ΕΤΚΑ ΠΕΟ, 15 ΜΑΪΟΥ 2014

ΟΜΙΛΙΑ ΑΡΙΣΤΟΥ ΔΑΜΙΑΝΟΥ ΒΟΥΛΕΥΤΗ, ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΝΟΜΙΚΩΝ Κ.Ε. ΑΚΕΛ ΜΕ ΘΕΜΑ «Ο ΝΟΜΟΣ 28(Ι)/2014, ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ» ΣΕ ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΣΗΔΗΚΕΚ ΠΕΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΕΤΚΑ ΠΕΟ, 15 ΜΑΪΟΥ 2014 Γενικά σχόλια Κατ αρχάς θέλω να εκφράσω τη θλίψη μου για το πολύνεκρο εργατικό ατύχημα στην Τουρκία. Από εμφάνισης αυτού του απάνθρωπου εκμεταλλευτικού συστήματος, δυστυχώς η ασφάλεια και η υγεία στους χώρους εργασίας, παρά τα βήματα που έγιναν, αποτελεί ακόμα το φτωχό συγγενή. Θυσία, στις πλείστες των περιπτώσεων, στο βωμό της μεγιστοποίησης των κερδών. Η σημερινή μας συζήτηση αφορά ένα σύνθετο νομικά ζήτημα, το οποίο ωστόσο έχει ως έναυσμα μια απλή και κυνική πολιτική θέση: των ετσιθελικών ιδιωτικοποιήσεων ορισμένων οργανισμών δημοσίου δικαίου. Η ποιοτική αλλαγή προς το χειρότερο, επήλθε ως αποτέλεσμα της ψήφισης του Ν.28(Ι)/2014, που αναφέρεται ως ο περί της Ρύθμισης Θεμάτων Αποκρατικοποίησης Νόμος του 2014, εφεξής «ο Νόμος», ο οποίος ψηφίστηκε με πλειοψηφία 4 ψήφων από την Ολομέλεια της Βουλής στις 4 Μαρτίου. Ήταν δεδομένη η πολιτική δέσμευση της κυβέρνησης Αναστασιάδη- Συναγερμού υπέρ της διαδικασίας των ιδιωτικοποιήσεων. Αυτή είχε μετατραπεί και σε νομική δέσμευση που ανέλαβε η κυβέρνηση και κατ επέκταση η Κυπριακή Δημοκρατία, ως αποτέλεσμα των δύο Eurogroups του Μαρτίου του 2013 και της συνομολόγησης της Δανειακής Σύμβασης και του Μνημονίου Συναντίληψης. Τα τελευταία, έχουν κυρωθεί από τη Βουλή των Αντιπροσώπων στις 30 Απριλίου 2013, με τον «Ο περί της Συμφωνίας Διευκόλυνσης Χρηματοδοτικής Στήριξης (Κυρωτικός) Νόμος», Ν.1(ΙΙΙ)/2013. Η νομική βάση της κύρωσης, ήτοι το άρθρο 169.3 του Συντάγματος, παρέχει αυξημένη νομική ισχύ στα πιο πάνω αναφερόμενα κείμενα, έναντι άλλων εν ισχύ νόμων. Εξέλιξη, η οποία θα πρέπει να συνυπολογιστεί καθότι δυνατό να τύχει επίκλησης για να παραμεριστούν και/ή αλλοιωθούν δικαιώματα. Η συγκεκριμένη πρόνοια διαλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα: «3.6 Οι κυπριακές αρχές θα ξεκινήσουν ένα σχέδιο ιδιωτικοποιήσεων για τη βελτίωση της οικονομικής αποδοτικότητας, μέσα από την ενίσχυση του 1

ανταγωνισμού και την ενθάρρυνση της εισροής κεφαλαίων, καθώς και για την αποκατάσταση της βιωσιμότητας του χρέους: Το σχέδιο αυτό θα πρέπει να εξετάσει τις προοπτικές ιδιωτικοποίησης κρατικών επιχειρήσεων (ΚΙΕ) και ημικρατικών οργανισμών, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, της Cyta (τηλεπικοινωνίες), της ΑΗΚ (ηλεκτρισμός), της Αρχής Λιμένων Κύπρου, καθώς και ακινήτων και γης. Για την ιδιωτικοποίηση των φυσικών μονοπωλίων είναι απαραίτητη η ύπαρξη κανονιστικού πλαισίου. Το σχέδιο ιδιωτικοποίησης θα πρέπει να βασίζεται σε έκθεση αξιολόγησης της λειτουργίας και της οικονομικής κατάστασης των κρατικών επιχειρήσεων, καθώς και απογραφή των περιουσιακών στοιχείων τους. Το σχέδιο ιδιωτικοποίησης θα δημιουργηθεί μετά από διαβούλευση με τους εταίρους στο πρόγραμμα, συμπεριλαμβανομένων χρονοδιαγραμμάτων για τα συγκεκριμένα περιουσιακά στοιχεία και ενδιάμεσων μέτρων [μέχρι 3 ο τρίμηνο 2013], Παράλληλα το συγκεκριμένο νομικό και θεσμικό πλαίσιο για τη διαδικασία ιδιωτικοποίησης θα ετοιμασθεί [μέχρι 3 ο τρίμηνο 2013], και θα εφαρμοσθεί [μέχρι 4 ο τρίμηνο 2013], μετά από διαβούλευση με τους εταίρους στο πρόγραμμα, και Το σχέδιο ιδιωτικοποίησης που προσδιορίστηκε από την κυβέρνηση μετά από διαβούλευση με τους εταίρους στο πρόγραμμα θα εξασφαλίσει τουλάχιστο EUR 1 δισεκατομμύριο μέχρι το τέλος της περιόδου του προγράμματος και πρόσθετα EUR 400 εκατομμύρια το αργότερο μέχρι το 2018». Επομένως, η νομική δέσμευση είναι ξεκάθαρη. Την οποία δέσμευση φρόντισαν εξάλλου να επικαιροποιήσουν στο Μνημόνιο του Νοεμβρίου 2013. Ο Ν.28(Ι)/2014 Ο Νόμος, παρά την προσπάθεια που έγινε από τους συγγραφείς του να παραμείνουν εντός των ορίων της συνταγματικής νομιμότητας, θέμα στο οποίο θα επανέλθω, ελέγχεται για μια σειρά από λόγους. Σταχυολογώ τους κυριότερους: 1. Στο προοίμιο αναφέρεται ότι «αναμένεται να προκύψουν σημαντικά οφέλη για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας» αλλά στο άρθρο 5(στ) γίνεται παραδοχή ότι από την «αποκρατικοποίηση, δυνατό να δημιουργηθούν» μονοπώλια και δη ιδιωτικά. 2. Στο ίδιο, προδικάζεται ότι «το δημόσιο συμφέρον εξυπηρετείται καλύτερα από τη μετατροπή ορισμένων οργανισμών δημοσίου δικαίου σε νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου». Εδώ προκύπτουν 2

δύο ζητήματα. Πρώτο, είναι νομικά ατεκμηρίωτη η επίκληση του δημοσίου συμφέροντος εφόσον η ιδιωτικοποίηση συνεπάγεται απώλεια δισεκατομμυρίων από διαφυγόντα κέρδη, εκποίηση περιουσιακών στοιχείων και μαζικές απολύσεις. Και δεύτερο, είναι πρωτοφανές να επικαλούνται το δημόσιο συμφέρον, τη στιγμή που το Σύνταγμα καθόρισε ως τέτοιο την στο διηνεκές ύπαρξη της ΑΗΚ και της ΑΤΗΚ, δυνάμει του Άρθρου 122, τις οποίες χωρίς να καταργούν εντελώς, προτίθενται ουσιαστικά να αλλοιώσουν. 3. Ήδη υπάρχει παραβίαση του άρθρου 2, αφού δεν έχει υλοποιηθεί η πρόνοια για λειτουργία εντός 15 ημερών από την ψήφιση του Νόμου, της Μεικτής Συμβουλευτικής Επιτροπής. 4. Δίνεται μια ευρεία ερμηνεία του όρου «περιουσιακά στοιχεία» στο άρθρο 2, κατά τρόπο που γίνονται ξεκάθαρες οι πολιτικές προθέσεις, αφού στην προς εκποίηση κινητή ιδιοκτησία περιλαμβάνονται αγώγιμα δικαιώματα, μετοχές ή άλλα δικαιώματα επί εταιρειών ή άλλης μορφής επιχειρήσεων. Δηλαδή η ιδιωτικοποίηση δεν θα περιοριστεί μόνο στο «βασικό φορέα υποκείμενο σε αποκρατικοποίηση». 5. Για λόγους ευφημισμού υιοθετείται στο άρθρο 2 ο όρος «αποκρατικοποίηση», ο οποίος με βάση εγχειρίδια κορυφαίων Πανεπιστημίων και άλλες συναφείς αναλύσεις, έχει ακριβώς το ίδιο περιεχόμενο με τον όρο «ιδιωτικοποίηση». Ταυτόχρονα όμως, στο άρθρο 4 δίνεται μια ακόμα πιο διευρυμένη και επικίνδυνη ερμηνεία, η οποία νομικά δεν συνάδει με το υπάρχον νομικό πλαίσιο της Κύπρου, αφού ουσιαστικά ως αποκρατικοποίηση θεωρείται ακόμα και η εμπορική πρακτική της «μίσθωσης ή παραχώρησης δικαιώματος χρήσης, διαχείρισης ή εκμετάλλευσης κινητής ή ακίνητης ιδιοκτησίας». 6. Η σπορά της παραβίασης του άρθρου 122 του Συντάγματος, το οποίο τόσο ο ομιλών όσο και πλειάδα άλλων νομικών έχουμε ερμηνεύσει ότι διασφαλίζει τη μονιμότητα των υπαλλήλων στους υπό ιδιωτικοποίηση οργανισμούς, αφού θεωρούνται ως «δημόσια υπηρεσία», βρίσκεται στο άρθρο 5(α), το οποίο προνοεί την κατάργηση θέσης και άρα παραπέμπει σε ορολογία και διαδικασίες πλεονασμού, η οποία αυστηρά ομιλούντες δεν εφαρμόζεται για τη δημόσια υπηρεσία. 7. Σε ανάλογες διαδικασίες εξόδου υπαλλήλων παραπέμπει το εδάφιο (δ), το οποίο αναφέρεται σε «ρύθμιση των υποχρεώσεων του φορέα υποκείμενου σε αποκρατικοποίηση [ ] που θα προέλθουν από απαιτήσεις και δικαιώματα των εργαζομένων». 8. Το εδάφιο (ζ) καταρρίπτει το μύθο που συντήρησε ως άλλοθι η ηγεσία του ΔΗΚΟ ότι τάχατες η Βουλή θα έχει λόγο για τις αποκρατικοποιήσεις, ούτως ώστε να υπερψηφίσει το Νομοσχέδιο. Η Βουλή δεν θα έχει καθοριστικό ρόλο στο κατά πόσο θα γίνουν ή όχι αποκρατικοποιήσεις αλλά μόνο για το «χρόνο έναρξης της ισχύος της αποκρατικοποίησης». Θα επικυρώνει βασικά την κυβερνητική πολιτική. Εξάλλου, με επιστολή του ημερ. 3/2/2014, ο 3

Γενικός Εισαγγελέας, ορθά υποδεικνύει στον Υπουργό Οικονομικών ότι ο όποιος ουσιαστικός ρόλος στη Βουλή «παραβιάζει τη συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της διάκρισης των εξουσιών για την οποία υφίσταται και σχετική νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου». 9. Εξάλλου αμέσως μετά, στο άρθρο 6(3)(α), ξεκαθαρίζει ρητά ότι το Υπουργικό Συμβούλιο, με διατάγματα [ ] καθορίζει τα περιουσιακά στοιχεία, τους φορείς υποκείμενους σε αποκρατικοποίηση και [ ] ορίζει την έναρξη της διαδικασίας αποκρατικοποίησης, ακυρώνοντας βασικά το φύλλο συκής όσων υπερψήφισαν επικαλούμενοι βελτιώσεις στο αρχικό νομοσχέδιο. 10. Στο ίδιο άρθρο δε στο εδάφιο (β) περιλαμβάνεται μια σοβαρή εξαίρεση, αφού δεν θα τηρούνται οι πρόνοιες του Νόμου κατά την κρίση του Υπουργικού Συμβουλίου «για ορισμένες διαδικασίες αποκρατικοποίησης. Σε δική μου ερώτηση, ο αρμόδιος Υπουργός απάντησε ότι αυτό γίνεται για σκοπούς ταχύτητας και flexibility. Εξάλλου αυτό ήδη υλοποιείται σε σχέση με την ΑΛΚ. Υπάρχουν και άλλα ζητήματα στο οποία λόγω στενότητας χρόνου δεν αναφέρθηκα και τα οποία παρέχουν νομικά ερείσματα για αμφισβήτηση του Νόμου ή άλλων ειδικών νόμων που θα τον ακολουθήσουν. Εργατικά Δικαιώματα Έρχομαι τώρα στο φλέγον ζήτημα. Σε ανάλογες συζητήσεις που προηγήθηκαν της ψήφισης του Νόμου, αφήναμε ανοικτό το ζήτημα της διασφάλισης ή όχι των δικαιωμάτων των εργαζομένων, αναμένοντας να δούμε το περιεχόμενο του Νομοσχεδίου. Υπογραμμίζαμε δε την αυτονόητη θέση ότι τα όποια εργατικά δικαιώματα και ιδιαίτερα η μονιμότητα, διασφαλίζονται για όσο χρονικό διάστημα οι Οργανισμοί θα λειτουργούν με βάση το υφιστάμενο νομοθετικό και θεσμικό πλαίσιο. Πολύ απλά, αν καταργηθεί αυτό το πλαίσιο, εξαφανίζεται και η ασπίδα προστασίας που υπάρχει σήμερα. Και δυστυχώς, τίποτα δεν είναι το ίδιο μετά την υπερψήφιση του Νόμου. Στο ιδιωτικό δίκαιο, για να μην επαναλάβω αναλύσεις που ήδη θέσαμε ενώπιόν σας, είναι πολύ διαφορετικά τα πράγματα από ότι στη σφαίρα του δημοσίου δικαίου. Αυτό που πρέπει να παραμείνει ασφαλώς είναι η διεκδίκηση. Αναμφίβολα, η ψήφιση του νόμου πλαίσιο, όπως ονομάστηκε, για τις ιδιωτικοποιήσεις, έχω την άποψη ότι ήδη αλλοίωσε δραστικά την ασπίδα προστασίας που υπήρχε μέχρι πρότινος. Η σπορά της αντισυνταγματικότητας ήδη υπάρχει στο Ν.24(Ι)/2014. Η σπορά της παραβίασης εργατικών κεκτημένων ήδη υπάρχει στον εν λόγω Νόμο. Αυτό που μπορώ να πω με βεβαιότητα, είναι ότι μαζί με τους πολιτικούς και συνδικαλιστικούς αγώνες που θα ακολουθήσουν τα αμέσως επόμενα 4

χρόνια, προς αποτροπή των ιδιωτικοποιήσεων και για προστασία όσων κεκτημένων κατακτήθηκαν με διεκδίκηση, θα προσφέρονται σημαντικά νομικά ερείσματα που θα καταστήσουν δυσκολότερη την προσπάθεια ξεπουλήματος των ημικρατικών οργανισμών και θα μεγιστοποιούν το κόστος, πολιτικό και οικονομικό, σε όσους θέλουν να πωλήσουν ή να αγοράσουν φτηνά τον εθνικό μας πλούτο. Οι αντιφάσεις, οι ασάφειες, οι σκοπιμότητες, η κυοφορούμενη αντισυνταγματικότητα του Νόμου και η δυνητική αλλοίωση εργατικών κεκτημένων δικαιωμάτων, αποτελούν καλή βάση για τις διεκδικήσεις του οργανωμένου συνδικαλιστικού κινήματος. 5