Σχεδιασµός, οργάνωση και λειτουργία δικτύων: συµπεράσµατα προτάσεις
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ...4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α:...8 ΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΣΥΜΠΡΑΞΕΙΣ...8 1. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ «ΕΝ ΡΑΣΕΙ»...8 1.1. ΣΚΟΠΟΣ...8 1.2. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΦΟΡΕΙΣ...8 1.3. ΚΥΡΙΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ...9 2. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ «IDEA»...9 2.1. ΣΚΟΠΟΣ...9 2.2. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΦΟΡΕΙΣ...10 2.3. ΚΥΡΙΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ...10 3. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ «ΝΕΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ-ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΖΩΗΣ»...11 3.1. ΣΚΟΠΟΣ...11 3.2. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΦΟΡΕΙΣ...12 3.3. ΚΥΡΙΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ...12 4. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ «ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ»...13 4.1. ΣΚΟΠΟΣ...14 4.2. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΦΟΡΕΙΣ...14 4.3. ΚΥΡΙΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ...15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β:...16 Η ΙΚΤΥΩΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΩΝ Α.Σ...16 1. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΙΚΤΥΟΥ ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ...16 2. ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙ ΙΩΞΕΙΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΙΚΤΥΩΣΗ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟ...20 2.1. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ «ΕΝ ΡΑΣΕΙ»...20 2.2. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ IDEA...22 2.3. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ «ΝΕΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΖΩΗΣ»...27 2.4. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ «ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ»...31 3. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΙΚΤΥΩΣΗΣ ΣΤΙΣ 4 Α.Σ....36 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ:...39 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟ-ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΙΚΤΥΩΝ ΣΕ ΤΟΠΙΚΟ ΕΠΙΠΕ Ο...39 1. Η ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΗΘΗΚΕ...39 2. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ «ΕΝ ΡΑΣΕΙ»...40 2.1. ΥΣΚΟΛΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟ, ΤΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΙΚΤΥΩΝ...40 2.2. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ Α.Σ. «ΕΝ ΡΑΣΕΙ»...43 3. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ «IDEA»...44 3.1. ΥΣΚΟΛΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟ, ΤΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΙΚΤΥΟΥ...44 3.2. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ Α.Σ. IDEA...46
4. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ «ΝΕΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ- ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΖΩΗΣ»...47 4.1. ΥΣΚΟΛΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟ, ΤΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΙΚΤΥΟΥ...47 4.2. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ Α.Σ. «ΝΕΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΖΩΗΣ»...49 5. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ «ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ»...50 5.1. ΥΣΚΟΛΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟ, ΣΥΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΙΚΤΥΩΝ...50 5.2. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ Α.Σ. «ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ»...52 6. ΣΥΝΘΕΣΗ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ...54 6.1. ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΙΚΤΥΩΣΗΣ - ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ...54 6.2. ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΙΚΤΥΩΣΗΣ...55 6.3. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΙΚΤΥΩΣΗΣ...57 6.4. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΙΚΤΥΩΝ ΚΑΙ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΡΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ...59 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...61
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στο τέλος του 2004 συµπληρώθηκε η περίοδος υλοποίησης των έργων που εγκρίθηκαν στο πλαίσιο της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας (Κ.Π.) EQUAL. Συγχρόνως, την ίδια περίπου περίοδο, ολοκληρώθηκε ένας αριθµός εκδόσεων και εντύπων, στα οποία παρουσιάζονται εµπειρίες, «καλές πρακτικές» και συµπεράσµατα όλων των Αναπτυξιακών Συµπράξεων (Α.Σ.) που υλοποίησαν έργα στο πλαίσιο της Equal και από το Μάρτιο του 2004 και µετά, συνεργάζονται µεταξύ τους ακριβώς για το σκοπό αυτό. Η Κοινοτική Πρωτοβουλία (Κ.Π.) Equal διαφοροποιείται από τις πρωτοβουλίες της προηγούµενης «γενιάς», καθώς για πρώτη φορά, οι φορείς υλοποίησης, συντονισµένα, δηµοσιοποιούν τα αποτελέσµατα του έργου τους, καταθέτουν τα συµπεράσµατά τους, γνωστοποιούν «καλές πρακτικές» και κάνουν προτάσεις για πολιτικές στους θεµατικούς τοµείς που εργάστηκαν. Συγκεκριµένα, επιδιωκόµενος στόχος είναι: «οι καλές πρακτικές που θα προκύψουν από την υλοποίηση των Έργων Equal να υιοθετηθούν από ένα µεγαλύτερο κύκλο φορέων (επιχειρήσεων, κοινωνικών εταίρων, οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης κλπ.), οι οποίοι, παρόλο που δεν θα έχουν συµµετάσχει στην Κ.Π. EQUAL, θα µπορούν να επωφεληθούν από τα αποτελέσµατά της, και. οι καινοτόµες πρακτικές, που θα αποδειχθούν επιτυχηµένες κατά την πιλοτική τους εφαρµογή, να ενσωµατωθούν στον κορµό των βασικών πολιτικών για την απασχόληση και την κοινωνική ενσωµάτωση». Στο πλαίσιο του Εθνικού Θεµατικού ικτύου µε τίτλο «ικτύωση και Συντονισµός υπαρχουσών και νέων δοµών και µετεξέλιξή τους σε ενιαία σηµεία επαφής, συνεργάστηκαν οι ακόλουθες 4 Αναπτυξιακές Συµπράξεις (Α.Σ.) και αποτέλεσαν την Οµάδα Εργασίας µε τίτλο «Περιφερειακές Προσεγγίσεις-Τοπικά ίκτυα» : 1. Α.Σ. «ΕΝ ΡΑΣΕΙ», µε συντονιστή την Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (Ε.Ε.Τ.Α.Α. Α.Ε.) 2. Α.Σ. «IDEA», µε συντονιστή την Περιφέρεια Πελοποννήσου 3. Α.Σ. «Νησιωτική Συµπολιτεία Ν. Αιγαίου», µε συντονιστή το ήµο Ροδίων 4. Α.Σ. «Νέα Επιχειρηµατικότητα για το Βόρειο Αιγαίο Προοπτική Ζωής», µε συντονιστή την Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης Λέσβου (Ε.Τ.Α.Λ. Α.Ε.) Συντονιστής της Οµάδας Εργασίας ορίστηκε η Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (Ε.Ε.Τ.Α.Α. Α.Ε.) Ελληνική Εταιρία Τοπικής Η οργάνωση αυτή, της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας Equal, αποτέλεσε την καινοτοµία της σε σχέση µε τις προηγούµενες πρωτοβουλίες και ήρθε να καλύψει ένα κενό που παρατηρείται πολύ συχνά και αφορά στην απουσία «κεφαλαιοποίησης» των εµπειριών που αποκτούνται κατά την υλοποίηση µικρών ή µεγάλων έργων. Οι αυξηµένες διαχειριστικές ανάγκες και οι ανάγκες υλοποίησης έργων σε συγκεκριµένες προθεσµίες, συνήθως δυσχεραίνουν την αφιέρωση χρόνου σε αξιολόγηση, καταγραφή εµπειριών, συγκέντρωση συµπερασµάτων σε σχέση µε τα 4
έργα που υλοποιήθηκαν, πόσο µάλλον τη δηµοσίευσή τους και την παρουσίασή τους σε ευρύτερο κοινό. Ένα τέτοιο κενό έρχεται να καλύψει και ο παρών οδηγός στο θεµατικό πεδίο της δικτύωσης σε τοπικό επίπεδο και του σχεδιασµού δράσεων για την προώθηση της απασχόλησης. Ο οδηγός κυρίως απευθύνεται σε στελέχη, αιρετούς, εκπροσώπους φορέων που λειτουργούν σε τοπικό επίπεδο και ασχολούνται µε ζητήµατα προώθησης της απασχόλησης. Αποτελεί ένα από τα προϊόντα της συνεργασίας των 4 συνεργαζοµένων Αναπτυξιακών Συµπράξεων που εντάχθηκαν στο εθνικό θεµατικό δίκτυο που προαναφέρθηκε και οργάνωσαν τη συνεργασία τους σε τρεις άξονες δράσης : 1. Χρήση νέων τεχνολογιών για την προώθηση της απασχόλησης και την ανάπτυξη της επιχειρηµατικότητας των κοινωνικά ευπαθών οµάδων 2. Λειτουργία δικτύων - Σχέδια ράσης για την Απασχόληση και την Επιχειρηµατικότητα σε τοπικό επίπεδο, στο πλαίσιο του οποίου δηµοσιεύεται ο συγκεκριµένος οδηγός 3. υναµική τοπικού παραγωγικού συστήµατος Απασχόληση/ Επιχειρηµατικότητα Την αναγκαιότητα δηµιουργίας της θεµατικής του 2 ου ακόλουθοι προβληµατισµοί: άξονα τεκµηριώνουν οι Η δικτύωση φορέων ή προσώπων που συντελούν, µέσω των δράσεών τους, στην προώθηση της απασχόλησης και στην ανάπτυξη της επιχειρηµατικότητας, αποτέλεσε κοινό στόχο για τις 4 Α.Σ. Για ειδικότερα ζητήµατα σε σχέση µε τη δικτύωση, όπως ο αριθµός και το είδος των συµµετεχόντων φορέων, ο ρόλος τους, η µορφή της συνεργασίας, οι στόχοι και η οργάνωση, εµπειρίες, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δείχνουν ότι δεν υπάρχει ένα και µόνο µοντέλο. Οι τοπικές ιδιοµορφίες και το ειδικότερο κοινωνικό, οικονοµικό, θεσµικό και ιστορικό πλαίσιο κάθε περιοχής επιβάλουν διαφορετικές επιλογές. Ωστόσο, η καταγραφή και αξιολόγηση των εµπειριών που αποκτήθηκαν µπορεί να συνεισφέρει στους προβληµατισµούς για ζητήµατα όπως: Η έννοια του τοπικού επιπέδου Το θεµατικό εύρος του δικτύου Ο αριθµός και το είδος των συµµετεχόντων φορέων Η αντιπροσωπευτικότητα των συµµετεχόντων φορέων Η σαφήνεια του ρόλου τους Το επίπεδο της εκπροσώπησής τους Το προσδοκώµενο όφελος από τη συµµετοχή του κάθε φορέα στο δίκτυο αλλά και το προσφερόµενο έργο του σε αυτό Η δυνατότητα συµµετοχής στο δίκτυο των τελικών δικαιούχων (χρηστών) των υπηρεσιών του, π.χ. ατόµων µε ειδικές ανάγκες Οι διατιθέµενοι πόροι Η χρονική διάρκεια λειτουργίας των δικτύων Παράλληλα, όσον αφορά στο σχεδιασµό για την προώθηση της απασχόλησης σε κεντρικό επίπεδο, αναγνωρίζεται ότι για την επιτυχία των Εθνικών Σχεδίων ράσης 5
για την Απασχόληση (ΕΣ Α) είναι απαραίτητη η εφαρµογή της προσέγγισης «από τη βάση προς τα πάνω» και όχι µόνο η αντίστροφη. Η ανάπτυξη συνεργασίας και διαλόγου µεταξύ εθνικού, περιφερειακού και τοπικού επιπέδου, η διασφάλιση χρόνου και πόρων είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για να συνεισφέρουν τα δίκτυα που έχουν δηµιουργηθεί (τοπικά ή περιφερειακά ή θεµατικά δίκτυα) στη διαδικασία του σχεδιασµού. Ο τρόπος, εποµένως, µε τον οποίο µπορεί να οργανωθεί και να λειτουργήσει η συνεργασία µεταξύ των διαφόρων επιπέδων διοίκησης µε τα τοπικά δίκτυα αποτελεί ένα ακόµη κοινό θέµα προβληµατισµού. Κατά το σχεδιασµό του οδηγού αναδύθηκαν ορισµένοι περιορισµοί: Κάθε Αναπτυξιακή Σύµπραξη σχεδίασε και υλοποίησε το έργο της λαµβάνοντας υπόψη τις ανάγκες και τις προτεραιότητες της περιοχής αναφοράς της, γεγονός που συνεπάγεται την ύπαρξη σηµαντικών διαφορών µεταξύ των 4 έργων. Η οµάδα που συνεργάστηκε για την παραγωγή του οδηγού αυτού αποφάσισε ότι, προκειµένου να είναι χρήσιµος σε όσους φορείς ή πρόσωπα αναλάβουν το σχεδιασµό και την οργάνωση δικτύων, θα πρέπει να εστιάζει: Τόσο στις οµοιότητες των τεσσάρων έργων ώστε να αναδείξει τις πιο επιτυχείς επιλογές σχεδιασµού, οργάνωσης δικτύων και να εξάγει κοινά συµπεράσµατα Όσο και στις διαφορές των έργων ώστε να αναδειχθούν η ποικιλία επιλογών και πρακτικών και να αποτυπωθούν οι διαφορετικές εµπειρίες που αποκοµίσθηκαν κατά τη διάρκεια υλοποίησης των έργων της Equal. Το βέβαιο συµπέρασµα από την συνεργασία των 4 Α.Σ. είναι ότι δεν υπάρχει µία και µόνο επιλογή ούτε µια και µόνο πρακτική που µπορεί να εφαρµοστεί αποτελεσµατικά σε τοπικό επίπεδο. Αυτές προσδιορίζονται από τις ιδιαιτερότητες, µε την έννοια των πλεονεκτηµάτων αλλά και των αδυναµιών-προβληµάτων της κάθε περιοχής, των φορέων που δραστηριοποιούνται σε αυτή και των πληθυσµιακών οµάδων προς τις οποίες απευθύνονται. Τα τελικά αποτελέσµατα, δηλαδή τα οφέλη από την υλοποίηση των δράσεων, όπως π.χ. µείωση του ποσοστού ανεργίας, αύξηση του αριθµού των επιχειρήσεων, δεν είναι δυνατόν να εµφανιστούν και να καταγραφούν σε σύντοµο χρονικό διάστηµα (τουλάχιστον τόσο όσο το διάστηµα υλοποίησης των έργων της Equal). Ωστόσο, αποφασίστηκε ότι µεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα ενδιάµεσα συµπεράσµατα, δηλαδή συµπεράσµατα που αφορούν µεθοδολογία, πρακτικές, εργαλεία, ζητήµατα επικοινωνίας µε τοπικούς συντελεστές, κ.ο.κ. Σε σχέση µε αυτά κυρίως, έρχεται ο οδηγός να καταγράψει εµπειρίες. Ο οδηγός διαρθρώνεται σε 3 κεφάλαια: Στο 1 ο κεφάλαιο παρουσιάζεται ο σκοπός και οι κύριες κατηγορίες δράσεων των έργων κάθε Α.Σ. Στο 2 ο κεφάλαιο κρίθηκε αναγκαίο να γίνουν ορισµένες εννοιολογικές διευκρινήσεις και να παρουσιαστεί η προβληµατική στην οποία στηρίζεται η έννοια του δικτύου και ο ρόλος του στην προώθηση της απασχόλησης σε τοπικό επίπεδο. 6
Στη συνέχεια, παρουσιάζεται αναλυτικά η σηµασία και το περιεχόµενο της δικτύωσης, ο σκοπός δηµιουργίας τους, οι διαδικασίες που ακολουθήθηκαν για τη σύσταση των δικτύων και τα εργαλεία που χρησιµοποιήθηκαν στο πλαίσιο του έργου κάθε µιας από τις 4 Αναπτυξιακές Συµπράξεις Στο 3 ο κεφάλαιο γίνεται αποτύπωση των συµπερασµάτων ανά Α.Σ. και σύνθεση των συνολικών συµπερασµάτων (για τις 4 συνεργαζόµενες Α.Σ.) πάνω στους κοινούς άξονες και προβληµατισµούς στους οποίους στηρίχθηκε αυτή η εργασία. Τον πυρήνα της οµάδας έργου και την ευθύνη σύνταξης του οδηγού είχε η οµάδα που συστήθηκε ειδικά για αυτό τον σκοπό και στην οποία µετείχαν εκπρόσωποι και από τις 4 Α.Σ.. Από την Α.Σ. «Εν ράσει»: Β. Φλέγγα, Ε.Ε.Τ.Α.Α., Στέλεχος της ιεύθυνσης Οργάνωσης και Πληροφορικής της Ε.Ε.Τ.Α.Α. και Χρήστος Γκρίνιας, Στέλεχος της ιεύθυνσης Κατάρτισης και Απασχόλησης της Ε.Ε.Τ.Α.Α. Από την Αναπτυξιακή Σύµπραξη IDEA: Κωνσταντόπουλος Γιάννης και Ιωάννα Σπύρου, στελέχη «ΚΕΚ ιάσταση» Από την «Νησιωτική Συµπολιτεία Νοτίου Αιγαίου»: Ελευθερία Φτακλάκη, συντονίστρια της Α.Σ. Από την «Νέα Επιχειρηµατικότητα για το Βόρειο Αιγαίο»: Παναγιώτης Λαµπρόπουλος, στέλεχος του Εµπορικού Επιµελητηρίου Λέσβου Εκτός των προηγουµένων στη συγγραφή του οδηγού συνεργάστηκαν και άλλα στελέχη των Α.Σ. αλλά και των φορέων εταίρων των 4 Α.Σ. 7
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α: ΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΣΥΜΠΡΑΞΕΙΣ 1. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ «ΕΝ ΡΑΣΕΙ» 1.1. ΣΚΟΠΟΣ Το έργο µε τίτλο «ίκτυο Προώθησης της Απασχόλησης», που υλοποίησε η Αναπτυξιακή Σύµπραξη «Εν ράσει» είχε ως βασικό σκοπό τη δικτύωση των φορέων που άµεσα ή έµµεσα επηρεάζουν την απασχόληση σε τοπικό επίπεδο µε στόχο τον κοινό προγραµµατισµό και ανάληψη δράσεων για την απασχόληση. Το τοπικό επίπεδο συνέπεσε µε τα διοικητικά όρια 9 Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης οι οποίοι συµµετείχαν και ως µέλη στην Α.Σ. Ειδικότερα, τα δίκτυα των φορέων που αναπτύχθηκαν στόχευσαν : α) στην προώθηση των κοινωνικά ευπαθών οµάδων στην αγορά εργασίας, µέσω της ενεργούς συµµετοχής, του ενιαίου προγραµµατισµού και συντονισµού των δράσεων των εµπλεκοµένων φορέων β) στη δηµιουργία προϋποθέσεων για τη συγκροτηµένη συµµετοχή των τοπικών κοινωνιών στη διαµόρφωση των πολιτικών των κεντρικών φορέων για την προώθηση της απασχόλησης. Οι περιοχές εφαρµογής του έργου ήταν: Οι ήµοι Αιγάλεω, Βόλου, Ζωγράφου, Λάρισας, Λιβαδίου, Πτολεµαϊδας, Σκοπέλου, Φαρσάλων και η Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κυκλάδων. 1.2. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Στην Α.Σ. «Εν ράσει» συµµετείχαν 18 εταίροι. Το συντονισµό ανέλαβε η Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Ε.Ε.Τ.Α.Α. Α.Ε. 1. Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (Ε.Ε.Τ.Α.Α. Α.Ε.) 2. Κεντρική Ένωση ήµων και Κοινοτήτων Ελλάδας (Κ.Ε..Κ.Ε.) 3. Οργανισµός Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (Ο.Ε.Ε.Κ.) 4. Οργανισµός Απασχόλησης Εργατικού υναµικού (Ο.Α.Ε..) 5. Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας, Τµήµα Μηχανικών, Χωροταξίας, Πολεοδοµίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Εργαστήριο Αγροτικού Χώρου 6. Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυµα (ΤΕΙ) Λάρισας 7. Temagon Α.Ε. Τεχνολογικές και Επιχειρηµατικές Συµβουλευτικές Υπηρεσίες 8. ήµος Λιβαδίου 9. ήµος Φαρσάλων 10. ήµος Λάρισας 11. ηµοτικός Εκπαιδευτικός Οργανισµός Βόλου ( ΕΟΒ) 8
12. Αναπτυξιακή Εταιρία ήµου Σκοπέλου 13. Επιµελητήριο Λάρισας 14. Ενιαίο Κέντρο Επαγγελµατικής Κατάρτισης Νοµού Κυκλάδων 15. ηµοτική Επιχείρηση Ανάπτυξης ήµου Αιγάλεω ( ΕΑ Α) 16. ηµοτική Επιχείρηση Ανάπτυξης ήµου Ζωγράφου ( ΕΑ ΗΖ) 17. Αναπτυξιακή ηµοτική Επιχείρηση Πτολεµαϊδας (ΑΝ ΕΠ) 18. Αναπτυξιακή Εταιρία υτικής Μακεδονίας (ΑΝΚΟ Α.Ε.) 1.3. ΚΥΡΙΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ Τα είδη των δράσεων που υλοποίησαν οι εταίροι της Αναπτυξιακής Σύµπραξης προκειµένου να επιτύχουν τους στόχους του έργου, ήταν : Ανάπτυξη µεθοδολογικών εργαλείων για α) την καταγραφή των ευπαθών οµάδων και των δοµών προώθησής τους στην αγορά εργασίας, β) την εκπόνηση Τοπικών Σχεδίων ράσης για την Απασχόληση, γ) την ανίχνευση προσφοράς και ζήτησης δ) την διερεύνηση της δυναµικής του τοπικού παραγωγικού συστήµατος και ε) την δηµιουργία νέων δεξιοτήτων και επαγγελµάτων. Κατάλληλη προσαρµογή και εφαρµογή των συγκεκριµένων µεθοδολογικών εργαλείων σε τοπικό επίπεδο, λαµβάνοντας υπόψη την τοπική ιδιαιτερότητα ηµιουργία προτύπων που εξασφαλίζουν τη δυνατότητα αξιοποίησης των πιλοτικών εφαρµογών σε πανελλήνια κλίµακα Αξιοποίηση της νέας τεχνολογίας και δηµιουργία Γνωσιακής Πύλης (Portal) για την προώθηση της απασχόλησης των κοινωνικά ευπαθών οµάδων και τη σύζευξη των µηχανισµών προσφοράς και ζήτησης. 2. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ «IDEA» 2.1. ΣΚΟΠΟΣ Αντικείµενο του έργου µε τίτλο «Βελτίωση και ανάπτυξη της συνείδησης για την Απασχόληση στην Πελοπόννησο», ήταν ο συντονισµός των δράσεων για την στήριξη και τη διεύρυνση της απασχόλησης στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, µέσω της δικτύωσης των σηµαντικότερων φορέων που εµπλέκονται µε το ζήτηµα αυτό σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Στόχο αποτέλεσε η αντιµετώπιση των διακρίσεων στην αγορά εργασίας και η διαµόρφωση ενός περιβάλλοντος ενίσχυσης της απασχολησιµότητας σε περιφερειακό επίπεδο διευκόλυνσης της ένταξης των ευπαθών κοινωνικών οµάδων. Το έργο είχε δύο κεντρικούς στόχους : α) την πολύπλευρη υποστήριξη της δηµιουργίας ενός λειτουργικού, αποτελεσµατικού και βιώσιµου ικτύου για την Απασχόληση στην Πελοπόννησο και 9
β) τη συµβολή στην υλοποίηση µιας ολοκληρωµένης στρατηγικής για την Απασχόληση στην Πελοπόννησο, µε συγκεκριµένες πολιτικές και δέσµες δράσεων. Οµάδες στόχοι του έργου IDEA αποτέλεσαν, σύµφωνα µε τη διάρθρωση της απασχόλησης στην Περιφέρεια Πελοποννήσου και τα διαθέσιµα στοιχεία φαινοµένων Κοινωνικού Αποκλεισµού (ΚΑ): Οι νέοι άνεργοι Οι άνεργες γυναίκες Οι απασχολούµενοι µε ελλιπή εκπαίδευση Τα Άτοµα µε Ειδικές Ανάγκες Οι τσιγγάνοι, οµάδα µε έντονα προβλήµατα Κ.Α. σε αρκετές πόλεις της Πελοποννήσου Οι µετανάστες. Λόγω της βαρύτητας του πρωτογενούς τοµέα στην οικονοµία της περιοχής, το ποσοστό των µεταναστών είναι πολύ µεγαλύτερο του ελληνικού µέσου όρου. 2.2. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΦΟΡΕΙΣ 1. Περιφέρεια Πελοποννήσου ( ) 2. BPM A.E. 3. Κ.Ε.Κ. «ΙΑΣΤΑΣΗ» 4. ΤΕ Κ Αρκαδίας 5. ΤΕ Κ Κορινθίας 6. ΤΕ Κ Μεσσηνίας 7. ΤΕ Κ Λακωνίας 8. Αναπτυξιακή Αργολίδας Α.Ε. 9. ΑΝΒΟΠΕ Α.Ε. 10. Αναπτυξιακή Εταιρεία Πάρνωνα Α.Ε. 11. ΙΝΕ / ΓΣΕΕ 12. Σύνδεσµος Ελληνικών Βιοµηχανιών 13. Οικονοµικό Πανεπιστήµιο Αθηνών / ΕΛΚΕ 14. Επιµελητήριο Αρκαδίας 15. Επιµελητήριο Λακωνίας 16. Επιµελητήριο Μεσσηνίας 17. Επιµελητήριο Κορινθίας 18. Οµοσπονδία Επαγγελµατιών Βιοτεχνών Εµπόρων Ν. Αργολίδας 19. ΚΕΚ ΝΕΛΕ Ν.Α. Αργολίδας 20. Κ.Ε.Κ. ήµου Καλαµάτας 21. ΚΕΚ ΝΕΛΕ Μεσσηνίας 22. ΚΕΚ Ν.Α. Κορινθίας 23. ΚΕΚ Πελοποννήσου 24. EXODUS Α.Ε. 25. Αναπτυξιακή Εταιρεία Πάρνωνα Ταϋγέτου 2.3. ΚΥΡΙΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ 10
Το έργο που υλοποιήθηκε µπορεί να διακριθεί στις επόµενες κατηγορίες δράσεων: Συστηµατοποίηση και αξιοποίηση της πληροφορίας Ανάπτυξη των αναγκαίων υποστηρικτικών δοµών για τη συλλογή και αναδιανοµή της πληροφορίας σε θέµατα απασχόλησης στην Πελοπόννησο, µε σκοπό την ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινωνικού και οικονοµικού ιστού της Περιφέρειας, αλλά και την αποτελεσµατικότερη σύζευξη της προσφοράς µε τη ζήτηση εργασίας. Συντονισµός µεταξύ φορέων και υποστήριξη του ανθρωπίνου δυναµικού ηµιουργία και λειτουργία ενός Περιφερειακού ικτύου για την Απασχόληση στην Πελοπόννησο και ανάπτυξη του θεσµού του Συµβούλου Απασχόλησης σε τοπικό επίπεδο. Εφαρµογή των υποστηρικτικών µέτρων στην πράξη Πιλοτικό πρόγραµµα δράσεων για την υποστήριξη των ανέργων και τη διευκόλυνση της πρόσβασης ευπαθών οµάδων στην τοπική αγορά εργασίας. Σχεδιασµός για το µέλλον Εκπόνηση του πρώτου πιλοτικού ετήσιου Περιφερειακού Σχεδίου ράσης για την Απασχόληση στην Πελοπόννησο. Προϋποθέσεις βελτίωσης του µελλοντικού σχεδιασµού Ανάπτυξη συστήµατος περιοδικής παρακολούθησης και αξιολόγησης των µέτρων για την Απασχόληση σε περιφερειακό επίπεδο, ώστε να διαπιστώνονται οι υστερήσεις και να αναπροσανατολίζονται καταλληλότερα οι µελλοντικές δράσεις. 3. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ «ΝΕΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ- ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΖΩΗΣ» 3.1. ΣΚΟΠΟΣ Ο επιδιωκόµενος στόχος του έργου, ήταν η ενίσχυση του επιχειρηµατικού πνεύµατος και η ανάπτυξη της επιχειρηµατικότητας των νέων, των γυναικών αλλά και γενικότερα των κατοίκων του συνόλου των περιοχών του νησιωτικού συµπλέγµατος της Περιφέρειας Β. Αιγαίου, µέσα από την ανάπτυξη υπηρεσιών και συστηµάτων πληροφόρησης, στήριξης, συµβουλευτικής και παρακολούθησης της επιχειρηµατικότητας, καθώς επίσης και την παροχή ολοκληρωµένης υποστήριξης για τη δηµιουργία νέων επιχειρήσεων, το χαρακτηριστικό των οποίων είναι ότι θα βρίσκονται όσο το δυνατό πιο κοντά στον τελικό χρήστη, στον πολίτη κάτοικο κάθε ήµου ή αποµακρυσµένου νησιού της Περιφέρειας. Το έργο προσανατολίστηκε στην υποστήριξη της ανάπτυξης του ενδογενούς δυναµικού της Περιφέρειας (πόροι, δεξιότητες ανθρώπινου δυναµικού, τεχνογνωσία, παράδοση) κρίσιµου συντελεστή για την ανάπτυξη της επιχειρηµατικότητας και της ανταγωνιστικότητας της Περιφέρειας. 11
Στο πλαίσιο αυτό, υποστήριξε την πιλοτική εφαρµογή προγραµµάτων δηµιουργίας και λειτουργίας επιχειρήσεων σε νέους τοµείς, σε τοπικό επίπεδο, µε τη συµµετοχή αποκλεισµένων ή ευάλωτων οµάδων και την παροχή καινοτόµων υπηρεσιών διαρκούς υποστήριξης των νέων επιχειρηµατιών. Βασικό χαρακτηριστικό του έργου ήταν η κινητοποίηση και δικτύωση µιας σειράς δυνάµεων, δοµών, φορέων αλλά και ενεργών πολιτών οι οποίοι δραστηριοποιούνται στην κατεύθυνση προώθησης της τοπικής ανάπτυξης και της ανάπτυξης της επιχειρηµατικότητας. Ταυτόχρονα το έργο προέβαλλε την ανάγκη για τη δηµιουργία µιας νέας επιχειρηµατικής κουλτούρας στα νησιά του Β. Αιγαίου εισάγοντας την έννοια της «νέας επιχειρηµατικότητας», η οποία θα ανταποκρίνεται στις ιδιαιτερότητες και τα συγκριτικά πλεονεκτήµατα του νησιωτικού χώρου σε συνδυασµό µε τις δυνατότητες που δίνει η χρήση των νέων τεχνολογιών Οι ειδικότεροι στόχοι του έργου ήταν οι παρακάτω: Κινητοποίηση των τοπικών κοινωνιών Νέα επιχειρηµατικότητα Χρηµατοδοτικά εργαλεία προσαρµοσµένα στις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών 3.2. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΦΟΡΕΙΣ 1. Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης Λέσβου Α.Ε. (ΟΤ ), ΕΤΑΛ Α.Ε. (συντονιστής) 2. Αναπτυξιακή Λήµνου Α.Ε. (ΟΤ ), ΑΝΕΛ Α.Ε. 3. Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης Χίου Α.Ε. (ΟΤ ), ΕΤΑΧ Α.Ε. 4. Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης Σάµου Α.Ε. (ΟΤ ), ΕΤΑΣ Α.Ε. 5. ΤΕ Κ Ν. Λέσβου-Λήµνου 6. ΤΕ Κ Ν. Χίου 7. ΤΕ Κ Ν. Σάµου 8. Εµπορικό Επιµελητήριο Ν. Λέσβου-Λήµνου 9. Εµπορικό Επιµελητήριο Ν. Χίου 10. Εµπορικό Επιµελητήριο Ν. Σάµου 11. Αναπτυξιακή Ν.Α. Λέσβου - Λήµνου, ΑΕΝΑΛ 12. ΚΕΚ ΟΜΗΡΟΣ 13. ΚΕΚ Ν.Α. ΣΑΜΟΥ 14. ΚΕΚΑΝΑΛ Α.Ε. 15. ΚΕΚ-ΚΕΣΠ, «ΚΑΛΟΓΡΙ ΗΣ ΚΟΜΝΗΝΟΣ ΚΑΙ ΣΙΑ» Ο.Ε. 16. Συνεταιριστική Τράπεζα Λέσβου - Λήµνου 17. Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου 3.3. ΚΥΡΙΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Λαµβάνοντας υπόψη το οικονοµικό και κοινωνικό περιβάλλον του νησιωτικού χώρου, στο οποίο υλοποιήθηκε το έργο, έτσι όπως αυτό έχει αποτυπωθεί τόσο στο Π.Ε.Π. Β. Αιγαίου όσο και σε επιµέρους µελέτες και προσεγγίσεις που έχουν γίνει από το Πανεπιστήµιο Αιγαίου αλλά και άλλους φορείς, οι δράσεις που συνέθεσαν το 12
έργο, εµφανίζουν εσωτερική συνοχή και αλληλοσυµπληρώνονται συνθέτοντας µια ολοκληρωµένη παρέµβαση. Οι δράσεις του έργου «Νέα Επιχειρηµατικότητα» διακρίθηκαν σε τρεις κατηγορίες: ικτύωση και συνεργασία σε τοπικό, περιφερειακό και κεντρικό επίπεδο µεταξύ φορέων και δοµών επιχειρηµατικότητας o Αναµόρφωση δοµών στήριξης και συµβουλευτικής της επιχειρηµατικότητας - δηµιουργία αντίστοιχου αριθµού ευέλικτων οµάδων εµψυχωτών και µεντόρων - ανάπτυξη ενός µηχανισµού εµψυχωτών σε όλη την Περιφέρεια o ικτύωση 55 οµάδων εµψυχωτών από τους ΟΤΑ και άλλους φορείς της Περιφέρειας - δικτύωσή τους (µέσα από τον κεντρικό µηχανισµό) µε 10 κεντρικούς φορείς και µε 10 διεθνείς οργανισµούς o Ανάπτυξη ειδικών εκπαιδευτικών πακέτων επιχειρηµατικής τεχνογνωσίας και προσωπικής ανάπτυξης για την «νέα επιχειρηµατικότα» που θα απευθύνονται και προσαρµόζονται σε πολλαπλές κατηγορίες αποκλεισµένων ή ευάλωτων κοινωνικών οµάδων. o Εκπαιδευτικά πακέτα επιχειρηµατικής τεχνογνωσίας που απευθύνονται σε συµβούλους / εµψυχωτές και υποψήφιους επιχειρηµατίες και στηρίζονται στη λογική της «νέας επιχειρηµατικότητας». Υλοποίηση 4 εκπαιδευτικών προγραµµάτων (από ένα σε κάθε µεγάλο νησί της Περιφέρειας) Ενίσχυση και ανάπτυξη των υπηρεσιών και συστηµάτων πληροφόρησης, στήριξης, συµβουλευτικής και παρακολούθησης της επιχειρηµατικότητας o Παροχή εξειδικευµένων υπηρεσιών πληροφόρησης, συµβουλευτικής, καθοδήγησης και υποστήριξης της επιχειρηµατικής δραστηριότητας - δηµιουργία 20 νέων επιχειρήσεων Παρακολούθηση τουλάχιστον 20 επιχειρήσεων από οµάδα συµβούλων κατά τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας τους. o Ανάπτυξη καινοτόµων τραπεζικών προϊόντων (π.χ. χρηµατοδοτική µίσθωση και ανάστροφη χρηµατοδοτική µίσθωση, µικροδάνεια) Παροχή ολοκληρωµένης υποστήριξης για τη δηµιουργία νέων επιχειρήσεων o Παροχή κατάρτισης µε τη χρήση εξειδικευµένων µεθόδων, προσαρµοσµένων στις τοπικές ανάγκες και τις ανάγκες των κατοίκων των νησιών για την ανάληψη επιχειρηµατικής δραστηριότητας µε έµφαση στην κατάρτιση στην «νέα επιχειρηµατικότητα» o Ανάπτυξη εικονικού cluster (αλυσίδας) επιχειρήσεων της «νέας επιχειρηµατικότητας» 4. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ «ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ» 13
4.1. ΣΚΟΠΟΣ Η Α.Σ. Νησιωτική Συµπολιτεία Ν.Αιγαίου, επιδίωξε την Ανάπτυξη του «Επιχειρείν» και την Ισότιµη Πρόσβαση των κατοίκων της Περιφέρειας Ν.Αιγαίου στην αγορά εργασίας, µέσα από την εφαρµογή ενός Ολοκληρωµένου Επιχειρησιακού Σχεδίου για την Ενίσχυση της Επιχειρηµατικότητας Λαµβάνοντας υπ όψη τα βασικά χαρακτηριστικά της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου, όπως αυτά προκύπτουν από σχετικές έρευνες και µελέτες, διαπιστώθηκε πως στο σύνολό της αντιµετωπίζει όλα τα προβλήµατα που απορρέουν από την νησιωτικότητα της, καθώς αποτελείται από ένα σύµπλεγµα νησιών διαφορετικών ταχυτήτων ως προς τους ρυθµούς ανάπτυξης και τα πληθυσµιακά µεγέθη. Η Α.Σ. µε την υλοποίηση του έργου «Νησιωτική Συµπολιτεία Ισότιµη Πρόσβαση» επιδίωξε µια συνολική παρέµβαση σε επίπεδο Περιφέρειας, προκειµένου να καλλιεργηθεί, αναπτυχθεί και προωθηθεί η επιχειρηµατικότητα σε «οµάδες-στόχους» που χαρακτηρίζονται ως "µειονεκτούσες". Το µέσο ήταν η αναβάθµιση των φορέων και υπηρεσιών στήριξης της επιχειρηµατικότητας τόσο σε τοπικό όσο και περιφερειακό επίπεδο. Απώτερος στόχος της ήταν η δηµιουργία ενός Τοπικού Συµφώνου ράσης για την Απασχόληση (ΤΣ Α) µε όσο το δυνατό µεγαλύτερη εκπροσώπηση όλων των παραγωγικών δυνάµεων της Περιφέρειας, θέτοντας τις βάσεις για µια κοινωνία αλληλεγγύης και ίσων ευκαιριών, σ ένα ευνοϊκό περιβάλλον ανάπτυξης του «επιχειρείν» για µια Ισότιµη Πρόσβαση 4.2. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Η περιφερειακή εµβέλεια του έργου «Νησιωτική Συµπολιτεία - Ισότιµη Πρόσβαση», καθώς και η καινοτοµική του φύση, υπαγόρευε την ανάγκη για αντιπροσωπευτική παρουσία όλων των αρµόδιων φορέων. Συντονιστής εταίρος του έργου Νησιωτική Συµπολιτεία- Ισότιµη Πρόσβαση ήταν ο ήµος Ροδίων. Στην Α.Σ. Νησιωτική Συµπολιτεία Ν.Αιγαίου εκπροσωπήθηκαν όλες οι βαθµίδες της ιοίκησης, παραγωγικές τάξεις και κοινωνικοί εταίροι. Αναλυτικά, οι εταίροι της Α.Σ. ήταν οι ακόλουθοι: 1. ήµος Ρόδιων 2. Γ.Γ Περιφέρειας Ν. Αιγαίου 3. ΚΕΣΥΥ-ΝΕΛΕ Ν.Α. ωδ/σου 4. Ν.Α Κυκλάδων 5. ΤΕ Κ Ν. ωδ/σου 6. ΤΕ Κ Ν. Κυκλάδων 7. Επιµελητήριο ωδ/σου 8. Επιµελητήριο Κυκλάδων 14
9. Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων & Συστηµάτων 10. Ενιαίο ΚΕΚ Νόµου Κυκλάδων 11. ΟΤΕ Α.Ε 12. Συνεταιριστική Τράπεζα ωδ/σου 13. ωδεκανησιακή Εταιρεία Ανάπτυξης & Προόδου ( ΕΤΑΠ) 14. Αναπτυξιακή ωδεκανήσου (ΑΝ. Ω. Α.Ε) 15. ηµοτική Επιχείρηση Ανάπτυξης Ερµούπολης 16. Αναπτυξιακή Εταιρεία Κυκλάδων 17. ΚΕΚ Ν. ωδ/σου «Γ. Γεννηµατάς» 18. ΚΕΚ. Ποσειδωνίας Σύρου 19. Χειροτεχνικό Κέντρο Ρόδου 20. Σύνδεσµος Ορεινών ήµων Ρόδου 21. ωδεκανησιακός Σύλλογος ΑµΕΑ 22. Σύλλογος Παράκτιας Αλιείας «Παναγιά Υπαπαντή» 23. Ένωση Γυναικών Επιχειρηµατιών Καλλιθέας «ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ» 24. Γυναικείος Αγροτουριστικός Συνεταιρισµός Σύρου «ΚΑΣΤΡΙ» 25. Αγροτουριστική Α.Ε. 4.3. ΚΥΡΙΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Το έργο διακρίθηκε σε 4 κατηγορίες δράσεων: 1. ικτύωση και συνεργασία σε τοπικό, περιφερειακό και κεντρικό επίπεδο, µεταξύ φορέων, δοµών και συστηµάτων στήριξης της επιχειρηµατικότητας Αφορά στην οργάνωση, ενδυνάµωση και υποστήριξη ενεργητικής επικοινωνίας δυνάµεων, φορέων, δοµών, συµβούλων, στελεχών, επωφελούµενων και εν γένει όλων των συντελεστών που ενορχηστρώνουν την επιχειρηµατικότητα σε τοπικό επίπεδο µε σκοπό την από κοινού επίλυση προβληµάτων, το σχεδιασµό και την ανάληψη συλλογικών πρωτοβουλιών 2. Ολοκληρωµένη στήριξη για την ανάπτυξη της νέας επιχειρηµατικότητας µε τη δηµιουργία καινοτόµων υποδοµών µε τη χρήση της νέας τεχνολογίας Αφορά στη δηµιουργία 2 ενιαίων σηµείων επαφής (one-stop-shop) που αποτελούν τη µετεξέλιξη των δύο κεντρικών δοµών «ΚΑΛΛΙΠΑΤΕΙΡΑ» του ήµου Ροδίων και «ΗΓΕΜΟΝΗ» του Ενιαίου ΚΕΚ Νοµού Κυκλάδων. Αυτή η µετεξέλιξη επιτεύχθηκε µε τη λειτουργία 2 τηλεκέντρων, µία ανά νοµό, µε τη δηµιουργία εικονικών θερµοκοιτίδων και δικτυακών τόπων. Κοµβικό σηµείο στη λειτουργία τους αποτελούν τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών των ήµων της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου. 3. Ενίσχυση & Ανάπτυξη Υπηρεσιών/ Συστηµάτων Πληροφόρησης Αφορά στη δηµιουργία καινοτόµων εφαρµογών µε στόχο την ενίσχυση της επιχειρηµατικότητας. Ενδεικτικά αναφέρουµε τη δηµιουργία πιλοτικών εργαλείων για την εξ αποστάσεως εφαρµογή συµβουλευτικής (e-consulting), τηλε-εκπαίδευσης (elearning), µηχανισµού καταγραφής και συνεχούς αξιολόγησης της 15
επιχειρηµατικότητας, λειτουργία ηλεκτρονικών συστηµάτων εξυπηρέτησης πολιτών (e-branches), εφαρµογή ηλεκτρoνικού εµπορίου (e-commerce),κ.α 4. Ανάπτυξη του θεσµού της Συµπολιτείας: ιαδηµοτική και ιανησιωτική Συνεργασία Αφορά στην αξιοποίηση του περιβαλλοντικού και πολιτισµικού πλούτου των νησιωτικών οικονοµιών για τη δηµιουργία µιας νέας επιχειρηµατικής κουλτούρας µέσα από τη στενή συνεργασία των ΟΤΑ της Περιφέρειας Ν.Αιγαίου ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β: Η ΙΚΤΥΩΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΩΝ Α.Σ. 1. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΙΚΤΥΟΥ ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ Τα έργα των 4 συνεργαζοµένων Αναπτυξιακών Συµπράξεων παρουσιάζουν ορισµένες οµοιότητες αλλά και σηµαντικές διαφορές. Μια από τις οµοιότητές τους εντοπίζεται στη δηµιουργία δικτύων, ως εργαλείων µέσω των οποίων επιδιώκεται ο σχεδιασµός, συντονισµός και υλοποίηση δράσεων για την προώθηση της απασχόλησης και την ανάπτυξη της επιχειρηµατικότητας σε τοπικό επίπεδο. Βεβαίως, διαφορές παρατηρούνται και σε σχέση µε το περιεχόµενο της δικτύωσης (το σκοπό, τους συµµετέχοντες φορείς, την οργάνωση και λειτουργία, κ.ο.κ). Πάντως, η πρακτική της δικτύωσης για την αντιµετώπιση ζητηµάτων που αφορούν στην απασχόληση, δεν αποτελεί επιλογή µόνο των 4 συνεργαζοµένων Α.Σ. Αντιθέτως, τα δίκτυα χρησιµοποιούνται ευρέως σε πολλές περιπτώσεις και, αν και για τα ελληνικά δεδοµένα είναι σχετικά νέα έννοια, σε ευρωπαϊκό επίπεδο καταγράφονται ήδη σηµαντικά αποτελέσµατα από τη λειτουργία τους. Στην πράξη συναντώνται συνήθως δύο είδη συνεργασιών: τα δίκτυα και οι εταιρικές σχέσεις. Σε πολλές περιπτώσεις και κυρίως επειδή κοινοτικά προγράµµατα και χρηµατοδοτήσεις το θέτουν ως προϋπόθεση, συστήνονται εταιρικές σχέσεις. Οι Αναπτυξιακές Συµπράξεις που δηµιουργήθηκαν στο πλαίσιο της Equal αποτελούν 16
ένα τέτοιο παράδειγµα. Αυτές µπορεί να προκύπτουν από προϋπάρχοντα δίκτυα αλλά και ορισµένες φορές να προκύπτουν από αυτές δίκτυα. Ένας ορισµός που έχει δοθεί για τις εταιρικές σχέσεις είναι ο ακόλουθος: «Τρεις ή περισσότεροι φορείς που δρουν µαζί συνεισφέροντας πόρους για µια αποστολή, ένα όραµα για την εκπλήρωση των οποίων έχουν µε σαφήνεια αναλύσει τους επιδιωκόµενους σκοπούς και στόχους». 1 Τα δίκτυα αποτελούν ευρύτερη µορφή συνεργασίας (από πλευράς συµµετεχόντων, όρων, αντικειµένου) σε σχέση µε την εταιρική σχέση. Μπορεί να έχουν τυπική ή άτυπη µορφή και η βάση τους είναι το αµοιβαίο ενδιαφέρον των µελών τους. Πολλές φορές τα δίκτυα αποτελούν, µέσω των επαφών µεταξύ των συµµετεχόντων, ένα µέσο για την επικοινωνία, την ανάπτυξη στενότερων επαφών και εντέλει δηµιουργίας αισθήµατος «µιας κοινότητας» στον πληθυσµό της περιοχής. Η δηµιουργία δικτύων κυρίως αποσκοπεί: Στο συντονισµό πολιτικών και δράσεων των φορέων και συντελεστών που δραστηριοποιούνται σε τοπικό επίπεδο προκειµένου να αποφεύγεται ο κατακερµατισµός πόρων και η διπλή εκτέλεση εργασιών ή παροχή υπηρεσιών Στην επικοινωνία, ενηµέρωση και διακίνηση πληροφοριών µεταξύ των µελών του δικτύου Στην καλλίτερη εκπροσώπηση και εµπλοκή στη λήψη αποφάσεων των τελικών δικαιούχων (ευπαθών κοινωνικών οµάδων) Στη συµµετοχή και ουσιαστική εµπλοκή στις διαδικασίες σχεδιασµού των «ανωτέρων» διοικητικών επιπέδων (περιφερειακό, εθνικό) και στην άσκηση επιρροής σε φορείς λήψης αποφάσεων σε κεντρικό επίπεδο. Οι συµµετέχοντες φορείς σε ένα δίκτυο ή µια εταιρική σχέση µπορούν να προσδιοριστούν και ως «επενδυτές» οι οποίοι προσδοκούν συγκεκριµένα οφέλη. Για την επιτυχή λειτουργία ενός δικτύου πρέπει, για κάθε µέλος του, να διασφαλίζεται ότι έχει κάτι να συνεισφέρει αλλά και κάτι να κερδίσει από τη συνεργασία. Ενδεικτικά, φορείς που συνήθως συµµετέχουν σε εταιρικές σχέσεις είναι: Τοπικές, νοµαρχιακές ή περιφερειακές αρχές ή συλλογικοί φορείς της Εθνικές αρχές µέσω των τοπικών της εκπροσώπων ηµόσιοι φορείς αρµόδιοι για θέµατα απασχόλησης Ο ιδιωτικός τοµέας (εκπρόσωποι µικρών επιχειρήσεων, µεγάλες εταιρίες, χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα) Συνδικαλιστικοί φορείς Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, ιδιαίτερα όσες εκπροσωπούν ευπαθείς κοινωνικά οµάδες Επιχειρήσεις της «κοινωνικής οικονοµίας» ή οργανώσεις του «τρίτου τοµέα» Επιµελητήρια και επαγγελµατικές οργανώσεις 1 Andrew Wilson and Kate Charlton (1997), Making partnerships work 17
Φορείς κατάρτισης, ινστιτούτα έρευνας και τεχνολογίας που µπορούν να διενεργήσουν έρευνες για την αγορά εργασίας ή να υποστηρίξουν την εισαγωγή καινοτοµιών. Το είδος των φορέων που θα πρέπει να συµµετέχει σε ένα δίκτυο δεν µπορεί να προδιαγραφεί εξαρχής αλλά µπορεί ωστόσο να διατυπωθεί η αρχή ότι θα πρέπει να συµµετέχουν όσοι έχουν γνώσεις, ειδικότητα, αρµοδιότητα και θέληση. Όσο δε για τον αριθµό των συµµετεχόντων φορέων, αυτός θα προκύψει από δύο αντιφατικά κριτήρια: το εύρος της εκπροσώπησης αφενός και το διαχειρίσιµο µέγεθος του δικτύου αφετέρου. Η µορφή της συνεργασίας µπορεί να είναι άτυπη ή τυπική δηλαδή να έχει συγκεκριµένη νοµική µορφή. Κάθε µια από αυτές έχει ορισµένα πλεονεκτήµατα και µειονεκτήµατα. Πολλές επιτυχείς συµπράξεις, συνήθως, έχουν τυπικές µορφές και όλοι οι συµµετέχοντες φορείς συνάπτουν σύµφωνα συνεργασίας στο πλαίσιο των οποίων προσδιορίζονται οι σκοποί, οι στόχοι, οι µέθοδοι εργασίας, οι χρηµατοδοτικές δεσµεύσεις και οι συγκεκριµένες ευθύνες σε σχέση µε τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες της σύµπραξης. Πάντως, η επιλογή εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως το είδος των παρεµβάσεων που θα αναλάβει το δίκτυο, τους όρους για τη χρηµατοδότηση δράσεων, το θεµατικό εύρος του δικτύου, την ύπαρξη παράδοσης συνεργασιών στην περιοχή κ.ο.κ. Ορισµένα ζητήµατα που δεν πρέπει να αγνοούνται κατά την επιλογή µιας τυπικής µορφής συνεργασίας, αφορούν: Στο συνυπολογισµό του κόστους σχεδιασµού, διαπραγµατεύσεων, παρακολούθησης και επιβολής των όρων των συµβάσεων Στην ευελιξία σε σχέση µε τους στόχους του προγράµµατος και στην πιθανότητα να χρειαστούν τροποποιήσεις ή συµπληρώσεις, εφόσον αλλάξουν κάποια δεδοµένα Στη σταθερότητα ή µη των όρων των συµφωνιών (µπορεί να είναι σταθεροί ή να χρειαστεί να επαναδιαπραγµατευθούν κατά τη διάρκεια του προγράµµατος) Στην πρόβλεψη διαδικασιών για την επίλυση διαφωνιών µεταξύ των εταίρων. Το τοπικό επίπεδο ή το εδαφικό όριο της δικτύωσης και του σχεδιασµού δράσεων για την απασχόληση, εκτός από το διοικητικό κριτήριο, προκύπτει και από κριτήρια όπως: Η γεωγραφία της περιοχής (θέση, υποδοµές) και οι φυσικοί της πόροι, Η ιστορία της και τα κοινωνικά χαρακτηριστικά της (σηµαντικά ιστορικά γεγονότα, παραδόσεις, αξίες, κοινωνική και ταξική διάρθρωση, άτυποι κανόνες της οικονοµικής ζωής, σχέσεις και συνεργασίες), Η οικονοµία της (οικονοµικές δραστηριότητες, κλάδοι, τοπικά παραγωγικά δίκτυα) Τα χαρακτηριστικά της αγοράς εργασίας, οι φορείς που δραστηριοποιούνται σε τοπικό επίπεδο (δοµές) Το εύρος του φορέα - συντονιστή της δικτύωσης (Τοπική Αυτοδιοίκηση, Νοµαρχιακή, Περιφέρεια, Επαγγελµατική Ένωση, Σύλλογος) 18
Εάν στην περιοχή σύστασης του δικτύου υπάρχουν ήδη ή προϋπήρχαν δίκτυα που λειτουργούσαν µε επιτυχία είναι σκόπιµο να λαµβάνεται υπόψη η παρουσία τους και να αξιοποιείται η εµπειρία, οι σχέσεις και οι διασυνδέσεις που λειτουργούν ήδη. Ο σκοπός και οι στόχοι της λειτουργίας ενός δικτύου καθορίζονται µε βάση τις προτεραιότητες της περιοχής, όχι µόνο σε σχέση µε την αγορά εργασίας αλλά και σε σχέση µε τις γενικότερες αναπτυξιακές της προτεραιότητες. Η διατύπωσή τους µε σαφήνεια, η συµφωνία των µελών του δικτύου σε σχέση µε αυτούς και η αναγνώριση του δικού τους ρόλου στην επίτευξή τους είναι προϋπόθεση «εκ των ων ουκ άνευ» για τη λειτουργία του και την επίτευξη αποτελεσµάτων. Μια τελευταία µεν αλλά ιδιαίτερα σηµαντική παράµετρος για την αποτελεσµατική λειτουργία των δικτύων είναι η αναγνώριση τους και η διασφάλιση καθορισµένου χώρου δράσης εντός του πολιτικού και διοικητικού πλαισίου της χώρας, ώστε να επιτυγχάνεται συνεργασία µεταξύ εθνικού, περιφερειακού και τοπικού επιπέδου. Κατά το σχεδιασµό, οργάνωση και λειτουργία δικτύων πολλές παράµετροι µπορεί να διαφέρουν µεταξύ περιοχών, π.χ. ιστορικές, γεωµορφολογίας, οικονοµικές και κοινωνικές. Αυτές οι παράµετροι εντέλει διαµορφώνουν και τα τελικά χαρακτηριστικά της δικτύωσης, δηλαδή τη µορφή του, τον αριθµό και το είδος των συµµετεχόντων φορέων, τη στρατηγική του, το πρόγραµµά του, κ.ο.κ. Με την έννοια αυτή, οι επιλογές και οι εµπειρίες ποικίλουν από περιοχή σε περιοχή και γενικές διαπιστώσεις µπορούν να διατυπωθούν µε επιφύλαξη. Όλες αυτές οι παράµετροι και οι επιλογές που έγιναν σε σχέση µε τη δικτύωση, στις 4 συνεργαζόµενες Α.Σ. παρουσιάζονται αναλυτικά στα επόµενα. 19
2. ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙ ΙΩΞΕΙΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΙΚΤΥΩΣΗ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟ 2.1. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ «ΕΝ ΡΑΣΕΙ» 2.1.1. Ο σκοπός της δικτύωσης Η δικτύωση, στο πλαίσιο του έργου της Α.Σ., αποτέλεσε το βασικό κορµό της πρότασης. Σύµφωνα µε το σχέδιο που εγκρίθηκε και το έργο που υλοποιήθηκε, βασική επιδίωξη της Α.Σ. ήταν η δικτύωση των φορέων που άµεσα ή έµµεσα επηρεάζουν µε τη δράση τους την απασχόληση σε τοπικό επίπεδο. Τοπικά δίκτυα, µε βάση το έργο της «ΕΝ ΡΑΣΕΙ», έγινε προσπάθεια να συσταθούν στους ήµους Αιγάλεω, Βόλου, Ζωγράφου, Λάρισας, Λιβαδίου, Πτολεµαϊδας, Σκοπέλου, Φαρσάλων και στο Νοµό Κυκλάδων, όπου επίσης καταρτίσθηκαν Τοπικά Σχέδια ράσης για την Απασχόληση (ΤΣ Α). Η επιλογή των ήµων έγινε µε γνώµονα την εκπροσώπηση ορισµένων κατηγοριών ΟΤΑ (δηλαδή αστικών, αγροτικών, ορεινών, νησιωτικών ΟΤΑ αλλά και µικρού, µεσαίου και µεγάλου πληθυσµιακού µεγέθους). Για την υποστήριξη του έργου των τοπικών φορέων η Ε.Ε.Τ.Α.Α. συνέταξε οδηγό για τη δικτύωση και το σχεδιασµό δράσεων για την απασχόληση βάσει του οποίου δηµιουργήθηκαν τα δίκτυα και εκπονήθηκαν τα Τοπικά Σχέδια ράσης στις παραπάνω περιοχές. Ο οδηγός, σε σχέση µε τις βασικές διαστάσεις παραµέτρους της δικτύωσης, προέβλεπε τα ακόλουθα: Το τοπικό επίπεδο ή η γεωγραφική εµβέλεια που καλύπτουν τα δίκτυα, θα πρέπει, εκτός των διοικητικών ορίων των ΟΤΑ, να επεκτείνεται και σε γειτονικές περιοχές µε τις οποίες ο ΟΤΑ έχει ιστορικές, κοινωνικές, οικονοµικές διασυνδέσεις. Κριτήρια δηλαδή όπως η διάρθρωση των παραγωγικών κλάδων, οι κλαδικές συνδέσεις, το εύρος της ζώνης αγοράς εργασίας, ο αριθµός και το είδος των φορέων, οι ιδιαίτερες τοπικές συνθήκες και ανάγκες της περιοχής είναι πιο ασφαλή για τον προσδιορισµό του τοπικού επιπέδου. Οι συµµετέχοντες φορείς κρίθηκε σκόπιµο να εκπροσωπούν όλους τους τοµείς: δηµόσιο, ιδιωτικό και κοινωνικό τοµέα της οικονοµίας. Ο συντονισµός του δικτύου προτείνεται να ανήκει στην Τοπική Αυτοδιοίκηση χωρίς ωστόσο να αποκλείονται άλλες περιπτώσεις φορέων που αναδεικνύονται ως πιο δυναµικοί στο τοπικό επίπεδο. Η µορφή του δικτύου αποτελεί επιλογή των φορέων. Αν και επισηµάνθηκε η διαπίστωση ότι οι τυπικές µορφές συνεργασίας, συνήθως διασφαλίζουν καλλίτερα αποτελέσµατα, ωστόσο εκτιµήθηκε ότι η επιλογή µιας άτυπης µορφής, σε ένα αρχικό στάδιο της συνεργασίας, γίνεται πιο εύκολα αποδεκτή. Η οργανωτική δοµή του δικτύου πρέπει να εξυπηρετεί ανάγκες ευελιξίας αφενός και αντιπροσώπευσης από την άλλη. Η επιλογή επιπέδων π.χ. στον πυρήνα ένα όργανο διοίκησης π.χ. συντονιστική επιτροπή, σε ένα δεύτερο επίπεδο ένα όργανο όπου 20
συµµετέχουν όσοι υλοποιούν δράσεις και σε τρίτο επίπεδο ένα συµβουλευτικό forum, διασφαλίζει αυτές τις ανάγκες. Οι γενικές αυτές προτάσεις στην πράξη εφαρµόστηκαν µε ορισµένες αποκλίσεις. Οι τοπικές ιδιαιτερότητες καθόρισαν και τις διαφορετικές επιλογές. Στο κεφάλαιο 3 γίνεται εκτενέστερη αναφορά. 2.1.2. ιαδικασίες που ακολουθήθηκαν και εργαλεία που αναπτύχθηκαν Τα εργαλεία που ανέπτυξε η Α.Σ. µε στόχο την υποστήριξη της δηµιουργίας δικτύων και τη σύνταξη των Τοπικών Σχεδίων ράσης για την Απασχόληση ήταν: 1. Ο οδηγός δικτύωσης και κατάρτισης Τοπικών Σχεδίων ράσης για την Απασχόληση 2. Ο οδηγός κατάρτισης δεικτών για την µέτρηση της αποτελεσµατικότητας της προώθησης της απασχόλησης σε τοπικό επίπεδο Με την ολοκλήρωση του πρώτου οδηγού οργανώθηκαν συναντήσεις µε τους τοπικούς συνεργάτες (των 9 περιοχών), στελέχη των ΟΤΑ που ανέλαβαν την ευθύνη οργάνωσης της δικτύωσης και σύνταξης Τοπικών Σχεδίων ράσης για την Απασχόληση. Στις συναντήσεις αυτές έγινε παρουσίαση και αναλυτική επεξήγηση της προτεινόµενης µεθοδολογίας για τη δικτύωση και τη σύνταξη των ΤΣ Α. Επίσης, καθ όλη τη διάρκεια υλοποίησης των έργων σε τοπικό επίπεδο υπήρξε επικοινωνία και συνεργασία των τοπικών συντονιστών µε τα αρµόδια στελέχη της ΕΕΤΑΑ. Στο πλαίσιο του πρώτου εργαλείου αναπτύχθηκαν οι παράµετροι που αναφέρθηκαν στην προηγούµενη παράγραφο και αναλύθηκαν οι απαιτούµενες διαδικασίες για τη δηµιουργία δικτύων. Συγκεκριµένα, τα προτεινόµενα βήµατα ήταν τα ακόλουθα: Οργάνωση της µαθησιακής διαδικασίας µε στόχο την ευαισθητοποίηση των φορέων που λειτουργούν σε τοπικό επίπεδο και δραστηριοποιούνται σε θέµατα απασχόλησης και τη συµµετοχή τους στο δίκτυο (εκδηλώσεις δηµοσιότητας, συσκέψεις, συνεργασίες). Ορισµός εκπροσώπων από τους φορείς που θα συµµετέχουν στις λειτουργίες του δικτύου ιερεύνηση µορφής συνεργασίας. Τα µέλη του δικτύου αποφασίζουν για τη νοµική µορφή που θα έχει η συνεργασία τους (π.χ. κοινοπραξία, αστική µη κερδοσκοπική κλπ) Συγκρότηση συντονιστικής επιτροπής. Ανάλογα µε τη νοµική µορφή που θα επιλεγεί θα προκύψουν και τα όργανα του δικτύου, όπως για παράδειγµα ένα όργανο διοίκησης και λήψης αποφάσεων και οµάδες έργου. Καθορισµός των διαδικασιών επικοινωνίας και συµµετοχής των εµπλεκοµένων στο πλαίσιο του δικτύου. Προγραµµατισµός του έργου του δικτύου, π.χ. σύνταξη Τοπικού Σχεδίου ράσης για την Απασχόληση Απόφαση της συντονιστικής επιτροπής και των οργάνων διοίκησης των δοµών για το έργο του δικτύου. Στον οδηγό κατάρτισης δεικτών παρουσιάστηκε η µεθοδολογία για την κατάρτιση δεικτών και δόθηκαν παραδείγµατα ορισµένων κατηγοριών δεικτών που µπορούν να καταρτισθούν σε τοπικό επίπεδο µε στόχο την παρακολούθηση και αξιολόγηση των 21
στόχων και των δράσεων που υλοποιεί το δίκτυο για την απασχόληση σε τοπικό επίπεδο. Τα προηγούµενα αποτέλεσαν τα βασικά εργαλεία που ανέπτυξε η «Εν ράσει» µε σκοπό την υποστήριξη των φορέων-εταίρων της Α.Σ. που ανέλαβαν σε τοπικό επίπεδο τη δηµιουργία δικτύων και το σχεδιασµό δράσεων για την απασχόληση Εκτός όµως αυτών αναπτύχθηκε και µια σειρά εργαλείων που επίσης υποστήριξαν τη διαδικασία δηµιουργίας δικτύων και τη σύνταξη ΤΣ Α, όπως για παράδειγµα εργαλείο καταγραφής των δοµών που δραστηριοποιούνται σε τοπικό επίπεδο και οι δράσεις τους επηρεάζουν την απασχόληση και εργαλείο για την καταγραφή ευπαθών κοινωνικών οµάδων σε τοπικό επίπεδο. Στο επόµενο κεφάλαιο καταγράφονται ορισµένα συµπεράσµατα σε σχέση µε τα προηγούµενα. 2.2. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ IDEA 2.2.1. Ο σκοπός της δικτύωσης Σκοπός του δικτύου IDEA, που δηµιούργησε η οµώνυµη Α.Σ., είναι η «Βελτίωση και Ανάπτυξη της Συνείδησης για την Απασχόληση στην Πελοπόννησο». Σκοπός, ο οποίος επιδιώχθηκε µέσω: του εντοπισµού και της γεφύρωσης του χάσµατος µεταξύ ανάπτυξης και απασχόλησης, θέτοντας σε λειτουργία ικανούς µηχανισµούς και εργαλεία αναδιανοµής της πληροφορίας για θέµατα απασχόλησης στην Πελοπόννησο, του εντοπισµού των υστερήσεων σε κάθε τοµέα που χαρακτηρίζεται «κόκκινος» (κόκκινοι δείκτες του Μηχανισµού Παρακολούθησης των ράσεων του ΠΕΣ Α της Περιφέρειας), εξαλείφοντας σταδιακά τα φαινόµενα αποσπασµατικής αντιµετώπισης των υπαρκτών και επειγόντων προβληµάτων ανεργίας, αλλά και µειωµένης προσβασιµότητας των ευάλωτων κυρίως οµάδων του ενεργού πληθυσµού στην αγορά εργασίας, (νέοι, γυναίκες, ΑΜΕΑ, απασχολούµενοι µε ελλιπή εκπαίδευση), της εξασφάλισης και εδραίωσης των αναγκαίων προϋποθέσεων µελέτης, σχεδιασµού και υλοποίησης ολοκληρωµένων πολιτικών για την υποστήριξη της Απασχόλησης στην Πελοπόννησο, ανατρέποντας τις αρνητικές καταστάσεις µε κατάλληλα στοχευµένες παρεµβάσεις που διαµορφώνουν και ενισχύουν εποικοδοµητικές δραστηριότητες (σχεδιασµός των επόµενων ΠΕΣ Α). Οι στόχοι του δικτύου στο επίπεδο της Περιφέρειας και σε σχέση µε τους αποδέκτες των δράσεων του, εστιάζουν : 1. Στη διευκόλυνση της πρόσβασης στην αγορά εργασίας όσων αντιµετωπίζουν δυσκολίες ένταξης 2. Στη βελτίωση της πληροφόρησης των ανέργων και ιδιαίτερα των ευάλωτων κοινωνικών οµάδων για τις δυνατότητες απασχόλησης 22
3. Στη βελτίωση της πρόσβασης στις υπηρεσίες απασχόλησης και σε ειδικά προγράµµατα σε τοπικό επίπεδο 4. Στην αντιµετώπιση της αναντιστοιχίας των προσόντων των ανέργων και των απαιτήσεων των επιχειρήσεων 5. Στην πληρέστερη ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση των εργοδοτών και των επαγγελµατικών τους φορέων για τη συµβολή τους στην ενίσχυση της απασχόλησης, την προσφορά επαγγελµατικής εµπειρίας και την αξιοποίηση της τεχνογνωσίας και των παρεχοµένων υπηρεσιών απασχόλησης 6. Στην ολοκληρωµένη προσέγγιση σε τοπικό επίπεδο, για τη στήριξη των ευάλωτων οµάδων που υφίστανται διακρίσεις στην αγορά εργασίας, µέσω ενός συστήµατος πληροφόρησης, προσανατολισµού και ανάπτυξης των δεξιοτήτων τους. Για την επίτευξη αυτών των στόχων το δίκτυο προγραµµάτισε δράσεις: 1. Ανάπτυξης οµοιογενούς στρατηγικής για την απασχόληση σε επίπεδο περιφέρειας 2. Ευαισθητοποίησης και ενεργοποίησης των κοινωνικών εταίρων για συµβολή στην ανάπτυξη µέσω χάραξης κοινής στρατηγικής 3. Ανάπτυξης προτύπων διαδικασιών γνωµοδότησης της Περιφέρειας, των Νοµαρχιακών Αυτοδιοικήσεων και των Καποδιστριακών ήµων κατά τη διαδικασία κατάρτισης των Εθνικών Σχεδίων ράσης για την Απασχόληση και ανάπτυξη διαδικασιών - συστηµάτων εξειδίκευσής τους σε Τοπικά Σχέδια ράσης. Υποστήριξη της ανάπτυξης των τοπικών στρατηγικών για την απασχόληση. Κινητοποίηση όλων των τοπικών φορέων πριν και µετά την έγκριση του ΕΣ Α για την υποβολή προτάσεων και την εξειδίκευσή του στις ανάγκες της περιφέρειας. 4. ιαβούλευσης µε εθνικές αρχές αρµόδιες για την κατάρτιση των ΕΣ Α για την ανάπτυξη των τοπικών στρατηγικών για την απασχόληση. 5. Εκπόνησης Περιφερειακού Σχεδίου ράσης για την Απασχόληση και επιµέρους Τοπικών Σχεδίων ράσης για την Απασχόληση ως συµπληρωµάτων του ΕΣ Α (Περιεχόµενο ΤΣ Α, στόχοι, άξονες, ενέργειες, εµπλεκόµενοι φορείς, αναγκαίοι πόροι κλπ) και ως µοντέλωνπροτύπων για την ευρύτερη εφαρµογή σε άλλες περιφέρειες, και εργαλείων ανάπτυξης τοπικής πολιτικής απασχόλησης. Πιλοτική προσαρµογή εξειδίκευση του ΕΣ Α στις ανάγκες και ιδιαιτερότητες της περιφέρειας. 6. ιατύπωσης προτάσεων για τη βελτίωση του υπάρχοντος συστήµατος διαβούλευσης της κεντρικής διοίκησης µε τις Περιφέρειες και τον εµπλουτισµό των διαδικασιών κατάρτισης του ΕΣ Α και ανάπτυξης ΤΣ Α µε συναινετικά, συµµετοχικά, πλουραλιστικά στοιχεία (π.χ. υποβολή Green papers για την εκπόνηση του Περιφερειακού Σχεδίου ράσης για την Απασχόληση από τα µέλη των τοπικών συµπράξεων). 7. Εντοπισµού και ανάπτυξης αειφόρων συστηµάτων χρηµατοδότησης του Τρίτου Τοµέα (κοινωνική οικονοµία), αποφεύγοντας την εξάρτηση από επιδοτήσεις. Συνδυασµός χρηµατοδοτικών εργαλείων (µικροδάνεια, τοπικά ταµεία αλληλεγγύης, φοροαπαλλαγές κλπ). 8. Εξασφάλισης ενθαρρυντικού περιβάλλοντος όσον αφορά την πολιτική απασχόλησης. 9. Αξιοποίησης προηγούµενων ενεργειών και εµπειριών µεταξύ των εταίρων. 23
10. Σύνδεσης µε εθνικές αρχές ΕΚΤ (π.χ. Υπ. Εργασίας, Ειδική υπηρεσία συντονισµού δράσεων ΕΚΤ). 11. Επαφές µε αρµόδιες περιφερειακές και εθνικές αρχές. ιευκόλυνση της ενσωµάτωσης των αποτελεσµάτων στις ενέργειες του ΕΚΤ, στο ΕΣ Α και στο Εθνικό Σχέδιο ράσης για την Κοινωνική Ενσωµάτωση, στην άµεση σύνδεση µε τις διαδικασίες προγραµµατισµού-τροποποίησης των ΕΠ και ΠΕΠ του ΚΠΣ. 12. ικτύωσης και ανταλλαγής πληροφοριών µε άλλα σχέδια που έχουν επιλεγεί στο πλαίσιο της πρόσκλησης της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας EQUAL και που υλοποιούνται στην Ελλάδα. 13. ιεθνούς δικτύωσης µε κοινωνικούς εταίρους της ΕΕ που δραστηριοποιούνται στο πεδίο της απασχόλησης. Η «προβληµατική» σε σχέση µε τους συµµετέχοντες φορείς είναι η ακόλουθη: Το δίκτυο είναι µία εθελοντική ένωση φορέων, που στοχεύει να αξιοποιήσει το σύνολο της εµπειρίας, της τεχνογνωσίας, της πληροφόρησης αλλά και των µέχρι σήµερα παραχθέντων προϊόντων του κάθε φορέα, έτσι ώστε να αναπτυχθούν και να εδραιωθούν οι απαραίτητες προϋποθέσεις για τη διαµόρφωση τοπικής στρατηγικής για την απασχόληση στην Περιφέρεια Πελοποννήσου. Γνώµονας για τη συγκρότηση του ικτύου υπήρξε: η τριµερής εκπροσώπηση (τοπική αυτοδιοίκηση κοινωνικοί εταίροιιδιωτικός τοµέας), η γεωγραφική κάλυψη των Νοµών της Περιφέρειας, η τεχνογνωσία και η ευελιξία της σύµπραξης Το ίκτυο IDEA αποτελείται από τα κάτωθι Ιδρυτικά Μέλη: 1. Περιφέρεια Πελοποννήσου, 2. BPM Α.Ε., 3. ΑΝΒΟΠΕ Α.Ε., 4. Αν. Εταιρεία Πάρνωνας Α.Ε., 5. ΙΝΕ ΓΣΕΕ, 6. Επιµελητήριο Αρκαδίας, 7. Επιµελητήριο Λακωνίας, 8. Επιµελητήριο Κορινθίας, 9. Επιµελητήριο Μεσσηνίας, 10. Οµοσπονδία Επαγγελµατιών Βιοτεχνών Εµπόρων Ν. Αργολίδας Βασικός Ιδρυτικός Στόχος του ικτύου IDEA είναι η δυναµική και ανοικτή λειτουργία του και µετά το πέρας της Κ.Π. Equal, µέσω διατήρησης ενός κεντρικού διοικητικού τµήµατος. Ενός κεντρικού πυρήνα, ο οποίος θα συντηρήσει το ίκτυο και θα συντονίζει τις επιµέρους λειτουργίες του, έτσι ώστε κάθε φορέας µε θεσµικό ρόλο, ενδιαφέρον ή δραστηριότητα σε θέµατα της αγοράς και της απασχόλησης, να µπορεί να εντάσσεται σε αυτό. ηλαδή: Όλοι οι φορείς Εταίροι της Α.Σ Idea Όλοι οι Ο.Τ.Α της Περιφέρειας Πελοποννήσου Όλες οι αναπτυξιακές εταιρίες της Περιφέρειας Πελοποννήσου Μ.Κ.Ο 24
Η έννοια του τοπικού επιπέδου στην περίπτωση της IDEΑ αναπτύσσεται αρχικά σε περιφερειακό επίπεδο. Το ίκτυο δηλαδή, αποτελεί φορέα συντονισµού και ολοκλήρωσης των πολιτικών και των δράσεων για την Απασχόληση στο επίπεδο της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Συγκεντρώνει µεµονωµένους κυβερνητικούς και µηκυβερνητικούς φορείς (Περιφέρεια Πελοποννήσου, ΟΤΑ, Επιµελητήρια, Φορείς Επαγγελµατικής Κατάρτισης, Φορείς εκπροσώπησης οµάδων µε ειδικά χαρακτηριστικά, κοκ) που µέχρι τη δηµιουργία του δικτύου οι δράσεις τους είχαν αποσπασµατικό χαρακτήρα. 2.2.2. ιαδικασίες που ακολουθήθηκαν και εργαλεία που αναπτύχθηκαν Για τη σωστή λειτουργία του δικτύου, έχουν προηγηθεί της ίδρυσής του προκαταρκτικές δράσεις ενηµέρωσης, ευαισθητοποίησης, κινητοποίησης και δέσµευσης των φορέων σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, ώστε να µεγιστοποιηθεί το εύρος και η απήχηση της πρωτοβουλίας, προς όφελος των πληθυσµιακών οµάδων για τις οποίες συστήνεται: Άνεργοι Εργαζόµενοι Γυναίκες ΑΜΕΑ Οµάδες µε δυσκολία πρόσβασης στην αγορά εργασίας Αποκλεισµένοι από την αγορά εργασίας Για να διασφαλιστούν τα προηγούµενα, το πρόγραµµα εστίασε: 1. Στη δηµιουργία και την εφαρµογή ενός σχεδίου µαζικής ενηµέρωσης και διάδοσης των στόχων του ικτύου, µε την αξιοποίηση των δυνατοτήτων των Μέσων Μαζικής Ενηµέρωσης και των νέων τεχνολογιών της πληροφορικής, µε τη διαµόρφωση ειδικού ενηµερωτικού υλικού, το οποίο θα προωθηθεί µε καταχωρήσεις στα έντυπα και ραδιοτηλεοπτικά τοπικά µέσα, αλλά και µε την ανάληψη ειδικότερων µαζικών ενηµερωτικών πρωτοβουλιών σε τοπικό επίπεδο. 2. Στην ειδικότερη ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση των τοπικών φορέων και της τοπικής κοινωνίας µέσα από τη ιοργάνωση Θεµατικών Εκδηλώσεων 3. Στην εξατοµικευµένη πληροφόρηση και υποστήριξη των ειδικότερων οµάδων στόχων, µέσα από το Θεσµό του Συµβούλου Απασχόλησης. Σε κάθε ήµο της Περιφέρειας Πελοποννήσου υπάρχει ένας εξειδικευµένος Σύµβουλος Απασχόλησης για να πληροφορεί και να παρέχει συµβουλευτικές υπηρεσίες για θέµατα απασχόλησης σε κάθε ενδιαφερόµενο (επιχειρήσεις, ανέργους, ελεύθερους επαγγελµατίες και εργαζόµενους) µε στόχο την: Βελτίωση της πληροφόρησης των οµάδων στόχων. Ανάληψη τοπικής δράσης για την απασχόληση. ιαµεσολάβηση στην εξισορρόπηση προσφοράς ζήτησης εργασίας σε τοπικό επίπεδο 25