Ποιότητα και Ασφάλεια του Ελληνικού Μελιού

Προσφορά της μέλισσας

Επικονίαση

Μέλι

Διαύγαση Το μέλι μετά τον τρύγο ηρεμεί για 24-48 ώρες σε βαρέλια με θερμοκρασία 30-35 ο C.

Ποιοτικό μέλι Αγνό Φυσικό Ανεπεξέργαστο

Ποιοτικό μέλι Αντικειμενικά χαρακτηριστικά Φυσικοχημικά Μικροσκοπικά Υποκειμενικά χαρακτηριστικά Γεύση Άρωμα Χρώμα

Οι κυριότερες κατηγορίες αμιγών Ελληνικών μελιών* Μέλια μελιτώματος Πεύκο Έλατο Βελανιδιά *Κ.Υ.Α. 127/2004 Ανθόμελα Θυμαριού Καστανιάς Πορτοκαλιάς Ερείκης Βαμβακιού Ηλίανθου Κουμαριά

Μέσος όρος περιεκτικότητας μελιών σε ιχνοστοιχεία (mg kg -1 ), n=20 Ιχνοστοιχεία Ανοιχτόχρωμα Σκοτεινόχρωμα Νάτριο 18,0 76,0 Ασβέστιο 49,0 51,0 Μαγνήσιο 19,0 35,0 Σίδηρο 3,0 10,0 Χαλκό 0,3 0,6 Μαγγάνιο 0,3 4,1 Χλώριο 52,0 113,0 Φωσφόρος 35,0 47,0 Θείο 58,0 100,0 Σύνολο 234,6 436,7

Αντιοξειδωτική δράση των δασόμελων της Ευρώπης Δασόμελα TEAC Φλαβονοειδή Πολυφαινόλες Ελατο 144.3 3.45 57.9 Καστανιάς 137.6 3.29 53.5 Μελιτώματος 165.8 4.17 61.7 Metcalfa 117.3 4.88 68.9 Πεύκο Ελληνικό 460.1 4.86 126.3 Βαλανιδιάς 99.3 2.84 50.6 Spruce 144.6 2.96 55.5

Χειρισμοί μελισσοκόμου Τροφοδοσίες Χειρισμοί κατά τον τρύγο Χρήση φαρμάκων Ποιοτική υποβάθμιση

Τροφοδοσία Άκαιρες τροφοδοσίες Μη ποιοτικό προϊόν Πρόβλημα στην εμπορία Για τη διάσωση των μελισσών Για ανάπτυξη του γόνου Για ευκολότερη αποδοχή μελισσοκομικών χειρισμών

Ύποπτα δείγματα τροφοδότησης από παραγωγούς Κατηγορία μελιού Αριθ. δειγμ. Διαστάση DN Προλίνη Να/Κ Αντίδραση Fiche Πεύκου 58 - - - - Ελάτης 56 - - - - Καστανιάς 22 - - - - Θυμαριού 83 19(23%) 10(12%) 9(11%) 1(1%) Βαμβακιάς 41 - - - - Ερείκης 40 - - - - Πορτοκαλιάς 25 - - - - Ανθόμελα 45 - - - - Μανίκης & Θρασυβούλου, 1998. Μελ. Επιθ. 12 (7-8):339-345

Συγκέντρωση διαστάσης (DN) σε θυμαρίσια μέλια παραγωγών* Περιοχή Μ.O Μικρότερη Μεγαλύτερη Ήπειρος 32 17 40 Βοιωτία 31 22 45 Λακωνία 31 18 35 Φθιώτιδα 26 22 45 Κρήτη 26 13 43 Φωκίδα 24 15 36 Λήμνος 24 19 29 Χίος 21 20 25 Ρόδος 19 16 23 Κυκλάδες 17 13 21 Κώς 12 8 19 Kύπρος 7 2 21 *Δρίμτσας & Καραμπουρνιώτη, 1999 (Apiacta)

Επίδραση του χώρου και των μέσων του τρύγου στην ποιότητα του μελιού Κίνδυνος επιβάρυνσης του μελιού με Clostridium botulinum

Χειρισμοί διακινητή Συνθήκες αποθήκευσης Υπερβολική θέρμανση Αναμίξεις Συσκευασία Ετικέτα-Παραπλάνηση καταναλωτή Ελληνοποιήσεις μελιών Ποιοτική υποβάθμιση

Συνθήκες αποθήκευσης και η θερμική επεξεργασία Το μέλι αποθηκεύεται σε χαμηλές θερμοκρασίες σε δοχεία ερμητικά κλειστά. Εάν η υγρασία είναι >17% θερμαίνεται στους 70 ο C για 1 Το αποθηκευμένο μέλι δεν πρέπει να εκτίθεται σε ήλιο ή σε έντονο φωτισμό.

Αναμίξεις Αναμίξεις θυμαρίσιου με άλλα μέλια χαμηλότερης τιμής Αναμίξεις Ελληνικού με εισαγόμενο μέλι Αναμίξεις μελιών διαφορετικής υγρασίας Αναμίξεις με άλλες γλυκαντικές ουσίες (π.χ. αμυλοσιρόπιο)

Ελληνικό μέλι 29,8% 0,2% 60,0% 10,0% Πεύκου Ελάτης Βελανιδιάς Ανθέων

Ποσοστά γυρεοκόκκων θυμαριού σε θυμαρίσια μέλια εμπορίου & παραγωγών Γυρεόκοκκοι θυμαριού % Συσκευασμένα δείγματα Δείγματα Παραγωγών 1-9 26 (61,9%) 40 (37,7%) 10-18 11 (26,3%) 15 (14,1%) 19-27 3 (7,1%) 5 (4,7%) 28-36 2 (4,7%) 10 (9, 4%) >36 0 36 (33,9%) Σύνολο 42 (100%) 106 (100%) www.beelab.gr

Αριθμός δειγμάτων συσκευασμένων μελιών που βρέθηκαν «υπερθερμασμένα» Χρονιές Ελληνικά Εισαγόμενα n Θερμασμένα n Θερμασμένα 1991-2000 248 21,7% 115 37,8% 2001-2008 516 10,2% 136 37,3% www.beelab.gr

Ετικέτα ΦΕΚ 19Β/13-1-2012

Διακινητής-τυποποιητής μελιού Αποκλειστικά Ελληνικό μέλι Ελληνικό και Εισαγόμενο

Όσο πιο δύσκολα συλλέγουν οι μέλισσες το νέκταρ τόσο πιο πλούσιο είναι το παραγόμενο μέλι σε αρωματικές ουσίες και σε ένζυμα.

Γιατί ελληνικό και όχι εισαγόμενο; Ποιοτικά καλύτερο -Δέχεται μικρότερη επεξεργασία -Πιο πυκνό, πιο πλούσιο σε αρωματικές ουσίες και ένζυμα Προϊόν με ταυτοποιημένα χαρακτηριστικά που μπορούν να ελεγχθούν Ο καταναλωτής έχει συνηθίσει τις ελληνικές γεύσεις Αγοράζοντας Ελληνικό μέλι βοηθάτε την Ελληνική φύση και την Ελληνική οικονομία

Χειρισμοί καταναλωτή Συσκευασία Ανομοιόμορφη κρυστάλλωση Ζύμωση Υπερβολική θέρμανση Ποιοτική υποβάθμιση

Ρευστοποιήστε το κρυσταλλωμένο μέλι σε ζεστό νερό. Η χαμηλή θέρμανση δεν επηρεάζει τη θρεπτική του αξία.

H κρυστάλλωση δεν είναι ένδειξη αγνότητας ή νοθείας του προϊόντος

Αγορανομικός έλεγχος του μελιού Ετικέτα Ημερομηνία λήξης Αριθμός παρτίδας Συσκευαστήριο Προέλευση Φυσικοχημικές παραμέτρους Υγρασία Αγωγιμότητα Γλυκόζη Φρουκτόζη Σουκρόζη Διαλυτά στερεά HMF Ιμβερτάση Οξύτητα Διαστάση Βοτανική προέλευση Φάσμα γυρεοκόκκων Μικροσκοπικά ευρήματα Πτητικά χαρακτηριστικά Ασφάλεια Ακαρεοκτόνα Αντιβιοτικά Πτητικά εντομοκτόνα Φυτοπροστατευτικά προϊόντα Βαρέα μέταλλα Μικρόβια Λοιποί ρύποι

Υγρασία % Τέφρα %, ph HMF mg/kg Γλυκόζη %, Φρουκτόζη % Γλυκόζη+φρουκτόζη% Ανάγοντα ζάχαρα%, Αραβινόζη % Σουκρόζη %, Ερλόζη %,Μαλτόζη % Τρεχαλόζη, Μελιβιόζη Χρώμα 560 nm Αγωγιμότητα ms.cm Διαστάση DN, Ινβερτάση ΙΝ Προλίνη mg/kg Ελεύθ. Οξύτητα Συνολ. οξύτητα meq/kg Λακτόνη meq/kg HD.E/P Κάλιο mg/kg Νάτριο mg/kg Ασβέστιο mg/kg Μαγνήσιο mg/kg Μαγγάνιο mg/kg Ψευδάργυρο mg/kg Σίδερος mg/kg Χαλκός mg/kg Φυσικοχημικά χαρ/κά αμιγών κατηγοριών Ελληνικού μελιού www.beelab.gr

Ασφάλεια του Ελληνικού Μελιού Λάθος χρήση φαρμάκων Υπολείμματα στο προϊόν Πρόβλημα στην εμπορία και ασφάλεια

Πόσο ασφαλές είναι το μέλι από τις φυτοπροστατευτικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στο περιβάλλον της μέλισσας;

Αναλύσεις υπολειμμάτων φυτοπροστατευτικών ουσιών στο βαμβακόμελο τα έτη 2003 & 2004 ( n=120) DDT pp propargite azinphos methyl phosmet procymidone fenhexamide prochloraz pyrazophos mecarbam endosulfan b coumaphos cypermethrin pyrifenox bifenthrin tau fluvalinate fenatimol endosulfan a acrinathrin deltametrin permethrin DDT op iprodione s-fenvalerate mycloboutanil hexaconazole bromopropylate difenuconazole endrin captan bromuconazole azoxystrobin diniconazole buprofezine tetradifon kresoxim-methyl cyproconazole Iimazalin cyfluthrin lamda Cyhalothrin ethion methidathion phosalone Eργαστήριο Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας, Γεωπονία, Α.Π.Θ. (2005)

Μέγιστες ανεκτές συγκεντρώσεις αντιβιοτικών σε προϊόντα ζωικής παραγωγής Αντιβιοτικά MRLs Μέλι Γάλα Αυγά Νεφρά Χλωροτετρακυκίνη - 100 200 600 Οξυτετρακυκλίνη - 100 200 600 Στρεπτομυκίνη - 200-1000 Ερυθρομυκίνη - 40 150 200 Σουλφοναμίδες - 100-100 Καν. 37/2010 EC

Επιβάρυνση ελληνικών μελιών με βαρέα μέταλλα Δείγματα μελιού (n=97) Κάδμιο (μg/kg) Μόλυβδος (μg/kg) Θυμαρίσια (n=22) 0,3 (0-7) 2, 3 (0,0-18,9) Πορτοκαλιάς (n=12) ND 1,3 (0,0-15,4) Βιολογικά (n=7) 4,8 (0-15,6) 0,9 (0,0-35,9) Εμπορίου (n=23) 7,4 (0-14,7) 5,4 (0,0-45,9) Πευκόμελα από δάσος (n=22) 12,7 (0-24,6) 23,9 (18,5-59,0) Μελίσσια σε αυτοκινητόδρομους (n=7) 9 (7,6-11,3) 45,0 (23,9-76,9) Όρια της Ε.Ε. μg/kg 100 1000 www.beelab.gr

Υπολείμματα ακαρεοκτόνων σε ελληνικό μέλι (coumaphos, tau-fluvalinate, malathion, bromopropylate) n=938 60 50 40 30 20 2003 n=129 2004 n=202 2005 n=150 2006 n=112 2007 n=230 2008 n=68 2009 n=47 10 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 ND MRLs >MRLs www.beelab.gr

Επιβάρυνση ελληνικών μελιών με p-dcb 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 (1 ο εξάμ.) (2 ο εξάμ.) 2003 2004 2005 2005 2006 2007 >10 μg/kg <10 μg/kg www.beelab.gr

Ανιχνεύτηκε Πτητικών εντομοκτόνα στα εμπορικά δείγματα 3,4 60 μg kg -1 ] 1,8 2,1 μg kg -1 ] 2 4,2 μg kg -1 www.beelab.gr

Μη κανονικά Πτητικών εντομοκτόνα στα εμπορικά δείγματα www.beelab.gr

Συμπεράσματα Το μέλι είναι φυσικό προϊόν, δεν δέχεται επεξεργασία, δεν αλλοιώνεται και είναι ωφέλιμο Στην χώρα μας υπάρχουν αμιγείς κατηγορίες μελιού με ευδιάκριτα χαρακτηριστικά Η κρυστάλλωση είναι φυσικό φαινόμενο που δεν σχετίζεται με την ποιότητα Τα σκοτεινόχρωμα μέλια είναι πλουσιότερα σε θρεπτικά συστατικά, τα ανοιχτόχρωμα είναι καλύτερα στο άρωμα & γεύση Το μέλι είναι ασφαλές τρόφιμο σε ότι αφορά σε υπολείμματα φυτοπροστατευτικών προϊόντων και κτηνιατρικών φαρμάκων

Ποιότητα και Ασφάλεια του Ελληνικού Μελιού Μανόλης Καραζαφείρης Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Γεωπονική Σχολή Εργαστήριο Σηροτροφίας-Μελισσοκομίας τηλ. 2310472983, fax. 2310471939 e-mail: mkarazaf@agro.auth.gr www.beelab.gr