Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 17 Ιουνίου 2019 (OR. en) 10145/19 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Αντιπροσωπίες αριθ. προηγ. εγγρ.: 9784/19 Θέμα: COHOM 74 COPS 183 DEVGEN 119 FREMP 83 CFSP/PESC 465 REX 597 Κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα όσον αφορά ασφαλές πόσιμο νερό και αποχέτευση Επισυνάπτονται για τις αντιπροσωπίες οι κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα όσον αφορά ασφαλές πόσιμο νερό και αποχέτευση, τις οποίες ενέκρινε το Συμβούλιο κατά την 3700ή σύνοδό του που πραγματοποιήθηκε στις 17 Ιουνίου 2019. 10145/19 ΧΠ/σα 1
Κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα όσον αφορά ασφαλές πόσιμο νερό και αποχέτευση I. Εισαγωγή... 3 II. Βασικές έννοιες... 6 III. Αρχές για τη δραστηριότητα της ΕΕ Προσέγγιση με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα... 16 IV. Επιχειρησιακές κατευθυντήριες γραμμές... 20 V. Επακολούθηση και επανεξέταση των κατευθυντήριων γραμμών... 34 Πηγές... 35 10145/19 ΧΠ/σα 2
I. Εισαγωγή Αιτιολόγηση της δράσης Το νερό είναι προϋπόθεση για την ύπαρξη ζωής και, άρα, για την απόλαυση όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ωστόσο, η πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό και αποχέτευση εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική πρόκληση σε πολλά μέρη του κόσμου. Παγκοσμίως, 2,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες πόσιμου νερού με ασφαλή διαχείριση και 4,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες αποχέτευσης με ασφαλή διαχείριση 1. Οι επισφαλείς πρακτικές υγιεινής είναι ευρέως διαδεδομένες και περισσότερα από 361 000 παιδιά ηλικίας κάτω των πέντε ετών πεθαίνουν κάθε χρόνο από διαρροϊκές νόσους που οφείλονται σε κακές συνθήκες αποχέτευσης και υγιεινής ή σε επικίνδυνο πόσιμο νερό 2. Επιπλέον, η αλλαγή του κλίματος θα επηρεάζει ολοένα και περισσότερο τη διαθεσιμότητα του νερού και την πρόσβαση σε αυτό. Σε όλο τον κόσμο, οι εντάσεις και οι συγκρούσεις που σχετίζονται με την πρόσβαση στο νερό και την χρήση του εξακολουθούν να αυξάνονται, καθώς υποβαθμίζεται η διαθεσιμότητα και η ποιότητα των πόρων και εξαπλώνεται η απειλή της λειψυδρίας. Η αυξανόμενη ανισορροπία στην παγκόσμια προσφορά και ζήτηση νερού οδηγεί σε εντάσεις και συγκρούσεις και θα μπορούσε δυνητικά να εξελιχθεί σε εκτεταμένη απειλή για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια 3. Οι κίνδυνοι που συνδέονται με το νερό, συμπεριλαμβανομένων αυτών που προκαλούνται από ακάθαρτα και επικίνδυνα νερά, ενδέχεται να έχουν σοβαρό ανθρώπινο και οικονομικό κόστος. Οι οικονομικές και δημογραφικές τάσεις και η ταχεία αστικοποίηση παίζουν επίσης έναν ρόλο, καθώς οι δημοτικές και οι τοπικές αρχές πόλεων και περιφερειών που αντιμετωπίζουν πρόβλημα νερού δεν μπορούν ενδεχομένως να αντεπεξέλθουν και αδυνατούν να καλύψουν τις ανάγκες των κατοίκων τους για βασικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένης της ύδρευσης και της αποχέτευσης. Εξάλλου, οι περιορισμοί της πρόσβασης σε νερό μπορεί να επιδεινωθούν σε καιρό κρίσης, ανάλογα με τη σοβαρότητα της ανθρωπιστικής κρίσης επιτόπου. 1 Πρόοδος όσον αφορά το πόσιμο νερό, την αποχέτευση και την υγιεινή: Επικαιροποίηση 2017 και γραμμές βάσης των ΣΒΑ. Γενεύη: Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) και Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά (UNICEF), 2017. Άδεια CCBY-NC-SA3.0.IGO 2 www.who.int/water_sanitation_health/diseases-risks/en/ 3 Θέμα επιβίωσης, Έκθεση της παγκόσμιας ομάδας υψηλού επιπέδου για το νερό και την ειρήνη 10145/19 ΧΠ/σα 3
Σύμφωνα με το σχέδιο δράσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία (2015-2019) 4, η ΕΕ έχει δεσμευθεί να εστιάσει περισσότερο στα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα στο πλαίσιο της εξωτερικής της πολιτικής, δίνοντας μεταξύ άλλων έμφαση στη σαφή αναγνώριση της διάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε τομείς όπως ο τομέας των υδάτων. Επιπλέον, το σχέδιο δράσης της ΕΕ για θέματα φύλου (2016-2020) 5 θέτει ως στόχο την ίση πρόσβαση των κοριτσιών και των γυναικών σε καθαρό νερό και τον ισότιμο έλεγχο της πρόσβασης σε καθαρό νερό για τα κορίτσια και τις γυναίκες, καθώς και την ισότιμη συμμετοχή τους στη διαχείριση των υδάτων. Τον Νοέμβριο του 2018, το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων ενέκρινε συμπεράσματα του Συμβουλίου για τη διπλωματία στον τομέα των υδάτων 6, στα οποία τονίζεται η σημασία του νερού στην εξωτερική δράση της ΕΕ. Τα συμπεράσματα προσδιορίζουν τη συνεργασία στον τομέα των υδάτων ως βασικό στόχο της εξωτερικής δράσης της ΕΕ και εξετάζουν ζητήματα όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα σε ασφαλές πόσιμο νερό και σε αποχέτευση. Από τα συμπεράσματα συνάγεται ότι: Η ΕΕ είναι προσηλωμένη στα ανθρώπινα δικαιώματα σε ασφαλές πόσιμο νερό και αποχέτευση, ως συστατικά στοιχεία του δικαιώματος σε ένα επαρκές βιοτικό επίπεδο. (...) Στο πλαίσιο αυτής της δέσμευσης, η ΕΕ θα εξακολουθήσει να στηρίζει και να προστατεύει τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που ασχολούνται με περιβαλλοντικά ζητήματα. Με βάση συμφωνημένη διατύπωση από τα ψηφίσματα της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τα συμπεράσματα του Συμβουλίου είναι μια ισχυρή επιβεβαίωση της δέσμευσης της ΕΕ και των κρατών μελών όσον αφορά, αφενός, το ανθρώπινο δικαίωμα σε ασφαλές πόσιμο νερό και αποχέτευση και, αφετέρου, τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που αγωνίζονται για την υλοποίηση στην πράξη των δικαιωμάτων αυτών. Η έγκριση αυτών των κατευθυντήριων γραμμών είναι μία από τις πολλές ενέργειες στις οποίες προβαίνει η ΕΕ για να υλοποιήσει αυτή την δέσμευση και να εξασφαλίσει την σταδιακή πραγμάτωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ασφαλές πόσιμο νερό και σε αποχέτευση για όλους. 4 Σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία (2015-2019), δράση 17α 5 Σχέδιο δράσης της ΕΕ για θέματα φύλου (2016-2020), στόχος 16 6 Συμπεράσματα του Συμβουλίου για τη διπλωματία στον τομέα των υδάτων, έγγρ. 13991/18 10145/19 ΧΠ/σα 4
Σκοπός και πεδίο εφαρμογής Θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι το πεδίο εφαρμογής των ανά χείρας κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με το ασφαλές πόσιμο νερό και την αποχέτευση εντάσσεται στο πλαίσιο της συζήτησης για τα ανθρώπινα δικαιώματα στους τομείς της ύδρευσης και της αποχέτευσης. Με βάση τους παρόντες κανόνες για τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι παρούσες κατευθυντήριες γραμμές παρέχουν οδηγίες και καθοδήγηση σχετικά με τον τρόπο χρήσης των διαθέσιμων εργαλείων εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας για την ανάπτυξη, με στόχο την προώθηση και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ασφαλές πόσιμο νερό και αποχέτευση. Οι κυριότερες στοχευόμενες ομάδες των κατευθυντήριων γραμμών είναι οι υπάλληλοι και τα μέλη του προσωπικού των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, τα κράτη μέλη της ΕΕ και οι αντιπροσωπίες της σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι οδηγίες προορίζονται για τις πολιτικές και επιχειρησιακές εργασίες σε τρίτες χώρες και έναντι τρίτων χωρών και σε πολυμερή φόρουμ, καθώς και στις ανταλλαγές με άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνίας των πολιτών. Επιπλέον, οι κατευθυντήριες γραμμές μπορούν να αποτελέσουν σημείο αναφοράς για την περαιτέρω ανάπτυξη πολιτικών στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ασφαλές πόσιμο νερό και σε αποχέτευση. Αναγνωρίζοντας την αλληλεξαρτώμενη φύση της ύδρευσης, αποχέτευσης και υγιεινής για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων στον τομέα της ανάπτυξης και της υγείας, ο τομέας WASH (ύδρευση, αποχέτευση και υγιεινή) έχει καταστεί ένας ταχέως αναπτυσσόμενος τομέας στο πεδίο της αναπτυξιακής συνεργασίας και δράσης καθώς και της ανθρωπιστικής βοήθειας και δράσης. Ενώ οι κατευθυντήριες αυτές γραμμές συμπληρώνουν ορισμένα υφιστάμενα και εξελισσόμενα εργαλεία στον τομέα WASH, δεν πρέπει να εκλαμβάνονται ως κατευθυντήριες γραμμές για τον ευρύτερο τομέα WASH 7. Τέλος, ενώ το νερό είναι απαραίτητο για πολλές άλλες χρήσεις, όπως για την παραγωγή γεωργικών προϊόντων και τροφίμων, την ενέργεια και τη βιομηχανία, οι παρούσες κατευθυντήριες γραμμές επικεντρώνονται στις πτυχές που σχετίζονται με το ασφαλές πόσιμο νερό και την αποχέτευση. 7 Για τις κατευθυντήριες γραμμές WASH, βλ. για παράδειγμα 'Thematic Policy document no.2 of DG ECHO on Water, Sanitation and Hygiene («Έγγραφο θεματικής πολιτικής αριθ. 2 της ΓΔ ECHO για το νερό, την αποχέτευση και την υγιεινή») στον ιστότοπο https://ec.europa.eu/echo/files/policies/sectoral/wash_policy_doc_en.pdf 10145/19 ΧΠ/σα 5
Διάρθρωση των κατευθυντήριων γραμμών Στις παρούσες κατευθυντήριες γραμμές παρουσιάζονται οι βασικές έννοιες που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα σε ασφαλές πόσιμο νερό και σε αποχέτευση (κεφάλαιο II), οι αρχές για τη δραστηριότητα της ΕΕ (κεφάλαιο ΙΙΙ), οι τρόποι ενεργοποίησης των δικαιωμάτων μέσω εργαλείων της ΕΕ (κεφάλαιο IV), συμπεριλαμβανομένου ειδικού πλαισίου για την ανθρωπιστική βοήθεια, και, τέλος, ένα κεφάλαιο για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των κατευθυντήριων γραμμών (κεφάλαιο V). II. Βασικές έννοιες Εισαγωγική παρουσίαση των δικαιωμάτων Οι παρούσες κατευθυντήριες γραμμές βασίζονται στο ισχύον δίκαιο περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αρχής γενομένης από το άρθρο 11 του Διεθνούς Συμφώνου για τα οικονομικά, κοινωνικά και μορφωτικά δικαιώματα (ICESCR), το οποίο κατοχυρώνει το δικαίωμα όλων των ανθρώπων σε ανεκτό βιοτικό επίπεδο. «Το ασφαλές και καθαρό πόσιμο νερό και η αποχέτευση» αναγνωρίζονται ως ανθρώπινο δικαίωμα από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ 8, ως μια πτυχή του δικαιώματος σε ανεκτό βιοτικό επίπεδο που κατοχυρώνεται στο άρθρο 11 του ICESCR. Το 2015, το ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης αναγνώρισε τον διακριτό χαρακτήρα του δικαιώματος σε αποχέτευση σε σχέση με το δικαίωμα σε ασφαλές πόσιμο νερό, διατηρώντας ταυτόχρονα τα δύο αυτά δικαιώματα μαζί 9. 8 Ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης της 28ης Ιουλίου 2010, A/RES/64/292, άρθρο 1: «Αναγνωρίζει το δικαίωμα σε ασφαλές και καθαρό πόσιμο νερό και σε αποχέτευση ως ανθρώπινο δικαίωμα, απαραίτητο για την πλήρη απόλαυση της ζωής και όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» 9 Τα ανθρώπινα δικαιώματα σε ασφαλές πόσιμο νερό και σε αποχέτευση, Ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης της 17ης Δεκεμβρίου 2015, A/RES/70/169, άρθρο 1: «Επιβεβαιώνει ότι το ανθρώπινο δικαίωμα σε ασφαλές πόσιμο νερό και αποχέτευση ως συνιστώσα του δικαιώματος σε ανεκτό βιοτικό επίπεδο είναι ουσιαστικής σημασίας για την πλήρη απόλαυση του δικαιώματος στη ζωή και όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» 10145/19 ΧΠ/σα 6
Το λεπτομερές περιεχόμενο του δικαιώματος σε ασφαλές πόσιμο νερό και αποχέτευση έχει αναλυθεί έκτοτε σε ψηφίσματα της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών 10 και του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών 11. Τα γενικά σχόλια και οι συστάσεις που διατυπώνονται από την Επιτροπή του ΟΗΕ για τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα 12 και τον Ειδικό Εισηγητή για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε ασφαλές πόσιμο νερό και σε αποχέτευση 13 αποτελούν βασικές πηγές λυσιτελούς συμβολής στην κατανόηση των δικαιωμάτων. Επιπλέον έχουν δημοσιευθεί πρακτικές οδηγίες για την ισότιμη πρόσβαση στο νερό και την αποχέτευση στο πλαίσιο του πρωτοκόλλου σχετικά με τα ύδατα και την υγεία 14. Όπως όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα δικαιώματα σε ύδρευση και σε αποχέτευση επιβάλλουν στα κράτη τρία είδη υποχρεώσεων: υποχρεώσεων σεβασμού, προστασίας και εκπλήρωσης 15. Η υποχρέωση σεβασμού απαιτεί από τα κράτη να μην παρεμβαίνουν στην απόλαυση των δικαιωμάτων ύδρευσης και αποχέτευσης, για παράδειγμα αρνούμενα ή περιορίζοντας την ισότιμη πρόσβαση σε επαρκή ύδρευση, προβαίνοντας σε παράνομη ρύπανση υδάτων ή καταστροφή υπηρεσιών και υποδομών ύδρευσης εν είδει τιμωρητικών μέτρων, παραδείγματος χάριν κατά τη διάρκεια ενόπλων συγκρούσεων. 10 Πιο πρόσφατο: Το ανθρώπινο δικαίωμα σε ασφαλές πόσιμο νερό και αποχέτευση, Ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης της 19ης Δεκεμβρίου 2017, A/RES/72/178 11 Πιο πρόσφατο: Τα ανθρώπινα δικαιώματα σε ασφαλές πόσιμο νερό και αποχέτευση, Ψήφισμα του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της 27ης Σεπτεμβρίου 2018, A/HRC/RES/39/8 12 Ειδικότερα, Επιτροπή του ΟΗΕ για τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα, γενικό σχόλιο αριθ. 15 13 Βλέπε, για παράδειγμα, την έκθεση της ανεξάρτητης εμπειρογνώμονος για την υποχρέωση σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που σχετίζονται με την πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό και αποχέτευση, Catarina de Albuquerque, A/HRC/12/24, 1η Ιουλίου 2009 14 Κανείς να μη μείνει πίσω. Ορθές πρακτικές για τη διασφάλιση ισότιμης πρόσβασης σε ύδρευση και αποχέτευση στον πανευρωπαϊκό χώρο: https://www.unece.org/fileadmin/dam/env/water/publications/pwh_no_one_left_behind/n o_one_left_behind_e.pdf - Το δελτίο επιδόσεων ισότιμης πρόσβασης που στηρίζει τις διαδικασίες πολιτικής για την επίτευξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ύδρευσης και αποχέτευσης: http://www.unece.org/fileadmin/dam/env/water/publications/pwh_equitable_access/13244 56_ECE_MP_WP_8_Web_Interactif_ENG.pdf 15 Επιτροπή του ΟΗΕ για τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα, γενικό σχόλιο αριθ. 15, παράγραφοι 20-29 10145/19 ΧΠ/σα 7
Η υποχρέωση προστασίας απαιτεί από τα κράτη να εμποδίζουν τρίτα μέρη να παρεμβαίνουν καθ οιονδήποτε τρόπο στην απόλαυση των δικαιωμάτων ύδρευσης και αποχέτευσης. Περιλαμβάνει δε τη θέσπιση των αναγκαίων νομοθετικών και άλλων μέτρων για να κωλύονται τρίτα μέρη, όπως εταιρείες, από το να παρεμβαίνουν στα δικαιώματα ύδρευσης και αποχέτευσης, ιδίως όταν οι υπηρεσίες ύδρευσης παρέχονται ή ελέγχονται από τρίτους. Η υποχρέωση εκπλήρωσης απαιτεί από τα κράτη να θεσπίζουν τα αναγκαία μέτρα με σκοπό την πλήρη πραγμάτωση των δικαιωμάτων ύδρευσης και αποχέτευσης. Συνεπάγεται δε τις υποχρεώσεις διευκόλυνσης, προώθησης και παροχής. Η υποχρέωση διευκόλυνσης απαιτεί από τα κράτη να λαμβάνουν θετικά μέτρα για να βοηθούν τα μεμονωμένα άτομα και τις κοινότητες στην απόλαυση των δικαιωμάτων τους. Η υποχρέωση προώθησης υποχρεώνει τα κράτη να λαμβάνουν μέτρα για να εξασφαλίζουν την κατάλληλη εκπαίδευση όσον αφορά την υγιεινή χρήση των υδάτων, την προστασία των υδάτινων πηγών και μεθόδους για την ελαχιστοποίηση της σπατάλης του νερού. Τα κράτη υποχρεούνται επίσης να παρέχουν ύδρευση όταν τα μεμονωμένα άτομα δεν είναι σε θέση να πραγματώσουν τα δικαιώματα ύδρευσης και αποχέτευσης με δικές τους προσπάθειες. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της ΕΕ για τη διπλωματία στον τομέα των υδάτων, στις παρούσες κατευθυντήριες γραμμές χρησιμοποιούνται οι ακόλουθοι ορισμοί: Χάρις στο ανθρώπινο δικαίωμα σε ασφαλές πόσιμο νερό ο καθένας, χωρίς διακρίσεις, δικαιούται να έχει ισότιμη πρόσβαση σε επαρκές, ασφαλές, αποδεκτό, φυσικά προσβάσιμο και οικονομικά προσιτό νερό για προσωπική και οικιακή χρήση. Χάρις στο ανθρώπινο δικαίωμα στην αποχέτευση ο καθένας, χωρίς διακρίσεις, δικαιούται να έχει, σε όλους τους τομείς της ζωής, φυσική, ισότιμη και οικονομικά προσιτή πρόσβαση σε αποχέτευση που είναι ασφαλής, υγιεινή, προστατευμένη, κοινωνικά και πολιτισμικά αποδεκτή και που διασφαλίζει την ιδιωτικότητα και την αξιοπρέπεια. 10145/19 ΧΠ/σα 8
Επιπλέον, τα βασικά στοιχεία των δικαιωμάτων ύδρευσης και αποχέτευσης είναι τα εξής 16 : Διαθεσιμότητα: Η παροχή νερού πρέπει να είναι συνεχής για όλους και με επαρκές νερό για προσωπική και οικιακή χρήση, μεταξύ άλλων για πόσιμο νερό, ατομική υγιεινή, πλύσιμο των ρούχων, προπαρασκευή τροφής, προσωπική και οικιακή υγιεινή, συμπεριλαμβανομένης της εμμηνορροϊκής υγιεινής. Ομοίως, πρέπει να διατίθεται επαρκής αριθμός εγκαταστάσεων υγιεινής. Η αρχή αυτή τονίζει ότι η παροχή πόσιμου νερού και η αποχέτευση θα πρέπει να έχουν προτεραιότητα έναντι άλλων χρήσεων του νερού, οποτεδήποτε υπάρχει ανταγωνισμός για τους υδάτινους πόρους. Προσβασιμότητα: Οι υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης θα πρέπει να είναι προσβάσιμες από όλους μέσα ή πολύ κοντά σε νοικοκυριά, υγειονομικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα, δημόσιους οργανισμούς, δημόσιους χώρους και χώρους εργασίας 17 χωρίς διακρίσεις. Αυτό ισχύει και για τις γυναίκες και τα κορίτσια, τα άτομα με αναπηρίες και όλα τα άτομα που ανήκουν στα πλέον ευάλωτα ή περιθωριοποιημένα τμήματα του πληθυσμού. Δεν πρέπει να απειλείται η σωματική ασφάλεια των ανθρώπων κατά την πρόσβαση στις εγκαταστάσεις. Ποιότητα: Το νερό θα πρέπει να είναι ασφαλές προς άμεση κατανάλωση από τον άνθρωπο (όπως το πόσιμο νερό) και άλλες προσωπικές ή οικιακές χρήσεις και να μη συνιστά απειλή για την ανθρώπινη υγεία. Οι εγκαταστάσεις υγιεινής πρέπει να εξασφαλίζουν την προστασία της ιδιωτικότητας και να είναι ασφαλείς στη χρήση από υγειονομική και τεχνική άποψη. Για να εξασφαλίζεται η υγιεινή, καθώς και η εμμηνορροϊκή υγιεινή, τα σημεία ύδρευσης πρέπει να τοποθετούνται κατά τρόπον που να επιτρέπει τη χρήση τους για καθαρισμό και πλύσιμο των χεριών. Προσιτό κόστος: Αν και το δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν απαιτεί τη δωρεάν παροχή υπηρεσιών, το κόστος των υπηρεσιών αποχέτευσης και ύδρευσης πρέπει να είναι προσιτό για όλους. Όταν επιβάλλεται τέλος, πρέπει να είναι τέτοιο ώστε να μη διακυβεύει την ικανότητα του χρήστη να πληρώσει και για άλλες βασικές ανάγκες που κατοχυρώνονται στη νομοθεσία για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως είναι η τροφή, η στέγαση, η υγειονομική περίθαλψη και η εκπαίδευση. Αποδοχή: Οι υπηρεσίες, ιδίως οι εγκαταστάσεις υγιεινής, πρέπει να είναι πολιτισμικά αποδεκτές. Για τον σκοπό αυτόν μπορεί να απαιτούνται διαφορετικές εγκαταστάσεις για κάθε φύλο, που κατασκευάζονται με τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η προστασία της ιδιωτικότητας, της ασφάλειας και της αξιοπρέπειας. 16 Τα κριτήρια αυτά αναφέρονται επίσης συχνά ως κριτήρια AAAQ (διαθεσιμότητα, πρόσβαση, αποδοχή, ποιότητα) ή απλώς κριτήρια 4Α 17 Σημειώνεται ότι, στη σύσταση της ΔΟΕ αριθ. 164 του 1981, ορίζεται ότι, κατ εφαρμογή συνεπούς εθνικής πολιτικής σχετικά με την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία και το περιβάλλον εργασίας, θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα στον τομέα των εγκαταστάσεων υγιεινής και πλυσίματος και της παροχής πόσιμου νερού σύμφωνα με το άρθρο 4 της Σύμβασης της ΔΟΕ αριθ. 155 του 1981 10145/19 ΧΠ/σα 9
Η πραγμάτωση του ανθρώπινου δικαιώματος σε ασφαλές πόσιμο νερό και αποχέτευση συνδέεται στενά με άλλα ανθρώπινα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων στη ζωή, την αξιοπρέπεια, τη διατροφή, την υγεία και την εκπαίδευση. Για παράδειγμα, η έλλειψη πρόσβασης σε υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης, μεταξύ άλλων για την διαχείριση της εμμηνορροϊκής υγιεινής στα σχολεία, μπορεί να συμβάλει σε μεγαλύτερο στιγματισμό που συνδέεται με την έμμηνο ρύση και να επηρεάσει αρνητικά τις γυναίκες και τα κορίτσια ως προς την άσκηση του δικαιώματός τους στην εκπαίδευση 18. Η ΕΕ παραμένει προσηλωμένη αφενός στην προαγωγή, την προστασία και την πραγμάτωση όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και στην πλήρη και αποτελεσματική εφαρμογή της πλατφόρμας δράσης του Πεκίνου, του προγράμματος δράσης της διεθνούς διάσκεψης για τον πληθυσμό και την ανάπτυξη (ICPD) και των αποτελεσμάτων των αναθεωρητικών τους διασκέψεων, και αφετέρου στη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία και τα συναφή δικαιώματα σε αυτό το πλαίσιο. Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, η ΕΕ επαναλαμβάνει τη δέσμευσή της όσον αφορά την προαγωγή, την προστασία και την πραγμάτωση του δικαιώματος κάθε ατόμου να ελέγχει πλήρως και να αποφασίζει ελεύθερα και υπεύθυνα για ζητήματα που άπτονται της σεξουαλικότητας και της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής του υγείας, χωρίς διακρίσεις, καταναγκασμό και βία. Η ΕΕ τονίζει επιπλέον ότι είναι αναγκαία η καθολική πρόσβαση σε ποιοτική, οικονομικά προσιτή και ολοκληρωμένη ενημέρωση και εκπαίδευση για τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία, συμπεριλαμβανομένης της ολοκληρωμένης εκπαίδευσης για τη σεξουαλικότητα, και σε συναφείς υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης. Υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Η μεγάλη προτεραιότητα που δίνει η ΕΕ στη στήριξη των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και η σημασία τους όσον αφορά την προώθηση των δικαιωμάτων σε ασφαλές πόσιμο νερό και σε αποχέτευση αξίζει να εξετασθεί στο πλαίσιο του παρόντος κεφαλαίου σχετικά με τις βασικές έννοιες. Με τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων 19 επιβεβαιώνεται ότι οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι φυσικοί και αναντικατάστατοι εταίροι στην προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του εκδημοκρατισμού στις αντίστοιχες χώρες τους, καθώς και στη διεθνή/παγκόσμια συνεργασία. 18 A/RES/72/178 19 Κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (2008) 10145/19 ΧΠ/σα 10
Υπερασπιστές των περιβαλλοντικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι όσοι ασχολούνται με την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Υπ αυτήν τους την ιδιότητα καλύπτονται και από τις υφιστάμενες κατευθυντήριες γραμμές για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά δεν αναφέρονται ρητά. Οι υπερασπιστές των περιβαλλοντικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων που δραστηριοποιούνται στην προώθηση του ασφαλούς πόσιμου νερού και της αποχέτευσης, εργάζονται ή επικεντρώνουν την προσοχή τους στο καθένα ή σε όλα τα στάδια της αλυσίδας εφοδιασμού και διαχείρισης της ύδρευσης και της αποχέτευσης καθώς και τις σχετικές πολιτικές τους, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας των φυσικών πόρων από εκμετάλλευση ή βλάβη. Πρόκειται για ανθρώπους που εργάζονται σε διεθνές και σε περιφερειακό επίπεδο, αλλά και ανθρώπους που ζουν σε απομακρυσμένα χωριά, δασικές ή ορεινές περιοχές, ή για αυτόχθονες ηγέτες ή μέλη κοινοτήτων που υπερασπίζονται τα εδάφη που τους ανήκουν παραδοσιακά έναντι των επιβλαβών συνεπειών των έργων μεγάλης κλίμακας, όπως έργων εξόρυξης και φραγμάτων 20. Βιώσιμη ανάπτυξη Κανείς να μη μείνει πίσω Στην Ατζέντα του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη, τα κράτη μέλη του ΟΗΕ επιβεβαίωσαν τις δεσμεύσεις τους όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα σε ασφαλές πόσιμο νερό και σε αποχέτευση 21 και είναι σαφές ότι η πραγμάτωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ύδρευσης και αποχέτευσης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την κατευθυντήρια αρχή της Ατζέντας του 2030 «Κανείς να μη μείνει πίσω» και την επίτευξη των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) και των 169 ειδικών στόχων τους. Οι ΣΒΑ και οι ειδικοί στόχοι τους επιδιώκουν την πραγμάτωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων των ανθρώπων και την επίτευξη της ισότητας των φύλων και της χειραφέτησης όλων των γυναικών και των κοριτσιών. Είναι ολοκληρωμένοι και αδιαίρετοι και εξισορροπούν την οικονομική, την κοινωνική και την περιβαλλοντική διάσταση της βιώσιμης ανάπτυξης. 20 Έκθεση του Ειδικού Αντιπροσώπου του Γενικού Γραμματέα για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, Michel Forst, A/71/281 21 Να αλλάξουμε τον κόσμο μας: η Ατζέντα του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη, ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης A/RES/70/1 10145/19 ΧΠ/σα 11
Ο στόχος 6: «Διασφάλιση της διαθεσιμότητας και της αειφόρου διαχείρισης του νερού και της αποχέτευσης για όλους», μαζί με τους σχετικούς ειδικούς στόχους και δείκτες, εστιάζει συγκεκριμένα στην εξασφάλιση της διαθεσιμότητας και της βιώσιμης διαχείρισης των υδάτων και της αποχέτευσης. Εκτός από τον υποδηλούμενο στόχο της πραγμάτωσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ασφαλές πόσιμο νερό και σε αποχέτευση, οι ειδικοί στόχοι και οι δείκτες του, όπως άλλωστε και των υπόλοιπων ΣΒΑ, απηχούν τα βασιζόμενα στα ανθρώπινα δικαιώματα μέσα για την επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου. Για παράδειγμα, δίδοντας έμφαση στη στήριξη και στην ενίσχυση της συμμετοχής του κοινού στη λήψη αποφάσεων στο πλαίσιο του ειδικού στόχου 6.β και του οικείου του δείκτη 6.β.1, καθώς και με τη συνολική προσοχή που δίδεται για τη διασφάλιση μη διακριτικής μεταχείρισης. ΣΒΑ 6 «Διασφάλιση της διαθεσιμότητας και της αειφόρου διαχείρισης του νερού και της αποχέτευσης για όλους» Νερό Στόχος Στόχος 6.1: Έως το 2030 να έχει επιτευχθεί καθολική και ισότιμη πρόσβαση σε ασφαλές και οικονομικώς προσιτό πόσιμο νερό για όλους. Δείκτης Δείκτης 6.1.1: Ποσοστό του πληθυσμού που χρησιμοποιεί υπηρεσίες πόσιμου νερού με ασφαλή διαχείριση Αποχέτευση Στόχος 6.2: Έως το 2030 να έχει διασφαλιστεί ισότιμη πρόσβαση σε επαρκείς εγκαταστάσεις αποχέτευσης και υγιεινής για όλους, βάζοντας τέλος στην «υπαίθρια αφόδευση» και με ιδιαίτερη μέριμνα για τις ανάγκες των γυναικών και των κοριτσιών καθώς και εκείνων που βρίσκονται σε ευάλωτες καταστάσεις. Δείκτης 6.2.1: Ποσοστό του πληθυσμού που χρησιμοποιεί υπηρεσίες αποχέτευσης με ασφαλή διαχείριση, συμπεριλαμβανομένης εγκατάστασης για πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό Ύδρευση και αποχέτευση Στόχος 6.β: Να υποστηριχθεί και να ενισχυθεί η συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων στην βελτίωση της διαχείρισης της ύδρευσης και της αποχέτευσης Δείκτης 6.β.1: Ποσοστό των τοπικών διοικητικών μονάδων με καθιερωμένες και επιχειρησιακές πολιτικές και διαδικασίες για τη συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων στη διαχείριση της ύδρευσης και της αποχέτευσης 10145/19 ΧΠ/σα 12
Ο ΣΒΑ 6 για την ασφαλή ύδρευση και την αποχέτευση δεν μπορεί να διαχωρισθεί από τους υπόλοιπους στόχους της Ατζέντας του 2030, ωστόσο υπάρχουν ορισμένοι ΣΒΑ με τους οποίους έχει αμεσότερη σύνδεση. Οι διασυνδέσεις αυτές έχουν επίσης ισχυρή διάσταση του φύλου. Για παράδειγμα, το ασφαλές πόσιμο νερό και η αποχέτευση είναι ουσιώδη στοιχεία για την πρόοδο διαφόρων ειδικών στόχων που συνδέονται με την υγεία (ΣΒΑ 3), μεταξύ άλλων τη μείωση της παιδικής και της μητρικής θνησιμότητας και των θανάτων από ασθένειες που συνδέονται με επικίνδυνο νερό, μη ασφαλή αποχέτευση και έλλειψη υγιεινής. Η παροχή νερού, αποχέτευσης και υγιεινής στο πλαίσιο της υγειονομικής περίθαλψης και του τοκετού έχει κρίσιμη σημασία για την υγεία και την επιβίωση των μητέρων και των νεογνών. Η μείωση του χρόνου που δαπανάται για τη συλλογή νερού και η βελτίωση της αποχέτευσης στα σχολεία, μεταξύ άλλων και για τη διαχείριση της εμμηνορροϊκής υγιεινής, είναι επίσης σημαντική για να επιτευχθεί ποιοτική εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς και ουσιαστικά μαθησιακά αποτελέσματα για τα κορίτσια (ΣΒΑ 4). Εξάλλου, συμβάλλει επίσης στην επίτευξη της ισότητας των φύλων και στη χειραφέτηση όλων των γυναικών και των κοριτσιών (ΣΒΑ 5). Ζωτική σημασία έχει επίσης ο ΣΒΑ 1 για την εξάλειψη της φτώχειας και ο ειδικός στόχος 1.4: «Έως το 2030, να διασφαλισθεί ότι όλοι οι άνδρες και οι γυναίκες, ιδίως οι φτωχοί και οι ευάλωτοι, έχουν ίσα δικαιώματα σε οικονομικούς πόρους, καθώς και πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, κυριότητα και έλεγχο της έγγειας και άλλων μορφών ιδιοκτησίας, κληρονομιά, φυσικούς πόρους, κατάλληλη νέα τεχνολογία και χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένης της μικροχρηματοδότησης» και ο οικείος του δείκτης 1.4.1 «Ποσοστό του πληθυσμού που ζει σε νοικοκυριά με πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες.» Σημαντικός είναι επίσης ο ΣΒΑ 12, ο οποίος αποσκοπεί σε βιώσιμες μορφές κατανάλωσης και παραγωγής, με ειδικούς στόχους όπως η βιώσιμη διαχείριση και χρήση των φυσικών πόρων και ορθή διαχείριση των χημικών ουσιών ώστε να αποφεύγεται η ρύπανση του αέρα, των υδάτων και του εδάφους, πράγμα που έχει ζωτική σημασία για την ικανότητα επίτευξης του ΣΒΑ 6. Τέλος, ο ΣΒΑ 13, για την ανάληψη επείγουσας δράσης για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεών της, συνδέεται στενά με το νερό. Η αλλαγή του κλίματος προβλέπεται να επηρεάσει τους υδάτινους πόρους παγκοσμίως. Παράλληλα, η αποτελεσματική διαχείριση του νερού είναι ζωτικής σημασίας για την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή. 10145/19 ΧΠ/σα 13
Στα συμπεράσματα του Συμβουλίου για τη διπλωματία στον τομέα των υδάτων του 2018, η ΕΕ επιβεβαιώνει την ισχυρή δέσμευσή της για την υλοποίηση της Ατζέντας του 2030 του ΟΗΕ και τονίζει ότι η πρόοδος όσον αφορά τον στόχο 6 («Διασφάλιση της διαθεσιμότητας και της αειφόρου διαχείρισης του νερού και της αποχέτευσης για όλους») είναι καθοριστικής σημασίας για την επίτευξη άλλων στόχων βιώσιμης ανάπτυξης (ΣΒΑ). Η συγκεφαλαιωτική έκθεση του 2018 του ΟΗΕ σχετικά με την ύδρευση και την αποχέτευση 22 κατέδειξε ότι ο ΣΒΑ 6 δεν θα έχει επιτευχθεί έως το 2030 με τα σημερινά επίπεδα χρηματοδότησης και πολιτικής δέσμευσης. Προκειμένου να προαχθεί η επιτάχυνση των προσπαθειών για την επίτευξη των στόχων που συνδέονται με το νερό, μεταξύ άλλων και στο πλαίσιο των ΣΒΑ, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ανακήρυξε την περίοδο 2018-2028 ως διεθνή δεκαετία δράσης σχετικά με το νερό για τη βιώσιμη ανάπτυξη 23. Στο πλαίσιο των δεσμεύσεων για τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης, πολλά κράτη μέλη της ΕΕ είναι συμβαλλόμενα μέρη του πρωτοκόλλου σχετικά με τα ύδατα και την υγεία 24, της σύμβασης του 1992 για την προστασία και τη χρήση των διασυνοριακών υδάτων και των διεθνών λιμνών που εξυπηρετείται από την Οικονομική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη (ΟΕΕ/ΗΕ//UNECE) και το Περιφερειακό Γραφείο για την Ευρώπη της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ/Ευρώπη). Το πρωτόκολλο αποσκοπεί στην προστασία της ανθρώπινης υγείας με τη βελτίωση της διαχείρισης των υδάτων, τη μείωση των ασθενειών που σχετίζονται με το νερό, τη βελτίωση της ισότιμης πρόσβασης σε ύδρευση και αποχέτευση στο σύνολο του πανευρωπαϊκού χώρου, παρέχοντας έτσι ένα ορθό πλαίσιο για την πρακτική μετουσίωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ασφαλές πόσιμο νερό και σε αποχέτευση και συμβάλλοντας επίσης στην υλοποίηση των επιδιώξεων της διπλωματίας στον τομέα των υδάτων. Είναι επίσης σημαντικό να αναφερθεί ότι η ΕΕ στηρίζει το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Αξιολόγησης των Υδάτων (WWAP) 25 της UNESCO, το οποίο συστάθηκε το 2000 και εκδίδει ετήσιες εκθέσεις αξιολόγησης σχετικά με την κατάσταση, τη χρήση και τη διαχείριση των πόρων γλυκέων υδάτων. 22 Στόχος Βιώσιμης Ανάπτυξης 6 - Συγκεφαλαιωτική έκθεση σχετικά με την ύδρευση και την αποχέτευση, UN Water, Γενεύη 2018 https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/19901sdg6_sr2018_web_3.pdf 23 Διεθνής δεκαετία δράσης «Νερό για βιώσιμη ανάπτυξη», 2018-2028: ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης A/RES/71/222 24 http://www.euro.who.int/en/health-topics/environment-and-health/water-andsanitation/protocol-on-water-and-health 25 Το WWAP της UNESCO αποτελεί μέρος του δικτύου των Ηνωμένων Εθνών για το νερό. 10145/19 ΧΠ/σα 14
Η νέα ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για την ανάπτυξη «Ο κόσμος μας, η αξιοπρέπειά μας, το μέλλον μας», που εγκρίθηκε τον Ιούνιο του 2017, έχει ως στόχο να ενισχυθεί η συνοχή της πολιτικής για την ανάπτυξη προς την κατεύθυνση της επίτευξης των ΣΒΑ, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος ύδρευσης. Μέσω της νέας ευρωπαϊκής κοινής αντίληψης, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν δεσμευθεί να συμμετέχουν στη δημιουργία ικανοτήτων των αναπτυσσόμενων χωρών για την εφαρμογή της Ατζέντας του 2030, μεταξύ άλλων μέσω της κινητοποίησης και της αποτελεσματικής χρήσης των εγχώριων δημόσιων οικονομικών. Δεδομένα, παρακολούθηση και λογοδοσία Προκειμένου να μπορεί να μετρηθεί η πρόοδος ως προς την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης και των ειδικών στόχων και να διασφαλιστεί ότι κανείς δεν θα μείνει πίσω, στην Ατζέντα του 2030 αναλαμβάνεται η δέσμευση «να ενισχυθεί η στήριξη για την ανάπτυξη ικανοτήτων στις αναπτυσσόμενες χώρες, μεταξύ άλλων για τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες και τα μικρά αναπτυσσόμενα νησιωτικά κράτη, να αυξηθεί σημαντικά η διαθεσιμότητα ποιοτικών, έγκαιρων και αξιόπιστων δεδομένων που αναλύονται ανά εισόδημα, φύλο, ηλικία, φυλή, εθνοτική καταγωγή, μεταναστευτικό καθεστώς, αναπηρία, γεωγραφική θέση και άλλα συναφή χαρακτηριστικά σε εθνικό πλαίσιο» 26. Επ αυτού, η ΕΕ εξακολουθεί να δεσμεύεται ότι θα χρησιμοποιεί συστηματικά, στο σύνολο της εξωτερικής δράσης της ΕΕ, αναλύσεις ως προς το φύλο, την προσέγγιση της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου, δεδομένα ανά φύλο και δείκτες που συνεκτιμούν τη διάσταση του φύλου στις διαδικασίες αναγνώρισης, σχεδιασμού, υλοποίησης, παρακολούθησης και αξιολόγησης 27. 26 «Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development» (Να αλλάξουμε τον κόσμο μας: η Ατζέντα του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη), παρ. 17.18. Σημειωτέον επίσης ότι, στη νέα ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για την ανάπτυξη, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της δεσμεύονται (παράγραφος 121) να «ενισχύσουν τη στατιστική ικανότητα των αναπτυσσόμενων χωρών, μεταξύ άλλων μέσω της αύξησης της ικανότητας παραγωγής και ανάλυσης δεδομένων με σκοπό την ενημερωμένη χάραξη πολιτικής και λήψη αποφάσεων. Τα δεδομένα αυτά θα πρέπει να αναλύονται εάν είναι δυνατόν βάσει εισοδήματος, φύλου, ηλικίας και άλλων παραγόντων και να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τις περιθωριοποιημένες, ευάλωτες και δυσπρόσιτες ομάδες, τη διακυβέρνηση χωρίς αποκλεισμούς και άλλα ζητήματα που συνάδουν με την προσέγγιση της ΕΕ βάσει δικαιωμάτων». 27 Συμπεράσματα του Συμβουλίου του 2018 για το σχέδιο δράσης της ΕΕ για θέματα φύλου (GAP II). 10145/19 ΧΠ/σα 15
III. Αρχές για τη δραστηριότητα της ΕΕ Προσέγγιση με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα Τα ανθρώπινα δικαιώματα βρίσκονται στο επίκεντρο της εξωτερικής δράσης της ΕΕ, πράγμα που σημαίνει ότι η δραστηριότητα της ΕΕ θα πρέπει να βασίζεται στο διεθνές δίκαιο περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις συναφείς αρχές. Το 2014, η ΕΕ υιοθέτησε μια δέσμη εργαλείων «Προσέγγιση της αναπτυξιακής συνεργασίας της ΕΕ με βάση τα δικαιώματα, που να εμπεριέχει όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα» 28. Η προσέγγιση με βάση τα δικαιώματα (ΠΒΔ) είναι μια μεθοδολογία εργασίας που έχει ως στόχο την προαγωγή και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην πράξη. Η δέσμη εργαλείων επικεντρώνεται στην ενσωμάτωση των κανόνων, των προτύπων και των αρχών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα σχέδια και τα προγράμματα της συνεργασίας για την ανάπτυξη. Αν και το πεδίο εφαρμογής των ανά χείρας κατευθυντηρίων γραμμών καλύπτει επίσης και άλλα εργαλεία και μέτρα πέραν των σχεδίων και προγραμμάτων, όπως ο διάλογος πολιτικής και η συνεργασία σε πολυμερή φόρουμ, οι ίδιες αρχές πρέπει να εφαρμόζονται σε όλες τις δραστηριότητες για την προώθηση και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ασφαλές πόσιμο νερό και σε αποχέτευση. Με άλλα λόγια, η προώθηση και η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ασφαλές πόσιμο νερό και σε αποχέτευση, όπως όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα, αποτελούν εγκάρσιες προτεραιότητες. Οι πέντε αρχές λειτουργίας της ΠΒΔ είναι: Άσκηση όλων των δικαιωμάτων νομιμότητα, οικουμενικότητα και αδιαίρετος χαρακτήρας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συμμετοχή και πρόσβαση στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων μη διάκριση και ισότιμη πρόσβαση λογοδοσία και κράτος δικαίου διαφάνεια και πρόσβαση στην πληροφόρηση Πέραν αυτών των πέντε αρχών, η αρχή της βιωσιμότητας έχει ιδιαίτερη σημασία έναντι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ασφαλές πόσιμο νερό και σε αποχέτευση. Σε αυτό το κεφάλαιο περιγράφεται η εφαρμογή αυτών των θεμελιωδών αρχών όσον αφορά το ασφαλές πόσιμο νερό και την αποχέτευση. 28 Η προσέγγιση της αναπτυξιακής συνεργασίας της ΕΕ με βάση τα δικαιώματα, που να εμπεριέχει όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα, αναλύεται διεξοδικότερα στο κεφάλαιο IV 10145/19 ΧΠ/σα 16
Άσκηση όλων των δικαιωμάτων νομιμότητα, οικουμενικότητα και αδιαίρετος χαρακτήρας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Η δράση της ΕΕ στον τομέα του νερού και της αποχέτευσης θα πρέπει να βασίζεται σε νομικά δεσμευτικό διεθνές δίκαιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δεδομένου ότι όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι οικουμενικά, αδιαίρετα και αλληλένδετα. Το ανθρώπινο δικαίωμα σε ασφαλές πόσιμο νερό και αποχέτευση αποτελεί συνιστώσα του δικαιώματος σε ανεκτό βιοτικό επίπεδο το οποίο κατοχυρώνεται στο άρθρο 11 του Διεθνούς Συμφώνου για τα οικονομικά, κοινωνικά και μορφωτικά δικαιώματα. Το περιεχόμενο των δικαιωμάτων ύδρευσης και αποχέτευσης παρουσιάζεται στο κεφάλαιο II ανωτέρω. Περαιτέρω λεπτομερείς παρατηρήσεις σχετικά με τα δικαιώματα είναι διαθέσιμες σε ψηφίσματα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, καθώς και σε γενικά σχόλια της επιτροπής του ΟΗΕ για τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα και στις εκθέσεις του Ειδικού Εισηγητή για το ανθρώπινο δικαίωμα σε ασφαλές πόσιμο νερό και αποχέτευση. Οι συμβάσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι «ζωντανά εργαλεία» και η ερμηνεία των δικαιωμάτων μπορεί να εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου. Συμμετοχή και πρόσβαση στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων Η ΕΕ προωθεί τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων με πνεύμα ισόρροπης εταιρικής σχέσης, όσον αφορά τόσο την κοινωνία των πολιτών και την ΕΕ, όσο και την κοινωνία των πολιτών και τη χώρα εταίρο. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της προωθούν τον χώρο της κοινωνίας των πολιτών και επιδιώκουν την ανάπτυξη ικανοτήτων των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ώστε να έχουν ισχυρότερη φωνή στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων σε θέματα ύδρευσης και αποχέτευσης. Η συμμετοχή εκπροσώπων όλων των ενδιαφερομένων, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών και των κοριτσιών, των ατόμων με αναπηρίες, όσων υφίστανται διακρίσεις λόγω κάστας, των μελών μειονοτήτων και των αυτόχθονων πληθυσμών είναι πρωταρχικής σημασίας για να εξασφαλισθεί ότι οι λύσεις ύδρευσης και αποχέτευσης ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες των κοινοτήτων 29. Οι γυναίκες και τα κορίτσια και τα άτομα που ανήκουν σε περιθωριοποιημένες ομάδες συχνά αποκλείονται από τη λήψη αποφάσεων που αφορούν την ύδρευση και την αποχέτευση, πράγμα που συνιστά πρόσθετο εμπόδιο το οποίο υπονομεύει τον έλεγχο και την πρόσβασή τους σε ασφαλές πόσιμο νερό και αποχέτευση 30. Για να είναι σε θέση να συμμετάσχουν, τα ενδιαφερόμενα άτομα και οι κοινότητες πρέπει επίσης να ενημερώνονται και να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τις πολιτικές ύδρευσης και αποχέτευσης. (Βλ. περισσότερα στο κατωτέρω κεφάλαιο «διαφάνεια και πρόσβαση στην πληροφόρηση».) 29 A/HRC/12/24 30 Ενημερωτικό δελτίο αριθ. 35, Το δικαίωμα στο νερό, Γενεύη 2018 10145/19 ΧΠ/σα 17
Μη διάκριση και ισότιμη πρόσβαση Οι παρεμβάσεις της ΕΕ στον τομέα της ύδρευσης και της αποχέτευσης θα πρέπει να ακολουθούν μια προσέγγιση χωρίς αποκλεισμούς και να δίνουν έμφαση στην αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων. Ιδιαίτερη προτεραιότητα θα μπορεί να δίδεται σε άτομα που βρίσκονται σε ευάλωτη κατάσταση, όπως, μεταξύ άλλων, τα παιδιά, οι γυναίκες, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με αναπηρίες και όσοι είναι πλέον ευάλωτοι στον κίνδυνο φτώχειας και παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μεταξύ τους συγκαταλέγονται τα μέλη μειονοτήτων, οι αυτόχθονες πληθυσμοί και οι εκτοπισμένοι όπως οι εκτοπισθέντες στο εσωτερικό, οι μετανάστες και οι πρόσφυγες. Όλοι πρέπει να έχουν πρόσβαση στις εγκαταστάσεις και τις υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης, χωρίς διακρίσεις για κανέναν απολύτως λόγο. Η διάσταση της ισότητας των φύλων ενσωματώνεται σε όλες τις παρεμβάσεις της ΕΕ και, για την πραγμάτωση του ανθρώπινου δικαιώματος σε ασφαλές πόσιμο νερό και αποχέτευση, πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στις ανάγκες των γυναικών και των κοριτσιών. Σε κάποιες περιοχές, οι γυναίκες και τα κορίτσια αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο σωματικής απειλής ή επίθεσης, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής βίας, όταν συλλέγουν νερό για οικιακή χρήση και κατά την πρόσβασή τους σε εγκαταστάσεις υγιεινής έξω από τα σπίτια τους ή κατά την υπαίθρια αφόδευση. Σε πολλές περιπτώσεις τα κορίτσια δεν έχουν τη δυνατότητα να πάνε στο σχολείο λόγω του χρόνου που δαπανούν για τη συλλογή νερού, ή επειδή το σχολείο δεν διαθέτει κατάλληλες υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης 31. Οι παρεμβάσεις της ΕΕ στον τομέα του νερού και της αποχέτευσης θα πρέπει να αναγνωρίζουν τη συνεισφορά των γυναικών και των κοριτσιών και να συνυπολογίζουν το κόστος ευκαιρίας, μεταξύ άλλων όσον αφορά τις ευκαιρίες απασχόλησης και την οικονομική χειραφέτηση, που συνδέεται με το χρόνο που αφιερώνουν οι γυναίκες και τα κορίτσια για τη συλλογή, την επεξεργασία και τη διάθεση του νερού καθώς και για την οικογενειακή φροντίδα. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό οι παρεμβάσεις της ΕΕ να βασίζονται σε ορθή κατανόηση των ιδιαίτερων αναγκών που συνδέονται με το φύλο και των εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες και τα κορίτσια όταν προσπαθούν να ασκήσουν τα δικαιώματά τους σε ασφαλές νερό και σε αποχέτευση, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης της εμμηνορροϊκής υγιεινής, η οποία έχει σημασία για να αποφεύγεται ο μεγαλύτερος στιγματισμός της εμμήνου ρύσεως. 31 RES A/72 /178 10145/19 ΧΠ/σα 18
Επιπλέον, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν δυσκολίες με την φυσική πρόσβαση στο νερό και την αποχέτευση, όπως είναι οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με αναπηρία, τα θύματα φυσικών καταστροφών, τα άτομα που ζουν σε περιοχές που πλήττονται συχνά από καταστροφές, οι πρόσφυγες, οι αιτούντες άσυλο, οι μετανάστες, οι εκτοπισθέντες στο εσωτερικό χωρών και οι επαναπατριζόμενοι 32. Εν προκειμένω, η παγκόσμια έκθεση των Ηνωμένων Εθνών του 2019 σχετικά με την ανάπτυξη των υδάτινων πόρων με τίτλο «Κανείς να μη μείνει πίσω» παρέχει εκτενή επισκόπηση και την κατάσταση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η πραγμάτωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ύδρευσης και αποχέτευσης, ιδίως για τις γυναίκες και τα κορίτσια και άλλους ανθρώπους και ομάδες σε περιθωριοποιημένες καταστάσεις. Λογοδοσία και κράτος δικαίου Η δράση της ΕΕ θα πρέπει να προωθεί τη λογοδοσία ώστε να διασφαλίζεται ότι όποιος έχει στερηθεί τα δικαιώματά του σε ασφαλές πόσιμο νερό ή σε αποχέτευση να μπορεί να προσφύγει σε αποτελεσματικά δικαστικά ή άλλα κατάλληλα μέσα έννομης προστασίας. Είναι άκρως σημαντικό να υπάρχουν προσβάσιμοι, διαφανείς και αποτελεσματικοί μηχανισμοί λογοδοσίας, όπως με τη μορφή μηχανισμών καταγγελιών, τόσο σε κεντρικό όσο και σε τοπικό επίπεδο διακυβέρνησης. Θα πρέπει επίσης να καθιερωθούν μηχανισμοί παρακολούθησης και άλλοι μηχανισμοί για την εποπτεία των διαφόρων φορέων που είναι υπεύθυνοι για τη διασφάλιση της πρόσβασης σε υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης. Στο πλαίσιο αυτό, η διαθεσιμότητα αναλυτικών δεδομένων και δεικτών που λαμβάνουν υπόψη τη διάσταση του φύλου είναι απαραίτητη για την παρακολούθηση της προόδου σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα σε ασφαλές πόσιμο νερό και σε αποχέτευση, καθώς και για την επίτευξη του ΣΒΑ 6 και των συναφών ΣΒΑ (βλ. επίσης κεφάλαιο ΙΙ για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης). Διαφάνεια και πρόσβαση στην πληροφόρηση Όλοι θα πρέπει να έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες τις σχετικές με τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων που είναι δυνατόν να επηρεάσουν την άσκηση των δικαιωμάτων ύδρευσης και αποχέτευσης, συμπεριλαμβανομένων των παρεμβάσεων της ΕΕ σε αυτόν τον τομέα, π.χ. με τη μορφή αναπτυξιακών έργων ή προγραμμάτων. Επιπλέον, η διαφάνεια στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων έχει θεμελιώδη σημασία για τη διασφάλιση της εφαρμογής των λοιπών αρχών χωρίς διαφάνεια δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί λογοδοσία και η συμμετοχή δεν θα έχει νόημα. 32 Γενικό σχόλιο αριθ. 15 της Επιτροπής για τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα. 10145/19 ΧΠ/σα 19
Βιωσιμότητα Οι παρεμβάσεις της ΕΕ πρέπει να είναι βιώσιμες υπό την έννοια ότι οι υπηρεσίες αυτές πρέπει να είναι διαθέσιμες και για την παρούσα και για τις μελλοντικές γενεές, και η παροχή των υπηρεσιών σήμερα δεν θα πρέπει να θέτει σε κίνδυνο την ικανότητα των μελλοντικών γενεών να πραγματώσουν τα ανθρώπινα δικαιώματά τους σε ασφαλές πόσιμο νερό και σε αποχέτευση. Επιπλέον, η ύδρευση και η αποχέτευση πρέπει να παρέχονται κατά τρόπο που να σέβεται το περιβάλλον και, στο πλαίσιο αυτό, οι παρεμβάσεις της ΕΕ πρέπει να γίνονται με επίγνωση τόσο της ευαισθησίας του τομέα των υδάτων απέναντι στην αλλαγή του κλίματος όσο και των δυνατοτήτων του για την ανθρώπινη ανθεκτικότητα. Επιπλέον, προκειμένου να διασφαλισθούν βιώσιμα αποτελέσματα με βάση την εξισορρόπηση της οικονομικής, της κοινωνικής και της περιβαλλοντικής διάστασης της βιώσιμης ανάπτυξης απαιτείται μακροπρόθεσμη δέσμευση για την προώθηση της καθολικής άσκησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ασφαλές πόσιμο νερό και σε αποχέτευση. Εν προκειμένω μπορεί να είναι σημαντικός ο ρόλος των εθνικών στρατηγικών εφαρμογής της Ατζέντας του 2030. IV. Επιχειρησιακές κατευθυντήριες γραμμές Το παρόν κεφάλαιο εξετάζει τρόπους και μέσα αποτελεσματικής δράσης για την προαγωγή και την προστασία των δικαιωμάτων σε ασφαλές πόσιμο νερό και σε αποχέτευση στις χώρες εταίρους, καθώς και τα μέτρα που μπορεί να λάβει η ΕΕ, χρησιμοποιώντας όλα τα διαθέσιμα εργαλεία και μέσα εξωτερικής δράσης με τον επωφελέστερο τρόπο, με βάση τους κανόνες, τα πρότυπα και τις αρχές ανθρωπίνων δικαιωμάτων που περιγράφονται ανωτέρω. Τα εργαλεία και μέσα της ΕΕ που εξετάζονται στο παρόν κεφάλαιο είναι τα ακόλουθα: διμερής διάλογος προγράμματα και έργα στο πλαίσιο της συνεργασίας για την ανάπτυξη εργασίες σε πολυμερή βήματα διαλόγου και με διεθνείς οργανισμούς εμπόριο Κατευθυντήριες αρχές του ΟΗΕ για τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα 10145/19 ΧΠ/σα 20
ανά χώρα στρατηγικές για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία δημόσια διπλωματία και επικοινωνία υποστήριξη προς μεμονωμένους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Διμερής διάλογος Οι πολιτικοί διάλογοι παρέχουν ευκαιρίες συζήτησης με τις χώρες εταίρους σε επίσημο πλαίσιο και σε τακτική βάση για διμερή, περιφερειακά και διεθνή ζητήματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος. Οι τομεακοί διάλογοι έχουν ως αντικείμενο τη συνεργασία σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος. Επιπλέον, οι ειδικοί διάλογοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα παρέχουν στην ΕΕ τη δυνατότητα να μοιράζεται τους προβληματισμούς της όσον αφορά παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με τις χώρες εταίρους, να συλλέγει πληροφορίες και να επιδιώκει τη βελτίωση της κατάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην εκάστοτε χώρα εταίρο. Οι πολιτικοί διάλογοι μπορούν να αφορούν διάφορα ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος, όπως η ειρήνη, η ασφάλεια και η σταθερότητα. Σε πολλά μέρη του κόσμου, το νερό βρίσκεται στην καρδιά σημαντικών πολιτικών ζητημάτων και θεμάτων σταθερότητας. Η διπλωματία της ΕΕ στον τομέα των υδάτων πρέπει να έχει ως στόχο την πρόληψη, τον περιορισμό και την επίλυση των συγκρούσεων, συμβάλλοντας στη δίκαιη, βιώσιμη και ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτινων πόρων. Στο πλαίσιο αυτό, τα ανθρώπινα δικαιώματα σε ασφαλές πόσιμο νερό και σε αποχέτευση αποτελούν βασικά στοιχεία της διπλωματικής δέσμευσης της ΕΕ. Οι τομεακοί διάλογοι μπορούν να συνδέονται με τη χρήση των υδάτινων πόρων (π.χ. στη βιομηχανία, την ενέργεια ή τη γεωργία) ή με άλλα θέματα (π.χ. την οικονομική ανάπτυξη) στα οποία η πρόσβαση στο νερό αποτελεί σημαντική προϋπόθεση, ενώ κεντρικό στοιχείο αποτελούν τα ανθρώπινα δικαιώματα σε ασφαλές πόσιμο νερό και σε αποχέτευση. Οι διάλογοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν εξέχουσες ευκαιρίες για να τεθούν ζητήματα σχετιζόμενα με τα δικαιώματα σε ασφαλές πόσιμο νερό και σε αποχέτευση, καθώς και την κατάσταση της κοινωνίας των πολιτών και των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που ασχολούνται με υδατικά και αποχετευτικά θέματα. Πριν και μετά τους διαλόγους για τα ανθρώπινα δικαιώματα, θα πρέπει να διοργανώνονται διαβουλεύσεις και ενημερωτικές συναντήσεις με την κοινωνία των πολιτών 33. 33 Οι διαβουλεύσεις αυτές μπορούν να χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού μέσου για τη δημοκρατία και τα δικαιώματα του ανθρώπου (ΕΜΔΔΑ) για την περίοδο 2018 έως 2020 (δράση: Υποστήριξη των διαλόγων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και επακόλουθη συνέχειά τους). 10145/19 ΧΠ/σα 21
Όσον αφορά την εθνική νομοθεσία και τις εθνικές πολιτικές, η ΕΕ μπορεί να αξιοποιήσει τους πολιτικούς διαλόγους για να συζητήσει την εθνική νομοθεσία και την εθνική πολιτική στον τομέα των υδάτων και της αποχέτευσης. Προκειμένου να διατηρηθεί η συμμετρική σχέση στους διαλόγους, η ΕΕ πρέπει να είναι εφοδιασμένη με γνώσεις όσον αφορά την εκάστοτε νομοθεσία και τις πολιτικές σε επίπεδο ΕΕ. Οι διάλογοι με τις χώρες εταίρους θα μπορούν να περιλαμβάνουν προτροπή για: προσχώρηση, κύρωση και τήρηση ή/και εφαρμογή και επιβολή των σχετικών διεθνών ή περιφερειακών μέσων και κανόνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και αναθεώρηση της εθνικής νομοθεσίας και των συναφών διοικητικών οδηγιών, προκειμένου να εξασφαλισθεί η συμφωνία της προς τους σχετικούς διεθνείς κανόνες και αρχές αξιολόγηση της κατάστασης της ισότιμης πρόσβασης στις υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης, με ιδιαίτερη έμφαση στις επικρατέστερες προκλήσεις (γεωγραφικές διαφορές, οικονομική προσιτότητα και συγκεκριμένα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι ευάλωτες και περιθωριοποιημένες ομάδες κατά την πρόσβασή τους σε ύδρευση και αποχέτευση), προκειμένου να προσδιορισθούν προτεραιότητες και να αναπτυχθούν ειδικά προσαρμοσμένα σχέδια δράσης για την εξασφάλιση ισότιμης πρόσβασης 34 ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και ανάπτυξη μέτρων ώστε να διασφαλίζεται κατάλληλη επίβλεψη των κρατικών προσπαθειών για να υλοποιηθούν τα δικαιώματα ύδρευσης και αποχέτευσης, καθώς και εποπτεία των δραστηριοτήτων άλλων ενδιαφερομένων φορέων, π.χ. του ιδιωτικού τομέα, που ενδέχεται να έχουν αντίκτυπο στην πραγμάτωση των δικαιωμάτων και την ενίσχυση των θεσμών σε εθνικό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένων των εθνικών οργανισμών για τα ανθρώπινα δικαιώματα και του ρόλου τους 34 Για καθοδήγηση, βλ. επίσης «Το δελτίο επιδόσεων ισότιμης πρόσβασης: Στήριξη των διαδικασιών πολιτικής για την επίτευξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ύδρευσης και αποχέτευσης» της ΟΕΕ/ΗΕ: http://www.unece.org/index.php?id=34032 10145/19 ΧΠ/σα 22
βελτίωση της κατάστασης των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της κοινωνίας των πολιτών που εργάζονται υπέρ της προαγωγής και της προστασίας των δικαιωμάτων ύδρευσης και αποχέτευσης, και παρότρυνση της χώρας εταίρου να συνεργασθεί στενά με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και τις τοπικές κοινότητες μεταξύ άλλων τις ΜΚΟ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις οργανώσεις θρησκευτικού χαρακτήρα, τα πανεπιστημιακά ιδρύματα και τις επαγγελματικές ενώσεις, τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, τις επιχειρηματικές ενώσεις και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις κατά τη διαδικασία κατάρτισης πολιτικών, νόμων και κανονισμών για την ύδρευση και την άρδευση σε εθνικό και σε τοπικό επίπεδο χάραξη εθνικών στρατηγικών ύδρευσης και αποχέτευσης με συνεκτίμηση της διάστασης του φύλου και των δικαιωμάτων, όπου η τοπική κοινωνία των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των αυτόχθονων πληθυσμών 35 και των τοπικών κοινοτήτων, οι αρμόδιοι οργανισμοί του ΟΗΕ και άλλοι αρμόδιοι πολυμερείς φορείς καλούνται να διατυπώσουν τη γνώμη τους για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των εν λόγω στρατηγικών ή/και σχεδίων δράσης. Οι πολιτικοί διάλογοι μπορούν επίσης να περιλαμβάνουν συζητήσεις σχετικά με τα εθνικά σχέδια για την υλοποίηση των ΣΒΑ, συμπεριλαμβανομένου του ΣΒΑ 6 καθώς και εθνικών ρυθμίσεων για την παρακολούθηση και την υποβολή εκθέσεων σχετικά με τους ΣΒΑ. Προγράμματα και έργα στο πλαίσιο της συνεργασίας για την ανάπτυξη Η ΕΕ χρησιμοποιεί τη διμερή και πολυμερή συνεργασία με στόχο την προαγωγή και την προστασία των δικαιωμάτων ύδρευσης και αποχέτευσης μέσω της συμπληρωματικής χρήσης των χρηματοδοτικών μέσων της ΕΕ, σε συνεργασία με τις εθνικές αρχές, τον ΟΗΕ, την κοινωνία των πολιτών και άλλους εταίρους. Στα συμπεράσματα του Συμβουλίου για τη διπλωματία των υδάτων το 2018, το Συμβούλιο ( ) ενθαρρύνει την Ύπατη Εκπρόσωπο, την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να δώσουν την απαραίτητη προσοχή στη σημασία της ύδρευσης και της αποχέτευσης κατά τον προγραμματισμό της μελλοντικής χρηματοδοτικής και τεχνικής συνεργασίας με χώρες εταίρους, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο του επόμενου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου, και ενθαρρύνοντας τις επενδύσεις και τις συμπράξεις του ιδιωτικού τομέα σε υποδομές και στην ανάπτυξη ικανοτήτων στον τομέα των υδάτων, προκειμένου να πληρωθούν τα επενδυτικά κενά που δεν μπορούν να καλυφθούν μόνο από δημόσια χρηματοδότηση. 35 Παραπομπή θα πρέπει να γίνει στα συμπεράσματα του Συμβουλίου της ΕΕ για τους αυτόχθονες πληθυσμούς, της 17ης Μαΐου 2017, στα οποία αναφέρεται ότι «το Συμβούλιο υπογραμμίζει την καίρια σημασία της περαιτέρω αύξησης των ευκαιριών για διάλογο και διαβούλευση με τους αυτόχθονες πληθυσμούς σε όλα τα επίπεδα συνεργασίας της ΕΕ, μεταξύ άλλων, στο πλαίσιο προγραμμάτων και έργων χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ στο πλαίσιο όλων των διαδικασιών παροχής βοήθειας, ώστε να διασφαλιστούν η πλήρης συμμετοχή τους και η ελεύθερη και εν επιγνώσει προηγούμενη συναίνεσή τους με ουσιώδη και συστηματικό τρόπο». 10145/19 ΧΠ/σα 23