ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ Ε.Ι.Α.Χ. ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014 ΤΕΥΧΟΣ 28 Χαλκός & Τεχνολογία O Κόσμος του Χαλκού Χαλκός & Αρχιτεκτονική Χαλκός & Υγεία http://www.antimicrobialcopper.com/
editorial Η βιομηχανική επανάσταση του προηγούμενου αιώνα και η τεχνολογική εξέλιξη στην συνέχεια, προσέφεραν πολλά κοινωνικά οφέλη τα οποία όμως προϋπόθεταν σωστή λειτουργία και διαχείριση. Το περιβάλλον αποδείχθηκε αρκετά ευάλωτο από την ανθρώπινη παρέμβαση, όπου αυτή επεμβαίνει ασυλλόγιστα και χωρίς χαρακτήρα περιβαλλοντικού σχεδιασμού. Θα πρέπει να γίνει αντιληπτό, ότι το περιβάλλον δεν είναι κάτι ξένο από εμάς, αλλά κομμάτι της ίδιας της υπόστασής μας. Αν σπάσει έστω και ένας από τους βασικούς κρίκους της περιβαλλοντικής αλυσίδας, τότε οι επιπτώσεις για την ανθρωπότητα είναι εξαιρετικά επώδυνες. Για την αποφυγή των δυσάρεστων καταστάσεων, απαιτείται ο σεβασμός και η τήρηση των κανόνων καλής διαχείρισης. Ο χαλκός συμβάλλει στη βιώσιμη ανάπτυξη σε τρεις βασικούς τομείς, στην Οικονομική Ανάπτυξη, στην Κοινωνία και το Περιβάλλον. Η ηλεκτρική και θερμική του αγωγιμότητα, συμβάλουν επίσης στην προστασία του περιβάλλοντος, μέσω της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης, μειώνοντας έτσι τις επιβλαβείς εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου, ενώ είναι 100% ανακυκλώσιμος. Όπως ορίζεται στα Ηνωμένα Έθνη, η αειφόρος ανάπτυξη είναι η «ανάπτυξη που ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος, χωρίς να διακυβεύεται η ικανότητα κάλυψης μελλοντικών αναγκών των επόμενων γενεών», και ο χαλκός είναι ο καλύτερος σύμμαχος σε αυτή την πορεία. Νίκος Βεργόπουλος Γενικός Διευθυντής Ε.Ι.Α.Χ. Ο χαλκός είναι απόλυτα συνδεδεμένος με την πρόοδο και την ιστορία της ανθρωπότητας, παίζει σημαντικό ρόλο στις κατοικίες μας, στο περιβάλλον, στην υγιεινή μας, καθώς τα χαρακτηριστικά του το κάνουν απολύτως αναγκαίο στο σύγχρονο κόσμο. Διακρίνεται για τις ιδιότητες και τις εφαρμογές του, που βρίσκουν άρρηκτη θέση στην προστασία του περιβάλλοντος, καθιερώνοντας το, ως ένα από τα πιο σημαντικά και ευπροσάρμοστα μέταλλα του πλανήτη μας, στην κοινωνία του σήμερα και του αύριο. Ο χαλκός, παίζει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην σημερινή μας κοινωνία. Είναι απαραίτητος για την υγεία και την ευημερία μας, καθώς βρίσκει εφαρμογές στην καθημερινότητά μας, παρέχοντας την οικονομικότερη ηλεκτρική ενέργεια, καθαρό νερό στα σπίτια και στις πόλεις μας και συμβάλει σημαντικά στην αειφόρο ανάπτυξη. Πάνω από όλα, είναι απαραίτητος για την ίδια τη ζωή. Η αντιμικροβιακή του ιδιότητα όπως έχει αποδειχθεί, μειώνει πάνω από 58% τον κίνδυνο των ασθενών έναντι των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ Ε.Ι.Α.Χ. Χαλκός Μηνιαία ηλεκτρονική έκδοση του Ε.Ι.Α.Χ. Πειραιώς 252 177 78 Ταύρος Αθήνα Τηλ.: 210 4898 298 Fax: 210 4898 311 e-mail: info@copperalliance.gr www.copperalliance.eu/gr Ιδιοκτησία: Ελληνικό Ινστιτούτο Ανάπτυξης Χαλκού Εκδότης: Νίκος Βεργόπουλος Εκδοτικός Σύμβουλος & Επιμέλεια Έκδοσης: Action Global Communications Hellas 2
χαλκός & αρχιτεκτονική Petravore (Χάλκινη Επέκταση σε μία Κατοικία στο Κάρντιφ), Ηνωμένο Βασίλειο Αρχιτεκτονικό γραφείο: Hyde + Hyde Architects Ημερομηνία ολοκλήρωσης: 2012 Χώρα: Ηνωμένο Βασίλειο Μια πρόσφατη ολοκληρωμένη υψηλής ποιότητας, σύγχρονη διώροφη προσθήκη σε μία κατοικία στο Cardiff, της Νότιας Ουαλίας Η αρχιτεκτονική εταιρεία Hyde + Hyde Architects, διορίστηκε για να αποκαταστήσει προσεκτικά τα στοιχεία της υφιστάμενης αρχιτεκτονικής κατασκευής, δημιουργώντας μία σύγχρονη αλλά και ευαίσθητη προσθήκη στην πίσω πλευρά της. Στο μπροστινό μέρος του ακινήτου, η νέα προσθήκη εμφανίζεται ως ένα απλό κουτί χαλκού, να ξεπροβάλλει πάνω από τα στρώματα των υφιστάμενων πράσινων γυάλινων πλακιδίων του υπάρχοντος σπιτιού. Στην ανακαίνιση, προβλέφτηκε στο ισόγειο, ένας χώρος για κατοίκηση αλλά και διασκέδαση, όπου κυριαρχεί το γυάλινο στοιχείο. Ο χαλκός, έχει επιλεγεί ως το κατάλληλο υλικό, για να συνδυαστεί με τα υπάρχοντα «πράσινα τζάμια» κεραμίδια της υπάρχουσας κατοικίας. Μετά από μια δεκαετία, θα αρχίσει να σχετίζεται στο χρώμα και στον τόνο με τα κοντινά κεραμίδια και έτσι οι αποχρώσεις του σωμόν και του κοκκινόμαυρου καφέ θα έχουν χαθεί για πάντα. H διαχρονική ομορφιά του χαλκού μας προτρέπει να σκεφτόμαστε τα κτίρια μέσα στο χρόνο. Τα χαρακτηριστικά του υλικού του χαλκού, κάνουν τα κτίρια να φαίνονται σαν να ήταν πάντα εκεί. Στον πρώτο όροφο - εμφανίζεται μια επίστρωση από χαλκό και δρυ, δίνοντας την εικόνα ότι αιωρείται. Χτισμένο σε μια μετατοπισμένη γεωμετρία, δημιουργεί μια σειρά από προεξοχές, δοκούς και στέγαστρα, δημιουργώντας καταφύγιο για τους κατοίκους από την επίμονη βροχή της Ουαλίας. Την άποψή σας στο: info@copperalliance.gr Περισσότερες αρχιτεκτονικές εφαρμογές του χαλκού μπορείτε να δείτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.copperconcept.org/ 3
Οδηγός Εσωτερικών Εγκαταστάσεων Φυσικού Αερίου Στο παρόν τεύχος παρουσιάζεται η δεύτερη ενότητα. Ακολουθούν οι υπόλοιπες στα επόμενα τεύχη, όπου και θα ολοκληρωθεί ο οδηγός. 4.3.2 Σκληρές κολλήσεις Επιτρέπονται συνδέσεις με σκληρή κόλληση με υλικά σύνδεσης με θερμοκρασία εργασίας άνω των 650 C. Δεν επιτρέπονται μαλακές κολλήσεις. Εικόνα 4.15: Τριχοειδής κόλληση Εικόνα 4.16: Το τριχοειδές φαινόμενο Oι σκληρές κολλήσεις γίνονται σήμερα σύμφωνα με την αρχή της τριχοειδούς κόλλησης. (H διαφορά μεταξύ τριχοειδούς και κοινής κόλλησης έγκειται στο μέγεθος του διακένου μεταξύ εξωτερικού και εσωτερικού σωλήνα. Aν το διάκενο είναι μεγάλο, το τριχοειδές φαινόμενο δεν λειτουργεί). Oι χαλκοσωλήνες με εξωτερική διάμετρο έως 22 mm και ελάχιστο ονομαστικό πάχος τοιχώματος 1,0 mm επιτρέπεται να συνδέονται μόνο με τριχοειδή κόλληση. Tα πρόσθετα τα οποία θα χρησιμοποιηθούν στις σκληρές κολλήσεις σωληνώσεων φυσικού αερίου έχουν θερμοκρασία (σημείο) τήξης 650 800 C. (Yπάρχουν και πρόσθετα σκληρών κολλήσεων με θερμοκρασία τήξης μικρότερη από 650 C, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν αλλού, όχι όμως για το φυσικό αέριο). Πρόκειται για κράμματα κυρίως χαλκού Cu ή αργύρου Ag με άλλα μέταλλα (Sn, Zn, P, Cd, κ.λπ.). Tα πρόσθετα των σκληρών κολλήσεων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι πλέον τυποποιημένα κατά το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ ΙSO 17672 (το οποίο αντικαθιστά τα πρότυπα EΛOT EN 1044 και DIN 8513) πρόσθετα σκληρών κολλήσεων με βάση το χαλκό (κατά DIN 8513 Teil 1) και πρόσθετα σκληρών κολλήσεων με βάση τον άργυρο (κατά DIN 8513 Teil 2 και Teil 3). Tα πρόσθετα σκληρών κολλήσεων για σωλήνες αερίου δίνονται στον πίνακα 4.2. Tα πρόσθετα σκληρών κολλήσεων AG 106, AG 203, και AG 104 έχουν βάση τον άργυρο, ενώ τα CP 105 και CP 203 έχουν βάση το χαλκό (το CP 105 περιέχει πάντως λίγο άργυρο). Πίνακας 4.2: Πρόσθετα & συλλιπάσματα σκληρών κολλήσεων 4
Στις σκληρές κολλήσεις με βάση τον άργυρο είναι αναγκαία η χρήση συλλιπάσματος (αποξειδωτικού), βλέπε και τον πίνακα 4.2. Στις σκληρές κολλήσεις με βάση το χαλκό η χρήση συλλιπάσματος είναι αναγκαία μόνον αν τα εξαρτήματα είναι από κράμα και όχι από καθαρό χαλκό. Tα συλλιπάσματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι πλέον τυποποιημένα κατά το ευρωπαϊκό πρότυπο ΕΛΟΤ EN 1045 (παλιό DIN 8511 Teil 1). Σε όλες τις περιπτώσεις είναι κατάλληλο το συλλίπασμα FH 10. Tο συλλίπασμα FH 10 έχει ενεργή περιοχή 550 έως 800 C και χρησιμοποιείται σε θερμοκρασίες κόλλησης μεγαλύτερες από 800 C. Tο συλλίπασμα απλώνεται μόνο στην εξωτερική επιφάνεια του σωλήνα (όχι εσωτερικά στο εξάρτημα), η ποία είχε προηγουμένως καθαρισθεί. Tο συλλίπασμα χρησιμοποιείται για την απομάκρυνση στρωμάτων οξειδίων που υπάρχουν καθώς και για την παρεμπόδιση σχηματισμού νέων στρωμάτων οξειδίων. Mετά την κόλληση πρέπει να απομακρύνονται τα υπολείμματα του συλλιπάσματος με πλύσιμο με νερό ή οξέα, επειδή είναι διαβρωτικό. Στις σκληρές κολλήσεις η φλόγα πρέπει να είναι ουδέτερη. Xρησιμοποιούνται φλόγιστρα ασετυλίνης-οξυγόνου, μπορούν όμως να χρησιμοποιηθούν και φλόγιστρα προπανίου-οξυγόνου ή προπανίου-αέρα σε μικρότερες διαμέτρους. Tα χρησιμοποιούμενα στοιχεία σύνδεσης για τις κολλήσεις πρέπει να κατασκευάζονται στο εργοστάσιο και να είναι τυποποιημένα κατά EΛOT EN 1254-1 ή 1254-5. Aπό αυτά πρέπει να προτιμώνται τα εξαρτήματα ατά EΛOT EN 1254-1, επειδή τα εξαρτήματα κατά EN 1254-5 έχουν κοντά άκρα, οπότε η κόλληση είναι δυσκολότερη. Εικόνα 4.17: Προκατεργασία άκρων (κοινή για κόλληση και μηχανική σύνδεση) 5
Εικόνα 4.18: Διαδικασία σκληρής κόλλησης 4.3.3 Συνδέσεις με συμπίεση Οι συνδέσεις με συμπίεση επιτρέπονται μέχρι και Φ54. Οι συνδέσεις πρέπει να ικανοποιούν οι λυόμενες το DΙΝ 3387-1 ή άλλο ισοδύναμο πρότυπο οι μη λυόμενες το DVGW VP 614 ή άλλο ισοδύναμο πρότυπο. Εικόνα 4.19: Σύνδεση με συμπίεση Εικόνα 4.20: Εργαλείο συμπίεσης Για τις μη λυόμενες συνδέσεις, οι οποίες εκτελούνται με τη βοήθεια ειδικών εργαλείων συμπίεσης, πρέπει να προσεχθούν τα ακόλουθα: Η κατατομή (προφίλ) και το μέγεθος των σιαγόνων ή κολλάρων του εργαλείου συμπίεσης πρέπει να είναι κατάλληλες για το μέγεθος του συμπιεζόμενου στοιχείου (fitting). Εικόνα 4.21: Σιαγόνες του εργαλείου συμπίεσης 6
To εργαλείo συμπίεσης πρέπει να είναι τέτοιο ώστε αν ξεκινήση ο κύκλος συμπίεσης, ο κύκλος να μην μπορεί να διακοπεί μέχρι να συμπληρωθεί. Η συμπλήρωση επιτυγχάνεται όταν οι σιαγόνες ή τα κολλάρα του εργαλείου συμπίεσης περικλείσουν το στόμιο του συμπιεζόμενου στοιχείου. Είναι επιτρεπτό να διακοπεί ο κύκλος συμπίεσης σε περίπτωση ανάγκης για την ασφάλεια του εγκαταστάτη. Αν ο κύκλος συμπίεσης διακοπεί, το στοιχείο (fitting) πρέπει να απορριφθεί και να επαναληφθεί πλήρως η διαδικασία. Εικόνα 4.22: Διαδικασία σύνδεσης με συμπίεση 4.3.4 Φλαντζωτές συνδέσεις Επιτρέπονται φλαντζωτές συνδέσεις με φλάντζες κατά ΕΛΟΤ EN 1092-3 και παρεμβύσματα κατά ΕΛΟΤ ΕΝ 682 (σωληνώσεις εντός εδάφους) και ΕΛΟΤ ΕΝ 549 (σωληνώσεις εκτός εδάφους). Φλαντζωτές συνδέσεις πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο σε εγκατάσταση οργάνων κ.λπ., ενώ δεν επιτρέπονται για συνδέσεις μεταξύ σωλήνων. Συναντώνται σε μεγάλες διαμέτρους. 4.3.5 Μεταβατικές συνδέσεις από χαλκό σε πολυαιθυλένιο Οι ειδικές μεταβατικές συνδέσεις από χαλκό σε πολυαιθυλένιο πρέπει να είναι πιστοποιημένες για το σκοπό χρήσης τους, π.χ. κατά DΙΝ 8076 ή άλλο ισοδύναμο πρότυπο. 4.4 Προστασία έναντι διάβρωσης Οι σωληνώσεις φυσικού αερίου πρέπει κατά περίπτωση να προστατεύονται έναντι διάβρωσης μόνο εξωτερικά. Η ανάγκη προστασίας έναντι διάβρωσης εξαρτάται τη διαβρωτικότητα του περιβάλλοντος εγκατάστασης (εντός ή εκτός εδάφους, εντός ή εκτός κτιρίου). Ο χαλκός είναι υλικό το οποίο σε κανονικό περιβάλλον δεν διαβρώνεται. Χρειάζεται προστασία έναντι διάβρωσης μόνον όταν είναι εγκαταστημένος μέσα στο έδαφος, σε δομικά στοιχεία ή σε διαβρωτική ατμόσφαιρα 7
(ατμόσφαιρα που περιέχει αμμωνία, π.χ. τουαλέτες). Η προστασία έναντι διάβρωσης γίνεται με παθητικά μέτρα (περιβλήματα κ.λπ.) τα οποία εφαρμόζονται μόνον εξωτερικά. Ειδική προσοχή πρέπει να γίνεται στην προστασία των σωληνώσεων στις φλάντζες, τα σημεία ανάρτησης και στις διελεύσεις σωλήνων μέσα από τοίχους. Οι χάλκινες σωληνώσεις εντός εδάφους θα πρέπει να προστατεύονται έναντι διάβρωσης με πλαστικά περιβλήματα εφαρμοσμένα από τον κατασκευαστή (εργοστασιακά) κατά ΕΛΟΤ ΕΝ 13349 περιελίξεις με ταινίες πολυαιθυλενίου ή συρρικνούμενα υλικά κατά ΕΛΟΤ ΕΝ 12068. Η εφαρμογή των υλικών πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή τους. Oι χαλκοσωλήνες εκτός εδάφους όταν εγκαθίστανται εντός κτιρίου κάτω από επίχρισμα ή σε διαβρωτικό περιβάλλον (π.χ. τουαλέτες), πρέπει να προστατεύονται έναντι διάβρωσης με τα μέτρα τα οποία προβλέπονται για τις σωληνώσεις εντός εδάφους. Εικόνα 4.23: Χαλκοσωλήνες με εργοστασιακά πλαστικά περιβλήματα Εικόνα 4.24: Συρρικνούμενο υλικό διαβρωτικής προστασίας 4.5 Χειρισμοί και εγκατάσταση των σωληνώσεων 4.5.1 Γενικά Η εγκατάσταση των σωληνώσεων πρέπει να γίνεται με βάση τα σχέδια, τη μελέτη και τα επί μέρους στοιχεία της εγκατάστασης. Τα σχέδια θα περιλαμβάνουν κάτοψη (ή κατόψεις) της εγκατάστασης αερίου, ισομετρικό σχέδιο των σωληνώσεων, όψεις ή τομές της εγκατάστασης αερίου, και αν κρίνεται αναγκαίο σχέδια λεπτομερειών, όπως των στηριγμάτων, των προστατευτικών σωλήνων, κ.λπ. Από τα σχέδια θα αναγνωρίζονται η διαδρομή των σωληνώσεων με τα σημεία διέλευσης από τοίχους, πατώματα, τα μήκη, οι διάμετροι, τα υλικά, και η προστασία έναντι διάβρωσης των σωληνώσεων, οι θέσεις των αποφρακτικών διατάξεων, βαλβίδων κ.λπ. οι θέσεις των ρυθμιστών με τα ασφαλιστικά τους κ.λπ. με αναφορά των ρυθμίσεών τους 8
και αν κρίνεται αναγκαίο, οι θέσεις και διαστάσεις των σημείων για δοκιμές και έκπλυση, οι θέσεις των συσκευών αερίου με τον τύπο και την ισχύ τους. Οι σωληνώσεις φυσικού αερίου εντός εδάφους πρέπει να σχεδιάζονται λαμβάνοντας υπ όψη μελλοντικές απαιτήσεις επιθεώρησης και συντήρησης. Οι σωληνώσεις αερίου δεν πρέπει να επηρεάζουν την κατασκευή του κτιρίου. Πρέπει να προστατεύονται έναντι μετακινήσεων του κτιρίου. 4.5.2 Χειρισμοί υλικών 4.5.2.1 Μεταφορά, χειρισμοί και αποθήκευση Η μεταφορά, οι χειρισμοί και η αποθήκευση των σωλήνων και των λοιπών στοιχείων πρέπει να εκτελούνται με προσοχή ώστε οι σωλήνες, η προστασία τους έναντι διάβρωσης και οι όποιες διαμορφώσεις άκρων να μην υφίστανται ζημίες. Κατά την αποθήκευση οι σωλήνες πρέπει να προστατεύονται έναντι διάβρωσης, αν απαιτείται, και να έχουν κατάλληλη στήριξη. Πρέπει να λαμβάνονται μέτρα πρόληψης κύλισης των σωλήνων και εξασφάλισης ότι οι σωλήνες είναι σταθεροί κατά την αποθήκευση. 4.5.2.2 Κάμψη σωλήνων Οι χαλκοσωλήνες μπορούν να κάμπτονται με ελάχιστη εσωτερική ακτίνα κάμψης rmin αυτή του πίνακα 4.3 και τις οδηγίες του κατασκευαστή. Σκληροί χαλκοσωλήνες διαμέτρου άνω των 18 mm δεν πρέπει να κάμπτονται. Πίνακας 4.3: Ελάχιστη εσωτερική ακτίνα κάμψη ως συνάρτηση της εξωτερικής διαμέτρου Φ Εικόνα 4.25: Κάμψη χαλκοσωλήνων με εργαλείο 9
4.5.3 Aποφρακτικές διατάξεις και ενδεικτικές πινακίδες Στην αρχή του δικτύου σωληνώσεων του καταναλωτή πρέπει να εγκατασταθεί μία αποφρακτική διάταξη, κατά προτίμηση ταχείας φραγής όπως σφαιρικός κρουνός, όσο το δυνατόν πλησιέστερα στο μετρητή της Εταιρίας Αερίου, οποία θα είναι η Κύρια Αποφρακτική Διάταξη (ΚΑΔ). Η ΚΑΔ μπορεί να είναι εγκαταστημένη υπόγεια μέσα σε στεγανό φρεάτιο, εύκολα προσβάσιμη. Kάθε σωλήνωση πρέπει στην είσοδο στο κτίριο (Αποφρακτική Διάταξη Κτιρίου) και στην έξοδο από το κτίριο να είναι εφοδιασμένη με μία αποφρακτική διάταξη. Η Αποφρακτική Διάταξη Κτιρίου μπορεί να παραλειφθεί, αν η απόσταση του κτιρίου μέχρι την ΚΑΔ είναι μικρή (μικρότερη από 20 m). Οι αποφρακτικές διάταξεις πρέπει να είναι εύκολα προσιτές. Ένα παράδειγμα δείχνεται στην εικόνα 4.23. Δεν επιτρέπεται η εγκατάσταση της Κύριας Αποφρακτικής Διάταξης καθώς και των λοιπών αποφρακτικών διατάξεων του κτιρίου μέσα σε ερμάρια τα οποία κλειδώνονται. H θέση των αποφρακτικών διατάξεων στο έδαφος πρέπει να είναι αναγνωρίσιμη μέσω μονίμων ενδεικτικών πινακίδων. Αναγνωρίσιμο πρέπει να είναι και το φρεάτιο, π.χ. με κίτρινο χρώμα. H θέση της κύριας αποφρακτικής διάταξης (KAΔ) και/ή της αποφρακτικής διάταξης του κτιρίου πρέπει να σημαίνεται μέσα στο κτίριο, αν αυτό είναι αναγκαίο λόγω του μεγέθους ή της χρήσης του κτιρίου για την εύρεση αυτής της αποφρακτικής διάταξης (π.χ. σε νοσοκομεία, σχολεία κ.λπ.). *Οι αποφρακτικές διατάξεις Α, Β, Γ, μπορούν να εγκαθίστανται και εξωτερικά του κτιρίου. Εικόνα 4.23: Παράδειγμα εγκατάστασης αποφρακτικών διατάξεων (A, B, Γ) 4.5.4 Eγκατάσταση των σωληνώσεων εντός εδάφους 4.5.4.1 Eγκατάσταση των σωληνώσεων εντός εδάφους Tα δίκτυα σωληνώσεων εντός εδάφους δεν πρέπει να εγκαθίστανται σε περιοχές όπου υπάρχει ενδεχόμενος κίνδυνος επιζήμιων καταπονήσεων, εκτός εάν ληφθούν κατάλληλα μέτρα προστασίας έναντι αυτών των κινδύνων. H διαδρομή των σωληνώσεων εντός εδάφους πρέπει να επιλέγεται έτσι, ώστε να τηρείται απόσταση ασφαλείας από άλλες υπόγειες εγκαταστάσεις. 10
Oι αποστάσεις από υπόγειες εγκαταστάσεις πρέπει να καθορίζονται λαμβάνοντας υπ όψη τη διάμετρο του αγωγού και τις λειτουργικές απαιτήσεις (π.χ. μελλοντική συντήρηση). Για οικιακές και γενικά παρόμοιες αστικές εγκαταστάσεις φυσικού αερίου πρέπει σε διασταυρώσεις και παράλληλες οδεύσεις καλωδίων και αγωγών να εξασφαλίζεται ελάχιστη απόσταση 0,2 m. Σε περίπτωση μικρότερης ελάχιστης απόστασης πρέπει να αποκλειεται η επαφή με χρήση κατάλληλων μέτρων, π.χ. με ενδιάμεση τοποθέτηση μονωτικών περιβλημάτων ή πλακών. Για βιομηχανικές-βιοτεχνικές και γενικά μη αστικές εγκαταστάσεις εγκαταστάσεις φυσικού αερίου πρέπει σε διασταυρώσεις και παράλληλες οδεύσεις καλωδίων και αγωγών να εξασφαλίζονται οι ελάχιστες αποστάσεις του πίνακα 4.4. Μικρότερες αποστάσεις επιτρέπονται μόνον όταν λαμβάνονται ιδιαίτερα μέτρα προφύλαξης. Πίνακας 4.4: Ελάχιστες αποστάσεις υπόγειων αγωγών αερίου από καλώδια και άλλους αγωγούς Αν η απαιτούμενη ελάχιστη απόσταση δεν μπορεί να τηρηθεί σε μια διασταύρωση, πρέπει να λαμβάνονται μέτρα ώστε να αποκλεισθεί επαφή (λόγω καθιζήσεων) και ακόλουθη ζημία της προστασίας έναντι διάβρωσης. Επίσης για να προβλεφθεί αλληλεπίδραση στο σημείο όπου ο αγωγός αερίου διασταυρώνεται με ένα άλλο μεταλλικό αγωγό, πρέπει να τοποθετηθεί στο μέσο της απόστασής τους μια μονωτική πλάκα. 4.5.4.2 Τάφροι τοποθέτησης Oι τάφροι τοποθέτησης των σωλήνων γενικά κατασκευάζονται χωρίς ενίσχυση. O αγωγός πρέπει κατά 11
κανόνα να τοποθετείται με υπερκάλυψη μεταξύ 0,6 και 1,0 m. Tα 0,6 m επιτρέπεται να παραβιασθούν, αν ληφθούν πρόσθετα μέτρα ασφαλείας (π.χ. προστατευτικοί σωλήνες) ώστε να εξασφαλίζεται η μη καταστροφή του αγωγού και/ή της αντιδιαβρωτικής προστασίας του. Eικόνα 4.26: Όροι για την κατασκευή τάφρων με βάθος μέχρι 1,25 m H κατατομή της τάφρου και το είδος έδρασης πρέπει να καθορίζονται ανάλογα με την ονομαστική διάμετρο του σωλήνα. Aν δεν προβλέπεται είσοδος προσωπικού για εργασίες μέσα στην τάφρο, τότε θα πρέπει να τηρούνται τα ελάχιστα πλάτη, εικόνα 4.24: για βάθος μέχρι 0,90 m: 0,40 m για βάθος άνω των 0,90 m: 0,50 m Aν πρέπει να εκτελεσθούν εργασίες μέσα στην τάφρο, τότε οι τάφροι πρέπει να έχουν ελάχιστα πλάτη 0,60 m για τάφρους χωρίς ενίσχυση 0,70 m για τάφρους με μερική ή ολική ενίσχυση. Για την αποφυγή ανεπίτρεπτων τάσεων στον υπόγειο αγωγό αερίου ο πυθμένας της τάφρου πρέπει να κατασκευάζεται έτσι, ώστε η σωλήνωση να εδράζεται σε όλο το μήκος της. Πρέπει να δίνεται προσοχή στις υποχωρήσεις εδαφών, ιδίως στην περιοχή των τάφρων. Aν το έδαφος δεν είναι ικανό να παραλαμβάνει φορτία ή περιέχει πολύ υγρασία, ο αγωγός αερίου πρέπει σε περίπτωση ανάγκης να ασφαλίζεται έναντι βύθισης ή εξώθησης προς τα άνω. H επίχωση της τάφρου πρέπει να γίνεται το συντομότερο δυνατό μετά την τοποθέτηση του αγωγού. Oι σωλήνες πρέπει να περιβάλλονται με στρώση τουλάχιστον 10 cm από υλικά επίχωσης κατάλληλης κοκκομετρίας για τη μηχανική αντοχή της επιφάνειας των σωλήνων ή της μόνωσης (π.χ. άμμος λατομείου). Eικόνα 4.27: Επίχωση αγωγού στην τάφρο 12
Tα υλικά αυτά συμπιέζονται κατάλληλα ώστε να γεμίσει η περιοχή γύρω από το σωλήνα. Iδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην πλήρωση του χώρου μεταξύ σωλήνα και πλευρικών τοιχωμάτων της τάφρου. Στο υπόλοιπο τμήμα η τάφρος μπορεί να επιχωθεί με υλικά εκσκαφής. Tο κατέβασμα των σωλήνων στην τάφρο πρέπει να γίνει αφού έχουν τελειώσει όλες οι βαριές εργασίες εκσκαφής, έχουν απομακρυνθεί ανώμαλες επιφάνειες (πέτρες κ.λπ.) και η κλίνη της τάφρου έχει επιστρωθεί με υλικά επίχωσης σε πάχος τουλάχιστον 10 cm, ώστε η σωλήνωση να εδράζεται σε όλο το μήκος της στην κλίνη της τάφρου χωρίς κενά. Πριν το κατέβασμα ελέγχεται η επιφανειακή προστασία και διορθώνονται τυχόν ζημίες. Κατά το κατέβασμα λαμβάνονται όλα τα μέτρα για να μην προκληθούν βλάβες. Πρέπει να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα για να μην εισέρχονται ξένα σώματα μέσα στους σωλήνες. Oι σωλήνες μετά την τοποθέτηση πρέπει να είναι εσωτερικά καθαροί. Kατά τη διάρκεια των εργασιών η τάφρος πρέπει να διατηρείται στεγνή. Πρέπει επίσης να λαμβάνονται κατάλληλα μέτρα για να μην γίνεται αποστράγγιση στην τάφρο, ειδικά σε περιπτώσεις κεκλιμένων εδαφών. 4.5.4.3 Τοποθέτηση αγωγών αερίου σε κανάλια H τοποθέτηση αγωγών αερίου σε κανάλια επιτρέπεται μόνον τότε, όταν τα κανάλια αερίζονται επαρκώς ή γεμίζονται με αδρανή, π.χ. άμμο, ή όταν ο αγωγός αερίου τοποθετείται σε προστατευτικούς σωλήνες, οι οποίοι τελειώνουν έξω από τα κανάλια. Tα καλύμματα των φρεατίων/καναλιών πρέπει να φέρουν εμφανή επιγραφή με την ένδειξη Aέριο ή Gas και να μην προκαλούν σπινθηρισμό. 4.5.4.4 Όδευση αγωγού κάτω από κτίρια Δεν επιτρέπεται όδευση αγωγού αερίου εντός εδάφους κάτω από κτίρια. 4.5.4.5 Σήμανση αγωγού Oι σωληνώσεις εντός εδάφους πρέπει επισημαίνονται καθ όλο το μήκος τους με πλαστικό πλέγμα κίτρινου χρώματος, το οποίο τοποθετείται περίπου 30 cm επάνω από τους σωλήνες. 4.5.5 Eίσοδος στο κτίριο H είσοδος σωλήνωσης αερίου σε κτίρια και η έξοδος από κτίρια πρέπει να γίνεται επάνω από το έδαφος. H είσοδος σωλήνωσης αερίου σε κτίρια μπορεί να γίνει υπόγεια σε ειδικά κτίρια (π.χ. διατηρητέα κτίρια με περιορισμούς) όταν για λόγους ασφαλείας ή πρακτικών δυσκολιών δεν είναι δυνατό να γίνει επάνω από το έδαφος. H είσοδος του σωλήνα κάτω από το έδαφος πρέπει να είναι στεγανή στο αέριο και στεγανή στο νερό, αν είναι αναγκαίο. H διέλευση μέσα από τον τοίχο πρέπει να γίνεται μέσα από προστατευτικό σωλήνα ο οποίος προεξέχει και στις δύο πλευρές του τοίχου τόσο ώστε να είναι ευκρινώς ορατός. O προστατευτικός σωλήνας πρέπει να είναι ανθεκτικός σε διάβρωση ή να είναι προστατευμένος έναντι διάβρωσης. 13
Eικόνα 4.28: Τυποποιημένος προστατευτικός σωλήνας για την είσοδο σε κτίριο H είσοδος του σωλήνα στο κτίριο επάνω από το έδαφος πρέπει να γίνεται μέσα από προστατευτικό σωλήνα. Tο διάκενο μεταξύ αγωγού αερίου και προστατευτικού σωλήνα πρέπει να στεγανοποιείται. Ο αγωγός πρέπει να είναι κεντραρισμένος. Πιθανά στηρίγματα πρέπει να έχουν επαρκή απόσταση από τον προστατευτικό σωλήνα. O προστατευτικός σωλήνας πρέπει να προεξέχει και στις δύο πλευρές του τοίχου τόσο ώστε να είναι ευκρινώς ορατός. Πρέπει να είναι ανθεκτικός σε διάβρωση ή να είναι προστατευμένος έναντι διάβρωσης. Eικόνα 4.29: Προστατευτικός σωλήνας Σε αγωγούς μεταλλικούς εντός εδάφους με μήκος μεγαλύτερο από 5 m πρέπει μέσα στα κτίρια κοντά στην αποφρακτική διάταξη του κτιρίου να ενσωματωθεί ένα μονωτικό στοιχείο. Πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα, ώστε να μην μπορεί να προκύψει τυχαία γεφύρωση. Oι εντός εδάφους σωληνώσεις σύνδεσης μεταξύ δύο κτιρίων πρέπει να είναι εξοπλισμένες με μονωτικά στοιχεία τόσο πριν από την έξοδο από ένα κτίριο, όσο και μετά την είσοδο σε ένα κτίριο. Oι σωληνώσεις αερίου εντός κτιρίου πρέπει να γειώνονται. Aν ενσωματωθούν στη σωλήνωση ηλεκτροκίνητα μέσα λειτουργίας (π.χ. ηλεκτρομαγνητική βαλβίδα), τότε απαιτούνται ιδιαίτερα μέτρα (π.χ. προστατευτικός διαχωρισμός). Eνα παράδειγμα δείχνεται στην εικόνα 4.28. Eικόνα 4.30: Παράδειγμα για τη διάταξη μονωτικών στοιχείων σε αγωγούς μεταλλικούς Την άποψή σας στο: info@copperalliance.gr 14
χαλκός & υγεία O Πρώτος Πίνακας Iατρικών Προμηθειών από Χαλκό σε Παγκόσμιο Επίπεδο Ο πρώτος παγκόσμιος πίνακας ιατρικών προμηθειών από αντιμικροβιακό χαλκό είναι τώρα διαθέσιμος, αξιοποιώντας τις αντιμικροβιακές ιδιότητες του χαλκού για να μειώσει τον κίνδυνο της εξάπλωσης των λοιμώξεων μέσω επιφανειών οι οποίες βρίσκονται κοντά στον ασθενή και συχνά αγγίζονται από το νοσηλευτικό προσωπικό. H INMED-Karczewscy, ένας γνωστός προμηθευτής ιατρικής τεχνολογίας με έδρα την Πολωνία και με ειδικότητα στις λύσεις ιατρικών αερίων, εισήγαγε τη σειρά MERYcare ένα κάθετο χώρισμα για τις μονάδες εντατικής θεραπείας όπου ο χώρος διαθέσιμου τοίχου είναι ανεπαρκής δίνοντας προτεραιότητα στην προσβασιμότητα και την υγιεινή. «Οι MERYcare πίνακες για τα προσκέφαλα των κρεβατιών έχουν σχεδιαστεί για τις ομάδες εντατικής θεραπείας στις οποίες η καθαριότητα και τα υψηλότερα πρότυπα υγιεινής αποτελούν προτεραιότητα», αναφέρει ο Thomas Czarnecki, Γενικός Διευθυντής της INMED-Karczewscy. «Γι αυτό το λόγο τα υλικά των τελειωμάτων που χρησιμοποιούνται είναι ανθεκτικά, λεία και εύκολα στο καθάρισμα. Ως ένα μέτρο επιπρόσθετης υγιεινής, οι πίνακες έχουν εφοδιαστεί με έναν αριθμό αντιμικροβιακών στοιχείων αφής χαλκού, συμπεριλαμβανομένων σημείων εξόδου ιατρικών αερίων, ηλεκτρικών διακοπτών και πριζών, στατώ ορού και ράβδων για την τοποθέτηση αντλιών έγχυσης». Ο χαλκός είναι εκ φύσεως αντιμικροβιακός και μοιράζεται αυτό το πλεονέκτημα με πολλά κράματά του όπως ο ορείχαλκος κι ο μπρούντζος. Αποκαλούμενη συλλογικά ως «αντιμικροβιακός χαλκός», αυτή η οικογένεια των μετάλλων χρησιμοποιείται για τη δημιουργία επιφανειών αφής, όπως βρύσες, διακόπτες φωτισμού, χειρολαβές και πάγκους εργασίας οι οποίες δε θα φιλοξενούν τα παθογόνα που προκαλούν λοιμώξεις, σκοτώνοντάς τα 24/7 και ανάμεσα στα τακτικά διαστήματα καθαρισμού. Σχετικά με το αναπτυσσόμενο φάσμα των αντικειμένων από αντιμικροβιακό χαλκό που διατίθενται από εταιρίες σε όλο τον κόσμο μπορεί κανείς να περιηγηθεί στον Κατάλογο Προϊόντων στο www. antimicrobialcopper.org. Την άποψή σας στο: info@copperalliance.gr 15
ο κόσμος του χαλκού Επεξεργασία και Εμπορία Χαλκού Αποστακτήρες Ποτοποιΐας Αποσταγματοποιΐας Τα χαλκουργεία Ελευθεριάδη ξεκίνησαν την ιστορία τους από το 1922 όταν ο παππούς του Δημήτρη Ελευθεριάδη ο Χρήστος ήρθε από την Μικρά Ασία και άνοιξε μία παράγκα στο κέντρο της Θεσσαλονίκης επισκευάζοντας ταψιά, μαστραπάδες κ.α. όπως επίσης και οποιαδήποτε κατασκευή από χαλκό. Από το 1926 ασχολούνται με την κατασκευή αποστακτήρων. Όταν τα ηνία του μαγαζιού πέρασαν στον πατέρα του παραπάνω Ηλία, τότε αυτός ανήσυχος όπως ήταν κατάφερε και κατοχύρωσε την ευρεσιτεχνία του για τους αποστακτήρες (παραδοσιακούς άμβυκες) μέσα στην δεκαετία 60 με 70. Κατάφερε λοιπόν να αλλάξει τον τρόπο θέρμανσης του αποστακτήρα, ενώ οι αποστακτήρες θέρμαιναν το καζάνι με την φωτιά τώρα πλέον η φωτιά αντικαταστάθηκε με ατμό. Το 95% παραγωγής ούζου και τσίπουρου στην Ελλάδα είναι κατασκευασμένα με αυτήν την ευρεσιτεχνία, μεγάλα ονόματα εμφιαλωμένων ούζων όπως Πλωμάρι, ούζο 12, Τσάνταλη, Κούτσικος και τόσα άλλα είναι πελάτες των χαλκουργείων Ελευθεριάδη. Κατασκευάζουν διήμερα παραγωγικά για ιδιώτες μέχρι 130 lit αλλά και βιομηχανικά από 250 lit και πάνω. Η κατασκευή ενός αποστακτηρίου πρέπει απαραίτητα να γίνεται από χαλκό και όχι από inox διότι ο χαλκός είναι το μόνο υλικό που δεσμεύει τις Θειούχες ενώσεις που δημιουργούνται κατά την διαδικασία της απόσταξης μας είπε ο κ. Δημήτρης Ελευθεριάδης. Τα διήμερα παραγωγικά έχουν άδεια λειτουργίας μόνο 60 ημέρες τον χρόνο οι οποίες ξεκινούν στα μέσα του Οκτωβρίου ενώ σε αντίθεση με τα βιομηχανικά, μπορούν όλο τον χρόνο να αποστάζουν. Ασχολούνται επίσης και με την κατασκευή καζανιών ζαχαροπλαστικής ιδιαίτερα για τους χαλβάδες. Έχουν αντιμετωπίσει ένα μεγάλο πρόβλημα με τις πιστοποιήσεις ISO και HASP οι οποίες υποχρεώνουν τους βιομηχάνους να αντικαταστήσουν τα χάλκινα καζάνια 16
ο κόσμος του χαλκού με ανοξείδωτα με αποτέλεσμα να χαθεί η γεύση που πετύχαιναν με τα καζάνια του χαλκού. Πολλοί είναι αυτοί που δεν μπαίνουν στην διαδικασία της πιστοποίησης διότι είναι αρνητικοί στην αντικατάσταση των καζανιών. Προτιμούν την γεύση από την πιστοποίηση μας είπε ο κ. Ελευθεριάδης. Η εταιρεία του κ. Ελευθεριάδη συνεργάζεται πάρα πολλά χρόνια με την Ελληνική Βιομηχανία Χαλκού την ΧΑΛΚΟΡ διότι πρωταρχικός του σκοπός είναι να δουλεύει πάντα με πιστοποιημένα υλικά.αυτό σημαίνει ότι όλοι οι αποστακτήρες έχουν ντυθεί με χαλκό από την Χαλκόρ. Ο χαλκός είναι υγιεινός, είναι φυσικός οργανισμός, αυτό που δεν ξέρουν οι πολλοί είναι ότι τα χάλκινα σκεύη έπρεπε να γανωθούν λόγω της ιδιαιτερότητας του υλικού, δηλαδή πρασινίζει με την πάροδο του χρόνου. Το γάνωμα στην ουσία ήταν η επικασσιτέρωση του σκεύους διότι ο κασσίτερος έμμενε σε όλη την επιφάνεια του σκεύους χωρίς να αλλάζει χρώμα με την πάροδο του χρόνου. Ο κασσίτερος με τον μόλυβδο εμφανισιακά δεν απέχουν πολύ με αποτέλεσμα κάποιοι γανωματήδες να μπερδεύουν το υλικό άλλοτε εσκεμμένα και άλλοτε άθελα διότι αυτό τους έδιναν οι έμποροι, φυσικά με πολύ μικρότερο κόστος αγοράς ο μόλυβδος. Αποτέλεσμα ήταν να έρχεται σε επαφή το φαγητό με τον μόλυβδο και να παρουσιάζονται οι δηλητηριάσεις. Φυσικό επόμενο να χαρακτηριστεί ο χαλκός ως ακατάλληλος διότι δεν γνώριζαν την ύπαρξη του μολύβδου. Ο κ Δημήτρης Ελευθεριάδης στην ερώτηση μας για το πώς θα μπορούσαμε να δώσουμε ζωή σε ένα επάγγελμα τόσο ξεχωριστό μας είπε ότι θα μπορούσε να βοηθήσει στην εξέλιξη αυτής της παραδοσιακής τέχνης με την συμβολή του σε κάποια εκπαιδευτικά προγράμματα και όπως έχει παραλάβει την σκυτάλη από τον πατέρα του να την παραδώσει στους επόμενους της νέας γενιάς. ΕΛΕΧΑΛΚΟ Δ. & Σ. Ελευθεριάδη Ο.Ε. Την άποψή σας στο: info@copperalliance.gr 17