Αλεξάνδπειο Τεσνολογικό Εκπαιδεςηικό Ίδπςμα Θεζζαλονίκηρ Σσολή Τεσνολογίαρ Γεωπονίαρ Και Τεσνολογίαρ Τποθίμων Διαηποθήρ Aronia melanocarpa Αξιολόγηζη ηηρ επίδπαζηρ Ελληνικών απομονώζεων ηος γένοςρ Trichoderma ζηα βιολογικά σαπακηηπιζηικά ανάπηςξηρ θςηών απώνιαρ (Aronia melanocarpa) Evaluation of Greek Trichoderma isolates effect on plant growth characteristics of aronia (Aronia melanocarpa) plants Επιβλεπονηερ καθηγηηερ: Φοιηηηηρ: Δπ. Γεώπγιορ Α. Μπάπδαρ,Επγαζηηπιακόρ Σςνεπγάηηρ Πένηζος Παπαζκεςή 14/06 Γεώπγιορ Αθ. Παλάηορ, Καθηγηηήρ εθαπμογών
Πεξηιεςε Σν θπηηθό είδνο Aronia melanocarpa θαηάγεηαη από πεξηνρέο ηεο Βνξείνπ Ακεξηθήο (Βόξεηεο Η.Π.Α. Νόηηνο Καλαδάο). ηελ Δπξώπε εηζήρζε ηελ επνρή ηνπ δεύηεξνπ παγθνζκίνπ πνιέκνπ θαη άξρηζε λα θαιιηεξγείηαη ζηηο βνξεηναλαηνιηθέο Δπξσπατθέο ρώξεο θαη ζηε Ρσζία. Σα ηειεπηαία ρξόληα ε θαιιηέξγεηα ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ θπηηθνύ είδνπο επαλαθηά ην «ρακέλν έδαθνο» θαη ζηηο δύν Ηπείξνπο θαιύπηνληαο πεδηλέο, παξάθηηεο, εκηνξεηλέο θαη νξεηλέο πεξηνρέο, εμαηηίαο ηνπ ηζρπξνύ πξνθίι πξνζαξκνζηηθόηεηαο ζε πνηθηιία εδαθνθιηκαηηθώλ ζπλζεθώλ θαη ηεο ηδηαίηεξα πςειήο δηαηξνθηθήο αμίαο ησλ πξντόλησλ ηεο. Η αξώληα είλαη έλαο θπιινβόινο ζάκλνο κε ραξαθηεξηζηηθή πιεπξηθή αλάπηπμε. Καιιηεξγείηαη γηα ηελ παξαγσγή ησλ θαξπώλ αιιά θαη ησλ θύιισλ ηεο, ηα νπνία ζπιιέγνληαη ιίγν πξηλ ηελ πηώζε ηνπο, απνμεξαίλνληαη θαη ρξεζηκνπνηνύληαη σο αθέςεκα. Οη θαξπνί ηεο είλαη εκπνξεύζηκνη σο λσπνί, θαηεςπγκέλνη θαη απνμεξακέλνη. Σα πξντόληα κεηαπνίεζεο ησλ θαξπώλ αξώληαο είλαη πεξηδήηεηα θαη δηαθξίλνληαη ζε πξντόληα βηνκεραληώλ ηξνθίκσλ - πνηώλ (ρπκνί, καξκειάδεο, ελεξγεηαθά ξνθήκαηα, ιηθέξ, θξαζί), ζε πξντόληα θαξκαθεπηηθώλ βηνκεραληώλ (έιαηα, βηηακηλνύρα ζθεπάζκαηα, ζπκπιεξώκαηα δηαηξνθήο θ.α.) θαη ζε πξντόληα βηνκεραληώλ παξαγσγήο θαιιπληηθώλ νπζηώλ (αληηγπξαληηθέο θξέκεο, νξνί θ.α.).η θαιιηέξγεηα ηνπ θπηηθνύ είδνπο Aronia melanocarpa απνηειεί κηα θαηλνηόκν δξάζε, όζν αθνξά ζηελ Διιεληθή γεσξγία, κε απνηέιεζκα λα απαηηείηαη ζπληνληζκέλε έξεπλα κε ζηόρν ηνλ πξνζδηνξηζκό θαη ε βειηηζηνπνίεζε ησλ θαιιηεξγεηηθώλ πξαθηηθώλ ζε βηνινγηθά ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο. Η παξνύζα εξεπλεηηθή πξνζπάζεηα επηθεληξώζεθε ζηελ αμηνιόγεζε ηξηώλ απνκνλώζεσλ ηνπ γέλνπο Trichoderma, πνπ αλήθνπλ ζηα 1
είδε Trichodermaharzianum θαη Trichoderma asperellum, κε βάζε ηελ επίδξαζή ηνπο ζε ζπγθεθξηκέλα βηνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά αλάπηπμεο θπηώλ αξώληαο. ABSTRACT Aronia melanocarpa fruit production is a novel crop concerning Greek agriculture and research is needed in order to define and optimize the cultivation techniques in biological production systems. The specific research was focused on the evaluation of three Trichoderma sp. isolates, belonging to Trichoderma harzianum and Trichoderma asperellum species, regarding their effect on plant growth characteristics of aronia plants. All three Trichoderma sp. isolates, when applied separately, colonized aronia roots at the same extend, with colonization ranging on the average 58% at 2 days after treatment to 94% at 30 d.a.t. However, the combined treatment resulted in significant increase of the total numbers of colonized roots compared with the single treatments, with 80, 87, 94 and 95% root colonization, 2, 7, 15 and 30 d.a.t., respectively. In addition, the combined treatment was superior for all the growth characteristics tested. Revealed data of the single treatments showed that Trichoderma harzianum isolates B2 and B3 treated plants had higher dry root weight and number of leaves, compared to the untreated rootstocks, while T. asperellum B1 treatment was better than the control regarding dry root and shoot weight. In conclusion, the specific biocontrol isolates can be a complementary method in order to assist Aronia melanocarpa commercial fruit production in Greece. 2
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η ολοκλήρωςη τησ παροφςασ πτυχιακήσ εργαςίασ, δεν θα ήταν εφικτή χωρίσ τισ εποικοδομητικζσ ςυμβουλζσ και διορθώςεισ του Δρ. Γεώργιου Μπάρδα επιβλζπων καθηγητή τησ διπλωματικήσ αυτήσ. Επίςησ, θα ήθελα να ευχαριςτήςω τον κφριο Δρ. Γεώργιο Παλάτο για την πολφτιμη βοήθεια του και την υποςτήριξη, την κφρια και κυρίωσ φίλη μου Μαρία Δότςιου όπου με βοήθηςε ςτο πειραματικό ςκζλοσ και την ζκβαςη των αποτελζςματων αυτήσ τησ διπλωματικήσ. Τζλοσ θα ήθελα να ευχαριςτήςω την οικογζνεια μου για την ηθική και οικονομική υποςτήριξη τουσ και για την αγάπη τουσ γιατί χωρίσ την βοήθεια θα ήταν αδφνατο να τελειώςω τησ ςπουδζσ μου. Ευχαριςτώ!!! 3
4
ΠEΡIEXOMENA Αξώληα κειαλόθαξπε (Aronia melanocarpa) γλσξηκία κε ην θπηό Καηαγσγή θαη δηάδνζε ζει.5 Βνηαληθέο πιεξνθνξίεο ζει.6 Βνηαληθή ηαμηλόκεζε θαη βνηαληθέο πνηθηιίεο ζει.6 Πεξηγξαθή ηoπ θπηνύ ζει.7 Χξήζεηο-Φαξκαθεπηηθέο ηδηόηεηεο ζει.7 Αξώληα σο Food Super ζει.8-9 Εδαθνθιηκαηηθέο απαηηήζεηο ζει.10 Φύηεπζε ζει.11 Ο ήιηνο ζει.12 Η άξδεπζε ζει.12 Πνιιαπιαζηαζκόο ζει.13 Χξνλνιόγην βιαζηηθώλ ζηαδίσλ-θαιιηεξγεηηθώλ εξγαζηώλ ζει.13 5
Κιάδεκα ρεηκεξηλή θπηνπξνζηαζία ζει.13 Σπγθνκηδή επεμεξγαζία ζει.14 Απνδόζεηο ζει.14 Ερζξνί θαη αζζέλεηεο ζει.15-16 Λίπαλζε ζει.17 Παξαγσγή ζηoλ θόζκν, ηελ Δπξώπε θαη ηελ Διιάδα ζει.18 ΠΔΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΜΔΡΟ Εηζαγσγή ζει.20 Υιηθά θαη κέζνδνη ζει.21 Μηθξννξγαληζκνί- Καιιηέξγεηα- Παξαγσγή κνιύζκαηνο- Δθαξκνγή. ζει.21 Φπηηθό πιηθό έλαξμεο ζει.22 Απνηειέζκαηα ζει.23 Σπκπέξαζκαηα ζει.26 6
ΓΔΝΙΚΟ ΜΔΡΟ 7
ΑΡΩΝΙΑ ΜΔΛΑΝΟΚΑΡΠΗ (ARONIA MELANOCARPA) ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΔ ΣΟ ΦΤΣΟ Καηαγσγή θαη δηάδνζε Σ ν θπηηθό είδνο Aronia melanocarpa θαηάγεηαη από πεξηνρέο ηεο Βνξείνπ Ακεξηθήο (Βόξεηεο Η.Π.Α. Νόηηνο Καλαδάο). ηελ Δπξώπε εηζήρζε ηελ επνρή ηνπ δεύηεξνπ παγθνζκίνπ πνιέκνπ θαη άξρηζε λα θαιιηεξγείηαη ζηηο βνξεηναλαηνιηθέο Δπξσπατθέο ρώξεο θαη ζηε Ρσζία. Σα ηειεπηαία ρξόληα ε θαιιηέξγεηα ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ θπηηθνύ είδνπο επαλαθηά ην «ρακέλν έδαθνο» θαη ζηηο δύν Ηπείξνπο θαιύπηνληαο πεδηλέο, Δηθόλα 1:θνύξνη ρξσκαηηζκνί θαιιηέξγεηα θαηά ηόπνπο Aronia παξάθηηεο, εκηνξεηλέο θαη νξεηλέο πεξηνρέο εμαηηίαο ηνπ ηζρπξνύ πξνθίι πξνζαξκνζηηθόηεηαο ζε πνηθηιία εδαθνθιηκαηηθώλ ζπλζεθώλ θαη ηεο ηδηαίηεξα πςειήο δηαηξνθηθήο αμίαο ησλ πξντόλησλ ηεο. 8
Βνηαληθέο πιεξνθνξίεο Βνηαληθή ηαμηλόκεζε θαη βνηαληθέο πνηθηιίεο Η ππννηθνγέλεηα Rosales, γέλνο αξώληα αλήθεη ζηελ νηθνγέλεηα Rosaceae,θπιή Maleae, Aronia. Σξείο βνηαληθέο πνηθηιίεο: Aronia arbutifolia ( Photinia pyrifolia ): Red chokeberry, γίλεηαη απν 2-4m ύςνο, ζπάληα έσο 6 m. Σα θύιια είλαη 5-8 cm πιάηνο. Σα άλζε είλαη ιεπθά ή απαιό ξνδ, 1 cm πιάηνο. Ο θαξπόο είλαη θόθθηλνο, 4-10mm πιάηνο, θαη εμαθνινπζεί λα ππάξρεη θαη ην ρεηκώλα. Aronia prunifolia ( Photinia floribunda ): Purple chokeberry, δεκηνπξγήζεθε σο έλα πβξίδην ηνπ καύξνπ θαη ηνπ θόθθηλνπ chokeberries, αιιά ζα κπνξνύζε λα ζεσξεζεί έλα μερσξηζηό είδνο. Σα θύιια είλαη κέηξηνπ κεγέζνπο. Ο θαξπόο είλαη ζθνύξν πνξθπξό πξνο ην καύξν, 7-10 Εικόνα 2: Purple chokeberry Εικόνα 1: Red chokeberry ρηιηνζηά ζε πιάηνο, δελ κέλνπλ πάλσ ζην θπηό ην ρεηκώλα. Βξίζθεηαη ζε πεξηνρέο (όπσο Μίηζηγθαλ θαη Μηζνύξη ), όπνπ ην θόθθηλν chokeberry δελ είλαη, θαη ηέινο Aronia melanocarpa ( Photinia melanocarpa ). 9
Πεξηγξαθή ηνπ θπηνύ Aronia Melanocarpa Η αξώληα είλαη έλαο θπιινβόινο ζάκλνο κε ραξαθηεξηζηηθή πιεπξηθή αλάπηπμε, ηείλεη λα είλαη κηθξόηεξν από ηηο άιιεο πνηθηιίεο, θηάλεη ζε ύςνο από 1.5m-3m, ζπάληα 4 m (ύςνο θπηνύ 2-3 κέηξα ζε ώξηκε ειηθία, πιεπξηθή αλάπηπμε 1 1.5 κέηξα επί ηεο γξακκήο). Σα θύιια είλαη κηθξόηεξα, όρη πεξηζζόηεξν από 6cm πιάηνο, νδνλησηά θαη κηα ιεία θάησ πιεπξά. Σν θύιισκά ηεο Δηθόλα 1: Καξπόο ζε εγθάξζηα ηνκή είλαη ζθνύξν πξάζηλν ην θαινθαίξη ελώ ην θζηλόπσξν θνθθηλίδεη. Σα άλζε είλαη ιεπθά, 1,5 cm πιάηνο, κε ιεία ζέπαια ζε ηαμηαλζία. Ο θαξπόο είλαη καύξνο, 6-9 ρηιηνζηά πιάηνο(κπνξεί λα θηάζεη θαη ην 1cm),κε ρλνύδη, σξηκάδεη ηνλ Οθηώβξε έσο Γεθέκβξε (αλάινγα κε ην θιίκα), εζσηεξηθά είλαη πην αλνηρηόρξσκνο, νη θαξπνί θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ ρεηκώλα δελ παξακέλνπλ ζην θπηό. Ο πόξνο βξίζθεηαη κέζα ζηνλ θαξπό, 3-5 ζπόξνη/θαξπό. Γηα θπηξσηηθή ηθαλόηεηα απαηηείηαη έθζεζε ζε ρακειέο ζεξκνθξαζίεο. Υξήζεηο-Φαξκαθεπηηθέο ηδηόηεηεο Κ αιιηεξγείηαη γηα ηελ παξαγσγή ησλ θαξπώλ αιιά θαη ησλ θύιισλ ηεο, ηα νπνία ζπιιέγνληαη ιίγν πξηλ ηελ πηώζε ηνπο, απνμεξαίλνληαη θαη ρξεζηκνπνηνύληαη σο αθέςεκα. Οη θαξπνί ηεο είλαη εκπνξεύζηκνη σο λσπνί, θαηεςπγκέλνη θαη απνμεξακέλνη. Σα πξντόληα κεηαπνίεζεο ησλ θαξπώλ αξώληαο είλαη πεξηδήηεηα θαη Δηθόλα 2: Αθέςεκα από θύιια Αξώληαο δηαθξίλνληαη ζε πξντόληα βηνκεραληώλ ηξνθίκσλ - πνηώλ (ρπκνί, καξκειάδεο, ελεξγεηαθά ξνθήκαηα, ιηθέξ, θξαζί), ζε πξντόληα θαξκαθεπηηθώλ βηνκεραληώλ (έιαηα, βηηακηλνύρα ζθεπάζκαηα, ζπκπιεξώκαηα δηαηξνθήο θ.α.) θαη ζε πξντόληα βηνκεραληώλ παξαγσγήο θαιιπληηθώλ νπζηώλ (αληηγπξαληηθέο θξέκεο, νξνί θ.α.). 10
Αξώληα Super Food Η αξώληα είλαη αλαγλσξηζκέλε σο θαξκαθεπηηθό θπηηθό είδνο. Ο όξνο αληηνμεηδσηηθή δξάζε ρξεζηκνπνηείηαη όιν θαη πεξηζζόηεξν ζηελ επνρή καο ραξαθηεξίδνληαο δηαηξνθηθά Δηθόλα 1: πζηαηηθά αλά 100gr θαξπώλ αξώληαο κεηαπνίεζήο ηνπο ν ζπγθεθξηκέλνο όξνο ζπλαληά ηελ θπξηνιεθηηθή ηνπ έλλνηα. Η ρεκηθή ηεο ζύζηαζε πξνθαιεί ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ εμαηηίαο ηεο κεγάιεο πνηθηιίαο θαη ηεο πςειήο ζπγθέληξσζεο ησλ ζξεπηηθώλ ζπζηαηηθώλ πνπ πεξηέρεη. πλέπεηα όισλ ησλ παξαπάλσ απνηειεί ην ζπλερώο απμαλόκελν ελδηαθέξνλ ηεο επηζηεκνληθήο θνηλόηεηαο κε ζθνπό ηε δηεξεύλεζε θαη ζπγθεθξηκελνπνίεζε ησλ επεξγεηηθώλ ηδηνηήησλ ησλ πξντόλησλ ηεο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ε πιεηνςεθία ησλ επεξγεηηθώλ πξντόληα κε επεξγεηηθέο γηα ηελ πγεία ησλ θαηαλαισηώλ ηδηόηεηεο. ηελ πεξίπησζε ησλ θαξπώλ αξώληαο θαη ησλ πξντόλησλ Δηθόλα 2: πκπιήξσκα δηαηξνθήο ηδηνηήησλ ησλ θαξπώλ ηεο νθείινληαη ζηελ πςειή ζπγθέληξσζε πνιπθαηλνιηθώλ ελώζεσλ (θιαβνλνεηδώλ, αλζνθπαλίλεο θαη ηαλίλεο). Η πεξηεθηηθόηεηά ηνπο ζε θιαβνλνεηδή (θπζηθά 11
αληηνμεηδσηηθά, βηηακίλε Ρ) είλαη από ηηο πςειόηεξεο όισλ ησλ θξνύησλ θαη ε πςειόηεξε ζπλνιηθή ζπγθξηηηθά κε ηα ππόινηπα κνύξα (berries). Ο θξέζθνο θαξπόο έρεη ηε κεγαιύηεξε αληηνμεηδσηηθή δξάζε από όια ηα θξνύηα πνπ κεηξήζεθαλ κε ηελ θιίκαθα ORAC (εθθξάδεη ηελ ηθαλόηεηα απνξξόθεζεο ειεύζεξσλ ξηδώλ νμπγόλνπ), ελώ ν ρπκόο έρεη πςειόηεξεο ηηκέο TEAC (Trolox Equivalent Antioxidant Capacity ηεο θάζε νπζίαο, ε νπνία εθθξάδεη ηελ ηθαλόηεηά ηεο λα εθθαζαξίδεη ειεύζεξεο νμπγόλνπ) από ην ρπκό ξνδηνύ θαη ηεηξαπιάζηεο από ην θόθθηλν θξαζί. Δπηπξόζζεηα, νη θαξπνί αξώληαο είλαη πεγέο πξνβηηακίλεο Α (β θαξνηέλην) θαη βηηακηλώλ Β2, Β6, Β9, C, E, K. Δπηπιένλ πεξηέρεη ξάδην, κνιπβδαίλην, βόξην θαη ηώδην (ηρλνζηνηρεία), θαζώο θαη πεθηίλε Δηθόλα 1: ύγθξηζε κε άιια super foods ζε πςειόηαηεο ζπγθεληξώζεηο (πνιπζαθραξίηεο). Όζν αθνξά ζηηο επεξγεηηθέο ηδηόηεηεο ησλ πνηνηηθώλ θαη πνζνηηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ησλ θαξπώλ αξώληαο, έρεη απνδεηρζεί πσο θαιύπηνπλ επξύηαην θάζκα ιεηηνπξγηώλ θαη νξγαληθώλ ζπζηεκάησλ. Έηζη, νη πνιπθαηλόιεο απνηεινύλ ζεκαληηθό ζύκκαρν ηε θαξδηάο, ηνπ νπξνπνηεηηθνύ ζπζηήκαηνο, δξώληαο πξνιεπηηθά ελαληίνλ δηαθόξσλ εηδώλ θαξθίλνπ. πκπιεξσκαηηθέο δξάζεηο ησλ ινηπώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ηεο αθνξνύλ ζηελ ελίζρπζε ηνπ θπθινθνξηθνύ ζπζηήκαηνο θαη ησλ αγγείσλ, ζηελ πξόιεςε θαη θαηαπνιέκεζεο ηεο ππέξηαζεο ζπκβάιινληαο ζηελ θαλνληθή δηαπεξαηόηεηα θαη ειαζηηθόηεηα ησλ ηνηρσκάησλ ησλ αηκνθόξσλ αγγείσλ θαη ηεο ρξόληαο θαξδηαθήο αλεπάξθεηαο. Δπηπξνζζέησο, έρεη αλαδεηρζεί ε ζπκβνιή ησλ θαξπώλ ηεο ζηελ πξνζηαζία ηνπ ύπαηνο, ζηε ξύζκηζε ηνπ δηαβήηε, ζηελ πξόιεςε θαη αληηκεηώπηζε δηαθόξσλ λνζεκάησλ ησλ λεθξώλ, ξεπκαηηζκώλ, αιιεξγηώλ, θ.ιπ.. 12
Δδαθνθιηκαηνινγηθέο απαηηήζεηο Η αξώληα, όπσο πξναλαθέξζεθε, είλαη έλαο θπιινβόινο ζάκλνο κε ραξαθηεξηζηηθή πιεπξηθή αλάπηπμε (ύςνο θπηνύ 2-3 κέηξα ζε ώξηκε ειηθία, πιεπξηθή αλάπηπμε 1 1.5 κέηξα επί ηεο γξακκήο). Δμαηηίαο ηεο πςειήο ηεο πξνζαξκνζηηθόηεηαο θαιιηεξγείηαη ζε κεγάιε πνηθηιία εδαθώλ. Σν ηδαληθό πεξηβάιινλ αλάπηπμήο ηεο, όκσο, ραξαθηεξίδεηαη από ειαθξηά, βαζεηά θαη πινύζηα ζε νξγαληθή νπζία εδάθε, κε ηηκέο ph θνληά ζηελ νπδέηεξε δώλε (ηδαληθή δώλε ηηκώλ ph: 6.5 7.1). Οη πξνηεηλόκελεο δηαηάμεηο θύηεπζεο είλαη 1.5m (επί ηεο γξακκήο) x 3mή 4m (κεηαμύ ησλ γξακκώλ) (ππθλόηεηεο θύηεπζεο: 200 θαη 160 θπηά / ζηξέκκα, αληίζηνηρα). Οη δηαζέζηκεο πνηθηιίεο ζηνλ Διιαδηθό ρώξν είλαη νη Viking θαη Nero, κε πξνηεηλόκελε ηελ πξώηε εμαηηίαο ηνπ αλζεθηηθόηεξνπ ραξαθηήξα ηεο ζε πςειέο ζεξκνθξαζίεο θαη ηνπ κεγέζνπο ησλ θαξπώλ ηεο. Η ώξηκε ειηθία θαξπνθνξίαο είλαη ηα 4 5 έηε θαη ε αλακελνκέλε παξαγσγή θαξπώλ είλαη 7 12 θηιά αλά θπηό. Σν απαηηνύκελν θιάδεπκα πξαγκαηνπνηείηαη θάζε 2 κε 3 έηε, θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ιήζαξγνπ, μεθηλώληαο από ην 3ν ή ην 4ν έηνο ηνπ θπηνύ, ζηνρεύνληαο ζηελ αλαλέσζε ησλ πιάγησλ βιαζηώλ θαξπνθνξίαο, ζηνλ θαιύηεξν αεξηζκό θαη ζηελ θαιύηεξε έθζεζε ζηνλ ήιην ηνπ εζσηεξηθνύ ηεο θόκεο. Η αξώληα είλαη ηδηαηηέξσο αλζεθηηθή ζηνλ παγεηό, ελώ αληεπεμέξρεηαη ρσξίο πξνβιήκαηα ζηηο πςειέο ζεξκνθξαζίεο ηνπ θαινθαηξηνύ όηαλ είλαη αξδεπόκελε κε ην ζύζηεκα ηεο ζηάγδελ άξδεπζεο. Σν θύιισκα ηεο αξώληαο είλαη ζθνύξν πξάζηλν, πνπ γίλεηαη ιακπεξό θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ θαινθαηξηνύ, ελώ γίλεηαη θόθθηλν ην θζηλόπσξν πξηλ πέζεη. Η ζπγθνκηδή ησλ θαξπώλ (δηάκεηξνο 1 1.5 εθαηνζηώλ, BRIX ( Bx) 16-22%) γίλεηαη κεραληθά (πξνζαξκνγή κεραλώλ ζπιινγήο κύξηηινπ ρσξίο ηδηαίηεξα πξνβιήκαηα όζν αθνξά ζηελ αθεξαηόηεηα ησλ θαξπώλ) ή κε ηα ρέξηα. Δηθόλα 1: Παξάδεηγκα θύηεπζεο αιιά θαη ζπγθνκηδήο. 13
Φύηεπζε: Α λ πθίζηαηαη άξδεπζε θαη ιίπαλζε κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί νπνηαδήπνηε επνρή ηνπ ρξόλνπ. Ωζηόζν ηδαληθόηεξε πεξίνδνο γηα ηελ θύηεπζε είλαη λσξίο ηελ άλνημε ή λσξίο ην θζηλόπσξν. Η άξδεπζε είλαη απαξαίηεηε γηα ηελ εγθαηάζηαζε ηνπ θπηνύ. Αξγά ην θζηλόπσξν επίζεο είλαη κηα θαιή επνρή γηα θύηεπζε θαζώο δίλεη ην ρξόλν ζην θπηό λα αλαπηύμεη ηηο ξίδεο ηνπ. Γπκλόξηδα θπηά :Σα γπκλόξηδα θπηά αξώληαο θπηεύνληαη από ηα ηέιε Ννεκβξίνπ έσο ηα ηέιε Φεβξνπαξίνπ. Η αξώληα είλαη έλα θπηηθό είδνο ην νπνίν είλαη απόιπηα πξνζαξκνζκέλν ζε ζπλζήθεο ρακειώλ ζεξκνθξαζηώλ νπόηε δελ αληηκεησπίδεη ηδηαίηεξα πξνβιήκαηα από ηηο ρακειέο ζεξκνθξαζίεο ηνπ ρεηκώλα. Γελ ζπλίζηαηαη ε θύηεπζε γπκλόξηδσλ θπηώλ κεηά ηα ηέιε Φεβξνπαξίνπ / αξρέο Μαξηίνπ δηόηη ειινρεύεη ν θίλδπλνο ππό ηελ επίδξαζε πςειώλ ζεξκνθξαζηώλ λα έρνπκε πξόσξε αλάπηπμε βιάζηεζεο εηο βάξνο ηεο αλάπηπμεο θαη ηεο επηηπρνύο εγθαηάζηαζεο ζην εδαθηθό ππόζηξσκα ηνπ ξηδηθνύ ζπζηήκαηνο, κε ζπλέπεηα αλεπηηπρή εγθαηάζηαζε ηνπ νπσξώλα. Πξηλ ηε θύηεπζε: 1.Δδαθνινγηθή εξγαζηεξηαθή εμέηαζε θαη εμέηαζε κηθξνβηαθήο ζύζηαζεο εδάθνπο, 2.ρεδίαζε ππθλόηεηαο θύηεπζεο (1.5m x 3m / 1.5m x 3.5m / 1.5m x 4m) θαη δηάλνημε ιάθθσλ θύηεπζεο (βάζνο: 35 cm, πιάηνο: 30 35 cm). Τα βήματα που ακολουθούνται κατά τη υύτευση είναι τα παρακάτω: 1. Γηάλνημε ιάθθνπ θύηεπζεο. 2. Πξνζζήθε κίγκαηνο ηύξθεο (όρη εκπινπηηζκέλε κε ηρλνζηνηρεία) ή νξγαλνρνπκηθνύ ιηπάζκαηνο θαη θσζθόξνπ (ζπζηαηηθό επί ηνηο εθαηό βηνινγηθνύ ιηπάζκαηνο) ζηε βάζε ηνπ ιάθθνπ (αλάινγα κε ηηο θαηεπζπλόκελεο νδεγίεο εγθαηάζηαζεο θαη ηα απνηειέζκαηα ησλ εξγαζηεξηαθώλ αλαιύζεσλ). 3. Πξνζζήθε 3 4 δάρηπια εδαθηθνύ ππνζηξώκαηνο (ρώκα από ηε δηάλνημε ηνπ ιάθθνπ θύηεπζεο). 4. Δκβάπηηζε ησλ θπηώλ ζην αηώξεκα ησλ θνληδίσλ ηνπ γέλνπο Trichoderma. 5. Κιάδεκα ησλ ξηδώλ. Δηθόλα 1: Δγθαηάζηαζε θπηώλ αξώληαο λεαξήο ειηθίαο 14
6. Σνπνζέηεζε ηνπ θπηνύ ζην ιάθθν θύηεπζεο δείρλνληαο ηδηαίηεξε πξνζνρή ζηελ θαηεύζπλζε ησλ ξηδώλ πηέδνληαο παξάιιεια ην έδαθνο ώζηε λα έρνπκε πιήξε επαθή εδαθηθνύ ππνζηξώκαηνο θαη ξηδώλ. 7. Γεκηνπξγία πςώκαηνο εδαθηθνύ ππνζηξώκαηνο γύξσ από ηελ πεξηνρή ηνπ ιαηκνύ ζηνρεύνληαο ζηελ απνθπγή θαηαθξάηεζεο λεξνύ. 8. Πόηηζκα ησλ θπηώλ. Ο Ήιηνο: Α λαπηύζεηαη θαιύηεξα θαη γξεγνξόηεξα ζε πεξηνρέο κε πινύζηα ειηνθάλεηα αιιά κπνξεί θαη λα αλαπηπρζεί αξθεηά θαιά θαη ζε πεξηνρέο κε κεησκέλε ειηνθάλεηα. Η άξδεπζε: Θ α πξέπεη λα πξαγκαηνπνηείηαη κηα ή δύν θόξεο, ίζσο θαη ηξείο αλ ε ζεξκνθξαζίεο είλαη πςειέο, ηελ εβδνκάδα είηε κε ζηάγδελ άξδεπζε(ηάγδελ άξδεπζε κπνξεί λα δηαηεξήζεη θαιά επίπεδα πγξαζίαο ζην ξηδηθό ζύζηεκα ηνπ θπηνύ), θαηάθιηζε, ειεγρόκελε θαηάθιηζε ή θαη κε αξδεπηηθά θαλάιηα. Δίλαη απαξαίηεηε ε άξδεπζε ησλ θπηώλ θαηά ηνπο ζεξηλνύο κήλεο θαη ζε πεξηόδνπο κε αλέκνπο. Η άξδεπζε επίζεο πξέπεη λα γίλεηαη ηζνξξνπεκέλα γηα ηελ θαιύηεξε αλάπηπμε ηνπ θπηνύ, ε έιιεηςε λεξνύ ζε θπηά όπνπ παξάγνπλ θξνύηα είλαη θξίζηκνο παξάγνληαο θαζώο κπνξεί λα κεησζεί ε απόδνζε ζηελ παξαγσγή θαξπώλ αιιά θαη ην κέγεζνο απηώλ. Σν ρώκα πξέπεη λα δηαηεξείηαη πγξό ηδηαίηεξα ηα πξώηα δύν έηε αθόηνπ θπηεπηεί ζηελ ηειηθή ηνπ ζέζε. Γηα δηαηήξεζε ησλ επηζπκεηώλ επηπέδσλ εδαθηθήο πγξαζίαο γηα κεγαιύηεξα ρξνληθά δηαζηήκαηα κπνξεί λα εθαξκνζηεί ζηε γξακκή θύηεπζεο έλα παρύ επίζηξσκα από θύιια κε ηαπηόρξνλε θαηαζηαιηηθή δξάζε ελαληίνλ ησλ δηδαλίσλ (πςειόηεξε απνηειεζκαηηθόηεηα θαη απηνκαηνπνίεζε εθαξκνγήο επηηπγράλεηαη κε ηε ρξήζε εηδηθώλ πηζηνπνηεκέλσλ πιηθώλ εδαθνθάιπςεο). Δηθόλα 2:Παξάδεηγκα ζηάγδελ άξδεπζεο 15
Πνιιαπιαζηαζκόο: Ο πνιιαπιαζηαζκόο γίλεηαη κε εύθνιν ηξόπν, είηε από ηνπο θαξπνύο, είηε από κνζρεύκαηα (από λεαξά θιαδηά). Ο ηαρύηεξνο θαη απνηειεζκαηηθόηεξνο ηξόπνο αλαπαξαγσγήο είλαη ε ζπνξά. Οη θαξπνί (ζπόξνη) κπνξνύλ λα απνζεθεπηνύλ ζε πγξό πεξηβάιινλ θαη ζε ςπγεία (ζηνπο 2ν C) γηα δηάζηεκα ηξηώλ κελώλ. Η ζπνξά γίλεηαη ζηε δηάξθεηα ησλ ρεηκεξηλώλ κελώλ θαη ε θύηξσζε ζα αξρίζεη ζε δηάζηεκα 1-3 κελώλ κεηά ηε ζπνξά, όηαλ ε ζεξκνθξαζία μεπεξάζεη ηνπο 15ν C (Απξίιηνο). Η αλαπαξαγσγή ησλ θπηώλ Δηθόλα 1: Καξπνί ώξηκνη έηνηκνη γηα ζπγθνκηδή κπνξεί λα γίλεη θαη κε κνζρεύκαηα (επαγγεικαηηθέο θπηεύζεηο / παλνκνηόηππνη απόγνλνη / αλάγθε ύπαξμεο κεηξηθώλ θπηεηώλ) δηόηη επηηπγράλεηαη εύθνια, είηε ζε εμσηεξηθέο ζπλζήθεο (από λεαξά θιαδηά ηε ζεξηλή πεξίνδν, Ινύιηνο Αύγνπζηνο) είηε ζε ζπλζήθεο ζεξκνθεπίνπ κε ζηαζεξή ζεξκνθξαζία θαη πγξαζία/πδξνλέθσζε (από λεαξά θιαδηά ηε ρεηκεξηλή πεξίνδν). 16
Υξνλνιόγην βιαζηηθώλ ζηαδίσλ θαιιηεξγεηηθώλ εξγαζηώλ: Έλαξμε βιαζηηθήο πεξηόδνπ - Φπηνπξνζηαζία: αξρέο Μαξηίνπ, Έληνλε αλάπηπμε λεαξήο βιάζηεζεο: Μάξηηνο Απξίιηνο, Άλζηζε - Φπηνπξνζηαζία: κέζα Μαΐνπ κέζα Ινπλίνπ, πγθνκηδή: αξρέο Απγνύζηνπ αξρέο επηεκβξίνπ, Δηθόλα 2: Αλάπηπμε λεαξώλ βιαζηώλ Πηώζε ζπγθνκηδή θύιισλ: Οθηώβξηνο Ννέκβξηνο, Δγθαηάζηαζε λέσλ νπσξώλσλ: Ννέκβξηνο Γεθέκβξηνο, Φεβξνπάξηνο Μάξηηνο, Λίπαλζε ηκεκαηηθή θαηά ηηο πεξηόδνπο: Δγθαηάζηαζε, Φεβξνπάξηνο Μάξηηνο, Μάηνο Ινύληνο, Κιάδεπκα Υεηκεξηλή θπηνπξνζηαζία: Φεβξνπάξηνο. Θα πξέπεη λα επηζεκαλζεί πσο νη ζπγθεθξηκέλεο πεξίνδνη είλαη κεηαβιεηνί εμαξηώκελνη άκεζα από ηηο εδαθνθιηκαηηθέο ζπλζήθεο ηεο πεξηνρήο εγθαηάζηαζεο ησλ γεσξγηθώλ εθκεηαιιεύζεσλ. Δπηπξόζζεηα, νη πεξίνδνη ιίπαλζεο θαη θπηνπξνζηαζίαο είλαη άκεζα εμαξηώκελεο από ηα απνηειέζκαηα ησλ εξγαζηεξηαθώλ αλαιύζεσλ θαη επηζθνπήζεσλ ησλ νπσξώλσλ όπσο επίζεο θαη από ην ηζηνξηθό ησλ θηεκάησλ, εηδηθά όηαλ πξόθεηηαη γηα λενεγθαηεζηεκέλεο εθκεηαιιεύζεηο. 17
πγθνκηδή επεμεξγαζία Aronia melonocarpa- Γενικό Μέρος Η ζπγθνκηδή ησλ θαξπώλ ηεο αξώληαο γηα ηελ Διιάδα γίλεηαη ρεηξσλαθηηθά από ηνλ Αύγνπζην έσο ηα κέζα επηεκβξίνπ. Οη θαξπνί δηαηεξνύληαη λσπνί ζε ςπγεία (2 C) γηα δηάζηεκα ηξηώλ κελώλ θαη πσινύληαη σο λσπνί ή δηαηεξνύληαη ζε θαηαςύθηεο γηα κεγάια ρξνληθά δηαζηήκαηα θαη πσινύληαη σο θαηεςπγκέλνη. Δπηπιένλ, νη θαξπνί αθνύ απνμεξαζνύλ, κπνξνύλ λα πσιεζνύλ ζε κνξθή ζηαθίδαο. Δπίζεο, νη θαξπνί κπνξνύλ λα κεηαπνηεζνύλ ζε εκπνξεύζηκα πξντόληα πςειήο πξνζηηζέκελεο αμίαο θαη νηθνλνκηθήο ζεκαζίαο, όπσο καξκειάδεο, ρπκνύο, ζηξόπη ή θξαζί. ζεκαληηθό νηθνλνκηθό όθεινο κπνξεί πξνθύςεη κε ηελ κεηαηξνπή ησλ εθρπιηζκάησλ ησλ θαξπώλ αξώληαο ζε θαξκαθεπηηθέο νπζίεο γηα ηελ θαηαπνιέκεζε πνιιώλ αζζελεηώλ. Δπηζεκαίλεηαη όηη ν πξώηνο Ρώζνο αζηξνλαύηεο/γθαγθάξηλ ρξεζηκνπνίεζε ζθεπάζκαηα ηεο αξώληαο γηα πξνζηαζία από ηελ θνζκηθή θαη ξαδηελεξγό αθηηλνβνιία ηνπ ζύκπαληνο. Απνδόζεηο ήκεξα, ζε δηεζλέο επίπεδν νη εθηάζεηο πνπ θαιιηεξγνύληαη κε αξώληα δελ είλαη κεγάιεο, αλ θαη ε δήηεζε ζε θαξπνύο θαη κεηαπνηεκέλα πξντόληα απμάλεηαη κε γεσκεηξηθή πξόνδν. α θπηά, όηαλ θπηεύνληαη ζε απνζηάζεηο 3 x 2 κ. είλαη 160 αλά ζηξέκκα. Όηαλ ζην αγξόθηεκα ηεξεζνύλ νη απαηηνύκελεο θαιιηεξγεηηθέο θξνληίδεο (απνκάθξπλζε αληαγσληζηηθήο βιάζηεζεο, πόηηζκα θαηά ηελ ζεξηλή πεξίνδν, θιάδεκα ησλ μεξώλ θιαδηώλ ηνπ θπηνύ θαη εκπινπηηζκόο κε θνπξηά), κεηά από ηξία έηε (όηαλ ηα αξρηθά θπηάξηα πνπ θπηεύηεθαλ είλαη ειηθίαο ηξηώλ εηώλ), ε παξαγσγή είλαη πςειή. Η απόδνζε ζε θαξπνύο θαηά κέζν όξν θπκαίλεηαη ζηα 10 θηιά/θπηό, ήηνη 1.600 θηιά/ζηξέκκα. Οη ηηκέο πώιεζεο ησλ θαξπώλ ηεο αξώληαο ζηελ δηεζλή αγνξά (Δπξώπε, Ακεξηθή, Ρσζία, θιπ) θπκαίλνληαη από 4-6 επξώ/θηιό νη λσπνί θαη 5-7 επξώ/θηιό νη θαηεςπγκέλνη. Οη ρπκνί από 7-8 επξώ/ιίηξν, ην ιηθέξ από 10-20 επξώ/ιίηξν θαη ην θξαζί από 15-30 επξώ/ιίηξν. 18
Δρζξνί θαη αζζέλεηεο: Aronia melonocarpa- Γενικό Μέρος Η αξώληα ε κειαλόθαξπε είλαη έλα θαιιηεξγνύκελν θπηηθό είδνο ην νπνίν εκθαλίδεη κεγάιν βαζκό αλζεθηηθόηεηαο ζε πξνζβνιέο εληόκσλ θαη θπηνπαζνγόλσλ κπθήησλ. Σα ζπγθεθξηκέλα δεδνκέλα θπηνπξνζηαζίαο πξνέθπςαλ από ηξηεηή πεηξακαηηθή έξεπλα θαη από επηζθνπήζεηο εκπνξηθώλ γεσξγηθώλ εθκεηαιιεύζεσλ αξώληαο ηελ ηειεπηαία δηεηία. Η ζπρλόηεηα εκθάληζεο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ πξνβιεκάησλ ήηαλ, ζηηο πεξηζζόηεξεο ησλ πεξηπηώζεσλ, ζπνξαδηθή - όζν αθνξά ζηηο θπζηθέο κνιύλζεηο θαη όρη ζηα Δηθόλα 1: Πεγή plantdirect.blogspot.gr πεηξακαηηθά δεδνκέλα. Η αληηκεηώπηζή ηνπο, δε, ήηαλ έγθαηξε άκεζε θαη απηό νθείιεηαη ζηελ άξηζηε ζπλεξγαζία ηνπ ζπλόινπ ηεο νκάδαο παξαγσγώλ θαζώο θαη ζηηο επηζθνπήζεηο ησλ αγξώλ από άξηηα θαηαξηηζκέλν πξνζσπηθό θπηνπξνζηαζίαο, ην νπνίo πξόηεηλε κέηξα θπηνπξνζηαζίαο εμεηδηθεπκέλα θαηά πεξίπησζε ζπκβαηά κε ηε ινγηθή ηεο θαιιηέξγεηαο κε κεησκέλν θόζηνο παξαγσγήο ζηα πιαίζηα ηνπ πηζηνπνηεκέλνπ Βηνινγηθνύ κνληέινπ θαιιηέξγεηαο. Πην Δηθόλα 2: Πεγή plantdirect.blogspot.gr ζπγθεθξηκέλα, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δεδνκέλεο πεξηόδνπ αληηκεηώπηζαλ πξνβιήκαηα πξνζβνιώλ από κπδεηηθά έληνκα (αθίδεο, ηίγξεο αριαδηάο). Οη ζπγθεθξηκέλεο 19
πξνζβνιέο αληηκεησπίζηεθαλ κε εμαπόιπζε πξνζηαζία ησλ θπζηθώλ ερζξώλ ηνπο (σθέιηκα έληνκα) θαη κε εθαξκνγέο ζθεπαζκάησλ ζπκβαηώλ κε ηε Βηνινγηθή γεσξγία (όπνπ ε πίεζε ησλ πξνζβνιώλ ήηαλ απμεκέλε). Καηά ηε δηάξθεηα ηεο πεξηόδνπ από ηελ άλζηζε έσο ηελ θαξπόδεζε θαη ηελ ζηαδηαθή σξίκαλζε ησλ θαξπώλ εκθαλίζηεθαλ πξνζβνιέο από: θπιινθάγεο πξνλύκθεο ιεπηδόπηεξσλ θαη θνιεόπηεξσλ, εκίπηεξα ηνπ γέλνπο Halyomorpha, θνιεόπηεξα ηνπ γέλνπο Lytta ηα νπνίa εκθάληζαλ ηδηαίηεξε πξνηίκεζε ζηα άλζε ησλ θπηώλ, μπιινθάγα Δηθόλα 1:Πεγή plantdirect.blogspot.gr ιεπηδόπηεξα, πξνζβνιέο εληόκσλ ηνπ είδνπο Grapholita packardi ζε θαξπνύο, πξνζβνιέο κπθήησλ ηνπ γέλνπο Entomosporiumθαη Gymnosporangium, πξνζβνιέο κπθήησλ ηνπ γέλνπο Phytophthora (ζε θπηά ζηα νπνία δελ είρε πξνεγεζεί εθαξκνγή απνκνλώζεσλ κπθήησλ ηνπ γέλνπο Trichoderma). απηό ην ζεκείν αμίδεη λα ζεκεηώζνπκε πσο - σο απνηέιεζκα ηνπ απνηθηζκνύ ηνπ ξηδηθνύ ζπζηήκαηνο ησλ θπηώλ αξώληαο κε απνκνλώζεηο ηνπ γέλνπο Trichoderma - απνθεύρζεθαλ πξνζβνιέο από εδαθνγελείο θπηνπαζνγόλνπο κύθεηεο (Armillaria mellea, Verticillium dahliae,pythium spp., Phytophthora spp., Rhizoctonia solani). Απηό είρε ζαλ ζπλέπεηα ηελ απξόζθνπηε αλάπηπμε ησλ λεαξώλ θπηώλ θαη ηελ επηηπρή εγθαηάζηαζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ γεσξγηθώλ εθκεηαιιεύζεσλ. 20
ΛΙΠΑΝΗ: Ό ζν αθνξά ζηε ιίπαλζε ησλ θπηώλ - ηελ ηειεπηαία ηξηεηία - έρνπλ εγθαηαζηαζεί πεηξακαηηθνί νπσξώλεο κε ζθνπό ησλ πξνζδηνξηζκό ησλ αλαγθώλ ηνπο ζε κάθξν θαη κηθξνζηνηρεία θαη ηε βειηηζηνπνίεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ιίπαλζεο ζε ζπλάξηεζε ησλ εξγαζηεξηαθώλ αλαιύζεσλ εδάθνπο θαη ηεο ειηθίαο βιαζηηθνύ ζηαδίνπ ησλ θπηώλ. Σα ζπγθεθξηκέλα πεηξακαηηθά δεδνκέλα ζπλδπαδόκελα κε κνληέια ιίπαλζεο ηα νπνία πξνκεζεπζήθακε από εξεπλεηηθά θέληξα ρσξώλ πνπ παξαδνζηαθά θαιιηεξγείηαη ε αξώληα καο δίλεη ηε δπλαηόηεηα λα Δηθόλα 1: Λίπαζκα θσζθόξνπ πξνηείλνπκε ζπγθεθξηκέλν πξόγξακκα ιίπαλζεο πξνζαξκνδόκελν κε ηηο εδαθνθιηκαηηθέο ζπλζήθεο ησλ θαηά πεξίπησζε πεξηνρώλ εγθαηάζηαζεο. Δπηπξόζζεηα, ν απνηθηζκόο ηνπ ξηδηθνύ ζπζηήκαηνο ησλ θπηώλ κε ζπκβησηηθνύο κηθξννξγαληζκνύο έρεη, πιένλ, απνδεηρζεί πσο ζπκβάιιεη ζηελ πξνώζεζε ησλ βηνινγηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ αλάπηπμήο ηνπο. Η ιίπαλζε ζηελ θαιιηέξγεηα ηεο αξώληαο είλαη απαξαίηεηε. πληζηάηαη λα δίδεηαη θαηά ηελ θύηεπζε ησλ δελδξπιιίσλ ηεο αξώληαο κία κηθξή πνζόηεηα ελόο πιήξνπο ιηπάζκαηνο. Πεηξάκαηα ιηπάλζεσο ζηελ Δπξώπε έδεημαλ ηελ ζεκαζία πνπ έρεη ε ιίπαλζε ζηελ θαιιηέξγεηα ηεο αξώληαο. ε εδάθε κε κεγάιε πεξηεθηηθόηεηα ζε νξγαληθή νπζία, ζπληζηάηαη λα ρξεζηκνπνηνύληαη: ε νπξία, ην ππεξθσζθνξηθό θαη έλα θαιηνύρν ιίπαζκα. Οη πεηξακαηηζκνί πνπ δηελεξγήζεθαλ καο επέηξεςαλ λα αλαθαιύςνπκε όηη απηό ην θπηό είλαη αλεθηηθό ζηνλ αληαγσληζκό ησλ δηδαλίσλ πνπ είλαη πξνζαξκνζκέλα ζηα όμηλα εδάθε ή ζηα άιια δηδάληα. Δπνκέλσο δελ είλαη απαξαίηεην λα ρξεζηκνπνηήζεη θαλείο θάπνηα κέζα ειέγρνπ ησλ δηδαλίσλ. 21
Η θαηάζηαζε Παλειιαδηθά Π αλειιαδηθά νη θαιιηεξγεηέο αξώληαο (πεξζηλέο θαη πξνγξακκαηηζκέλεο θεηηλέο θπηεύζεηο) αξηζκνύλ ηνπο 52 (ζπλνιηθή θαιιηεξγνύκελε έθηαζε πεξίπνπ 350 ζηξεκκάησλ). απηνύο πξόθεηηαη λα πξνζηεζνύλ θαη θάπνηνη από ηνπο 70 θαη πιένλ παξαγσγνύο (Παλειιαδηθά) νη νπνίνη βξίζθνληαη ζην ζηάδην αμηνιόγεζεο θηεκάησλ θαη ζπλνιηθήο επέλδπζεο. Σν ζύλνιν ησλ ζπγθεθξηκέλσλ παξαγσγώλ δέρνληαη ππεξεζίεο θαηεπζπλόκελσλ γεσξγηθώλ πξαθηηθώλ από άξηηα εμεηδηθεπκέλν γεσπνληθό πξνζσπηθό. Δπηπξόζζεηα, έρνπλ ήδε μεθηλήζεη δξάζεηο όπσο ε δεκηνπξγία ελόο εηαηξηθνύ ζρήκαηνο (θαη όρη ζπλεηαηξηζκνύ) κε ζηόρν ηελ πιήξε θαζεηνπνίεζε ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο, κε έκθαζε ζηε δεκηνπξγία κνλάδνο κεηαπνίεζεο (Βηνκεραληθή πεξηνρή Καηεξίλεο), αγνξά κεραλεκάησλ ζπιινγήο θαξπώλ θ.η.ι.. Παξαγσγή ζηνλ θόζκν: Δπξώπε Η αξώληα έρεη αλαπηπρζεί σο εκπνξηθή θαιιηέξγεηα κνύξσλ ζηηο πεξηζζόηεξεο ρώξεο ηεο Αλαηνιηθήο Δπξώπεο από ην 1950. Μεγάιεο θιίκαθαο εκπνξηθή θαιιηέξγεηα ηεο αξώληαο μεθίλεζε ζηε νβηεηηθή Έλσζε ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1940 σο έλα κέζν γηα ηελ παξαγσγή δηθή ηνπο πεγή βηηακίλεο C θαη έθηαζε 43.984 ζηξέκκαηα ην 1984 (Kask, 1987). ύκθσλα κε ην πνισληθό Τπνπξγείν Γεσξγίαο θαη Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο ζηε Βαξζνβία, ππήξραλ 11.119 ζηξέκκαηα ζηελ Πνισλία ην 2004. Έλα ρξόλν αξγόηεξα ν αξηζκόο είρε απμεζεί ζε 12.355 ζηξέκκαηα. Μία πνισληθή εηαηξεία πνύιεζε κόλν 40.000 ηόλνπο ρπκνύ αξώληαο (Kampuse θαη Kampuss, 2006).Η Midwest Aronia Association ζρεκαηίζηεθε επίζεκα ην 2009 σο κε θεξδνζθνπηθόο νξγαληζκόο. Ο κνλαδηθόο ζθνπόο είλαη λα δηεξεπλήζεη, λα βειηηώζεη θαη λα πξνσζήζεη όιεο ηηο πηπρέο ηεο απμαλόκελεο αξώληαο. Η έλσζε έρεη επηθεληξσζεί ζηελ αλάπηπμε ελόο δηθηύνπ ησλ θαιιηεξγεηώλ θαη εηαίξνπο γηα ηελ πξνώζεζε ηεο αξώληαο θαζώο θαη ηε ζπγθέληξσζε ηεο παξαγσγήο, ηεο εκπνξίαο, θαζώο θαη πόξνπο δηαρείξηζεο ησλ γεσξγηθώλ εθκεηαιιεύζεσλ γηα ηνπο ειαηνθαιιηεξγεηέο κέιε ηεο (Midwest Aronia Association, 2012).ηνλ θόζκν θαιιηεξγνύληαη 54.000 ζηξέκκαηα ζηελ Ρσζία αιιά θαη ζε κηθξόηεξεο εθηάζεηο ζηνλ Καλαδά θαη ηελ Ακεξηθή.. 22
ΠΔΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΜΔΡΟ 23
Δηζαγσγή Σ ν θπηηθό είδνο Aronia melanocarpa θαηάγεηαη από πεξηνρέο ηεο Βνξείνπ Ακεξηθήο (Βόξεηεο Η.Π.Α. Νόηηνο Καλαδάο). ηελ Δπξώπε εηζήρζε ηελ επνρή ηνπ δεύηεξνπ παγθνζκίνπ πνιέκνπ θαη άξρηζε λα θαιιηεξγείηαη ζηηο βνξεηναλαηνιηθέο Δπξσπατθέο ρώξεο θαη ζηε Ρσζία. Σα ηειεπηαία ρξόληα ε θαιιηέξγεηα ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ θπηηθνύ είδνπο επαλαθηά ην «ρακέλν έδαθνο» θαη ζηηο δύν Ηπείξνπο θαιύπηνληαο πεδηλέο, παξάθηηεο, εκηνξεηλέο θαη νξεηλέο πεξηνρέο, εμαηηίαο ηνπ ηζρπξνύ πξνθίι πξνζαξκνζηηθόηεηαο ζε Δηθόλα 1: Ώξηκνη θαξπνί αξώληαο. πνηθηιία εδαθνθιηκαηηθώλ ζπλζεθώλ θαη ηεο ηδηαίηεξα πςειήο δηαηξνθηθήο αμίαο ησλ πξντόλησλ ηεο. Η αξώληα είλαη έλαο θπιινβόινο ζάκλνο κε ραξαθηεξηζηηθή πιεπξηθή αλάπηπμε. Καιιηεξγείηαη γηα ηελ παξαγσγή ησλ θαξπώλ αιιά θαη ησλ θύιισλ ηεο, ηα νπνία ζπιιέγνληαη ιίγν πξηλ ηελ πηώζε ηνπο, απνμεξαίλνληαη θαη ρξεζηκνπνηνύληαη σο αθέςεκα. Οη θαξπνί ηεο είλαη εκπνξεύζηκνη σο λσπνί, θαηεςπγκέλνη θαη απνμεξακέλνη. Σα πξντόληα κεηαπνίεζεο ησλ θαξπώλ αξώληαο είλαη πεξηδήηεηα θαη δηαθξίλνληαη ζε πξντόληα βηνκεραληώλ ηξνθίκσλ - πνηώλ (ρπκνί, καξκειάδεο, ελεξγεηαθά ξνθήκαηα, ιηθέξ, θξαζί), ζε πξντόληα θαξκαθεπηηθώλ βηνκεραληώλ (έιαηα, βηηακηλνύρα ζθεπάζκαηα, ζπκπιεξώκαηα δηαηξνθήο θ.α.) θαη ζε πξντόληα βηνκεραληώλ παξαγσγήο θαιιπληηθώλ νπζηώλ (αληηγπξαληηθέο θξέκεο, νξνί θ.α.).η θαιιηέξγεηα ηνπ θπηηθνύ είδνπο Aronia melanocarpa απνηειεί κηα θαηλνηόκν θαιιηέξγεηα, όζν αθνξά ζηελ Διιεληθή γεσξγία, κε απνηέιεζκα λα απαηηείηαη ζπληνληζκέλε έξεπλα κε ζηόρν ηνλ πξνζδηνξηζκό θαη ε βειηηζηνπνίεζε ησλ θαιιηεξγεηηθώλ πξαθηηθώλ ζε βηνινγηθά ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο. Η παξνύζα εξεπλεηηθή πξνζπάζεηα επηθεληξώζεθε ζηελ αμηνιόγεζε ηξηώλ απνκνλώζεσλ ηνπ γέλνπο Trichoderma, πνπ αλήθνπλ ζηα είδε Trichoderma harzianum θαη Trichoderma asperellum, κε βάζε ηελ επίδξαζή ηνπο ζε ζπγθεθξηκέλα βηνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά αλάπηπμεο θπηώλ αξώληαο. 24
Γεληθά 25
Τιηθά Μέζνδνη Μηθξννξγαληζκνί - Καιιηέξγεηα - Παξαγσγή κνιύζκαηνο - Δθαξκνγή: Trichoderma asperellum B1, T. harzianum B2, T. harzianum B3, Malt extract (10 εκέξεο, 22 ν C, ζθνηάδη), πγθνκηδή θνληδίσλ κε ηε βνήζεηα λεξνύ - θηιηξάξηζκα ησλ κπθειίσλ, Ρύζκηζε ζπγθέληξσζεο κε ηε βνήζεηα αηκαηνθπηηαξόκεηξνπ ζηελ ηηκή 10 5 con ml -1, Πξνζζήθε 1ml αησξήκαηνο θνληδίσλ ζε 500 ml Czapek broth medium, Δπώαζε: 15 εκέξεο, αλαθηλνύκελνο επσαζηήξαο (110 rpm), 25 o C, ζθνηάδη, Ρύζκηζε ζπγθέληξσζεο κε ηε βνήζεηα αηκαηνθπηηαξόκεηξνπ ζηελ ηηκή 10 7 con ml -1, Γόζε εθαξκνγήο: 50 ml πδαηηθνύ αησξήκαηνο θνληδίσλ ηνπ θαζελόο βηνινγηθνύ παξάγνληα (10 7 cfu ml -1 ) ζε 900 ml λεξνύ (+1% methyl cellulose) γηα ηελ εκβάπηηζε 120 θπηώλ αξώληαο (ηειηθή ζπγθέληξσζε θνληδίσλ 0.5 x 10 6 cfu ml -1 ), Δθαξκνγή σο κίγκα: ηζνκεξή θαη όγθν αησξήκαηα ησλ βηνινγηθώλ παξαγόλησλ ζε ηειηθό όγθν50 ml πδαηηθνύ αησξήκαηνο θνληδίσλ (10 7 cfu ml -1) ζε 900 ml λεξνύ (+1% methyl cellulose) γηα ηελ εκβάπηηζε 120 θπηώλ αξώληαο (ηειηθή ζπγθέληξσζε θνληδίσλ 0.5 x 10 6 cfu ml -1 ), Δθαξκνγή ζηα θπηά: εκβάπηηζε ηνπ ξηδηθνύ ζπζηήκαηνο γηα 10 ιεπηά θαη άκεζε κεηαθύηεπζε. 26
Φπηηθό πιηθό: Φπηά αξώληαο / Aronia melanocarpa cv. Viking (ξηδνβνιεκέλα θπιινθόξα κνζρεύκαηα κεηά ηε δηαδηθαζία ηεο ζθιεξαγώγεζεο) Μεηαθύηεπζε ζε ζεη από πιαζηηθά γιαζηξάθηα (20x) κε ηύξθε (kekkila) ζην ζεξκνθήπην θαη αλάπηπμε γηα 30 εκέξεο (Θ = 25 30 ν C, RH> 80%) Υεηξηζκνί: Μεηξήζεηο Δπεμεξγαζία δεδνκέλσλ: Βηνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά αλάπηπμεο: 1 κέηξεζε (30 εκέξεο κεηά ηε κεηαθύηεπζε) (Bardas et al., 2009), Γεηγκαηνιεςίεο γηα αμηνιόγεζε απνηθηζκνύ ξηδηθνύ ζπζηήκαηνο: 2, 7, 15 θαη 30 εκέξεο κεηά ηε κεηαθύηεπζε (Bardas et al., 2009), Γεηγκαηνιεςία γηα αμηνιόγεζε απνηθηζκνύ ηύξθεο: 30 εκέξεο κεηά ηε κεηαθύηεπζε (Bardas et al., 2009), Σηαηηζηηθή επεμεξγαζία δεδνκέλσλ: (ANOVA, Fishers least significant difference (LSD), p=0.05. SPSS 17.0 (SPSS, Chicago, U.S.A.) 27
ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ Aronia melonocarpa- Γενικό Μέρος Απνηθηζκόο ξηδηθνύ ζπζηήκαηνο ηύξθεο (Δηθόλεο 1 θαη 2) Σην ζύλνιό ηνπο νη εθαξκνγέο ησλ βηνινγηθώλ παξαγόλησλ εκθάληζαλ αμηνζεκείσηε ηθαλόηεηα απνηθηζκνύ ηνπ ξηδηθνύ ζπζηήκαηνο ησλ θπηώλ αξώληαο θαη ηνπ ππνζηξώκαηνο αλάπηπμεο από ηηο πξώηεο κέξεο κεηά ηελ εθαξκνγή ηνπο. Τα δεδνκέλα πνπ παξνπζηάδνληαη ζηηο εηθόλεο 1 θαη 2 αλαδεηθλύνπλ ηε ρξεζηκόηεηα εθαξκνγήο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ κηθξννξγαληζκώλ όζν αθνξά ζηε «ζσξάθηζε» ηνπ λεαξνύ ξηδηθνύ ζπζηήκαηνο απέλαληη ζε εδαθνγελή θπηνπαζνγόλα. Δπηπξόζζεηα, ηα δεδνκέλα απνηθηζκνύ ηνπ ππνζηξώκαηνο αλάπηπμεο, θαλεξώλνπλ ηελ ηάζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ βηνπαξαγόλησλ λα απνηθίδνπλ ηε ξηδόζθαηξα δεκηνπξγώληαο, ζηαδηαθά, θαηαζηαιηηθέο εδαθηθέο ζπλζήθεο γηα ηελ επηβίσζε ησλ θπηνπαζνγόλσλ κπθήησλ ηνπ εδάθνπο. Δηδηθόηεξα, όζν αθνξά ζηε ζπγθξηηηθή αμηνιόγεζε κεηαμύ ησλ κεηαρεηξίζεσλ, θαίλεηαη πσο ε ζπλδπαζκέλε εθαξκνγή ησλ ηξηώλ βηνινγηθώλ παξαγόλησλ νδεγεί ζε θαηλόκελν ζπλεξγηζκνύ θαη, θαηά ζπλέπεηα, ζε πςειόηεξα πνζνζηά απνηθηζκνύ ξηδηθνύ ζπζηήκαηνο θαη ππνζηξώκαηνο αλάπηπμεο, ην ζπγθεθξηκέλν απνηέιεζκα είλαη ζε ζπκθσλία κε απνηειέζκαηα πξνεγνπκέλσλ εξεπλώλ, ζηηο νπνίεο ππνγξακκίδεηαη ε ζπλεξγηζηηθή δξάζε ζπλδπαζκέλσλ εθαξκνγώλ βηνινγηθώλ παξαγόλησλ θπηνπξνζηαζίαο (Bardas et al., 2009). Βηνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά αλάπηπμεο Οη κεηξήζεηο ησλ βηνινγηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ αλάπηπμεο ησλ θπηώλ έδεημαλ ππεξνρή ηεο ζπλδπαζκέλεο εθαξκνγήο γηα ην ζύλνιν ησλ βηνινγηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ πνπ κεηξήζεθαλ. Τα απνηειέζκαηα ησλ κεκνλσκέλσλ εθαξκνγώλ έδεημαλ πσο νη απνκνλώζεηο Trichoderma harzianum B2 θαη B3 επεξέαζαλ ζεηηθά ην μεξό βάξνο ησλ ξηδώλ θαη ησλ αξηζκό ησλ θύιισλ, ελώ ε απνκόλσζε T. asperellum B1 εκθάληζε απμεκέλεο ηηκέο μεξνύ βάξνπο βιαζηώλ θαη ξηδώλ, ζε ζύγθξηζε κε ηα θπηά ηνπ αξλεηηθνύ κάξηπξα. 28
Δηθόλα 1: Απνηθηζκόο ξηδηθνύ ζπζηήκαηνο θπηώλ αξώληαο. TaB1: Trichoderma asperellum B1, ThB2: T. harzianum B2, ThB2: T. harzianum B3. (ANOVA, Fishers least significant difference (LSD), p=0.05. SPSS 17.0) 29
Δηθόλα 2: Απνηθηζκόο ππνζηξώκαηνο αλάπηπμεο θπηώλ αξώληαο. TaB1: Trichoderma asperellum B1, ThB2: T. harzianum B2, ThB2: T. harzianum B3. (ANOVA, Fishers least significant difference (LSD), p=0.05. SPSS 17.0) 30
Δηθόλα 3 Δπίδξαζε εθαξκνγήο βηνινγηθώλ παξαγόλησλ ζε ζπγθεθξηκέλα βηνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά αλάπηπμεο θπηώλ αξώληαο. TaB1: Trichoderma asperellum B1, ThB2: T. harzianum B2, ThB2: T. harzianum B3. (ANOVA, Fishers least significant difference (LSD), p=0.05. SPSS 17.0) Δηθόλα 4 :Νεαξά θπηά (θπιινθόξα ξηδνβνιεκέλα κνζρεύκαηα) θαη ώξηκνη θαξπνί αξώληαο. 31
πκπεξάζκαηα Η εθαξκνγή ησλ ζπγθεθξηκέλσλ απνκνλώζεσλ ηνπ γέλνπο Trichoderma θαίλεηαη πσο κπνξεί λα απνηειέζεη κηα ζπκπιεξσκαηηθή θαιιηεξγεηηθή κέζνδν ζηνρεύνληαο ζηελ επηηπρεκέλε εγθαηάζηαζε θαη πξνώζεζε ηεο θαιιηέξγεηαο αξώληαο ζηελ Διιάδα, δηόηη: επηηπγράλνληαη πςειέο ηηκέο απνηθηζκνύ ξηδώλ θαη ππνζηξώκαηνο αλάπηπμεο, ζπκβάιιεη ζηελ πξνώζεζε ησλ βηνινγηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ αλάπηπμεο ησλ λεαξώλ θπηώλ, είλαη κηα απνηειεζκαηηθή κέζνδνο κε ζηόρν ηελ επηηπρή εγθαηάζηαζε γεσξγηθώλ εθκεηαιιεύζεσλ θπηώλ αξώληαο, ζπκβαηή κε ζπζηήκαηα Οινθιεξσκέλεο θαη Βηνινγηθήο Γηαρείξηζεο. 32
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ηιεθηξνληθή βηβιηνγξαθία: www.hort.net/profile/ros/arome/ www.plantdirect.blogspot.gr/2012/01/lack-chokberry.html www.plantdirect.blogspot.gr/2012/11/blog-post_20.html www.plantdirect.blogspot.gr/2012/09/blog-post_21.html www.plantdirect.blogspot.gr/2012/01/blog-post_27.html en.wikipedia.org/wiki/aronia www.agmrc.org/commodities_products/fruits/aronia-berriesprofile/ www.missouribotanicalgarden.org/gardens-gardening/yourgarden/plant-finder/plant-details/kc/j420/aroniamelanocarpa.aspx www.hort.net/profile/ros/arome/ www.antemisaris.gr/product.aspx?iid=12391 www.hort.uconn.edu/plants/a/aromel/aromel1.html www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17408071 33
Ξέλε Βηβιηνγξαθία: Tanaka,T.,Tanaka, A., 2001 nippon shokohim Kagaku, Kogaku Kaishi 48(8), 66. 606-610. Kedzierska, M.,Olas, B., Wachowkz., B., 2010 Plateles 877,pp, 1221-1227. Kokotkiewizz, A.,Jaremicz, Z., Luczkiewicx, M., 2010. Journal of medicinal food. Bussieres. J., Boudreau, S., Clement-Mathieu, G., Dansereau, B., Rochefort, L., 2008 Hort Science 43(2), 66 494-499. 34