ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ VΙ. Αθλητικό Σωµατείο - Νοµικά πρόσωπα 1. Περί Νοµικών Προσώπων Στον Αθλητισµό και την αθλητική δράση υποκείµενα δικαιωµάτων και υποχρεώσεων είναι φυσικά πρόσωπα όπως, ο Προπονητής, ο Αθλητής, ο Διαιτητής, ο Φίλαθλος και κάθε άλλος παράγοντας του Αθλητισµού, καθώς το αθλητικό σω- µατείο υπό τις εκδοχές του αθλητικού νόµου και τα διάφορα νοµικά πρόσωπα. 1..1 Σύσταση και Διοίκηση Νοµικού Προσώπου Το νοµικό πρόσωπο δηµιουργείται µε συστατική πράξη, που είναι η δικαιοπραξία των φυσικών προσώπων, τα οποία πρόκειται να αποτελέσουν το νο- µικό πρόσωπο. Η πράξη αυτή διατυπώνεται πάντοτε εγγράφως στην οποία εµπεριέχεται η βούληση για τη σύστασή του 1. Ο τύπος σύστασης του νοµικού προσώπου είναι έγγραφος, ενώ οι κανόνες και οι όροι που αφορούν τη συγκρότηση, τη λειτουργία και τη διοίκηση του νοµικού προσώπου 2, που περιέχονται στο καταστατικό ή τον οργανισµό του, πρέπει να διατυπώνονται επίσης εγγράφως. Αν δεν τηρηθεί ο έγγραφος τύπος της συστατικής πράξης που προβλέπεται από το νόµο, τότε το αποτέλεσµα θα είναι η ακυρότητα αυτής της πράξης και το νοµικό πρόσωπο δεν θα υπάρχει για το νόµο 3. Κατά µία άποψη αυτός ο τύπος που επιβάλλεται για την εγκυρότητα της σύστασης του νοµικού προσώπου αφορά κυρίως τα σωµατεία 4 γιατί ως προς το ίδρυµα ή τον οργανισµό είναι δυνατόν να ορισθεί ή να συµπληρωθεί, ή να τροποποιηθεί 5, και στις Ερανικές Επιτροπές περιλαµβάνεται στο διάταγµα µε το οποίο αποκτούν νοµική προσωπικότητα 6. 1 Βλ. Α.Κ. Άρθρο 63. 2 Βλ. Κ. Βαβούσκος (1973), Εγχειρίδιον Αστικού Δικαίου Εκδ. Α. Σάκκουλας: Θεσ/νίκη 1984, σελ. 67, Κ. Σηµαντήρας, Εισηγήσεις Αστικού Δικαίου, Θεσ/νίκη, σελ. 47, του ίδιου Γενικαί Αρχαί του Αστικού Δικαίου, ηµ. Α, εκδ. Π. Σάκκουλας, Αθήνα 1980, σελ. 281, Ι. Σπυριδάκης Εγχειρίδιο Αστικού Δικαίου, Γενικές Αρχές, εκδ. Σάκκουλα: Αθήνα-Κοµοτηνή σελ. 50. 3 Βλ. Α.Κ. 159, παρ. 1. 4 Βλ. Ν. Παπαντωνίου (1983), Γενικές Αρχές του Αστικού Δικαίου, Εκδ. Π. Σάκκουλα, Αθήνα, σελ. 145. 5 Βλ. Α.Κ. Άρθρο 110 2. 6 Ibid Άρθρο 122, 123 1.
244 ΑΘΛΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ I Το νοµικό πρόσωπο σύµφωνα µε την αρχή της αναγκαιότητας θα πρέπει να έχει έδρα, η οποία αντιστοιχεί στην κατοικία του φυσικού προσώπου. Η έδρα του νοµικού προσώπου ορίζεται απ το καταστατικό ή τον οργανισµό. Εάν δεν προβλέπεται διαφορετική ρύθµιση απ τη συστατική πράξη τον κανονισµό ή τον οργανισµό του, τότε έχει ως έδρα τον τόπο στον οποίο λειτουργεί η διοίκησή του 7. Ερώτηµα τίθεται, αν το Ν.Π. µπορεί να έχει «πολλαπλή έδρα» 8, καθ ότι έχει τη δυνατότητα να αναπτύσσει δραστηριότητα και σε άλλο τόπο. Σύµφωνα µε την αρχή της αντιστοιχίας, η συνταγµατική επιταγή 9 περί ασύλου της κατοικίας επεκτείνεται και στα νοµικά πρόσωπα και εφαρµόζεται κατά συνέπεια και στα γραφεία των σωµατείων. Η ύπαρξη της διοίκησης για το Ν.Π. είναι αναγκαία για να µπορεί να αναπτύξει δραστηριότητα και για να αντεπεξέρχεται στις σχέσεις του µε τρίτους κατά την εκπλήρωση του σκοπού του. Τη διοίκηση αποτελούν ένα ή και περισσότερα πρόσωπα 10 που έχουν δικαιοπρακτική ικανότητα. Έργο της διοίκησης είναι να φροντίζει τις υποθέσεις του Ν.Π. και να το αντιπροσωπεύει δικαστικά και εξώδικα 11. Στην περίπτωση που το όργανο διοίκησης είναι πολυ- µελές οι αποφάσεις λαµβάνονται µε απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά στη συστατική πράξη ή στο καταστατικό 12. Τα πρόσωπα που διοικούν το Ν.Π ασκούν εξουσία η έκταση της οποίας προσδιορίζεται απ τη συστατική πράξη ή το καταστατικό και ισχύει και για τους τρίτους 13. Τούτο σηµαίνει ότι οι υπερβάσεις των ορίων της διοίκησης δεν είναι δεσµευτικές για το νοµικό πρόσωπο 14, εφ όσον, και ρητά κατά τον Α.Κ το νο- µικό πρόσωπο είναι υπόχρεο των δικαιοπραξιών που επιχείρησε η διοίκηση µέσα στα όρια της εξουσίας της 15. Έχει δηλαδή περιορισµένη δικαιοπρακτική ικανότητα η οποία προσδιορίζεται απ τη φύση και το σκοπό του Ν.Π. 7 Ib. Άρθρο 64. πρβλ. Ολ. Α.Π 461/78, Δ/νη, 19, σελ. 347, Α.Π 59/89, Δ/νη, 31, σελ. 333, Α.Π 616/1976, ΑρχΝ28,24, Ε.Α 2561/1976 ίδιο 28/48Ε.Α6336/75, ΝΔ32/83,ΕΑ960/ 72ΝοΒ20, σελ 1064, ΕΑ 2561/76Αρµεν. 30, σελ 607, ΕΑ 126/73 ΕΕΝ 41/59, πρβλ. ΓνΣΚ 687/2000 κατά την οποία η διοίκηση πρέπει να αλληλογραφεί στη Διεύθυνση που πράγµατι ασκείται η διοίκηση. 8 Βλ. Ν. Παναντωνίου, Γενικές Αρχές..., όπ. π., σελ. 146, Ι. Σπυριδάκης, Εγχειρίδιο Αστικού..., όπ. π., σελ. 51, διαφορετικά Ι. Σηµαντήρας, Γενικαί Αρχαί..., όπ. π., σελ. 284, ο οποίος υποστηρίζει ότι «για την ταυτότητα του νοµικού λόγου ισχύει η αρχή της αποκλειστικότητας». 9 Σ. Άρθρο 9, παρ. 1. 10 Α.Κ. Άρθρο 65, παρ.1. 11 Ibid, Άρθρο 67, παρ.1. 12 Id, Άρθρο 65, παρ.2. 13 Id, Άρθρο 68 1. 14 Βλ. σχ. Ι. Σπυριδάκης, Γενικές Αρχές..., όπ. π., σελ. 51. 15 Α.Κ..Άρθρο 70.
ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 245 Οι εσωτερικές σχέσεις του Ν.Π. µε τη διοίκηση ρυθµίζονται µε τις διατάξεις περί εντολής 16, η οποία δεν συνιστά σχέση σύµβασης ανάµεσα στο φυσικό και το Ν.Π. 17. Οι εξωτερικές σχέσεις του Ν.Π. και Διοίκησης µε τους τρίτους ρυθµίζονται µε τις διατάξεις για την αντιπροσώπευση µε ανάλογη εφαρµογή 18. Η αντιπροσώπευση αυτή του Ν.Π. από τη διοίκηση δεν δηλώνει ότι τα πρόσωπα της διοίκησης είναι διάφορα του Ν.Π., αλλά ότι ενσαρκώνουν το Ν.Π. στη δια- µόρφωση και στην εκδήλωση της βούλησής του, σύµφωνα µε την οργανική θεωρία 19. Όταν υπάρξει έλλειψη προσώπων που απαιτούνται για τη διοίκηση του Ν.Π. ή όταν συγκρούονται τα συµφέροντά τους µε εκείνα του Ν.Π, διορίζεται προσωρινή διοίκηση από το δικαστήριο 20. Κατά µια άποψη αυτή η επέµβαση της δικαστικής εξουσίας δεν συµβιβάζεται µε τη συνταγµατικά κατοχυρωµένη αυτοδιοίκηση των Ν.Π 21, εκτός αν κατά τη στενή ερµηνεία γίνει δεκτό ότι η διάταξη αυτή αποτελεί εξαιρετικό δίκαιο, σε περιπτώσεις απόλυτης ανάγκης 22. Ειδικές διατάξεις προβλέπουν και το τέλος του Ν.Π. το οποίο επέρχεται σταδιακά, όπου η νοµική προσωπικότητά του παύει µόνο όταν τελειώσει η εκκαθάριση 23, η οποία έπεται της διάλυσης χωρίς άλλη απόφαση ή δικαστική απόφαση 24. 2. Αθλητικό Σωµατείο 2.1. Η ιδιωτική πρωτοβουλία στο αθλητικό σωµατείο Η ιδιωτική πρωτοβουλία είναι ελεύθερη να ιδρύει αθλητικά σωµατεία 25. Η πρωτοβουλία αυτή, σύµφωνα µε το Σύνταγµα 26, ως «πάσης φύσης αθλητι- 16 ibid Άρθρο 68 2. 17 Βλ. Κ. Βαβούσκος, Εγχειρ. Αστ. Δικ..., όπ. π., σελ. 71. 18 Α.Κ.. Άρθρο 68 2. 19 Βλ. Ι. Σηµαντήρας, Γεν. Αρχ., όπ. π., σελ. 287. 20 Βλ. Α.Κ. Άρθρο 69. 21 Βλ. Σ. Άρθρο 12. Για τα θέµατα που αφορούν στη διοίκηση νοµικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου και ειδικά για τη διοίκηση του σωµατείου, δικονοµικά θέµατα και σχετικά σχόλια, βλ. Ι.Σ. Σπυριδάκης (1999), Η διοίκηση του σωµατείου, Αντ. Σάκκουλας: Αθήνα, σελ. 154. 22 Βλ.Ν. Παπαντωνίου, Γεν. Αρχ. όπ. π., σελ. 148, επ. βλ. Ι. Σπυριδάκης, Γεν. Αρχ.., όπ. π., σελ. 51. 23 Βλ. Α.Κ. Άρθρο 72. 24 Ολοµέλεια Αρ. Πάγου 507/1968, ΝοΒ 1969, 20. Πρβλ. Ν. Παπαντωνίου, Γεν. Αρχ..., όπ. π., σελ. 148. 25 Την πρόβλεψη αυτή περιείχε ρητά και ο νόµος 5620/1932, Κεφ. ΣΤ, Άρθρο 37, 41. Βλ. Αθλ. Κ., όπ. π., σελ. 343. Για την ελεύθερη συµµετοχή στα αθλητικά σωµατεία κάνει λόγο και η Εισηγητική Έκθεση του Ν. 2725/99, Β Ειδικό Μέρος Τµ. Α Ερασιτεχνικός Αθλητισµός, περί αθλητικού σωµατείου, όπου αναφέρεται ότι «τα αθλητικά σωµατεία είναι ανάγκη να ανοίξουν τις πόρτες τους στην κοινωνία και να προσελκύουν όσο το δυνατόν περισσότερα µέλη». 26 Βλ. «Σύνταγµα της Ελλάδος», Άρθρο 16, παρ. 9, εδ. 1, παρ. 2.
246 ΑΘΛΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ I κή ένωση», ελέγχεται από το κράτος, όπως ορίζει ο νόµος. Στα νοµικά πρόσωπα του αθλητισµού ιδιωτικού δικαίου ο χαρακτήρας τους παρουσιάζεται «διφυής» 27. Η ιδιωτική πρωτοβουλία συµβάλλει ουσιαστικά στην ανάπτυξη του αθλητισµού, σε πρωτοβάθµιο επίπεδο, σε δευτεροβάθµιο επίπεδο αυτή υφίσταται κάτω από την εποπτεία και τον έλεγχο του κράτους «ως ο νόµος ορίζει». Ο νόµος εν προκειµένω ορίζει ότι η εποπτεία και ο έλεγχος στα αθλητικά σωµατεία ανήκει στη νοµαρχιακή αυτοδιοίκηση, ενώ στις πάσης φύσης ενώσεις αυτών και στις οµοσπονδίες ανήκει στον αρµόδιο για θέµατα του αθλητισµού υπουργό ή υφυπουργό, µε την επιφύλαξη του οικονοµικού ελέγχου τον οποίο ασκεί το ελεγκτικό συµβούλιο που προβλέπεται για πρώτη φορά 28. Η ιδιωτική πρωτοβουλία υφίσταται τον κρατικό έλεγχο: α) γιατί έτσι πετυχαίνεται «η ενότητα της δράσης στην κορυφή» 29, στην υπερκείµενη ένωση του κλάδου άθλησης, που κατά το νόµο είναι µόνο µία αθλητική οµοσπονδία για ενιαία λειτουργία των αθλητικών σωµατείων, β) η ενιαία λειτουργία στη βάση του αθλητισµού εξυπηρετεί την επιταγή του Συντάγµατος που θέλει τον αθλητισµό, δραστηριότητα όλων των Ελλήνων. Έτσι ο αθλητισµός δεν µπορεί και δεν πρέπει να µην περιβάλλεται από ενιαία αθλητική παιδαγωγική. γ) Η ιεραρχηµένη αυτή δοµή των αθλητικών σωµατείων ως νοµικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου του αθλητισµού, εξυπηρετεί εκτός των άλλων και εξασφαλίζει «την σύµφωνον προς τον προορισµόν των επιχορηγουµένων ενώσεων διάθεσιν των παρεχοµένων εκάστοτε ενισχύσεων» 30. Αν η οικονοµική επιχορήγηση διατεθεί για αλλότριους σκοπούς, από το αθλητικό σωµατείο ή την ένωση κάθε κλάδου άθλησης, έξω και πέρα από τον σκοπό για τον οποίο δόθηκε, συνιστά ποινικό αδίκηµα 31 που διώκεται αυτεπάγγελτα, και αυτός που καταδικάστηκε για το παραπάνω αδίκηµα χάνει τη «φίλαθλο ιδιότητα» για όλη τη ζωή του, ύστερα από απόφαση της Ε.Φ.Ι.Π 32. 27 Βλ. Παναγιωτόπουλος Δ., «Η Φυσική Αγωγή και ο Αθλητισµός ως Θεσµός στα πλαίσια του Δικαίου», στο Αθλ. Ψυχολογία, Τ. 3, 1985, σελ. 21. 28 Βλ. 2725/1999, Άρθρο 136, παρ. 1 και Άρθρο 52. Κατά το προϊσχύσαντα νόµο τον έλεγχο και την εποπτεία είχε γενικώς ο αρµόδιος υπουργός βλ. σχ. Ν. 75/1975, Άρθρο 17, παρ. 1. Για το θέµα εποπτεία και έλεγχος οργανώσεων του εξωσχολικού αθλητισµού αναφέρονταν τα σχετικά Άρθρα του Κεφ. 8 του Ν. 75/1975, 17, 18, 19-25, Βλ. Αθλ. Κ (1997)., όπ. π., σελ. 53 επ. 29 Δ. Παναγιωτόπουλος, «Η Φυσ. Αγ. & ο Αθλ. ως θεσµός στα πλαίσια του Δικαίου» όπ. π.., σελ. 21. 30 Σ. Άρθρο 16, παρ.9, εδ. 3. 31 Βλ. Ν 2725/99, Άρθρο 52 περί διαχειριστικού ελέγχου και ευθυνών στην οικονοµική διαχείριση των αθλητικών σωµατείων και των τµηµάτων αµειβοµένων αθλητών, άρθρο 6 όπως ισχύει µετά την τροποποίηση µε την παρ. 6 του άρθρου 77 του Ν. 3057/02 σε ΑθλΚ,(2005) σελ. 165-167. 32 Ibid, Άρθρο 130, παρ.2
ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 247 Για τα αθλητικά σωµατεία, παράλληλα µε τις διατάξεις του αθλητικού νόµου, ισχύουν και οι διατάξεις του Α.Κ. περί σωµατείων και αυτές του καταστατικού τους σύµφωνα µε τις διατάξεις αυτές. 2.2. Σύσταση Η σύσταση σωµατείων και ενώσεων αποτελεί Συνταγµατικό δικαίωµα, που συνίσταται στη δυνατότητα ίδρυσης ένωσης νοµικών προσώπων µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, χωρίς την άδεια της πολιτείας παρά, µόνο µετά από δικαστική διαπίστωση της νοµιµότητας 33 και στο ότι κάποιος µπορεί να συµ- µετέχει ή να µην συµµετέχει. Το σωµατείο είναι ένωση φυσικών προσώπων που συστάθηκε µε ελευθερία βούλησης, επιδιώκει σκοπό µη κερδοσκοπικό, αποκτά νοµική προσωπικότητα και λειτουργεί σύµφωνα µε το νόµο και τους κανόνες του καταστατικού του. Ως αθλητικό σωµατείο νοείται εκείνο που κατά το καταστατικό του επιδιώκει την αγωνιστική, τη γυµναστική δραστηριότητα γενικώς και τη σωµατική άσκηση διά των ολυµπιακών και µη αθληµάτων 34. Η φύση του αθλητικού σωµατείου είναι καθαρά ιδιωτικού δικαίου, όπως τούτο ορίζεται ρητώς στο νόµο. Για όσα θέµατα δεν ρυθµίζονται από τον ειδικό νόµο για τον αθλητισµό, ισχύουν οι γενικές διατάξεις των άρθρων 78 και επόµενα του Α.Κ, κατά προσαρµογή στη φύση και το σκοπό του αθλητικού σωµατείου 35. Κατά το αθλητικό δίκαιο το αθλητικό σωµατείο έχει ως κύριο σκοπό τη συστηµατική καλλιέργεια και την ανάπτυξη των δυνατοτήτων των αθλητών του για τη συµµετοχή τους σε αθλητικούς αγώνες 36. Η διάταξη αυτή του αθλητικού νόµου συνδυάζεται µε τις διατάξεις του άρθρου 5 του Συντάγµατος που αφορούν την ανάπτυξη της προσωπικότητας 37. Εκτός του κύριου σκοπού της καλλιέργειας και της ανάπτυξης των σωµατικών δυνάµεων και δυνατοτήτων του αθλητή, το αθλητικό σωµατείο 33 Βλ. Σ. Άρθρο 12. 34 Βλ. Σχ. Νοµολογία Εφ.Αθ.7640/1979, Ειρ. Λαµίας 11/1980. 35 Βλ. Άρθρο 1 του Ν. 2725/1999 το οποίο παραπέµπει ρητώς στο Άρθρο 78 του Αστικού Κώδικα. Στον προηγούµενο νόµο δεν υπήρχε αναφορά στον Α.Κ και κατά τη νοµολογία για την κάλυψη των τυχόν κενών έβρισκαν εφαρµογή οι γενικές διατάξεις του Α.Κ, βλ. Ειρ. Λαµίας 13/1981,ΕλλΔ/νη 1981, σελ. 274, πρβλ Σηµαντήρας Κ., Εισηγήσεις Αστικού Δικαίου, Θεσσαλονίκη 1973, σελ. 48, του ίδιου Εγχ. Αστ. Δικ., όπ. π. σελ. 304 επ. όπως και Σκουρής Β., Α. Τάχος, Σύνταγµα και Διοικητικοί Νόµοι, ΙΙ, Ειδικό µέρος, Θεσσαλονίκη 1985, σελ. 116. επ. βλ. Βλάχος Απ., Εξωσχολικός Αθλητισµός, Συλλογή Νοµοθεσίας, εκδ. Υπουργείου Προεδρίας της Κυβερνήσεως, Αθήνα 1978, σελ. 102. 36 Βλ. Άρθρο 1 του Ν. 2725/1999, «Ερασιτεχνικός και επαγγελµατικός Αθλητισµός και άλλες διατάξεις». 37 Βλ. Δ. Παναγιωτόπουλος, (1998), «Η συµµετοχή των αθλουµένων στην αθλητική δράση και η προστασία της προσωπικότητας», σε: Διοικητική Δίκη, Τοµ. 10:1, σελ. 26-36.
248 ΑΘΛΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ I έχει ή θα πρέπει να έχει και άλλους συναφείς σκοπούς, που συνάδουν µε τον κύριο, όπως είναι η καλλιέργεια και η ανάπτυξη του αθλητισµού στο πλαίσιο του φίλαθλου πνεύµατος και των κανόνων που απορρέουν από τη Διεθνή Ολυµπιακή Επιτροπή 38, η ανάπτυξη καλών σχέσεων, η διάδοση των αθλητικών ιδεωδών, και γενικώς των πολιτιστικών αξιών της καθηµερινής ζωής. Για να συσταθεί ένα σωµατείο κατά τον Α.Κ., χρειάζονται τουλάχιστον είκοσι πρόσωπα 39. Εκτός από τις διατάξεις του Α.Κ. που έχουν ισχύ γενικά για όλα τα σωµατεία, ορισµένα είδη σωµατείων διέπονται από ειδικούς νόµους, όπως τα επαγγελµατικά, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις 40, τα αλληλοβοηθητικά 41, τα ναυτικά 42 και τα αθλητικά 43. Το αθλητικό σωµατείο για να συσταθεί θα πρέπει να τηρηθούν οι γενικές διατάξεις του Α.Κ. περί νοµικών προσώπων και οι ειδικές περί σωµατείων, λαµβανοµένων υπ όψιν των ειδικών διατάξεων του νόµου για τα αθλητικά σωµατεία κατά τη σύνταξη του καταστατικού 44. Η νοµική προσωπικότητα στο αθλητικό σωµατείο αποκτάται µετά από τη δικαστική διάγνωση συνδροµής και τήρησης των νοµίµων προϋποθέσεων. Έχουν υποστηριχθεί και άλλα συστήµατα σωµατειακής οργάνωσης προκει- µένου να αποκτήσει µία ένωση προσώπων νοµική προσωπικότητα όπως: Το σύστηµα της ελεύθερης σωµατειακής ένωσης που δεν απαιτεί οποιαδήποτε ανάµιξη της πολιτειακής και της δικαστικής εξουσίας στη σύστασή του και το σύστηµα της παραχώρησης 45, σύµφωνα µε το οποίο µια ένωση προσώπων αποκτά νοµική προσωπικότητα µετά από ειδική άδεια από την πολιτεία. Αυτό το σύστηµα αντίκειται στις επιταγές του Συντάγµατος ως περιορίζον 38 Βλ. Ν. 3148/55. Σχετική είναι και η απόφαση ΕφΑθ. 1888/1988, Ελλδ/νη, 35:1994, σελ118-119, κατά την οποία, σε περίπτωση εκτροπής σωµατείου σε κερδοσκοπική βάση µε αίτηση της εποπτεύουσας αρχής διαλύεται και η περιουσία του, αν δεν ορίζεται διαφορετικά στο καταστατικό του, περιέρχεται στο δηµόσιο. 39 Βλ. Α.Κ. Άρθρο 78. 40 Βλ. Ν. 330/1976 «Περί Επαγγελµατικών Σωµατείων και Συνδικαλιστικών ελευθεριών και Ν. 1264/82 41 Βλ. Ν. 281/1914 και ΕΙΣ.Ν.ΑΚ., Άρθρο 12. 42 Βλ. Περί επαγγελµατικών και συνδικαλιστικών σωµατείων βλ. Σ. Βλαστός (1996), Αστικά σωµατεία συνδικαλιστικές εργοδοτικές οργανώσεις, Π. Σάκκουλας: Αθήνα, σελ.11 επ.. 43 Βλ. Ν. 2725/1999 «Ερασιτεχνικός και επαγγελµατικός Αθλητισµός και άλλες διατάξεις. Προϊσχύσαν δίκαιο, Ν. 75/1975 «Περί Οργανώσεως του εξωσχολικού Αθλητισµού και ρυθµίσεως συναφών θεµάτων, πρβλ. Δ. Παναγιωτόπουλος, Αθλητικός Κώδικας, Οργάνωση του Αθλητισµού, Εκδ. Σάκκουλας 1997, σελ. 70 επ. 44 Βλ. 2725/1999 Άρθρο 2-4 όπως ισχύουν µετά τις τροποποιήσεις των Ν. 2858/00, 2947/01 και 3057/02, σε ΑθλΚ (2005), σελ 43-46. Στον προηγούµενο Ν. 75/1975 Άρθρο 13, παρ. 3. 45 Βλ. Ι. Σηµαντήρας, Γεν. Αρχ. όπ. π., σελ. 305, πρ. Β. Παπαντωνίου, Γεν. Αρχ. όπ. π., 160 και Ι. Σπυριδάκης, Γεν. Αρχ., όπ. π., σελ. 55. Στην προηγούµενη ρύθµιση απαιτείτο να υπάρχουν και είκοσι αθλούµενα µέλη, Ν. 75/1975 Άρθρο 13.
ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 249 τις ελευθερίες του συνεταιρίζεσθαι 46, ενώ το σύστηµα της συνδροµής των νό- µιµων προϋποθέσεων εξασφαλίζει τη βεβαιότητα της σύστασης και δεν περιορίζει την ελεύθερη ανάπτυξη των σωµατειακών ενώσεων. Κατά τον Α.Κ. προϋποθέσεις για να συσταθεί το αθλητικό σωµατείο είναι: α) είκοσι τουλάχιστο πρόσωπα, β) έγγραφη συστατική πράξη στην οποία εκδηλώνεται η βούληση των προσώπων και καταστατικό στο οποίο είναι διατυπωµένοι οι κανόνες λειτουργίας του προς σύσταση σωµατείου, γ) αίτηση προς το µονοµελές πρωτοδικείο της περιφέρειας που θα έχει έδρα το σωµατείο, δ) απόφαση του πρωτοδικείου ότι δέχεται την αίτηση µε την οποία διατάσσει δηµοσίευση περίληψης του καταστατικού και εγγραφή στο βιβλίο σωµατείων του Πρωτοδικείου. Μετά την εγγραφή στο βιβλίο σωµατείων του πρωτοδικείου, το σω- µατείο αποκτά νοµική προσωπικότητα 47. 2.2.1. Συγχώνευση αθλητικών σωµατείων Αθλητικά σωµατεία που καλλιεργούν τον ίδιο κλάδο άθλησης µπορούν µε αποφάσεις των γενικών συνελεύσεων για όλα τα ατοµικά και οµαδικά αθλή- µατα να ιδρύσουν νέο σωµατείο µετά από συγχώνευση 48. Το νέο σωµατείο που θα προέλθει από τη συγχώνευση µπορεί να φέρει οποιαδήποτε επωνυ- µία ή ενός ή περισσοτέρων από τα συγχωνευθέντα σωµατεία. Το αθλητικό σωµατείο που ιδρύεται µετά από συγχώνευση εντάσσεται αυτοδίκαια στην ανώτερη αγωνιστική κατηγορία, της αθλητικής οµοσπονδίας του οικείου κλάδου άθλησης, στην οποία ανήκει ή έχει αποκτήσει δικαίωµα να αγωνισθεί ένα τουλάχιστο από τα συγχωνευθέντα αθλητικά σωµατεία, κατά τους κανονισµούς της οµοσπονδίας και τις σχετικές διατάξεις 49. Κατά τον ίδιο τρόπο επιτρέπεται και η συγχώνευση τµηµάτων αθλητικών σωµατείων που καλλιεργούν τον ίδιο κλάδο άθλησης, όπως και η συγχώνευσή τους µε τµήµα του ίδιου κλάδου άθλησης υφισταµένου αθλητικού σωµατείου 50. Οι όροι, οι προϋποθέσεις, οι αγωνιστικές συνέπειες που προκύπτουν από τη συγχώνευση, τα θέµατα των αθλητών, οι περιορισµοί σε περιπτώσεις επανασύστασης συγχωνευθέντος σωµατείου ή διαλυθέντος τµήµατος που συγχωνεύθηκε και γενικά όλα τα ανακύπτοντα ζητήµατα από τη συγχώνευση αθλητικών σωµατείων, ρυθµίζονται 51 µε απόφαση του αρµόδιου υπουργού. Με τη συγχώνευσή του το 46 Βλ. Σ. Άρθρο 12 1. 47 Βλ. Α.Κ. Άρθρο 78, 79, 81 και 83. 48 Βλ. Ν. 2725/1999, Άρθρο 9, παρ.1, όπως ισχύει σήµερα, σε Αθλ.Κ (2005 ), σελ 51-52. Για την τηρητέα διαδικασία βλ. ΠολΠρΚατ. 331/1992, ΕλλΔ/νη 33:1992, σελ.1510. 49 Βλ. Ν. 2725/1999, Άρθρο 9, παρ. 1. 50 Ibid, Άρθρο 9, παρ, 2. 51 Id, Άρθρο 9, παρ. 3.
250 ΑΘΛΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ I αθλητικό σωµατείο οφείλει διά του προέδρου και του Γενικού Γραµµατέα, σε τακτή προθεσµία τριών µηνών από τη συγχώνευση, να καταθέσει τη σφραγίδα του σωµατείου και να προσκοµισθούν για ακύρωση τα βιβλία του στην αρµόδια υπηρεσία της τοπικής αυτοδιοίκησης και στη Γ.Γ.Α 52. Το αθλητικό σωµατείο που προέρχεται από συγχώνευση, ή συγχώνευση τµηµάτων, µπορεί να επιχορηγείται επιπρόσθετα και για τρία συνεχή έτη. Με υπουργική απόφαση προσδιορίζονται τα συντρέχοντα κριτήρια για την πρόσθετη επιχορήγηση συγχωνευθέντων σωµατείων που είναι κυρίως ο αριθµός των σωµατείων ή τµη- µάτων, ο αριθµός των αθλητών και οι ανάγκες των συγκεκριµένων χώρων άθλησης, οι προϋποθέσεις και η διαδικασία της επιχορήγησης, το ύψος της µε τα συγκεκριµένα στοιχεία που συνεκτιµώνται για τούτο, οι δικαιούχοι και γενικά κάθε θέµα που αφορά τη διάθεση της επιχορήγησης 53. Σε αθλητικό σωµατείο που προήλθε από συγχώνευση σωµατείων ή τµηµάτων δεν επιτρέπεται η επιχορήγηση αυτή αν δεν προβεί στις διατυπώσεις κατάθεσης της σφραγίδας και ακύρωσης των βιβλίων των συγχωνευθέντων, όπως ανωτέρω 54. 2.3. Αθλητική Αναγνώριση Μετά τη δικαστική αναγνώριση σωµατείου 55, για να αναγνωρισθεί αυτό ως αθλητικό πρέπει να λάβει ειδική αθλητική αναγνώριση και να αποκτήσει τη φίλαθλο ιδιότητα, την οποία χορηγεί µε απόφασή του ο υπουργός αθλητισµού ή εξουσιοδοτηµένο απ αυτόν όργανο της κεντρικής ή της περιφερειακής διοίκησης 56, µετά από αίτηση του Δ. Σ. του σωµατείου, υπό τον όρο ότι έγινε διαπίστωση των κατά νόµο προϋποθέσεων. Έτσι ως αθλητικό σωµατείο, πλέον, νοείται µόνο εκείνο που έχει τύχει της ειδικής αυτής αναγνωρίσεως και είναι εγγεγραµµένο σε ειδικό µητρώο των ειδικά αναγνωρισµένων αθλητικών σωµατείων της Γενικής Γραµµατείας Αθλητισµού 57. Το αθλητικό σωµατείο έχει δικαίωµα να ζητήσει την παροχή της ειδικής αθλητικής αναγνώρισης για κάθε κλάδο άθλησης που συµπεριλαµβάνει στο καταστατικό του. 52 Id, Άρθρο 9, παρ.,4. 53 Id, Άρθρο 135, παρ. 7. Στο πλαίσιο των διατάξεων αυτών εκδόθηκε η υπ αρίθ. Υ.Α 24731/ 22.10/4.11.1999 απόφαση του υπουργείου Πολιτισµού µε την οποία ρυθµίζονται τα θέ- µατα της διαδικασίας συγχώνευσης, οι συνέπειες της συγχώνευσης, θέµατα που αφορούν τους αθλητές των σωµατείων, την επιχορήγηση και το πεδίο εφαρµογής της. 54 Id, Άρθρο 9, παρ. 4 55 Για την ισχύ της σύστασης σωµατείου ή των τροποποιήσεων του καταστατικού και την εγγραφή του στα βιβλία του πρωτοδικείου είναι η τελεσιδικία της απόφασης που επέρχεται µετά την επίδοσή της στην εποπτεύουσα αρχή και στον Εισαγγελέα, βλ. ΠολΠρωτΑθ.576/1996. 56 Ibid, Άρθρο, 8 παρ. 1. 57 Id, Άρθρο, 8 παρ. 4 και 5.
ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 251 Προϋποθέσεις που απαιτούνται για την ειδική αθλητική αναγνώριση αθλητικού σωµατείου είναι: α) να είναι µέλος αθλητικής ένωσης ή οµοσπονδίας και να συγκεντρώνει τις προϋποθέσεις που προβλέπονται από το καταστατικό των αθλητικών οργανώσεων αυτών 58, β) να µην έχει ως επωνυµία του όνοµα, επωνυµία, διακριτικό τίτλο ή οποιοδήποτε σήµα εµπορικής επιχείρησης. Εξαίρεση του κανόνα αυτού αποτελούν τα σωµατεία που έχουν ιδρύσει µε πρωτοβουλία τους εκπαιδευτικοί οργανισµοί ή εργασιακές µονάδες, γ) να υφίσταται επωνυµία του αθλητικού σωµατείου στην ελληνική γλώσσα, και δ) να τηρεί τα βιβλία που ορίζονται για τα αθλητικά σωµατεία και να υποβάλλει επικυρωµένο αντίγραφο του καταστατικού του µε πιστοποιητικό εγγραφής στο βιβλίο των σωµατείων του οικείου Πρωτοδικείου 59. Το αθλητικό σωµατείο που καλλιεργεί άθληµα ή κλάδο άθλησης που δεν υπάγεται σε ειδικώς αναγνωρισµένη οµοσπονδία, εφόσον συντρέχουν οι παραπάνω προϋποθέσεις παίρνει ειδική αθλητική αναγνώριση µε απόφαση του Υπουργού 60. Η αθλητική αναγνώριση όπως παρέχεται έτσι και ανακαλείται. Περιπτώσεις κατά τις οποίες ανακαλείται η ειδική αθλητική αναγνώριση είναι: α) όταν διαπιστωθεί ότι το σωµατείο συστεγάζεται µε εµπορική επιχείρηση ή υποκρύπτεται άσκηση εµπορικής δραστηριότητος από το αθλητικό σωµατείο, β) όταν το σωµατείο δεν επιδεικνύει την αθλητική δραστηριότητα, η οποία προβλέπεται από το καταστατικό της αθλητικής ένωσης ή της αθλητικής οµοσπονδίας που είναι µέλος, γ) αν το σωµατείο ή αθλητής του συµµετάσχουν σε αγώνες στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό που δεν είναι εγκεκριµένοι από την οµοσπονδία του οικείου αθλήµατος ή την αντίστοιχη διεθνή οµοσπονδία και δ) όταν το σωµατείο δεν απασχολεί προπονητή σύµφωνα µε τις διατάξεις του αθλητικού νόµου 61. 2.4. Μέλη και διοίκηση των αθλητικών σωµατείων Το αθλητικό σωµατείο για να λειτουργήσει όπως και κάθε σωµατείο αποτελείται από όργανα Διοίκησης, τα οποία προβλέπονται απ τον αθλητικό νόµο, τον Α.Κ. και το καταστατικό, Διοικητικό Συµβούλιο, Γενική Συνέλευση, χωρίς να αποκλείεται απ το καταστατικό η ίδρυση και άλλων οργάνων. Η Γ.Σ. των µε- 58 Βλ. παρ. 1α του Ν2725/99 µετά την τροποποίηση το Ν. 3057/02 σε ΑθλΚ (2005),σελ. 50. Η παρ. αυτή δεν έχει εφαρµογή για τα σωµατεία των ΑΜΕΑ, παρ.1α εδ. β. 59 Ibid, Άρθρο 8, 1. 60 Id, παρ.2. 61 Id, Άρθρο 31, πρβλ. Άρθρο 8, παρ. 3 και Άρθρο 7, παρ. 6. Εναντίον απόφασης που επέβαλλε ποινή σε αθλητικό σωµατείο, δεν αποκλείεται Αίτηση Ακυρώσεως, ΣτΕ 1673/1980. 62 Βλ. Α.Κ. Άρθρο 93 1
252 ΑΘΛΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ I λών είναι το ανώτατο όργανο του σωµατείου η οποία κατά τον Α.Κ. αποφασίζει για κάθε υπόθεση που δεν υπάγεται στην αρµοδιότητα άλλου οργάνου 62. Το αθλητικό σωµατείο ως νοµικό πρόσωπο, για την επίτευξη των σκοπών του που ορίζονται στο καταστατικό, συγκροτεί το Διοικητικό Συµβούλιο, το οποίο είναι εκτελεστικό όργανο 63. Κατά τον αθλητικό νόµο το διοικητικό συµβούλιο του αθλητικού σωµατείου αποτελείται από πέντε (5) έως δεκαπέντε (15) µέλη και µε θητεία από ένα (1) µέχρι και τρία (3) έτη. Η θητεία δηλαδή των µελών του Δ.Σ. έχει ελάχιστο χρονικό όριο, το οποίο δεν µπορεί να είναι κάτω του ενός έτους, και ανώτατο χρονικό όριο το οποίο δεν µπορεί να υπερβαίνει τα τρία χρόνια. Αν στο καταστατικό του ορίζεται διαφορετικά, υπερισχύει ο νόµος και, για την περίπτωση, ο αθλητικός νόµος, εκτός αν σ αυτόν ορίζεται το αντίθετο. Τα µέλη του Δ.Σ. προέρχονται από µέλη του σωµατείου, η δε συµµετοχή τους σε αυτό είναι τιµητική και άµισθη 64. Ο αριθµός των τακτικών µελών σε κάθε αθλητικό σωµατείο, σύµφωνα µε τις ειδικές διατάξεις του αθλητικού νόµου, είναι απεριόριστος. Κατά τον Α.Κ. µπορεί να συµπεριληφθεί στο καταστατικό σωµατείου διάταξη που να περιορίζει την είσοδο νέων µελών 65. Ο αθλητικός νόµος στο σηµείο αυτό τροποποιεί τον Α.Κ. προκειµένου για τα αθλητικά σωµατεία και απαγορεύει κάθε περιορισµό στην είσοδο µελών και σε αντίθετη ρύθµιση διατάξεων του καταστατικού αθλητικού σωµατείου είναι ανίσχυρες ως άκυρες 66. Η διάταξη αυτή προβάλλει την κοινωνική διάσταση του αθλητισµού και εξασφαλίζει τη δυνατότητα πρόσβασης στην αθλητική δράση, όλων ανεξαιρέτως, εφόσον είναι επιθυµία τους. Με τον τρόπο αυτό καθίσταται προσιτή στον καθένα η συµµετοχή στην αθλητική δραστηριότητα. Επιπλέον ο νόµος θέτει φραγµό στην προνοµιακή ενασχόληση µε τα αθλητικά πράγµατα και αποτρέπει τον αποκλεισµό απ αυτή 67. Διαµορφώνει πεποίθηση ότι ο αθλητισµός αποτελεί θεσµό µε δηµόσιο σκοπό την αθλητική παιδεία του κοινωνικού συνόλου και την εθνική αγωνιστική µέσω των αθλητικών σωµατείων και των οµοσπονδιών. Η διάκρισή των µελών του αθλητικού σωµατείου, σε τακτικά, δόκιµα, πάρεδρα ή µε οποιαδήποτε άλλη ονοµασία, απαγορεύεται. Αν στο καταστατικό αθλητικού σωµατείου υφίσταται διάταξη µε αντίθετο περιεχόµενο τότε αυτή είναι ανίσχυ- 63 βλ. ΑΚ, 67. 64 Βλ. άρθρο 4 παρ. 1 και 4 N. 2725/1999. 65 ΑΚ, Άρθρο 86. 66 Βλ. Ν. 2725/1999, Άρθρο 2, παρ.1, εδ. 3. Στο ίδιο πνεύµα ήταν και οι ρυθµίσεις του Ν. 75/1975 Άρθρο 3, στον Αθλ. Κ., όπ. π., σελ. 93. 67 Για τη διαγραφή µέλους αθλητικού σωµατείου βλ. ΕφΑθ 7294/1998, όπ. π πιο κάτω και ΜονΠρΑθ 26485/1997 ΕλλΔ/νη 39:1998, σελ.1425-1426, αρµόδιο ΜονΠρ. που δικάζει κατά τρόπο οριστικό την υπόθεση µε τη διαδικασία των ασφαλιστικών µέτρων. Η σχ. Απόφαση προσβάλλεται µε έφεση.
ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 253 ρη. Σε ειδικές περιπτώσεις είναι δυνατόν να απονεµηθεί η διάκριση του επίτι- µου µέλους σε πρόσωπα για την προσφορά τους στο σωµατείο ή τον αθλητισµό, κατά τα οριζόµενα στις διατάξεις του καταστατικού του σωµατείου. Τα µέλη αυτά κατά ρητή απαγόρευση του νόµου δεν έχουν δικαίωµα ψήφου 68. Οι παραπάνω ρυθµίσεις στοχεύουν κυρίως στην εξασφάλιση της αντικειµενικότητας της βουλήσεως του αθλητικού σωµατείου για την ανάδειξη των οργάνων διοικήσεως, επειδή πολλές φορές καταστρατηγούνται οι διατάξεις των µελών περί δικαιώµατος ψήφου ως τακτικών και παρέδρων ή µε αθρόα µεταβολή παρέδρων µελών σε τακτικά, µε αποτέλεσµα τον έλεγχο των σωµατείων από την απερχόµενη διοίκηση. Οι διατάξεις αυτές αν και θέτουν σε νέα βάση το πρόβληµα µε την καταστατική εξίσωση των µελών από την είσοδό τους σ αυτό, παρ αυτά δεν παρέχουν την ίδια καταστατική δύναµη στο εκλέγειν και εκλέγεσθαι στα όργανα του σωµατείου, αφού τούτο το δικαίωµα το αποκτούν, µετά την πάροδο ενός έτους από την εγγραφή τους σ αυτό, εκτός από τα ιδρυτικά µέλη, τα οποία το έχουν εξ αρχής 69. Κατ ουσία µε τη ρύθµιση αυτή, ενώ ο νόµος απαγορεύει τις διακρίσεις των µελών πράττει ακριβώς αυτό που θέλει να αποφύγει, παρέχει το δικαίωµα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι µετά ένα χρόνο από την εγγραφή του µέλους διακρίνοντάς το από το ιδρυτικό. Σε κάθε περίπτωση σύµφωνα µε τις διατάξεις του αθλητικού νόµου, ο καθένας µπορεί να εγγραφεί ως µέλος αθλητικού σωµατείου, εφόσον συγκεντρώνει τις νό- µιµες προϋποθέσεις. Το ερώτηµα που τίθεται είναι ποιες είναι οι νόµιµες προϋποθέσεις; και εάν αυτές οι προϋποθέσεις που απαιτούνται τελικώς αναιρούν τις διατάξεις που θέλουν τον αριθµό των αθλητικών σωµατείων απεριόριστο 70. Για να εγγραφεί κάποιος ως µέλος αθλητικού σωµατείου απαιτείται: 1) κατάθεση αίτησης στο διοικητικό συµβούλιο η οποία συνοδεύεται από πρόταση δύο (2) µελών του σωµατείου. Η πρόταση αυτή δεν απαιτείται προκειµένου για την αίτηση εγγραφής αθλητών στο σωµατείο που ανήκουν και έχουν επιτύχει πρώτη ως όγδοη νίκη σε ολυµπιακούς αγώνες ή παγκόσµια ή πανευρωπαϊκά πρωταθλήµατα, πρώτη έως τρίτη νίκη σε µεσογειακούς, βαλκανικούς ή πανελληνίους αγώνες 71. 2) Απαιτείται έγκριση του Διοικητικού Συµβουλίου που παρέχεται µέσα σε αποκλειστική προθεσµία εξήντα (60) ηµε- 68 Id, Άρθρο 2 παρ.1. Για την ισότητα των δικαιωµάτων των µελών σωµατείου βλ Α.Π 567/ 1993, ΕλλΔ/νη, 35:1994, σελ.1367. 69 Id, Άρθρο 2, παρ. 4 70 Σε περίπτωση αλλαγής άρθρων του καταστατικού για µεταβολή του σκοπού του και υποβολή Τριτανακοπής από µέλη του αυτά δεν θεωρούνται τρίτοι και δεν νοµιµοποιούνται προς άσκησή της ΜονΠρωτΠειρ3743/2003, πρβλ. Α. Γεωργιάδης (2003) σχετική γνωµοδότηση (αδηµ.) κατά τον οποίο στην περίπτωση αυτή η παραδοχή της Τριτανακοπής θα οδηγούσε σε ανασφάλεια δικαίου. 71 Id, Άρθρο 2, παρ. 3.
254 ΑΘΛΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ I ρών. Σε περίπτωση που η προθεσµία αυτή παρέλθει άπρακτη τότε παρέχεται αυτοδικαίως η έγκριση του Δ.Σ. και ο ενδιαφερόµενος, την εξηκοστή ηµέρα µετά την υποβολή της αίτησης, έχει εγγραφεί ως µέλος του αθλητικού σωµατείου, µε έκδοση διαπιστωτικής πράξης του προέδρου του Δ.Σ. Το Διοικητικό Συµβούλιο του αθλητικού σωµατείου έχει τη δυνατότητα, µε ειδικώς αιτιολογηµένη απόφασή του, να µην εγκρίνει την αίτηση εγγραφής µέλους του ενδιαφεροµένου. Ο ενδιαφερόµενος κατά της πράξης αυτής του Δ.Σ. ή της παράλειψης έκδοσης διαπιστωτικής πράξης, έχει δικαίωµα να ασκήσει αγωγή στο αρµόδιο Μονοµελές Πρωτοδικείο για αναγνώριση του δικαιώµατος εγγραφής του είτε για καταδίκη του σωµατείου σε δήλωση βούλησης µε την τακτική διαδικασία 72. Η διαγραφή και η αποβολή κάθε µέλους αθλητικού σω- µατείου απ αυτό 73 γίνονται κατά τις διατάξεις του καταστατικού 74 και του Α.Κ. Περαιτέρω, σύµφωνα µε το άρθρο 87 ΑΚ, όταν µέλος ασκεί το δικαίωµά του να αποχωρήσει από σωµατείο οφείλει να το γνωστοποιήσει 3 µήνες πριν από τη λήξη του λογιστικού έτους, η δε αποχώρησή του ισχύει για το τέλος του έτους. Οι παραπάνω ρυθµίσεις του αθλητικού νόµου αν και διέπονται από διάθεση εξασφάλισης του δικαιώµατος εγγραφής µέλους σε αθλητικό σωµατείο κατά το πνεύ- µα ότι «ο αριθµός των µελών σε αθλητικό σωµατείο είναι απεριόριστος», εντούτοις καταλήγουν στο ακριβώς αντίθετο αποτέλεσµα. Στην περίπτωση που δεν υπάρξει έγκριση του Δ.Σ. ή έκδοση διαπιστωτικής πράξης, ο ενδιαφερόµενος είναι υποχρεωµένος να ακολουθήσει τη δικαστική οδό, πράγµα το οποίο θα έπραττε εάν είχε µείζον ατοµικό συµφέρον το οποίο τουλάχιστο δεν τεκµαίρεται ότι έχει για να εγγραφεί σε αθλητικό σωµατείο. Ο συλλογισµός αυτός είναι καθ ολοκληρία σωστός, αν σκεφθεί κανείς ότι µία τέτοια δικαστική διαδικασία προκειµένου να καταστεί τελεσίδικη απαιτούνται τουλάχιστο δύο χρόνια. Κατά συνέπεια αναγνώριση του δικαιώµατος να εγγραφεί κάποιος ως µέλος αθλητικού σωµατείου εµµέσως, αλλά µε σαφήνεια, έχει κάθε Έλλην πολίτης, µόνο υπό την αίρεση της βουλήσεως των µελών του Δ.Σ. του αθλητικού σωµατείου. Εφόσον αυτή δεν θα υφίσταται αναζητάται δικαστικώς ως καταδίκη δήλωσης βουλήσεως του σωµατείου για την ικανοποίηση του δικαιώµατος αυτού. Οι ρυθµίσεις αυτές, πολύ φοβούµεθα ότι εµ- µέσως πλην σαφώς, οδηγούν τα αθλητικά σωµατεία σε κλειστά σωµατεία φίλων (Club d ami). Δεν είναι δυνατόν να δοθεί άλλη ερµηνεία όταν υφίσταται η ύπαρξη των διατάξεων περί κωλυµάτων που εµποδίζει αυτόν ο οποίος δεν ενδείκνυται, χάριν της προστασίας του αθλητισµού, να συµµετάσχει στην οργανωµένη αθλητική δράση. 72 Id, παρ. 2. 73 Id, παρ. 5. 74 Βλ. 3775/2004 ΜονΠρωτΑθηνών, κατά την οποία η αντίστοιχη µη καταχώρηση στο οικείο µητρώο µελών δεν έχει συστατικό χαρακτήρα στη ιδιότητα του µέλους.
ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 255 2.4.1. Κωλύµατα εγγραφής µέλους και περιορισµοί Προκειµένου κάποιος να είναι µέλος αθλητικού σωµατείου, και να ασκεί τα εκ της ιδιότητας του µέλους δικαιώµατα, δεν πρέπει να εµπίπτει στα κωλύµατα που θέτει ο αθλητικός νόµος. Τα κωλύµατα αυτά µπορεί να θεωρηθούν ως απόλυτα κωλύµατα, κατά τα οποία σύµφωνα µε τις διατάξεις του αθλητικού νόµου, όταν στο πρόσωπο κάποιου υφίστανται αυτά, δεν µπορεί να είναι µέλος αθλητικού σωµατείου ή µέλος των οργάνων διοίκησης σωµατείου, ένωσης, οµοσπονδίας, επαγγελµατικού συνδέσµου ή αθλητικής ανώνυµης εταιρείας ή ειδικός συνεργάτης αυτών, ούτε µπορεί να αναλάβει µε οποιονδήποτε τρόπο ή απόφαση των ανωτέρω φορέων οποιαδήποτε αρµοδιότητα ή έργο, ιδίως σχετικά µε την εκπροσώπηση, διοίκηση ή διαχείριση του αθλητικού φορέα. Ως απόλυτα κωλύµατα απαριθµούνται ως ακολούθως: α) όποιος δεν έχει συµπληρώσει το δέκατο όγδοο (18ο) έτος της ηλικίας του, β) όταν κάποιος έχει καταδικασθεί και έχει στερηθεί τα πολιτικά του δικαιώµατα και για όσο χρόνο διαρκεί η στέρηση, και όποιος έχει παραπεµφθεί στο δικαστήριο για κακούργηµα µε κλητήριο θέσπισµα σύµφωνα µε το Ν. 663/1977, όπως ισχύει κάθε φορά ή µε τελεσίδικο βούλευµα ή έχει καταδικασθεί τελεσίδικα για τέλεση κακουργήµατος, καθώς και όποιος έχει καταδικασθεί σε βαθµό πληµµελήµατος µε τελεσίδικη δικαστική απόφαση που εκδόθηκε την τελευταία δεκαετία, είτε σε ποινή φυλακίσεως τουλάχιστον τριών (3) ετών είτε, ανεξάρτητα από το ύψος της ποινής, για τα ποινικά αδικήµατα του αθλητικού νόµου 75, γ) όποιος έχει καταδικασθεί µε αµετάκλητη δικαστική απόφαση για αδικήµατα βίας στους αθλητικούς χώρους, χρήση ή δι- 75 Βλ. Ν. 2725/1999, Άρθρο 3, παρ. 1, α, β και γ. Με το πρόβληµα που ενέσκηψε στη διοίκηση της ΕΣΑΠΕ, τροποποιήθηκε το άρθρο 3 παρ.1 του Ν 2725/99 µε το άρθρο 1γ του ν. 2858/ 2000. Κώλυµα για αθλητικό παράγοντα κατά τα ανωτέρω υφίσταται µετά την αµετάκλητη και τελεσίδικη παραποµπή σε δίκη για κακούργηµα µε τελεσίδικο βούλευµα, βλ. σχετική απόφαση ΔΕΦΕΠΟ 116/5.4.2001 η οποία εξαφάνισε την απόφαση 420/8.12.2000 απόφαση του Αθλητικού Δικαστή, η οποία κατά την Εφετειακή απόφαση αναρµοδίως προέβη σε κρίση συνταγµατικότητας του ως άνω νόµου, διαπίστωσε ότι συντρέχει κατά το νόµο κώλυµα στον ως άνω αθλητικό παράγοντα και την αυτοδίκαιη έκπτωσή του από το εν λόγω αξίωµα του Προέδρου της ΕΣΑΠΕ. Μετά τη µεταπολίτευση του 1974 ο τότε προϊσχύσας νόµος για τον αθλητισµό επέβαλλε την απαγόρευση εκλογής ως µελών στη διοίκηση κάθε αθλητικού σωµατείου, ενώσεως συνδέσµου ή οµοσπονδίας και της εκπροσώπησης αυτών οποιωνδήποτε προσώπων τα οποία συνεργάστηκαν µε τη δικτατορία, ή διορίσθηκαν απ αυτή σε αξιώµατα και θέσεις αθλητικών σωµατείων, ενώσεων συνδέσµων ή οµοσπονδιών και επί µία πενταετία ή επί τριετία ανάλογα. Εξαιρούσε µεταξύ άλλων αυτή η διάταξη τους Καθηγητές Σωµατικής Αγωγής για τις περιπτώσεις διορισµού κατά την περίοδο της δικτατορίας σε θέση κυβερνητικού επίτροπου, ή προέδρου αθλητικού σωµατείου ή υπερκείµενης ένωσης, συνδέσµου ή οµοσπονδίας, βλ. Ν. 75/1975 Άρθρο 8, 1,α και Ν. 665/1977 Άρθρο 1, περ. ιστ που αντικατέστησε τα εδ. β και γ. του Άρθρο 8 του Ν. 75/75, Βλ. Αθ.Κ.,58-59.,Ν. 75/1975 Άρθρο 10 1 και ΑθλΚ. σελ. 60. Ν. 665/1977, Άρθρο 1, περ. 1,
256 ΑΘΛΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ I άθεση ουσιών ή µεθόδων φαρµακοδιέγερσης, ανθρωποκτονία από πρόθεση, κατασκοπεία, ληστεία, κλοπή, υπεξαίρεση, δόλια χρεοκοπία, λαθρεµπορία, φοροδιαφυγή, δωροδοκία, δωροληψία, παραχάραξη, πλαστογραφία, απιστία, απάτη, εκβίαση, συκοφαντική δυσφήµιση, για έγκληµα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και οικονοµικής εκµετάλλευσης της γενετήσιας ζωής, παράβαση του νόµου περί ναρκωτικών και περί µεσαζόντων 76 δ) στερείται τη φίλαθλο ιδιότητα και για όσο χρόνο διαρκεί η στέρηση που επιβλήθηκε από τα αρµόδια δικαιοδοτικά όργανα 77. Οι ρυθµίσεις αυτές έχουν ισχυρό ηθικό υπόβαθρο και αποσκοπούν στην εξυγίανση και κάθαρση του χώρου του ποδοσφαίρου 78. Κατά το Σύνταγµα τα δικαιώµατα, όπως των συναθροίσεων και του συνεταιρισµού, προστατεύονται µόνο για τους Έλληνες πολίτες 79, πράγµα που σηµαίνει ότι η άσκηση των δικαιωµάτων των αλλοδαπών µπορεί να υποβληθεί σε περιορισµούς 80. Στην περίπτωση αυτή ο συγκεκριµένος κανόνας του Αθλητικού Δικαίου σύµφωνα µε το Σύνταγµα, τους κανόνες διεθνούς δικαίου και τον Α.Κ. αφήνει στη διακριτική ευχέρεια του εκάστοτε υπουργού ή υφυπουργού να δίνει λύση στο πρόβληµα της συµµετοχής αλλοδαπού και άσκησης του δικαιώµατος ως µέλους του αθλητικού σωµατείου. Η µόνη δέσµευση που τίθεται είναι ότι όταν αποφασισθεί εξοµοίωση των αλλοδαπών µε τους οµογενείς, τότε αυτή η εξοµοίωση θα πρέπει να είναι απόλυτη. 2.4.2. Ασυµβίβαστο µέλους Ασυµβίβαστο ή σχετικό κώλυµα, υφίσταται στις περιπτώσεις κατά τις οποίες πρόσωπα, λόγω της επαγγελµατικής δραστηριότητάς τους ή της ιδιαίτερης επαγγελµατικής σχέσης τους µε το αθλητικό σωµατείο ή σύµβασης προς εκτέλεση έργου προς στο σωµατείο, δεν µπορούν να είναι µέλη του αθλητικού σω- µατείου ή αναστέλλεται η άσκηση των δικαιωµάτων που απορρέουν απ την ιδιότητα του µέλους αθλητικού σωµατείου, όπως η δυνατότητα εκλογής και διορισµού τους ως αντιπροσώπου του αθλητικού σωµατείου σε γενικές συ- 76 Εάν µε τη καταδικαστική απόφαση διατάχθηκε η αναστολή εκτελέσεως της ποινής (άρθρα 99, 100 και 100Α του Ποινικού Κώδικα) το κώλυµα παύει να ισχύει µετά την πάροδο του χρόνου της αναστολής, εκτός εάν αυτή ήρθη ή ανακλήθηκε κατά τις διατάξεις των άρθρων 101 και 102 του Ποινικού Κώδικα, Ibid Άρθρο 3 παρ. 1β. 77 Ibid, Άρθρο 1 παρ. 1 δ) «όποιος έχει τιµωρηθεί µε τις διατάξεις του Άρθρο του άρθρου 130 του νόµου 2725/99 κατά τροποποίηση του Άρθρου 3, παρ.1 του νόµου αυτού, πρ.βλ. Ν.3148/1955 Αρθρο4 4 στον Αθ.Κ. όπ. π., σελ. 213, Ν. 75/1975 Άρθρο 22 4 στον Αθ. Κ., σελ. 74 και Άρθρο 60, 4 στον Αθ. κ. όπ. π., σελ. 124. 78 D. Panagiotopoulos (2000) Γνώµη µε τον τίτλο «FIFA -EPO-Έλληνας Υπουργός Αθλητισµού» η οποία δηµοσιεύτηκε σε εφηµερίδα της Ολλανδίας, 30.4.2000. 79 Βλ. Σ. Άρθρο 11, 12, πρβλ. Άρθρο 5, παρ. 1-2 Ευρωπαϊκή Σύµβαση Άρθρο 11, 2. 80 Βλ. Α. Μάνεσης, Συνταγµατικά Δικαιώµατα, α ατοµικές ελευθερίες γ εκδ. Σάκκουλας, Θεσσ/νίκη 1981, σελ. 44.
ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 257 νελεύσεις υπερκείµενων ενώσεων, συνδέσµων ή οµοσπονδιών. Η απώλεια της ιδιότητας του µέλους αθλητικού σωµατείου και διοικήσεως οµοσπονδίας αθλητικών σωµατείων συνίσταται στον αποκλεισµό της συγκέντρωσης σ ένα πρόσωπο ιδιοτήτων αντιφατικών και ασυµβιβάστων µεταξύ τους, αποσκοπεί δε στην αποτροπή της σύγκρουσης καθηκόντων και στην κατάχρηση εξουσίας εκ µέρους προσώπων που ασκούν περισσότερες αρµοδιότητες 81. Ασυµβίβαστο µε την ιδιότητα του µέλους αθλητικού σωµατείου, σχετικό κώλυµα, έχουν: α) οι εν ενεργεία και µη διαιτητές οµαδικού αθλήµατος, µέλη των οικείων συνδέσµων διαιτητών. Ως διαιτητές κατά τον αθλητικό νόµο θεωρούνται και οι επόπτες, οι σηµειωτές, οι κριτές, οι χρονοµέτρες, οι αφέτες, οι παρατηρητές, όπως και όσοι µε οποιονδήποτε τρόπο, συµµετέχουν σε διαιτητικό έργο οµαδικού αθλήµατος 82. Οι εν ενεργεία και µη εν ενεργεία διαιτητές, κριτές, χρονοµέτρες και όσοι άλλοι συµµετέχουν σε διαιτητικό έργο ατοµικού αθλήµατος, µέλη των οικείων συνδέσµων, µπορούν να είναι µέλη αθλητικού σωµατείου που καλλιεργεί τον ίδιο κλάδο άθλησης, δεν επιτρέπεται όµως να είναι µέλη του διοικητικού συµβουλίου ή της εξελεγκτικής επιτροπής του σωµατείου αυτού ούτε να είναι αντιπρόσωποί του σε υπερκείµενες ενώσεις ή οµοσπονδίες 83, δεν ισχύει όµως αυτό για τους κριτές των αθληµάτων της σκοποβολής, του ζατρικίου, του αγωνιστικού µπριτζ και του αεραθλητισµού 84. Η υποβολή υποψηφιότητας διαιτητή, εν ενεργεία ή µη, και η συµµετοχή του σε αρχαιρεσίες αθλητικού σωµατείου, ένωσης ή οµοσπονδίας του οικείου αθλήµατος για την ανάδειξη του ως µέλους διοικητικού συµβουλίου ή άλλου οργάνου διοίκησης, διαχείρισης ή εκπροσώπησης, απαγορεύεται πριν περάσουν τρία πλήρη έτη από τη διαγραφή του από τα µητρώα του συνδέσµου διαιτητών στον οποίο ανήκε 85. Ο σκοπός του αθλητικού νοµοθέτη είναι να 81 Βλ. Α.Π 404/2004, σε ΝοΒ (2005), τοµ. 53, σελ 672. 82 Βλ παρ. 2 του άρθρου 3 του Ν. 2725/99, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 20 παρ. 12 Ν. 2947/2001 (ΦΕΚ Α 228), σε ΑθλΚ, (2005), σελ 44. 83 Ibid παρ. 3 του άρθρου 3, όπ. π. 84 Id παρ. 3, εδ. β, η οποία προστέθηκε την παρ. 1 του άρθρου 73 του Ν. 3057/2002 (ΦΕΚ239/10-10-2002), ΑθλΚ (2005), σελ 45. Το ασυµβίβαστο Διαιτητή - Παίχτη πρέπει να προβλέπεται από τον οικείο κανονισµό, βλ., ΑΣΕΑΔ 73/2003. 85 Βλ. Ν. 2725/1999, Άρθρο 3, παρ. 2, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 20, παρ. 12 Ν. 2947/ 2001 (ΦΕΚ Α 228) σε ΑθλΚ όπ. π, σελ 44, πρβλ. Ν. 423/1976 Άρθρο 23 περ. 2 η οποία αντικατέστησε την παρ.2 του Άρθρο 6 του Ν. 75/1975, στον ΑθλΚ. όπ. π., σελ. 56-58. Οι διαιτητές Κωπηλασίας, διορίζονται από το Δ.Σ. της οµοσπονδίας στο πλαίσιο διεξαγωγής αγώνων, για τους οποίους υφίσταται ασυµβίβαστο µόνο στο να ασκούν ταυτόχρονα καθήκοντα µέλους Δ.Σ. της οµοσπονδίας και διαιτητή. Αντίθετα γίνεται δεκτό ότι αν είναι µέλος Δ.Σ. αθλητικού σωµατείου αίρεται το ασυµβίβαστο χάριν της ορθής διεξαγωγής των αγώνων του αθλήµατος σε επίπεδο εθνικό, εκτός αν το καταστατικό του σωµατείου προβλέπει διαφορετικά. Βλ. Δ. Παναγιωτόπουλος (1992), «Διαιτητές Κωπηλασίας», στο: ΣΤΑΔΙΟΝ, 1:2, σελ. 63-66.
258 ΑΘΛΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ I εκλείψουν οριστικά οι υπόνοιες για συναλλαγή ή επιρροή προσώπων που έχουν την ιδιότητα µέλους του αθλητικού σωµατείου ή της διοίκησής του, την ίδια στιγµή, που ασκούν διαιτητικό έργο και συνακόλουθα οι υπόνοιες ότι το αγωνιστικό αποτέλεσµα δεν προκύπτει από τις προσπάθειες των διαγωνιζοµένων αθλητών αποκλειστικά και µόνο στους αγωνιστικούς χώρους 86. Σύµφωνα µε τη νοµολογία η ικανοποίηση του σκοπού αυτού προφανώς δεν εξαρτάται περαιτέρω από το αν το πρόσωπο που ασκεί διαιτητικό έργο ανήκει ή δεν ανήκει σε αντίστοιχο σύνδεσµο 87. Επίσης οι εν ενεργεία προπονητές του οικείου κλάδου άθλησης απαγορεύεται να είναι µέλη αθλητικού σωµατείου που καλλιεργεί τον ίδιο κλάδο άθλησης 88. Με τη ρύθµιση της διάταξης αυτής τίθεται ζήτηµα αν οι προπονητές µπορούν να είναι γενικώς µέλη σε αθλητικό σωµατείο, αφού συνήθως τα αθλητικά σωµατεία στο καταστατικό τους περιλαµβάνουν την καλλιέργεια όλων των αθληµάτων ή δύνανται να τη συµπεριλάβουν. Σύµφωνα µε νεότερη ρύθµιση οι προπονητές δεν µπορούν να διατηρούν την αθλητική ιδιότητα και να αγωνίζονται σε επίσηµους αγώνες του αθλήµατος για το οποίο κατέχουν άδεια άσκησης επαγγέλµατος, εκτός εάν έχουν καταθέσει την άδειά τους στην οικεία αθλητική οµοσπονδία 89. Το προσωπικό του αθλητικού σωµατείου, για όσο χρόνο διαρκεί η πάσης φύσεως σύµβαση εργασίας τους και µέχρι ένα χρόνο από τη λήξη της, απαγορεύεται να είναι µέλη του. Επίσης όσοι συνάπτουν σύµβαση µε το αθλητικό σω- µατείο για παροχή υπηρεσιών ή για εκτέλεση έργου µε αµοιβή είτε ατοµικά είτε ως οµόρρυθµοι εταίροι είτε ως διαχειριστές ΕΠΕ ή µέλη Δ.Σ. ανώνυµης εταιρείας 90, για όσο χρόνο διαρκεί η σύµβαση ή η εκτέλεση του έργου και µέχρι ένα χρόνο µετά τη λήξη µε οποιοδήποτε τρόπο, της σύµβασης ή την παράδο- 86 Βλ. την εισηγητική έκθεση του ν. 2725/1999, ειδικό µέρος, τµήµα Α, κεφάλαιο Α, ΑθλΚ. σελ. 686-693. 87 Βλ. 3775./2004 απόφαση του Μον.Πρωτ. Αθηνών. Αντίθετα δέχτηκε η 3681/2001 ΜονΠρωτΠειραιά, κατά την οποία ορθώς έθεσε υποψηφιότητα διαιτητής κωπηλασίας αφού η σχ. νοµοθετική ρύθµιση της παρ. 3 του άρθρου 3 του Ν. 2725/99 προϋποθέτει για την εξαίρεσή του από τη συµµετοχή του στο Δ.Σ. σωµατείου ένωσης ή οµοσπονδίας τη συµ- µετοχή του σε σύνδεσµο διαιτητών. 88 Βλ. Ν. 2725/1999, Άρθρο 3, παρ. 2 και 3. 89 Βλ παρ. 4 του άρθρου 75 του Ν. 3057/2002 σε ΑθλΚ. (2005), σελ.85. 90 Η διαπιστωτική πράξη ανατρέχει στο αυτοδικαίως επελθόν αποτέλεσµα της εκπτώσεως του έχοντος ασυµβίβαστο, το οποίο ανάγεται, στο χρόνο διεξαγωγής των αρχαιρεσιών, βλ. ΣτΕ 2837 και 2838/2001µε την οποία συζητήθηκε αίτηση ακύρωσης διαπιστωτικής πράξεως του ΓΓΑ, απώλειας αυτοδικαίως της ιδιότητας του µέλους Δ.Σ. του αθλ. σωµατείου Παναθηναϊκός Όµιλος επειδή συνέτρεχε κώλυµα της παρ. 3 του άρθρου 6 του Ν. 2725/99 καθότι κατά τη δηµοσίευσή του παρέµεινε µέλος του Δ.Σ. της ΑΑΕ Παναθηναϊκός Α.Ε Καλαθοσφαίρισης.
ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 259 ση του έργου αντίστοιχα 91. Οι έµποροι αθλητικών ειδών, καθώς και οι µέτοχοι, εταίροι, διαχειριστές και µέλη Δ.Σ. αθλητικής ανώνυµης εταιρείας και κάθε είδους εµπορικής εταιρείας εφόσον αυτές έχουν ως αντικείµενο εργασιών τους την εµπορία ή την κατασκευή κάθε είδους αθλητικών ειδών, µπορούν να είναι µέλη αθλητικού σωµατείου, αλλά δεν µπορούν να είναι µέλη Διοικητικού Συµβουλίου ή εξελεγκτικής επιτροπής αθλητικού σωµατείου, ούτε και να το αντιπροσωπεύουν σε Γ.Σ. υπερκειµένων ενώσεων ή οµοσπονδιών. Για τις περιπτώσεις αυτές υφίσταται ασυµβίβαστο του µέλους αθλητικού σω- µατείου και δεν µπορεί να ασκεί επάγγελµα στο σωµατείο ή να έχει εργασιακή σχέση µε αυτό για όσο θα ασκεί τα δικαιώµατα, υπό την ιδιότητα του µέλους του αθλητικού σωµατείου, αν το αντιπροσωπεύει. Στη συγκεκριµένη περίπτωση θα υπήρχε πρόβληµα ισοτιµίας και ίσων δικαιωµάτων ανάµεσα στα µέλη. Δηλαδή θα υπήρχε ζήτηµα κατά πόσο ένα µέλος αθλητικού σωµατείου µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα θα µπορούσε να αµείβεται για τις εργασίες του σ αυτό και να ασκεί ταυτόχρονα και τα δικαιώµατα του µέλους κατά τον ίδιο τρόπο και στον ίδιο βαθµό µε τα υπόλοιπα µέλη 92. Η παραπάνω απαγόρευση ισχύει το ίδιο και για όσους διατηρούν πρακτορεία προγνωστικών αγώνων κάθε είδους, τις συζύγους των, τα τέκνα και τους γονείς τους και µόνο για τα αθλητικά σωµατεία που καλλιεργούν το άθληµα, οι αγώνες του οποίου περιλαµβάνονται στα δελτία προγνωστικών αγώνων που διακινεί το πρακτορείο 93. Διακρίσεις ως προς την άσκηση των δικαιωµάτων των µελών του αθλητικού σωµατείου επιτρέπονται υπό την προϋπόθεση ότι αυτές δεν συνιστούν αυθαιρεσία και δεν έρχονται σε αντίθεση προς την έννοµη τάξη και τα χρηστά ήθη 94. Το ασυµβίβαστο µε την ιδιότητα του µέλους αθλητικού σωµατείου υφίσταται και για τους αθλητές. Αθλητής δεν µπορεί να εγγραφεί µέλος αθλητικού 91 Ibid, Άρθρο 3, παρ. 6, εδ. 1 92 Ο Α.Κ αναφέρεται στα ίσα δικαιώµατα των µελών και στην απονοµή ή αφαίρεση ιδιαίτερων δικαιωµάτων µε τη συναίνεση όλων των µελών, µονοµερής µεταβολή έννοµης σχέσης µέλους σωµατείου που στηρίζεται στην αρχή της ισοτιµίας δεν µπορεί να καθιερωθεί, Βλ. Α.Κ. Άρθρο 89. 93 Βλ. Ν. 2725/1999, Άρθρο 3, παρ. 6. Κατά τις προηγούµενες ρυθµίσεις Ν.75/75 τα αθλού- µενα µέλη ενός αθλητικού σωµατείου δεν είχαν δικαίωµα ψήφου ούτε µπορούσαν να συµµετέχουν στις Γενικές Συνελεύσεις ή τη Διοίκηση του σωµατείου αυτού ή της αντίστοιχης υπερκείµενης ένωσης, συνδέσµου ή οµοσπονδίας, Βλ. Ν. 665/1977 Άρθρο 1,γ µε το οποίο αντικαταστάθηκε το άρθρο 7 του Ν. 75/1975, στον Αθ. Κ. σελ. 24. Κατά τη νοµολογία, Α.Π 1546/1998, το ασυµβίβαστο αυτό δεν σχετίζεται και δεν αφορά στα µη ποδοσφαιρικά σωµατεία, όπως είναι ο σύνδεσµος Ελλήνων Προπονητών Ποδοσφαίρου. Σε αντίθετη περίπτωση υφίσταται παραβίαση κανόνων ουσιαστικού δικαίου. 94 Βλ. Α.Π 162/1964 ΝοΒ 12, σελ 608 και Πρωτ. Σπάρτης 62/1989 Αρµενόπουλος 1989, σελ. 958. Πρβλ Σ. Βλαστός, όπ. π., σελ 171.
260 ΑΘΛΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ I σωµατείου, αν δεν εκπνεύσει ένας τουλάχιστο χρόνος από την τελευταία συµ- µετοχή του σε επίσηµο αθλητικό αγώνα 95. Δεν υφίσταται ασυµβίβαστο όµως κατ' εξαίρεση στους αθλητές των αθληµάτων της σκοποβολής, του γκολφ, του µπιλιάρδου, του µπόουλιγκ, της ορειβασίας και αναρρίχησης, του παγκρατίου, της ιππασίας, του αεραθλητισµού, καθώς επίσης και στους αθλητές των µηχανοκίνητων και των σχετικών κλάδων άθλησης αυτών. Οι αθλητές αυτοί µπορούν να εγγράφονται και να είναι µέλη σε αθλητικό σωµατείο που καλλιεργεί τον ίδιο κλάδο άθλησης και να µετέχουν στο Δ.Σ. και στα άλλα όργανα αυτoύ, ή υπερκείµενων ενώσεων ή της αθλητικής οµοσπονδίας, µε τη µόνη προϋπόθεση ότι έχουν συµπληρώσει το τριακοστό πέµπτο (35ο) έτος της ηλικίας τους 96. Με τις περιοριστικές αυτές διατάξεις ο αθλητικός νόµος επιβάλλει το ασυµβίβαστο στα µέλη του αθλητικού σωµατείου, επειδή θέλει να εξασφαλίσει την αυτονοµία του στη λήψη των αποφάσεων, να περιφρουρήσει την υψηλή αποστολή του. Επίσης θέλει να εξασφαλίσει το ηθικό κύρος το οποίο οφείλει να έχει ένα αθλητικό σωµατείο στο πλαίσιο της αθλητικής ζωής µε τη συγκρότηση της αθλητικής τάξης. 2.4.3. Έκπτωση από την ιδιότητα του µέλους Μέλος αθλητικού σωµατείου στο πρόσωπο του οποίου συντρέχει κάποιο απ τα παραπάνω κωλύµατα ή ασυµβίβαστα, εκπίπτει αυτοδίκαια από την ιδιότητα αυτή του µέλους 97. Τούτο σηµαίνει ότι χάνει όλα τα εκ της ιδιότητας του µέλους δικαιώµατα και ως εκ τούτου δεν µπορεί να συµµετέχει στη δραστηριότητα του αθλητικού σωµατείου πολύ δε περισσότερο δεν µπορεί να ανακηρυχθεί υποψήφιος για την εκλογή του ως µέλους σε όργανο διοίκησης του αθλητικού σωµατείου 98. Εξάλλου, όσον αφορά τον τρόπο απώλειας της ιδιότητας του µέλους, ο νόµος ορίζει σαφώς ότι είναι «αυτοδίκαιη», και υπάρχει από τότε που θα συντρέξει στο µέλος το ασυµβίβαστο ή το κώλυµα. Η διαπιστωτική πράξη 95 Η εγγραφή του γίνεται κατά τους όρους και τις προϋποθέσεις του καταστατικού του σωµατείου ενώ επίσηµος αθλητικός αγώνας είναι αυτός που διοργανώνεται από την οικεία αθλητική οµοσπονδία ή διεξάγεται µε την έγκρισή της, βλ.. Ν. 2725/1999, Άρθρο 3, παρ. 4 96 Ν. 2725/1999, Άρθρο 3, παρ. 5, όπως τροποποιήθηκε ως άνω µε την παρ. 2 του άρθρου 73 του Ν.3057/02. Ανάλογες ήταν οι ρυθµίσεις του Ν.75/1975. Βλ. Ν. 1070/1980 Άρθρο 1, Β µε το οποίο προστέθηκε στον αθλητικό νόµο και στο άρθρο 7 δεύτερη παράγραφος, Βλ. στον ΑθλΚ. σελ. 78. Κατά τον οποίο εξαιρούντο µόνο όσοι αθλούνταν αποκλειστικά στα αθλήµατα: ιστιοπλοία, σκοποβολή, αντισφαίριση, χιονοδροµία, ζατρίκιο, αγωνιστικό µπριτζ, υποβρύχια δραστηριότητα, γκολφ, κρίκετ, ιππασία, τζούντο και µοντέρνο πένταθλο, υπό την προϋπόθεση ότι είχαν συµπληρώσει το τριακοστό (30) έτος της ηλικίας τους. Στη σηµερινή ρύθµιση εκτός των άλλων έχει ανέβει και το όριο ηλικίας στο 35ο έτος. 97 Βλ. Ν. 2725/1999 Άρθρο 3, παρ. 7,ΑθλΚ (2005),σελ. 46, πρβλ.75/1975 Άρθρο 6 1, 3 και ΑθλΚ. (1997), σελ. 23 επ. 98 Βλ. Α.Π 408/2004, σε ΝοΒ, τοµ. 53 (2005), σελ. 672επ.
ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 261 της έκπτωσης εκδίδεται από το Δ.Σ. του σωµατείου, µέσα σε προθεσµία δεκαπέντε (15) ηµερών από τη στιγµή που έλαβε γνώση. Αν η προθεσµία αυτή παρέλθει άπρακτη τότε η διαπιστωτική πράξη εκδίδεται από τον Γενικό Γραµµατέα αθλητισµού µέσα στην ως άνω προθεσµία 99. Η πράξη αυτή του διοικητικού συµβουλίου ούτε επιφέρει την απώλεια ούτε τη µεταθέτει χρονικά, για το λόγο αυτό άλλωστε ρητά ονοµάζεται από το νόµο ως «διαπιστωτική» 100. Ο αθλητισµός κατά το Σύνταγµα τελεί υπό την προστασία ανωτάτη εποπτεία του κράτους και υπό την έννοια αυτή αν η διοίκηση του αθλητικού σωµατείου δεν προβεί σε διαπιστωτική πράξη έκπτωσης τότε ο Γενικός Γραµµατέας Αθλητισµού ως εκφράζων το δηµόσιο συµφέρον και χάριν της αθλητικής τάξεως, προβαίνει εκείνος στην έκδοση της διαπιστωτικής πράξης 101. Η ανωτέρω διάταξη αν και φαίνεται δικαιολογηµένη όµως παρά ταύτα στο πλαίσιο 99 Βλ. Ν. 2725/1999 Άρθρο 3, παρ. 7. Μέγιστο παράδειγµα είναι το πρόβληµα που είχε ενσκήψει στη διοίκηση της ΕΣΑΠΕ, µετά την παραποµπή του προέδρου της και Αντιπροέδρου της ΕΠΟ σε δίκη για κακούργηµα και τροποποιήθηκε το άρθρο 3 παρ.1 του Ν 2725/99 µε το άρθρο 1 του ν. 2858/2000, µε το οποίο προστέθηκε: «όποιος έχει παραπεµφθεί µε αµετάκλητο βούλευµα για πράξεις που διώκονται σε βαθµό κακουργήµατος...», βλ. Άρθρο 1, γ του Ν. 2858/2000. Κατά τα ανωτέρω τέθηκε ζήτηµα έκπτωσης του αξιώµατος του Προέδρου της ΕΣΑΠΕ και Αντιπροέδρου της ΕΠΟ. Στο πρόβληµα εξεδόθη 420/8.12.2000 απόφαση του Αθλητικού Δικαστή κατά της οποίας προσέφυγε στη ΔΕΕΦ/ΕΠΟ και εξέδωσε την 116/ 5.4.2001 απόφαση µε την οποία εξαφάνισε την απόφαση του πρωτοβάθµιου δικαιοδοτικού οργάνου µε το σκεπτικό ότι: α) το πρωτοβάθµιο δικαιοδοτικό όργανο της ΕΠΑΕ (ΕΣΑΠΕ) έχει αρµοδιότητα έκδοσης διαπιστωτικών πράξεων, όπως είναι εκείνες για τη διαπίστωση ύπαρξης κωλύµατος σε µέλος Δ.Σ. Επαγγελµατικού Συνδέσµου, β) ο υπουργός Αθλητισµού έχει λειτουργικό καθήκον και εξουσία ελέγχου των αγώνων της διοίκησης του επαγγελµατικού ποδοσφαίρου, γ) το δικαιοδοτικό όργανο παρόλο που απαρτίζεται από δικαστές έχει χαρακτήρα διοικητικής αρχής και δεν αποτελεί δικαστήριο υπό την οργανική έννοια του όρου. Κινείται στο χώρο του δηµοσίου δικαίου όταν ασκεί τις αρµοδιότητες του πειθαρχικού ελέγχου ή εκείνες του διαπιστωτικού χαρακτήρα, εφαρµόζοντας προς το συµφέρον του αθλήµατος του ποδοσφαίρου κανόνες επιτακτικούς και δηµοσίας τάξης που αποβλέπουν στην τήρηση της ηθικής και δεοντολογίας και τη διεξαγωγή των αγώνων. Κατά συνέπεια το όργανο αυτό δεν έχει εξουσία να προβεί σε έλεγχο συνταγµατικότητας των νόµων που καλείται να εφαρµόσει, ούτε και να αρνηθεί την εφαρµογή τους, δ) Η διάταξη του άρθρου 3 παρ. ιβ του Ν. 2725/99 περί έκπτωσης του τελεσιδίκως παραπεµφθέντος σε δίκη ή τελεσιδίκως καταδικασθέντος µέλους διοίκησης επαγγελµατικού συνδέσµου έχει ισχυρό ηθικό υπόβαθρο και αποσκοπεί στην εξυγίανση και κάθαρση του χώρου του ποδοσφαίρου. Παρόµοια ρύθµιση υφίσταται και στο χώρο του ερασιτεχνικού αθλητισµού µε αρχική αρµοδιότητα στο Δ.Σ. των αθλητικών σω- µατείων και κατόπιν στο ΓΓΑ (Άρθρο 3, παρ. 7 Ν. 2725/99. Κατόπιν των ανωτέρω η απόφαση της ΔΕΕΦ/ΕΠΟ εξαφάνισε την 420/2000 και διαπίστωσε ότι συντρέχει κατά το νόµο κώλυµα στον ως άνω αθλητικό παράγοντα και την αυτοδίκαιη έκπτωσή του από το εν λόγω αξίωµα του Προέδρου της ΕΣΑΠΕ. 100 Βλ. 3775./2004 απόφαση του Μον.Πρωτ. Αθηνών (αδηµ.). 101 Βλ.Άρθρο 16 9 εδ. 1, Κάτι ανάλογο ίσχυε µε τις διατάξεις του Άρθρου 11 του Ν. 75/1975.
262 ΑΘΛΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ I της χαλαρής σχέσης παρέµβασης που διαµορφώνει το σύνταγµα µε τα όργανα της θεσµικής αυτονοµίας του αθλητισµού, φαίνεται ότι η δυνατότητά του ΓΓΑ να παρεµβαίνει και να καθιστά µέλος αθλητικού σωµατείου έκπτωτο µε πράξη του, όταν η νοµιµότητα του σωµατείου ελέγχεται από το δικαστήριο, κείται στα όρια της συνταγµατικής νοµιµότητας. Το Δ.Σ. του αθλητικού σωµατείου απαγορεύεται να συνάπτει συµβάσεις εργασίας, ανεξαρτήτων υπηρεσιών, έργου, προµηθειών ή οποιεσδήποτε άλλες συµβάσεις µε οικονοµικό αντάλλαγµα, µε µέλη του Δ.Σ, µε τις συζύγους, τα τέκνα, τους γονείς και τα αδέλφια τους ή µε νοµικά πρόσωπα στα οποία µετέχουν τα πρόσωπα αυτά 102. Η παράβαση των διατάξεων αυτών του αθλητικού νόµου συνεπάγεται την έκπτωση της των µελών του Δ.Σ. που έλαβαν τη σχετική απόφαση. Ευθύνονται δηλαδή µόνο τα µέλη του Δ.Σ. που πήραν τη συγκεκριµένη απόφαση. Στην περίπτωση αυτή η έκπτωση ενεργείται µετά από απόφαση του αρµοδίου δικαστηρίου 103. 2.5. Οικονοµικά στοιχεία - Προϋπολογισµός αθλητικού σωµατείου Κατά την ισχύουσα νοµοθεσία τα θέµατα οργάνωσης και λειτουργίας των αθλητικών σωµατείων όπως και τα δικαιώµατα και οι υποχρεώσεις τους ορίζονται από το καταστατικό τους. Το αθλητικό σωµατείο στον κύκλο της δραστηριότητός του µπορεί να αποκτήσει περιουσιακά στοιχεία 104, και τούτο προς ανάπτυξη και την καλλιέργεια των κλάδων άθλησης που αποσκοπεί. Για το λόγο αυτό το αθλητικό σωµατείο µπορεί να δέχεται δωρεές από 102 Βλ. Ν. 2725/1999, Άρθρο 4, παρ. 2. Μόνο προσωρινές ταµειακές διευκολύνσεις επιτρέπονται προς το αθλητικό σωµατείο από µέλη του διοικητικού συµβουλίου για την αντιµετώπιση επειγουσών αναγκών στον ίδιο ν. άρθρο 4, παρ. 3. 103 Βλ. Ν. 2725/1999, Άρθρο 4, παρ. 2, εδ. 2 και 3. Στην παλαιότερη ρύθµιση Ν.75/75, στις περιπτώσεις κατά τις οποίες διαπιστωνόταν παράβαση του νόµου ή του καταστατικού, ή εκτροπή από τους σκοπούς που έθετε το αθλητικό σωµατείο, όπως και στις περιπτώσεις κατά τις οποίες διαπιστωνόταν ανωµαλία γύρω απ τη διοίκηση έδινε τη δυνατότητα στον Υπουργό ή Υφυπουργό αρµόδιο για τον αθλητισµό να προβάλλει αίτηµα στο αρµόδιο δικαστήριο όπως κηρύξει έκπτωτη τη διοίκηση και διορίσει προσωρινή, βλ. Ν. 75/1975, Άρθρο 11, παρ. 1, και ΑθλΚ (1997) σελ. 27, τα οποία αναπληρώνονταν σύµφωνα µε το καταστατικό ή µε τη διαδικασία που προέβλεπε ο αθλητικός νόµος βλ. Ν. 423/1976 Άρθρο 23, παρ. 3 που αντικατέστησε την παρ. 2 του Άρθρου 11 του Ν. 75/1975, πρβλ. Άρθρο 23, παρ. 1 που αντικαθιστούσε το Άρθρο 5 του Ν. 75/1975. Τα µέλη Δ.Σ. που κηρύσσονταν έκπτωτα δεν µπορούσαν να εκλεγούν ως µέλη διοίκησης του ίδιου ή οποιουδήποτε άλλου αθλητικού σωµατείου, ένωσης ή συνδέσµου ή οµοσπονδίας πριν περάσουν πέντε χρόνια από την τελεσίδικη δικαστική απόφαση περί έκπτωσης, Βλ. Ν. 1070/1980. Άρθρο 1, γ, µε το οποίο προστέθηκε παράγραφος τρίτη (3) στο Άρθρο 11 του Ν. 75/1975, ΑθλΚ. σελ. 60. 104 Βλ. Δ. Βλαχάβας, Ν. Γρίβας, Ε. Κεχρής, «Οικονοµικός Προϋπολογισµός ερασιτεχνικών αθλητικών σωµατείων», In: Proceedings 1st IASL Congress, op. cit. pp.191-194.