Ιστική αποκατάσταση Επούλωση - Αγγειογένεση Ιωάννης Κωστόπουλος Καθηγητής Εργαστήριο Γεν. Παθολογίας και Παθολογικής Ανατοµικής Α.Π.Θ. 01 Νοεµβρίου 2010
ΙΣΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΑΝΟΡΘΩΣΗ Αντικατάσταση των νεκρωµένων κυττάρων από άλλα ζώντα κύτταρα ΠΑΡΕΓΧΥΜΑΤΩ Η-ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΦΑΜΙΛΛΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΟΥ ΣΥΝ ΕΤΙΚΟΥ ΙΣΤΟΥ-ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΚΑΤΩΤΕΡΑ Η επανόρθωση επιτυγχάνεται µε δύο τρόπους: 1. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ 2. ΕΠΟΥΛΩΣΗ
ΕΠΑΝΟΡΘΩΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ : πλήρης µορφολογική και λειτουργική αναδηµιουργία των κατεστραµένων ιστών ΑΝΑΓΕΝΝΗΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ: αντιστρόφως ανάλογη προς τη ζωϊκή κλίµακα (ΑΝΘΡΩΠΟΣ- περιορισµένη αναγεννητικη ικανότητα) ΕΠΟΥΛΩΣΗ/ΟΥΛΟΠΟΙΗΣΗ: αποκατάσταση του ιστικού ελλείµµατος µε ΣΥΝ ΕΤΙΚΟ ΙΣΤΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΝΑΓΕΝΝΗΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΧΩΣ ΑΝΑΝΕΟΥΜΕΝΑ κύτταρα των επιθηλιακών επιφανειών λεµφοειδή κύτταρα µυελικά κύτταρα ΣΤΑΘΕΡΑ αδενικά κύτταρα µεσεγχυµατογενή κύτταρα ΜΟΝΙΜΑ νευρώνες µυϊκά κύτταρα
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΑΡΕΓΧΥΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΣΕ ΜΙΑ ΙΣΤΙΚΗ ΒΛΑΒΗ Αναγεννητική ικανότητα ιατήρηση της βασικής ιστικής αρχιτεκτονικής ιάσωση ορισµένου αριθµού παρεγχυµατωδών κυττάρων
ΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΙΚΡΙΩΜΑΤΟΣ (ΤΗΣ ΒΑΣΙΚΗΣ ΟΜΗΣ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΟΥ) ΙΑΤΟΜΗ ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΟΥ ΝΕΥΡΟΥ Συµπλησιασµός ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ Αποµάκρυνση ΤΡΑΥΜΑΤΙΚΟ ΝΕΥΡΩΜΑ ΛΟΙΜΩ ΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙ Α ιατήρηση των δικτυωτών ινών που αφορίζουν τις ηπατοδοκίδες ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ Εκτεταµένη νέκρωση ΜΕΤΑΝΕΚΡΩΤΙΚΕΣ ΟΥΛΕΣ ΝΕΦΡΟΙ (ΟΥΡΟΦΟΡΑ ΣΩΛΗΝΑΡΙΑ) Ανέπαφη βασική µεµβράνη ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ Πλήρης καταστροφή του κατώτερου νεφρώνα ΟΥΛΕΣ
ΕΠΟΥΛΩΣΗ ΚΑΤΑ ΠΡΩΤΟ ΣΚΟΠΟ Μηδαµινή απώλεια ιστού (συρραµµένη εγχειρητική τοµή) 1 η ηµέρα: αιµατόπηγµα-επίπαγος- οξεία φλεγµονή στο τοίχωµα 2 η ηµέρα: πολλαπλασιασµός του επιθηλίου/κάλυψη, βασεοφιλία των ινοβλαστών 3 η ηµέρα: µιτώσεις ινοβλαστών-νεόπλαστα τριχοειδή αγγεία 7 η ηµέρα: πλήρωση από κοκκιώδη ιστό 2 η εβδοµάδα: εναπόθεση κολλαγόνου-ουλή
ΕΠΟΥΛΩΣΗ ΚΑΤΑ ΕΥΤΕΡΟ ΣΚΟΠΟ Μεγάλη ιστική βλάβη-µεγάλο χάσµα Ανάπτυξη κοκκιώδους ιστού στον πυθµένα και στα τοιχώµατα του χάσµατος Πολλαπλασιασµός του επιθηλίου/κάλυψη Επαφή του επιθηλίου µε τον κοκκιώδη ιστό ΑΝΑΣΤΟΛΗ Συστολή-συρρίκνωση του τραύµατος (Μυοϊνοβλάστες)
ΕΡΜΑΤΙΚΗ ΕΞΕΛΚΩΣΗ
ΓΑΣΤΡΙΚΟ ΕΛΚΟΣ
ΦΛΕΓΜΟΝΩ ΗΣ ΚΟΚΚΙΩ ΗΣ ΙΣΤΟΣ Οφείλει το όνοµα στη µακροσκοπική εµφάνιση Από τη περιφέρεια της βλάβης εξορµώνται νεόπλαστα τριχοειδή αγγεία που συµπαρασύρουν πολλαπλασιαζόµενες ινοβλάστες Ποικίλος αριθµός λευκοκυττάρων Λόγω της αγγειοβρίθειας και της ευθραυστότητας αιµορραγεί συχνά
ΙΣΤΙΚΗ ΣΥΣΤΟΛΗ (ΤISSUE CONTRACTION) Αρχικά αποδόθηκε στη συσταλτικότητα των κολλαγόνων ινών Σε σκορβουτικά πειραµατόζωα συµβαίνει συστολή ανεξάρτητα της παραγωγής κολλαγόνου Ξεχωριστή µορφολογικά οµάδα κυττάρων ΜΥΟΪΝΟΒΛΑΣΤΕΣ (Gabbiani et al) Οι µυοϊνοβλάστες ανευρίσκονται στον κοκκιώδη ιστό-ενδιάµεση µορφή µεταξύ ινοβλαστών και λείων µυϊκών ινών (µυοϊνίδια) Ενέχονται στην υπερβολική παραγωγή ουλώδους ιστού (Hypertrophic scar)/δεσµοπλαστική αντίδραση σε καρκινώµατα/ινωµατώδεις νεοπλασίες
Κάταγµα (λύση συνέχειας του οστού) Αιµάτωµα (τραυµατισµένα αγγεία των µυελοχώρων και του περιοστέου) Αποκατάσταση της συνέχειας του οστού, υπόστρωµα για την ανάπτυξη κυττάρων Αποµάκρυνση νεκρωµένων ιστών (οστικές παρασχίδες), οργάνωση του αιµατώµατος Παραγωγή ακανόνιστης αρχιτεκτονικής οστίτης ιστός (ινώδης οστίτης ιστός, άωρος οστίτης ιστός, woven bone) Η µάζα του νεόπλαστου οστίτη ιστού ονοµάζεται πώρος του κατάγµατος (callus) Ο νεόπλαστος οστίτης ιστός στον µυελώδη χώρο ονοµάζεται εσωτερικός πώρος, ενώ εκείνος στο περιόστεο που χρησιµεύει και ως νάρθηκας εξωτερικός πώρος Αντικατάσταση του ινώδους οστίτη ιστού από κανονικότερης αρχιτεκτονικής πεταλιώδη οστίτη ιστό (lamellar bone) µε οδηγό τις εξασκούµενες στην ανατοµική θέση µηχανικές δυνάµεις Επιβράδυνση ή και αναστολή της ανάπτυξης του πώρου: µη πλήρης ακινητοποίηση, παρεµβολή µαλακών µορίων µεταξύ των κατεαγότων άκρων του οστού, µεγάλη παρεκτόπιση των κατεαγότων άκρων, λοίµωξη στη περιοχή του κατάγµατος, οστικές νόσοι
ΙΝΙΚΗ Η ινική φαίνεται να έχει δοµικό ρόλο στην οργάνωση και αποκατάσταση φλεγµονωδών και τραυµατικών βλαβών καθορίζοντας την έκταση του παραγόµενου αγγειοϊνώδους ουλώδους ιστού
FIBRONECTIN(ΙΝΟΣΥΝ ΕΤΙΝΗ) ΕΞΩΚΥΤΤΑΡΙΑ ΟΥΣΙΑ( ΕXTRA CELL MATRIX) Παραγωγή από τις ινοβλάστες ηµιουργία κατάλληλου υποστρώµατος για τη µετανάστευση και τον πολλαπλασιασµό των ενδοθηλιακών κυττάρων Συγκόλληση των κυττάρων στον κολλαγόνο ιστό και στο εξωκυττάριο περιβάλλον (haptotaxis,carter) και συνδέσεις(cell to cell/cell to matrix connections) ΜΕΤΑ ΟΣΗ ΤΗΣ ΣΥΣΤΑΛΤΙΚΗΣ ΥΝΑΜΗΣ Κολλαγονοποίηση Ινωση και στεγανοποίηση του συνδετικού ιστού Μετανάστευση και φαγοκυτταρική δραστηριότητα των µονοκυττάρων(έκκριση του MDGF)
ΑΝΑ ΟΜΗΣΗ ΝΕΟΣΧΗΜΑΤΙΖΟΜΕΝΟΥ ΚΟΚΚΙΩ ΟΥΣ/ΣΥΝ ΕΤΙΚΟΥ ΙΣΤΟΥ Φαγοκύττωση των κολλαγόνων ινών καλλυµένων µε ινονεκτίνη από τις ινοβλάστες Ελάττωση του ποσού της ινονεκτίνης και του κολλαγόνου τύπου ΙΙΙ µε αντίστοιχη αύξηση της σύνθεσης του κολλαγόνου τύπου Ι