής είναι αυξανόµενο β) Το κόστος παραγωγής είναι φθίνον γ) Το κόστος παραγωγής είναι σταθερό δ) Κανένα από τα παραπάνω δεν είναι σωστό [Υπόδειξη: Στον τύπο της εποχής δόθηκε ως σωστή η απάντηση γ. Πάντως πιστεύουµε ότι σωστή απάντηση είναι η δ, αφού δεν υπάρχει απάντηση για το κόστος ευκαιρίας αλλά για το κόστος παραγωγής που είναι διαφορετική έννοια.] ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΘΕΩΡΙΑ ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ 1. Στην περίπτωση µεταβολής της τιµής ενός αγαθού (6/4/2002 - ΘΕΜΑ 56): α) Το αποτέλεσµα υποκατάστασης είναι πάντα αρνητικό, δηλαδή αύξηση της τιµής συνοδεύεται µε µείωση της κατανάλωσης και µείωση της τιµής µε αύξηση της κατανάλωσης β) Το αποτέλεσµα υποκατάστασης είναι πάντα θετικό, δηλαδή αύξηση της τιµής συνοδεύεται µε αύξηση της κατανάλωσης και µείωση της τιµής µε µείωση της κατανάλωσης γ) Το αποτέλεσµα υποκατάστασης µπορεί να είναι θετικό ή αρνητικό ανάλογα µε τη φύση του αγαθού (κανονικό, κατώτερο ή Giffen) δ) Το αποτέλεσµα υποκατάστασης είναι αρνητικό για κανονικά αγαθά και θετικό για κατώτερα [Υπόδειξη: Το αποτέλεσµα υποκατάστασης είναι πάντα αρνητικό για όλα τα αγαθά.] 2. Στην περίπτωση µεταβολής της τιµής ενός κανονικού αγαθού (6/4/2002 - ΘΕΜΑ 57): α) Το αποτέλεσµα εισοδήµατος είναι πάντα θετικό, δηλαδή αύξηση της τιµής συνοδεύεται µε αύξηση της κατανάλωσης και µείωση της τιµής µε µείωση της κατανάλωσης β) Το αποτέλεσµα εισοδήµατος είναι πάντα αρνητικό, δηλαδή αύξηση της τιµής συνοδεύεται µε µείωση της κατανάλωσης και µείωση της τιµής µε αύξηση της κατανάλωσης γ) Το αποτέλεσµα εισοδήµατος µπορεί να είναι θετικό ή αρνητικό ανάλογα µε το πρόσηµο του αποτελέσµατος υποκατάστασης δ) Το αποτέλεσµα εισοδήµατος είναι πάντα αντίθετο από το αποτέλεσµα υποκατάστασης [Υπόδειξη: Στα κανονικά αγαθά η αύξηση της τιµής συνεπάγεται µείωση του πραγµατικού εισοδήµατος και οδηγεί σε µείωση της κατανάλωσης.] 3. Ο οριακός λόγος υποκατάστασης µεταξύ δύο αγαθών Χ και Υ είναι ίδιος για όλους τους καταναλωτές όταν (6/4/2002 - ΘΕΜΑ 68): α) Οι καταναλωτές αντιµετωπίζουν στην αγορά την ίδια τιµή για τα αγαθά Χ και Υ β) Οι καταναλωτές βρίσκονται σε ισορροπία γ) Η οριακή χρησιµότητα του εισοδήµατος είναι ίδια για όλους δ) Ο καταναλωτής µεγιστοποιεί τη συνάρτηση χρησιµότητας του ως προς τα Χ και Υ, υπό τον εισοδηµατικό περιορισµό

3 [Υπόδειξη: Αρχικά δόθηκε σωστή η απάντηση δ. Πάντως θεωρούµε ότι µε βάση τη διατύπωση της ερώτησης σωστότερη απάντηση είναι η γ. Για να έχουν οι καµπύλες αδιαφορίας όλων των καταναλωτών τον ίδιο MRS θα πρέπει να είναι παράλληλες οπότε πρέπει η οριακή χρησιµότητα του χρήµατος θα είναι η ίδια για όλους.] 4. Αν η συνάρτηση χρησιµότητας ενός καταναλωτή είναι της µορφής U = X + Y τότε οι καµπύλες αδιαφορίας µεταξύ των αγαθών Χ και Υ (10/4/2005 - ΘΕΜΑ 23): α) Είναι ευθείες µε κλίση 1,0 β) Είναι ορθές γωνίες µε µηδενική κλίση γ) Είναι κυρτές ως προς την αρχή των αξόνων [Υπόδειξη: Η συνάρτηση χρησιµότητας αυτής της µορφής µπορεί να γραφτεί ως Y = U X και συνεπώς είναι ευθεία µε αρνητική κλίση, που υπολογίζεται µε Y / X= Y / X= 1 (εφαρµογή 20).] 5. Αν η συνάρτηση χρησιµότητας είναι της µορφής U = X + Y τότε τα αγαθά Χ και Υ είναι (10/4/2005 ΘΕΜΑ 24): α) Συµπληρωµατικά β) Τέλεια υποκατάστατα γ) Πολυτελείας [Υπόδειξη: Η σχέση υποκατάστασης υποδηλώνεται από την αρνητική και σταθερή κλίση της καµπύλης αδιαφορίας, δηλαδή από τον σταθερό και αρνητικό MRS που ισούται µε 1.] 6. Αν η συνάρτηση χρησιµότητας είναι της µορφής U = X + Y τότε ο οριακός λόγος υποκατάστασης µεταξύ των αγαθών Χ και Υ είναι (10/4/2005 - ΘΕΜΑ 25): α) Ίσος µε 0 β) Ίσος µε 2,0 γ) Ίσος µε 1,0 δ) Ίσος µε +1,0 [Υπόδειξη: Ο οριακός λόγος υποκατάστασης ισούται µε την κλίση της καµπύλης αδιαφορίας και συνεπώς Y / X= Y / X= 1.] 7. Αν δύο αγαθά είναι τέλεια υποκατάστατα τότε (10/4/2005 - ΘΕΜΑ 26): α) Ο καταναλωτής θα αγοράσει µόνο το φθηνότερο β) Ο καταναλωτής θα αγοράσει µόνο το ακριβότερο γ) Ο καταναλωτής θα αγοράσει και Χ και Υ γιατί τα δύο αγαθά έχουν διαφορετικές τιµές δ) Ο καταναλωτής δεν θα αγοράσει ούτε Χ ούτε Υ [Υπόδειξη: Ο καταναλωτής σε περιπτώσεις ευθειών καµπυλών αδιαφορίας µε αρνητική κλίση µεγιστοποιεί τη χρησιµότητα του µε την αγορά του φθηνότερου αγαθού.] 8. Σύµφωνα µε τη θεωρία της χρησιµότητας, για την κατανάλωση κάθε αγαθού από ένα άτοµο ισχύει ότι (27/1/2007 ΘΕΜΑ 9): α) Η συνολική χρησιµότητα είναι φθίνουσα και η οριακή χρησιµότητα είναι αύξουσα β) Τόσο η συνολική όσο και οριακή χρησιµότητα είναι αύξουσες

4 γ) Η συνολική χρησιµότητα είναι αύξουσα και η οριακή χρησιµότητα είναι φθίνουσα δ) Η οριακή χρησιµότητα είναι φθίνουσα και η συνολική χρησιµότητα είναι συνήθως αύξουσα [Υπόδειξη: Η συνολική χρησιµότητα είναι συνήθως αύξουσα ενή η οριακή χρησιµότητα είναι φθίνουσα.] 9. Ο λόγος για τον οποίο οι καµπύλες αδιαφορίας είναι κυρτές ως προς την αρχή των αξόνων είναι (27/1/2007 ΘΕΜΑ 10): α) Ο νόµος της φθίνουσας απόδοσης β) Οι περιορισµένες παραγωγικές δυνατότητες της οικονοµίας γ) Η µεταβλητότητα των καταναλωτικών προτιµήσεων δ) Ο νόµος της φθίνουσας οριακής χρησιµότητας [Υπόδειξη: Η φθίνουσα οριακή χρησιµότητα είναι ο λόγος της κυρτότητας των καµπύλων αδιαφορίας.] ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ 1. Η ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιµή των αυτοκινήτων είναι ίση µε 2,0. Οι προµηθευτές των αυτοκινήτων αυξάνουν την τιµή των αυτοκινήτων κατά 10%. Αν όλοι οι λοιποί προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης αυτοκινήτων παραµείνουν σταθεροί τότε η µεταβολή της τιµής θα επιφέρει (6/4/2002 - ΘΕΜΑ 54, 7/12/2004 - ΘΕΜΑ 12 και 10/4/2005 - ΘΕΜΑ 22): α) Μείωση της ζητούµενης ποσότητας κατά 10% β) Αύξηση της ζητούµενης ποσότητας κατά 20% γ) Μείωση της ζητούµενης ποσότητας αυτοκινήτων κατά 20% δ) Μείωση της ζήτησης των αυτοκινήτων κατά 20% [Υπόδειξη: ε P= 2 Q% / P% = 2 Q% /10% = 2 Q% = 20%, δηλαδή µείωση της ζητούµενης ποσότητας κατά 20%.] 2. Η συνολική δαπάνη των καταναλωτών για ένα προϊόν αυξάνεται όταν (7/12/2002 - ΘΕΜΑ 28): α) Η ζήτηση του προϊόντος είναι ελαστική ως προς την τιµή και αυξηθεί η τιµή του β) Η ζήτηση του προϊόντος είναι ανελαστική ως προς την τιµή και µειωθεί η τιµή του γ) Η ζήτηση του προϊόντος είναι ελαστική ως προς την τιµή και µειωθεί η τιµή του δ) Η ζήτηση του έχει µοναδιαία ελαστικότητα ως προς την τιµή και αυξηθεί η τιµή του [Υπόδειξη: Η συνολική δαπάνη των καταναλωτών ακολουθεί τη µεταβολή του κάθε φορά µεγαλύτερου ποσοστιαίου µεγέθους στην ελαστικότητα. Άρα µε ζήτηση ελαστική, η ποσοστιαία µεταβολή της ποσότητας θα είναι µεγαλύτερη από αυτήν της τιµής και συνεπώς µια µείωση της τιµής που θα αυξήσει την ποσότητα, θα αυξήσει και τη δαπάνη.] 3. Αν αυξηθεί το εισόδηµα των καταναλωτών, τότε για ένα κατώτερο αγαθό (7/12/2002 - ΘΕΜΑ 29): α) Αυξάνεται η συνολική δαπάνη των καταναλωτών γενικά β) Μειώνεται η συνολική δαπάνη των καταναλωτών γενικά

5 γ) Αυξάνεται η ζήτηση του δ) Μειώνεται η ζητούµενη ποσότητα του [Υπόδειξη: Στα κατώτερα αγαθά η αύξηση του εισοδήµατος οδηγεί σε µικρότερες ζητούµενες ποσότητες.] 4. Όταν η κυβέρνηση επιβάλλει φόρο στα τσιγάρα των οποίων η ελαστικότητα ζήτησης είναι µηδέν, ο φόρος αυτός πληρώνεται (7/12/2002 - ΘΕΜΑ 35): α) Από τους αγρότες που παράγουν τον καπνό β) Από τους παραγωγούς τσιγάρων και τους αγρότες γ) Από τους παραγωγούς τσιγάρων και τους καταναλωτές δ) Από τους καταναλωτές [Υπόδειξη: Η µηδενική ελαστικότητα σηµαίνει ότι όσο και αν µεταβληθεί η τιµή δεν θα επηρεαστεί η ζητούµενη ποσότητα. Οι καταναλωτές θα συνεχίσουν να αγοράζουν την ίδια ποσότητα σε υψηλότερη τιµή.] 5. ύο αγαθά Χ και Υ είναι υποκατάστατα και έχουν ελαστική ζήτηση. Αν αυξηθεί η τιµή του αγαθού Χ τότε (11/7/2004 - ΘΕΜΑ 1): α) Αυξάνεται η δαπάνη των καταναλωτών για το αγαθό Χ β) Αυξάνεται η ζητούµενη ποσότητα του αγαθού Χ γ) Αυξάνεται η ζήτηση του αγαθού Υ δ) Μειώνεται η ζήτηση του αγαθού Υ [Υπόδειξη: Όταν αυξάνεται η τιµή ενός αγαθού, µειώνεται η ζητούµενη ποσότητα του ίδιου και αυξάνεται η ζήτηση των υποκατάστατων του.] 6. Όταν η καµπύλη ζήτησης ενός αγαθού εκφράζεται µαθηµατικά µε µια ισοσκελή υπερβολή τότε η ελαστικότητα της ζήτησης είναι (7/12/2004 - ΘΕΜΑ 22): α) Σταθερή και ίση µε το µηδέν β) Αυξανόµενη σε κάθε σηµείο της καµπύλης ζήτησης γ) Μεγαλύτερη της µονάδας δ) Ίση µε τη µονάδα σε κάθε σηµείο της καµπύλης ζήτησης [Υπόδειξη: Η ζήτηση µε καµπύλη ισοσκελούς υπερβολής έχει σε όλα τα σηµεία της µοναδιαία ελαστικότητα.] 7. Η τιµή της βενζίνης αλλάζει κάθε εβδοµάδα στα πρατήρια. Παρά ταύτα ο Γιάννης δαπανά ακριβώς 10ευρώ κάθε εβδοµάδα στην αγορά βενζίνης. Αυτό σηµαίνει ότι (10/4/2005 - ΘΕΜΑ 33): α) Η συµπεριφορά του Γιάννη παραβιάζει το νόµο της ζήτησης β) Η ζήτηση του Γιάννη για βενζίνη είναι εντελώς ανελαστική γ) Η ζήτηση του Γιάννη για βενζίνη είναι εντελώς ελαστική δ) Η ζήτηση του Γιάννη για βενζίνη έχει µοναδιαία ελαστικότητα [Υπόδειξη: Η ζήτηση του Γιάννη έχει µοναδιαία ελαστικότητα σε όλα τα σηµεία της. Είναι δηλαδή της µορφής Q= a / P - ισοσκελής υπερβολή - οπότε η δαπάνη Q P= a είναι πάντα σταθερή.] 8. Η καµπύλη ζήτησης ενός ατόµου για ένα αγαθό αποτελεί (27/1/2007 ΘΕΜΑ 1): α) Το µέγιστο όριο των προθέσεων του ατόµου β) Το ελάχιστο όριο των προθέσεων του ατόµου γ) Το µέγιστο και το ελάχιστο όριο των προθέσεων του ατόµου

6 δ) Ούτε το µέγιστο ούτε το ελάχιστο όριο των προθέσεων [Υπόδειξη: Η καµπύλη ζήτησης αποτελεί την έκφραση των µέγιστων προθέσεων αγοράς ενός καταναλωτή.] 9. Αν η ποσοστιαία αύξηση της ζητούµενης ποσότητας ενός αγαθού είναι µικρότερη από την ποσοστιαία µείωση της τιµής του, τότε ο συντελεστής ελαστικότητας της ζήτησης ως προς την τιµή (27/1/2007 ΘΕΜΑ 2): α) Μεγαλύτερος από 1 β) Ίσος µε 1 γ) Μικρότερος από 1 δ) Μηδέν [Υπόδειξη: Πρόκειται για ανελαστική ζήτηση.] 10. Αν η εισοδηµατική ελαστικότητα της ζήτησης είναι µεγαλύτερη της µονάδας, τότε το αγαθό είναι (21/1/2007 ΘΕΜΑ 3): α) Πρώτης ανάγκης β) Πολυτελείας γ) Κατώτερο [Υπόδειξη: Πρόκειται για αγαθά πολυτελείας ή ανώτερα.] 11. Αν οι ζητούµενες ποσότητες δύο αγαθών αυξάνονται συγχρόνως ή µειώνονται συγχρόνως όταν η τιµή του ενός µεταβάλλεται, τότε η σταυροειδής ελαστικότητα της ζήτησης µεταξύ των δύο αγαθών είναι (27/1/2007 ΘΕΜΑ 4): α) Αρνητική β) Θετική γ) Μηδέν δ) Ίση µε 1 [Υπόδειξη: Πρόκειται για συµπληρωµατικά αγαθά και συνεπώς έχουν αρνητική σταυροειδή ελαστικότητα.] 12. Αν η ζητούµενη ποσότητα ενός αγαθού δεν αλλάζει καθώς µεταβάλλεται η τιµή του, τότε η καµπύλη ζήτησης για το αγαθό αυτό (27/1/2007 ΘΕΜΑ 5): α) Έχει αρνητική κλίση β) Έχει θετική κλίση γ) Είναι µηδέν δ) Είναι άπειρη [Υπόδειξη: Πρόκειται για τέλεια ανελαστική ζήτηση.] 13. Όταν η τιµή ενός αγαθού µειωθεί από 10 σε 9 ευρώ ανά µονάδα αυτού και αυτό έχει ως αποτέλεσµα να αυξηθεί η ζητούµενη ποσότητα από 10000 σε 12000 µονάδες, τότε η ζήτηση θα πρέπει να θεωρηθεί ως (27/1/2007 ΘΕΜΑ 7): α) Μοναδιαίας ελαστικότητας β) Ανελαστική γ) Ελαστική

7 δ) Πλήρως ανελαστική [Υπόδειξη: Η ποσοστιαία µεταβολή της ζητούµενης ποσότητας είναι µεγαλύτερη σε απόλυτα µεγέθη από την ποσοστιαία µεταβολή της τιµής. Συνεπώς η ζήτηση χαρακτηρίζεται ως ελαστική.] 14. Αν η τιµή ενός αγαθού αυξηθεί από 10 σε 10,5 ευρώ ανά µονάδα και η ζητούµενη ποσότητα αυτού µειωθεί από 55 σε 53 µονάδες, τότε η ελαστικότητα της ζήτησης είναι (27/1/2007 ΘΕΜΑ 8): α) Ίση µε 1,45 β) Ίση µε 0,25 γ) Ίση µε 2,06 δ) Ίση µε 0,76 [Υπόδειξη: Η σχέση υπολογισµού της ελαστικότητας που χρησιµοποιείται σε αυτήν την περίπτωση είναι η τοξοειδής, από την οποία προκύπτει -0,76.] ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ 1. Αν η προσφορά των τσιγάρων είναι απείρως ελαστική τότε µια µείωση της ζήτησης για τα τσιγάρα θα επιφέρει (6/4/2002 ΘΕΜΑ 55): α) Μείωση της τιµής των τσιγάρων β) Μείωση της προσφερόµενης ποσότητας τσιγάρων γ) Αύξηση της προσφερόµενης ποσότητας τσιγάρων δ) Αύξηση της τιµής των τσιγάρων [Υπόδειξη: Η άπειρα ελαστική καµπύλη προσφοράς σηµαίνει οριζόντια ευθεία. Η µείωση της ζήτησης σηµαίνει µετακίνηση προς τα αριστερά και συνεπώς στην ίδια τιµή θα πωλούνται λιγότερα τσιγάρα.] 2. Σύµφωνα µε το νόµο της προσφοράς (7/12/2002 ΘΕΜΑ 33): α) Όταν µειώνεται η τιµή του αγαθού αυξάνεται και η προσφερόµενη ποσότητα β) Όταν αυξάνεται η τιµή του αγαθού αυξάνεται και η προσφερόµενη ποσότητα γ) Όταν µειώνεται η τιµή του αγαθού αυξάνεται και το κόστος της επιχείρησης δ) Όταν αυξάνεται η τιµή του αγαθού µειώνεται και η προσφερόµενη ποσότητα [Υπόδειξη: Αύξηση της τιµής σηµαίνει και αύξηση της προσφερόµενης ποσότητας. Συνεπώς σωστή η απάντηση β] 3. Η προσφορά ενός αγαθού είναι ανελαστική όταν (7/12/2002 ΘΕΜΑ 34): α) Μια αύξηση της τιµής κατά 20% επιφέρει αύξηση της προσφερόµενης ποσότητας κατά 30% β) Μια αύξηση της τιµής κατά 15% επιφέρει αύξηση της προσφερόµενης ποσότητας κατά 15% γ) Μια αύξηση της τιµής κατά 10% επιφέρει αύξηση της προσφερόµενης ποσότητας κατά 5% δ) Μια αύξηση της τιµής κατά 12% επιφέρει αύξηση της προσφερόµενης ποσότητας κατά 20% [Υπόδειξη: Σωστή η απάντηση γ, αφού η ανελαστική προσφορά σηµαίνει ότι η αύξηση της τιµής κατά ένα ποσοστό, θα επιφέρει αύξηση της προσφερόµενης ποσότητας κατά µικρότερο ποσοστό.]

8 4. Η ελαστικότητα προσφοράς της συνάρτησης P= β Q (7/12/2002 ΘΕΜΑ 37): α) Είναι µικρότερη της µονάδας β) Είναι ίση µε τη µονάδα γ) Είναι µεγαλύτερη της µονάδας δ) εν µπορεί να προσδιοριστεί [Υπόδειξη: Η ελαστικότητα της προσφοράς σε ευθείες συναρτήσεις που περνούν από την αρχή των αξόνων είναι πάντα σταθερή και ίση µε τη µονάδα. Συνεπώς σωστή απάντηση η β.] 5. Μια αύξηση στην προσφερόµενη ποσότητα ενός αγαθού µπορεί να προέλθει από (11/7/2004 ΘΕΜΑ 11 και 10/4/2005 ΘΕΜΑ 21): α) Από µείωση της τιµής του β) Από αύξηση της τιµής του γ) Από αύξηση στο κόστος παραγωγής δ) Από µείωση της προσφοράς ενός υποκατάστατου αγαθού [Υπόδειξη: Σωστή είναι η απάντηση β, σύµφωνα µε το νόµο της προσφοράς.] 6. Η καµπύλη προσφοράς ενός αγαθού µιας επιχείρησης εκφράζεται από (11/7/2004 ΘΕΜΑ 24): α) Τη συνάρτηση παραγωγής β) Τη µέση παραγωγικότητα της επιχείρησης για κάθε ποσότητα προϊόντος γ) Την καµπύλη του οριακού κόστους της επιχείρησης δ) Όλα τα παραπάνω [Υπόδειξη: Σωστή η απάντηση δ, αφού η καµπύλη προσφοράς είναι αποτέλεσµα της συνάρτησης παραγωγής, υπό την έννοια ότι επηρεάζει την παραγωγικότητα της και συνεπώς το κόστος παραγωγής της και ειδικότερα το οριακό, που αποτελεί και την καµπύλη προσφοράς στην πράξη.] 7. Αν η συνάρτηση προσφοράς ενός αγαθού είναι ευθεία γραµµή και διέρχεται από την αρχή των αξόνων τότε η ελαστικότητα της είναι (11/7/2004 ΘΕΜΑ 28): α) Μεγαλύτερη της µονάδας β) Μικρότερη της µονάδας γ) Ίση µε τη µονάδα δ) Το ½ της µονάδας [Υπόδειξη: Σωστή απάντηση η γ, αφού οι ευθείες καµπύλες προσφοράς που περνούν από την αρχή των αξόνων έχουν µοναδιαία ελαστικότητα προσφοράς.] 8. Με βάση το νόµο της προσφοράς ισχύει (11/7/2004 ΘΕΜΑ 33): α) Η προσφερόµενη ποσότητα και η τιµή ενός αγαθού σχετίζονται αρνητικά β) Η προσφερόµενη ποσότητα και η τιµή ενός αγαθού δεν σχετίζονται µεταξύ τους γ) Η προσφερόµενη ποσότητα και η τιµή ενός αγαθού σχετίζονται θετικά [Υπόδειξη: Σωστή απάντηση η γ, αφού όσο αυξάνεται η τιµή αυξάνεται και η προσφερόµενη ποσότητα.]

9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΘΕΩΡΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ 1. Το µέσο προϊόν του µεταβλητού συντελεστή παραγωγής ισούται µε το οριακό του προϊόν όταν (6/4/2002 ΘΕΜΑ 58): α) Η καµπύλη οριακού προϊόντος είναι στο ελάχιστο σηµείο της β) Η καµπύλη οριακού προϊόντος είναι στο µέγιστο σηµείο της γ) Η καµπύλη οριακού προϊόντος έχει θετική κλίση δ) Η καµπύλη οριακού προϊόντος έχει αρνητική κλίση [Υπόδειξη: Η τοµή των καµπύλων του οριακού και του µέσου προϊόντος γίνεται στο µέγιστο σηµείο της καµπύλης του µέσου προϊόντος και σε περιοχή όπου το οριακό προϊόν έχει αρνητική κλίση. ] 2. ύο παραγωγικοί συντελεστές ονοµάζονται συµπληρωµατικοί όταν (6/4/2002 ΘΕΜΑ 66): α) Ο ένας συµπληρώνει τον άλλον στην παραγωγική διαδικασία β) Η αύξηση της ποσότητας του ενός αυξάνει το οριακό προϊόν του άλλου γ) Η αύξηση της ποσότητας του ενός και η ισόποση µείωση της ποσότητας του άλλου αφήνει σταθερό το συνολικό προϊόν δ) Μπορούν να υποκατασταθούν σε αναλογία 1:1 [Υπόδειξη: Συµπληρωµατικοί είναι οι συντελεστές που η αύξηση της ποσότητας από τον έναν οδηγεί σε αύξηση του οριακού προϊόντος, όχι µόνο του ίδιου, αλλά και του άλλου συντελεστή παραγωγής.] 3. Υποθέστε ότι η παραγωγή ενός προϊόντος χαρακτηρίζεται από αύξουσες αποδόσεις κλίµακας. Στην περίπτωση αυτή ποιο από τα παρακάτω δεν είναι αληθινό (6/4/2002 ΘΕΜΑ 70): α) Το συνολικό προϊόν αυξάνεται κατά µεγαλύτερη αναλογία από αυτήν που αυξάνονται οι ποσότητες των συντελεστών παραγωγής β) Το συνολικό προϊόν αυξάνεται κατά µικρότερη αναλογία από αυτήν που αυξάνονται οι ποσότητες των συντελεστών παραγωγής γ) Καθώς η παραγωγή αυξάνεται το µέσο προϊόν αυξάνεται δ) Καθώς η παραγωγή αυξάνεται το κόστος ανά µονάδα προϊόντος µειώνεται [Υπόδειξη: Όταν επικρατούν αύξουσες αποδόσεις κλίµακας στην παραγωγή τότε η ποσότητα που παράγεται αυξάνεται αναλογικά περισσότερο από την αύξηση των ποσοτήτων των παραγωγικών συντελεστών και όχι λιγότερο.] 4. Το συνολικό προϊόν παίρνει τη µέγιστη τιµή του όταν (7/12/2002 ΘΕΜΑ 32 και 11/7/2004 ΘΕΜΑ 2): α) Το µέσο προϊόν είναι µηδέν β) Το µέσο µεταβλητό κόστος έχει µικρότερη τιµή από το οριακό κόστος γ) Το οριακό κόστος έχει πτωτική πορεία δ) Το οριακό προϊόν είναι µηδέν [Υπόδειξη: Το συνολικό προϊόν γίνεται µέγιστο όταν η πρώτη του παράγωγος είναι µηδέν. Όµως η πρώτη παράγωγος του συνολικού προϊόντος είναι το οριακό προϊόν. Συνεπώς σωστή είναι η απάντηση δ.]

10 5. Μια συνάρτηση παραγωγής περιγράφει τη σχέση (7/12/2004 ΘΕΜΑ 13 και 10/4/2005 ΘΕΜΑ 27): α) Μεταξύ τιµής και προσφερόµενης ποσότητας β) Μεταξύ τιµής και προσφοράς γ) Του ελάχιστου προϊόντος που µπορεί να παραχθεί από τις δεδοµένες ποσότητες παραγωγικών συντελεστών δ) Του µέγιστου προϊόντος που µπορεί να παραχθεί από τις δεδοµένες ποσότητες παραγωγικών συντελεστών [Υπόδειξη: Η συνάρτηση παραγωγής συσχετίζει παραγωγικούς συντελεστές και µέγιστες παραγωγικές δυνατότητες µε τη συγκεκριµένη τεχνολογία παραγωγής.] 6. Η ατοµική επιχείρηση για να µεγιστοποιήσει τα κέρδη της θα πρέπει να αυξήσει τις εγκαταστάσεις και τον κεφαλαιουχικό της εξοπλισµό, έτσι ώστε (11/7/2004 ΘΕΜΑ 23): α) Το οριακό προϊόν του κεφαλαίου της είναι ίσο µε το οριακό προϊόν της εργασίας β) Το οριακό προϊόν του κεφαλαίου της είναι µικρότερο από τους τόκους που πληρώνει για κάθε µονάδα κεφαλαίου γ) Το οριακό προϊόν του κεφαλαίου είναι φθίνον [Υπόδειξη: Καµία από τις προτάσεις δεν είναι σωστή. Για να επιτευχθεί η µεγιστοποίηση των κερδών πρέπει να συνυπολογιστούν και άλλες παράµετροι εκτός από το οριακό προϊόν του κεφαλαίου. Επιπλέον δεν είναι απαραίτητο ότι πρέπει µια επιχείρηση να αυξήσει το µέγεθος του εργοστασίου της για να επιτύχει µεγαλύτερα κέρδη.] 7. Η παραγωγή ενός αγαθού είναι τεχνικά αποτελεσµατική όταν πραγµατοποιείται (11/7/2004 ΘΕΜΑ 30): α) Με άρτια οργάνωση β) Με άρτιο προγραµµατισµό γ) Με τη χρήση φθηνών συντελεστών παραγωγής δ) Με τίποτα από τα παραπάνω [Υπόδειξη: Σωστή απάντηση είναι η δ] 8. Αν διαιρέσουµε τη συνολική παραγωγή µε την ποσότητα της εργασίας αυτό που προκύπτει είναι 910/4/2005 ΘΕΜΑ 28): α) Το µέσο προϊόν της εργασίας β) Το συνολικό προϊόν της εργασίας γ) Το οριακό προϊόν της εργασίας δ) Το µέσο κόστος της εργασίας [Υπόδειξη: Σωστή είναι η απάντηση α, αφού AP = Q / L.] L 0,5 9. Η συνάρτηση παραγωγής Q= AKL (όπου Α σταθερός θετικός όρος, Κ είναι κεφάλαιο και L η εργασία) χαρακτηρίζεται από (10/4/2005 ΘΕΜΑ 37): α) Αύξουσες αποδόσεις κλίµακας β) Φθίνουσες αποδόσεις κλίµακας

11 γ) Σταθερές αποδόσεις κλίµακας δ) Απαιτούνται πρόσθετες πληροφορίες για να προσδιορίσουµε τις αποδόσεις κλίµακας [Υπόδειξη: Σωστή είναι η απάντηση α αφού το άθροισµα των εκθετών της πολλαπλασιαστικής συνάρτησης είναι µεγαλύτερο της µονάδας. Στον τύπο της εποχής κυκλοφόρησε ως σωστή η απάντηση γ (λανθασµένα κατά τη γνώµη µας).] 10. Στη συνάρτηση παραγωγής αποτυπώνεται η σχέση που υπάρχει µεταξύ (27/1/2007 ΘΕΜΑ 11]: α) Των τιµών των παραγωγικών συντελεστών και των ποσοτήτων τους, που χρησιµοποιούνται στην παραγωγή ενός αγαθού β) Των ποσοτήτων των παραγωγικών συντελεστών και της ποσότητας του αγαθού που παράγεται από αυτές γ) Των ποσοτήτων των παραγωγικών συντελεστών και της αξίας του αγαθού που παράγεται από αυτές δ) Των τιµών των παραγωγικών συντελεστών και των εσόδων από τη διάθεση του αγαθού που παράγεται [Υπόδειξη: Η συνάρτηση παραγωγής είναι η τεχνολογική σχέση µεταξύ των ποσοτήτων των παραγωγικών συντελεστών που χρησιµοποιούνται στην παραγωγή ενός αγαθού και των ποσοτήτων που παράγονται από αυτό το αγαθό.] 11. Αν αυξάνοντας την ποσότητα του παραγωγικού συντελεστή εργασία L κατά µια µονάδα, µια επιχείρηση µπορεί να δώσει 2 µονάδες του παραγωγικού συντελεστή κεφάλαιο Κ και να παράγει το ίδιο προϊόν, τότε ο Οριακός Λόγος Τεχνικής Υποκατάστασης MRTS του συντελεστή Κ από τον L είναι (21/7/2007 ΘΕΜΑ 13): α) 0,5 β) 2 γ) 1 δ) 4 [Υπόδειξη: Χρησιµοποιούµε τη σχέση K / L= 2/1= 2.] ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΘΕΩΡΙΑ ΚΟΣΤΟΥΣ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ 1. Η τεχνολογική πρόοδος µειώνει το κόστος παραγωγής των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Μπορούµε να προβλέψουµε ότι (6/4/2002 ΘΕΜΑ 53): α) Η τιµή των ηλεκτρονικών υπολογιστών θα αυξηθεί β) Η ζητούµενη ποσότητα των ηλεκτρονικών υπολογιστών θα αυξηθεί γ) Η προσφερόµενη ποσότητα ηλεκτρονικών υπολογιστών θα µειωθεί δ) Η ζήτηση για ηλεκτρονικούς υπολογιστές θα αυξηθεί [Υπόδειξη: Η µείωση του κόστους σηµαίνει ισορροπία µε µειωµένη τιµή και συνεπώς αυξηµένη ζητούµενη ποσότητα.]

12 2. Η καµπύλη βραχυχρόνιου µέσου κόστους έχει τη συγκεκριµένη µορφή διότι (6/4/2002 ΘΕΜΑ 59): α) Βρίσκεται σε ισχύ ο νόµος των µη ανάλογων αποδόσεων β) Επικρατούν συνθήκες αρνητικών οικονοµιών κλίµακας γ) Επικρατούν συνθήκες θετικών οικονοµιών κλίµακας δ) Οι επιχειρήσεις µεγιστοποιούν κέρδη [Υπόδειξη: Η αιτία της συγκεκριµένης διαµόρφωσης του κόστους παραγωγής είναι ο νόµος των φθίνουσων αποδόσεων.] 3. Όταν το µέσο και το οριακό προϊόν µιας επιχείρησης είναι ίσα, αυτό σηµαίνει ότι (11/7/2004 ΘΕΜΑ 21): α) Το οριακό κόστος είναι µεγαλύτερο από το µέσο κόστος β) Το µέσο κόστος είναι ίσο µε το οριακό κόστος γ) Το συνολικό κόστος αυξάνει µε φθίνοντα ρυθµό δ) Το µεταβλητό κόστος µειώνεται [Υπόδειξη: Ως σωστή απάντηση δόθηκε η β, αλλά θα ήταν σωστότερη αν η αντί για ισότητα AC= MC µας έδινε ισότητα AVC= MC (βλέπε εφαρµογή 3). Πάντως ακόµα και η απάντηση όπως έχει δοθεί θεωρείται σωστή όταν αναφέρεται στο µακροχρόνιο διάστηµα όπου το AVC ισούται µε το AC. ] 2 4. Αν το συνολικό κόστος µιας επιχείρησης δίνεται από την TC= a+ bq+ cq, όπου Q είναι το επίπεδο του παραγόµενου προϊόντος τότε ισχύει ότι (10/4/2005 ΘΕΜΑ 35): α) Το οριακό κόστος είναι MC= b+ cq β) Το µέσο κόστος είναι AC= a / Q+ b γ) Το µέσο µεταβλητό κόστος είναι AVC= b δ) Το µέσο σταθερό κόστος είναι AFC= a / Q [Υπόδειξη: Το σταθερό κόστος της συνάρτησης είναι ο σταθερός της όρος α. Συνεπώς το µέσο σταθερό κόστος θα είναι AFC= a / Q.] 2 5. Αν το συνολικό κόστος µιας επιχείρησης δίνεται από την TC= a+ bq+ cq, όπου Q είναι το επίπεδο του παραγόµενου προϊόντος τότε ισχύει ότι (10/4/2005 ΘΕΜΑ 36): α) Το ελάχιστο µέσο κόστος παρατηρείται στο Q= ( a / c) 1/ 2 β) Το ελάχιστο µέσο κόστος παρατηρείται στο Q= ( a / c) + b γ)το ελάχιστο µέσο κόστος παρατηρείται στο Q= a / Q+ b+ cq δ) Το ελάχιστο µέσο κόστος παρατηρείται στο Q= b+ 2cQ [Υπόδειξη: Αρχικά υπολογίζουµε τη συνάρτηση AC= TC / Q= a / Q+ b+ cq και στη συνέχεια τη συνάρτηση του οριακού κόστους MC= b+ 2cQ µε την πρώτη παράγωγο. Τέλος εξισώνουµε τις δύο συναρτήσεις αφού το ελάχιστο AC επιτυγχάνεται όταν AC MC =. Συνεπώς παίρνουµε a Q cq cq Q 2 a c Q ( a c) 1/ 2 / + = 2 = / = /.] 6. Η καµπύλη οριακού κόστους τέµνει (27/1/2007 ΘΕΜΑ 12): α) Την καµπύλη του µέσου κόστους στο χαµηλότερο σηµείο της β) Την καµπύλη του συνολικού µεταβλητού κόστους στο χαµηλότερο σηµείο της γ) Τις καµπύλες του µέσου µεταβλητού και του µέσου κόστους στο χαµηλότερο σηµείο τους δ) Την καµπύλη του συνολικού σταθερού κόστους στο χαµηλότερο σηµείο της

13 [Υπόδειξη: Το οριακό κόστος τέµνει τις καµπύλες του µέσου συνολικού και του µέσου µεταβλητού κόστους στο ελάχιστο σηµείο τους.] 7. Αν η καµπύλη του µακροχρόνιου µέσου κόστους πέφτει καθώς αυξάνεται η παραγωγή, τότε η πτώση αυτή οφείλεται (27/1/2007 ΘΕΜΑ 14): α) Σε οικονοµίες κλίµακας β) Στο νόµο των φθίνουσων αποδόσεων γ) Σε αρνητικές οικονοµίες κλίµακας δ) Σε κανένα από τα παραπάνω [Υπόδειξη: Η πτώση του µέσου µακροχρόνιου κόστους οφείλεται σε οικονοµίες κλίµακας.] ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: ΕΙ ΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΓΟΡΑΙΑΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ 1. Το πρόβληµα στον αγροτικό τοµέα είναι ότι η ζήτηση για τα αγροτικά προϊόντα αυξάνεται µε πολύ αργότερους ρυθµούς από τους ρυθµούς µε τους οποίους µειώνεται το κόστος παραγωγής των αγροτικών προϊόντων. Ως εκ τούτων (6/4/2002 ΘΕΜΑ 51): α) Η τιµή και η ποσότητα ισορροπίας των αγροτικών προϊόντων µειώνονται συνεχώς β) Η τιµή ισορροπίας µειώνεται αλλά η ποσότητα ισορροπίας αυξάνεται γ) Η τιµή και η ποσότητα ισορροπίας αυξάνονται συνεχώς δ) Η τιµή ισορροπίας αυξάνεται αλλά η ποσότητα ισορροπίας µειώνεται [Υπόδειξη: Η ταχύρρυθµη µείωση του κόστους παραγωγής σηµαίνει ταχύτατη αύξηση της προσφοράς. Αυτό σε συνδυασµό µε την αύξηση της ζήτησης σε αργότερους ρυθµούς σηµαίνει ότι αυξάνεται η ποσότητα ισορροπίας αλλά µειώνεται η τιµή των προϊόντων.] 2. Το πλεόνασµα του καταναλωτή είναι µεγαλύτερο όταν (7/12/2002 ΘΕΜΑ 39): α) Η καµπύλη ζήτησης είναι ανελαστική β) Η καµπύλη ζήτησης είναι ελαστική γ) Αυξάνεται το πλεόνασµα του παραγωγού δ) Μειώνεται το πλεόνασµα του παραγωγού [Υπόδειξη: Το πλεόνασµα του καταναλωτή εξαρτάται από την ελαστικότητα της ζήτησης. Όσο πιο ανελαστική είναι η ζήτηση τόσο µεγαλύτερο είναι το πλεόνασµα του καταναλωτή συγκρινόµενο µε το αντίστοιχο µιας ελαστικότερης ζήτησης.] 3. Αν η ζήτηση είναι P= 25 Q / 3 και η προσφορά P= 5 + Q / 2 (7/12/2002 ΘΕΜΑ 40): α) Η αγορά δεν είναι ευσταθής β) Η ποσότητα ισορροπίας είναι Q= 42 γ) Η τιµή ισορροπίας είναι P= 17 δ) Τιµή και ποσότητα δεν µπορούν να προσδιοριστούν [Υπόδειξη: 25 Q / 3= 5 + Q / 2 Q= 24 και συνεπώς P= 25 24/3= 25 8= 17.]

14 4. Αν η προσφορά είναι τελείως ελαστική τότε µια µείωση της ζήτησης για τσιγάρα θα επιφέρει (11/7/2004 ΘΕΜΑ 28): α) Μείωση της τιµής των τσιγάρων β) Μείωση της προσφερόµενης ποσότητας των τσιγάρων γ) Αύξηση της προσφερόµενης ποσότητας των τσιγάρων δ) Αύξηση της τιµής των τσιγάρων [Υπόδειξη: Η τέλεια ελαστική προσφορά σηµαίνει ότι είναι οριζόντια ευθεία και συνεπώς οποιαδήποτε µεταβολή της ζήτησης θα επηρεάσει µόνο την ποσότητα και όχι την τιµή. Συνεπώς η ποσότητα θα µειωθεί.] 5. Αν το Κράτος επιβάλλει φόρο κατά µονάδα προϊόντος σε κάποιο προϊόν του οποίου η συνάρτηση ζήτησης παρουσιάζει ελαστικότητα ίση µε τη µονάδα, τότε ο φόρος αυτός επιβαρύνει (11/7/2004 ΘΕΜΑ 28): α) Μόνο τον παραγωγό β) Μόνο τον καταναλωτή γ) Ούτε τον παραγωγό ούτε τον καταναλωτή [Υπόδειξη: Θα επιβαρυνθούν και οι δύο κατά ένα ποσοστό, συνεπώς καµία από τις απαντήσεις δεν είναι σωστή.] ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: Η ΑΓΟΡΑ ΤΟΥ ΠΛΗΡΟΥΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ 1. Σε αγορά τέλειου ανταγωνισµού η τιµή είναι 20 ευρώ. Την επιχείρηση τη συµφέρει να παράγει όταν (7/12/2002 ΘΕΜΑ 30): α) Το οριακό κόστος είναι 19 ευρώ β) Το οριακό κόστος είναι 21 ευρώ γ) Το οριακό κόστος είναι 20 ευρώ και το µέσο κόστος 21 ευρώ δ) Το οριακό κόστος είναι 20 ευρώ και το µέσο κόστος 19 ευρώ [Υπόδειξη: Η επιχείρηση παράγει στον πλήρη ανταγωνισµό όταν το οριακό κόστος είναι ίσο µε την τιµή. Επιπλέον το οριακό κόστος τέµνει το µέσο κόστος από κάτω προς τα πάνω και συνεπώς από η ισορροπία επιτυγχάνεται µε το µικρότερο δυνατό µέσο κόστος κοντά στην περιοχή όπου MC= P. Συνεπώς σωστή απάντηση είναι η δ.] 2. Η διαφήµιση του προϊόντος δεν συµφέρει την επιχείρηση στην αγορά (7/12/2002 ΘΕΜΑ 31 και 10/4/2005 ΘΕΜΑ 38): α) Τέλειου ανταγωνισµού β) Μονοπωλίου γ) Ολιγοπωλίου δ) Μονοπωλιακού ανταγωνισµού [Υπόδειξη: Η διαφήµιση δεν θα ωφελήσει την πλήρως ανταγωνιστική επιχείρηση.] 3. Η ατοµική επιχείρηση για να µεγιστοποιήσει το κέρδος της πρέπει να προσλάβει τόσους εργάτες ώστε το οριακό προϊόν της εργασίας (7/12/2002 ΘΕΜΑ 38): α) Να είναι λίγο µεγαλύτερο από το µισθό β) Να είναι λίγο µικρότερο από το οριακό προϊόν του κεφαλαίου

15 γ) Να είναι ίσο µε το µισθό δ) Να είναι ίσο µε το οριακό προϊόν του κεφαλαίου [Υπόδειξη: Πρέπει ο µισθός να ισούται µε το οριακό προϊόν της εργασίας.] 4. Η τιµή ενός αγαθού σε µια ανταγωνιστική αγορά διαµορφώνεται µακροχρόνια (11/7/2004 ΘΕΜΑ 32): α) Με βάση το κόστος παραγωγής του β) Με βάση τη ζήτηση (αν είναι µικρή ή µεγάλη) γ) Με βάση τη ζήτηση και την προσφορά του δ) Με βάση το ύψος της παραγόµενης ποσότητας [Υπόδειξη: Το κόστος παραγωγής είναι αυτό που τελικά διαµορφώνει την τιµή ενός αγαθού µακροχρόνια.] 5. Σε µια πλήρως ανταγωνιστική αγορά και στη µακροχρόνια περίοδο (6/4/2005 ΘΕΜΑ 60 και 10/4/2005 ΘΕΜΑ 29): α) Η τιµή είναι πάντα µεγαλύτερη από το µέσο κόστος για την τυπική επιχείρηση του κλάδου β) Υπάρχουν αρκετά κέρδη και πρέπει να αναµένεται είσοδος και άλλων επιχειρήσεων στον κλάδο γ) Υπάρχουν ζηµιές και συνεπώς θα πρέπει να αναµένεται έξοδος επιχειρήσεων από τον κλάδο δ) εν υπάρχει πλέον λόγος για είσοδο και έξοδο επιχειρήσεων από τον κλάδο [Υπόδειξη: Στη µακροχρόνια περίοδο ο ανταγωνιστικός κλάδος δεν παρουσιάζει κέρδη ή ζηµιές και συνεπώς δεν υπάρχει λόγος εισόδου ή εξόδου επιχειρήσεων.] 6. Για µια επιχείρηση που λειτουργεί σε συνθήκες πλήρους ανταγωνισµού, το άριστο επίπεδο παραγωγής δίνεται από το σηµείο όπου (27/1/2007 ΘΕΜΑ 15): α) Το οριακό έσοδο είναι ίσο µε το µέσο κόστος β) Το οριακό έσοδο είναι ίσο µε το οριακό κόστος γ) Το οριακό έσοδο είναι µεγαλύτερο από το οριακό κόστος κατά το µέγιστο δυνατό δ) Το οριακό έσοδο είναι ίσο µε το οριακό κόστος και το οριακό κόστος αυξάνεται [Υπόδειξη: Πρέπει να ισχύει η σχέση MR= MC µε την προϋπόθεση ότι στη συγκεκριµένη περιοχή υπάρχει προσφορά. Άρα το οριακό κόστος πρέπει να είναι µεγαλύτερο του µέσου µεταβλητού, κάτι που συνεπάγεται ότι βρίσκεται σε περιοχή στην οποία είναι αύξον.] ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9: Η ΑΓΟΡΑ ΤΟΥ ΜΟΝΟΠΩΛΙΟΥ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ 1. Το µονοπώλιο για να προσδιορίσει το επίπεδο της παραγωγής (6/4/2002 ΘΕΜΑ 62 και 10/7/2005 ΘΕΜΑ 31): α) Εξισώνει το οριακό έσοδο µε το οριακό κόστος β) Εξισώνει τιµή και οριακό κόστος γ) Εξισώνει τιµή και οριακό έσοδο δ) Εξισώνει µέσο κόστος και οριακό κόστος

16 [Υπόδειξη: Η εξίσωση MC= MR είναι το κριτήριο προσδιορισµού της προσφερόµενης ποσότητας από τον µονοπωλητή. ] 2. Αν το οριακό έσοδο για ένα µονοπώλιο είναι θετικό τότε 6/4/2002 ΘΕΜΑ 63): α) Η ζήτηση είναι ανελαστική β) Η τιµή είναι ίση µε το οριακό έσοδο γ) Η τιµή είναι ίση µε το οριακό κόστος δ) Η ζήτηση είναι ελαστική [Υπόδειξη: Όσο το οριακό έσοδο ενός µονοπωλίου είναι θετικό, η ζήτηση είναι ελαστική. Όταν το οριακό έσοδο γίνεται αρνητικό τότε η ζήτηση µετατρέπεται σε ανελαστική.] 3. Το µονοπώλιο µπορεί να προχωρήσει σε διαφορισµό τιµών αν (6/4/2002 ΘΕΜΑ 64): α) Μπορεί να διαχωρίσει τους καταναλωτές β) Οι καταναλωτές εµπίπτουν σε κατηγορίες µε διαφορετικές ελαστικότητες ζήτησης για το προϊόν του µονοπωλίου γ) Μπορεί να διαχωρίσει τους καταναλωτές και αν οι καταναλωτές εµπίπτουν σε κατηγορίες µε διαφορετικές ελαστικότητες ζήτησης για το προϊόν του µονοπωλίου δ) Το προϊόν που παράγει διατίθεται σε µεγάλες ποσότητες και σε λίγους καταναλωτές [Υπόδειξη: Ο διαφορισµός τιµών προϋποθέτει ότι οι καταναλωτές µπορούν να διαχωριστούν σε οµάδες µε διαφορετικές ελαστικότητες ζήτησης και ότι ο µονοπωλητής µπορεί να κάνει αυτόν τον διαχωρισµό.] 4. Τι από τα παρακάτω δεν αποτελεί λόγο εµφάνισης του µονοπωλίου (6/4/2002 ΘΕΜΑ 71): α) ικαιώµατα ευρεσιτεχνίας β) Έλεγχος των πρώτων υλών γ) Οικονοµίες κλίµακας δ) Υψηλές τιµές [Υπόδειξη: Το ύψος των τιµών δεν αποτελεί παράγοντα εµφάνισης µονοπωλίου και αν είχε κάποιο ρόλο θα λέγαµε ότι οι υψηλές τιµές είναι περισσότερο αιτία ενθάρρυνσης εισόδου νέων επιχειρήσεων στον κλάδο και όχι αποθάρρυνσης τους.] 5. Αν το οριακό έσοδο για ένα µονοπώλιο είναι θετικό τότε (11/7/2004 ΘΕΜΑ 15): α) Η ζήτηση είναι ανελαστική β) Η τιµή είναι ίση µε το οριακό έσοδο γ) Η τιµή είναι ίση µε το οριακό κόστος δ) Η ζήτηση είναι ελαστική [Υπόδειξη: Η ελαστική ζήτηση σηµαίνει και θετικό οριακό έσοδο, ενώ η ανελαστική ζήτηση αρνητικό οριακό έσοδο για τον µονοπωλητή. Πρόκειται για την ίδια άσκηση µε την 2 η που χρησιµοποιήθηκε στις 6/4/2002.] 6. Αν ένας µονοπωλητής πωλεί το προϊόν του σε δύο αγορές στις οποίες οι καµπύλες ζήτησης είναι διαφορετικές, τότε η µεγιστοποίηση των κερδών του επιτυγχάνεται όταν (11/7/2004 ΘΕΜΑ 25): α) Εξισώνει συνολικά έσοδα µε συνολικά έξοδα β) Εξισώνει το µέσο κόστος παραγωγής µε τα οριακά έσοδα της µιας από τις δύο αγορές

17 γ) Εξισώνει το οριακό του κόστος µε τα οριακά έσοδα σε κάθε αγορά [Υπόδειξη: Ο κανόνας της εξίσωσης οριακού εσόδου και οριακού εξόδου συνεχίζει να ισχύει σε κάθε περίπτωση µονοπωλιακής αγοράς.] 7. Το συµφέρον µιας µονοπωλιακής επιχείρησης συνίσταται στο ότι (11/7/2004 ΘΕΜΑ 28): α) Να µειώνει την τιµή και να περιορίζει την προσφερόµενη ποσότητα β) Να αυξάνει την τιµή και να προσφέρει πολύ µεγαλύτερη ποσότητα γ) Να αυξάνει την τιµή και να περιορίζει την προσφερόµενη ποσότητα δ) Όλα τα παραπάνω [Υπόδειξη: Η σωστή αντιµετώπιση για τον µονοπωλητή είναι να περιορίσει την προσφερόµενη ποσότητα ώστε να επιτύχει υψηλότερη τιµή.] 8. Στην περίπτωση του µονοπωλίου και για δεδοµένο επίπεδο παραγωγής (10/4/2005 ΘΕΜΑ 30): α) Η τιµή είναι µεγαλύτερη από το οριακό έσοδο β) Η τιµή είναι µικρότερη από το οριακό έσοδο γ) Η τιµή είναι ίση µε το οριακό έσοδο [Υπόδειξη: Η τιµή είναι µεγαλύτερη από το οριακό έσοδο εφόσον αναφερόµαστε στο ελαστικό τµήµα της ζήτησης 1 λόγω της σχέσης MR P ε P+ εp+ 1 = όπου < 1 και συνεπώς MR< P.] ε P ε P 9. Στο άριστο επίπεδο παραγωγής για µια µονοπωλιακή επιχείρηση ισχύει ότι (27/1/2007 ΘΕΜΑ 16]: α) Το οριακό έσοδο ισούται µε το βραχυχρόνιο οριακό κόστος β) Η τιµή ισούται µε το βραχυχρόνιο οριακό κόστος γ) Η τιµή ισούται µε το ελάχιστο βραχυχρόνιο µέσο κόστος δ) Η τιµή είναι µέγιστη [Υπόδειξη: Για τη µονοπωλιακή επιχείρηση ισχύει η σχέση MR= MC.] ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10: ΟΛΙΓΟΠΩΛΙΑΚΗ ΑΓΟΡΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ 1. Τι από τα παρακάτω δεν αποτελεί παράδειγµα διαφορισµού των τιµών (6/4/2002 ΘΕΜΑ 72): α) Τα τηλεοπτικά κανάλια πωλούν το διαφηµιστικό χρόνο σε διαφορετικές τιµές β) Η ΕΗ χρεώνει διαφορετικά τέλη για οικιακή και για εµπορική χρήση του ρεύµατος γ) Η έκδοση κάρτας Τρίτης Ηλικίας από τον ΟΣΕ δ) Οι απαντήσεις α και γ [Υπόδειξη: Η χρέωση διαφορετικών τιµών σε διαφορετικούς χρόνους από τα τηλεοπτικά κανάλια δεν είναι διαφορισµός τιµών, αφού στην ουσία αποτελεί πώληση διαφορετικού προϊόντος. Επίσης, η έκδοση κάρτας για τους ηλικιωµένους είναι µια κοινωνική παροχή και όχι διαφορισµός τιµών.]

18 2. Στο υπόδειγµα δυοπωλίου του Cournot (7/12/2002 ΘΕΜΑ 18): α) Κάθε επιχείρηση µεγιστοποιεί το κέρδος της θεωρώντας την τιµή της άλλης σταθερή β) Κάθε επιχείρηση µεγιστοποιεί το κέρδος της θεωρώντας την ποσότητα της άλλης σταθερή γ) Οι δύο επιχειρήσεις συνεργάζονται για να µεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους [Υπόδειξη: Οι επιχειρήσεις στο υπόδειγµα του Cournot θεωρούν την ποσότητα της ανταγωνίστριας επιχείρησης δεδοµένη και σταθερή.] 3. Στο υπόδειγµα δυοπωλίου του Bertrand κάθε επιχείρηση (7/12/2002 ΘΕΜΑ 19): α) Καθορίζει την τιµή και όχι την ποσότητα β) Καθορίζει την ποσότητα και όχι την τιµή γ) Καθορίζει τιµή και ποσότητα µετά από συµφωνία [Υπόδειξη: Στο συγκεκριµένο υπόδειγµα η επιχείρηση καθορίζει την τιµή η οποία µάλιστα θεωρείται σταθερή για την άλλη επιχείρηση.] 4. Στο ολιγοπώλιο η ηγετική επιχείρηση είναι κατ ανάγκη (7/12/2002 ΘΕΜΑ 20): α) Η µεγαλύτερη επιχείρηση β) Η µικρότερη επιχείρηση γ) Η επιχείρηση µε τα µεγαλύτερα κέρδη [Υπόδειξη: Η ηγετική επιχείρηση στο ολιγοπώλιο µπορεί να είναι ανά διαστήµατα και κάποια επιχείρηση που δεν είναι αναγκαστικά η µεγαλύτερη. Συνεπώς µπορεί οποιαδήποτε επιχείρηση να έχει αυτό το ρόλο αρκεί στη συγκεκριµένη περίοδο να απολαµβάνει την εκτίµηση των άλλων σε ότι αφορά τις επιλογές της στην αγορά.] 5. Η θεωρία των ποσοστιαίων ανατιµήσεων του κόστους εξηγεί το σχηµατισµό της τιµής σε (7/12/2002 ΘΕΜΑ 21): α) Μονοπωλιακή αγορά β) Σε αγορά δυοπωλίου γ) Σε ολιγοπωλιακή αγορά δ) Σε µονοπωλιακό ανταγωνισµό [Υπόδειξη: Η θεωρία αυτή αφορά τον υπολογισµό της τιµής µε βάση ένα ποσοστό επί του κόστους της ολιγοπωλιακής επιχείρησης.] 6. Η καµπτόµενη καµπύλη ζήτησης εξηγεί (7/12/2002 ΘΕΜΑ 22): α) Τον προσδιορισµό της τιµής στο ολιγοπώλιο β) Τη σχετική σταθερότητα της τιµής στο ολιγοπώλιο γ) Τη σχετική σταθερότητα της τιµής στο µονοπώλιο δ) Την αδυναµία προσδιορισµού της τιµής στο δυοπώλιο [Υπόδειξη: Η καµπτόµενη ή κεκαµµένη καµπύλη ζήτησης είναι υπόδειγµα που αφορά τη σχετική σταθερότητα της τιµής µιας ολιγοπωλιακής επιχείρησης.]

19 7. Η ισορροπία σε ένα παίγνιο είναι ισορροπία κατά Nash όταν ο κάθε παίκτης ενεργεί (7/12/2002 ΘΕΜΑ 23): α) Κατά τον άριστο δυνατό τρόπο, ανεξάρτητα από την συµπεριφορά του άλλου παίκτη β) Κατά τρόπο που µεγιστοποιεί το κοινό συµφέρον γ) Κατά τον άριστο δυνατό τρόπο, δεδοµένης της ενέργειας του άλλου παίκτη [Υπόδειξη: Η ισορροπία κατά Nash σηµαίνει ότι κάθε παίκτης ενεργεί µε τρόπο που µεγιστοποιεί το όφελος του, µε δεδοµένες τις ενέργειες του άλλου.] 8. Μια στρατηγική χαρακτηρίζεται κυριαρχούσα όταν (7/12/2002 ΘΕΜΑ 24): α) Όταν κυριαρχεί επί των επιλογών του άλλου παίκτη β) Όταν είναι άριστη ανεξάρτητα από την στρατηγική του άλλου παίκτη γ) Όταν δεν είναι άριστη αλλά είναι κερδοφόρα [Υπόδειξη: Κυριαρχούσα στρατηγική σηµαίνει ότι ο παίκτης επιλέγει την άριστη για αυτόν επιλογή χωρίς να ενδιαφέρεται για τις πιθανές επιλογές του άλλου.] 9. Το υπόδειγµα της κυρίαρχης επιχείρησης συναντάται (10/4/2005 ΘΕΜΑ 39): α) Στον τέλειο ανταγωνισµό β) Στο µονοπώλιο γ) Στο ολιγοπώλιο δ) Στον µονοπωλιακό ανταγωνισµό [Υπόδειξη: Η τιµολόγηση µε βάση το υπόδειγµα της κυρίαρχης επιχείρησης συναντάται στην ολιγοπωλιακή αγορά.] 10. Στο υπόδειγµα δυοπωλίου του Bertrand ισορροπία επιτυγχάνεται όταν (10/4/2005 ΘΕΜΑ 40): α) Η τιµή ισούται µε το οριακό κόστος και για τις δύο επιχειρήσεις β) Η τιµή είναι µεγαλύτερη από το οριακό κόστος και για τις δύο επιχειρήσεις γ) Η τιµή είναι µικρότερη από το οριακό κόστος και για τις δύο επιχειρήσεις δ) Υπάρχουν κέρδη και για τις δύο επιχειρήσεις [Υπόδειξη: Όταν τελικά οι επιχειρήσεις καταλήγουν σε ισορροπία µετά τον πόλεµο τιµών, η τιµή στην αγορά θα ισούται µε το οριακό κόστος.] 11. Ποια από τις παρακάτω προτάσεις είναι ψευδής στο υπόδειγµα του Cournot (21/7/2007 ΘΕΜΑ 19): α) Οι δυοποωλητές δεν αναγνωρίζουν την αλληλεξάρτηση τους β) Κάθε δυοπωλητής δέχεται ότι ο άλλος θα κρατήσει την ποσότητα του σταθερή γ) Κάθε δυοπωλητής δέχεται ότι ο άλλος θα κρατήσει την τιµή του σταθερή δ) Η λύση είναι ευσταθής [Υπόδειξη: Η ποσότητα και όχι η τιµή του ανταγωνιστή είναι αυτή που θεωρείται ως σταθερή από έναν δυοπωλητή.] 12. Ποιο από τα παρακάτω χαρακτηριστικά αφορά µόνο το ολιγοπώλιο (27/1/2007 ΘΕΜΑ 20):

20 α) Η χρήση της διαφήµισης β) Η διαφοροποίηση του προϊόντος γ) Η αµοιβαία αλληλεξάρτηση δ) Κανένα από τα παραπάνω [Υπόδειξη: Η αλληλεξάρτηση των ολιγοπωλιακών επιχειρήσεων είναι βασικό τους χαρακτηριστικό.] 13. Αν τρεις επιχειρήσεις ενός κλάδου συµφωνήσουν να ζητούν την ίδια τιµή για το προϊόν τους και να µοιράζονται µεταξύ τους γεωγραφικά την αγορά του, τότε 27/1/2007 ΘΕΜΑ 21): α) Έχουµε φαινόµενο ηγεσίας τιµής β) Έχουµε φαινόµενο καρτέλ γ) Έχουµε φαινόµενο διαφορισµού τιµής δ) εν ισχύει τίποτε από τα παραπάνω [Υπόδειξη: Η συνεργασία επιχειρήσεων για γεωγραφικό διαχωρισµό της αγοράς εντάσσεται στο φαινόµενο καρτέλ.] ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11: ΜΟΝΟΠΩΛΙΑΚΟΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ 1. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του µονοπωλιακού ανταγωνισµού είναι (11/7/2004 ΘΕΜΑ 16): α) Η οµοιογένεια του προϊόντος που παράγεται από τις επιχειρήσεις του κλάδου β) Η διαφοροποίηση του προϊόντος που παράγεται από τις επιχειρήσεις του κλάδου γ) Οι πόλεµοι τιµών µεταξύ των επιχειρήσεων του κλάδου δ) Η καµπτόµενη καµπύλη ζήτησης που αντιµετωπίζει κλάδος [Υπόδειξη: Στον µονοπωλιακό ανταγωνισµό το προϊόν είναι πραγµατικά ή υποθετικά διαφοροποιηµένο.] 2. Για να επηρεάσει τις πωλήσεις της η επιχείρηση στον µονοπωλιακό ανταγωνισµό (10/4/2005 ΘΕΜΑ 32): α) Μπορεί να µειώσει την τιµή του προϊόντος της β) Μπορεί να διαφοροποιήσει το προϊόν γ) Μπορεί να αυξήσει τις δαπάνες διαφήµισης και προώθησης του προϊόντος της δ) Όλα τα παραπάνω [Υπόδειξη: Η µονοπωλιακά ανταγωνιστική επιχείρηση µπορεί να επηρεάσει τις πωλήσεις της µε περισσότερη διαφήµιση, καλύτερη προώθηση του προϊόντος της, µε µείωση της τιµής του, µε βελτίωση της ποιότητας του και συνεπώς µε διαφοροποίηση του από τα προϊόντα των υπολοίπων επιχειρήσεων.] 10. Στο µονοπωλιακό ανταγωνισµό έχουµε (27/1/2007 ΘΕΜΑ 17): α) Λίγες επιχειρήσεις που πωλούν ένα διαφοροποιηµένο προϊόν β) Πολλές επιχειρήσεις που πωλούν ένα οµοιογενές προϊόν γ) Λίγες επιχειρήσεις που πωλούν ένα οµοιογενές προϊόν δ) Πολλές επιχειρήσεις που πωλούν ένα διαφοροποιηµένο προϊόν

21 [Υπόδειξη: Στα βασικά χαρακτηριστικά του µονοπωλιακού ανταγωνισµού περιλαµβάνονται η ύπαρξη πολλών επιχειρήσεων που πωλούν ένα σχετικά διαφοροποιηµένο προϊόν.] 11. Η καµπύλη ζήτησης για το προϊόν µιας επιχείρησης που λειτουργεί σε συνθήκες µονοπωλιακού ανταγωνισµού είναι (27/1/2007 ΘΕΜΑ 18): α) Πλήρως ανελαστική β) Απείρως ελαστική γ) Πολύ ανελαστική δ) Πολύ ελαστική [Υπόδειξη: Η καµπύλη ζήτησης µιας µονοπωλιακά ανταγωνιστικής επιχείρησης είναι πολύ ελαστική, αλλά όχι πλήρως ελαστική όπως είναι στον πλήρη ανταγωνισµό, λόγω της διαφοροποίησης του προϊόντος.] ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13: ΒΑΣΙΚΑ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ 1. Για να υπολογιστεί το εθνικό προϊόν (11/7/2004 ΘΕΜΑ 8): α) Αθροίζουµε τις αµοιβές των συντελεστών παραγωγής που χρησιµοποιήθηκαν για την παραγωγή του β) Αθροίζουµε όλες τις πωλήσεις ελληνικών προϊόντων, που έγιναν µέσα και έξω από τη χώρα γ) Αθροίζουµε όλες τις αµοιβές των συντελεστών και όλες τις πωλήσεις των προϊόντων δ) Αθροίζουµε όλες τις αξίες που δηµιουργούνται κατά τη διάρκεια της παραγωγής από όλους τους κλάδους παραγωγής [Υπόδειξη: Το άθροισµα των πωλήσεων ελληνικών προϊόντων εντός και εκτός της χώρας είναι ένας από τους τρόπους να υπολογίσουµε το εθνικό προϊόν.] 2. Επένδυση είναι (11/7/2004 ΘΕΜΑ 17): α) Η αγορά τίτλων στο Χρηµατιστήριο β) Η µεταβολή του κεφαλαίου σε ετήσια βάση γ) Οι ώρες λειτουργίας του κεφαλαίου σε ετήσια βάση δ) Η απόδοση του υφιστάµενου αποθέµατος κεφαλαίου σε ετήσια βάση [Υπόδειξη: Η επένδυση ορίζεται ως η µεταβολή του κεφαλαίου, δηλαδή η αύξηση των προϊόντων που χρησιµοποιούνται στην παραγωγή άλλων αγαθών.] 3. Όταν λέµε αύξηση του κεφαλαιουχικού εξοπλισµού της οικονοµίας εννοούµε (10/4/2005 ΘΕΜΑ 5): α) Αύξηση του κεφαλαιουχικού εξοπλισµού της οικονοµίας β) Αύξηση των αποταµιεύσεων της οικονοµίας γ) Αύξηση του συνολικού αριθµού µετοχών στο Χρηµατιστήριο δ) Αύξηση των ωρών λειτουργίας του κεφαλαίου σε ετήσια βάση [Υπόδειξη: Οµοίως µε την προηγούµενη απάντηση.]

22 4. Κατά τον υπολογισµό του εθνικού προϊόντος µε την εισοδηµατική µέθοδο, δεν περιλαµβάνονται σε αυτό (27/1/2007 ΘΕΜΑ 22): α) Οι έµµεσοι φόροι και οι αποσβέσεις β) Οι πωλήσεις τελικών καταναλωτικών αγαθών γ) Οι µισθοί και τα ηµεροµίσθια δ) Οι τόκοι και οι έγγειοι πρόσοδοι [Υπόδειξη: Οι πωλήσεις των τελικών καταναλωτικών αγαθών δεν υπολογίζονται µε την εισοδηµατική µέθοδο.] ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14: ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΕΝ ΥΣΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΕΙΣΟ ΗΜΑΤΟΣ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ 1. Όταν το εισόδηµα βρίσκεται σε επίπεδο ισορροπίας (7/12/2002 ΘΕΜΑ 8): α) Η απασχόληση του εργατικού δυναµικού είναι πλήρης β) Η ανεργία είναι µικρή γ) Το επίπεδο ανεργίας είναι µεγάλο δ) Το επίπεδο απασχόλησης δεν είναι γνωστό [Υπόδειξη: Σύµφωνα µε το Κεϋνσιανό µοντέλο δεν είναι απαραίτητη η ισορροπία στο επίπεδο πλήρους απασχόλησης.] 2. Αν οι επενδύσεις αυξηθούν κατά 10 δις και η οριακή ροπή προς κατανάλωση είναι 0,8 τότε το εισόδηµα θα αυξηθεί κατά (7/12/2002 ΘΕΜΑ 9 και 11/7/2004 ΘΕΜΑ 4): α) 0,8 δις β) 10 δις γ) 50 δις δ) 80 δις [Υπόδειξη: Με βάση τον πολλαπλασιαστή των επενδύσεων έχουµε 1/ ΟΡΕ= 1/ 0,2= 5 και συνεπώς το νέο εισόδηµα ισορροπίας θα είναι το 510 = 50δις.] 3. Ο πολλαπλασιαστής των επενδύσεων σε µια ανοικτή οικονοµία είναι µικρότερος από ότι σε κλειστή διότι (7/12/2002 ΘΕΜΑ 13): α) Οι εξαγωγές απορροφούν εγχώριο εισόδηµα β) Οι εισαγωγές απορροφούν µέρος της ζήτησης γ) Οι εισαγωγές αυξάνουν τις εξαγωγές [Υπόδειξη: Ένα τµήµα της ζήτησης θα απορροφηθεί από τις εισαγωγές µε αποτέλεσµα να µην ισχύει η σχέση Y= C+ S και συνεπώς οι επενδύσεις θα είναι µικρότερες σε σχέση µε την κλειστή οικονοµία. Εποµένως ο πολλαπλασιαστής των επενδύσεων δεν θα έχει την ίδια ισχύ µε µια κλειστή οικονοµία.] 4. Σε µια οικονοµία η αποταµίευση είναι πάντα το 25% του εισοδήµατος. Αυτό σηµαίνει ότι η συνάρτηση αποταµίευσης (7/12/2002 ΘΕΜΑ 14): α) Είναι ευθεία γραµµή β) Και η συνάρτηση κατανάλωσης ταυτίζονται

23 γ) Είναι ευθεία γραµµή διερχόµενη από την αρχή των αξόνων δ) Είναι ευθεία γραµµή που τέµνει τον κάθετο άξονα σε αρνητικό σηµείο [Υπόδειξη: Η συνάρτηση αποταµίευσης θα έχει τη µορφή S= 0,25 Y, δηλαδή τη µορφή της συνάρτησης y= a x που είναι ευθεία που περνάει από τη αρχή των αξόνων.] 5. Όταν οι εξαγωγές αυξάνονται (7/12/2002 ΘΕΜΑ 15): α) Το έλλειµµα ή πλεόνασµα του εµπορικού ισοζυγίου δεν µεταβάλλεται β) Το εισόδηµα ισορροπίας αυξάνεται γ) Έχουµε σταθερές αποδόσεις κλίµακας δ) Έχουµε σταθερές αποδόσεις κλίµακας αλλά το προϊόν του κεφαλαίου βαίνει αύξον [Υπόδειξη: Το εισόδηµα ισορροπίας αυξάνεται όταν αυξάνονται οι εξαγωγές.] 6. Η βασική υπόθεση των νέων Κεϋνσιανών είναι (7/12/2002 ΘΕΜΑ 17): α) Η ασυµµετρία της πληροφόρησης β) Η αυταπάτη του χρήµατος γ) Οι αναπροσαρµοζόµενες προσδοκίες δ) Η ακαµψία των ονοµαστικών µισθών [Υπόδειξη: Η αδυναµία της πτωτικής µεταβολής των ονοµαστικών µισθών είναι η βασική υπόθεση των νεοκεϋνσιανών.] 7. Η οριακή ροπή προς κατανάλωση είναι (11/7/2004 ΘΕΜΑ 7): α) Πάντοτε ίση µε την οριακή ροπή προς αποταµίευση β) Πάντοτε µεγαλύτερη από τη µέση ροπή προς κατανάλωση γ) Πάντοτε φθίνουσα [Υπόδειξη: Εξαρτάται και από το είδος της συνάρτησης κατανάλωσης και συνεπώς καµία από τις προτάσεις δεν ανταποκρίνεται πάντα στην πραγµατικότητα.] 8. Η θεωρία του πολλαπλασιαστή επιταχυντή έχει χρησιµοποιηθεί για την εξήγηση (11/7/2004 ΘΕΜΑ 18): α) Των τυχαίων διακυµάνσεων της οικονοµίας β) Της µακροχρόνιας τάσης της οικονοµίας γ) Των επιχειρηµατικών οικονοµικών κύκλων δ) Της ταχύτατης αύξησης του εισοδήµατος σε ορισµένες περιόδους [Υπόδειξη: Η µεταβολή του κεφαλαίου µιας οικονοµίας σε σχέση µε το εισόδηµα είναι η κύρια σχέση που εκφράζει ο επιταχυντής. Συνεπώς έχει άµεση σχέση µε τη µακροχρόνια τάση της οικονοµίας (βλέπε και κεφάλαιο οικονοµικής µεγέθυνσης).] 9. Σύµφωνα µε τους κλασικούς οικονοµολόγους η οικονοµία θα βρίσκεται σε πλήρη απασχόληση αν (11/7/2004 ΘΕΜΑ 36): α) Υπάρχουν στην οικονοµία ισχυρά εργατικά συνδικάτα β) Υπάρχει σχετική εργατική νοµοθεσία που δεν επιτρέπει τις απολύσεις εργατών γ)υπάρχει πλήρης ανταγωνισµός σε όλες τις αγορές τις αγορές των αγαθών και υπηρεσιών

24 δ) Υπάρχει µονοπωλιακή διάρθρωση στις αγορές αγαθών και υπηρεσιών [Υπόδειξη: Η ύπαρξη πλήρους ανταγωνισµού στην αγορά προϊόντος και στην αγορά παραγωγικών συντελεστών, είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να επιτευχθεί ισορροπία σε επίπεδο πλήρους απασχόλησης.] 10. Στην Κεϋνσιανή θεωρία το επίπεδο ισορροπίας του εισοδήµατος γενικά εκφράζει (11/7/2004 ΘΕΜΑ 38): α) Την πλήρη απασχόληση των παραγωγικών συντελεστών της οικονοµίας β) Την ισορροπία στην αγορά εργασίας γ) Την ισορροπία στις αγορές αγαθών και χρήµατος στην οικονοµία [Υπόδειξη: Η Κεϋνσιανή θεωρία δεν πρεσβεύει ότι το επίπεδο ισορροπίας είναι απαραίτητα και το επίπεδο πλήρους απασχόλησης και συνεπώς τίποτα από τα παραπάνω δεν ανταποκρίνεται στην πραγµατικότητα.] 11. Η οριακή ροπή προς αποταµίευση είναι (10/4/2005 ΘΕΜΑ 1): α) Πάντα µεγαλύτερη από τη µονάδα β) Πάντα ίση µε τη µονάδα γ) Πάντα µικρότερη από τη µονάδα [Υπόδειξη: Η οριακή ροπή για αποταµίευση είναι πάντα µικρότερη από τη µονάδα αφού µόνο ένα τµήµα του εισοδήµατος αποταµιεύεται.] 12. Το άθροισµα της µέσης ροπής προς κατανάλωση και της µέσης ροπής προς αποταµίευση είναι (10/4/2005 ΘΕΜΑ 2): α) Πάντα ίσο µε τον αριθµό 2 β) Πάντα ίσο µε τον αριθµό 10 γ) Πάντα ίσο µε τον αριθµό 1 [Υπόδειξη: Πρέπει πάντα ΟΡΑ+ΟΡΚ= 1.] 13. Σε µια κλειστή οικονοµία όπου έχουµε καταναλωτές, επιχειρήσεις και κράτος και συµβολίζουµε µε Υ το εισόδηµα της οικονοµίας, µε C την κατανάλωση, µε S την αποταµίευση και µε τις G κρατικές δαπάνες, ισχύουν πάντοτε τα εξής (10/4/2005 ΘΕΜΑ 3): α) Y = C+ S β) Y = C+ S+ G γ) S = G δ) S = Y G [Υπόδειξη: εν έχει δοθεί επίσηµα από τον ΑΣΕΠ η σωστή απάντηση στο συγκεκριµένο ερώτηµα. Τα περισσότερα έντυπα µετά τον τότε διαγωνισµό έδιναν σωστή την απάντηση β. Πάντως, εµείς διαφωνούµε και θεωρούµε ότι η διατύπωση της ερώτησης µπορεί αν µας οδηγήσει στην απάντηση γ ως σωστή διότι: Σε µια κλειστή οικονοµία πρέπει Y= C+ I+ G= C+ S+ T και αφού δεν υπάρχουν επενδύσεις I και φόροι T, µπορούµε να πούµε ότι G= S. Πρόκειται για τη θεωρία όπου το έλλειµµα του δηµόσιου τοµέα χρηµατοδοτείται από τα πλεόνασµα του ιδιωτικού τοµέα.]