ΤΙΤΛΟΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΣΤΑΜΑΤΗΜΑΤΟΣ ΚΑΘΕ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΒΙΟΝΤHΖΕΛ SAFETY AND MAINTENANCE RULES DURING THE SHUTDOWN OF EACH UNIT OF THE BIODIESEL PLANT ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΑΦΟΙΤΗΤΩΝ ΜΠΟΝΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: κ.βασιλειαδησ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΛΑ

ΕΓΚΡΙΝΕΤΑΙ Ο ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΣΤΑΜΑΤΗΜΑΤΟΣ ΚΑΘΕ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΒΙΟΝΤHΖΕΛ SAFETY AND MAINTENANCE RULES DURING THE SHUTDOWN OF EACH UNIT OF THE BIODIESEL PLANT ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΑ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΜΠΟΝΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: κ.βασιλειαδησ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΛΑ

Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ 2012 Η παρούσα Πτυχιακή Εργασία και τα συμπεράσματά της σε οποιαδήποτε μορφή αποτελούν συνιδιοκτησία του Τμήματος Τεχνολογίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου του ΤΕΙ Καβάλας και του φοιτητή.οι προαναφερόμενοι διατηρούν το δικαίωμα ανεξάρτητης χρήσης και αναπαραγωγής (τμηματικά ή συνολικά) για διδακτικούς και ερευνητικούς σκοπούς.σε κάθε περίπτωση πρέπει να αναφέρεται ο τίτλος, ο συγγραφέας, ο επιβλέπων και το εν λόγω τμήμα του ΤΕΙ Καβάλας. Η έγκριση της παρούσας Πτυχιακής Εργασίας από το Τμήμα Τεχνολογίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου δεν υποδηλώνει απαραιτήτως και αποδοχή των απόψεων του συγγραφέα εκ μέρους του Τμήματος. -------------------------------------------------------------- Οι υποφαινόμενοι δηλώνουμε υπεύθυνα ότι η παρούσα Πτυχιακή Εργασία είναι εξ ολοκλήρου δικό μας έργο και συγγράφηκε ειδικά για τις απαιτήσεις του προγράμματος σπουδών του Τμήματος Τεχνολογίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου. Δηλώνω υπεύθυνα ότι κατά τη συγγραφή ακολούθησα την πρέπουσα ακαδημαϊκή δεοντολογία αποφυγής λογοκλοπής. Έχουμε επίσης αποφύγει οποιαδήποτε ενέργεια που συνιστά παράπτωμα λογοκλοπής. Γνωρίζουμεότι η λογοκλοπή μπορεί να επισύρει ποινή ανάκλησης του πτυχίου μας. Υπογραφή Ονοματεπώνυμα Φοιτητών ΜΠΟΝΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα εργασία αναφέρεται στην υγιεινή & ασφάλεια εργασίας κατά τη συντήρηση μιας καθετοποιημένης μονάδας παραγωγής βιοκαυσίμων, τη Φυτοενέργεια Α.Ε. και κυρίως στα μέτρα ατομικής προστασίας που λαμβάνονται κατά το σταμάτημα των εκάστοτε υπομοναδων ξεχωριστα. Όλα τα μέτρα είναι βασισμένα στους κανονισμούς που ισχύουν για την υγιεινή και ασφάλεια εργασίας κατα την συντήρηση. Οι υπομονάδες της καθετοποιημένης μονάδας είναι το σποροελαιουργείο, η εκχύλιση, η ραφιναρία, το βιοντήζελ, ο βιολογικός καθαρισμός, το λεβητοστάσιο και το μηχανουργείο. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ: ΥΓΙΕΙΝΗ & ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΕ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ:ΥΓΙΕΙΝΗ, ΥΠΟΜΟΝΑΔΑ, ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ, ΜΟΝΑΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΒΙΟΝΤΗΖΕΛ, ΜΟΝΑΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΩΝ

ABSTRACT This thesis is referred to the health & safety during maintenance work ofa vertically integrated biofuel plant, the Fytoenergeia S.A.and mainly to the individual protective measures taken during shut downperiod for each subunit of the plant. All measures are based on the regulations that apply to health and safety maintenance work. These subunitsof the vertically integrated plant are the seed process, the extraction,the refinery, the biodiesel, the biological cleaning, the boiler room and the workshop. SUBJECTAREA: HEALTH & SAFETY AT SHUT DOWN KEYWORDS: HEALTH, SAFETY, SUBUNIT, MAINTENANCE, BIODIESEL, INTEGRATED BIOFUEL PLANT

ΑΦΙΕΡΩΝΟΥΜΕ ΤΟ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΜΟΥ ΜΟΥ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΙΜΙΛΙΑ

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Για τη διεκπεραίωση της παρούσας πτυχιακής εργασίας, θα θέλαμενα ευχαριστήσουμε τον επιβλέπον καθηγητή κ. Κ. Βασιλειάδη (Καθηγητής Εφαρμογών, ΤΕΙ Καβάλας) για τη συνεργασία και την πολύτιμη συμβολή του στην ολοκλήρωσή της. Επίσης πρέπει να αναφέρουμε όσους ασχολήθηκαν και βοήθησαν για τη συλλογή βιβλιογραφικού υλικού. Αρχικά τη Διοίκηση της Βιομηχανίας Παραγωγής Βιοκαυσίμων «ΦΥΤΟΕΝΕΡΓΕΙΑ Α.Ε.», τους κ. Ι. Τυχάλα (Πρόεδρο της Εταιρίας), κ. Ο. Γαβρανίδη(Διευθύνον Σύμβουλο), κ. Α. Γαβρανίδη (Μέλος Δ.Σ.) και τον κ. Γ. Λεμπέση (Προϊστάμενο Σχεδιασμού &ΔιαχείρισηςΣυστημάτων Παραγωγής), που μας επέτρεψε να αντλήσουμε μεγάλο μέρος πληροφοριών για την ολοκλήρωση της εργασία μας. Έπειτα τον κ. Μ. Σουντουρλή (Δ/ντή Παραγωγής), τον κ. Α. Ασλανίδη (Υπεύθυνο Μονάδας Εκχύλισης), τον κ. Ε. Τζιάρα (Υπεύθυνο Μονάδας Βιοντήζελ), τον κ. Χ.Τσαούσογλου (Υπεύθυνο Μονάδας Ραφιναρίας), τον κ. Κ. Τσαούσογλου (Υπεύθυνο Μονάδας Σποροελαιουργείου),τον κ. Σ. Μάλαμα (Υπεύθυνο Μονάδας Βιολογικού Καθαρισμού) και τον κ. Χ. Μαντίδη (Υπεύθυνο Λεβητοστασίου & Μηχανουργείου). Δε μπορούμε να παραλείψουμε τους υπόλοιπους υπαλλήλους του εργοστασίου που βοήθησαν στο έργο μας τον κ. Δ. Δεβετζή (Υπάλληλο Λεβητοστασίου & Μηχανουργείου), την κ. Ε. Κάζου (Υπάλληλο Μονάδας Βιοντήζελ) και την κ. Χ. Καλπουζάνη (Υπάλληλο Μονάδας Βιοντήζελ). Τέλος τις οικογένειές μας για την ηθική υποστήριξη και την ανοχή που έδειξαν.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1... 21 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 21 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2... 24 ΓΕΝΙΚΑ... 24 2.1 ΥΓΕΙΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... 24 2.1.1 ΣΕ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ... 24 2.1.2 ΣΕ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ... 25 2.1.3 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ... 26 2.2 ΚΑΘΕΤΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΜΟΝΑΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΒΙΟΝΤΗΖΕΛ... 29 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3... 32 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΤΟΜΕΩΝ... 32 3.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 32 3.2 ΣΠΟΡΟΕΛΑΙΟΥΡΓΕΙΟ... 35 3.2.1 ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... 35 3.2.2 ΣΗΜΕΙΑ ΚΙΝΔΥΝΟΥ... 35 3.2.2.1 ΑΤΜΟΣ... 35 3.2.2.2 ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΚΥΚΛΩΜΑ... 35 3.2.2.3 ΟΛΙΣΘΗΡΟΤΗΤΑ ΔΑΠΕΔΟΥ... 36 3.2.2.4 ΦΩΤΙΑ... 36 3.2.2.5 ΥΨΟΣ ΣΗΜΕΙΩΝ ΜΟΝΑΔΑΣ... 36 3.2.3 ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΣΠΟΡΟΕΛΑΙΟΥΡΓΕΙΟΥ... 37 3.2.3.1 ΑΛΥΣΟΜΕΤΑΦΟΡΕΑΣ... 37 3.2.3.2 ΑΠΟΘΗΚΕΥΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΣΠΟΡΟΥ (SILO)... 37 3.2.3.3 ΑΝΕΒΑΤΟΡΙΑ... 37 3.2.3.4 ΚΟΣΚΙΝΑ... 38 3.2.3.5 ΣΠΑΣΤΗΡΑΣ... 39 3.2.3.6 ΣΠΑΣΤΗΡΑΣ / ΣΥΜΠΙΕΣΤΗΡΑΣ ΣΠΟΡΟΥ (FLAKE)... 39 3.2.3.7 ΑΝΕΒΑΤΟΡΙ Ζ... 40 3.2.3.8 ΚΟΧΛΙΕΣ... 40 3.2.3.9 ΘΕΡΜΑΝΤΗΡΑΣ ΣΠΟΡΟΥ (COOKER)... 41 3.2.3.10 ΠΡΕΣΕΣ... 41

3.2.3.11 ΑΝΕΒΑΤΟΡΙ 301... 42 3.2.3.12 ΒΑΛΒΙΔΑ ΑΛΛΑΓΗΣ ΡΟΗΣ (CLAPE)... 43 3.2.3.13 ΨΥΚΤΗΣ... 43 3.2.3.14 ΦΙΛΤΡΟ ΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΛΑΔΙΟΥ (STREETTANK)... 44 3.2.3.15 ΦΙΛΤΡΑ ΨΙΛΑ... 44 3.2.3.16 ΦΙΛΤΡΑ ΧΟΝΤΡΑ... 44 3.2.3.17 ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ... 44 3.3 ΕΚΧΥΛΙΣΗ... 45 3.3.1 ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... 45 3.3.2 ΠΗΓΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ... 46 3.3.2.1 ΑΤΜΟΣ... 46 3.3.2.2 ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΚΥΚΛΩΜΑ... 46 3.3.2.4 ΕΞΑΝΙΟ... 46 3.3.3 ΑΝΟΙΓΜΑ ΜΟΝΑΔΟΣ ΓΙΑ ΑΕΡΙΣΜΟ ΚΑΙ ΠΛΥΣΙΜΟ... 47 3.3.4 ΠΛΥΣΙΜΟ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΕΚΧΥΛΙΣΤΗΡΑ... 47 3.3.5 ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΕΡΓΑΣΙΑΣ... 48 3.3.5.1 ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΜΟΤΕΡ ΚΑΙ ΜΕΙΩΤΩΝ... 48 3.3.5.2 ΜΟΤΕΡ... 48 3.3.5.3 ΡΟΥΛΕΜΑΝ... 48 3.3.5.4 ΙΜΑΝΤΕΣ ΣΠΑΣΤΗΡΑ... 48 3.3.5.5 ΚΟΧΛΙΕΣ... 49 3.3.5.6 ΡΟΥΛΕΜΑΝ ΠΡΟΕΡΓΑΣΙΑΣ... 49 3.3.5.7 ΚΑΔΕΝΑ ΚΑΙ ΡΟΥΛΕΜΑΝ ΑΛΥΣΟΜΕΤΑΦΟΡΕΑ ΕΙΣΟΔΟΥ... 49 3.3.6 ΤΜΗΜΑ ΕΚΧΥΛΙΣΗΣ... 50 3.3.6.1 ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΜΟΤΕΡ ΚΑΙ ΜΕΙΩΤΩΝ... 50 3.3.6.3 ΡΟΤΑΡΙΚΗ ΒΑΛΒΙΔΑ ΕΚΧΥΛΙΣΤΗΡΑ... 50 3.3.6.4 ΓΡΑΝΑΖΙΑ ΕΚΧΥΛΙΣΤΗΡΑ... 50 3.3.6.5 ΚΑΔΕΝΑ Ζ ΚΑΙ ΡΟΥΛΕΜΑΝ... 51 3.3.6.6 ΡΟΤΑΡΙΚΗ ΒΑΛΒΙΔΑ ΤΟΣΤΕΡ... 51 3.3.6.7 ΑΝΑΔΕΥΤΗΡΑΣ, ΘΕΡΜΑΝΤΗΡΑΣ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΗ ΕΞΑΤΜΙΣΗΣ ΕΞΑΝΙΟΥ (COBBLERTOASTER)... 51 3.3.6.8 ΡΟΥΛΕΜΑΝ ΚΟΧΛΙΑ ΕΞΟΔΟΥ... 53 3.3.6.9 ΣΤΕΓΑΝΑ ΑΝΤΛΙΩΝ... 53 3.3.6.10 ΣΤΗΛΕΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ ΛΑΔΙΟΥ- ΕΞΑΝΙΟΥ... 53 3.3.6.11 ΕΝΑΛΛΑΚΤΕΣ... 53 3.3.6.12 ΠΥΡΓΟΣ ΨΥΞΗΣ ΝΕΡΟΥ... 53 3.3.7 ΤΜΗΜΑ ΨΥΚΤΗ ΠΙΤΑΣ... 54

3.3.7.1 ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΜΟΤΕΡ ΚΑΙ ΜΕΙΩΤΩΝ... 54 3.3.7.2 ΚΑΔΕΝΑ ΚΑΙ ΡΟΥΛΕΜΑΝ ΑΛΥΣΟΜΕΤΑΦΟΡΕΑ ΕΙΣΟΔΟΥ... 54 3.3.7.3 ΡΟΤΑΡΙΚΗ ΒΑΛΒΙΔΑ ΕΙΣΟΔΟΥ ΨΥΚΤΗ ΠΙΤΑΣ... 54 3.3.7.4 ΑΝΟΙΓΜΑ ΚΑΙ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΨΥΚΤΗ ΠΙΤΑΣ... 54 3.3.7.5 ΚΑΔΕΝΑ ΚΑΙ ΡΟΥΛΕΜΑΝ... 55 3.3.7.6 ΡΟΤΑΡΙΚΗ ΒΑΛΒΙΔΑ ΕΞΟΔΟΥ ΨΥΚΤΗ ΠΙΤΑΣ... 55 3.3.7.7 ΚΑΔΕΝΑ ΚΑΙ ΡΟΥΛΕΜΑΝ ΑΛΥΣΟΜΕΤΑΦΟΡΕΑ ΕΞΟΔΟΥ... 55 3.3.7.8 ΡΟΥΛΕΜΑΝ / ΚΟΥΒΑΔΑΚΙΑ / ΙΜΑΝΤΑΣ ΑΝΕΒΑΤΟΡΙΟΥ... 55 3.3.7.9 ΚΑΔΕΝΑ ΚΑΙ ΡΟΥΛΕΜΑΝ ΑΛΥΣΟΜΕΤΑΦΟΡΕΑ ΑΠΟΘΗΚΗΣ.. 56 3.4 ΡΑΦΙΝΑΡΙΑ... 56 3.4.1 ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... 56 3.4.2 ΠΗΓΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ... 57 3.4.2.1 ΑΤΜΟΣ... 57 3.4.2.2 ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΚΥΚΛΩΜΑ... 57 3.4.2.3 ΦΩΤΙΑ... 57 3.4.2.4 ΧΗΜΙΚΑ... 57 3.4.2.5 ΟΛΙΣΘΗΡΟΤΗΤΑ ΔΑΠΕΔΟΥ... 58 3.4.3 ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΡΑΦΙΝΑΡΙΑΣ... 58 3.4.3.1 ΑΝΤΛΙΕΣ/ ΑΝΑΔΕΥΤΗΡΕΣ... 58 3.4.3.2 ΦΥΓΟΚΕΝΤΡΟ... 59 3.5 ΒΙΟΝΤΗΖΕΛ... 61 3.5.1 ΠΗΓΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ... 61 3.5.1.1 ΥΨΟΣ ΜΟΝΑΔΑΣ... 61 3.5.1.2 ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΚΥΚΛΩΜΑ... 61 3.5.1.3 ΟΛΙΣΘΗΡΟΤΗΤΑ ΔΑΠΕΔΟΥ... 62 3.5.1.4 ΑΤΜΟΣ... 62 3.5.1.5 ΦΩΤΙΑ... 62 3.5.1.6 ΧΗΜΙΚΑ... 62 3.5.2 ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΜΟΝΑΔΟΣ ΒΙΟΝΤΗΖΕΛ... 63 3.5.2.1 ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΛΩΝ ΓΛΥΚΕΡΙΝΗΣ ΚΑΙ ΣΩΛΗΝΩΣΕΩΝ... 63 3.5.2.2 ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΛΗΣ ΜΕΘΑΝΟΛΗΣ... 63 3.5.2.3 ΑΝΟΙΓΜΑ ΜΙΚΤΗ ΚΑΙ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ... 64 3.5.2.4 ΑΝΟΙΓΜΑ ΒΟΗΘΗΤΙΚΗΣ ΒΑΝΑΣ (BYPASS) ΚΑΤΑΛΥΤΗ... 64 3.5.2.5 ΠΛΥΣΙΜΟ ΦΥΓΟΚΕΝΤΡΩΝ... 64 3.5.2.6 ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΛΑΔΙΟΥ ΣΤΙΣ ΑΝΤΛΙΕΣ ΤΩΝ ΦΥΓΟΚΕΝΤΡΩΝ... 64 3.5.2.7 ΓΡΑΣΑΡΙΣΜΑ ΑΝΤΛΙΩΝ ΚΑΙ ΠΥΡΓΟΥ ΨΥΞΗΣ... 65 3.5.2.8 ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΕΡΟΒΑΝΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ... 65

3.5.2.9 ΕΛΕΓΧΟΣ ΦΛΑΝΤΖΩΝ ΑΤΜΩΝ... 65 3.5.2.10 ΠΛΥΣΙΜΟ (ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ) ΜΟΝΑΔΟΣ ΚΑΙ ΔΑΠΕΔΟΥ... 65 3.6 ΒΟΗΘΗΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ... 66 3.6.1 ΛΕΒΗΤΕΣ... 66 3.6.1 ΠΗΓΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ... 66 3.6.2 ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΛΕΒΗΤΟΣΤΑΣΙΟΥ... 67 3.6.2.1 ΕΙΔΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ... 67 3.6.2.1.2 ΣΤΕΓΝΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ... 68 3.6.2.2 ΑΛΑΤΑ ΣΤΟ ΛΕΒΗΤΑ, ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ... 68 3.6.2.3 ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΛΕΒΗΤΑ... 69 3.6.2.4 ΚΑΝΟΝΕΣ ΛΕΒΗΤΟΣΤΑΣΙΟΥ... 70 3.6.2.5 ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΝΤΕΣ ΕΛΕΓΧΟΙ... 71 3.6.2 ΜΗΧΑΝΟΥΡΓΕΙΟΥ... 73 3.6.2.1 ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... 74 3.6.2.2 ΠΗΓΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ... 74 3.6.3 ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ... 79 3.6.3.1 ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... 79 3.6.3.2 ΠΗΓΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ... 80 3.6.3.2.1 ΣΩΛΗΝΩΣΕΙΣ ΧΗΜΙΚΩΝ... 80 3.6.3.2.2 ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ... 80 3.6.3.2.3 ΟΛΙΣΘΗΡΟΤΗΤΑ ΔΑΠΕΔΟΥ... 80 3.6.3.2.4 ΣΩΛΗΝΩΣΕΙΣ ΧΗΜΙΚΩΝ / ΑΝΤΛΙΩΝ... 81 3.6.3.3 ΠΥΡΓΟΣ ΚΡΟΚΙΔΩΣΗΣ / ΑΝΤΛΙΕΣ... 81 3.6.3.4 ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΤΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ... 83 3.6.4 ΠΕΛΕΤΙΕΡΑ... 84 3.6.4.1 ΠΗΓΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ... 84 3.6.5 ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ... 84 3.6.5.1 ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... 85 3.6.5.2 ΠΗΓΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ... 85 3.6.5.2.1 ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΚΥΚΛΩΜΑ... 85 3.6.5.2.2 ΟΧΗΜΑΤΑ ΦΟΡΤΟΕΚΦΟΡΤΩΣΗΣ... 85 3.6.5.3 ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΖΩΟΤΡΟΦΩΝ... 85 3.6.5.3.1 ΣΠΑΣΤΗΡΑΣ... 85 3.6.5.3.2 ΧΟΑΝΗ... 86 3.6.5.3.3 ΚΟΜΦΛΕΡ ΑΕΡΑ (ΕΜΒΟΛΟΦΟΡΟΣ ΑΕΡΟΣΥΜΠΙΕΣΤΉΣ)... 86 3.6.5.3.4 ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΙΓΜΑΤΟΣ ΖΩΟΤΡΟΦΩΝ... 86 3.6.6 ΑΦΑΛΑΤΩΣΗ ΝΕΡΩΝ... 87

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4... 88 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ... 88 ΠΙΝΑΚΑΣ ΟΡΟΛΟΓΙΑΣ... 89 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5... 91 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ... 91 5.1 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι... 91 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 122

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ Εικόνα 1.1: Προσομοίωση (Platplan) τομέα σποροελαιουργείου κατά το κλείσιμο της μονάδος. Εικόνα 1.2:Προσομοίωση(Platplan) τομέα εκχύλισης κατά το κλείσιμο της μονάδος. Εικόνα 1.3:Προσομοίωση(Platplan) τομέα ραφιναρίας κατά το κλείσιμο της μονάδος. Εικόνα 1.4:Προσομοίωση(Platplan) τομέα βιοντήζελ κατά το κλείσιμο της μονάδος Εικόνα 2.Σφάλμα! Δεν υπάρχει κείμενο καθορισμένου στυλ στο έγγραφο..5:αεροφωτογραφία βιομηχανικής εγκατάστασης παραγωγής βιοντήζελ(φυτοενέργεια Α.Ε.). Εικόνα 3.Σφάλμα! Δεν υπάρχει κείμενο καθορισμένου στυλ στο έγγραφο..6 : Μηχανή πρεσαρίσματος σπόρων (πρέσα) κατά την συντήρησή της. Εικόνα 3.Σφάλμα! Δεν υπάρχει κείμενο καθορισμένου στυλ στο έγγραφο..7:γενικήάποψη cobblertoaster (πάνω αριστερά και δεξιά), εσωτερικό cobblertoaster(κάτω αριστερά και δεξιά) κατά τη συντήρησή του. Εικόνα 3.Σφάλμα! Δεν υπάρχει κείμενο καθορισμένου στυλ στο έγγραφο..8:το καπάκι του φυγόκεντρου (πάνω αριστερά), το εσωτερικό του φυγόκεντρου(πάνω δεξιά), μια άποψη του ανοικτού φυγόκεντρου(κάτω αριστερά), το φυγόκεντρο(κάτω δεξιά). Εικόνα 3.Σφάλμα! Δεν υπάρχει κείμενο καθορισμένου στυλ στο έγγραφο..9 : Εξωτερική άποψη του τομέα βιοντήζελ. Εικόνα 3.10:Μηχανή παρασκευής του χημικού πολυηλεκτρολύτη.

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 3.1: Πηγές κινδύνου και μέτρα πρόληψης ατυχημάτων μέσα σε ένα μηχανουργείο. Πίνακας 5.1: Επιπτώσεις και μέτρα προστασίας υδροχλωρικού οξέος. Πίνακας 5.2:Επιπτώσεις και μέτρα προστασίας καυστικού νατρίου. Πίνακας 5.3: Επιπτώσεις και μέτρα προστασίας διαλύματος μεθοξειδίου του νατρίου σε μεθανόλη. Πίνακας 5.4: Επιπτώσεις και μέτρα προστασίας θειικού οξέος. Πίνακας 5.5: Επιπτώσεις και μέτρα προστασίας φωσφορικού οξέος.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα πτυχιακή εργασία με τίτλο Κανόνες ασφαλείας και συντήρησης κατά την διάρκεια του σταματήματος κάθε τομέα της μονάδας Βιοντήζελ εκπονήθηκε στα πλαίσια των προπτυχιακών σπουδών στο Τμήμα Τεχνολογίας Πετρελαίου & Φυσικού Αερίου του ΤΕΙ Καβάλας. Η Βιομηχανική Μονάδα από όπου συλλέχθηκαν οι πληροφορίες για την εργασία είναι η Καθετοποιημένη Βιομηχανία Παραγωγής Βιοκαυσίμων «Φυτοενέργεια Α.Ε.», η οποία έχει έδρα το Παραλίμνιο Σερρών. Η καταγραφή των οποίων έγινε υπό την επίβλεψη του Καθηγητή κ. Κ. Βασιλειάδη. Συγκεκριμένα,οι μονάδες οι οποίες μελετήθηκαν ως προς την τήρηση των κανόνων ασφαλείας στη συντήρηση είναι το Σποροελαιουργείο, η Εκχύλιση, η Ραφιναρία, το Βιοντήζελ, ο Βιολογικός Καθαρισμός, το Λεβητοστάσιο και το Μηχανουργείο. Σκοπός είναι η καταγραφή των μέτρων ασφαλείας, που λαμβάνονται υπό πραγματικές συνθήκες, κατά τη διαδικασία συντήρησης σε σταμάτημα της κάθε μονάδας στην προαναφερθείσα Καθετοποιημένη Βιομηχανία με στόχο τον παραδειγματισμό προς αντίστοιχες Εργοστασιακές Εγκαταστάσεις.

1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το βιοντήζελ είναι μια φυσική και ανανεώσιμη, εναλλακτική λύση καυσίμων για μηχανές ντίζελ, που παράγεται από φυτικά έλαια, συνήθως καλαμποκέλαιο, σογιέλαιο ή ηλιέλαιο. Δεν περιέχει καθόλου ορυκτέλαιο, είναι μη τοξικό και βιοδιασπώμενο. Στη μονάδα από την οποία πάρθηκαν οι πληροφορίες, οι ελαιούχοι σπόροι που εισκομίζονται, αποθηκεύονται στα σιλό της εταιρείας ή στις αποθήκες της εταιρίας. Στη συνέχεια οδηγούνται στο σποροελαιουργείο της όπου παράγονται με σύνθλιψη το ακατέργαστο λάδι και η πίτα του ελαιούχου σπόρου που αποτελεί άριστη ζωοτροφή. Τα στάδια παραγωγής του σποροελαιουργείου περιλαμβάνουν το καθάρισμα του σπόρου, το σπάσιμο ή την πεπλάτυνση ανάλογα με το είδος του σπόρου, την προθέρμανση για την απομάκρυνση της υγρασίας, την σύνθλιψη σε πρέσες για την απομάκρυνση του λαδιού από το σπόρο, την κατακράτηση των φυτικών υπολειμμάτων από το λάδι που προκύπτει από τις πρέσες που επιτυγχάνεται με τη διέλευση του λαδιού από φίλτρα σε σειρά ελλατούμενου μεγέθους. Το λάδι αυτό που προκύπτει καλείται ακατέργαστο λάδι και αποτελεί την πρώτη ύλη της ραφιναρίας. Η πίτα που παράγεται από τις πρέσες οδηγείται για ψύξη και στη συνέχεια για αποθήκευση. Το ακατέργαστο λάδι στη συνέχεια οδηγείται στη ραφιναρία όπου απομακρύνονται τα ελεύθερα λιπαρά οξέα, η υγρασία καθώς και τα φυτικά υπολείμματα. Οι τρόποι παραγωγής του ημιραφιναρισμένου λαδιού είναι: α) ζεστό ραφινάρισμα. Πρώτη ύλη ακατέργαστο κραμβέλαιο, θέρμανση του λαδιού, προσθήκη φωσφορικού οξέος (H 3 PO 4 ) για συσσωμάτωση των φυτικών υπολειμμάτων, προσθήκη καυστικού νατρίου (αλλιώς σόδας) (NaOH) για μετατροπή των λιπαρών οξέων σε σαπούνια, απομάκρυνση των σαπουνιών και φυτικών υπολειμμάτων σε φυγοκεντρωτές και τέλος ξήρανση του λαδιού σε στήλη υπό κενό. ΜΠΟΝΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 21

β) κρύο ραφινάρισμα. Πρώτη ύλη ακατέργαστο ηλιέλαιο, προσθήκη φωσφορικού οξέος, προσθήκη καυστικού νατρίου (αλλιώς σόδας) (NaOH), ωρίμανση σε χαμηλές θερμοκρασίες, φυγοκέντριση και τέλος ξήρανση. Το ημιραφιναρισμένο λάδι αποτελεί την πρώτη ύλη για την παραγωγή βιοντήζελ. Το βιοντήζελ είναι μεθυλεστέρες που παράγονται από το ημιραφιναρισμένο λάδι με την προσθήκη μεθανόλης (MeOH) παρουσία καταλύτη. Εκτός του βιοντήζελ, προϊόν της αντίδρασης είναι και η γλυκερίνη. Η μονάδα παραγωγής βιοντήζελ είναι εξοπλισμένη με τμήμα ανάκτησης και επεξεργασίας της περίσσειας μεθανόλης με σκοπό την επαναχρησιμοποίηση της περίσσειας καθώς και τμήμα εξευγενισμού της γλυκερίνης με σκοπό την παραγωγή γλυκερίνης. Εικόνα 1.2: Προσομοίωση(Platplan) τομέα σποροελαιουργείου κατά το κλείσιμο της μονάδος. Εικόνα 1.1:Προσομοίωση(Platplan) τομέα εκχύλισης κατά το κλείσιμο της μονάδος. ΜΠΟΝΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 22

Εικόνα 1.4:Προσομοίωση(Platplan) τομέα ραφιναρίας κατά το κλείσιμο της μονάδος. Εικόνα 1.3:Προσομοίωση(Platplan) τομέα βιοντήζελ κατά το κλείσιμο της μονάδος. ΜΠΟΝΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 23

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΓΕΝΙΚΑ 2.1 ΥΓΕΙΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2.1.1 ΣΕ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ Η δομημένη προσέγγιση βασίζεται στα πιο κάτω πέντε στάδια: Στάδιο 1 Σχεδιασμός, ο οποίος θα πρέπει να περιλαμβάνει: - τη συλλογή πληροφοριών, - τη διενέργεια της αξιολόγησης του κινδύνου και τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τα μέτρα που απαιτούνται για τον έλεγχο των κινδύνων, - την εκπαίδευση/ενημέρωση των εργαζομένων. Στάδιο 2 Κάντε το με ασφάλεια: - ασφαλής πρόσβαση και έξοδος προς ή από τη ζώνη εργασίας, - διακοπή του ηλεκτρικού ρεύματος, - διασφάλιση του χώρου εργασίας για την ασφάλεια των εργαζομένων στη συντήρηση καθώς και άλλων προσώπων που μπορεί να επηρεαστούν, Στάδιο 3 Εργασία με ασφάλεια γίνετε με τη χρήση: - κατάλληλου εξοπλισμού - μεθόδου εργασίας - επαρκούς προστατευτικού εξοπλισμού Στάδιο 4 Εργασίες σύμφωνα με τον: - Προγραμματισμό ακολουθώντας το αποδεκτό - Σύστημα και σχέδιο της εργασίας όχι συντομεύσεις Στάδιο 5 Ελέγξετε ότι η συντήρηση άφησε την εγκατάσταση - σε ασφαλή και λειτουργική κατάσταση, ΜΠΟΝΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 24

- δε δημιουργούνται επιπλέον κίνδυνοι, - υπογραφή ότι η εργασία ολοκληρώθηκε. Στοιχεία σημαντικά για μια ασφαλή και υγιή διαδικασία ο σχεδιασμός του εξοπλισμού εργασίας και του χώρου εργασίας, η παροχή πληροφοριών σχετικά με το χώρο εργασίας από τον προμηθευτή ή κατασκευαστή της μονάδας, τα προσόντα (κατάρτιση και εμπειρία) των προσώπων που ασχολούνται με τις εργασίες συντήρησης 2.1.2 ΣΕ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Όταν χειρίζεστε εύφλεκτα υγρά, απαγορεύεται το κάπνισμα και είναι απαραίτητο να φοράτε κατάλληλη προσωπίδα, πόδια, γάντια, φόρμα Όταν χειρίζεστε καυτά μέταλλα να φοράτε προστατευτική ενδυμασία και κατάλληλη μάσκα για προστασία από τους ατμούς Χρησιμοποιείτε προστατευτικά γυαλιά Μη χρησιμοποιείτε πεπιεσμένο αέρα για ατομικό καθαρισμό Φροντίστε τα αποδυτήρια να είναι ταχτοποιημένα. Χρησιμοποιείτε τους νιπτήρες και τις εγκαταστάσεις ατομικής καθαριότητας και υγιεινής Φροντίστε να μην υπάρχουν εμπόδια στους διάδρομους ή αντικείμενα στις σκάλες Για στερέωση των αντικειμένων χρησιμοποιείτε κατάλληλους σφιγκτήρες και όχι τα χέρια σας Μην ανεβαίνετε στους βραχίονες των περονοφόρων οχημάτων Διατηρείτε τα δάπεδα καθαρά, στεγνά και ομαλά και φοράτε τα κατάλληλα υποδήματα. ΜΠΟΝΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 25

2.1.3 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Η νομοθεσία περιλαμβάνει αναφορές σχετικά με την αναγκαιότητα συντήρησης του εξοπλισμού για την Υ.Α.Ε. Το άρθ. 31 του Ν. 3850/2010 αναφέρεται στις υποχρεώσεις των εργοδοτών για τη συντήρηση εγκαταστάσεων και εξοπλισμού καθώς και τις καταχωρήσεις των συντηρήσεων σε ειδικό βιβλίο. Σχετικές αναφορές υπάρχουν, επίσης, σε ειδικές διατάξεις που αφορούν στη συντήρηση εξοπλισμού εργασίας, μέσων πυροπροστασίας, μέσων ατομικής προστασίας (Μ.Α.Π.), Υ.Α.Ε. στα τεχνικά έργα, εργασίες συγκολλήσεων, ναυπηγοεπισκευαστικές εργασίες, εργασίες σε συνεργεία αυτοκινήτων κ.λπ. Οι ειδικές πτυχές που αφορούν στην εκτέλεση των εργασιών συντήρησης ποικίλλουν μεταξύ των διαφόρων κλάδων οικονομικής δραστηριότητας. Σε κάθε περίπτωση, όπως για κάθε εργασία και δραστηριότητα, έτσι και για τις εργασίες συντήρησης, θα πρέπει να πραγματοποιείται εκτίμηση των κινδύνων για την Υ.Α.Ε. και να λαμβάνονται τα απαραίτητα τεχνικά και οργανωτικά μέτρα πρόληψης. Η συμμετοχή των εργαζομένων είναι αναγκαία σε αυτή τη διαδικασία. Θα πρέπει να εξετάζονται όλοι οι παράγοντες κινδύνου (ποιοτικός και ποσοτικός προσδιορισμός φυσικών χημικών βιολογικών παραγόντων, στοχευμένος ιατρικός έλεγχος στους εργαζόμενους, κίνδυνοι ατυχημάτων από κτηριακές δομές, πυρκαγιά έκρηξη, πτώσεις, μηχανήματα κ.λπ., εργονομικοί ψυχοκοινωνικοί παράγοντες) και να ελέγχεται η τήρηση των μέτρων πρόληψης. Στο πλαίσιο της διαχείρισης της Υ.Α.Ε. κατά τις εργασίες συντήρησης, θα πρέπει να περιλαμβάνονται ενδεικτικά: - Έγκαιρος προγραμματισμός των εργασιών Εκτίμηση κινδύνων για την Υ.Α.Ε. Οργάνωση της ασφάλειας του χώρου. Σε αυτό το πλαίσιο περιλαμβάνεται η τήρηση του προγράμματος προληπτικής συντήρησης εξοπλισμού και εγκαταστάσεων σύμφωνα με τις προδιαγραφές του κατασκευαστή και τη διεθνή επιστημονική εμπειρία και πρακτική, η ΜΠΟΝΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 26

συλλογή πληροφοριών, η διασφάλιση επαρκούς αριθμού εργαζομένων και απαιτούμενων ικανοτήτων αυτών που εκτελούν εργασίες (ειδικευμένο προσωπικό και κατάλληλη εκπαίδευση), ο σαφής καθορισμός αρμοδιοτήτων, η καθιέρωση συγκεκριμένων διαδικασιών και ο καθορισμός ασφαλών συστημάτων εργασίας (π.χ. άδειες εργασίας, σύστημα log-out/tag-out, συστήματα διακοπής κ.λπ.) και η πιστή εφαρμογή τους από όλους τους εμπλεκόμενους κ.λπ. Όπως αναφέρθηκε, η εκτίμηση των κινδύνων για την Υ.Α.Ε. θα πρέπει να περιλαμβάνει το σύνολο των εργασιών που θα πραγματοποιηθούν και το σύνολο των εργαζομένων συμπεριλαμβανομένου του εργολαβικού προσωπικού. Η οργάνωση της ασφάλειας του χώρου περιλαμβάνει πλευρές όπως η διακοπή τροφοδοσίας, η σήμανση, η ασφαλής λειτουργία των μηχανημάτων, η απομάκρυνση των ατόμων που δεν συμμετέχουν στις εργασίες συντήρησης, η επικοινωνία μεταξύ τμημάτων, το σχέδιο έκτακτης ανάγκης (διάσωση διαφυγή πρώτες βοήθειες) κ.ά. Θα πρέπει ενδεικτικά να διασφαλίζονται τα ακόλουθα: - Η συντήρηση να γίνεται με τον εξοπλισμό εκτός λειτουργίας και αν είναι δυνατόν αποσυνδεμένο από κάθε πηγή ενέργειας. Όταν αυτό δεν είναι τεχνικά δυνατόν, θα πρέπει οι εργασίες να γίνονται με ιδιαίτερη προσοχή και να υπάρχουν κατάλληλες διατάξεις ασφαλείας (π.χ. βηματικό σύστημα ενεργοποίησης απενεργοποίησης). - Να απομονώνονται ηλεκτρικές και λοιπές παροχές. Να απομονώνονται εξαρτήματα και σωλήνες με ατμό, υγρά ή αέρια υπό πίεση ώστε να μη θίγονται και να μην μπορούν να προκαλέσουν ατύχημα. Το σύστημα πρέπει να είναι αποπιεσμένο και οι βαλβίδες ασφαλείας κλειστές. - Να στηρίζονται εξαρτήματα του εξοπλισμού που μπορεί να πέσουν κατά τις εργασίες συντήρησης προκαλώντας ατυχήματα. Να αφήνονται κινητά μέρη να σταματήσουν πλήρως, προτού αρχίσει οποιαδήποτε εργασία συντήρησης στον εξοπλισμό. ΜΠΟΝΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 27

- Να αφήνονται ζεστά εξαρτήματα να κρυώσουν και κρύα εξαρτήματα να ανεβάσουν τη θερμοκρασία τους σε επίπεδα περιβάλλοντος, ώστε να αποφευχθούν θερμά ή ψυχρά εγκαύματα από την επαφή εργαζομένου με αυτά. - Ο κινητήρας κινητού εξοπλισμού να είναι σβηστός, το κιβώτιο να είναι στο νεκρό, με φρένο και οι τροχοί μπλοκαρισμένοι με εξωτερικό μέσο, εάν χρειάζεται. - Να καθαρίζονται σχολαστικά δοχεία που περιέχουν εύφλεκτα υλικά, ειδικά πριν από εργασίες εν θερμό (ακόμη και μικρές ποσότητες μπορεί να αναφλεγούν από μία λάμπα ή φακό κατά τη συντήρηση). - Όταν η συντήρηση γίνεται σε ύψος να λαμβάνονται ασφαλή μέσα πρόσβασης ανάλογα με τη φύση, τη διάρκεια και τη συχνότητα των εργασιών. - Χρήση του κατάλληλου εξοπλισμού, συμπεριλαμβανομένων των μέσων ατομικής προστασίας. Οι εργοδότες οφείλουν να μεριμνούν ώστε να υπάρχει το κατάλληλο εργαλείο και ο κατάλληλος εξοπλισμός για κάθε συγκεκριμένη εργασία (και να συνοδεύονται από οδηγίες χρήσης, εάν απαιτείται), να είναι σε καλή κατάσταση, να είναι κατάλληλα για το συγκεκριμένο εργασιακό περιβάλλον (π.χ. εξοπλισμός και εργαλεία αντιεκρηκτικού τύπου σε εύφλεκτα περιβάλλοντα), να είναι εργονομικά σχεδιασμένα. Αντίστοιχα, πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη, για εξοπλισμό διάσωσης για τις έκτακτες καταστάσεις κινδύνου. Όλα τα Μ.Α.Π. πρέπει: να είναι κατάλληλα για την αντιμετώπιση των κινδύνων για τους οποίους προορίζονται και να μη δημιουργούν πρόσθετους, να είναι κατάλληλα για τις συνθήκες που επικρατούν στο χώρο εργασίας, να ικανοποιούν τις εργονομικές απαιτήσεις και την κατάσταση της υγείας του εργαζομένου, να εφαρμόζουν σωστά στον εργαζόμενο μετά τις τυχόν απαραίτητες προσαρμογές. Για παράδειγμα, η σύσταση της ατμόσφαιρας πρέπει να παρακολουθείται συνεχώς κατά τη διάρκεια των εργασιών στον περιορισμένο χώρο (για ΜΠΟΝΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 28

έλλειψη οξυγόνου, εκρηκτική ατμόσφαιρα, τοξικές ουσίες) και η είσοδος σε χώρο με έλλειμμα οξυγόνου πρέπει να γίνεται μόνο με τη χρήση κάποιας εξωτερικής πηγής αναπνεύσιμου αέρα. - Εργασία σύμφωνα με τον προγραμματισμό και την εκτίμηση των κινδύνων Υ.Α.Ε. Διενέργεια τελικών ελέγχων. Η απλή ύπαρξη γενικών ή ακόμη και αναλυτικών γραπτών διαδικασιών και οδηγιών δεν διασφαλίζει την Υ.Α.Ε. Απαιτείται ουσιαστικός έλεγχος για την τήρησή τους στην πράξη, χωρίς αυτοσχεδιασμούς και παράκαμψη των αναγκαίων ανά περίπτωση διαδικασιών ασφαλείας και προστασίας της υγείας των εργαζομένων λόγω πίεσης χρόνου. Επίσης, θα πρέπει να έχει προβλεφθεί ασφαλής διαδικασία για την περίπτωση απρόοπτων γεγονότων που θα απαιτεί τη διακοπή των εργασιών και ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στον τελικό έλεγχο πριν την επανέναρξη των εργασιών. 2.2 ΚΑΘΕΤΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΜΟΝΑΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΒΙΟΝΤΗΖΕΛ Στη μονάδα από την οποία πάρθηκαν οι πληροφορίες, οι ελαιούχοι σπόροι που εισκομίζονται, αποθηκεύονται στα σιλό της εταιρείας ή στις αποθήκες της εταιρίας. Στη συνέχεια οδηγούνται στο σποροελαιουργείο της όπου παράγονται με σύνθλιψη το ακατέργαστο λάδι και η πίτα του ελαιούχου σπόρου που αποτελεί άριστη ζωοτροφή. Τα στάδια παραγωγής του σποροελαιουργείου περιλαμβάνουν το καθάρισμα του σπόρου, το σπάσιμο ή την πεπλάτυνση ανάλογα με το είδος του σπόρου, την προθέρμανση για την απομάκρυνση της υγρασίας, την σύνθλιψη σε πρέσες για την απομάκρυνση του λαδιού από το σπόρο, την κατακράτηση των φυτικών υπολειμμάτων από το λάδι που προκύπτει από τις πρέσες που επιτυγχάνεται με τη διέλευση του λαδιού από φίλτρα σε σειρά ελλατούμενου μεγέθους. Το λάδι αυτό που προκύπτει καλείται ακατέργαστο λάδι και αποτελεί την πρώτη ύλη της ραφιναρίας. ΜΠΟΝΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 29

Η πίτα που παράγεται από τις πρέσες οδηγείται για ψύξη και στη συνέχεια για αποθήκευση. Το ακατέργαστο λάδι στη συνέχεια οδηγείται στη ραφιναρία όπου απομακρύνονται τα ελεύθερα λιπαρά οξέα, η υγρασία καθώς και τα φυτικά υπολείμματα. Οι τρόποι παραγωγής του ημιραφιναρισμένου λαδιού είναι: α) ζεστό ραφινάρισμα. Πρώτη ύλη ακατέργαστο κραμβέλαιο, θέρμανση του λαδιού, προσθήκη φωσφορικού οξέος (H3PO4) για συσσωμάτωση των φυτικών υπολειμμάτων, προσθήκη καυστικού νατρίου (αλλιώς σόδας) (NaOH) για μετατροπή των λιπαρών οξέων σε σαπούνια, απομάκρυνση των σαπουνιών και φυτικών υπολειμμάτων σε φυγοκεντρωτές και τέλος ξήρανση του λαδιού σε στήλη υπό κενό. β) κρύο ραφινάρισμα. Πρώτη ύλη ακατέργαστο ηλιέλαιο, προσθήκη φωσφορικού οξέος, προσθήκη καυστικού νατρίου (αλλιώς σόδας) (NaOH), ωρίμανση σε χαμηλές θερμοκρασίες, φυγοκέντριση και τέλος ξήρανση. Το ημιραφιναρισμένο λάδι αποτελεί την πρώτη ύλη για την παραγωγή βιοντήζελ. Το βιοντήζελ είναι μεθυλεστέρες που παράγονται από το ημιραφιναρισμένο λάδι με την προσθήκη μεθανόλης (MeOH) παρουσία καταλύτη. Εκτός του βιοντήζελ, προϊόν της αντίδρασης είναι και η γλυκερίνη. Η μονάδα παραγωγής βιοντήζελ είναι εξοπλισμένη με τμήμα ανάκτησης και επεξεργασίας της περίσσειας μεθανόλης με σκοπό την επαναχρησιμοποίηση της περίσσειας καθώς και τμήμα εξευγενισμού της γλυκερίνης με σκοπό την παραγωγή γλυκερίνης. ΜΠΟΝΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 30

Εικόνα 2.0.1:Αεροφωτογραφία βιομηχανικής εγκατάστασης παραγωγής βιοντήζελ (Φυτοενέργεια Α.Ε.). ΜΠΟΝΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 31

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΤΟΜΕΩΝ 3.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κύριο έργο της συντήρησης είναι η οργάνωση και εκτέλεση όλων των εργασιών που απαιτούνται ώστε να εξασφαλίζονται: Η συνέχεια της λειτουργίας Η συνέχεια της οικονομικής λειτουργίας Η συνέχεια της οικονομικής λειτουργίας με το βέλτιστο αποτέλεσμα (optimum) Η συντήρηση πρέπει να περιλαμβάνει τις απαραίτητες ενέργειες και εργασίες που στοχεύουν: στη διατήρηση του υπάρχοντος εξοπλισμού σε άριστη κατάσταση και ετοιμότητα και στη βελτίωση του με ανασκευές ή προσθήκες, οι οποίες κοστίζουν πολύ λιγότερο από πιθανές αντικαταστάσεις. Για να καθοριστεί το αντικείμενο της υπηρεσίας συντήρησης, θα πρέπει να εξετάσουμε προηγούμενα ορισμένους παράγοντες. Οι κυριότεροι είναι: η επίδραση που έχει η διακοπή της λειτουργίας ενός στοιχείου, του μηχανολογικού εξοπλισμού, πάνω στην παραγωγή, το κόστος αντικατάστασης εξαρτήματος ή μηχανήματος, ο χρόνος που χρειάζεται να γίνει μια αντικατάσταση, η τεχνολογική απαξίωση, το κόστος διακοπής της λειτουργίας, ΜΠΟΝΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 32

οι επιπτώσεις στην ποιότητα και την ποσότητα των παραγομένων προϊόντων, η αξία των ανταλλακτικών και η επίδραση πάνω σε άλλες λειτουργικές διαδικασίες. Προϋπόθεση της λειτουργίας της συντήρησης είναι η ύπαρξη συγκεκριμένου προγράμματος. Κάθε σύστημα περιλαμβάνει ένα κύκλο ενεργειών, με ορισμένα βασικά δεδομένα που απεικονίζουν τις ανάγκες συντήρησης του μηχανολογικού εξοπλισμού. Κύρια συστήματα συντήρησης είναι: η βελτιωτική. Σκοπός της είναι η μείωση ή η εξάλειψη των βλαβών που οφείλονται κύρια στις συνθήκες λειτουργίας. η προληπτική. Είναι πρόγραμμα συστηματικών ελέγχων λειτουργίας, εξαρτημάτων, συγκροτημάτων, η συστημάτων και με βάση αυτά, η εκπόνηση μελετών διάγνωσης, πρόβλεψης, πρόγνωσης και αποκατάστασης. Η επισκευαστική. Δεν αποτελεί σύστημα. Καταλαμβάνει όμως σε πολλές περιπτώσεις το μεγαλύτερο μέρος της συντήρησης. Επισκευές πάντοτε χρειάζονται, θα πρέπει όμως αυτές να είναι αποτέλεσμα ευρύτερου προγραμματισμού και όχι απλά επισκευές ζημιών και αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών απρογραμμάτιστα. Η προληπτική συντήρηση είναι το πρόγραμμα του συστηματικού ελέγχου και εξυπηρέτησης του παραγωγικού και μηχανολογικού εξοπλισμού. Οργανωτικά και λειτουργικά είναι ανεξάρτητη από τις οποιεσδήποτε διαδικασίες συντήρησης που ακολουθούνται στο εργοστάσιο. Τα απαραίτητα στοιχεία οργάνωσης της είναι: 1. Ύπαρξη διαδικασιών και ενεργειών όπως: Εντολές εργασιών επιθεώρησης, ρύθμισης, καθαρισμών, λίπανσης και μικροεπισκευών. ΜΠΟΝΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 33

Εντολές εργασιών επεμβάσεων, αντικαταστάσεων, γενικών επισκευών. 2. Ο υπό επιτήρηση εξοπλισμός, πρέπει να βρίσκεται στην καλλίτερη δυνατή κατάσταση. Σε μηχανήματα που συμβαίνουν συχνές βλάβες δεν έχει νόημα η εφαρμογή προγραμμάτων Π.Σ. 3. Ειδικευμένο προσωπικό. 4. Διαρκής Εκπαίδευση πάνω στις νέες μεθόδους και εξελίξεις. 5. Μέσα. Είναι γεγονός ότι η συμβολή των μέσων που διατίθενται είναι θεμελιώδης. Η υποστήριξη με μέσα, αυξάνει την ικανότητα αξιολόγησης και βοηθά στη λήψη αποφάσεων και τον προγραμματισμό των ενεργειών. Το πρόγραμμα της προληπτικής συντήρησης περιλαμβάνει: 1. Εργασίες ρουτίνας όπως έλεγχοι, ρυθμίσεις, λίπανση, καθαρισμοί, επιθεωρήσεις. Οι εργασίες αυτές εκτελούνται συνήθως κατά τη διάρκεια της λειτουργίας. Οι οδηγίες είναι καταγραμμένες σε ειδικές καταστάσεις. 2. Περιοδικές εργασίες όπως: Επιθεωρήσεις που μπορούν να γίνουν μόνο όταν τα μηχανήματα είναι σταματημένα. Αντικαταστάσεις εξαρτημάτων, τμημάτων η συγκροτημάτων. Αλλαγές λιπαντικών, καθαρισμοί δεξαμενών, κυκλωμάτων κ.λπ. Η συχνότητα αυτών των εργασιών εξαρτάται από τις οδηγίες των κατασκευαστών, τη χρήση των μηχανημάτων, το είδος και τον τρόπο παραγωγής κ.λπ. Επειδή πάντα απαιτούνται υλικά, ανταλλακτικά και ειδικά εργαλεία, χρειάζεται ιδιαίτερα προσεκτική προετοιμασία και σχεδιασμός. ΜΠΟΝΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 34