Η ΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΑΥΤΟΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α (1957-1999)

Ελληνικό Στατιστικό Ινστιτούτο Πρακτικά 17 ου Πανελληνίου Συνεδρίου Στατιστικής (2004), σελ. 407-414 Η ΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΑΥΤΟΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α (1957-1999) Σωτηρόπουλος Ι.-Μυγδάκος Ε. Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων-Τµήµα Οργάνωσης & ιαχείρισης Αγροτικών Εκµεταλλεύσεων ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η εισήγηση αυτή επιχειρεί να περιγράψει τη διατροφική αυτοκατανάλωση (: «Σύνολο απολαβών σε είδος» κατά την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, στις Έρευνες Οικογενειακών Προϋπολογισµών) κατά τη (µεταπολεµική) χρονική περίοδο 1957-1999 στην Ελλάδα. ιερευνά, κατ αρχήν, τη συµµετοχή της α) στη συνολική διατροφική κατανάλωση, β) στην αυτοκατανάλωση, και γ) περιγράφει στη συνέχεια την εξέλιξή της ανά κατηγορία: ηµητριακά-ψωµί, κρέας, ψάρια, έλαια-λίπη, γαλακτοκοµικά, λαχανικά, φρούτα, και ζάχαρη-ζαχαρώδη. Αναλύει, τέλος, δ) τη δοµή της διατροφικής αυτοκατανάλωσης i) στο εσωτερικό κάθε µιας από τις ανωτέρω κατηγορίες, και ii) ανά πηγή προέλευσης (ιδιοπαραγωγή, επιχείρηση, αντιπραγµατισµός, φιλανθρωπία, κ.ά.), στην προσπάθεια κατανόησης και ερµηνείας της διαµόρφωσής της. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αναλύοντας τη διατροφική αυτοκατανάλωση, ενδιαφέρον παρουσιάζουν [ως «πακέτα χαρακτηριστικών ιδιοτήτων», Lancaster (1966)] οι εξής τρεις κατευθύνσεις: α) Η πρώτη αφορά τις επί µέρους κατηγορίες, β) η δεύτερη τα είδη που απαρτίζουν αυτές τις κατηγορίες, και Έρευνες Οικογενειακών Προϋπολογισµών γ) η τρίτη τις πηγές διατροφικής αυτοκατανάλωσης, όπως καταγράφονται στις Ε.Ο.Π. της Ε.Σ.Υ.Ε.: α) Κατηγορίες: ηµητριακά, κρέας, ψάρια, έλαια-λίπη, γαλακτοκοµικά, λαχανικά, φρούτα, ζαχαρώδη. β) Είδη: ηµητριακά: Αλεύρι, ψωµί, βιοµηχανικά δηµητριακά. Κρέας: Μοσχάρι, αρνί-κατσίκι, χοιρινό, πουλερικά, παρασκευάσµατα, 407

κατεψυγµένο. Έλαια-λίπη: Ελαιόλαδο, βούτυρο. Γαλακτοκοµικά: Γάλα, τυρί, γιαούρτι. Λαχανικά: Νωπά και βιοµηχανικά λαχανικά, όσπρια. Φρούτα: Νωπά και βιοµηχανικά. γ) Πηγές: «Από δική του παραγωγή» «Από δική του επιχείρηση» «Από άλλες πηγές». ΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ/ ΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΑΥΤΟΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Η αυτοκατανάλωση απορροφά ποσοστό 15,7% του συνόλου της κατανάλωσης στην Ελλάδα, βάσει των στοιχείων της πιο πρόσφατης Ε.Ο.Π. (1998/1999). Φαίνεται πως το κυριότερο χαρακτηριστικό της αυτοκατανάλωσης στην Ελλάδα είναι οι µικρές διακυµάνσεις ανά Ε.Ο.Π., ενώ σχετικά υψηλότερα ποσοστά παρουσιάζει κατά την τελευταία δεκαετία (1990-2000). Πίνακας 1: Κατανάλωση και αυτοκατανάλωση στην Ελλάδα (1957-1999, σε ποσοστά %). Ε.Ο.Π.: 57/58 63/64 1974 81/82 87/88 93/94 98/99 Αγορές 86,3 67,9 86,1 87,4 86,7 83,7 84,3 Αυτοκατανάλωση 13,7 32,1 13,9 12,6 13,3 16,3 15,7 Σύνολο 100 100 100 100 100 100 100 Σηµείωση Πίνακα 1: Υπάρχει σοβαρό πρόβληµα συγκρισιµότητας µεταξύ των στοιχείων των δύο πρώτων Ε.Ο.Π. µε αυτά όλων των υπολοίπων: Η Ε.Ο.Π. 1957/58 διενεργήθηκε αποκλειστικά και µόνον στα αστικά νοικοκυριά (τα οποία παρουσιάζουν µικρότερα ποσοστά αυτοκατανάλωσης συγκριτικά µε τα αγροτικά νοικοκυριά), η Ε.Ο.Π. 1963/64 στα αγροτικά, και όλες οι υπόλοιπες Ε.Ο.Π. στο σύνολο των νοικοκυριών της χώρας. Πηγή στοιχείων: Ε.Σ.Υ.Ε., Ε.Ο.Π. 1957/58, 1963/64, 1974, 1981/82, 1987/88, 1993/94, 1998/99. Η αναλογία αγορές/αυτοκατανάλωση στη διατροφή δεν φαίνεται πως διαχρονικά γνωρίζει σηµαντικές διαφοροποιήσεις, παρουσιάζοντας ελαφρά πτωτικές τάσεις στα ποσοστά της αυτοκατανάλωσης, και µικρές διακυµάνσεις.πίνακας 2: ιατροφικές αγορές/διατροφική αυτοκατανάλωση (: 1957-1999, σε ποσοστά %). Ε.Ο.Π. 57/58 63/64 1974 81/82 87/88 93/94 98/99 Σύνολο αγορών 92,1 57,0 88,9 90,2 92,0 91,0 91,2 Σύνολο αυτοκατανάλωσης 7,9 43,0 11,1 9,8 8,0 9,0 8,8 Αγορές+Αυτοκατανάλωση 100 100 100 100 100 100 100 Πηγή στοιχείων: Ε.Σ.Υ.Ε., Ε.Ο.Π. 1957/58, 1963/64, 1974, 1981/82, 1987/88, 1993/94, 1998/99. 408

ύο είναι οι κύριες κατηγορίες αυτοκατανάλωσης που απορροφούν τα µεγαλύτερα ποσοστά: η κατοικία και η διατροφή. Στο σύνολο της αυτοκατανάλωσης τα ποσοστά της κατοικίας κυµαίνονται από 72,5% το 1957/58, έως 83,9% το 1998/99, και της διατροφής από 21,8% το 1957/58, στο 10,5% το 1998/99, απορροφώντας (κατοικία + διατροφή) το 94,3% το 1957/58, και το 94,4% το 1998/99. Το 1957/58 µε πολύ µικρότερα ποσοστά ακολουθούσαν τα λοιπά αγαθά (2,5%), η ένδυση (2,4%), και τα οινοπνευµατώδη ποτά (1,1%). Το 1998/99 τα ποσοστά και των οινοπνευµατωδών ποτών έχουν µειωθεί (0,7%), όπως και της ένδυσης (0,3%), ενώ σχετικά υψηλά είναι αυτά της κατηγορίας «ξενοδοχεία, καφενεία, εστιατόρια» µε 2,6%, και λιγότερο αυτά των µεταφορών (0,7%), των διαρκών αγαθών (0,4%), και της εκπαίδευσης (0,3%). Η πτωτική πορεία που παρατηρείται στη συµµετοχή της διατροφικής αυτοκατανάλωσης στο σύνολο της αυτοκατανάλωσης, καταγράφεται και στην κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών. Το 1957/58 η διατροφή απορροφούσε το 40,6% (: διατροφή) 5% (: έξοδα εκτός οικίας) = 35,6% των καταναλωτικών δαπανών της Ελληνικής οικογένειας, αλλά το 1998/99 (µε σταθερά µειούµενα ανά Ε.Ο.Π. ποσοστά) το 16,4%. Οι ίδιες τάσεις παρατηρούνται στα οινοπνευµατώδη ποτά (4,8% το 1957/58, 1,0% το 1998/99), και λιγότερο στην ένδυση (12,8%-9,3%). Αντίθετα στην κατοικία δεν παρατηρούνται σηµαντικές ανακατατάξεις στο διάστηµα αυτής της 40ετίας: Από 11,7% σε 10,1%, όπως και στην εκπαίδευση (1,9%-2,8%). Οι µεγαλύτερες ανακατατάξεις παρατηρούνται στα έξοδα εκτός οικίας (5%-9,4%, και ειδικότερα ως ποσοστό δαπανών διατροφής 12,3%-33,7%), στις µεταφορές (4,9%- 12,2%), και στα διαρκή αγαθά (3,3%-8,1%). ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΑΥΤΟΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ Στην αυτοκατανάλωση «από δική του παραγωγή», κατ αρχάς, τα κύρια συµπεράσµατα έχουν να κάνουν µε τα αυξηµένα ποσοστά ελαίων και λαχανικών, τα αρχικά αυξηµένα αλλά φθίνοντα γαλακτοκοµικών και δηµητριακών, τα αυξανόµενα, µε την πάροδο των ετών, κρέατος και ψαριών, και τα µικρά ποσοστά, και µειούµενα διαχρονικά, φρούτων (βλ. πίνακα 3). Είναι ενδεικτική η εξελικτική πορεία του κρέατος, όπου γνωρίζει τριπλασιασµό ποσοστών µέχρι τη δεκαετία 80, αλλά σταθεροποίηση µε διακυµάνσεις µετά τις αρχές της δεκαετίας 1980-1990. Αντίθετα, τα δηµητριακά 409

(παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφική καθηµερινότητα) φθίνουν ραγδαία µέχρι την ίδια δεκαετία, για να σταθεροποιηθούν µε (έντονες) διακυµάνσεις τις επόµενες δύο (1980-1999) δεκαετίες. Κατά την ίδια δεκαετία (1980-1990) αρχίζει και η διαφοροποίηση στην αυτοκατανάλωση ελαίων-λιπών και ψαριών, µε µεγάλη αύξηση ποσοστών (διπλασιασµός έως την Ε.Ο.Π. 1998/99), και µικρή µείωση διαχρονικά των ποσοστών φρούτων µετά από µικρές διακυµάνσεις. Πίνακας 3: ιαχρονική εξέλιξη των διαφορετικών κατηγοριών διατροφικής αυτοκατανάλωσης: 1957-1999, («από δική του παραγωγή», σε ποσοστά %). Ε.Ο.Π. 57/58 63/64 1974 81/82 87/88 93/94 98/99 ιατροφική αυτοκατανάλωση: 100 100 100 100 100 100 100 Αλεύρι, ψωµί, δηµητριακά κλπ. 15,2 27,3 6,2 3,8 4,8 3,9 2,0 Κρέας* 9,1 9,3 18,6 26,0 20,0 22,4 20,7 Ψάρια 0,8 1,2 1,2 1,7 2,2 3,0 Έλαια και λίπη 20,7 13,9 26,3 19,7 29,3 31,8 43,7 Γαλακτοκοµικά προϊόντα & αυγά 31,3 25,6 26,9 26,9 19,7 17,0 10,3 Όσπρια πατάτες & λαχανικά 14,1 13,0 14,5 16,2 16,4 17,4 15,3 Φρούτα 5,6 5,9 6,0 7,5 4,5 3,9 Ζάχαρη 3,0 Λοιπά τρόφιµα 7,0 4,4 0,2 0,6 0,8 1,0 *Στην Ε.Ο.Π. 1957/58 συµπεριλαµβάνονται και τα ψάρια. Πηγή στοιχείων: Ε.Σ.Υ.Ε., Ε.Ο.Π. 1957/58, 1963/64, 1974, 1981/82, 1987/88, 1993/94, 1998/99. Εκ πρώτης όψεως φαίνεται πως και στην αυτοκατανάλωση ισχύει η διαπίστωση που ισχύει και για την διατροφική κατανάλωση: Ραγδαία υποχώρηση των παραδοσιακών Μεσογειακών «αγροτικής προέλευσης» προτύπων [βλ. και Renaud (1996), Malassis (1986), Τριχοπούλου (1993)], εµφάνιση των νέων διεθνοποιηµένωνβιοµηχανικών (β & γ γενούς τοµέα) προτύπων, και πλήρης επικράτησή τους ειδικότερα µετά τη δεκαετία 1970-1980. Πληρέστερη, όµως, εικόνα µπορεί να προκύψει µε την ανάλυση στο εσωτερικό κάθε κατηγορίας, αλλά και µε την αντίστοιχη ανάλυση των στοιχείων αυτοκατανάλωσης «από δική του επιχείρηση» (ενδεικτικό βιοµηχανοποίησης στην διατροφική αυτοκατανάλωση), και «από άλλες πηγές». ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΩΝ ΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΑΥΤΟΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ Στο εσωτερικό, κατ αρχάς, της κατηγορίας των δηµητριακών διαπιστώνεται 410

Πίνακας 4: Βασικά είδη διατροφικής αυτοκατανάλωσης (: 1963-1999, «από δική του παραγωγή», σε ποσοστά %). E.O.Π.: 63/64*1974 81/82 87/88 93/94 98/99 Αλεύρι, ψωµί, δηµητριακά κλπ. 100 100 100 100 100 100 Ψωµί 90,7 50,9 47,5 Αλεύρι 4,1 17,3 14,4 ηµητριακά, ζυµαρικά, κ.ά. 5,1 32,4 38,1 Κρέας 100 98,4 96,8 100 100 100 Αρνί, κατσίκι, νωπά** 22,8 19,0 50,4 36,6 41,0 49,2 Πρόβατο, γίδα, νωπά 19,0 2,4 10,5 3,7 3,5 Χοιρινό νωπό 4,8 5,8 7,4 2,4 5,7 Πουλερικά νωπά 52,4 38,1 23,6 31,9 31,5 30,9 Μοσχάρι νωπό 3,5 2,6 2,4 Βοδινό νωπό 0,2 4,9 0,4 Λοιπά είδη κρέατος *** νωπά 24,8 17,5 14,6 8,7 13,5 7,4 Παρασκευάσµατα από κρέας 1,1 0,5 0,5 Κατεψυγµένο 0,2 Έλαια και λίπη Ελαιόλαδο 76,3 93,3 95,1 92,7 99,5 99,8 Γαλακτοκοµικά & αυγά 100 100 98,7 100 100 100 Γάλα νωπό 27,5 34,1 27,4 26,2 28,7 22,4 Γιαούρτι 10,7 2,2 2,7 2,7 Τυρί 35,6 27,5 38,5 33,1 43,0 44,5 Αυγά 26,2 39,5 32,8 38,5 25,8 30,4 Λαχανικά 100 100 100 100 100 100 Όσπρια 12,6 8,2 4,3 3,6 1,3 1,7 Πατάτες 11,0 10,2 12,3 7,6 8,8 7,2 Λαχανικά νωπά 76,3 81,6 83,4 88,1 74,6 72,4 Λαχαν. συντηρηµένα & τοµατοπολτός 0,7 3,2 5,4 Ελιές 12,2 13,4 Φρούτα 100 100 100 100 100 100 Φρούτα νωπά 65,0 57,5 67,5 43,8 45,8 Εσπεριδοειδή 25,0 34,5 26,1 38,8 40,4 Ξηρά φρούτα & ξηροί καρποί 10,0 8,0 6,4 11,4 13,8 Κονσέρβες, κοµπόστες 6,0 *Η Ε.Ο.Π. 1957/58 δεν περιείχε αναλυτικά στοιχεία. **Στην Ε.Ο.Π. 1963/64 συµπεριλαµβάνονταν όλα τα νωπά είδη πλην πουλερικών. ***Στις Ε.Ο.Π. 1963/64 & 1974: «Λοιπά είδη κρέατος», σε όλες τις επόµενες Ε.Ο.Π.: «Λοιπά είδη κρέατος νωπά» Πηγή στοιχείων: Ε.Σ.Υ.Ε., Ε.Ο.Π. 1963/64, 1974, 1981/82, 1987/88, 1993/94, 1998/99. σηµαντική υποχώρηση του παραδοσιακού είδους που ανέκαθεν συγκροτούσε σχεδόν αποκλειστικά την κατηγορία, δηλαδή του ψωµιού, και µεγάλη αύξηση των βιοµηχανικών δηµητριακών. Στην κατηγορία του κρέατος παρατηρείται επίσης εµφάνιση των βιοµηχανικών ειδών (παρασκευάσµατα και κατεψυγµένα), όπως εξ άλλου συµβαίνει και στην κατανάλωση, αλλά αύξηση των παραδοσιακών ειδών αρνί 411

και κατσίκι. Αντίθετα, µειώνονται όλα τα άλλα νωπά, και ειδικότερα µε µεγαλύτερη ταχύτητα αυτά των προβάτου-γίδας, και πουλερικών (παραδοσιακές επίσης διατροφικές συµπεριφορές στην αυτοκατανάλωση). Αυτό συµβαίνει και µε το νωπό γάλα και το γιαούρτι, όχι όµως και µε το τυρί («φέτα») που κατά την τελευταία δεκαετία (1990-2000) αυξάνεται. Στα λαχανικά οι σηµαντικότερες εξελίξεις αφορούν την ελαχιστοποίηση της αυτοκατανάλωσης των (παραδοσιακών) οσπρίων (φασόλια, φακές), και την εµφάνιση (δεκαετία 80) και αύξηση κατανάλωσης των βιοµηχανικών λαχανικών. Βιοµηχανικά φρούτα εµφανίζονται και στην κατηγορία των φρούτων, όπου και τα παραδοσιακά βιοµηχανικά της κατηγορίας µετά από µια καθοδική πορεία µέχρι τη δεκαετία 80, αυξάνουν την κατανάλωσή τους κατά την τελευταία δεκαετία, όπου όµως έχουν αλλάξει και τα χαρακτηριστικά τους διεθνοποιούµενα. Η µείωση, τέλος, των νωπών φρούτων φαίνεται πως απορροφήθηκε από την αύξηση των εσπεριδοειδών, των οποίων και η παραγωγή παρουσιάζει σηµαντική αύξηση µεταπολεµικά. ΠΗΓΕΣ ΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΑΥΤΟΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ Το συντριπτικά µεγαλύτερο µέρος της διατροφικής αυτοκατανάλωσης προέρχεται «από ίδια παραγωγή». Αυτό το ποσοστό, µε την πάροδο του χρόνου, µειώνεται προς όφελος των άλλων (βιοµηχανικής φύσεως) κατηγοριών. Η αύξουσα βιοµηχανοποίηση των διατροφικών προτύπων αυτοκατανάλωσης τονίζεται και από τα αυξηµένα ποσοστά των «από άλλες πηγές» µετά το 1987/88, τα οποία µε την πάροδο του χρόνου αυξάνονται. Στις 2 τελευταίες Ε.Ο.Π. (κυρίως στην Ε.Ο.Π. 1998/99) υπάρχουν ανακατατάξεις µεταξύ των κατηγοριών (βιοµηχανικών προϊόντων, όπως και στα στοιχεία για τη διατροφική κατανάλωση, βλ. και Ι.Σωτηρόπουλος 2003, κεφ. 2. & 3.), πράγµα που τονίζει, πολύ Πίνακας 5: Αναλογίες διατροφικής αυτοκατανάλωσης ανά πηγή προέλευσης (1957-1999, σε ποσοστά %). Ε.Ο.Π.: 57/58 63/64 1974 81/82 87/88 93/94 98/99 Από ίδια παραγωγή 66,4* 44,6 79,0 76,9 75,2 55,2 63,5 Από ίδια επιχείρηση 0,4 15,4 13,3 17,0 16,3 5,3 Από άλλες πηγές 33,6 55,0 5,6 9,8 7,8 28,5 31,2 Σύνολο απολαβών σε είδος 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 * Στην Ε.Ο.Π. 1957/58: «Ληφθέντα εκ του ιδίου αγροκτήµατος ή επιχειρήσεως». Πηγή στοιχείων: Ε.Σ.Υ.Ε., Ε.Ο.Π. 1957/58, 1963/64, 1974, 1981/82, 1987/88, 1993/94, 1998/99. 412

περισσότερο, την προϊούσα βιοµηχανοποίηση των προτύπων διατροφικής αυτοκατανάλωσης. Στην κατηγορία «από άλλες πηγές» δεν υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία πλην της τελευταίας Ε.Ο.Π., και στην κατηγορία «από δική του επιχείρηση» πριν από αυτή του 1981/82. Αυτό είναι ενδεικτικό της µικρής σηµασίας που είχαν τότε, δηλαδή της περιορισµένης, ουσιαστικά, βιοµηχανοποίησης των διατροφικών προτύπων µέχρι τη δεκαετία 80. Πίνακας 6: ιαχρονική εξέλιξη των διαφορετικών κατηγοριών διατροφικής αυτοκατανάλωσης: 1981-1999, («από δική του επιχείρηση», σε ποσοστά %). Ε.Ο.Π. 81/82 87/88 93/94 98/99 ιατροφική αυτοκατανάλωση: 100,0 94,6 100,0 100,0 Αλεύρι, ψωµί, δηµητριακά κλπ. 6,0 6,7 6,6 20,8 Κρέας 25,6 12,7 14,9 17,1 Ψάρια 3,2 2,1 2,1 5,4 Έλαια και λίπη 5,2 3,7 2,6 4,9 Γαλακτοκοµικά προϊόντα & αυγά 10,8 11,6 9,2 26,4 Όσπρια πατάτες & λαχανικά 7,6 6,0 4,2 9,9 Φρούτα 3,2 6,2 2,0 5,4 Ζάχαρη 4,8 6,7 3,1 9,5 Λοιπά τρόφιµα 33,6 38,9 55,3 0,6 Πηγή στοιχείων: Ε.Σ.Υ.Ε., Ε.Ο.Π. 1981/82, 1987/88, 1993/94, 1998/99. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Τα χαρακτηριστικά της αυτοκατανάλωσης αναδεικνύουν την προοδευτική παρακµή των παραδοσιακών διατροφικών Μεσογειακών προτύπων: α) Η διατροφική αυτοκατανάλωση µειώνεται προς όφελος της εν γένει καταναλωτικής (στέγαση, έξοδα εκτός οικίας), β) οι παραδοσιακές αυτοκαταναλώσεις τροφίµων (δηµητριακά, όσπρια, λαχανικά και φρούτα νωπά) επίσης µειώνονται, ενώ κρέατος-ψαριών αυξάνονται. γ) Η αύξηση, ειδικότερα, των βιοµηχανικών προϊόντων και η ανακατανοµή ανά πηγή προέλευσης (προς τις βιοµηχανικής φύσεως πηγές) κατευθύνει την έρευνα στην προϊούσα βιοµηχανοποίηση των διατροφικών προτύπων αυτοκατανάλωσης. Παρά ταύτα ορισµένες παραδοσιακές καταναλώσεις (ελαιόλαδο, τυρί «φέτα», αρνίσιο κρέας) αυξάνουν τη συµµετοχή τους στις κατηγορίες τους, τονίζοντας εναποµένουσες παραδοσιακές ιδιαιτερότητες των σύγχρονων Ελληνικών διατροφικών προτύπων. Αυτές οι ιδιαιτερότητες, η σχέση αυτοκατανάλωσης µε 413

ιδιοπαραγωγή και «άλλες πηγές» προέλευσης, η αυτοκατανάλωση των επί µέρους κοινωνικο-οικονοµικών οµάδων του πληθυσµού, και η ερµηνεία της εξέλιξης της αυτοκατανάλωσης, αποτελούν λογικά τα επόµενα αντικείµενα περαιτέρω έρευνας. ABSTRACT The alimentary autoconsumption in Greece, at (postwar) period 1957-1999, is decreased to profit of autoconsumption for the «housing, water, electricity, gas and other fuels», for the «food away from home», and for other industrial goods. At the same time period, and with the byway of years, the alimentary autoconsumption in Greece loses her traditional «Mediterranean» attributes, acquiring new, industrial and international, characteristics. ΑΝΑΦΟΡΕΣ Lancaster K. (1966): «A new approach to consumer theory», «Journal of political economy», n o 74. Malassis, L. (1986): «Economie agroalimentaire», Tome III, ed. Cujas, Paris. Renaud, S. (1996): «Η µεσογειακή διατροφή», εκδ. Π. Τραυλός-Ε. Κωσταράκη, Αθήνα. Σωτηρόπουλος, Ι. (2003). «Μελέτη και ανάλυση της διατροφικής κατανάλωσης στην Ελλάδα τη µεταπολεµική περίοδο (1950-1999)». ιδακτορική διατριβή, Τµήµα Οικονοµικών Επιστηµών του Πανεπιστηµίου Πατρών. Τριχοπούλου, Α.(1993): «Πίνακες συνθέσεως τροφίµων και Ελληνικών φαγητών», Αθήνα. 414