Η ωµική ζώνη Ο σκελετός της ωµικής ζώνης Η ωµική ζώνη αποτελείται από την ωµοπλάτη, και την κλείδα. Επιπλέον το βραχιόνιο οστό, το στέρνο και οι πλευρές αποτελούν οστέινα τµήµατα που συµµετέχουν στις κινήσεις της ωµικής ζώνης όπως και στις κινήσεις του άνω άκρου σε σχέση µε τον κορµό. Τα οστά της ωµικής ζώνης (κλείδα και ωµοπλάτη) συντάσσονται µεταξύ τους µε την ακρωµιοκλειδική διάρθρωση και την κορακολειδική συνδέσµωση. Η ωµική ζώνη συνδέεται µπροστά µε τον κορµό µε την στερνοκλειδική διάρθρωση και µε το άνω άκρο µε τη γληνοβραχιόνια διάρθρωση ή κατ ώµον διάρθρωση. Συνδεσµολογία Αρθρώσεις ωµικής ζώνης Άρθρωση Συντασσόµενες επιφάνειες Είδος Σύνδεσµοι Κορακοκλειδική Κορακοειδής απόφυση ωµοπλάτης µε το Συνδέσµωση Έξω ή τραπε-ζοειδής, έσω ή κωνοειδής ακρωµιακό άκρο της κλείδας Ακρωµιοκλειδική Ακρωµιακό άκρο κλείδας ιάρθρωση Άνω και κάτω µε το έσω χείλος ακρωµίου Στερνοκλειδική Στερνικό άκρο κλείδας µε κλειδική εντοµή της λαβής του στέρνου Κατ ώµον ή Γληνοβραχιόνια διάρθρωση Αρθρικός θύλακος Κεφαλή του βραχιόνιου µε ωµογλήνη της ωµοπλάτης (επίπεδη) ιάρθρωση (εφιππιοειδής) ιάρθρωση (σφαιροειδής) ακρωµιοκλειδικός Πρόσθιος, οπίσθιος στερνοκλειδικός, πλευροκλειδικός, µεσοκλειδικός Κορακοραχιόνιος, άνω, µέσος και κάτω γληνο, εγκάρσιος Συνολικά η γληνοβραχιόνια διάρθρωση περιβάλλεται στη θέση χαλάρωσης από ένα ευρύ και χαλαρό αρθρικό θύλακο που είναι σε τάση κατά το άνω και σε χαλάρωση κατά το κάτω τµήµα του. Ο θύλακος είναι διπλός σε µέγεθος από την κεφαλή του βραχιόνιου και επιτρέπει αποµάκρυνση της κεφαλής του βραχιόνιου από την ωµογλήνη περισσότερο από 2cm. Η χαλαρότητα του θυλάκου είναι απαραίτητη για τη µεγάλη διαδροµή των αρθρικών επιφανειών αλλά προσφέρει µικρή σταθερότητα χωρίς την ενίσχυση των µυών και των συνδέσµων. Αυτού του είδους η µυϊκή και η συνδεσµική ενίσχυση είναι µειωµένη κατά το κάτω τµήµα του. Κινήσεις στην ωµική ζώνη Κινήσεις στην ωµοπλατοθωρακική διάρθρωση Οι κινήσεις της ωµοπλάτης από τη θέση ανάπαυσης είναι οι εξής: o Ανάσπαση: το περιφερικό άκρο της κλείδας και το ακρώµιο της ωµοπλάτης (ακρωµιοκλειδική διάρθρωση) κινούνται επάνω προς το αυτί κατά µήκος του θωρακικού τοιχώµατος. o Κατάσπαση: το περιφερικό άκρο της κλείδας και το ακρώµιο της ωµοπλάτης (ακρωµιοκλειδική διάρθρωση) κινούνται προς τα κάτω κατά µήκος του θωρακικού τοιχώµατος. o Απαγωγή: σε αυτή την κίνηση η ωµοπλάτη και η κλείδα κινούνται πρόσθια και το έσω χείλος της ωµοπλάτης κινείται 13-15 cm µακριά από τη µέση γραµµή (Σ.Σ.). Η κίνηση αυτή αναφέρεται επίσης ως πρόσθια προβολή ωµοπλάτης. o Προσαγωγή: η κλείδα και η ωµοπλάτη κινούνται προς τα πίσω και το έσω χείλος της ωµοπλάτης πλησιάζει τη µέση γραµµή (Σ.Σ.). Η κίνηση αναφέρεται και ως οπίσθια προβολή της ωµοπλάτης.
o o Άνω στροφή: είναι η κίνηση της ωµοπλάτης κατά την οποία η γληνοειδής κοιλότητα στρέφεται προς τα άνω και η κάτω γωνία της ωµοπλάτης γλιστράει έξω πλάγια και πρόσθια του θώρακα. Κάτω στροφή: εδώ η γληνοειδής κοιλότητα στρέφεται προς τα κάτω και η µέγιστη προς τα κάτω στροφή της ωµοπλάτης συµβαίνει όταν το άνω άκρο έρχεται σε θέση έκτασης και έσω στροφής. Κινήσεις στη γληνοβραχιόνια διάρθρωση Η γληνοβραχιόνια διάρθρωση έχει τρεις βαθµούς ελευθερία κίνησης και χαρακτηρίζεται ατοµικά και µηχανικά ως µια απλή τριαξονική άρθρωση. Οι βασικές κινήσεις που γίνονται σε αυτή την άρθρωση είναι: έκταση-κάµψη, απαγωγή-προσαγωγή, έξω-έσω στροφή. Μύες που δρουν στο σύµπλεγµα της ωµικής ζώνης Τραπεζοειδής µυς Έκφυση: Έσω τριτηµόριο άνω αυχενικής γραµµής και έξω ινιακό όγκωµα. Ακανθώδεις αποφύσεις των αυχενικών σπονδύλων (δια του αυχενικού σ.) και ακανθώδεις αποφύσεις των θωρακικών σπονδύλων. Κατάφυση: Άνω µοίρα (έξω τριτηµόριο της κλείδας). Μέση µοίρα (Ακρώµιο και ωµοπλατιαία άκανθα). Κάτω µοίρα (Έσω άκρο ωµοπλατιαίας άκανθας). Προσαγωγή της ωµοπλάτης (όλες οι µοίρες) Ανύψωση ωµοπλάτης (άνω και µέση µοίρα) Κατάσπαση της ωµοπλάτης (κάτω µοίρα) Στροφή της ωµοπλάτης (άνω και κάτω µοίρα) Συνολική δράση του τραπεζοειδή µυ Σε µονόπλευρη δράση ο µύς στρέφει την ωµοπλάτη προς τα πάνω, ανυψώνει και προσάγει την ωµοπλάτη, εκτείνει την κεφαλή και τον αυχένα µε στροφή προς την αντίθετη πλευρά Σε αµφοτερόπλευρη δράση εκτείνει την αυχενική και θωρακική µοίρα της σσ Ανελκτήρας της ωµοπλάτης Έκφυση: Με τενόντια οδοντώµατα από τις εγκάρσιες αποφύσεις των 4 πρώτων αυχενικών σπονδύλων και από τα οπίσθια φύµατα των εγκάρσιων αποφύσεων του 3ου και 4ου αυχενικού σπονδύλου Κατάφυση: Νωτιαίο χείλος της ωµοπλάτης από την άνω γωνία µέχρι τη βάση της ωµοπλατιαίας άκανθας ρώντας µονόπλευρα, µε σταθερό τον αυχένα, στρέφει την ωµοπλάτη προς τα κάτω και εν συνεχεία την ανυψώνει Όταν είναι σταθεροποιηµένη η ωµοπλάτη, ο µυς συνεργεί στην πλήρη σύστοιχη στροφή της κεφαλής και του αυχένα Αµφοτερόπλευρη δράση των µυών προκαλεί κάµψη του αυχένα Σε συνεργασία µε τον άνω τραπεζοειδή και τις ανώτερες ίνες του πρόσθιου οδοντωτού, προκαλεί ανύψωση της ωµοπλάτης µε µια γρήγορη κίνηση (ένδειξη διαµαρτυρίας ή άγνοιας). ραστηριοποιείται όταν υποβαστάζουµε απευθείας βάρος ή σηκώνουµε βάρος µε κρεµασµένο άκρο Σε συνεργασία µε τους ροµβοειδείς και τον πλατύ ραχιαίο στρέφουν την ωµοπλάτη προς τα κάτω (κίνηση της κάτω γωνίας της Ω προς τα πίσω) και ελάσσων Έκφυση: Ακανθώδεις αποφύσεις και επακάνθιος σ. του 7ου αυχενικού και των πρώτων θωρακικών σπονδύλων Κατάφυση: Νωτιαίο χείλος της ωµοπλάτης Σύµφωνα µε τον ανατοµικό προσανατολισµό προσάγουν και ανυψώνουν τις Ω. Βοηθούν στη βίαιη προσαγωγή και έκταση του βραχιονίου σταθεροποιώντας την Ω Εµποδίζει την προβολή της κάτω γωνίας της Ω όταν σπρώχνει ο Βραχίονας Με σταθερή Ω, στρέφουν-εκτείνουν τη ΣΣ Σταθεροποιούν την Ω κατά την αιώρηση του χεριού
Πρόσθιος οδοντωτός Έκφυση - Κατάφυση: η 1η οµάδα εκφύεται από 1η και 2η πλευρά και καταφύεται προς τα πάνω στην άνω γωνία της Ω, η 2η οµάδα εκφύεται από την 2η και 3η πλευρά και καταφύεται κατά µήκος του σπονδυλικού χείλους της Ω (45µοίρες µε πλευρές), η 3η οµάδα εκφύεται από την 5η-6η πλευρά και καταφύεται στην κάτω γωνία της Ω Συνολικά φέρει την Ω προς τα πάνω, έξω και πρόσθια θέση. Επίσης οδηγεί την Ω σε προσθιολίσθηση όταν ασκείται δύναµη για να σπρωχθεί ένα αντικείµενο προς τα εµπρός Το µέσο τµήµα ανυψώνει το ακρώµιο και συνεισφέρει στην ανύψωση του άκρου και Ω. ιατηρεί το έσω χείλος της Ω σταθερό πάνω στο θώρακα ιατηρεί την Ω σταθερή πάνω στο θώρακα κατά τα push ups Ενεργοποιείται κατά την οδήγηση! ελτοειδής Έκφυση: Κλειδική µοίρα από το έξω τριτηµόριο πρόσθιου χείλους της κλείδας. Ακρωµιακή µοίρα από το έξω χείλος της άνω επιφ του ακρωµίου. Ακανθική µοίρα από το οπίσθιο χείλος ωµοπλατιαίας άκανθας Κατάφυση: ελτοειδές φύµα βραχιονίου Ανύψωση του βραχίονα κατά την απαγωγή µε µέγιστη ενεργοποίηση µεταξύ 90 ο -180 ο. πρόσθια µοίρα: κάµπτει το βραχιόνιο και το προσάγει οριζόντια µπροστά από τον θώρακα. µέση µοίρα: απαγωγή βραχίονα οπίσθια µοίρα: έκταση βραχίονα Υπερακάνθιος Έκφυση: Από τα δύο τριτηµόρια του υπερακανθίου βόθρου και υπερακάνθιος περιτονία Κατάφυση: Άνω εντύπωµα του µείζονος βραχιόνιου ογκώµατος Απάγει τον βραχίονα αλλά κυρίως έλκει την κεφαλή του στη γληνοειδή κοιλότητα (δεν πέφτει όταν κρέµεται στα πλάγια του σώµατος) Μάλλον αµελητέα βοήθεια στις στροφές Βοηθά στην αιώρηση του βραχίονα στη βάδιση (συγκρατεί την κεφαλή του βραχίονα) Έκφυση: Από τα δύο έσω τριτηµόρια του υπακανθίου βόθρου και υπακάνθιας περιτονίας Κατάφυση: Μέσο εντύπωµα του µείζονος βραχιονίου ογκώµατος στρέφει το βραχιόνιο προς τα έξω σε οποιαδήποτε θέση του βραχιονίου και σταθεροποιεί την κεφαλή του βραχιονίου στη κάµψη, απαγωγή, ανύψωση. Αρκετές ίνες βοηθούν στην απαγωγή και σταθεροποίηση του βραχιόνιου Ελάσσων Έκφυση: Λεπτή περιοχή του µασχαλιαίου χείλους της ωµοπλάτης από την υπακάνθια περιτονία και από τα µεσοµύια διαφράγµατα Κατάφυση: Κάτω εντύπωµα του µείζονος βραχιόνιου ογκώµατος Έξω στροφή του βραχιονίου και σταθεροποίηση της κεφαλής του στην ωµογλήνη (µαζί µε τον υπακάνθιο) Παρουσιάζει οµοιότητα στη δραστηριότητα µε υπακάνθιο στην κάµψη και απαγωγή του βραχίονα Έκφυση:Οπίσθια επιφάνεια Ω αντίστοιχα µε την κάτω γωνία και υπακάνθιο περιτονία Κατάφυση: Ακρολοφία του ελάσσονος βραχιόνιου ογκώµατος ραστηριοποιείται στην έσω στροφή του βραχίονα και ενεργεί κατά την προσαγωγή και έκταση του βραχιονίου µε αντίσταση όταν κινείται από θέση κάµψης. Προσάγει την σταθεροποιηµένη Ω (από τον ροµβοειδή και ανελκτήρα). Χωρίς τους σταθεροποιούς αυτούς έχει πολύ µικρή προσαγωγική δράση στο βραχίονα. Ενεργοποιείται κατά την κίνηση της οπίσθιας αιώρησης του χεριού στη βάδιση. Υποπλάτιος
Έκφυση: Υποπλάτιες γραµµές και 2 έσω τριτηµόρια του υποπλάτιου βόθρου Κατάφυση: Έλασσον βραχιόνιο όγκωµα Μεµονωµένα πραγµατοποιεί έσω στροφή µε προσαγωγή του βραχιονίου και διατηρεί την κεφάλη του σταθερή (αντιτίθεται στην έλξη του δελτοειδούς να βγάλει την κεφαλή του βραχιονίου από την ωµογλήνη µακριά από το ακρώµιο. Σταθεροποιητικό ρόλο της κεφαλής παίζει και κατά την απαγωγή του βραχίονα Κορακο Έκφυση: Κορυφή κορακοειδούς απόφυσης Κατάφυση: Μεσότητα έσω επιφάνειας και έσω χείλους βραχιόνιου οστού. Συµµετέχει στην κάµψη και προσαγωγή του βραχιονίου. Σταθεροποιεί την κεφαλή του βραχιονίου στην ωµογλήνη ιδιαίτερα στη θέση απαγωγής Επαναφέρει τον βραχίονα σε ουδέτερη θέση µετά από έσω ή έξω στροφή Οριζόντια προσαγωγή ικέφαλος Έκφυση: Βραχεία κεφαλή (κορυφή της κορακοειδούς απόφυσης), Μακρά κεφαλή (υπεργλήνιο φύµα της Ω και επιχείλιος χόνδρος της ωµογλήνης) Κατάφυση: Κερκιδικός τένοντας (κερκιδικό όγκωµα της κερκίδας), Ωλένιος τένοντας (περιτονία του πήχη) Κάµψη του βραχίονα στην γληνοβραχιόνιο άρθρωση Απαγωγή της γληνοβραχιόνιας διάρθρωσης όταν το άνω άκρο είναι σε έξω στροφή Κάµπτει το αντιβράχιο και συσπάται όταν το αντιβράχιο κινείται σε κάµψη και υπτιασµό Υπτιάζει το αντιβράχιο από θέση πρηνισµού µόνο όταν ο αγκώνας είναι έστω σε µικρή κάµψη Η µακρά κεφαλή συγκρατεί τη κεφαλή του βραχιονίου όταν µεταφέρεται ελεύθερα βάρος Τρικέφαλος Έκφυση:Μακρά κεφαλή (υπογλήνιο φύµα της Ω και προσκείµενη µοίρα µασχαλιαίου χείλους, Έξω κεφαλή (οπίσθια επιφάνεια βραχιονίου οστού και έξω µεσοµύιο διάφραγµα), Έσω κεφαλή (οπίσθια επιφάνεια βραχιονίου οστού και έσω µεσοµύιο διάφραγµα) Κατάφυση: Οπίσθια µοίρα της άνω επιφάνειας του ωλέκρανου Έκταση του αγκώνα. Η µέση µοίρα ενεργοποιείται ταχύτερα και εντονότερα. Η µακρά κεφαλή του (διαρθρικό τµήµα) προσάγει και εκτείνει το βραχίονα στη γληνοβραχιόνια άρθρωση. Ηλεκτροµυογραφικά εκτός από αυτή βρέθηκε και η ανύψωση της κεφαλής του βραχιονίου στο ακρώµιο όταν το άνω άκρο κρέµεται ελεύθερο. Σε απαγωγή του βραχίονα (90 µοίρες) η σύσπαση της µακράς κεφαλής διατηρεί τη βραχιόνια κεφαλή στην ωµογλήνη Πλατύς Έκφυση: Σπονδυλική µοίρα (επιπολής πέταλο και ακανθώδεις αποφύσεις-επακάνθιο των 6 κατώτερων Θ, όλων των Ο και Ι σπονδύλων), Λαγόνιος µοίρα (Οπίσθια µοίρα του έξω κρασπέδου της λαγόνιας ακρολοφίας), Πλευρική µοίρα (Έξω επιφάνεια των 3-4 κατώτερων πλευρών) Κατάφυση: Όλες οι µοίρες σε κοινή γαστέρα στον πυθµένα της αύλακας του δικεφάλου µυός του βραχιονίου οστού. σχετίζεται µε την έκταση, την προσαγωγή και την έσω στροφή του βραχιονίου. Μπορεί να οδηγήσει το βραχιόνιο σε θέση κατάσπασης που προκαλεί οπισθιολίσθηση της Ω µε ταυτόχρονη κίνηση έλξης του ώµου προς τα κάτω και πίσω. Οι κάθετες του ίνες µαζί µε το κατώτερο τµήµα του µ. θωρακικού στηρίζουν το βάρος του σώµατος στη βάδιση µε βακτηρίες προκαλώντας κατάσπαση της Ω. Το ανώτερο τµήµα του που έχει προσφύσεις στις ακανθώδεις αποφύσεις των 6 κατώτερων θωρακικών, είναι αυτό που προκαλεί την έκταση του βραχίονα και οδηγεί την Ω σε οπισθιολίσθηση. Όταν συσπάται αµφοτερόπλευρα η οπισθιολίσθηση προκαλεί έντονη έκταση της θωρακικής µοίρας Το κατώτερο τµήµα κατασπά έντονα την Ω και εκτείνει τον βραχίονα
Προκαλεί έσω στροφή του βραχίονα µόνο όταν το βραχιόνιο είναι σε απαγωγή Η τάση του πλατύ ραχιαίου να εξαρθρώνει την κεφαλή του βραχιονίου όταν αυτό κρέµεται ελεύθερα στο πλάι αντισταθµίζεται από την ανταγωνιστική δράση της µακράς κεφαλής του τρικεφάλου. Οι δύο µύες δρουν ανταγωνιστικά για την σταθεροποίηση της κεφαλής όταν το βραχιόνιο είναι σε θέση απαγωγής (το ίδιο και ο κορακο) Όταν η Ω είναι σταθερή, ο µυς συνεργάζεται µε τον µείζονα στρογγύλο στην έκταση, προσαγωγή και έσω στροφή του βραχιονίου (κοινή πρόσφυση) Η δράση του σκαληνού και της άνω µοίρας του τραπεζοειδή στην ανύψωση του θώρακα και της Ω είναι ανταγωνιστική στην ενέργεια του πλατύ ραχιαίου για την κατάσπαση της ωµικής ζώνης Οι πρόσθιες ίνες του µυός έρχονται σε στενή σχέση µε τις ίνες του έξω λοξού κοιλιακού και σχηµατίζουν ένα ζεύγος δυνάµεων για κατάσπαση Ω όταν οι πλευρές είναι σταθεροποιηµένες Έκφυση: Κλειδική µοίρα (δύο έσω τριτηµόρια της κλείδας), Στερνο-πλευρική µοίρα (Πρόσθια επιφάνεια στέρνου και 2-6ο πλευρικό χόνδρο), Κοιλιακή µοίρα (Πρόσθιο πέταλο της θήκης του ορθού κοιλιακού µυ) Κατάφυση: Ακρολοφία µείζονος βραχιόνιου ογκώµατος Όλες µαζί οι µοίρες προσάγουν, οριζόντια προσάγουν και έσω στρέφουν το βραχιόνιο. Επίσης βοηθούν στην προσθιολίσθηση της ωµοπλάτης. Κλειδική µοίρα: κάµψη του ώµου όταν η κίνηση αρχίζει µε το χέρι να κρέµεται στο πλάι. Οριζόντια απαγωγή του βραχίονα και βοηθά στην απαγωγή του ώµου πάνω από το οριζόντιο επίπεδο. Η στερνοπλευρική και κοιλιακή: εκτείνουν (όχι υπερέκταση) τον βραχίονα. Κατάσπαση Ω και βραχίονα. Για την ολοκλήρωση της οριζόντιας προσαγωγής ο µ. χρειάζεται βοήθεια Ελάσσων Έκφυση: Έξω επιφάνεια της 3ης 5ης πλευράς µε οδοντώµατα Κατάφυση: Κορακοειδής απόφυση Αναφορά στον ενδιάµεσο θωρακικό µυ Έλκει την Ω πρόσθια κάτω και έσω οµοιόµορφα. Σταθεροποιεί την Ω κατά την κατάσπαση και ενώ το χέρι ασκεί πίεση προς τα κάτω ενάντια σε αντίσταση Έλκει την ωµογλήνη κάτω και µπρος Τείνει να ανυψώσει την κάτω γωνία της Ω µακριά από το θωρακικό τοίχωµα Με την προσθιολίσθηση της Ω, έλκει τους ώµους πρόσθια. Κατά την προς τα κάτω πίεση σταθεροποιεί την Ω (βακτηρίες ή προσπάθεια να σηκωθεί από βαθύ κάθισµα) Επίκουρος εισπνευστικός µυς (όταν η Ω είναι σταθεροποιηµένη σε θέση ανάσπασης από τον τραπεζοειδή (άνω) και τον ανελκτήρα της Ω. Ενέργεια µυών στην ωµοπλάτη Ανάσπαση Κατάσπαση Απαγωγή Προσαγωγή Άνω στροφή Κάτω στροφή Τραπεζοειδής Τραπεζοειδής Πρόσθιος Τραπεζοειδής Τραπεζοειδής Ανελκτήρας οδοντωτός Ανελκτήρας Ελάσσων Ελάσσων & & ελάσσων ελάσσων Πρόσθιος οδοντωτός Πλατύς Πλατύς & Υποκλείδιος Πλατύς ελάσσων Πλατύς Υποκλείδιος
Πρόσθιος οδοντωτός Ενέργεια µυών στη γληνοβραχιόνια διάρθρωση Κάµψη Έκταση Απαγωγή Προσαγωγή Έσω στροφή Έξω στροφή Πρόσθιος & Πρόσθιος & οδοντωτός ελάσσων οδοντωτός ελάσσων ελτοειδής ελτοειδής Ελάσσων Κορακοβραχιόνι Τρικέφαλος Τραπεζοειδής Πλατύς ελτοειδής ος ελτοειδής Υποπλάτιος Υποπλάτιος Κορακο ικέφαλος Πλατύς Υπερακά- Πλατύς Κορακοβραχιό- (όχι υπερέκταση ) νθιος νιος Πλατύς (όταν το βραχιόνιο είναι σε απαγωγή) Κορακο Ελάσσων Ελάσσων ικέφαλος Υποπλάτιος Υποπλάτιος Τρικέφαλος Κορακο ελτοειδής ικέφαλος (όταν το βραχιόνιο είναι σε έξω στροφή)