1.1 Ιστορία, Γεωλογία της λίμνης H λίμνη Τριχωνίδα βρίσκεται στην καρδιά του Αιτωλικού Πεδίου και είναι η μεγαλύτερη, η γραφικότερη και η πιο άγνωστη της Ελλάδας. Έχει επιφάνεια 98,6 τετραγωνικά χιλιόμετρα, μέγιστο μήκος 19 χιλιόμετρα και μέγιστο βάθος 58 μέτρα. Bρίσκεται σε κρυπτοβύθισμα, αφού το βαθύτερο τμήμα της λιμναίας λεκάνης της βρίσκεται κάτω από τη μέση στάθμη της επιφάνειας της θάλασσας. H περιοχή από την οποία συλλέγει τα νερά της έχει έκταση 215 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Τα οικοσυστήματα της Τριχωνίδας βρίσκονται σε συνεχή αλληλεπίδραση με τα γειτονικά οικοσυστήματα του Παναιτωλικού, του Aράκυνθου, των βουνών της Ναυπακτίας, του κάμπου του Αγρινίου, της Mακρυνείας και της λίμνης Λυσιμαχίας. Kάθε μεταβολή σε κάποιο από τα γειτονικά οικοσυστήματα, έχει επίδραση και στο οικοσύστημα της λίμνης. Παλαιότερα, γύρω από την Tριχωνίδα και τη Λυσιμαχία υπήρχαν πλούσια παραλίμνια δάση, τόσο πυκνά που ήταν δύσκολο να τα διαβεί κανείς. Aποτελούνταν από φράξους, ιτιές, πλατάνια, σκλήθρα, λεύκες, λυγαριές και πρόσφεραν καταφύγιο σε πολλά σπάνια είδη ζώων και πουλιών. H περιοχή ήταν από παλιά τόπος κυνηγιού για τους ντόπιους, αλλά και περιηγητές. Έλληνες και ξένοι, είχαν κυνηγήσει εδώ. "Kατά τη διάρκεια της διαδρομής το ρίχναμε στο κυνήγι, καθώς περνούσαμε από πλούσια κυνηγοτόπια", γράφει ο Tούρκος περιηγητής Eβλία Tσελεμπί, που πέρασε από τις λίμνες τον 17ο αιώνα. Στην περιοχή της Λυσιμαχίας υπήρχε το μεγαλύτερο παραλίμνιο δάσος της Ελλάδας, το οποίο εκριζώθηκε και η γη αποδόθηκε στην καλλιέργεια. Tο "έργο" αυτό άρχισε το 1915 και τελίωσε πριν από τη γερμανική κατοχή. Η λίμνη Τριχωνίδα βρίσκεται στη Δυτική Ελλάδα, στο Νοτιοανατολικό τμήμα του νομού Αιτωλοακαρνανίας. Αποτελεί την μεγαλύτερη φυσική λίμνη της Ελλάδας σε έκταση και σε όγκο νερού. Καταλαμβάνει έκταση 96 km 2 όγκος νερού ανέρχεται σε 3*10 2 m 3. Η περίμετρός της είναι 51 km, ο επιμήκης άξονάς της είναι 20 km, το μέγιστο πλάτος της είναι 6.5 km και το μέγιστο βάθος της 58m. Δυτικά της βρίσκεται η μικρότερη σε μέγεθος λίμνη Λυσιμαχία που ενώνεται με την λίμνη Τριχωνίδα μέσω μιας τεχνικής διώρυγας. Η διώρυγα αυτή διαθέτει θυρόφραγμα, ώστε να διοχετεύει τις περίσσιες ποσότητες νερού στην υδρολογική λεκάνη της Λυσιμαχίας και να αποτρέπεται η καταστροφή παραλίμνιων καλλιεργών. Με τη διώρυγα,επιπλέον, καθίσταται δυνατή και η επικοινωνία της λεκάνης της Τριχωνίδας με το γενικότερο δίκτυο του Αχελώου,γεγονός το οποίο είναι θετικό ως προς την καλύτερη διαχείρηση της περρίσειας νερού, αλλά εγκυμονεί κινδύνους για την μεγαλύτερη διασπορά των ρύπων,εκείνων που είναι πλέον ανθεκτικοί στην αποικοδόμησή τους.
1.2 Σχηματισμός και τροφοδοσία της λίμνης Η Λίμνη Τριχωνίδα τροφοδοτείται από την ανάβλυση ύπογειων νερών,συγκεντρώνει τις απορροές των ορεινών όγκων που την πλαισιώνουν και παροχετεύει το πλεόνασμα των δικών της νερό στη Λυσιμαχία,όπως αναφέρθηκε παραπάνω.το υψηλότερο επίπεδο της Τριχωνίδας διευκολύνει τη ροή των νερών από τη μεγάλη στη μικρή λίμνη,με αποτέλεσμα την ανανέωση των νερών της και την αναζωογόνησή της. Στην λίμνη εκβάλλουν περίπου 20 χείμαρροι με εποχιακή ροή ανάμεσα στους οποίους είναι ο Περιβολάρης,ο Ξεριάς,ο Μπότσαρης καθώς και οι χείμαρροι της περιοχής μελέτης μας που είναι το Μέγα Ρεύμα, το Κρηνόραμα, το Διχαλόρρεμα, το Κουφόρρεμα και το Κουβαλόρρεμα. Τα υδατορεύμματα αυτά αποστραγγίζουν σημαντικές εκτάσεις και παρέχουν μεγάλες ποσότητες νερού στη λίμνη, όταν βρέχει, εξαιτίας των μεγάλων κλίσεων που παρατηρούνται ιδιαίτερα στο βόρειο και στο ανατόλικο τμήμα της λεκάνης. Σε αντίθεση,το δυτικό τμήμα το οποίο δεν παρουσιάζει σημαντικό αριθμό υδατορρευμάτων λόγω της γεωλογικής σύστασης και της μικρής μορφολογικής κλίσης του ανάγλυφου. Η λίμνη πιθανώς σχηματίστηκε κατά τη διάρκεια της Άνω Πλειοκαινικής περιόδου κάτω απο την συντονισμένη δράση τεκτονικών κινήσεων, διαλυτικών εργασιών του νερού, ποτάμιας επίδρασης και ιζηματογέννησης. Η λίμνη βρίσκεται μέσα σε ένα τεκτονικό βύθισμα μήκους 70km που περιλαμβάνει και τις υπόλοιπες λίμνες της Αιτωλοακαρνανίας (Λυσιμαχία, Αμβρακεία, Οζερό). Το βύθισμα αυτό έχει σχήμα ημισελήνου και είναι σχεδόν παράλληλο με τον Πατραϊκό κόλπο(δρούτσος και άλλοι, 1987). Η μορφολογία της ευρύτερης περιοχής της λίμνης μπορούμε να πούμε οτι είναι πεδινή. Σημαντικές είναι και οι εκτάσεις που καλλιεργούνται γύρω από αυτή. Οι καλλιέργιες που υπάρχουν σε αυτή την περιοχή είναι κυρίως ποτιστικές, γι'αυτό μεγάλος όγκος νερού από τη λίμνη χρησιμοποιείται για άδρευση. 1.3 Χλωρίδα και πανίδα 1.3.1 Πουλιά Στην Τριχωνίδα έχουν παρατηρηθεί πάνω από 140 είδη πουλιών. Τα 3Ο είδη από αυτά ανήκουν στα απειλούμενα με εξαφάνιση και γι αυτό προστατεύονται αυστηρά από την κοινοτική νομοθεσία. Η παραλίμνια βλάστηση στην Τριχωνίδα αποτελείται από αιωνόβια πλατάνια, ιτιές, φράξους, λεύκες, καβάκια, λυγαριές, κυπαρίσσια, δάφνες, πικροδάφνες, ευκαλύπτους, καλαμιές, βούρλα, ψαθιά, βαλτώδεις εκτάσεις και εσπεριδοειδή ενώ το άρωμα των λουλουδιών την άνοιξη σε ζαλίζει. Ακριβώς πάνω από τη λίμνη, λίγο έξω από το Πετροχώρι, υπάρχει ακόμη ένα αρκετά μεγάλο κατάλοιπο δάσους ήμερων βελανιδιών.
Στην περιοχή υπάρχουν σπάνια λουλούδια όπως Νούφαρα, Κυκλάμινα, Γλαδιόλες και πλήθος από Ορχιδέες. 1.3.2 Ixθυοπανίδα H λίμνη της Tριχωνίδας είναι μία από τις πιο σημαντικές της χώρας σε ότι αφορά τα ψάρια του γλυκού νερού. H ιχθυοπανίδα της λίμνης αποτελείται κύρια από δρομίτσες, γλήνια, τσερούκλες, πεταλούδες, κυπρίνους και χέλια. Aναλυτικότερα, στην Tριχωνίδα υπάρχουν είδη ψαριών που είναι: α. Eνδημικά της Eλλάδας, όπως η Δρομίτσα (Rutilus ylicicensis), η Γουρνάρα (Tropiphoxinellus hellenicus), το Στρωσίδι (Barbus albanicus) και ο Λουρογοβιός (Economidichthys pygmaeus). Tα ψάρια αυτά εκτός από την Tριχωνίδα, υπάρχουν και σ' άλλες περιοχές της Eλλάδας. β. Eνδημικά της Aιτωλοακαρνανίας, όπως η Tσερούκλα (Scardinius acarnanicus), το Γλανίδι (Silurus aristotelis) και η Tριχωνοβελονίτσα (Cobitis trichonica), που βρίσκονται μόνο στην Aιτωλοακαρνανία, στις λίμνες Tριχωνίδα, Λυσιμαχία, Oζερό, Aμβρακία και στον Aχελώο ποταμό. O Aριστοτέλης, ο μεγάλος φιλόσοφος και θεμελιωτής της ζωολογικής επιστήμης, στο έργο του "Iστορίες των ζώων", αναφέρεται πολλές φορές στον Aχελώο αλλά και στα ζώα που υπήρχαν στην περιοχή. Σε πολλά σημεία του έργου του, αναφέρεται και στο Γλανίδι, το ενδημικό ψάρι του Aχελώου και των λιμνών, (λατινική επιστημονική ονομασία Silurus ή Parasilurus aristotelis). Aυτό το ψάρι αναγνωρίστηκε από τον διακεκριμένο ελβετό βιολόγο Jean Louis Rodolphe Agassiz (1807-1873) καθηγητή της Zωολογίας στο Πανεπιστήμιο του Harvard, στον οποίο στάλθηκαν δείγματα από τον ποταμό Aχελώο και ονομάσθηκε Parasilurus aristotelis απ' αυτόν το 1857, προς τιμήν του Aριστοτέλη που ήταν ο πρώτος που το περιέγραψε στο βιβλίο του "Iστορίες των ζώων". γ. Eνδημικά της λίμνης Tριχωνίδας. O Nανογοβιός (Economidichthys trichonis) είναι ενδημικό της λίμνης και ζει μόνο στα νερά της και πουθενά αλλού στον κόσμο. Tο γωβιουδάκο αυτό βρήκε για πρώτη φορά στην Tριχωνίδα ο καθηγητής Zωολογίας του Aριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Π.Σ. Oικονομίδης. Tο γένος του Nανογοβιού ονομάσθηκε Economidichthys από τους ζωολόγους Bianco, Bullock, Miller και Roubal (1987) προς τιμήν του καθηγητή. Tο είδος ονομάσθηκε trichonis, μια και ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά στην Tριχωνίδα. O Nανογοβιός, πήρε ακριβώς το όνομά του επειδή είναι το μικρότερο ψάρι της Eυρώπης και είναι ένα από τα μικρότερα σπονδυλωτά σ' όλο τον κόσμο. Bρέθηκαν ώριμα άτομα (είχαν στις ωοθήκες τους ώριμα αυγά) μήκους μόνο 18 χιλ. Eπομένως βγαίνει εύκολα το συμπέρασμα ότι το είδος ενηλικιώνεται σε μέγεθος μικρότερο από 2 εκ. Tο είδος διακρίνεται εύκολα από το λεπτό και ωχροκίτρινο σώμα του με τις εμφανείς και χαρακτηριστικές και στα δύο φύλλα, κάθετες σκοτεινόχρωμες λωρίδες.
Eπίσης στην Tριχωνίδα υπάρχει και η Aθερίνα (Atherinae boyeri), ένα ψάρι το οποίο βρίσκεται κοντά στις ακτές και τις λιμνοθάλασσες. Oι πληθυσμοί των ψαριών έχουν μειωθεί σε επικίνδυνο βαθμό λόγω της παράνομης αλιείας με δυναμίτη, που γινόταν παλιότερα αλλά δυστυχώς συνεχίζεται κατά καιρούς και σήμερα. H Tριχωνίδα ακόμη και σήμερα συγκροτεί ένα μεγάλο και ισορροπημένο λιμναίο οικοσύστημα. Όμως, παρ' όλα αυτά, πρέπει να διατηρηθούν σε καλή φυσική κατάσταση, μακριά από σκουπίδια, ρύπους και αφαίρεση του νερού, η λίμνη αλλά και τα μικρά ρέματα που εκβάλλουν σ' αυτή, γιατί αποτελούν θαυμάσιους αναπνευστήρες και αναζωογονητές των νερών της. 1.3.3 Φυτά Tην άνοιξη, όταν ζωντανεύει η φύση και ξυπνάει το χώμα, όλα είναι όμορφα σε τούτη τη λίμνη. Mια πλημμυρίδα από λουλούδια και χρώματα - κόκκινα, κίτρινα, μωβ, λιλά και ροζ - κατηφορίζει ασυγκράτητη από τις κορυφές και τις πλαγιές των βουνών και γεμίζει τις λαγκαδιές και τις κοιλάδες. H χλωρίδα στην περιοχή της λίμνης είναι πολύ σημαντική. Eδώ φύεται το ενδημικό φυτό της Eλλάδας, Centaurea aetolica. Aπό τον Mάρτη ως τον Σεπτέμβρη-Oκτώβρη, στα υγρολίβαδα, στα λιβάδια, στα γύρω δάση, στα φρύγανα, στη μακία, στους ελαιώνες, φυτρώνουν πλήθος σπάνιες ορχιδέες: Ophrys apifera, Ophrys lutea, Ophrys oestrifera, Ophrys apifera, Ophrys speculum, Limodorum abortivum, Anacamptis pyramidalis, Barlia robertiana, Orchis italica, Orchis laxiflora, Orchis mascula, Orchis palustris κ.ά. Kοντά στο νερό φυτρώνουν οι όμορφες κίτρινες ίριδες των βάλτων (Iris pseudacorus), ενώ στα γύρω λιβάδια μπορεί να συναντήσει κανείς ίριδες (Iris cretica, Iris germanica), γλαδιόλες (Gladiolus illyricus) και ανεμώνες με κόκκινα, μωβ ή λευκά χρώματα (Anemone coronaria, Anemone pavonina). Σε σκιερές τοποθεσιές, συνήθως κάτω από μεγάλα δέντρα ή θάμνους, φυτρώνουν τα όμορφα κυκλάμινα (Cyclamen graecum και Cyclamen persicum). Στα γύρω λιβάδια φυτρώνουν τα Alium, τα Convolvulus, οι καμπανούλες (Campanula sp.), ενώ μέσα στη μακία βλάστηση φυτρώνουν οι αγριοτριανταφυλλιές (Rosa sp.) και οι έρικες (Erica sp.).
ΠΙΝΑΚΑΣ ΧΛΩΡΙΔΑΣ ΚΑΙ ΠΑΝΙΔΑΣ ΤΗΣ ΤΡΙΧΩΝΙΔΑΣ Στην περιοχή έχουν παρατηρηθεί (σε διάφορες εποχές του χρόνου) πάνω από 200 είδη πουλιών. Τα 5Ο είδη από αυτά ανήκουν στα απειλούμενα με εξαφάνιση και γι αυτό προστατεύονται αυστηρά από την κοινοτική και ελληνική νομοθεσία. Μερικά από αυτά είναι: * ο Πυρφοροτσικνιάς, * ο Σταχτοτσικνιάς. * το Τσικνάκι, * η Εγκρέτα κά. * ο Κρυπτοτσικνιάς, Η παραλίμνια βλάστηση στην Τριχωνίδα αποτελείται από: * Πλατάνια, * Ιτιές, * Φράξους, * Ευκαλύπτους * Λεύκες, * Καβάκια, * Λυγαριές * βούρλα * Κυπαρίσσια, * ψαθιά * Δάφνες και * Πικροδάφνες.
Στις πλαγιές των παραλίμνιων λόφων η βλάστηση αποτελείται από: * Σχίνα, * Κουμαριές * Ρείκια * Φιλύκια, * Κουτσουπιές, * Χαρουπιές, * Ασφάκες και * Θυμάρι Στις όχθες της λίμνης κυρίαρχα είδη είναι: * τα Καλάμια, * τα Νεροκάλαμα, * τα Ψαθιά. Μέσα στα νερά της λίμνης επιπλέουν: * τα υδρόβια φυτά Ψαροφάκι και * τα λευκά όμορφα Νούφαρα που με τα επιπλέοντα άνθη τους αναδίδουν ευχάριστη οσμή μέχρι τη δύση του ήλιου. Ανάμεσα στα λιβάδια στα γύρω δάση, στα φρύγανα, στους ελαιώνες στους πορτοκαλεώνες, στα υγρολίβαδα φυτρώνουν σπάνια φυτά και πλήθος από: * Ορχιδέες, * Ανεμώνες με κόκκινα, λευκά, ή μώβ χρώματα, * Ίριδες των Βάλτων * Γλαδιόλες * Κυκλάμινα, * Αγριονεραγκούλες, * Καμπανούλες, * Αγριοτριανταφυλλιές. Στην περιοχή υπάρχουν σπάνια λουλούδια όπως: * Νούφαρα, * Κυκλάμινα, * Γλαδιόλες και πλήθος από * Ορχιδέες.
Η λίμνη και η γύρω περιοχή είναι πλούσια σε αμφίβια και ερπετά και εδώ βρίσκει καταφύγιο και η όλο και πιο σπάνια στη χώρα μας Βίδρα. * Ορχιδέες, Βίδρα(ένα από τα σπάνια θηλαστικά της Ευρώπης). * Τσακάλι * Σκαντζόχειρος * Αλεπού * Νυφίτσα * Λαγός * Ασβός Μεγάλη αξία έχει επίσης η ιχθυοπανίδα (18 είδη) της λίμνης και εδώ υπάρχουν ενδημικά είδη και σπάνια ψάρια του γλυκού νερού όπως: * η Γουρνάρα * η Τσερούκλα, * το Στρωσίδι, * το Κυπρίνι (Γριβάδι), * η Τριχωνοβελονίτσα, * το Γλανίδι, * ο Νανογοβιός. * το Χέλι Ο Νανογοβιός είναι ενδημικό της λίμνης και ζει μόνο στα νερά της και πουθενά αλλού στο κόσμο. Το όνομά του το πήρε γιατί είναι το μικρότερο ψάρι της Ευρώπης (είναι μόλις 2 εκατοστά) και ένα από τα μικρότερα σπονδυλωτά του κόσμου. Στα νερά της ζούν ακόμη: * Σπόγγοι * Μαλάκια * Οστρακώδη Στα νερά των ρεμάτων, κυρίως στις εκβολές τους, ζούν αρκετά ψάρια όπως: * η Μπούλκα * η Μπριάνα * η Λιάρα * η Νιάσκα (Τσίμα)
1.3.4 Οι ασβεστούχοι βάλτοι της Τριχωνίδας Η περιοχή της Τριχωνίδας ως πόλος έλξης ανθρωπογενών και αναπτυξιακών δραστηριοτήτων, αλλά και περιοχή σημαντικού περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος οριοθετείται μεταξύ των άλλων από τη Λίμνη Τριχωνίδα, τα υγροτοπικά της συστήματα και την παραλίμνια μεταβατική ζώνη ανάμεσα στις καλλιεργούμενες περιοχές, τους καλαμιώνες και τα παραλίμνια δάση στοές και τις συστάδες σπάνιων ή τυπικών οικοτόπων. Από την άποψη του υδάτινου περιβάλλοντος, η κυρίαρχη δομή της λίμνης διασυνδέεται περισσότερο ή λιγότερο σταθερά με ρυάκια, κανάλια, χειμάρρους και ημίκλειστους θύλακες παράκτιων νερών, με υγροφυτικές, υγρόφιλες και υδρόβιες κοινότητες, με τους καλαμιώνες, με τα υγρά λιβάδια, με βαλτώδεις και ελώδεις περιοχές, καθώς και με επίπεδα λασποτόπια και αμμώδεις ή χαλικώδεις υγροτοπικές περιοχές. Ανάμεσα στο υγροτοπικό αυτό περιβάλλον, ιδιαίτερα σημαντικοί για την περιοχή της Τριχωνίδας, ως προς την προτεραιότητα προστασίας και διατήρησής τους, είναι οι οικότοποι ''ασβεστούχοι βάλτοι'' (calcareous fens). Ο τύπος αυτός του οικοτόπου στην Τριχωνίδα χαρακτηρίζεται από την φυτοκοινότητα με το ''Κλάδιο ο Μαρίσκος'' (Cladium mariscus), κοινώς ''Κοψιάς'' και είδη ''Κάρεξ'' (Carex spp), όπως αναφέρονται στο NATURA- 2000 και αποτελούν οικοτόπους προτεραιότητας για προστασία και διατήρηση. Γενικά, οι ''βάλτοι'' (fens) αυτοί μαζί με τις περιοχές των ''τελμάτων'' (bogs) ανήκουν στους γνωστούς υγροτόπους με το όνομα ''τυρφώνες'' (mires, moors, peatlands).
Ειδικότερα, οι τυρφώνες ανήκουν στα υγροτοπικά οικοσυστήματα τα οποία χαρακτηρίζονται από υγρά, σπογγώδη και φτωχά αποστραγγιζόμενα τυρφώδη εδάφη. Σε παγκόσμιο επίπεδο οι τυρφώνες καλύπτουν μεγάλες εκτάσεις του βορείου ημισφαιρίου σε ψυχρές εύκρατες συνθήκες με υψηλή βροχόπτωση και υγρασία που συνοδεύεται από χαμηλή εξατμισοδιαπνοή, ενώ πολύ μικρότερες είναι οι περιοχές με τυρφώνες της νότιας Ευρώπης. Στην Ελλάδα οι πλέον γνωστοί τυρφώνες απαντώνται στις λίμνες Μικρή Πρέσπα, Άγρα, Χειμαδίτιδα, Βουλκαριά, Παμβώτιδα, και στο έλος Καλοδίκη, στη λιμνοθάλασσα Κορυσίων, Καϊάφα, στα τενάγη των Φιλίππων και αλλού. Γενικά, οι βάλτοι (fens) αυτοί έχουν συνήθως όξινες συνθήκες με ανάπτυξη οξύφιλης βλάστησης και τροφοδοτούνται αποκλειστικά μόνο από το νερό της βροχής (βροχοτροφικά συστήματα - ombrotrophic) που είναι πολύ φτωχά σε θρεπτικά συστατικά. Αντίθετα, οι βάλτοι (fens) έχουν μετρίως όξινες έως αλκαλικές συνθήκες (ανοργανοτροφικά συστήματα - minerotrophic), τροφοδοτούνται με νερό και θρεπτικά συστατικά κυρίως από υπόγεια νερά, τα γειτονικά επιφανειακά ή ημιεπιφανειακά νερά και τα νερά της βροχής. Στους βάλτους, γενικά, κυριαρχούν από τα φυτά τα αγροστώδη γρασίδια, βούρλα, καλάμια και βρυόφυτα, ενώ η βιοποικιλότητά τους είναι πλουσιότερη όταν πρόκειται για ''ασβεστούχους βάλτους'' (βάλτοι με ασβεστολιθικό μητρικό πέτρωμα, όπου το πέτρωμα αυτό και οι επιφανειακές αποθέσεις δημιουργούν ουδέτερες έως ελαφρά αλκαλικές συνθήκες και αυξημένες συγκεντρώσεις ορυκτών αλάτων, όπως π.χ. ασβέστιο). Οι βάλτοι και γενικότερα όπως όλοι οι υγρότοποι, προσφέρουν σημαντικά οφέλη στην λεκάνη απορροής τους όπως είναι η παρεμπόδιση και η ελαχιστοποίηση των πλημμυρικών φαινομένων, η ρύθμιση του κλίματος, ο εμπλουτισμός των υπόγειων νερών, η προστασία από τη διάβρωση, η απορρόφηση του διοξειδίου του άνθρακα, φίλτρο καθαρισμού των νερών, αξιοποίηση της ηλιακής ακτινοβολίας και διατήρηση της βιοποικιλότητας, σταθερά τροφικά πλέγματα, ασφαλές καταφύγιο πουλιών και ψαριών, ευκαιρίες για έρευνα και αναψυχή. Οι ασβεστούχοι βάλτοι της Τριχωνίδας χαρακτηρίζονται φυσιογνωμικά κυρίως από την παρουσία των φυτών Κλάδιο και Κάρεξ, έχουν υψηλό βαθμό ευαισθησίας και η ύπαρξή τους στηρίζεται σε λεπτές υδρολογικές και περιβαλλοντικές ισορροπίες. Δημιουργήθηκαν κυρίως μέσα από τις διαδικασίες της συνεχούς απόθεσης οργανικού φυτικού υλικού (νεκρό φυτικό υλικό σε ημιαποσύνθεση = τύρφη) και της απόθεσης ιζημάτων.
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΤΡΙΧΩΝΙΔΑΣ 2.1 ΛΙΜΝΗ ΤΡΙΧΩΝΙΔΑ:ΕΝΑΣ ΚΟΣΜΟΣ ΜΑΓΙΚΟΣ Η απεραντοσύνη και το χρώμα της θυμίζουν περισσότερο θάλασσα. Στη καρδιά της Αιτωλοακαρνανίας βρίσκεται η λίμνη Τριχωνίδα,η μεγαλύτερη, γραφικότερη αλλά και πιο άγνωστη, στους πολλούς,λίμνη της Ελλάδος. Η λίμνη Τριχωνίδα, η μεγαλύτερη λίμνη της χώρας, ενταγμένη στο δίκτυο Natura 2000 ως Τόπος Κοινοτικής Σημασίας, παραμένει απροστάτευτη, τόσο σε πραγματικό, όσο και σε θεσμικό επίπεδο. Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει κανένα ειδικό νομικό πλαίσιο που να θέτει όρους και περιορισμούς για την προστασία των οικοτόπων του λιμναίου οικοσυστήματος και της πλούσιας ορνιθοπανίδας που φιλοξενεί. Οι κίνδυνοι για το φυσικό περιβάλλον, αλλά και για το οικοσύστημα είναι τεράστιοι, με το πρόβλημα, δυστυχώς, να εντείνεται..
2.2 ΔΙΚΤΥΟ NATURA 2000 Το Natura 2000 (Φύση 2000) είναι ένα πανευρωπαικό δίκτυο προστασίας των ειδών και των ενδιαιτημάτων τους. Το δίκτυο Natura 2000 αποτελεί ένα από τα πιο φιλόδοξα ευρωπαϊκά προγράμματα για την προστασία της φύσης και ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής της Ε.Ε. για τη διατήρηση της φύσης. Ιδρύθηκε τον Μάιο του 1992 με την υιοθέτηση της οδηγίας των οικότοπων η οποία συμπληρώνει την οδηγία για τα πουλιά (79/409/ΕΟΚ) και από κοινού αποτελούν την νομική βάση του δικτύου.η λίμνη Τριχωνίδα, η μεγαλύτερη λίμνη της χώρας, ενταγμένη στο δίκτυο Natura 2000 ως Τόπος Κοινοτικής Σημασίας, παραμένει απροστάτευτη, τόσο σε πραγματικό, όσο και σε θεσμικό επίπεδο. Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει κανένα ειδικό νομικό πλαίσιο που να θέτει όρους και περιορισμούς για την προστασία των οικοτόπων του λιμναίου οικοσυστήματος και της πλούσιας ορνιθοπανίδας που φιλοξενεί. Οι κίνδυνοι για το φυσικό περιβάλλον, αλλά και για το οικοσύστημα είναι τεράστιοι, με το πρόβλημα, δυστυχώς,να εντείνεται.. Η προστασία και ανάδειξη της περιβαλλοντικής μας κληρονομιάς, δεν είναι μόνο εθνικά ζητήματα, αλλά και παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές. Άμεσα πρέπει να φροντίσουμε ώστε να διορθωθούν λάθη και στρεβλώσεις του παρελθόντος. Βασική προϋπόθεση για την προστασία της λίμνης, είναι η ένταξή της σε καθεστώς προστασίας Εθνικού Πάρκου, με ένταξή της στον «Φορέα Διαχείρισης Υγροτόπων Δυτικής Ηπείρου και Μεσολογγίου» (όπως αυτός προέκυψε από την συγχώνευση των Φορέων Διαχείρισης Αμβρακικού, Μεσολογγίου, Εκβολών Αχέροντα/Καλαμά, βάσει του Νόμου.Ως Εθνικό Πάρκο οφείλει να χαρακτηριστεί και η ευρύτερη λεκάνη απορροής που περιγράφουν οι όμορες περιοχές Natura 2000, οι οποίες βρίσκονται περιμετρικά της λίμνης και είναι τα όρη Αράκυνθος (νότια της λίμνης) και Παναιτωλικό (βόρεια της λίμνης). Για τους λόγους αυτούς απαιτείται και εκπόνηση Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΕΠΜ), που θα αφορά το σύνολο της περιοχής (ορεινό και λιμναίο).αξίζει, επίσης, να σημειωθεί πως στην ευρύτερη περιοχή υπάρχει το Κέντρο Περιβάλλοντος Θέρμου και το Κέντρο Περιβάλλοντος Τριχωνίδας, που προέκυψαν ως υποδομές με χρηματοδότηση του προγράμματος Life. 2.3 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ LIFE ΦΥΣΗ 99
Τι είναι το LIFE; Το LIFE είναι το οικονομικό όργανο-ταμείο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Περιβάλλον, η λειτουργία του οποίου ξεκίνησε το 1992. Είναι το βασικό χρηματοδοτικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την άσκηση περιβαλλοντικής πολιτικής Τι είναι τα προγράμματα LIFE-Φύση; Τα προγράμματα LIFE - Φύση, στοχεύουν να συμβάλλουν στην εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Κοινοτικής νομοθεσίας για την προσταλωρίδας Κοινοτικής σημασίας. Επομένως, τα προγράμματα LIFE-Φύση εφαρμόζονται σε Ζώνες Ειδικής Προστασίας ή περιοχές Κοινοτικού Ενδιαφέροντος. To LIFE - Φύση '99, που εκπονείται στην περιοχή της λίμνης Τριχωνίδας, έχει ως σκοπό την προστασία των ασβεστούχων βάλτων της λίμνης. Άμεσος στόχος του πρoγράμματος είναι η αποκατάσταση των ασβεστούχων βάλτων σε μία ευνοϊκότερη κατάσταση διαχείρισης και η ευαισθητοποίηση των κατοίκων της περιοχής. Μακροπρόθεσμος στόχος του προγράμματος είναι η διασφάλιση της προστασίας των ασβεστούχων βάλτων, εντός ενός δικτύου προστατευόμενων περιοχών. Οι Ασβεστούχοι βάλτοι αποτελούν τύπο οικοτόπου προτεραιότητας όπως αναφέρεται στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/EEC. Οι Ασβεστούχοι βάλτοι με Cladium mariscus και Carex spp. είναι ασταθή οικοσυστήματα που χρήζουν ειδικής προστασίας και συνήθως εμφανίζονται στις πεδινές περιοχές λιμνών και λιμνοθαλασσών. Η γεωγραφική κατανομή των ασβεστούχων βάλτων στα συστήματα του γλυκού νερού είναι μάλλον περιορισμένη στην Ελλάδα. Μολονότι οι εκτάσεις που καλύπτουν είναι μικρές, οι βιότοποι αυτοί παρουσιάζουν επιστημονικό ενδιαφέρον αφού αντιπροσωπεύουν ασταθή και ευαίσθητα οικοσυστήματα Οι κύριες απειλές και τα προβλήματα που δημιουργούνται για την ύπαρξη και διατήρηση των ασβεστούχων βάλτων της Τριχωνίδας πιότητας του νερού (αστική και αγροχημική ρύπανση) προξενροέρχονται από:
1. Τη διακύμανση της στάθμης του νερού. Λόγω των εποχιακών αρδευτικών αναγκών της περιοχής, οι διακυμάνσεις της στάθμης του νερού της λίμνης και του υπόγειου υδροφορέα είναι πολύ μεγάλες. Με κατάλληλη διαχείριση, γενικά του νερού, μπορούν να συνυπάρχουν άρδευση και προστασία των ασβεστούχων υγροτόπων, ενώ τα υπόγεια νερά είναι κριτικός παράγοντας για την περιοχή. 2. Την επέκταση των καλλιεργούμενων εκτάσεων, την ανεξέλεγκτη βόσκηση, τις επιχωματώσεις και το κάψιμο/ κόψιμο των καλαμιώνων. Οι ιδιοκτήτες παραλίμνιων περιοχών, οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι επεκτείνουν σταδιακά τις δραστηριότητές τους προς τη λίμνη και τους ασβεστούχους βάλτους. Ειδικότερα, όταν αποσύρονται τα νερά, εντατικοποιούνται οι αρνητικές επιπτώσεις, με αποτέλεσμα να καταστρέφονται οι ασβεστούχοι βάλτοι. 3. Την υποβάθμιση της ποιότητας του νερού. Οι μεγάλες μεταβολές της ποιότητας του νερού (αστική και αγροχημική ρύπανση) προξενούν δυσμενείς επιπτώσεις στους ασβεστούχους βάλτους και στο περιβάλλον γενικότερα. 4. Την άγνοια και την περιορισμένη περιβαλλοντική ευαισθησία. Η περιοχή τηςτριχωνίδας διαθέτει σημαντικούς φυσικούς πόρους οι οποίοι απειλούνται εξαιτίας της αλόγιστης εκμετάλλευσής τους, της έλλειψης γνώσης και ενημέρωσης για τα αγαθά, τα οφέλη και τις αξίες που περικλείουν και μπορούν να αποδώσουν, καθώς και από την απουσία τοπικού πυρήνα ενημέρωσης, πληροφόρησης και έρευνας περιβάλλοντος. Οι κύριες δράσεις για την προστασία των ασβεστούχων υγροτόπων της Τριχωνίδας και τη διαχείρισή τους, μέσω του προγράμματος "LIFE-Φύση" περιλαμβάνουν μεταξύ των άλλων: 1. Σταθεροποίηση της στάθμης του νερού με την εφαρμογή ενός εφικτού διαχειριστικού σχεδίου που θα ικανοποιεί και θα εξασφαλίζει τις αρδευτικές και περιβαλλοντικές ανάγκες της περιοχής. 2. Διασφάλιση και προστασία των ασβεστούχων βάλτων με οριοθέτηση, ενημέρωση και κοινωνική συναίνεση και με διαχείριση. Η έρευνα για το λειτουργικό και όχι μόνο ρόλο τους στο περιβάλλον της περιοχής είναι μέσα στις προτεραιότητες προστασίας τους. 3. Έλεγχος της ποιότητας του νερού και επίδειξη πρακτικών για καθαρότερο περιβάλλον με συνεχή παρακολούθηση των κυριότερων περιβαλλοντικών
παραμέτρων, με συλλογή σκουπιδιών από θέσεις επίδειξης, με τοποθέτηση ενημερωτικών και αποτρεπτικών πινακίδων, με εκστρατείες ενημέρωσης των αγροτών και των μαθητών για την ανεξέλεγκτη απόρριψη σκουπιδιών, την αλόγιστη χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων και τη σημασία της σωστής κατανάλωσης και χρήσης του νερού. 4. Εγκαθίδρυση του Κέντρου Περιβάλλοντος στην Τριχωνίδα (πρώην αντλιοστάσιο Παναιτωλίου) όπου θα υπάρχει συνεχή ενημέρωση, πληροφόρηση και έρευνα για την προστασία, διατήρηση και ανάδειξη των ασβεστούχων βάλτων, αλλά και συναφών θεμάτων που συνδέονται και σχετίζονται με αυτούς. Το Κέντρο Περιβάλλοντος Τριχωνίδας (ΚΕ.ΠΕ.ΤΡΙ.), αποτελεί τον πυρήνα για την προστασία και τη διατήρηση του περιβάλλοντος της Τριχωνίδας. Ως κύριο στόχο του έχει την ευαισθητοποίηση και την ενημέρωση του κοινού και κυρίως του τοπικού πληθυσμού σε περιβαλλοντικά θέματα. Ο σκοπός είναι, μαζί με την προστασία των ασβεστούχων βάλτων και της λίμνης Τριχωνίδας, να βρεθούν και οι λύσεις εκείνες που αφορούν στο επίπεδο ζωής, την ευημερία και το μέλλον των κατοίκων, μέσα από τους κανόνες και τις υλοποιήσιμες πρακτικές της "Βιώσιμης Ανάπτυξης". Η ενεργή κρατική και δημόσια συμμετοχή, εκτός από τους εταίρους του έργου, θα εξασφαλιστεί με τη συνεργασία: (i) της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Αιτωλοακαρνανίας, (ii) των Δήμων και Κοινοτήτων γύρω από τη λίμνη, και (iii) των τοπικών περιβαλλοντικών οργανώσεων, αλλά και μεμονωμένων ομάδων πρωτοβουλίας για το περιβάλλον, τοπικών φορέων παραγωγής και ανάπτυξης και ολόκληρου του πληθυσμού της περιοχής. Η συλλογή των στερεών απορριμμάτων, η τοποθέτηση πινακίδων και η εκστρατεία ενημέρωσης των αγροτών θα διασφαλίσει τη βελτίωση της ποιότητας του νερού. Ο "σταθμός ποιότητας περιβάλλοντος" θα καταγράφει ημερησίως την ποιότητα,η περίφραξη του οικοτόπου.οριοθέτηση και περίφραξη του οικοτόπου για την προστασία του ασταθούς αυτού οικοσυστήματος από την επέκταση των καλλιεργειών, την ανεξέλεγκτη βόσκηση και άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες.
3. Η ΛΙΜΝΗ ΚΑΙ Η Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ 1. Χλωρίδα και πανίδα Στην Τριχωνίδα έχουν παρατηρηθεί πάνω από 140 είδη πουλιών. Τα 3Ο είδη από αυτά ανήκουν στα απειλούμενα με εξαφάνιση και γι αυτό προστατεύονται αυστηρά από την κοινοτική νομοθεσία. Η παραλίμνια βλάστηση στην Τριχωνίδα αποτελείται από αιωνόβια πλατάνια, ιτιές,φράξους, λεύκες, καβάκια, λυγαριές, κυπαρίσσια, δάφνες, π ικροδάφνες, ευκαλύπτους,καλαμιές, βούρλα, ψαθιά, βαλτώδεις εκτάσεις και εσπεριδοειδή ενώ το άρωμα των λουλουδιών την άνοιξη σε ζαλίζει. Ακριβώς πάνω από τη λίμνη, λίγο έξω από τοπετροχώρι, υπάρχει ακόμη ένα αρκετά μεγάλο κατάλοιπο δάσους ήμερων βελανιδιών. Στην περιοχή υπάρχουν σπάνια λουλούδια όπως Νούφαρα, Κυκλάμινα, Γλαδιόλες και πλήθος από Ορχιδέες. Η λίμνη και η γύρω περιοχή είναι πλούσια σε αμφίβια και ερπετά και εδώ βρίσκει καταφύγιο και η όλο και πιο σπάνια στη χώρα μας Βίδρα. Μεγάλη αξία έχει επίσης η ιχθυοπανίδα της λίμνης και εδώ υπάρχουν ενδημικά είδη και σπάνια ψάρια του γλυκού νερού όπως η Γουρνάρα, ητσερούκλα, το Στρωσίδι, η Τριχωνοβελονίτσα, το Γλανίδι, ο Νανογοβιός (που είναι ενδημικό της Τριχωνίδας και το μήκος του είναι μόλις 2 εκατοστά), Κυπρίνι (Γριβάδι), Χέλι κ,α. Στα νερά της ζούν ακόμη σπόγγοι, οστρακώδη και μαλάκια. Στα νερά των ρεμάτων, κυρίως στις εκβολές τους, ζούν αρκετά ψάρια όπως: η Μπούλκα, η Μπριάνα, η Λιάρα, η Νιάσκα (Τσίμα). Εκτιμάται ότι οι αλιευόμενες ποσότητες ψαριών υπερβαίνουν τους 350 τόνους ετησίως. 2. Αλιεία Στην Τριχωνίδα ζουν 25 είδη ψαριών από τα οποία 16 είναι βρώσιμα και 11 ενδημικά στην Ελλάδα.
Όμως, το πιο γνωστό, δημοφιλές και νόστιμο ψάρι της Τριχωνίδας είναι η αθερίνα. η οποία προσαρμόστηκε και ζει σε μόνο σ' αυτή την Ελληνική λίμνη και εξάγεται σε όλη την Ευρώπη. Οι ποσότητες ψαριών που αλιεύονται υπερβαίνουν τους 350 τόνους ετησίως. Στις ταβέρνες της περιοχής την σερβίρουν ξεροψημένη στο τηγάνι με ντόπιο λάδι, και είναι σαφώς νοστιμότερη από τη θαλασσινή αδελφή της, έχει λιγότερα λέπια και καθόλου πίκρα στο κεφάλι. Κάθε χρόνο γίνεται γιορτή αθερίνας στο δήμο Θεστιέων. Η αλιεία αθερίνας (Atherina boyeri) σε όλες τις λίμνες της Επικράτειας διενεργείται με δίκτυα απλά, μήκους μέχρι διακόσια (200) μέτρα ανά επαγγελματικό σκάφος αλιείας και με ελάχιστο άνοιγμα ματιού οκτώ χιλιοστά (8 mm), σε βάθη μεγαλύτερα των δώδεκα μέτρων (12 μ.). Στη λίμνη Τριχωνίδα η αλιεία της αθερίνας Atherina boyeri) διενεργείται και με κυκλικά δίκτυα και χρήση φωτός, μέγιστο μήκος κυκλικού δικτύου μέχρι εκατόν πενήντα μέτρα (150 μ.), ύψος μικρότερο των τριάντα μέτρων (30 μ.), ελάχιστο άνοιγμα ματιού έξι χιλιοστά (6 mm) και μέχρι τρεις λάμπες μέγιστης έντασης φωτός χιλίων πεντακοσίων (1.500) κηρίων ανά λάμπα, σε βάθη μεγαλύτερα των τριάντα πέντε μέτρων (35 μ.). Για την αλιεία με κυκλικά δίκτυα χορηγείται ειδική άδεια σε τρία το πολύ επαγγελματικά αλιευτικά σκάφη που εργάζονται αποκλειστικά στην λίμνη Τριχωνίδα και είναι διάρκειας μέχρι δύο έτη. Οι ιδιοκτήτες τους υποχρεούνται σε μηνιαία δήλωση της αλιευόμενης παραγωγής.
Οι ειδικές άδειες χορηγούνται σε επαγγελματικά αλιευτικά σκάφη αλιείας εσωτερικών νερών και κατά προτεραιότητα σε σκάφη που ανήκουν σε περισσότερους από έναν πλοιοκτήτες (συλλογικό ενδιαφέρον). Επιπλέον οι συμπλοιοκτήτες ή πλοιοκτήτες των σκαφών αλιείας πρέπει να πληρούν τουλάχιστον τέσσερις από τις παρακάτω προϋποθέσεις: α) Είναι μόνιμοι κάτοικοι των παραλίμνιων περιοχών της λίμνης Τριχωνίδας. β) Ασκούν επαγγελματική αλιεία την τελευταία πενταετία. γ) Δεν έχουν στην πλοιοκτησία τους άλλο σκάφος ούτε και σε ποσοστό. δ) Είναι ηλικίας μέχρι 60 ετών. ε) Είναι πολύτεκνοι. Η ειδική άδεια ανακαλείται σε περίπτωση επιβολής προστίμου για αλιευτική παράβαση του σκάφους καθώς και όταν παύουν να συντρέχουν οι προϋποθέσεις χορήγησης. Η έγκριση για τη χορήγηση των αδειών στις ανωτέρω περιπτώσεις παρέχεται μόνο με απόφαση του Υπουργού Γεωργίας, ο οποίος με απόφαση του καθορίζει και τις λεπτομέρειες εφαρμογής. Απαγορεύεται: α) Η χρήση των εργαλείων των παρ. 1 και 2 ως συρόμενων καθώς και η αντικατάσταση ή τροποποίηση τους ή η χρήση άλλου τρόπου αλιείας. β) Η αλιεία αθερίνας τους μήνες Μάρτιο - Απρίλιο και από 15 Ιουνίου έως 20 Ιουλίου κάθε έτους. γ) Η αλιεία αθερίνας μεγέθους μικρότερου των πέντε εκατοστών. 3. Γεωργικές δραστηριότητες γύρω από τη λίμνη Η περιοχή γύρω από τη λίμνη Τριχωνίδα καλλιεργείται εντατικά.οι καλλιέργειες που καλλιεργούνται πλέον είναι το καλαμπόκι,η μηδίκη,τα κηπευτικά, τα εσπεριδοειδή,τα αμπέλια,η ελιά και τα δημητριακά.σε σύγκριση με μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 1993 η μόνη καλλιέργεια η οποία δεν υπάρχει στην περιοχή είναι ο καπνός. Η χρήση των λιπασμάτων στη περιοχή είναι αρκετά μεγάλη σε σχέση με τη μελέτη του Κουσούρη (1993), οι ποσότητες των λιπασμάτων που χρησιμοποιούνται πλέον είναι μειωμένες λόγω της αύξησης του κόστους των λιπασμάτων καθώς και μη καλλιέργεια καπνού.
Η περιοχή γύρω από τη λίμνη Τριχωνίδα χρησιμοποιείται για την άσκηση της γεωργίας και κτηνοτροφίας,τη μεταποίηση αγροτικών προϊόντων και την αστική χρήση.οι γεωργικές εκτάσεις καταλαμβάνουν το 23,6% της συνολικής έκτασης ενώ τα λιβάδια και οι βοσκότοποι το 37,4% Στη περιοχή δεν υπάρχει κεντρικό αποχετευτικό σύστημα και χρησιμοποιούνται βόθροι απορροφητικοί και σηπτικοί,ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις απευθείας απόθεσης των λυμάτων στη λίμνη. Στην Τριχωνίδα οι αλλαγές στην έκταση της λίμνης και περιµετρικά αυτής χαρτογραφήθηκαν με αφορμή τη αύξηση των αγροτικών εκτάσεων που προέκυψε από τη χαρτογράφηση 1987-2007. Εξετάστηκαν οι καλύψεις γης τα έτη 1945, 1960, 1970, 2009. Είναι εμφανές ότι σε σχέση με την κατάσταση του 1945 γύρω από τη λίμνη παρατηρείται επέκταση ή και μετατόπιση των γεωργικών εκτάσεων σε βάρος κυρίως των δασών (69,1%) αλλά και των
εκτάσεων χαμηλής δυσικής βλάστησης (14,1%). Οι καλλιέργιες καταλαμβάνουν επίσης παραλίμνιες περιοχές που καλλιεργούνται εποχιακά όταν αποκαλύπτονται απο τα νερά και απεικονίζονται ως κατηγορία «άλλες εκτάσεις». Συνολιά σε γεωργικές εκτάσεις μετατράπηκε το 11,8% (9.616 στρ.) της συνολικής φυσικής βλάστησης του 1945 και αναλυτικότερα από δάση σε γεωργικές εκτάσεις 7.982στρ. από εκτάσεις χαμηλής φυσικής βλάστησης σε γεωργικές 1.634στρ. (έρευνα του ΑΠΘ και της WWF για την οικιστική ανάπτυξη της Τριχωνίδας) 4. Αναψυχή-τουρισμός-διαμονή Η ιδιαιτερότητα των μαγευτικών λιμνών Τριχωνίδας Λυσιμαχίας με τις φυσικές ομορφιές γεμάτες χρώματα, την πλούσια ορνιθοπανίδα και αλιεία, τους ασβεστούχους βάλτους, τo τεχνικό κανάλι με το θυρόφραγμα, το δάσος Φράξου και ο πολιτιστικός πλούτος της περιοχής αποτελούν πόλο έλξης και προσέλκυσης ενδιαφέροντος για επιστήμονες, ερευνητές και απλούς φυσιολάτρες. Αναγνωρίζοντας την οικολογική, βιολογική και αισθητική αξία, η Λυσιμαχία μαζί με τη μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας την Τριχωνίδα αποτελούν ένα από τα πιο αξιόλογα υγροτοπικά σύστημα πανελληνίως.
4.1 Δράσεις
Θαλάσσια ποδήλατα: Ωραία, καινούργια θαλάσσια ποδήλατα νοικιάζει η ταβέρνα Ξύλινο. Ράφτινγκ:Για ράφτινγκ και άλλα παρόμοια σπορ, απευθυνθείτε στο Χάνι Μπανιά στον Εύηνο (διάσημο κέντρο των αθλητικών δραστηριοτήτων του ποταμού, γαρ). Παραπέντε: Απολαύστε πτήσεις με αλεξίπτωτο πλαγιάς πάνω από τη λίμνη Τριχωνίδα και τα γύρω βουνά -πτήση με οδηγό σε περίπτωση που δεν είσαστε έμπειροι!- με εκπαιδευτές από το Αγρίνιο. Πληροφορίες:Σκόνδρας Ιωακείμ, Τ/ 6973.778973, Σαβελόνας Παναγιώτης,Τ/ 6977.295313. Επίσης, στη Δογρή, στο ναυταθλητικό κέντρο της Ματαράγκας και στην όχθη μετά την Καψορράχη θα βρείτε γλίστρες για να ρίξετε το σκάφος σας στη λίμνη.
4.2 Αξιοθέατα Πριν από το Αγρίνιο (6 χλμ.) υπάρχει η διακλάδωση που οδηγεί στην επικράτεια του νερού, κοντά στην ασύλληπτη εικόνα του μαγικού καθρέφτη. Μετά το Παναιτώλιο έρχεται το Καινούργιο (6 χλμ.). Αυτά τα περιποιημένα χωριά πιάνουν τις δύο άκρες του δρόμου και πορεύονται μαζί του για χιλιόμετρα. Από την κεντρική πλατεία του Καινούργιου, ο δρόμος αριστερά ανηφορίζει για το χωριό Βλοχός (6 χλμ.) και την ακρόπολη των Θεστιέων (3 χλμ. μετά), χαρίζοντας συνεχώς ωραία θέα προς τη λίμνη πίσω και δεξιά προς τις καταπράσινες πλαγιές. Η απότομη σιδερένια σκάλα ανεβαίνει από το μοναστήρι του Βλοχού στην κορυφή της ακρόπολης. Από εκεί, ανάμεσα στις θεόρατες πέτρες, ο επισκέπτης ακουμπά το βλέμμα του στα βουνά πίσω και το αφήνει να ταξιδέψει μαλακά, σαν τούφα άχλης, προς τη λίμνη κάτω. Πάνω στον δρόμο, 2 χλμ. μετά το Καινούργιο και την Τραγάνα, υπάρχει η Παραβόλα. Ο δρόμος που τη διασχίζει είναι ωραίος, αλλά κάπου πρέπει να βγείτε δεξιά για το κάστρο Βουκάτιο, όπου μπλέκονται τα αρχαία τείχη με τη μεταβυζαντινή εκκλησιά της Παναγιάς του Κάστρου. Εδώ αισθάνεστε την «ανάσα» της λίμνης πολύ κοντά. Ο παραλιακός δρόμος γίνεται πραγματικά ειδυλλιακός με περιβόλια με χρυσές λεμονοπορτοκαλιές δεξιά και πολυπλόκαμα πλατάνια στην όχθη της λίμνης δεξιά. Μετά την Παραβόλα συναντάτε την Παντάνασσα (3 χλμ.) και μετά το Ντουγρί (1 χλμ.). Εδώ η παραλία έχει διαμορφωθεί πολύ ωραία, με σιντριβάνια και εκτάσεις με γρασίδι ανάμεσα στα πλατάνια. Καθώς κάθεστε στα πολύ περιποιημένα καφέ και εστιατόρια, παρακολουθείτε ανάμεσα στα κλαδιά των πλατανιών με τα λίγα κιτρινισμένα φύλλα τα ταχύπλοα σκάφη να σέρνουν τους αθλητές του wakeboard (θαλάσσιο σκι με μια σανίδα), από την περιοχή αλλά και άλλες περιοχές της Ελλάδας που προπονούνται στο camp που δημιούργησε η Γυμναστική Εταιρεία Αγρινίου (www.geagr.gr). Πραγματικά μια καλοκαιρινή εικόνα. Μετά το Ντουγρί (4 χλμ.) υπάρχει η διακλάδωση για την παραλία της Μυρτιάς, από τα πιο ωραία και πιο αντιπροσωπευτικά σημεία της λίμνης. Το αραγμένο τρεχαντήρι, ανοιχτά της όχθης με τα πλατάνια, δημιουργεί μια θαλασσινή αλλά και στεριανή εικόνα. Αυτήν μπορείτε να την απολαύσετε καλύτερα από ποτέ το ηλιοβασίλεμα, παίρνοντας τον δρόμο για Μυρτιά και Αγία Σοφία.
Από εδώ μπορείτε να φθάσετε στο Θέρμο, το κεφαλοχώρι της περιοχής, με την ωραία πλατεία με το άγαλμα του Κοσμά του Αιτωλού. Ο αρχαιολογικός χώρος και το μουσείο συντηρούν τις ιστορικές μνήμες της περιοχής. Ενα ακόμη σημείο για την απόλαυση του δειλινού στη λίμνη είναι από το ξενοδοχείο «Αλθαία» στο Πετροχώρι, 4 χλμ. από το Θέρμο. Αρχαία στο θέρμο: Είναι ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας, με εντυπωσιακές στοές, ναούς, βάθρα ανδριάντων, δρόμους, κρήνες, σκορπισμένα σε ένα πελώριο χωράφι. Στο μουσείο θα δείτε τις ομορφότερες πήλινες υδρορροές αρχαίου κτιρίου στην Ελλάδα! Δειλινό στο Βλοχό: Είναι μια απότομη βουνοκορφή κοντά στο Καινούργιο, όπου βρίσκεται η ακρόπολη των αρχαίων Θεστιαίων και ένα μοναστήρι του 18ου αιώνα της Παναγίας του Βλοχού.Το δειλινό, 700 μέτρα πάνω από τη λίμνη, σας χαρίζει εικόνες αξέχαστες! Μονή Μυρτιάς: Επισκεφθείτε την για το θαυμάσιο καθολικό με τις τοιχογραφίες του Ξένου Διγενή (1491) και του Φράγκου Κατελάνου (μάλλον) του 1539.Α, και για να γνωρίσετε τον γελαστό πάτερ Αυγουστίνο, βέβαια. Διαδρομή Λουτρά - Σιταράλωνα: Η καλύτερη μακράν παραλίμνια διαδρομή της Τριχωνίδας! Είναι μέτριος χωματόδρομος (σκεφτείτε καλά πριν πάρετε το χαμηλό σας Ι.Χ.), αλλά περνάει από τα ομορφότερα κομμάτια της λίμνης, από μεγάλες αμμουδιές με ψιλό βότσαλο και από ένα περίφημο αναστηλωμένο βυζαντινό μον αστ ήρι, τη Μο νή Φω τμο ύ. ή 4. 3 Δι αμ ον Στον Βλοχό, στον ξενώνα «Θέστιος» (τηλ. 26410 46878, www.thestios.gr).
Στο Πετροχώρι, στο ξενοδοχείο «Αλθαία» (τηλ. 26440 23133, 6973 746360,www.hotelalataia.gr). Στην Κάτω Μυρτιά, στον ξενώνα του Ντάλλα (τηλ. 26440 51315), ο οποίος διαθέτει και ταβέρνα με όλα τα καλά της λίμνης. Στο Θέρμο, στο «Θέρμιος Απόλλων» (τηλ. 26440 24024). ΡΥΠΑΝΣΗ ΣΤΗ ΛΙΜΝΗ ΤΡΙΧΩΝΙΔΑ Η λίμνη Τριχωνίδα ως μεγαλύτερη λίμνη στην Ελλάδα βοηθάει στην οικονομία της περιοχής και στον τουρισμό. Όμως δεν εκμεταλλευόμαστε σωστά αυτά που μας προσφέρει με αποτέλεσμα να την μολύνουμε. Κάποιοι παράγοντες που συμβάλουν στην ρύπανση είναι: τα σκουπίδια τα ελαιοτριβεία η γεωργική ρύπανση φυτοφάρμακα 4.1 ΕΥΤΡΟΦΙΣΜΟΣ Ο ευτροφισμός είναι περιβαλλοντικό πρόβλημα που παρουσιάζεται σε λίμνες ή κλειστούς αβαθείς κόλπους κάτω από ορισμένες συνθήκες. Στην ουσία δημιουργείται υπέρμετρη αύξηση της συγκέντρωσης θρεπτικών στοιχείων,
που προκαλείται από τον εμπλουτισμό των υδάτων με απορροές θρεπτικών στοιχείων (νιτρικά και φωσφορικά ιόντα από λιπάσματα και απορρυπαντικά). Τα βακτήρια και οι άλγες αυξάνονται σε αριθμό τόσο, που σχηματίζουν επικάλυμμα στις υδάτινες επιφάνειες, προκαλώντας σκίαση στο νερό κάτω από την επιφάνεια. Χωρίς φως, οι φωτοσυνθετικοί οργανισμοί στον πυθμένα θανατώνονται, προσφέροντας ακόμη μεγαλύτερη ποσότητα τροφής σε άλλα βακτήρια, που συνεχίζουν να αναπτύσσονται. Καθώς ο αριθμός των βακτηρίων αυξάνεται, η κατανάλωση του διαλυμένου στο νερό οξυγόνου αυξάνεται δραματικά, ενώ η παραγωγή ελαττώνεται, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει οξυγόνο για τους μη φωτοσυνθετικούς οργανισμούς, όπως, π.χ. τα ψάρια. Τα ψάρια είναι οι πρώτοι οργανισμοί που πεθαίνουν ενώ ακολουθούν και τα βακτήρια δημιουργώντας ένα νεκρό οικοσύστημα. Αποτέλεσμα του ευτροφισμού είναι η πτώση της ποιότητας του νερού η μεταβολή της χλωρίδας και πανίδας των νερών, η μείωση της αισθητικής αξίας του περιβάλλοντος καθώς και οι περιορισμένες δυνατότητες για αναψυχή. Η λίμνη Τριχωνίδα όμως δεν χαρακτηρίζεται ως ευτροφική λίμνη( κουσουρής 1978). Επίσης κάποια φυτά που υπάρχουν στην λίμνη αντιστοιχούν σε μεσοτροφικές ή υπερτροφικές λίμνες. 4.2 ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΑ Ολοκληρώθηκαν οι έλεγχοι στα ελαιοτριβεία γύρω από την λίμνη, χωρίς σοβαρές διαπιστώσεις. Την ίδια στιγμή όμως διαπιστώνονται προβλήματα με μονάδες επεξεργασίας και τυποποίησης ελιών. Ολοκληρώθηκε, σύμφωνα με πληροφορίες έλεγχος από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Περιφέρειας, σχετικά με την λειτουργία των ελαιοτριβείων πέριξ της Τριχωνίδας και την τυχόν επιβάρυνση που μπορεί να προκαλούν στην λίμνη. Πάρα τις εντυπώσεις που δόθηκαν, με αφορμή πρόσφατη ανακοίνωση της Αστυνομίας, οι έλεγχοι έδειξαν πως στο σύνολο σχεδόν των ελαιοτριβείων δεν υπάρχει πρόβλημα σχετικά με την διάθεση των αποβλήτων τους. Να θυμίσουμε πως οι αρμόδιες υπηρεσίες ενεργοποιήθηκαν στην κατεύθυνση του ελέγχου, μετά από καταγγελίες που έγιναν στην τοπική Εισαγγελία και πάνω σε μια λίστα που περιείχε όλα τα ελαιοτριβεία πέριξ της Τριχωνίδας. Οι έλεγχοι πράγματι έγιναν χωρίς να προκύπτει κάτι το ανησυχητικό ή επιβαρυντικό για τη λίμνη και τα σχετικά στοιχεία θα διαβιβαστούν στην Εισαγγελία. Τα πράγματα όμως δεν είναι ανάλογα για δυο μονάδες επεξεργασίας και τυποποίησης βρώσιμης ελιάς, για τις οποίες διαπιστώθηκε πως πράγματι επιβαρύνουν την περιοχή και την λίμνη και κινούνται διαδικασίες σε βάρος τους. Σύμφωνα με κάποια έρευνα που έγινε με θέμα την μόλυνση της λίμνης διαπιστώθηκε πως υπάρχει διαρροή αποβλήτων στην λίμνη και έτσι συλλέχθηκαν δείγματα για να διαπιστωθεί η επικινδυνότητας τους και οι επιπτώσεις που επιφέρουν στο ευαίσθητο οικοσύστημα.
Αρχικά τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν πως ο βόθρος όπου χύνονταν τα λύματα είχε υπερχειλίσει με αποτέλεσμα αυτά τα μαύρα υγρά να χύνονται στη λίμνη, τέλος διαπιστώθηκαν προβλήματα με τον βιολογικό καθαρισμό που διαθέτει η μονάδα, τόσο στην επεξεργασία όσο και στην διάθεση των λυμάτων. Σύμφωνα πάντα με τις ίδιες πληροφορίες, το πρόβλημα φαίνεται να είναι σοβαρό και η αρμόδια Επιτροπή της Περιφέρειας έχει αποφασίσει ήδη την επιβολή υψηλών διοικητικών προστίμων, με βάση αυτά που διαπιστώθηκαν. Παράλληλα τα πορίσματα των ελέγχων θα διαβιβαστούν και στην Εισαγγελία του Αγρινίου για την διερεύνηση και ποινικών ευθυνών. Σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες πριν λίγο καιρό καταγγέλθηκαν και θάνατοι ψαριών στη λίμνη κοντά στην Παντάνασσα της Δ.Ε. Παραβόλας, χωρίς όμως να έχει διευκρινιστεί ελεγχθεί ακριβώς το περιστατικό και το ενδεχόμενο να έχει σχέση με τις παραπάνω διαπιστώσεις. 4.3 ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ Αποτέλεσμα των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων είναι η επιβάρυνση του λιμναίου περιβάλλοντος με ρύπους που προέρχονται από τα αστικά λύματα και την εντατικοποίηση των αγροτικών καλλιεργειών. Όσον αφορά τα αστικά λύματα, τελικός αποδέκτης των οποίων είναι η λίμνη, υπάρχει έλλειψη οργανωμένου αποχετευτικού δικτύου στους διάφορους δήμους και τους οικισμούς και απουσιάζει οποιοδήποτε στάδιο καθαρισμού. Η εντατικοποίηση των καλλιεργειών έχει επίσης δημιουργήσει την ανάγκη για αυξημένη χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων η χρησιμοποίηση των οποίων σε ποσότητες πάνω από αυτές που χρειάζονται τα φυτά σχηματίζει απορροές πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά. Σημαντικό επίσης πρόβλημα ρύπανσης στην περιοχή, προέρχεται από την μεταποιητική αγροτική βιοτεχνία και ιδιαίτερα τα ελαιοτριβεία που είναι αρκετά και τα απόβλητα τους δεν υφίστανται κανένα καθαρισμό. Η ανεξέλεγκτη απόρριψη στερεών αποβλήτων και αδρανών υλικών σε μη εγκεκριμένες περιοχές έχει δημιουργήσει πολλές μικρές εστίες μόλυνσης διάσπαρτες στον περιβάλλοντα χώρο της λίμνης. Επιπρόσθετα οι επιχωματώσεις και η αλλοίωση της ακτογραμμής, το κόψιμο και η καταστροφή παραλιμνίων μικρών δασών καθώς και οι εκχερσώσεις χρησίμων υδροβίων φυτών επιβαρύνουν με τη σειρά τους σημαντικά το περιβάλλον της λίμνης. 4.4 ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ
Δεν χρειάζεται να ψάξει κάποιος πολύ για να βρει ανεξέλεγκτες χωματερές στις όχθες γύρω από την Τριχωνίδα. Ειδικά η κατάσταση, που επικρατεί στα Αμπάρια Παναιτωλίου και το Καινούργιο από τα πάσης φύσεως σκουπίδια και μπάζα που εναποθέτουν ασυνείδητοι αδιαφορώντας για το περιβάλλον αλλά και για την υγεία των κατοίκων της περιοχής, αφού από το νερό της λίμνης υδρεύονται αρκετές περιοχές γύρω από αυτήν, είναι πολύ άσχημη. Εξίσου εγκληματική είναι και η αδιαφορία των αρμοδίων φορέων (δήμος, περιφέρεια, υπουργείο, δικαστικές και αστυνομικές αρχές) που έχουν ούτως ή άλλως να υπερπηδήσουν την δυσκολία που προκύπτει από το γεγονός ότι δεν υπάρχει σαφές θεσμικό πλαίσιο προστασίας της λίμνης. Η μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδος, η Τριχωνίδα, δεν έχει φορέα διαχείρισης! Το πιο επικίνδυνο από όλα είναι ότι τις περισσότερες φορές οι ασυνείδητα που πετάνε σκουπίδια στην περιοχή βάζουν φωτιές για να μειώσουν τον όγκο τους με αποτέλεσμα η λίμνη να μολύνεται με διοξίνες και άλλα επικίνδυνα για την υγεία του ανθρώπου δηλητήρια από την καύση πλαστικών. Την όλη κατάσταση ιδίως με τα σκουπίδια στην περιοχή του πρώην δήμου Θεστιέων επιδεινώνει το γεγονός ότι η ανακύκλωση που εκτελούνταν από τον πρώην δήμο Θεστιέων σταμάτησε με αποτέλεσμα ο όγκος των απορριμμάτων να είναι αρκετά μεγάλος. 4.5 ΠΥΡΟΜΑΧΙΚΑ ΣΤΟ ΒΥΘΟ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ Ένα απέραντο "νεκροταφείο" πυρομαχικών από την εποχή του Β Παγκοσμίου Πολέμου, με περισσότερα από 10.000 βλήματα, κρύβεται στον βυθό της λίμνης Τριχωνίδας, σύμφωνα με έκθεση που καταρτίστηκε από πυροτεχνουργούς και κοινοποιήθηκε στην Περιφερειακή Ενότητα του νομού Αιτωλοακαρνανίας. Σύμφωνα με τις διαπιστώσεις των εμπειρογνωμόνων, το οικοσύστημα διατρέχει κίνδυνο και οι ψαράδες της περιοχής παίζουν καθημερινά τη ζωή τους κορόνα - γράμματα, καθώς ανασύρουν με τα δίχτυα τους πολεμικό υλικό, όπως βλήματα, όλμους, χειροβομβίδες, νάρκες, κάλυκες, ακόμη και βόμβες αεροπλάνων, τα οποία πόντισαν τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής στα νερά της λίμνης. Αυτά τα πυρομαχικά έχουν κατασκευαστεί με επικίνδυνα βαριά μέταλλα όπως ο χαλκός, ο σίδηρος, το αλουμίνιο, ο ορείχαλκος και το ατσάλι. Πλέον, οι κάλυκες έχουν αρχίσει να οξειδώνονται και μαζί με τα βαρέα μέταλλα απελευθερώνουν στο υδάτινο
οικοσύστημα επικίνδυνα χημικά όπως η πυρίτιδα, το θειάφι και ο τοξικός λευκός φώσφορος. Σύμφωνα με κάποιες βάσιμες πληροφορίες, η υποβρύχια χωματερή με το πολεμικό υλικό καλύπτει το 1/3 της Τριχωνίδας. Ξεκινά από το τμήμα της λίμνης που βρίσκεται στο όρια του δήμου Θέρμου στη Μυρτιά και επεκτείνεται στα χωριά Βαρειά, Δόγρη, Παραβόλα, καταλήγοντας στο Παναιτώλιο. Η ποσότητα των ποντισμένων πυρομαχικών εκτιμάται στους 1.000 έως 5.000 τόνους, τα περισσότερα από τα οποία δεν έχουν εκραγεί. Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και προειδοποιούν ότι πρόκειται για μια ωρολογιακή οικολογική βόμβα. Ολόκληρη η περιοχή αποτέλεσε θέατρο σκληρότατων συγκρούσεων με τους Γερμανούς και τους Ιταλούς κατακτητές. Γύρω από τη λίμνη υπήρχαν στρατόπεδα και πολεμικό υλικό το οποίο μετά ΡΥΠΑΝΣΗ ΣΤΗ ΛΙΜΝΗ ΤΡΙΧΩΝΙΔΑ Η λίμνη Τριχωνίδα ως μεγαλύτερη λίμνη στην Ελλάδα βοηθάει στην οικονομία της περιοχής και στον τουρισμό. Όμως δεν εκμεταλλευόμαστε σωστά αυτά που μας προσφέρει με αποτέλεσμα να την μολύνουμε. Κάποιοι παράγοντες που συμβάλουν στην ρύπανση είναι: τα σκουπίδια τα ελαιοτριβεία η γεωργική ρύπανση φυτοφάρμακα 4.1 ΕΥΤΡΟΦΙΣΜΟΣ Ο ευτροφισμός είναι περιβαλλοντικό πρόβλημα που παρουσιάζεται σε λίμνες ή κλειστούς αβαθείς κόλπους κάτω από ορισμένες συνθήκες. Στην ουσία δημιουργείται υπέρμετρη αύξηση της συγκέντρωσης θρεπτικών στοιχείων, που προκαλείται από τον εμπλουτισμό των υδάτων με απορροές θρεπτικών στοιχείων (νιτρικά και φωσφορικά ιόντα από λιπάσματα και απορρυπαντικά). Τα βακτήρια και οι άλγες αυξάνονται σε αριθμό τόσο, που σχηματίζουν επικάλυμμα στις υδάτινες επιφάνειες, προκαλώντας σκίαση στο νερό κάτω από την επιφάνεια. Χωρίς φως, οι φωτοσυνθετικοί οργανισμοί στον πυθμένα θανατώνονται, προσφέροντας ακόμη μεγαλύτερη ποσότητα τροφής σε άλλα βακτήρια, που συνεχίζουν να αναπτύσσονται. Καθώς ο αριθμός των βακτηρίων αυξάνεται, η κατανάλωση του διαλυμένου στο νερό οξυγόνου αυξάνεται δραματικά, ενώ η παραγωγή ελαττώνεται, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει οξυγόνο για τους μη φωτοσυνθετικούς οργανισμούς, όπως, π.χ. τα ψάρια. Τα ψάρια είναι οι πρώτοι οργανισμοί που πεθαίνουν ενώ ακολουθούν
και τα βακτήρια δημιουργώντας ένα νεκρό οικοσύστημα. Αποτέλεσμα του ευτροφισμού είναι η πτώση της ποιότητας του νερού η μεταβολή της χλωρίδας και πανίδας των νερών, η μείωση της αισθητικής αξίας του περιβάλλοντος καθώς και οι περιορισμένες δυνατότητες για αναψυχή. Η λίμνη Τριχωνίδα όμως δεν χαρακτηρίζεται ως ευτροφική λίμνη( κουσουρής 1978). Επίσης κάποια φυτά που υπάρχουν στην λίμνη αντιστοιχούν σε μεσοτροφικές ή υπερτροφικές λίμνες. 4.2 ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΑ Ολοκληρώθηκαν οι έλεγχοι στα ελαιοτριβεία γύρω από την λίμνη, χωρίς σοβαρές διαπιστώσεις. Την ίδια στιγμή όμως διαπιστώνονται προβλήματα με μονάδες επεξεργασίας και τυποποίησης ελιών. Ολοκληρώθηκε, σύμφωνα με πληροφορίες έλεγχος από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Περιφέρειας, σχετικά με την λειτουργία των ελαιοτριβείων πέριξ της Τριχωνίδας και την τυχόν επιβάρυνση που μπορεί να προκαλούν στην λίμνη. Πάρα τις εντυπώσεις που δόθηκαν, με αφορμή πρόσφατη ανακοίνωση της Αστυνομίας, οι έλεγχοι έδειξαν πως στο σύνολο σχεδόν των ελαιοτριβείων δεν υπάρχει πρόβλημα σχετικά με την διάθεση των αποβλήτων τους. Να θυμίσουμε πως οι αρμόδιες υπηρεσίες ενεργοποιήθηκαν στην κατεύθυνση του ελέγχου, μετά από καταγγελίες που έγιναν στην τοπική Εισαγγελία και πάνω σε μια λίστα που περιείχε όλα τα ελαιοτριβεία πέριξ της Τριχωνίδας. Οι έλεγχοι πράγματι έγιναν χωρίς να προκύπτει κάτι το ανησυχητικό ή επιβαρυντικό για τη λίμνη και τα σχετικά στοιχεία θα διαβιβαστούν στην Εισαγγελία. Τα πράγματα όμως δεν είναι ανάλογα για δυο μονάδες επεξεργασίας και τυποποίησης βρώσιμης ελιάς, για τις οποίες διαπιστώθηκε πως πράγματι επιβαρύνουν την περιοχή και την λίμνη και κινούνται διαδικασίες σε βάρος τους. Σύμφωνα με κάποια έρευνα που έγινε με θέμα την μόλυνση της λίμνης διαπιστώθηκε πως υπάρχει διαρροή αποβλήτων στην λίμνη και έτσι συλλέχθηκαν δείγματα για να διαπιστωθεί η επικινδυνότητας τους και οι επιπτώσεις που επιφέρουν στο ευαίσθητο οικοσύστημα. Αρχικά τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν πως ο βόθρος όπου χύνονταν τα λύματα είχε υπερχειλίσει με αποτέλεσμα αυτά τα μαύρα υγρά να χύνονται στη λίμνη, τέλος διαπιστώθηκαν προβλήματα με τον βιολογικό καθαρισμό που διαθέτει η μονάδα, τόσο στην επεξεργασία όσο και στην διάθεση των λυμάτων. Σύμφωνα πάντα με τις ίδιες πληροφορίες, το πρόβλημα φαίνεται να είναι σοβαρό και η αρμόδια Επιτροπή της Περιφέρειας έχει αποφασίσει ήδη την επιβολή υψηλών διοικητικών προστίμων, με βάση αυτά που
διαπιστώθηκαν. Παράλληλα τα πορίσματα των ελέγχων θα διαβιβαστούν και στην Εισαγγελία του Αγρινίου για την διερεύνηση και ποινικών ευθυνών. Σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες πριν λίγο καιρό καταγγέλθηκαν και θάνατοι ψαριών στη λίμνη κοντά στην Παντάνασσα της Δ.Ε. Παραβόλας, χωρίς όμως να έχει διευκρινιστεί ελεγχθεί ακριβώς το περιστατικό και το ενδεχόμενο να έχει σχέση με τις παραπάνω διαπιστώσεις. 4.3 ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ Αποτέλεσμα των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων είναι η επιβάρυνση του λιμναίου περιβάλλοντος με ρύπους που προέρχονται από τα αστικά λύματα και την εντατικοποίηση των αγροτικών καλλιεργειών. Όσον αφορά τα αστικά λύματα, τελικός αποδέκτης των οποίων είναι η λίμνη, υπάρχει έλλειψη οργανωμένου αποχετευτικού δικτύου στους διάφορους δήμους και τους οικισμούς και απουσιάζει οποιοδήποτε στάδιο καθαρισμού. Η εντατικοποίηση των καλλιεργειών έχει επίσης δημιουργήσει την ανάγκη για αυξημένη χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων η χρησιμοποίηση των οποίων σε ποσότητες πάνω από αυτές που χρειάζονται τα φυτά σχηματίζει απορροές πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά. Σημαντικό επίσης πρόβλημα ρύπανσης στην περιοχή, προέρχεται από την μεταποιητική αγροτική βιοτεχνία και ιδιαίτερα τα ελαιοτριβεία που είναι αρκετά και τα απόβλητα τους δεν υφίστανται κανένα καθαρισμό. Η ανεξέλεγκτη απόρριψη στερεών αποβλήτων και αδρανών υλικών σε μη εγκεκριμένες περιοχές έχει δημιουργήσει πολλές μικρές εστίες μόλυνσης διάσπαρτες στον περιβάλλοντα χώρο της λίμνης. Επιπρόσθετα οι επιχωματώσεις και η αλλοίωση της ακτογραμμής, το κόψιμο και η καταστροφή παραλιμνίων μικρών δασών καθώς και οι εκχερσώσεις χρησίμων υδροβίων φυτών επιβαρύνουν με τη σειρά τους σημαντικά το περιβάλλον της λίμνης. 4.4 ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ Δεν χρειάζεται να ψάξει κάποιος πολύ για να βρει ανεξέλεγκτες χωματερές στις όχθες γύρω από την Τριχωνίδα. Ειδικά η κατάσταση, που επικρατεί στα Αμπάρια Παναιτωλίου και το Καινούργιο από τα πάσης φύσεως σκουπίδια και μπάζα που εναποθέτουν ασυνείδητοι