Τ.El ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΙΤΠΙΑΙΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Τ.El ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΙΤΠΙΑΙΙ ΕΡΓΑΣΙΑ «Το internet ως μέσο προβολής των επιχειρήσεων στην Ελλάδα και άλλες χώρες.» ΣΠ Ο Υ Δ Α Σ ΤΡΙΑ : Π αναγιω τίδου Ά ννα ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : κ.χριστοδούλου Αημήτρης Δεκέμβριος 2009

(3. D Αφιερώνω την epyaaia μου στους γονείς μου Παύλο και Κυριακή, στον σύζυγό μου Κωνσταντίνο και στις δύο μου κόρες Αναστασία και Μαργαρίτα d

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πεοιεγόμενα... σελ.3 ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... σελ.5 Π εριγραφή θέμ ατος...σελ.5 1. Η ιστορία του διαδικτύου... σελ.8 2. Η ανάπτυξη του e-mail... σελ.9 3. Το διαδίκτυο και το World Wide Web... σελ. 10 To παρελθόν το παρόν και το μέλλον του δια δ ικ τύ ο υ... σελ.11 *Π ίνακας ΙιΠοσοστό χρηστών internet που πραγματοποιούν on-line αγορές σε επιλεγμένες χώρες της Ευρώπης...σελ. 13 *Π ίνακας 2:Ποσοστό ηλεκτρονικού εμπορίου στο σύνολο λιανικού εμπορίου... σελ. 14 * Π ίνακας 3: Ρυθμοί ανάπτυξης ηλεκτρωνικών πωλήσεων...σελ. 16 Κ ύρια Σ υμπεράσ μ ατα... σελ.22 Α. Το ηλεκτρονικό εμπόριο εξελίσσεται ικα νοποιη τικά...σελ.22 Β. Δ υναμικές προοπτικές για το διασυνοριακό εμπόριο στο πλαίσιο τω ν ηλεκτρω νικώ ν αγορώ ν...σελ.23 Γ. Δ υνατότητες διασυνοριακού εμπορίου δεν υλοποιούντα ι...σελ.23 Κ ύρια εμ πόδια...σελ.24 *Γ εω γραφικός καταμερισμός...σελ.24 Π ρακτικά και ρυθμιστικά εμ πόδια... σελ.24 Μ ελλοντικές ενέργειες...σελ.25 4. Εισανωνικά yta το e-commerce...σελ.28 4.1 Τύποι επιχειρηματικών μοντέλων στο internet...σελ.30 4.1.1 Το υπάρχον επιχειρηματικό υπόδειγμα... σελ.30 *Π ίνακας 4: Το υπάρχον υπόδειγμα διεξαγωγής εμπορίου...σελ.32 4.2 Τα νέα ετηχειρηματικά υποδείγματα στο internet... σελ.33 * Π ίνακας 5: Το νέο μοντέλο...σελ.33 *Π ίνακας 6: Διεκπεραίωση των επτά βασικών διεπιχειρησιακών δραστηριοτήτων με την υποδομή ηλεκτρονικού εμπορίου...σελ.34 5. On-line Marketins...σελ.40 5.1 Βασικά χαρακτηριστικά και ιδιαιτερότητες του on-line marketing... σελ.40 5.2 Πλεονεκτήματα του e-marketing...σελ.44

5.3 Μειονεκτήματα του e-marketing... σ ελ 46 6. Στοατηνική του e-marketim... σ ελ.48 6.1 Η έννοια του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος...σ ελ.48 6.2 Αγορά-στόχος...σ ελ.51 * Π ίν α κ α ς 7: Κριτήρια αποτελεσματικής τμηματοποίησης στο internet...σ ελ.52 6.3 Προϊόν... σ ελ.53 * Π ίνακας 8: Προϊονηκά χαρακτηριστικά για την επιτυχημένη παρουσία στο internet...σ ελ.55 6.4 Διανομή...σ ελ.5 6 6.5 Προβολή...σ ελ.5 8 6.6 Τιμολόγηση... σ ελ.6 0 7. On-line A ιαφίίmart... σελ.61 7.1 Παραδοσιακά μέσα και internet... σ ελ.61 7.2Τύποι διαφήμισης... σ ελ.6 4 7 J Τρόποι κοστολόγησης...σ ελ.7 0 7.4 Εναλλακτικοί τρόποι διαφήμισης στο διαδίκτυο...σ ελ.71 7.4.1 Push ή Webcasting...σελ.71 7.4.2 Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail)...σ ελ.7 2 7.4.3 Χώροι συζητήσεων και κοινότητες...σ ελ.7 8 8. Το νομκό περιβάλλον στο διαδίκτυο... σ ελ.78 8.1 Συμβάσεις προσχώρησης και συμβάσεις με ΓΟΣ... σ ελ.7 9 8.2 Συμβάσεις από απόσταση...σ ελ.83 8.3 Η εξ αποστάσεως εμπορία χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών προι, τους καταναλωτές...σ ελ.87 8.4 Διαφήμιση στο διαδίκτυο...σ ελ.90 8.5 Ποινικό δίκαιο και internet...σελ.9 2 Σ υ μ π ε ρ ά σ μ α τ α...σ ελ.95 Β ιβ λ ιο γ ρ α φ ία...σ ελ.98 Ελληνική Ξένη Άρθρα -Πηγές από το internet...σ ελ.9 9

ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Περιγραφή Θέματος Η παρούσα διπλωματική εργασία διερευνά πς δυνατότητες και τις ευκαιρίες που προσφέρει το Internet ως μέσο προβολής στις σύγχρονες επιχειρήσεις, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. Οι εξελίξεις στο χώρο του διαδικτύου είναι ραγδαίες και καθημερινά προκύπτουν νέα θέματα που διαμορφώνουν το σκηνικό του World Wide Web (Παγκόσμιος Ευρύς Ιστός). Είναι γεγονός ότι το Internet στη σημερινή εποχή διαδραματίζει αξιόλογο ρόλο στη ζωή των καταναλωτών και αναμένεται όπ ο ρόλος αυτός θα καταστεί ιδιαίτερα σημαντικός και στο μέλλον. Οι χρήστες του Internet αυξάνονται καθημερινά και μέρα με τη μέρα καθιερώνεται ως το νέο μέσο επικοινωνίας και πληροφόρησης που απευθύνεται στο ευρύ κοινό. Με 50 περίπου εκατομμύρια χρήστες σε όλο το κόσμο και εκπληκτικούς ρυθμούς αύξησης που ανεβάζουν τους χρήστες για το 2009 σε 400 εκατομμύρια, με εμβέλεια που δεν περιορίζεται από δίκτυα διανομής ή ακτίνες εκπομπής των ραδιοτηλεοπτικών σημάτων, είναι προφανές ότι αποτελεί πεδίο εμπορικής εκμετάλλευσης για τις επιχειρήσεις ως μέσο προβολής ή εναλλακτικό δίκτυο προώθησης προϊόντων. Στην Ευρώπη η εξάπλωση του Internet υπολείπεται έναντι της Αμερικής. Στην Ελλάδα οι χρήστες, χωρίς να ληφθούν υπόψη αυτοί που έχουν πρόσβαση από εκπαιδευτικά ιδρύματα, εκτιμώνται σύμφωνα με πηγές σε 450.000 με 500.000. Εκτιμάται ότι τα δημοφιλή ελληνικά sites δέχονται ήδη καθημερινά αρκετές

εκατοντάδες ή ολίγες χιλιάδες επισκέπτες. Αν όμως αυτό ισχύει, τότε η διαφήμιση σε μια κατάλληλη ηλεκτρονική διεύθυνση απευθύνεται ήδη σε μεγαλύτερο κοινό από αυτό που έχουν πολλά περιοδικά μικρής και μεσαίας κυκλοφορίας. Σίγουρο είναι ότι η διαφήμιση δε μπορεί να αγνοήσει το νέο μέσο, ενώ το νέο μέσο χρειάζεται τα έσοδα της διαφήμισης για να βελτιώσει και να επεκτείνει τις υπηρεσίες του. Τα διαθέσιμα τεχνολογικά εργαλεία διευρύνουν τις δυνατότητες της Αυτοματοποιημένης αμφίδρομης επικοινωνίας στο oiarketing και στη διαφήμιση (interactive marketing). Η αυτοματοποιημένη αμφίδρομη επικοινωνία χαρακτηρίζεται από; τη δυνατότητα αυτοματοποιημένης αποστολής εξατομικευμένου διαφημιστικού μηνύματος και τη δυνατότητα καταγραφής της απόκρισης του ατόμου. Οι δύο αυτές δυνατότητες επιτρέπουν την αποστολή νέων μηνυμάτων στο μέλλον, λαμβάνοντας υπόψη παλαιότερες αποκρίσεις και προτιμήσεις των ατόμων. Η αυτοματοποιημένη αμφίδρομη επικοινωνία ασφαλώς δεν είναι καινούργια δυνατότητα στη διαφήμιση και στο marketing αλλά λειτουργούσε με διαφορετικό τρόπο. Ένας πωλητής που επικοινωνεί με το πελάτη και καταγράφει τις απαντήσεις αυτού σε μία βάση δεδομένων για μελλοντική αναφορά στη συνομιλία αυτή, έχει τεχνολογική υποστήριξη στην αμφίδρομη επικοινωνία του με τον πελάτη. Η χρήση των τηλεφώνων 90 ή των 800 που υπάρχουν στην Αμερική και η καταγραφή αποκρίσεων του πελάτη υλοποιεί την αμφίδρομη επικοινωνία με το πελάτη με χρήση τεχνολογικών μέσων. Σε αντίθεση όμως με τα προηγούμενα παραδείγματα, το web υπόσχεται σημαντικά υψηλότερο βαθμό αυτοματοποίησης και πολυπλοκότητας των μηνυμάτων που μπορούν να ανταλλαχθούν. Για παράδειγμα όταν ένας χρήστης

επισκέπτεται ένα site, πολλά μηνύματα μπορούν να ανταλλαχθούν σε μικρό χρονικό διάστημα. Επιπλέον στην επόμενη επίσκεψη του η επικοινωνία μπορεί να συνεχιστεί από το σημείο που σταμάτησε. Το μέσο αυτό λοιπόν, ενδείκνυται για αμφίδρομη επικοινωνία που υπόσχεται να είναι τόσο ακριβής και πειστική, όσο η προσωπική επαφή. Για να φτάσει, όμως, στο σημείο αυτό, θα πρέπει πρώτα να εξερευνηθούν και να αφομοιωθούν οι τεχνολογικές δυνατότητες από τους διαφημιστές και τις επιχειρήσεις. Ακόμα όμως και αν δεχθούμε σαν μικρή πιθανότητα ότι το νέο μέσο μπορεί να επιβάλλει ριζικό επανασχεδιασμό του τρόπου προώθησης των προϊόντων και της διαφήμισης τους, τότε αξίζει να παρακολουθήσουμε από πολύ κοντά τις εξελίξεις.

1. Η ιστορία του διαδικτύου Πριν από πενήντα περίπου χρόνια, ξεκίνησε μια προσπάθεια στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, προκειμένου να κατασκευαστεί ένα δίκτυο το οποίο να μπορεί να εξυπηρετεί βασικούς σκοπούς σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης και κυρίως σε περίοδο πολέμου. Στη δεκαετία του 50 και του 60, ο Ψυχρός πόλεμος βρισκόταν στο αποκορύφωμα του και οι Η.Π.Α. σε συνεχή στρατιωτικό και τεχνολογικό ανταγωνισμό με τη Σοβιεπκή Ένωση. Έτσι, το υπουργείο άμυνας των Η.Π.Α. ίδρυσε τον οργανισμό ARPA (Advanced Research Projects Agency), με σκοπό να συντονίσει και να προωθήσει την τεχνολογική έρευνα. Η πρώτη καταγεγραμμένη περιγραφή ενός δικτύου κατά τα πρότυπα του σημερινού Διαδικτύου έγινε τον Αύγουστο του 1962 από τον J.CR. Licklider του ΜΙΤ, το οποίο ονομάστηκε Galatic Network. Κατά τα δύο επόμενα χρόνια, η έρευνα για την ανάπτυξη του πρώτου δικτύου επιταχύνθηκε και στα τέλη του 1966 ο νέος επικεφαλής του προγράμματος Lawrence G. Roberts παρουσίασε τα πρώτα σχέδια του νέου δικτύου που ονομάστηκε ARPANET (από την εταιρία κατασκευής του). Τον Οκτώβριο του 1972 το ARPANET γνώρισε για πρώτη φορά τα φώτα της δημοσιότητας και ξεκίνησε η διάδοσή του. Με την πάροδο του χρόνου, καθώς και με την προσθήκη όλο και μεγαλύτερου αριθμού χρηστών, το ARPANET είχε μεγαλώσει τόσο, ώστε να είναι αναγκαία η επέκταση του, για την κάλυψη των όλο και αυξανόμενων αναγκών. Για την καλύτερη εξυπηρέτηση των χρηστών, το 1983 οι υπεύθυνοι του συστήματος αποφάσισαν το χωρισμό του δικτύου σε δύο κομμάτια : 1 Το MILNET, το οποίο κάλυπτε το στρατιωτικό μόνο κομμάτι και 2 Το INTERNET, το οποίο κάλυπτε όλο το υπόλοιπο κομμάτι. Στα πρώτα στάδια, στο INTERNET είχαν πρόσβαση μόνο ερευνητές σε θέματα ηλεκτρονικών υπολογιστών, οι υπάλληλοι του κράτους και οι κυβερνητικοί συντονιστές. Στη συνέχεια όμως απέκτησαν τη δυνατότητα να συνδέονται και τα μεγάλα Πανεπιστήμια μόνο με την προϋπόθεση ότι θα προωθούσαν την εξάπλωση

2.Η ανάπτυξη του ηλεκτρονικού ταγυδοουείου (e-mail) Είναι γεγονός πως τα τεχνολογικά άλματα διαδέχονται το ένα το άλλο με αστραπιαίο ρυθμό. Εντούτοις, ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις τεχνολογιών όπου η παρουσίαση και εισαγωγή τους οδήγησαν στην δραστική αλλαγή της ζωής, των συνηθειών και του τρόπου εργασίας μας. Ένα παράδειγμα τέτοιας καινοτομίας στο χώρο των επικοινωνιών ήταν η εφεύρεση του τηλέγραφου, η οποία συμπληρώθηκε από το τηλέφωνο. Ανάλογης σημασίας εφεύρεση είναι και το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail), για την ανάτττυξη του οποίου υπεύθυνος είναι ο Ray Tomlinson, ο οποίος αποτελούσε μέλος μιας μικρής ομάδας προγραμματιστών που ανέτττυσσαν ένα σύστημα time-sharing, δηλαδή οι υπολογιστές λειτουργούσαν με βάρδιες, με την ονομασία ΤΕΝΕΧ. Ο ιδιαίτερος τομέας εργασίας του Ray Tomlinson ήταν η βελτίωση του προγράμματος του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου SNDMSG (send message). To πρόγραμμα αυτό λειτουργούσε τοπικά και επέτρεπε στους χρήστες να μοιράζονται τον ίδιο υπολογιστή και να ανταλλάσσουν ηλεκτρονικά μηνύματα. Η τεχνολογία αυτή είχε ήδη παρουσιαστεί από το 1960 και το πρόγραμμα SNDMSG αποτελούσε έναν μόνο αντιπρόσωπο από μια ποικιλία παρόμοιων εςκτρμογών. Η ακριβής χρονολογία του πρώτου ηλεκτρονικού μηνύματος δεν είναι γνωστή, γνωρίζουμε όμως ότι έγινε στα τέλη του 1971. Αφού καταφέρθηκε η αποστολή του πρώτου ηλεκτρονικού μηνύματος, ύστερα από πολλές αποτυχημένες προσπάθειες, το μόνο που απέμενε ήταν ένας τρόπος διαχωρισμού του τοπικού και του δικτυακού ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Έτσι προστέθηκε το σύμβολο @, που προφέρεται ατ, μεταξύ του ονόματος του χρήστη (username) και του κεντρικού υπολογιστή δικτύου όπου βρισκόταν (host name). Η επιλογή του συγκεκριμένου συμβόλου δεν ήταν τυχαία, ας>ού στην αγγλική

γλώσσα σημαίνει στο (at) και επομένως αποτελούσε ένδειξη ότι ο χρήστης βρισκόταν σε κάποιον άλλο υπολογιστή. Εκείνη την εποχή κανένας δεν θα φανταζότανε πως σήμερα το e-mail θα διαδραμάτιζε τόσο σημαντικό ρόλο. Όλο και περισσότερες επιχειρήσεις χρησιμοποιούν αυτόν τον τρόπο για την αποστολή πληροφοριών αφού είναι πολύ πιο γρήγορος και φθηνός από τους κλασικούς πατροπαράδοτους τρόπους επικοινωνίας. 3.Το διαδίκτυο και το World Wide Web Η ιδέα του World Wide Web (Παγκόσμιου Ιστού) πρωτοεμφανίστηκε το 1989 από τον Tim Berners-Lee και άλλους επιστήμονες του οργανισμού CERN στη Γενεύη. Στόχος του ήταν η δημιουργία ενός δικτύου από sites (ιστοσελίδες), που θα επέτρεπαν την αναζήτηση και μεταφορά πληροφοριών που περιέχουν μέσω ενός ειδικού πρωτοκόλλου που έγινε γνωστό ως Hypertext Transfer Protocol (HTTP). Σημαντικός σταθμός για την εξέλιξη του διαδικτύου ήταν η εισαγωγή των Domain Name Servers (DNS) το 1984. Μέχρι τότε κάθε host που συνδεόταν με το δίκτυο αποκτούσε ένα συγκεκριμένο όνομα και το σύνολο των ονομάτων και διευθύνσεων τους είχε εάν συγκεκριμένο όνομα και το σύνολο των ονομάτων και διευθύνσεων τους είχε περιληφθεί σε μια λίστα την οποία οι χρήστες έπρεπε να συμβουλεύονται. Το νέο σύστημα εττέτρεψε την ταξινόμηση των διευθύνσεων σνά χώρα, ενώ δημιούργησε και ορισμένες υποκατηγορίες domain για τις Η.Π.Α. όπως edu (educational), com (commercial) και gov (governmental). Με τον τρόπο αυτό, τα ονόματα είναι τα καλώδια μεταξύ των υπολογιστών, ενώ στο Web τα hypertext links (οι υπερκείμενοι σύνδεσμοι) μεταξύ των εγγράφων. Πολλοί συχνά συγχέουν την έννοια του Διαδικτύου (internet) με αυτήν του Παγκόσμιου Ιστού (www), το οποίο όμως δεν ισχύει. Ο Παγκόσμιος Ιστός αποτελεί

απλώς μια υπηρεσία του Διαδικτύου και είναι χρήσιμος γιαπ διευκολύνει την αναζήτηση, παρουσίαση και μεταφορά πληροφοριών. Ενώ, λοιπόν, ο Web βασίζει την ύπαρξη του στο Διαδίκτυο, το αντίστροφο δεν ισχύει. Αρχικά, η ανάτπυξη του WWW ήταν μικρή και μέχρι το τέλος του 1992 υπήρχαν μόλις 50 Web sites. Έναν χρόνο αργότερα, ο αριθμός αυτός αυξήθηκε σε 150. Το 1993 ο Mark Andreesen του NCSA (National Center for SuperComputing Applications) στο Illinois, κυκλοφόρησε το Mosaic X. To πρόγραμμα ήταν εύκολο στην εγκατάσταση και στην χρήση του, ενώ συνοδευόταν από εικοσιτετράωρη τεχνική υποστήριξη. Έως το 1994 δεκάδες χιλιάδες αντίγραφα του είχαν εγκατασταθεί σε υπολογιστές παγκοσμίως. Οι υπηρεσίες που παρείχε οδήγησαν όχι μόνο στην περαιτέρω ανάτπυξη του Παγκόσμιου Ιστού, αλλά και στην εξάπλωση των προσωπικών υπολογιστών. Ο Παγκόσμιος Ιστός είχε γίνει πραγματικότητα και το μέγεθος καθώς και οι υπηρεσίες που προσφέρει αυξάνονται έκτοτε θεαματικά.* Το παρελθόν το παρόν και το μέλλον του διαδικτύου Αν και το διαδίκτυο έχει ήδη κατακτήσει ένα μεγάλο μέρος της καθημερινής ζωής μας, στο μέλλον αναμένουμε εξελίξεις που θα το τοποθετήσουν ακόμη περισσότερο στο επίκεντρο της κοινωνίας. Το σημαντικότερο πρόβλημα, το οποίο άρχισε να εμφανίζεται τα τελευταία χρόνια αλλά είχε επισημανθεί, είναι η διαχείριση και η χαλιναγώγησή του. Αν και η αρχική σύλληψή του διαδικτύου πραγματοποιήθηκε σε έναν κόσμο πολύ διαφορετικό από τον σημερινό, όπου οι υπολογιστές ήταν σπάνιοι, εντούτοις αποδείχθηκε αξιοθαύμαστα ισχυρό και ευέλικτο, αφού κατάφερε να επιβιώσει, να ανατπυχθεί και τελικά να κυριαρχήσει κατά τα επόμενα στάδια της πληροφορικής. *www2.uth.gr/main/help/help-cjesk/internet/iniernet3.html Leyland, Ρ., Berthon, Ρ. & Berthon, J., 1999. Changing ChannelsThe impact of the Internet on distribution strategy, Business Horizons, March-April

Σχεδιάστηκε ττριν ακόμη εμφανιστούν τα τοπικά δίκτυα (Local Area Nehworks - LANs), αλλά κατάφερε να ενσωματώσει τη νέα" αυτή τεχνολογία, καθώς και τις πιο πρόσφατες. Όμως το πιο σημαντικό και ταυτόχρονα εντυπωσιακό στοιχείο του είναι ότι ενώ ξεκίνησε ως μια καθαρά ερευνητική προσπάθεια ολιγάριθμων αλλά αφοσιωμένων επιστημόνων, κατέληξε σε μια παγκόσμια εμπορική επιτυχία που διακινεί δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως και επηρεάζει τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων. Σύμφωνα με σχετική μελέτη που έγινε από την WITSA (World Information Technology & Service Alliance), η παγκόσμια βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας παρουσίασε ρυθμό ανάτπυξης λιγότερο του 4% την περίοδο 2000-2001, λόγω της επιβράδυνσης των δαπανών στον τομέα πληροφορικής και επικοινωνιών στις ΗΠΑ, επιβράδυνση που ήταν η μεγαλύτερη της τελευταίας δεκαετίας. Η μελέτη δείχνει ότι ο κλάδος έφτασε τα 2,4 τρις δολάρια, με ποσοστό αύξησης μικρότερο του 1% στις ΗΠΑ έναντι 15% στην Κίνα. Η WITS A επισημαίνει ότι σε αρκετές χώρες παρατηρήθηκε εξαιρετικά περιορισμένος ρυθμός αύξησης στις δαπάνες για υψηλή τεχνολογία (Βραζιλία 1%, Αυστραλία 2%, Καναδάς 3%), ενώ έδαφος έχασαν Αργεντινή, Πορτογαλία, Τουρκία και Ισραήλ. Η Κίνα ξεπέρασε το Βιετνάμ και αναδείχτηκε ως η χώρα με την ταχύτερα ανατπυσσόμενη αγορά υψηλής τεχνολογίας την τελευταία οκταετία, ενώ χώρες όπως η Ελλάδα, η Πολωνία, η Κολομβία, η Ινδία, η Σλοβακία, η Ρουμανία και η Βραζιλία έδειξαν ρυθμούς ανάτπυξης της αγοράς τους πάνω από 15%. Οι αγοραστές Internet, σε διεθνή κλίμακα, αυξήθηκαν κατά 40% και έφτασαν το 2001 τα 142 εκατ. Η Cap Gemini Ernst & Young σε συνεργασία με την ORC International, προχώρησαν σε μια έρευνα καταναλωτών για το 2002 [11]. Η ORC διενήργησε έρευνα σε 6.000 καταναλωτές από εννιά διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες (Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Νορβηγία, Ισπανία,. Σουηδία και στην Μεγάλη Βρετανία). Σύμφωνα με την έρευνα αυτή, το 27% των χρηστών του internet στη Σουηδία πραγματοποιεί αγορές μέσω του διαδικτύου, ενώ το ποσοστό αυτό είναι μόνο 22% για τη Μεγάλη Βρετανία και 21% για τη Γερμανία. Για την ακρίβεια η 12

έρευνα κατέληγε στο συμπέρασμα ότι μόνο το 7% των ερωτηθέντων χαρακτήρισαν ως «ιδιαίτερα σημαντικό» το να πραγματοποιούν αγορές μέσω του διαδικτύου. Πίνακας 1: Ποσοστό χρηστών Internet που πραγματοποιούν αγορές σε επιλεγμένες χώρες της Ευρώπης Η γνωστή εταιρία συμβούλων Strategic International [30] σε αναλύσεις της για τα επίπεδα του ηλεκτρονικού εμπορίου (business-to-consumer) σε διάφορες χώρες, που δημοσίευσε τον Ιούνιο του 2001, υπολόγισε για τις Η.Π.Α. ότι το ηλεκτρονικό εμπόριο αντιστοιχεί στο 0,4% του συνολικού λιανικού εμπορίου, ενώ στην ίδια μελέτη είχε προβλέψει ότι για την Ελλάδα το ποσοστό αυτό είναι 0,024%. 13

Πίνακας 2:" Ποσοστό ηλεκτρονικού εμττορίου στο σύνολο του λιανικού εμπορίου." Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, οι δαπάνες στο ελληνικό διαδίκτυο στον τομέα των λιανικών πωλήσεων το 2000 βρισκόταν στα 17 εκ. δολάρια, ενώ το 2004 εκτοξεύθηκε στα 474 εκατ. δολάρια. Το 2007 ξεπερνάει τα 521 εκατ.δολάρια. Οι on-line αγορές στον ελληνικό κυβερνοχώρο πραγματοποιούνται μόνο από το 5% των χρηστών. Επίσης, η κατηγορία με τις περισσότερες πωλήσεις είναι τα είδη τουρισμού και κυρίως τα εισιτήρια, ακολουθούν τα CDs και τα είδη ηλεκτρονικών υπολογιστών, τα βιβλία, η κινητή τηλεφωνία και τα λουλούδια. Ταχείς ρυθμούς ανάτττυξης για τις online αγορές των Ελλήνων χρηστών του Διαδικτύου προβλέπει η Jupiter Research, σύμφωνα με την οποία οι δαπάνες για ηλεκτρονικές αγορές αυξάνονται ετησίως κατά 42% έως το 2007. Η αναμενόμενη ετήσια αύξηση των δαπανών για online αγορές στην Ελλάδα είναι πολύ υψηλότερη από τον αντίστοιχο μέσο όρο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου η ανάπτυξη δεν ξεπερνάει το 32%. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι εκτός από την Ελλάδα, εντυπωσιακή αύξηση παρουσιάζει η Ισπανία και η Πορτογαλία, με ετήσιο ρυθμό 40% και 45% αντίστοιχα. 14

Την ίδια στιγμή, ο αριθμός των χρηστών Internet στην Ελλάδα διαμορφώνεται σε 1,4 εκατ. Ο αριθμός αυτός, ωστόσο, αυξάνεται σημαντικά με την υλοποίηση, έστω και καθυστερημένα, των έργων του προγράμματος Κοινωνία της Πληροφορίας, το οποίο προβλέπει τη διασύνδεση με το διαδίκτυο της πλειοψηφίας των δημοσίων φορέων. Οι προβλέψεις αυτές αποδεικνύουν ότι παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα, μαζί με την Ισπανία και την Πορτογαλία, είναι ουραγοί της ΕΕ σε ό,τι αφορά τη διείσδυση του διαδικτύου και του ηλεκτρονικού εμπορίου, έχουν εισέλθει σε περίοδο ανάπτυξης η οποία θα οδηγήσει σε μείωση του "ψηφιακού χάσματος". Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, έως το 2007 το 56% των χρηστών διαδικτύου στην Ευρώπη έχουν πραγματοποιήσει online αγορές. Έως τα τέλη του 2001 περισσότεροι από 36 εκατ. Ευρωπαίοι είχαν πραγματοποιήσει online αγορές προϊόντων και υπηρεσιών, αριθμός που ανπστοιχεί στο 30% του online πληθυσμού και στο 9% του συνολικού πληθυσμού της Γηραιός Ηπείρου. Την ίδια στιγμή, ο αριθμός των χρηστών Internet στην Ελλάδα διαμορφώνεται σε 1,4 εκατ. Ο αριθμός αυτός, ωστόσο, αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά με την υλοποίηση, έστω και καθυστερημένα, των έργων του προγράμματος Κοινωνία της Πληροφορίας, το οποίο προβλέπει τη διασύνδεση με το διαδίκτυο της πλειοψηφίας των δημοσίων φορέων. Παράλληλα, μικρότερη αλλά εξίσου σημαντική είναι και η συνεισφορά των προγραμμάτων που υλοποιεί το υπουργείο Ανάπτυξης με βασικό στόχο τη διείσδυση της τεχνολογίας στις Μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες αντιστοιχούν σε περισσότερο από το 90% της ελληνικής οικονομίας. Σε ό,τι αφορά την αγορά των καταναλωτικών χρηστών, βασικό εμπόδιο για την ταχύτερη διείσδυση του διαδικτύου παραμένουν οι χαμηλές ταχύτητες και το υψηλό κόστος των ταχύτερων προσβάσεων.

Πίνακας 3:" Ρυθμοί ανάπτυξης ηλεκτρονικών πωλήσεων." Πηγή: Forrester Research, 2002 Με μια παλαιότερη έρευνα της Forrester Research οι ηλεκτρονικές πωλήσεις το 2002 ανερχόταν σε 51 εκατ. ευρώ και υπολογιζόταν οτι το 2003 θα ανερχόταν σε 125 εκατ. ευρώ και το 2004 σε 262 εκατ.ευρώ. Ενώ προβλεπόταν για το 2005 να αυξηθεί στα 476 εκατ. ευρώ και το 2006 να εκτοξευθεί στα 772 εκατ. ευρώ. Το 2006 01 ελληνικές πωλήσεις μέσω διαδικτύου αντιστοιχούν στο 1,5% των συνολικών πωλήσεων λιανικής στη χώρα μας και στο 5% των συνολικών online πωλήσεων στην Ευρώπη. Η Ελλάδα με βάση τις πωλήσεις που παρουσιάζει στο Internet βρίσκεται στην τρίτη κατηγορία των χωρών «χαμηλής ταχύτητας» όπως τις ονομάζει η Forrester, μαζί με την Ιταλία, Ισπανία και Πορτογαλία. Οι τέσσερις χώρες αντιπροσωπεύουν συνολικά το 4% του ευρωπαϊκού online τζίρου. Σύμφωνα με τον Γιώργιο Δουκίδη, η ανάπτυξη του Internet αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου στην Ελλάδα. Με βάση τα στοιχεία και τις εκτιμήσεις στην Ελλάδα υπήρχαν περίπου 350.000-

400.000 χρήστες, αττό τους οποίους το 50% είναι συνδεδεμένο σε εμπορικά και 50% σε ακαδημαϊκά δίκτυα. Τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των IP διευθύνσεων αυξήθηκε κατά 80%, ενώ παράλληλα τα domain names είχαν αύξηση της τάσης του 180%. Παρά την εντυπωσιακή αυτή αύξηση η χρήση του Internet στην Ελλάδα παρέμενε περιορισμένη. Όσον αφορά τη χρήση του Internet στην Ελλάδα, ο Δουκίδης αναφέρει ότι επικεντρώνεται κατά κύριο λόγο στην άντληση πληροφοριών και ειδήσεων (32%), καθώς και στη χρήση email από το γραφείο (22%). Πάντως τα ποσοστά των καταναλωτών που αγοράζουν μέσω του Internet είναι ιδιαίτερα χαμηλά όταν μάλιστα αναφερόμαστε σε μια ολοκληρωμένη εμπορική πράξη (π.χ. πληρωμή). Γενικά, μόνο το 6% των χρηστών του Internet στην Ελλάδα το χρησιμοποιούν αυτή τη στιγμή για αγορές (και μάλιστα δεν είναι εξακριβωμένη και η συχνότητα των αγορών), ενώ το δυνητικό ποσοστό αναμένεται να φθάσει το 1/3 σε 3-5 χρόνια, κάτω όμως από συγκεκριμένες συνθήκες και προϋποθέσεις. Σε δημοσιευμένο άρθρο στον τύπο και σύμφωνα με ανακοινώσεις της αμερικανικής κυβέρνησης, οι πωλήσεις από αμερικάνικες εταιρίες λιανικής που δραστηριοποιούνται στο διαδίκτυο αυξήθηκαν κατά 34,4% στο δ' τρίμηνο του περασμένου έτους (2001), έναντι του γ' τριμήνου, ενώ σε ετήσια βάση το ποσοστό αύξησης έφτασε το 13,1%, καθώς οι καταναλωτές φαίνεται να προτιμούν ολοένα και περισσότερο το Internet για να κάνουν τις αγορές τους την περίοδο των εορτών. Το σύνολο των λιανικών πωλήσεων από το διαδίκτυο έφτασε το 2001 τα 32,6 δις δολάρια σημειώνοντας έτσι αύξηση κατά 19,3% σε σχέση με τα 27,3 δις δολάρια του 2000. Κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2002 οι online πωλήσεις έφτασαν 10,043 δις δολάρια έναντι 7,473 δις δολαρίων στο γ' τρίμηνο και 8,881 δις στο δ' τρίμηνο του 2001. Οι online πωλήσεις που έγιναν από το internet κατά το δ' τρίμηνο του 2001 αντιπροσώπευαν το 1,2% του συνόλου των λιανικών πωλήσεων στις ΗΠΑ, οι οποίες έφθασαν τα 860,828 δις δολάρια.

Στην έρευνα της Strategic International αναφέρονται οι «μύθοι» και οι ττραγματικότητες για το ηλεκτρονικό εμπόριο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς, όπου υπογραμμίζεται ότι τα έσοδα από το ηλεκτρονικό εμπόριο μέσω του διαδικτύου, σε παγκόσμιο επίπεδο, φαίνεται να έχουν το μέγεθος του ΑΕΠ της Μ. Βρετανίας, αλλά οι περισσότερες επιχειρήσεις που εμπλέκονται δεν έχουν κέρδη. Σε συζητήσεις το ηλεκτρονικό εμπόριο συχνά είναι συνώνυμο με το εμπόριο μέσω του Internet. Το ηλεκτρονικό εμπόριο, όμως, είναι μια ευρύτερη έννοια από μία αγορά online. Αποτελεί ένα νέο τρόπο εργασίας και εμπορικών συναλλαγών. Αλλάζει τις οργανωτικές δομές, διαμορφώνει εκ νέου τις παραδοσιακές βιομηχανίες και δημιουργεί νέες πραγματικότητες στην αγορά. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, μέσα στα επόμενα τρία χρόνια τα έσοδα από το e-commerce θα αυξηθούν έως 1,4 τρις δολάρια. Ωστόσο δεν είναι ξεκάθαρο σε ποιο βαθμό το εμπόριο μέσω του διαδικτύου μπορεί να συμβάλει έτσι ώστε να αποφέρει υψηλότερα έσοδα για τις ατομικές επιχειρήσεις, ενώ κάποιες παλαιότερες εκτιμήσεις φαίνεται ότι ήταν πολύ αισιόδοξες. Το μεγαλύτερο τμήμα των εσόδων του e-commerce προέρχεται πάντως από τις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων, δηλαδή από την business-to-business (Β2Β) δραστηριότητα. Περίπου το 70% των εσόδων προέρχονται από το τμήμα αυτό. Πάντως οι συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων υπάρχουν εδώ και πολλά χρόνια, πολύ πριν αποκτήσουν όλοι πρόσβαση στο Internet. Πρότυπα όπως η Ηλεκτρονική Ανταλλαγή Δεδομένων (EDI) χρησιμοποιούνταν σε μεγάλο βαθμό στις συναλλαγές Β2Β και περισσότερα από 20 πρότυπα δημιουργήθηκαν για να εμπλουτίσουν την online επιχειρηματική επικοινωνία μεταξύ των καινοτόμων εταιριών. Το Internet δεν τα άλλαξε όλα αυτά, ωστόσο είναι γεγονός πως ενώ έδωσε νέες ευκαιρίες στις επιχειρήσεις που δεν υπήρχαν πριν, αρχικά πολλές από τις δραστηριότητες είχαν σαν αποτέλεσμα απλά να μετατρέπουν τις ήδη υπάρχουσες λύσεις σε εφαρμογές βασισμένες στο Internet.*

Όπως αναφέρεται σε σχετικό άρθρο της εφημερίδας «Ναυτεμπορική», όσον αφορά τα εμπόδια της ανάπτυξης του e-comoierce στην Ελλάδα παρατηρούνται τα εξής: Οι εξ αποστάσεως αγορές δεν αναπτύχθηκαν ποτέ στην Ελλάδα σε τέτοιο βαθμό, όπως για παράδειγμα στις ΗΠΑ, όπου οι καταναλωτές έχουν έναν τυπωμένο κατάλογο και αγοράζουν τηλεφωνικώς. Επιπλέον επικρατεί δυσπιστία για τις ηλεκτρονικές συναλλαγές που γίνονται με πιστωτική κάρτα, ενώ τα μετρητά εκτιμώνται γενικώς ώς μέσο πληρωμής σε σχέση με τις κάρτες. Οι τελευταίες χρησιμοποιούνται κυρίως για αγορές μεγάλης αξίας. Η τηλεπικοινωνιακή υποδομή δεν είναι ακόμη τόσο αναπτυγμένη όσο σε άλλες χώρες, όπου προσφέρεται ταχύτερη και πιο αξιόπιστη πρόσβαση στο χρήστη του Internet. Δεν υπάρχει, συνήθως, κίνητρο για online αγορές όταν τα προϊόντα έχουν την ίδια τιμή και ποιότητα όπως στα καταστήματα. Τέλος, το B2C (business-to-consumer) δεν μπορεί να φθάσει σε ένα αξιοσημείωτο μέγεθος, εκτός και αν προσφέρει σε κάποιον το πλεονέκτημα να αγοράζει online περισσότερα προϊόντα από αυτά που ήδη προσφέρονται. Οι ανασταλτικοί παράγοντες που προαναφέρθηκαν θα πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα για την απρόσκοπτη ανάπτυξη του εμπορίου μέσω του διαδικτύου. Σύμφωνα με έρευνα του μεγαλύτερου ISP (Internet Service Provider) στον κόσμο, της America Online, το διαδίκτυο αναδεικνύεται σε έναν από τους βασικότερους ανταγωνιστές των εταιριών παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, καθώς το 81% των εφήβων στις ΗΠΑ χρησιμοποιεί το Internet ως βασικό μέσο επικοινωνίας. Δουκίδης,Γ.Ι.,Η σημερινή κατάσταση του ηλεκτρονικού εμπορίου στην Ελλάδα, http://www heltrun.aueb.or Doukidis, G., Siomkos, G. & Vrehopoulos, A., 2001. Internet shopping adoption by Greek consumers, European Journal of Innovation Management, Vol. 4, Num 3, MCB University Press

Συνεπώς το διαδίκτυο μπορεί να αποτελέσει σοβαρή «απειλή» για τις εταιρίες τηλεπικοινωνιών, καθώς η τάση επικοινωνίας μέσω του διαδικτύου εκτιμάται όπ θα εξαπλωθεί σταδιακά σε όλες τις ηλικίες. Αυτό σημαίνει πως οι τηλεπικοινωνιακοί (ρορείς θα χάσουν σταδιακά ένα σημαντικό μερίδιο της αγοράς από αυτούς που παρέχουν τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες μέσω Internet. Η τάση αυτή έχει αρχίσει να διαφαίνεται ήδη και στην ελληνική αγορά. Τη στιγμή που η απελευθέρωση των τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα έχει προσελκύσει δεκάδες νέους παίκτες από διαφορετικούς κλάδους της οικονομίας, σημαντική βελτίωση εμφανίζει και η διείσδυση του Internet στην ελληνική κοινωνία. Οι μικρότερες ηλικίες των Ελλήνων χρηστών, αλλά και οι χρήστες με τη μεγαλύτερη εμπειρία χρησιμοποιούν και αυτοί το διαδίκτυο ως βασικό μέσο επικοινωνίας με την αποστολή e-mail, το online chat, αλλά και την τηλεφωνία νοιρ, για τους πιο προχωρημένους. Οι τάσεις που κυριαρχούν σήμερα στις ΗΠΑ, στην πιο ώριμη αγορά διαδικτύου στον κόσμο, αποτελούν προάγγελο για τις κυρίαρχες τάσεις στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Αρα οι νέοι φορείς τηλεπικοινωνιών, οι οποίοι υλοποιούν ιδιαίτερα υψηλές επενδύσεις αυτή την περίοδο, αναμένεται να αποκτήσουν μέσα στα επόμενα χρόνια ένα νέο ανταγωνιστή. Μία ακόμη εξέλιξη που μπορεί να επηρεάσει την επιλογή του διαδικτύου ως μέσο προβολής των επιχειρήσεων αποτελεί η ανάπτυξη του "Internet2". Πριν από δώδεκα περίπου χρόνια, μια ομάδα από στελέχη πανεπιστημίων υψηλής τεχνολογίας κατέστρωσαν σχέδιο για τη δημιουργία ενός διαδικτύου υπεργρήγορων συνδέσεων για ακαδημαϊκούς ερευνητές, το οποίο επρόκειτο επίσης να λειτουργήσει και ως πιλοτική εφαρμογή για τη βελτίωση του παλαιού Internet. Το δίκτυο τους, που αποκαλείται πλέον "Internet2", σημειώνει τεράστια επιτυχία. Με 16.000 χιλιόμετρα οπτικών ινών, συνδέσεις 400 φορές πιο γρήγορες από τη σταθερή γραμμή υψηλών ταχυτήτων που χρησιμοποιείται ευρέως από επιχειρήσεις και περιορισμένο αριθμό χρηστών, οι ερευνητές είναι σε θέση να πραγματοποιούν αμφίδρομες τηλεδιασκέψεις, να συνεργάζονται στη σύνθεση μουσικής, ακόμη και να 20

πραγματοποιούν εγχειρήσεις εξ αποστάσεως. Σχολεία και βιβλιοθήκες έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν διευρύνοντας έτσι τη χρήση του Internet2 ως εκπαιδευτικό εργαλείο. Αλλά και ολοένα αυξανόμενος αριθμός εταιριών, όπως ο φαρμακευτικός όμιλος Johnson & Johnson και η αυτοκινητοβιομηχανία Ford Motors, συνδέονται με το Internet2, με στόχο να δοκιμάσουν νέες τεχνολογίες. Όμως όσον αφορά τη βοήθεια προς τους χρήστες του «παλαιού» Internet, το Internet2 μέχρι στιγμής δεν έχει σημειώσει ιδιαίτερη επιτυχία. Οι ερευνητές παραδέχονται ότι δεν υπολόγισαν σωστά την πρόκληση βελτίωσης του διαδικτύου, το οποίο αποτελεί ένα συνονθύλευμα από δίκτυα με εκατομμύρια χρήστες, χιλιάδες ενδοσυνδέσεις και καμία κεντρική διαχείριση. Παρόλα αυτά, οι Ευρωπαίοι εντυπωσιασμένοι από το Internet2 παρουσίασαν στα μέσα του 2002 το δικό τους δίκτυο υψηλών ταχυτήτων για τη σύνδεση ερευνητικών δικτύων σε 27 χώρες της Ευρώπης. Το δίκτυο «Geant» συνδέει περισσότερα από 3.000 πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα. Στις ΗΠΑ, εταιρίες όπως η Johnson & Johnson χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο2 για τη δοκιμή νέων τρόπων συνεργασίας με τους προμηθευτές τους. Πάντως ορισμένοι από τους υποστηρικτές του Internet2 εκφράζουν την απογοήτευση τους καθώς δεν υπάρχουν περισσότερα επιτεύγματα για το εμπορικό διαδίκτυο. Οι ελλείψεις, όπως υποστηρίζουν, προέρχονται κυρίως από την πολυπλοκότητα του Internet. Παρά, όμως, το επίπεδο που έχει κατακτήσει, κανένας δεν μπορεί να υποστηρίξει ότι η εξέλιξη του διαδικτύου έχει φθάσει στο τέλος της και ότι η μορφή του από εδώ και εμπρός θα σταθεροποιηθεί. Αντιθέτως, όλες οι ενδείξεις οδηγούν στο φυσιολογικό συμπέρασμα ότι το διαδίκτυο θα συνεχίσει να μεταβάλλεται με ρυθμό ανάλογο των τεχνολογικών εξελίξεων της εποχής μας, ώστε να παραμένει συνεχώς σύγχρονο, εύχρηστο και χρήσιμο. Νέα έκθεση με τίτλο «Φραγμοί στο ηλεκτρονικό εμπόριο», η οποία παρουσιάστηκε από την αρμόδια Επίτροπο της ΕΕ για τους καταναλωτές, κ. Meglena Kuneva, επισημαίνει ότι οι ηλεκτρονικές αγορές γίνονται όλο και περισσότερο δημοφιλείς στην ΕΕ, αλλά προειδοποιεί ότι η ανάτττυξή τους «συγκροτείται» από φραγμούς στο διασυνοριακό εμπόριο. Η έκθεση που δημοσιεύεται περιλαμβάνει λεπτομερή 21

ανάλυση των σύγχρονων τάσεων στο ηλεκτρονικό εμπόριο σε ολόκληρη την ΕΕ. που καλύτττουν μεταξύ άλλων ανά χώρα τα προϊόντα με τις μεγαλύτερες πωλήσεις και τους φραγμούς για τους καταναλωτές και τις ηλεκτρονικές συναλλαγές. Μεταξύ των ετών 2006 και 2008, το ποσοστό των καταναλωτών της ΕΕ που αγοράζουν τουλάχιστον ένα προϊόν μέσω Διαδικτύου αυξήθηκε από 27% σε 33%. Τα μέσα αυτά ποσοστά αποκρύπτουν την τεράστια δημοτικότητα των ηλεκτρονικών αγορών σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Γερμανία όπου πάνω από το 50% των χρηστών του Διαδικτύου πραγματοποίησε ηλεκτρσνικές αγορές κατά τα μέσα του 2002. Στις σκανδιναβικές χώρες (Δανία, Σουηδία, Νορβηγία, Φινλανδία και Ισλανδία) το ποσοστό των χρηστών του Διαδικτύου που πραγματοποίησαν ηλεκτρονικές αγορές προϊόντων και υπηρεσιών ανήλθε σε 91% τσ 2008. Χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία αποτελούν επίσης ταχέως ανατττυσσόμενες αγορές. Σε αντιπαραβολή με αυτό το αναπτυξιακό μοντέλο των ταχέως αναπτυσσόμενων εθνικών αγορών, ο όγκος των διασυνοριακών ηλεκτρονικών αγορών παραμένει μικρός και ανέρχεται σε μόλις 7% τσ 2008 (έναντι 6% το 2006). Η έκθεση επισημαίνει ότι η ανάπτυξη των ηλεκτρονικών αγορών στην ΕΕ συγκροτείται από πολυάριθμους φραγμούς, όπως γλωσσικά, πρακτικά και ρυθμιστικά θέματα, καθώς και σημαντικά ζητήματα εμπιστοσύνης.* Κύρια συυπεοάσυατα Α. Το ηλεκτρονικό εμπόριο εξελίσσεται ικανοποιητικά Οι καταναλωτές είναι γενικά ικανοποιημένοι με τις ηλεκτρονικές αγορές. Σε ό,τι αφορά τις ομάδες προϊόντων με ιδιαίτερα αυξημένες πωλήσεις όπως τα προϊόντα τεχνολογίας των πληροφοριών (ΤΠ), καθώς και τα είδη ψυχαγωγίας και αναψυχής, η ικανοποίηση των καταναλωτών από τις ηλεκτρονικές αγορές είναι κατά μέσον όρο μεγαλύτερη απ ό,τι σε σχέση με τις λιανικές πωλήσεις γενικότερα. Έκρηξη του ηλεκτρονικού εμπορίου στην Ελλάδα,Οι εκπμήσεις των αναλυτών της Jupiter research., htto://www cosmo-one or/ebusiness old/old ecom016 htm Ναυτεμπορική, 08/02/2002, Ηλεκτονικό εμπόριο: Βαρύτητα στην πλοήγηση.

Οι καταναλωτές είναι ιδιαίτερα ικανοποιημένοι σε ό,τι αφορά τη σύγκριση των τιμών, τη μεγαλύτερη ποικιλία προσφορών, την οικονομική προσιτότητα των προϊόντων και την επιλογή των προμηθευτών. Οι καταναλωτές είναι λιγότερο ενθουσιώδεις για θέματα όπως οι σαφείς πληροφορίες σχετικά με τα προϊόντα, η διαφήμιση, η προστασία της ιδιωτικής ζωής, τα θέματα εμπιστοσύνης και η δυνατότητα επιστροφής προϊόντων. Β. Υπάρχουν δυναμικές προοπτικές για το διασυνοριακό εμπόριο στο πλαίσιο των ηλεκτρονικών αγορών Το ένα τρίτο των πολιτών της ΕΕ εξετάζει το ενδεχόμενο της αγοράς προϊόντος ή υπηρεσίας από άλλο κράτος μέλος μέσω του διαδικτύου επειδή είναι φτηνότερο ή καλύτερο. Το ένα τρίτο των καταναλωτών της ΕΕ δηλώνει πρόθυμο να αγοράσει προϊόντα και υπηρεσίες σε άλλη γλώσσα. Σε μια πολυπολιτισμική Ευρώπη, υπάρχει ζήτηση για μεγαλύτερη επιλογή και ευρύτερη ποικιλία προσφορών από,τι στα τοπικά καταστήματα ή τα παγκόσμια εμπορικά σήματα. Γ. Οι δυνατότητες του διασυνοριακού εμπορίου δεν υλοποιούνται Από το 2006 έως το 2008, το ποσοστό των καταναλωτών που ψωνίζουν σε απευθείας σύνδεσή στην ΕΕ αυξήθηκε από 27% σε 33% ενώ το διασυνοριακό ηλεκτρονικό εμπόριο παρέμεινε σταθερό. Μόλις το 7% των καταναλωτών προβαίνουν σε διασυνοριακές ηλεκτρονικές αγορές. Και το άνοιγμα, αντί να μειώνεται, αυξάνεται.* Aldridge, A.,Forcht, Κ., & Pierson, J., 1997.Get linked or get lost: Marketing strategy for the internet, Internet Research: Electronic Networking Applications and Policy, Volume 7,Number three, MCB University Press Πασχόπουλος, A. και Σκαλτσάς, Π., 2000. Ηλεκτρονικό εμπόριο: Νέο περιβάλλον, νέα εργαλεία, νέοι ηγέτες. Κλειδάριθμος, Θεσσαλονίκη

Κύρια εμπόδια Γεω γραφικός καταμερισμός: Οι περισσότεροι έμποροι διαθέτουν πλέον ιστοχώρο με πρόσβαση σε όλους τους καταναλωτές παντού. Ωστόσο, οι περισσότεροι λιανοπωλητές εξακολουθούν να ανατπύσσουν δραστηριότητες με βάση την υπόθεση ότι η εσωτερική αγορά χωρίζεται σύμφωνα με εθνικά κριτήρια. Η ποικιλία δυνατοτήτων είναι τεράστια, όμως στην πράξη οι πωλήσεις προς τους καταναλωτές καταλήγουν να απορρίτπονται ή να προσανατολίζονται εκ νέου στη χώρα προέλευσής τους. Τα πρακτικά και τα ρυθμιστικά εμπόδια περιλαμβάνουν: τα γλωσσικά εμπόδια, τα οποία εξακολουθούν να αποτελούν πρόβλημα για τους περισσότερους εμπόρους και καταναλωτές, αν και δεν πρέπει να υπερτονίζεται η σημασία τους. Παραδείγματος χάρη, το 60% των λιανοπωλητών έχουν ήδη τη δυνατότητα να πραγματοποιούν συναλλαγές σε περισσότερες από μια γλώσσες, προβλήματα που αφορούν τη διοικητική μέριμνα σε σχέση με τη διαλειτουργικότητα των ταχυδρομικών υπηρεσιών και των συστημάτων πληρωμής, και ζητήματα πρόσβασης όπως η διείσδυση των ευρυζωνικών υπηρεσιών, διαπιστώνονται ρυθμιστικά εμπόδια που θεωρούνται όλο και πιο αδικαιολόγητα από τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις και τα οποία περιλαμβάνουν, π.χ., τη νομοθεσία για τους καταναλωτές, τις διατάξεις για το Φ.Π.Α, τις διατάξεις για την επιλεκτική διανομή, την προστασία της ττνευματικής ιδιοκτησίας, τη μεταφορά της νομοθεσίας της ΕΕ στο εθνικό δίκαιο για τη διάθεση των αποβλήτων. εμπόδια που υπονομεύουν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών, ιδίως την απροθυμία που συνδέεται με ζητήματα πληρωμών, παράδοσης, καταγγελιών, εγγυήσεων, αιτημάτων επιστροφής χρημάτων (εξυπηρέτηση μετά την πώληση).

καθώς και με ζητήματα προστασίας της ιδιωτικής ζωής. Οι δυσκολίες είναι σοβαρότερες στις διασυνοριακές συναλλαγές. * Μελλοντικές ενέργειες Τον Σετττέμβριο 2009, η Επίτροπος κ. Kuneva παρουσίασε τα αποτελέσματα της ανεξάρτητης έρευνας «loystery shopping» (χρησιμοποίηση εικονικών πελατών) με σκοπό να διαπιστωθεί πώς και πού οι ηλεκτρονικές αγορές των καταναλωτών παρεμποδίζονται στην ΕΕ. Στο πλαίσιο της παρακολούθησης του τομέα λιανικών πωλήσεων από την Επιτροπή, η Επίτροπος εγκαινίασε το περασμένο φθινόπωρο διαδικασία σε επίπεδο Επιτροπής για τον έλεγχο των φραγμών στο ηλεκτρονικό εμπόριο. Η τελική έκθεση της Επιτροπής για των τομέα λιανικών πωλήσεων εκδόθηκε το φθινόπωρο του 2009. Αντίθετα με προτάσεις σύμφωνα με τις οποίες το ηλεκτρονικό εμπόριο σύντομα θα υπερισχύσει των εμπορικών καταστημάτων, μία νέα έρευνα που διενεργήθηκε για λογαριασμό της Visa Europe υποδεικνύει πως αυτοί οι δύο τρόποι πρόσβασης στην αγορά είναι πιο πιθανό να έχουν συμπληρωματικούς ρόλους. Καθώς οι πωλήσεις μέσω διαδικτύου αναμένεται να καλύπτουν σχεδόν το 20% του τζίρου μέχρι το 2012-15 και ενώ οι ιστοσελίδες κατευθύνονται ολοένα και περισσότερο προς τις συναλλαγές παρά στην πληροφόρηση, είναι επίσης πιθανό να δούμε άνοδο στην εφαρμογή της τεχνολογίας στον εμπορικό τομέα. Ως εκ τούτου, θα υπάρξει αύξηση στην αυτοματοποιημένη αναγνώριση προϊόντων μέσω ανίχνευσης/σάρωσης (automated self scanning), στην ανεύρεση προϊόντων για απογραφή με χρήση της τεχνολογίας RFID (Radio-Frequency IDentification), καθώς και στοχευμένες προωθητικές ενέργειες προς τους καταναλωτές, όσο αυτοί πραγματοποιούν τις αγορές τους. Επιπλέον, οι καταναλωτές είναι πιθανόν να έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές και online υπηρεσίες μέσα σε καταστήματα, προκειμένου να έχουν άμεση πρόσβαση σε πληροφορίες για τα προϊόντα. Τομάρας, Π., 2000. Εισαγωγή στο Μάρκετινγκ και την έρευνα αγοράς, Νέα έκδοση, Αθήνα Timmers, Ρ., 1998. Business Models for Electronic Markets, European Commission, Directorate- General III, April

Σύμφωνα με την αναφορά Τ ο Κατάστημα του Μέλλοντος 2012-2015 (The Store of the Future 2012-2015), την οποία προετοίμασε το Centre for Retail Research για λογαριασμό της Visa Europe, εάν κοιτάξουμε επτά χρόνια μπροστά, το μέλλον των καταστημάτων των εμπορικών δρόμων φαίνεται αβέβαιο, καθώς περισσότερο από το ένα τέταρτο των εμπόρων (28,7%) περιμένουν ότι θα υπάρξει μείωση στον αριθμό των καταστημάτων. Ο τρόπος λειτουργίας τους είναι εξίσου πιθανό να αλλάξει, με 70% των εμπόρων να αναμένει καινούρια είδη καταστημάτων και περισσότερες πληροφοριακές υπηρεσίες στα επόμενα χρόνια. Οι πελάτες θα μπορούν να κάνουν παραγγελίες online και να παραλαμβάνουν από τα καταστήματα τα αντικείμενα που έχουν αγοράσει, ενώ μικρότερα καταστήματα είναι πιθανό να επικεντρώνονται σε παροχή υπηρεσιών και πληροφοριών, παρά στη συγκέντρωση μεγάλων αποθεμάτων προϊόντων. Η αυτόματη μέσω σάρωσης καταγραφή προϊόντων στα ράφια υπολογίζεται ότι θα αναπτυχθεί ιδιαίτερα, με περισσότερους από το 22% των εμπόρων να αναμένουν μία τέτοια είδους υπηρεσία. Η τεχνολογία RFID (Radio-Frequency IDentification) είναι πιθανό να χρησιμοποιηθεί από το 34% των εμπόρων, για καλύτερη διαχείριση των αποθεμάτων τους, αλλά και στο μέλλον για προωθητικές ενέργειες. Παράλληλα, σχεδόν 50% των εμπόρων πιστεύει ότι θα χρησιμοποιήσει την τεχνολογία RFID για ατομικές προωθητικές ενέργειες σε πελάτες με τη χρήση δημογραφικών στοιχείων, καθώς και για την έκδοση κάρτας μέλους μέσω emails και γραπτών μηνυμάτων. Σύμφωνα με τον Dr. Steve Perry, Executive Vice president της Visa Europe; "Είναι ξεκάθαρο σε όλους ότι οι συγκλίνουσες τεχνολογίες θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του εμπορικού τομέα στο μέλλον. Η έρευνα δείχνει ότι ενώ οι αλλαγές μπορεί να συμβούν σε ένα σχετικά μικρό χρονικό διάστημα, το 'Κατάστημα του Μέλλοντος' (Store of the Future) μπορεί να διαμορφωθεί μέσα από μία σειρά τεχνολογιών της ψηφιακής εποχής. Ωστόσο, όλοι έχουμε ένα κοινό στόχο - να προσφέρουμε μεγαλύτερη ευκολία στους καταναλωτές και αντίστοιχα να πετύχουμε μεγαλύτερη διαφοροποίηση και επιχειρηματική επιτυχία για τους εμπόρους."

Τα βασικά ευρήματα της έρευνας ττου έγινε σε εμττόρους ετπά ευρωπαϊκών χωρών συμπεριλαμβάνουν τα παρακάτω στοιχεία: -Σχεδόν 60% των εμπόρων θεωρούν ότι ο κύριος σκοπός των εμπορικών ιστοσελίδων θα είναι οι συναλλαγές, ενώ μόνο το 20% θεωρεί πως θα έχουν πληροφοριακό χαρακτήρα -Σχεδόν 60% των εμπόρων πιστεύουν ότι οι ιστοσελίδες και τα καταστήματα θα είναι παρόμοια ενώ το 23% θεωρεί ότι θα είναι εντελώς διαφορετικά και με διαφορετική λειτουργία -Από αυτούς που δεν αναμένουν ότι θα επιτευχθεί πλήρης συνοχή μεταξύ των ιστοσελιδών και των καταστημάτων, περισσότεροι από τους μισούς θεωρούν ότι τα καταστήματα και οι ιστοσελίδες θα λειτουργούν με διαφορετικό τρόπο -Περισσότερα από τα δύο τρίτα των εμπόρων θεωρούν ότι θα εισάγουν νέες ενημερωτικές υπηρεσίες και δυνατότητα παραλαβής σε τοπικό επίπεδο μαζί με τις υπάρχουσες δυνατότητες, με τους Βρετανούς και Ολλανδούς εμπόρους πρώτους στη λίστα αυτής της κατηγορίας -Μέχρι το 2012-15 περισσότεροι από το 71% των καταναλωτών είναι πιθανό να κάνουν έρευνα μέσω internet πριν προχωρήσουν σε αγορά προϊόντων Β -48% των εμπόρων αναμένεται να παρέχουν ηλεκτρονικές συσκευές για τους καταναλωτές στη μορφή ηλεκτρονικών περιπτέρων ή διαδραστικών υπολογιστών μέχρι το 2015, με τους Σουηδούς και Γερμανούς εμπόρους πιο πιθανό να χρησιμοποιήσουν αυτές τις τεχνολογίες (με ποσοστό 52,7% και 52,6% αντίστοιχα) -48% των εμπόρων θεωρούν ότι οι ηλεκτρονικές αγορές είναι σημαντικές ή πολύ

σημαντικές στην αυτοματοποίηση της εξυπηρέτησης καταναλωτών, π.χ. self service, αυτόματες πληρωμές, με πρώτους τους Βρετανούς (53%) και τους Ολλανδούς (50%) εμπόρους να ακολουθούν. Όταν ερωτήθηκαν για την πιθανότητα υιοθέτησης προηγμένων τεχνολογιών πληρωμών στο μέλλον, οι Ευρωπαίοι έμποροι έδειξαν μεγάλο βαθμό πιθανής αποδοχής, ειδικά στο Ηνωμένο Βασίλειο, κυρίως επιλογών πληρωμών όπως οι κάρτες για 'ανέπαφες' συναλλαγές, κάρτες με πολλαπλές χρήσεις οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως χρεωστικές, πιστωτικές ή προπληρωμένες, μπρελόκ/συσκευές επιπρόσθετου κωδικού ασφάλειας και πληρωμές μέσω κινητού τηλεφώνου.* 4. Εισαγωγικά via το e-commerce Η αλματώδης πρόοδος των επιστημών κι ιδιαίτερα της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών σφράγισαν το τέλος του 20 και την αυγή του 21 αιώνα. Οι εξελίξεις που δρομολογήθηκαν και συνεχίζουν να δρομολογούνται λόγω της προόδου αυτής είναι εξαιρετικά σημαντικές και συντελέστηκαν με ραγδαίους ρυθμούς. Για το λόγο αυτό περιγράφονται συχνά με τον όρο «Πληροφορική Επανάσταση». Οι νέες τεχνολογίες που συνεχώς αναπτύσσονται δημιούργησαν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για τη μετάβαση της παγκόσμιας κοινωνίας σε μια νέα μορφή οργάνωσης και λειτουργίας που τη χαρακτηρίζουν μια σειρά από πρωτόγνωρες δυνατότητες και ευκαιρίες για τους πολίτες σε όλο τον κόσμο. Η κοινωνία αυτή ονομάστηκε «Κοινωνία της Πληροφορίας» επειδή οι νέες δυνατότητες διαχείρισης πληροφοριών και γνώσεων είναι ο βασικός και ο προσδιοριστικός παράγοντας της νέας τάξης πραγμάτων. http://www.netbiz.gr

Η επανάσταση της πληροφορικής επέδρασε, όπως ήταν επόμενο, και στις επιχειρήσεις μέσω ριζικών αλλαγών που επέφερε. Αυτές οι αλλαγές μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά τις επιχειρήσεις που επιθυμούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του νέου περιβάλλοντος που χαρακτηρίζεται από συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες, διεθνοποίηση, εντατικοποίηση του ανταγωνισμού κ.α. Το «Ηλεκτρονικό Εμπόριο» (e-commerce) μέσω του διαδικτύου παρέχει στις σημερινές επιχειρήσεις τη δυνατότητα να επιλέξουν, μέσα από μια ευρεία γκάμα τεχνολογικών και επιχειρηματικών επιλογών, τον κατάλληλο συνδυασμό κινήσεων που θα τους επιτρέψει να μεγιστοποιήσουν την αποδοτικότητα τους με το μικρότερο δυνατό κόστος. Το ηλεκτρονικό εμπόριο αποτελείται από ένα σύνολο επιχειρηματικών στρατηγικών που μπορούν να υποστηρίξουν συγκεκριμένους τομείς επιχειρηματικής δραστηριότητας και συγκεκριμένες επιχειρηματικές πρακτικές, οι οποίες επιτρέπουν, μέσω της χρήσης νέων τεχνολογιών, τη διεκπεραίωση εμπορικών διαδικασιών με ηλεκτρονικά μέσα. Όπως αναφέρει ο Άγγελος Τσακλάγκανος, το ηλεκτρονικό εμπόριο μπορεί να εφαρμοστεί σε πολυάριθμες επιχειρηματικές λειτουργίες που περιλαμβάνουν: Ανταλλαγή πληροφοριών για προϊόντα και υπηρεσίες πριν την πραγματοποίηση της πώλησης. Η ανταλλαγή πληροφοριών, η διαφήμιση και η ενημέρωση για προϊόντα και υπηρεσίες αποτελεί την πιο διαδεδομένη χρήση του διαδικτύου (e-promotion). Υποστήριξη πελάτη, τόσο πριν όσο και μετά την πώληση. Πολλές εγχειρήσεις δημιουργούν ομάδες συζητήσεων και επαφών με τους πελάτες τους, οι οποίοι με τον τρόπο αυτό μπορούν να επικοινωνούν όχι μόνο με τον προμηθευτή, αλλά και μεταξύ τους, ανταλλάσσοντας ιδέες, ερωτήσεις, συμβουλές κ.α Αναβάθμιση της εικόνας της επιχείρησης και του προϊόντος ή της υπηρεσίας που προωθεί. Σχεδιασμό προγράμματος marketing και διαφήμισης 29

Διαφοροποίηση και βελτίωση προσφερόμενου προϊόντος βάσει της ανατροφοδότησης πληροφοριών από τους καταναλωτές Εισαγωγή νέου προϊόντος και δοκιμή προϊόντος από τους καταναλωτές Έρευνα αγοράς Ηλεκτρονική πληρωμή που χρησιμοποιούνται από εταιρίες και τράπεζες Ηλεκτρονική διανομή Δημιουργία εικονικών επιχειρήσεων (virtual enterprises), δηλαδή ομάδων επιχειρήσεων που συνεργάζονται ηλεκτρονικά δημιουργώντας μια επιχείρηση που προσφέρει προϊόντα και υπηρεσίες που καμία από τις συμμετέχουσες επιχειρήσεις δεν θα μπορούσε να προσφέρει από μόνη της. Ανάτπυξη κοινών επιχειρηματικών διαδικασιών μεταξύ επιχειρήσεων. Τέτοιες διαδικασίες φέρνουν σε στενή επαφή τους πελάτες με τους προμηθευτές, συσφίγγοντας τους επιχειρηματικού δεσμούς και δυσχεραίνοντας με αυτόν τον τρόπο την αλλαγή συνεργατών.* 4.1 Τύποι επιχειρηματικών μοντέλων στο Internet 4.1.1 Το υπάρχον επιχειρηματικό υπόδειγμα Η ανάπτυξη μιας ηλεκτρονικής επιχείρησης προϋποθέτει την ολοκλήρωση των βασικών επιχειρησιακών δραστηριοτήτων μια εταιρίας και της πληροφορικής της υποδομής με τις τεχνολογίες του Internet. Οι κύριοι λόγοι που οδηγούν τους σύγχρονους επιχειρηματίες στη δημιουργία κάποιας μορφής ηλεκτρονικής επιχείρησης είναι η προσπάθεια τους να μειώσουν τα κόστη που αντιμετωπίζουν οι συμβατικές επιχειρήσεις, η αύξηση των εσόδων τους, η βελτίωση της ανταπόκρισης και εξυπηρέτησης των πελατών τους και η διεύρυνση της αγοράς τους. ΤσακΑάγκανος, Α., 1990. Βασικές αρχές του Μάρκετινγκ, Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη

Στην προτπτάθεια τους αυτή έχουν να αντιμετωττίσουν νέες επιχειρηματικές συνθήκες και περιβάλλον. Είναι λοιπόν ζωτικής σημασίας να επικεντρωθούν στην καινοτομία και όχι στα κέρδη και να είναι διατεθειμένοι να πειραματιστούν και να ρισκάρουν. Άλλωστε οι πρωτοπόροι είναι εκείνοι που κυρίως αποκτούν συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι των ανταγωνιστών τους. Τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουν οι επιχειρηματίες που στοχεύουν σε μια κερδοφόρα ηλεκτρονική δράστηριοποίηση στο διαδίκτυο, ώστε να έχουν πιο μεγάλες πιθανότητες επιτυχίας είναι κατ' αρχήν η ενημέρωση τους γύρω από όλους τους δυνατούς συνδυασμούς τεχνολογιών, μεθόδων, επιχειρησιακών επιπτώσεων και αναγκαίων αναδιοργανώσεων που είναι αναγκαίοι για την μετάβαση τους σε ένα νέο επιχειρησιακό μοντέλο. Κατόπιν ακολουθεί ένας προγραμματισμός της συνολικής στρατηγικής και ένα χρονοδιάγραμμα ανάπτυξης της όλης κίνησης, γίνεται η επιλογή των συνεργιών και συνεργατών και τέλος έρχεται η υλοποίηση της στρατηγικής μέσα από προγραμματισμένες φάσεις τακτικής. Η διεξαγωγή εμπορικών συναλλαγών στηρίζεται στην ύπαρξη αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των συναλλασσόμενων μελών, είτε οι συναλλαγές εκτελούνται σε προσωπικό επίπεδο, είτε μέσω τηλεφώνου, είτε ηλεκτρονικά. Σήμερα η εμπιστοσύνη μεταξύ επιχείρησης και πελάτη βασίζεται σε κοινώς αποδεκτούς καθιερωμένους νομικούς και οικονομικούς μηχανισμούς.

To ύπαρχον επιχειρηματικό υπόδειγμα απεικονίζεται στο παρακάτω σχήμα. L Πίνακας 4: Το ύπαρχον υπόδειγμα διεξαγωγής εμπορίου S&Ner ί.! γ τ γ ί Bjyer f Ν S, ( -----------------------' a jy e r Bbyer > J V y Everyone must be in a trust relationship with everyone else. Πηγή: Dr. A. Cavalli, "Electronic Commerce and the Internet: Building a new paradigm for business"-a White Paper, May 31, 1995, http://www.tradewave.com/products/whitpaprhtm H εμπιστοσύνη, για παράδειγμα, στο τραπεζικό σύστημα και στο τηλέφωνο αναπτύχθηκε με τον καιρό. Το ίδιο συμβαίνει και με το Internet. Καθώς οι υπηρεσίες που παρέχονται μέσω του διαδικτύου θα γίνονται πιο αξιόπιστες και ασφαλείς, θα αποτελέσουν τα θεμέλια για την αγορά του ηλεκτρονικού εμπορίου. Επίσης, όσο αυξάνεται ο αριθμός των επιχειρήσεων που διεισδύουν στο χώρο του ηλεκτρονικού εμπορίου μέσω του διαδικτύου, τόσο συσσωρεύεται η εμπειρία και η γνώση γύρω από τις καινοτομίες που αφορούν το ηλεκτρονικό εμπόριο. Κατά συνέπεια μειώνεται ο κίνδυνος για τους νέο-εισερχόμενους στο χώρο, παράλληλα όμως αυξάνονται και οι πιέσεις από τον ανταγωνισμό.

4.2 Τα νέα επιχειρηματικά υποδείγματα στο Internet Το νέο υπόδειγμα διεξαγωγής εμπορικών πράξεων διαμορφώνεται σύμφωνα με το παρακάτω έκθεμα. Πίνακας 5 : Το νέο μοντέλο S b ler J Tmsted Network Infrastructure Buyer J f ---------------------% Γ----------- 1 Buyer Buyer Each party needs trust relationships with only the infrastructure Πηγή:θΓ. A. Cavalli, "Electronic Commerce and the Internet: Building a new paradigm for J business" - A White Paper, May 31,1995[http://ymw.tradewm>e.com/productsAvhitpaprMm Στο νέο εμπορικό χάρτη του ηλεκτρονικού εμπορίου που διαμορφώνεται, οι επτά βασικές διεπιχειρησιακές δραστηριότητες θα διεξάγονται με την υποστήριξη των νέων συστημάτων ηλεκτρονικού εμπορίου συμβάλλοντας έτσι στη δημιουργία πολλαπλών επιχειρηματικών μοντέλων. Για παράδειγμα οι νέες επιχειρηματικές αγορές μπορεί να είναι πλήρως «ανοιχτές», δηλαδή να απευθύνονται σε οποιοδήποτε αριθμό καταναλωτών και «πωλητών», ή να είναι «ημι-ανοιχτές», δηλαδή να υπάρχει ένας αγοραστής και πολλοί «πωλητές» ή το αντίστροφο, δηλαδή ένας πωλητής και πολλοί αγοραστές, (π.χ. ηλεκτρονικές δημοπρασίες). Ο τρόπος με τον οποίο οι ετπά Ρώσικες διεπιχειρησιακές δραστηριότητες διεξάγονται με την 33

υποστήριξη των νέων συστημάτων ηλεκτρονικού εμπορίου περιγράφεται στη συνέχεια και απεικονίζεται στο έκθεμα. Πίνακας 6: "Διεκπεραίωση των ετττά βασικών διεπιχειρησιακών δραστηριοτήτων με την υποδομή ηλεκτρονικού εμπορίου". E le c tro n ic C o m m e rc e In fra s tru c tu re -------------------- ---------- Think Design Beluate Order Deliver phy Security Operations Πηγή: Dr. A. Cavalli, Electronic Commerce and the Internet: Building a new paradigm for business" -A White Paper, May 57, 1995[hUp:/Am\v. tradewavexom?productsavhitpapr. htm] Σκέψη; Όλες οι επιχειρήσεις συμμετέχουν σε μία δημιουργική διαδικασία. Οφείλουν συχνά να επανεξετάζουν τους επιχειρηματικούς τους στόχους μετά από κατάλληλη έρευνα και συλλογή πλήθους πληροφοριών σχετικά με το εξωτερικό τους περιβάλλον. Τα σύγχρονα πληροφοριακά συστήματα διευκολύνουν και επιταχύνουν τη διαδικασία αυτή της ανίχνευσης. Σχεδίαση: Οι επιχειρήσεις σχεδιάζουν τις υπηρεσίες και τα προϊόντα τους χρησιμοποιώντας συνήθως τις καλύτερες γνωστικές πρακτικές. Σήμερα στο Internet υπάρχουν χιλιάδες επιχειρήσεις συμβούλων επιχειρήσεων, εξειδικευμένες στο μάρκετινγκ, στην παροχή ολοκληρωμένων λύσεων λογισμικού κ.α.