Informationsmaterialien zu den Themen Arbeitslosengeld II (ALG II) / Sozialgeld

Informationsmaterialien zu den Themen Arbeitslosengeld II (ALG II) / Sozialgeld 30.06.2013 Ενημερωτικό υλικό για τα θέματα Επίδομα Ανεργίας ΙΙ (ALG II) / Κοινωνικό Επίδομα 30.06.2013

Inhaltsverzeichnis Το φυλλάδιο δημιουργήθηκε στα πλαίσια του έργου «Ανάπτυξη οργάνωσης και ποιότητας για το διαπολιτισμικό άνοιγμα των κοινωνικών υπηρεσιών» (DWBO), www.eui-dwbo.de, σε συνεργασία με το «Κεντρικό συμβουλευτικό γραφείο ατόμων με στεγαστικά προβλήματα» (Ιεραποστολή της Πόλης του Βερολίνου Κοινωνικές Υπηρεσίες, μη κερδοσκοπική ΕΠΕ / Σύλλογος Κάριτας για την Αρχιεπισκοπή του Βερολίνου, εγγεγραμμένο σωματείο), www.wohnungslos-berlin.de Συντάκτριες Regina Thiele, Angela Prodan Μετάφραση sprachservice.de, Rathenaustraße 182 b, 22337 Hamburg Στοιχεία έκδοσης Εκδότης: Διακονικό Έργο Berlin-Brandenburg-schlesische Oberlausitz, εγγεγραμμένο σωματείο (DWBO), www.diakonie-portal.de Σύνταξη: Bea Schramm, συντονίστρια έργου «Ανάπτυξη οργάνωσης και ποιότητας για το διαπολιτισμικό άνοιγμα των κοινωνικών υπηρεσιών» (DWBO), schramm.b@dwbo.de Νομική επεξεργασία: Annelie Jaschinski, δικηγόρος, Βερολίνο Layout: sv@hochform-design.de Φωτογραφίες: Rolf van Melis/PIXELIO Uwe Steinbrich/PIXELIO Buntschatten/PIXELIO Jerzy Sawluk/PIXELIO Sigrid Romann/PIXELIO Meltis/PIXELIO Thorben Wengert/PIXELIO Bea Schramm 30.06.2013 Μπορείτε να κατεβάσετε το φυλλάδιο αυτό ως αρχείο pdf από την ιστοσελίδα www.eui-dwbo.de Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο του κρατιδίου του Βερολίνου.

Informationsmaterialien zu den Themen Arbeitslosengeld II (ALG II) / Sozialgeld 30.06.2013 Ενημερωτικό υλικό για τα θέματα Επίδομα Ανεργίας ΙΙ (ALG II) / Κοινωνικό Επίδομα 30.06.2013

Inhaltsverzeichnis 1 Grundsätzliches 2 Wer hat Anspruch auf die Grundsicherung für Arbeitssuchende? 2.1 Die fünf allgemeinen Leistungsvoraussetzungen 2.1.1 Alter 2.1.2 Erwerbsfähigkeit 2.1.3 Hilfebedürftigkeit 2.1.4 Gewöhnlicher Aufenthalt in Deutschland 2.1.5 Erreichbarkeit 2.2 Wer ist von Leistungen ausgeschlossen? 2.3 Zur Leistungserbringung bei Ausländern 2.3.1 Allgemeines zum Leistungsanspruch 2.3.2 Ist der Bezug von Leistungen der Grundsicherung schädlich für die Aufenthaltserlaubnis? 2.4 Zur Leistungserbringung bei Auszubildenden, Schülern und Studierenden 3 Bedarfs-/Haushalts- oder Wohngemeinschaft? 3.1 Die Bedarfsgemeinschaft 3.2 Die Haushaltsgemeinschaft 3.3 Die Wohngemeinschaft 4 Leistungen zur Sicherung des Lebensunterhalts 4.1 Der Regelbedarf 4.2 Mehrbedarfe 4.3 Bedarfe für Unterkunft und Heizung 4.4 Einmalige Bedarfe, die als Zuschuss gewährt werden 4.5 Darlehen bei unabweisbarem Bedarf 5 Bedarfe für Bildung und Teilhabe 6 Einschub: Zur Leistung Kinderzuschlag 7 Einkommensberücksichtigung 8 Vermögensberücksichtigung 9 Fördern von Arbeit und Fordern 9.1 Zur Zumutbarkeit 9.2 Leistungen zur Eingliederung in Arbeit 10 Sanktionen Kürzung oder Streichung von Leistungen 10.1 Sanktionen wegen Pflichtverletzungen bzw. Meldeversäumnissen 10.2 Sanktionen wegen Verletzung allgemeiner Mitwirkungspflichten 8 8 10 10 10 12 12 12 16 16 16 20 22 24 25 28 30 30 32 34 40 46 48 50 52 52 60 64 64 66 70 70 72 Anhang: I Adressen von Beratungsstellen in Berlin und wo Sie weitere nützliche Informationen erhalten können II Abkürzungsverzeichnis 76 76 77

Περιεχόμενα 1 Βασικά στοιχεία 2 Ποιοί είναι οι δικαιούχοι της βασικής κάλυψης για άτομα που αναζητούν εργασία; ( 7, 7a, 8, 9 SGB II) 2.1 Οι πέντε γενικές προϋποθέσεις λήψης παροχών 2.1.1 Ηλικία ( 7 παρ. 1 νούμ. 1 σε σχέση με το άρθρο 7a SGB II) 2.1.2 Ικανότητα για άσκηση εργασίας ( 8 SGB II) 2.1.3 Ανάγκη για βοήθεια ( 9 SGB II) 2.1.4 Συνήθης διαμονή στην Γερμανία ( 7 παρ. 1 νουμ. 4 SGB II) 2.1.5 Διαθεσιμότητα ( 7 παρ. 4a SGB II) 2.2 Ποιος αποκλείεται από τις παροχές; ( 7 παρ. 4 SGB II) 2.3 Σχετικά με την παροχή βοηθημάτων σε αλλοδαπούς ( 7 παρ. 1 πρόταση 2-4) 2.3.1 Γενικά στοιχεία σχετικά με το δικαίωμα λήψης παροχών 2.3.2 Μπορεί η λήψη παροχών της βασικής κάλυψης να βλάψει την άδεια παραμονής; 2.4 Σχετικά με την παροχή βοηθημάτων σε μαθητευόμενους, μαθητές και φοιτητές, οι οποίοι λαμβάνουν το επίδομα επαγγελματικής εκπαίδευσης (BAB) ή επίδομα σπουδών BΑfög ( 7 παρ. 5 και 6 όπως και 27 SGB II) 3 Κοινότητα κατ ανάγκη, κοινότητα νοικοκυριού ή συγκατοίκηση; 3.1 Η κοινότητα κατ ανάγκη ( 7 παρ. 3, 3a SGB II) 3.2 Η κοινότητα ενός νοικοκυριού ( 9 παρ. 5 SGB II) 3.3 Συγκατοίκηση 4 Παροχές για την εξασφάλιση των δαπανών διαβίωσης 4.1 Βασικές ανάγκες ( 20, 23, 77 παρ. 4 SGB II) 4.2 Πρόσθετες ανάγκες ( 21 SGB II) 4.3 Δαπάνες διαμονής και θέρμανσης ( 22, 22a, 22b SGB II) 4.4 Εφάπαξ ανάγκες, που παρέχονται ως επίδομα ( 24 παρ. 3 SGB II) 4.5 Δάνειο για αναντίρρητη ανάγκη ( 24 παρ. 1 SGB II) 5 Εκπαιδευτικές ανάγκες και ανάγκες για τη συμμετοχή στην κοινωνική ζωή ( 28 SGB II) 6 Παρένθεση: Σχετικά με την παροχή «επίδομα τέκνων χαμηλόμισθων οικογενειών ( 6a BKGG) 7 Σχετικά με τον συνυπολογισμό του εισοδήματος ( 11, 11a, 11b SGB II και Alg II-V) 8 Σχετικά με τον συνυπολογισμό της περιουσίας ( 12 SGB II, Alg II-V) 9 Ενίσχυση εργασίας και απαίτηση 9.1 Σχετικά με την ευλογοφάνεια ( 10 SGB II) 9.2 Παροχές για την ένταξη στην αγορά εργασίας ( 14 και έπειτα SGB II) 10 Κυρώσεις Περικοπές ή διαγραφή των παροχών 10.1 Κυρώσεις λόγω μη τήρησης καθηκόντων ή παράλειψης παρουσίας ( 31, 31a, 31b, 32 SGB II) 10.2 Κυρώσεις εξαιτίας παράβασης γενικών καθηκόντων συνεργασίας Appendix: I Διευθύνσεις συμβουλευτικών κέντρων στο Βερολίνο και περαιτέρω πληροφορίες II Συντομογραφίες 9 9 11 11 11 13 13 13 17 17 17 21 23 25 26 29 31 31 33 35 41 47 49 51 53 53 52 61 65 65 67 71 71 73 77 77 78

8 1. Grundsätzliches Am Anfang einige grundsätzliche Anmerkungen und Empfehlungen, die Sie unbedingt beachten sollten: Die gesetzliche Grundlage für die Grundsicherung für Arbeitssuchende ist das Sozialgesetzbuch Zweites Buch SGB II. Darum wird im Folgenden von SGB II-Leistungen gesprochen. Die Leistungen der Grundsicherung erfordern einen Antrag. Der Antrag wirkt auf den ersten Tag des Monats zurück. Der Antrag kann schriftlich, persönlich oder per Fax gestellt werden. Es ist ratsam die Antragstellung schriftlich vom JobCenter bestätigen zu lassen. Leistungen, für die ein gesonderter Antrag notwendig ist, sind z.b.: Leistungen nach dem Bildungs- und Teilhabepaket, Leistungen für die Erstausstattung bei Schwangerschaft und Geburt oder die Erstausstattung der Wohnung. Wenn ein Bewilligungsabschnitt endet, muss rechtzeitig ein Weiterbewilligungsantrag gestellt werden. Wenn Sie mit Familienmitgliedern zusammenleben, sind diese in den Antrag mit eingeschlossen. Sie gelten dann als Vertreter der Bedarfsgemeinschaft (siehe unter 3.1) Aber: Kinder müssen ab ihrem 25. Geburtstag, auch wenn sie mit den Eltern zusammenwohnen, einen eigenen Antrag stellen. Das gilt auch für Kinder - unabhängig von ihrem Alter - wenn sie selbst ein Kind bekommen. Sie können sich von einem Beistand zum Amt begleiten bzw. vertreten lassen, auch als Hilfe zum Übersetzen. Das Arbeitslosengeld II (ALG II) bzw. Sozialgeld wird zum Monatsanfang auf Ihr Konto überwiesen Wer kein Konto besitzt, kann einen Scheck erhalten. Wer keine Meldeanschrift hat, kann seine Korrespondenz an die Anschrift einer sozialen Beratungsstelle senden lassen, wenn er diese autorisiert. Wer völlig mittellos ist, kann einen Vorschuss beantragen, wenn er die Mittellosigkeit durch Bankauszüge oder durch eine persönliche Erklärung (wenn sie kein Konto hat) belegt wird. Rat: Verlangen Sie immer eine Empfangsbestätigung, wenn Sie Dokumente, Unterlagen oder Antragsformulare abgeben. Das Jobcenter ist dazu verpflichtet, den Empfang zu bestätigen. Sie sollten alle Unterlagen mit der Nummer der Bedarfsgemeinschaft kennzeichnen. Außerdem gilt: Sie dürfen bei einer Antragstellung nicht zurückgewiesen werden, wenn das Personal der Meinung ist, das Sie keinen Anspruch auf die Leistungen haben. Sie haben in jedem Fall den Anspruch auf einen Bescheid. 2. Wer hat Anspruch auf die Grundsicherung für Arbeitssuchende? ( 7, 7a, 8, 9 SGB II) Um einen Anspruch auf die Grundsicherung für Arbeitssuchende zu haben, müssen Sie bestimmte allgemeine Voraussetzungen erfüllen, welche wir im Folgenden näher erläutern. Einige Gruppen sind vom Bezug der Leistungen grundsätzlich ausgeschlossen.

9 1. Βασικά στοιχεία Αρχικά, μερικές βασικές παρατηρήσεις και συμβουλές, που πρέπει οπωσδήποτε να προσέξετε: Η νομική βάση για τη βασική κάλυψη για άτομα που αναζητούν εργασία είναι ο δεύτερος τόμος του Κοινωνικού Κώδικα SGB II. Για αυτόν το λόγο θα γίνεται αναφορά στη συνέχεια για παροχές SGB-II. Οι παροχές της βασικής κάλυψης απαιτούν μία αίτηση. Η αίτηση ισχύει αναδρομικά από την πρώτη ημέρα του μήνα. Η αίτηση μπορεί να γίνει εγγράφως, αυτοπροσώπως είναι να σταλεί με φαξ. Θα ήταν καλό να ζητήσετε από το JobCenter (κέντρο εργασίας) έγγραφη επιβεβαίωση της αίτησης. Παροχές, για τις οποίες απαιτείται ειδική αίτηση, είναι π.χ.: παροχές σύμφωνα με το πακέτο εκπαίδευσης και συμμετοχής στην κοινωνική ζωή, παροχές για τον αρχικό εφοδιασμό κατά την εγκυμοσύνη και τον τοκετό ή τον αρχικό εξοπλισμό της κατοικίας. Όταν λήγει ένα διάστημα χορήγησης παροχής, πρέπει να γίνεται έγκαιρα αίτηση για περαιτέρω χορήγηση. Εάν μένετε μαζί με άλλα μέλη της οικογένειας, αυτά συμπεριλαμβάνονται στην αίτηση, οπότε εσείς θεωρείστε ο «εκπρόσωπος της κοινότητας κατ ανάγκη» (βλ. στην παράγραφο 3.1) Αλλά: ακόμα και αν τα παιδιά μένουν με τους γονείς, πρέπει από τα 25α τους γενέθλια να υποβάλλουν δική τους αίτηση. Αυτό ισχύει και για τα παιδιά ανεξάρτητα από την ηλικία τους εάν τα ίδια αποκτήσουν παιδί. Ένας υπηρεσιακός σύμβουλος μπορεί να σας παρασταθεί ή να σας εκπροσωπήσει στη διαδικασία, ακόμα και σαν βοήθεια στην μετάφραση. Το επίδομα ανεργίας ΙΙ (ALG II) ή το κοινωνικό επίδομα θα καταβάλλεται στην αρχή του μηνός με έμβασμα στον τραπεζικό σας λογαριασμό. Όποιος δεν διαθέτει τραπεζικό λογαριασμό, μπορεί να λάβει τραπεζική επιταγή. Όποιος δεν διαθέτει ταχυδρομική διεύθυνση ειδοποίησης, μπορεί να δηλώσει για την αποστολή της αλληλογραφίας του τη διεύθυνση ενός κοινωνικού συμβουλευτικού κέντρου, εάν εξουσιοδοτήσει αντίστοιχα το κέντρο. Όποιος είναι άπορος ολοκληρωτικά, μπορεί να αιτηθεί μία προκαταβολή, εάν αποδείξει την απορία με αντίγραφα τραπεζικού λογαριασμού ή με μία προσωπική δήλωση (εφόσον δεν διαθέτει τραπεζικό λογαριασμό). Συμβουλή: Να ζητάτε πάντα μία βεβαίωση παραλαβής, όταν παραδίδετε επίσημα έγγραφα, άλλα έγγραφα ή έντυπα αιτήσεων. Το JobCenter υποχρεούται να βεβαιώσει την παραλαβή. Θα πρέπει να επισημαίνετε όλα τα έγγραφα με τον αριθμό της κοινότητας κατ ανάγκη. Εκτός αυτού ισχύει: Δεν επιτρέπεται να απορριφθεί η αίτησή σας, εάν το προσωπικό είναι της άποψης, ότι δεν έχετε αξίωση για παροχές. Σε κάθε περίπτωση έχετε το δικαίωμα να λάβετε ενημέρωση. 2. Ποιοί είναι οι δικαιούχοι της βασικής κάλυψης για άτομα που αναζητούν εργασία; ( 7, 7a, 8, 9 SGB II) Για να δικαιούστε την βασική κάλυψη για άτομα που αναζητούν εργασία, θα πρέπει να πληροίτε συγκεκριμένες γενικές προϋποθέσεις, τις οποίες εξηγούμε στη συνέχεια λεπτομερειακά. Μερικές ομάδες αποκλείονται κατά βάση από τη λήψη των παροχών.

10 2.1 Die fünf allgemeinen Leistungsvoraussetzungen Vorbemerkung: Nur wenn Sie alle 5 Voraussetzungen erfüllen, sind Sie leistungsberechtigt. Wenn Sie mit Familienangehörigen zusammenleben, also eine Bedarfsgemeinschaft bilden (siehe unter Punkt 3.1), muss wenigstens eine Person innerhalb der Bedarfsgemeinschaft erwerbsfähig sein. Dann können die anderen Personen, wie z.b. Kinder unter 15 Jahren, auch Leistungen erhalten, wenn kein weiterer Ausschlussgrund vorliegt. 2.1.1 Alter ( 7 Abs. 1 Nr. 1 i.v.m. 7a SGB II) Bei Vorliegen der übrigen Voraussetzungen können Sie ALG II erhalten, wenn Sie mindestens 15 Jahre alt sind bis zu dem Ablauf des Monats, an dem die gesetzliche Altersgrenze für den Rentenbezug erreicht wird. Personen, die vor dem 01. Januar 1947 geboren sind, haben die Altersgrenze mit 65 Jahren erreicht. Für die, die später geboren sind, erhöht sich die Altersgrenze schrittweise bis auf 67 Jahre (Jahrgang 1964). z.b. für den Geburtenjahrgang 1948 auf 65 Jahre und 2 Monate. Ab dem vollendeten 63. Lebensjahr (also ab Ihrem 63. Geburtstag) sind Sie verpflichtet, die vorzeitige Altersrente zu beantragen, womit Kürzungen der Rente in Kauf zu nehmen sind ( 12a SGB II). In welchen Fällen sind Sie nicht verpflichtet, vorzeitig Rente in Anspruch zu nehmen? (Verordnung zur Vermeidung unbilliger Härten durch Inanspruchnahme einer vorgezogenen Altersrente UnbilligkeitsV, DH der BA zum 12a) Wenn Sie noch Anspruch auf Arbeitslosengeld I haben, wenn Sie in Kürze (innerhalb der nächsten drei Monate) das Rentenalter erreichen wenn Sie mindestens halbtags sozialversicherungspflichtig arbeiten wenn Sie in nächster Zukunft (innerhalb von drei Monaten) eine sozialversicherungspflichtige Halbtagsbeschäftigung aufnehmen können. 2.1.2 Erwerbsfähigkeit ( 8 SGB II) Sie müssen erwerbsfähig sein. Die Erwerbsfähigkeit umfasst zwei Voraussetzungen: Die Erwerbsfähigkeit im medizinischen Sinne (mit anderen Worten: die körperliche und psychische Leistungsfähigkeit): Erwerbsfähig im medizinischen Sinne ist, wer in der Lage ist, täglich mindestens 3 Stunden unter den normalen Bedingungen des Arbeitsmarktes zu arbeiten. Die zweite Voraussetzung für Erwerbsfähigkeit wird durch die Zugangsberechtigung zum Arbeitsmarkt bestimmt. Das bedeutet: wer eine Arbeitserlaubnis hat ( Erwerbstätigkeit gestattet ) oder erhalten könnte ( Erwerbstätigkeit nur mit Erlaubnis der Ausländerbehörde ), ist erwerbsfähig im rechtlichen Sinne.

11 2.1 Οι πέντε γενικές προϋποθέσεις λήψης παροχών Προεισαγωγική παρατήρηση: Μόνο εάν πληροίτε και τις πέντε προϋποθέσεις είσαστε δικαιούχοι των παροχών. Εάν μένετε μαζί με άλλα μέλη της οικογένειας, δηλαδή αποτελείτε μία κοινότητα κατ ανάγκη (βλ. στην παράγραφο 3.1), πρέπει τουλάχιστον ένα άτομο μέσα στην κοινότητα κατ ανάγκη να είναι ικανό για εργασία. Τότε μπορούν τα άλλα άτομα, όπως π.χ. παιδιά κάτω των 15 ετών, να λάβουν επίσης παροχές, εφόσον δεν υφίσταται άλλος λόγος αποκλεισμού από τη λήψη παροχής. 2.1.1 Ηλικία ( 7 παρ. 1 νούμ. 1 σε σχέση με το άρθρο 7a SGB II) Εφόσον πληροίτε τις υπόλοιπες προϋποθέσεις, μπορείτε να λάβετε το ALG II, εάν είσαστε τουλάχιστον 15 ετών έως και την πάροδο του μήνα, στον οποίο ολοκληρώνεται το όριο ηλικίας που ορίζει ο νόμος για την σύνταξη. Άτομα, τα οποία γεννήθηκαν πριν την 1η Ιανουαρίου 1974, έχουν φθάσει το όριο ηλικίας στα 65 χρόνια. Για τα άτομα που γεννήθηκαν μετά από την παραπάνω ημερομηνία, αυξάνεται το όριο ηλικίας βαθμιαία μέχρι τα 67 χρόνια (π.χ. για το έτος γεννήσεως 1948 στα 65 χρόνια και 2 μήνες). Από το ολοκληρωμένο 63ο έτος ηλικίας (δηλαδή από τα 63α σας γενέθλια) είσαστε υποχρεωμένοι να κάνετε αίτηση για πρόωρη σύνταξη γήρατος, όπου θα πρέπει να υπολογίσετε ότι θα γίνουν περικοπές στη σύνταξη ( 12a SGB II). Σε ποιες περιπτώσεις δεν είσαστε υποχρεωμένος να προβείτε σε πρόωρη σύνταξη (Διάταξη για την αποφυγή ανεπιεικούς δυσχέρειας από την χρήση μίας προσύνταξης γήρατος UnbilligkeitsV, DH του BA στο άρθρο 12a) Εάν δικαιούστε ακόμα επίδομα ανεργίας Ι, εάν φθάνετε σύντομα (μέσα στους επόμενους τρεις μήνες) την ηλικία συνταξιοδότησης εάν εργάζεστε τουλάχιστον σε μερική απασχόληση που υπάγεται στο σύστημα υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης εάν στο άμεσο μέλλον (μέσα σε τρεις μήνες) μπορείτε να ξεκινήσετε μία μερική απασχόληση που υπάγεται στο σύστημα υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης. 2.1.2 Ικανότητα για άσκηση εργασίας ( 8 SGB II) Θα πρέπει να είστε ικανός για εργασία. Η ικανότητα για εργασία περιλαμβάνει δύο προϋποθέσεις: Η ικανότητα για εργασία υπό την ιατρική έννοια (με άλλα λόγια: η σωματική και ψυχική ικανότητα προς απόδοση): ικανός για εργασία υπό την ιατρική έννοια είναι όποιος είναι σε θέση να εργάζεται καθημερινά τουλάχιστον 3 ώρες υπό τις κανονικές συνθήκες της αγοράς εργασίας. Η δεύτερη προϋπόθεση για την ικανότητα εργασίας ορίζεται από το δικαίωμα εισόδου στην αγορά εργασίας. Αυτό σημαίνει: όποιος διαθέτει άδεια εργασίας («επιτρέπεται η εργασιακή απασχόληση») ή θα μπορούσε να λάβει άδεια εργασίας («εργασιακή απασχόληση μόνο με την άδεια της Υπηρεσίας Αλλοδαπών»), είναι ικανός για εργασία υπό την νομική έννοια.

12 Ausländer, die einem absoluten Arbeitsverbot unterliegen, können kein Arbeitslosengeld II erhalten. Personen, die aus diesem Grund von Leistungen nach dem SGB II ausgeschlossen sind und auch keine Ansprüche nach dem Asylbewerberleistungsgesetz haben, können versuchen Leistungen der Sozialhilfe zu beantragen (siehe auch unter 2.3). Das ist rechtlich umstritten. 2.1.3 Hilfebedürftigkeit ( 9 SGB II) Eine Voraussetzung für den Bezug von SGB II-Leistungen ist, dass Sie und Ihre Familie hilfebedürftig im Sinne des Gesetzes sind und sich selbst aus eigener Kraft nicht oder nur unzureichend helfen können. Dies trifft zu, wenn Sie keine bzw. nicht ausreichende Einkünfte haben, um den Lebensunterhalt und die Kosten der Unterkunft und Heizung für sich und ihre Familie zu sichern. Was als Einkünfte zählt, siehe unter Punkt 7. Sie dürfen bestimmte Vermögensgrenzen nicht überschreiten, siehe unter Punkt 8. Hilfebedürftige sind verpflichtet, vorrangige Leistungen anderer Träger in Anspruch zu nehmen, d.h. Anträge auf andere Sozialleistungen zu stellen wie z.b. auf Kinderzuschlag, Kindergeld, Unterhaltsvorschuss, wenn dadurch die Hilfebedürftigkeit verringert, beseitigt oder verkürzt wird. Wohngeld oder Kinderzuschlag braucht aber nur dann beantragt werden, wenn damit die Hilfebedürftigkeit aller Mitglieder der Bedarfsgemeinschaft für mindestens drei zusammenhängende Monate beseitigt würde, so 12a, Satz 2 Nr. 2. 2.1.4 Gewöhnlicher Aufenthalt in Deutschland ( 7 Abs. 1 Nr. 4 SGB II) Sie haben nur Anspruch auf SGB II-Leistungen, wenn Ihr gewöhnlicher Aufenthalt in Deutschland ist. Normalerweise haben Ausländer aus einem Drittstaat (d.h., Staaten außerhalb der EU) ihren gewöhnlichen Aufenthalt in Deutschland, wenn sie eine Aufenthaltsgenehmigung haben. Bei Unionsbürgern und ihren Familienangehörigen reicht das Aufenthaltsrecht nach dem Freizügigkeitsgesetz EU in Deutschland. Wenn Sie wohnungslos sind, verlieren Sie nicht automatisch den gewöhnlichen Aufenthalt in Deutschland. Auch Wohnungslose haben ein Recht auf die Hilfen des Jobcenters. Sie sollten sich an eine Beratungsstelle für Wohnungslose wenden, dort können sie eine Postanschrift für die Korrespondenz mit dem Jobcenter erhalten. Sie müssen dazu eine Vollmacht unterschreiben. 2.1.5 Erreichbarkeit ( 7 Abs. 4a SGB II) Wenn Sie Leistungen erhalten, sind Sie gesetzlich verpflichtet, für das Jobcenter erreichbar zu sein. Der Sinn der Erreichbarkeit ist, dass der Hilfeempfänger immer bereit sein soll, eine Arbeitsstelle anzutreten, auch von einem auf den anderen Tag. Wenn die Schreiben des Jobcenters nicht beachtet werden oder Sie nicht rechtzeitig reagieren, drohen Sanktionen in Form einer Kürzung der Leistung aus dem SGB II-Bedarf der Eltern (Regelbedarf), dem prozentualen Wohnkostenanteil der angemessenen Unterkunftskosten (Bemessungsgrenze) und dem Gesamtkinderzuschlag.

13 Αλλοδαποί, οι οποίοι υπόκεινται σε απόλυτη απαγόρευση εργασίας, δεν μπορούν να λάβουν επίδομα ανεργίας ΙΙ. Άτομα, τα οποία για αυτό το λόγο αποκλείονται από τις παροχές σύμφωνα με τον SGB II και δεν έχουν καμία αξίωση σύμφωνα με το νόμο περί παροχών κοινωνικής ασφάλειας σε αιτούντες άσυλο, μπορούν να προσπαθήσουν να κάνουν αίτηση για παροχές κοινωνικής πρόνοιας (βλ. επίσης στην παράγραφο 2.3). 2.1.3 Ανάγκη για βοήθεια ( 9 SGB II) Μία προϋπόθεση για τη λήψη παροχών SGB II είναι, ότι εσείς και η οικογένειά σας έχει ανάγκη για βοήθεια υπό την έννοια του νόμου και ότι ο ίδιος δεν είσαστε σε θέση ή μπορείτε μόνο ανεπαρκώς να βοηθηθείτε με τις δικές σας δυνάμεις. Αυτό συμβαίνει, όταν δεν έχετε καθόλου ή έχετε ανεπαρκή εισοδήματα και δεν μπορείτε να εξασφαλίσετε τα προς το ζην όπως και το κόστος διαμονής και θέρμανσης για εσάς και την οικογένειά σας. Τι υπολογίζεται ως εισοδήματα, δείτε στο κεφάλαιο 7. Δεν επιτρέπεται επίσης να ξεπερνάτε συγκεκριμένα όρια περιουσίας, βλέπε στο κεφάλαιο 8. Άτομα που έχουν ανάγκη είναι υποχρεωμένα να αξιοποιήσουν παροχές κατά προτεραιότητα άλλων φορέων, δηλαδή να υποβάλλουν αιτήσεις για άλλες κοινωνικές παροχές, όπως π.χ. επίδομα τέκνων χαμηλόμισθων οικογενειών, επίδομα τέκνων, προκαταβολή παροχών διατροφής τέκνων, εάν με αυτό τον τρόπο η ανάγκη για βοήθεια μειώνεται, συντομεύει ή εξαλείφεται. Αίτηση για επίδομα στέγασης ή επίδομα τέκνων οικογενειών με χαμηλό εισόδημα θα πρέπει να υποβάλλεται μόνο εάν με αυτόν τον τρόπο εξαλείφεται η ανάγκη για βοήθεια όλων των μελών της κοινότητας κατ ανάγκη για τουλάχιστον τρεις συνεχόμενους μήνες, όπως αναφέρεται στο άρθρο 12a, πρόταση 2 νουμ. 2. 2.1.4 Συνήθης διαμονή στην Γερμανία ( 7 παρ. 1 νουμ. 4 SGB II) Έχετε το δικαίωμα να λάβετε παροχές SGB II μόνο, εάν η συνήθης διαμονή σας είναι στην Γερμανία. Συνήθως έχουν αλλοδαποί από μία τρίτη χώρα (δηλαδή από χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης) τη συνήθη διαμονή τους στη Γερμανία, όταν διαθέτουν άδεια παραμονής. Για τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα μέλη οικογενείας τους αρκεί το δικαίωμα διαμονής στη Γερμανία σύμφωνα με το νόμο περί ελεύθερης κυκλοφορίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Εάν είστε άστεγος/άστεγη, δεν χάνετε αυτομάτως το κριτήριο συνήθους διαμονής στην Γερμανία. Ακόμα και οι άστεγοι έχουν το δικαίωμα να λάβουν βοήθεια από το JobCenter. Θα πρέπει να απευθυνθείτε σε ένα συμβουλευτικό κέντρο για άστεγους, εκεί μπορείτε να λάβετε μία ταχυδρομική διεύθυνση για αλληλογραφία με το Jobcenter. Πρέπει για το σκοπό να υπογράψετε μία εξουσιοδότηση. 2.1.5 Διαθεσιμότητα ( 7 παρ. 4a SGB II) Όταν λαμβάνετε παροχές είσαστε υποχρεωμένοι από το νόμο να είσαστε διαθέσιμοι για το Jobcenter. Το νόημα της διαθεσιμότητας είναι, να είναι το άτομο που λαμβάνει το βοήθημα πάντα έτοιμο να αναλάβει μία θέση εργασίας, ακόμα και από τη μία μέρα στην άλλη. Εάν δεν δίνετε προσοχή σε επιστολές του Jobcenter ή δεν ανταποκρίνεστε εγκαίρως, απειλείστε με κυρώσεις σε μορφή μείωσης του βοηθήματος.

14 Grundsätzlich gilt: Sie sind nur erreichbar, wenn Sie in der Lage sind, Mitteilungen des Jobcenters persönlich zur Kenntnis zu nehmen, das Jobcenters aufzusuchen, mit einem möglichen Arbeitgeber Verbindung aufzunehmen und eine vorgeschlagene Arbeit anzunehmen oder eine berufliche Eingliederungsmaßnahme zu beginnen. Sie müssen an jedem Werktag zumindest einmal persönlich und postalisch erreichbar sein. Dies bedeutet, dass zumindest einmal täglich kontrolliert werden muss, ob Post vom Jobcenter eingegangen ist. Sie können beim Jobcenter Urlaub beantragen. Das Jobcenter kann in der Regel bis zu drei Wochen Ortsabwesenheit genehmigen, auch um ins Ausland zu reisen. Ohne Zustimmung des Jobcenters ist eine Reise nicht erlaubt. Wichtig: Die Genehmigung muss vor Reiseantritt eingeholt werden! In Abstimmung mit dem Arbeitsvermittler können Sie auch bis zu 6 Wochen im Urlaub sein, Sie erhalten dann allerdings nur Leistungen für die ersten 3 Wochen. Eine persönliche Zustimmung der persönlichen Ansprechpartnerin zur Ortsabwesenheit ist nur dann nicht notwendig, wenn der Leistungsberechtigte keine Eingliederungsbemühungen gegenüber dem JobCenter nachzuweisen braucht bspw. weil er in Vollzeit Beschäftigter ist. (ergibt sich aus dem Wortlaut des 7 Absatz 4a Satz 1 SGB II) Das Jobcenter hat nach dem Gesetz die Zustimmung zu erteilen, wenn ein wichtiger Grund vorliegt und die Eingliederung in Arbeit nicht beeinträchtigt wird ( 7 Abs. 4a S. 2 SGB II). Das kann z. B. eine medizinische Rehabilitation sein, die Ausübung einer ehrenamtlichen Tätigkeit oder die Teilnahme an einer Veranstaltung, z.b. zu gesellschaftspolitischen Themen. Diese Zustimmung wird nicht auf den Urlaub ohne wichtigen Grund angerechnet. Sie erhalten die Zustimmung nur, wenn Sie nicht in eine Maßnahme vermittelt werden sollen. In den ersten 3 Monaten des Leistungsbezugs erhalten Sie normalerweise keine Zustimmung. Wichtig: Wenn Sie nicht erreichbar sind und keine Anschrift haben, um die Post des Jobcenters an Werktagen zu empfangen, haben Sie keinen Anspruch auf SGB II-Leistungen. Für den Fall, dass Sie keine Unterkunft haben, können Sie über eine Erreichbarkeitsanschrift einer Beratungsstelle für Wohnungslose für das Jobcenter erreichbar sein. Auch Alleinerziehende mit einem Kind unter 3 Jahren müssen für das Jobcenter erreichbar sein nicht um zu arbeiten, wenn er/sie allein mit dem Kind ist, sondern um auf die Schreiben des Jobcenters reagieren zu können. Allerdings kann das Jobcenter in diesem Fall eine Erlaubnis zur Ortsabwesenheit geben. Kinder unter 15 Jahren müssen nicht erreichbar sein und keine Erlaubnis einholen, wenn Sie in den Ferien verreisen. Für Zeiten nicht genehmigter Ortsabwesenheit haben Sie keinen Anspruch auf Leistungen. Wenn das Jobcenter unerlaubte Abwesenheitszeiten entdeckt, werden Sie zur Rückzahlung der Leistungen für diesen Zeitraum aufgefordert.

15 Κατά βάση ισχύει: είσαστε διαθέσιμοι, όταν είσαστε σε θέση να λάβετε προσωπικά γνώση των ειδοποιήσεων από το Jobcenter, να επισκεφτείτε το Jobcenter, να έρθετε σε επαφή με έναν πιθανό εργοδότη και να αναλάβετε μία προτεινόμενη εργασία ή να ξεκινήσετε ένα μέτρο επαγγελματικής ένταξης. Θα πρέπει να είστε διαθέσιμος τουλάχιστον μία φορά κάθε εργάσιμη μέρα αυτοπροσώπως ή ταχυδρομικά. Αυτό σημαίνει ότι τουλάχιστον μία φορά ημερησίως πρέπει να ελέγχετε, εάν λάβατε ταχυδρομείο από το Jobcenter. Μπορείτε να υποβάλλετε στο Jobcenter αίτηση για «άδεια». Το Jobcenter μπορεί να εγκρίνει κατά κανόνα έως και τρεις εβδομάδες «τοπική απουσία», ακόμα και για ταξίδι στο εξωτερικό. Χωρίς την έγκριση του Jobcenter δεν επιτρέπονται ταξίδια. Σημαντικό: Η έγκριση πρέπει να χορηγηθεί πριν από το ταξίδι! Σε συμφωνία με το γραφείο εργασίας μπορείτε επίσης να είστε μέχρι και 6 εβδομάδες «σε άδεια». Θα λάβετε όμως τότε τα βοηθήματα μόνο για τις τρεις πρώτες εβδομάδες. Μία προσωπική άδεια από τον/την προσωπικό/ή σύμβουλο επικοινωνίας για την τοπική απουσία δεν είναι απαραίτητη μόνο όταν ο δικαιούχος των παροχών δεν υποχρεούται να αποδείξει στο JobCenter ότι καταβάλλει προσπάθειες ένταξης στην αγορά εργασίας, π.χ. επειδή εργάζεται σε πλήρη απασχόληση (αυτό προκύπτει από το κείμενο του άρθρου 7 παρ. z 4a πρόταση 1 SGB II). Το Jobcenter πρέπει σύμφωνα με το νόμο να δώσει την έγκριση, εάν «υφίσταται σημαντικός λόγος και δεν περιορίζεται η ένταξη στην εργασία» ( 7 παρ. 4a πρόταση. 2 SGB II). Αυτό μπορεί για παράδειγμα να είναι μία ιατρική αποκατάσταση, η άσκηση μίας εθελοντικής/ φιλανθρωπικής δραστηριότητας ή η συμμετοχή σε μία εκδήλωση, π.χ. σχετικά με κοινωνικοπολιτικά θέματα. Αυτή η έγκριση δεν συνυπολογίζεται στην «άδεια» χωρίς σημαντικό λόγο. Θα λάβετε έγκριση, μόνο όταν δεν πρέπει να συμμετέχετε σε ένα μέτρο. Τους πρώτους τρεις μήνες της λήψης του βοηθήματος δεν θα λάβετε κανονικά καμία έγκριση. Σημαντικό: Εάν δεν είστε διαθέσιμοι και δεν έχετε διεύθυνση, για να λάβετε το ταχυδρομείο από το Jobcenter τις εργάσιμες ημέρες, δεν δικαιούστε τις παροχές SGB II. Για την περίπτωση που δεν διαθέτετε κατοικία διαμονής, μπορείτε να είσαστε διαθέσιμος/η για το JobCenter μέσω μίας ταχυδρομικής διεύθυνσης επικοινωνίας ενός συμβουλευτικού κέντρου για άστεγους. Ακόμα και αρχηγοί μονογονεϊκών οικογενειών με ένα παιδί κάτω των 3 ετών πρέπει να είναι διαθέσιμοι για το Jobcenter όχι για να εργαστούν, εάν ο γονέας είναι μόνος με το παιδί, αλλά για να μπορούν να ανταποκριθούν στις επιστολές του Jobcenter. Εντούτοις μπορεί το Jobcenter σε αυτήν την περίπτωση να δώσει έγκριση για τοπική απουσία. Τα παιδιά κάτω των 15 ετών δεν χρειάζεται να είναι διαθέσιμα ή να λάβουν έγκριση, εάν ταξιδεύουν σε διακοπές. Για τις χρονικές περιόδους μη εγκεκριμένης τοπικής απουσίας δεν δικαιούστε βοηθήματα. Εάν το Jobcenter ανακαλύψει μη εγκεκριμένες περιόδους απουσίας, θα σας ζητηθεί να επιστρέψετε τα βοηθήματα για αυτές τις περιόδους.

16 2.2 Wer ist von Leistungen ausgeschlossen? ( 7 Abs. 4 SGB II) Ausgeschlossen von den Leistungen des SGB II sind: Personen, die eine Altersrente beziehen. Die Leistungen werden aber bis zum Ablauf des Monats weitergezahlt, in dem die Altersgrenze erreicht wird. ( 7a Satz 1 SGB II). Herr S., der 1948 geb. ist, am 10. August 65 Jahre alt wird, erreicht die Altersgrenze Ende Oktober und hat bis zum 31.10. Anspruch auf SGB II-Leistungen. Personen, die sich länger als 6 Monate in einem Krankenhaus aufhalten. Wenn bei der Krankenhauseinweisung absehbar durch eine Prognose des Arztes ist, dass der Aufenthalt länger als 6 Monate dauern wird, besteht der Ausschluss bereits ab dem 1. Tag im Krankenhaus. Personen, die in einer stationären Einrichtung untergebracht sind ab dem 1. Tag des Aufenthalts (gilt aber nicht, wenn sie wenigstens 15 Stunden unter den Bedingungen des allgemeinen Arbeitsmarktes wöchentlich arbeiten können) Personen, die eine Freiheitsstrafe verbüßen ab dem 1. Tag der Haft, das gilt auch bei einer Ersatzfreiheitsstrafe. Personen, die sich ohne Zustimmung des Jobcenters außerhalb des zeit- und ortsnahen Bereiches aufhalten, dazu siehe vorher unter 2.1.5. Bei 2 Personengruppen gibt es besondere Bedingungen für den Leistungsbezug. Sie werden im Folgenden extra behandelt: Ausländer unter dem Punkt 2.3 und Auszubildende, Schüler und Studierende, die Berufsausbildungsbeihilfe (BAB) oder Bafög beziehen. unter dem Punkt 2.4 2.3 Zur Leistungserbringung bei Ausländern ( 7 Abs. 1 Satz 2-4) 2.3.1 Allgemeines zum Leistungsanspruch Welche Ausländer sind vom Leistungsbezug ausgeschlossen? Ausländer, die keinen gewöhnlichen Aufenthalt in Deutschland haben Ausländer, die einen Anspruch auf Leistungen nach 1 Asylbewerberleistungsgesetz haben Ausländer, die ihr Aufenthaltsrecht allein von der Arbeitsuche ableiten Ausländer in den ersten drei Monaten des Aufenthalts in Deutschland, wenn sie weder als Arbeitnehmer oder selbstständig erwerbstätig sind, noch auf Grund des 2 Abs. 3 FreizügigkeitsG/EU freizügigkeitsberechtigt sind Ausländer, denen eine Beschäftigung ausländerrechtlich nicht erlaubt ist oder erlaubt werden könnte Aber: Sind Sie geringfügig als Arbeitnehmer oder Selbständiger tätig oder als Unionsbürger unverschuldet arbeitslos geworden, gilt für Sie der Ausschluss für die ersten 3 Monate des Aufenthalts nicht. Auch Ausländer mit einem Aufenthaltstitel aus humanitären Gründen (z. B. Flüchtlingsanerkennung, Resettlement) sind vom dem Ausschluss ausgenommen.

17 2.2 Ποιος αποκλείεται από τις παροχές; ( 7 παρ. 4 SGB II) Αποκλείονται από τις παροχές του SGB II: Άτομα που λαμβάνουν σύνταξη γήρατος. Τα βοηθήματα όμως συνεχίζουν να καταβάλλονται μέχρι το τέλος του μήνα, στον οποίο το άτομο θα φθάσει το όριο ηλικίας ( 7a πρόταση SGB II). Εάν ο κος Κ., ο οποίος γεννήθηκε το 1948, κλείνει τα 65 έτη στις 10 Αυγούστου, φθάνει το όριο ηλικίας τέλος Οκτωβρίου και έχει δικαίωμα να λαμβάνει τις παροχές SGB II μέχρι και την 31.10. Άτομα που παραμένουν στο νοσοκομείο περισσότερο από 6 μήνες. Εάν κατά την εισαγωγή στο νοσοκομείο αναμένεται μετά από πρόγνωση του ιατρού, ότι η παραμονή θα είναι μεγαλύτερη από 6 μήνες, ο αποκλεισμός από τις παροχές υφίσταται από την 1η ημέρα στο νοσοκομείο. Άτομα που βρίσκονται σε νοσοκομειακή περίθαλψη, από την 1η ημέρα της παραμονής (δεν ισχύει όμως, εάν μπορούν να εργαστούν τουλάχιστον 15 ώρες εβδομαδιαίως υπό τις συνθήκες της γενικής αγοράς εργασίας). Άτομα που εκτίουν ποινή στερητική της ελευθερίας, από την 1η ημέρα της κράτησης, αυτό ισχύει επίσης στην περίπτωση υποκατάστασης της ποινής στερητικής της ελευθερίας. Άτομα που παραμένουν χωρίς την έγκριση του Jobcenter εκτός της εγγύτερης χρονικής και γεωγραφικής περιοχής, δείτε σχετικά πρώτα στην παράγραφο 2.1.5. Για δύο ομάδες ατόμων ισχύουν ιδιαίτερες προϋποθέσεις για την χορήγηση παροχών. Για αυτόν το λόγο γίνεται ειδική αναφορά σε αυτές στη συνέχεια: αλλοδαποί παράγραφος 2.3 και μαθητευόμενοι, μαθητές και φοιτητές που λαμβάνουν επίδομα επαγγελματικής εκπαίδευσης (BAB) ή επίδομα σπουδών (ΒΑfög) παράγραφος 2.4. 2.3 Σχετικά με την παροχή βοηθημάτων σε αλλοδαπούς ( 7 παρ. 1 πρόταση 2-4) 2.3.1 Γενικά στοιχεία σχετικά με το δικαίωμα λήψης παροχών Ποιοι αλλοδαποί αποκλείονται από την λήψη παροχών; Αλλοδαποί, οι οποίοι δεν έχουν συνήθη διαμονή στην Γερμανία Αλλοδαποί, οι οποίοι δικαιούνται παροχές σύμφωνα με το άρθρο 1 του νόμου περί παροχών κοινωνικής ασφάλειας σε αιτούντες άσυλο Αλλοδαποί, των οποίων το δικαίωμα διαμονής προέρχεται μόνο από την αναζήτηση εργασίας Αλλοδαποί κατά τους πρώτους τρεις μήνες της διαμονής τους στη Γερμανία, εάν δεν είναι ούτε εργαζόμενοι ή απασχολούνται σε ανεξάρτητη εργασία, ούτε έχουν το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση βάσει του άρθρου 2 παρ. 3 του αντίστοιχου νόμου. Αλλοδαποί, στους οποίους δεν επιτρέπεται ή θα μπορούσε να μην επιτραπεί η εργασιακή απασχόληση σύμφωνα με τη νομοθεσία περί αλλοδαπών Αλλά: Εάν ασκείται ελάχιστη επαγγελματική απασχόληση σαν μισθωτός ή ελεύθερος επαγγελματίας ή οδηγηθήκατε ως πολίτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην ανεργία χωρίς δική σας υπαιτιότητα, δεν ισχύει για σας ο αποκλεισμός από τις παροχές για τους πρώτους τρεις μήνες της διαμονής σας. Επίσης αλλοδαποί με άδεια διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους (π.χ. αναγνώριση καθεστώτος πρόσφυγα, εκπατρισμός) εξαιρούνται από τον αποκλεισμό.

18 Zum Leistungsanspruch für EU-Bürger An dieser Stelle möchten wir nur sehr kurz zu dieser Frage Stellung nehmen, da sich auf Grund unterschiedlicher Auffassungen, einschließlich unterschiedlicher Gerichtsentscheidungen, eine klare, eindeutige Antwort nicht finden lässt. Vom Bundessozialgericht gibt es noch kein Urteil zum generellen Anspruch auf SGB II-Leistungen. Rechtlich sicher ist, dass derjenige EU-Bürger, der Einkommen aus Arbeitnehmertätigkeit oder Selbständigkeit erwirbt, wenn dieses Einkommen nicht für die Bestreitung des Lebensunterhalts ausreicht, Anspruch auf ergänzende Leistungen vom Jobcenter hat. Für eine Arbeitnehmertätigkeit reicht auch ein Minijob, wo genau die Untergrenze der Arbeitszeit und de Verdienstes ist, ist vor Gericht allerdings umstritten. Wer kein Einkommen aus einer Erwerbstätigkeit nachweisen kann, bekommt i. d. Regel eine Ablehnung vom Jobcenter. Es gibt einige wenige positive Gerichtsentscheidungen, doch wir empfehlen, alle Energie in die Arbeitssuche zu investieren. Info: Ausländer, die keine Arbeitserlaubnis besitzen, sollten SGB II-Leistungen beantragen, wenn sie mit ihrem erwerbsfähigen Partner in einer Bedarfsgemeinschaft zusammenleben und sie sich nicht ausschließlich zur Arbeitsuche in Deutschland aufhalten und außerdem der Ausschluss für die ersten drei Monate für neu eingereiste Ausländer nicht greift. Beispiel: Eine im Haushalt und (eheähnlicher) Bedarfsgemeinschaft lebende ausländische Verlobte eines Deutschen hat wegen der bevorstehenden Eheschließung eine Fiktionsbescheinigung erhalten, die Verlobte ist gesundheitlich in der Lage zu arbeiten. Hier sollten beim Jobcenter Leistungen beantragt werden. Nach der Unionsbürgerrichtlinie und dem Freizügigkeitsgesetz/EU behalten in bestimmten Fällen Unionsbürger ihren Status als Arbeitnehmer bzw. als selbständig Erwerbstätige, obwohl sie arbeitslos geworden sind, so z. B. bei unfreiwilliger Arbeitslosigkeit (oder nach selbständiger Tätigkeit unter den gleichen Umständen) nach mehr als einem Jahr Tätigkeit und entsprechender Bestätigung durch die Agentur für Arbeit. Bei unfreiwilliger Arbeitslosigkeit nach weniger als einem Jahr Tätigkeit oder Selbständigkeit und Meldung bei der Agentur für Arbeit, bleibt der Status immerhin noch für 6 Monate erhalten. Wichtig dabei ist, dass Sie unfreiwillig arbeitslos geworden sind (z. B. durch Kündigung des Arbeitgebers aus betriebsbedingten Gründen) oder dass die Selbständigkeit aufgegeben wurde, weil kein Gewinn mehr erwirtschaftet werden konnte. Das Jobcenter verlangt Nachweise darüber! Wenn der Status als Arbeitnehmer oder Selbständiger für den Unionsbürger trotz faktischer Arbeitslosigkeit aufrechterhalten bleibt, besteht auch Anspruch auf ALG II. Tipp: Wir empfehlen auf jeden Fall nach Eintritt von Arbeitslosigkeit weiterhin intensive Arbeitsbemühungen nachzuweisen, da bei längerem Leistungsbezug die Ausländerbehörde das Aufenthaltsrecht überprüfen und gegebenenfalls widerrufen kann, wenn Sie noch kein Daueraufenthaltsrecht in Deutschland genießen. Unionsbürger haben nach 5 Jahren rechtmäßigem Aufenthalt in Deutschland ein Daueraufenthaltsrecht und bei Vorliegen der weiteren Voraussetzungen in der Regel Anspruch auf SGB II-Leistungen, und zwar ohne besondere ausländerspezifische Bedingungen zu erfüllen. Weiter gilt für Unionsbürger, die ihr Aufenthaltsrecht von deutschen oder ausländischen Familienangehörigen ableiten oder Elternteil von einem deutschen minderjährigen Kind sind, dass sie einen Anspruch auf SGB II-Leistungen haben, wenn sie die anderen Voraussetzungen erfüllen. In einigen Fällen kann bei Anspruchsausschluss Sozialhilfe beansprucht werden, z. B. wenn Sie keine Arbeitserlaubnis besitzen oder wenn SGB II-Leistungen wegen Aufenthalts in den

19 Σχετικά με το δικαίωμα λήψης παροχών για πολίτες της ΕΕ Σε αυτό το σημείο θέλουμε να αναφερθούμε εν συντομία σε αυτό το ερώτημα, μιας και λόγω διαφορετικών αντιλήψεων, συμπεριλαμβανομένων διαφορετικών δικαστικών αποφάσεων, δεν είναι δυνατόν να βρεθεί μία ξεκάθαρη, σαφής απάντηση. Από το Ομοσπονδιακό Κοινωνικό Δικαστήριο δεν υπάρχει ακόμα απόφαση σχετικά με τη γενική αξίωση για παροχές SGB II. Είναι σίγουρο από νομική άποψη, ότι οι πολίτες της ΕΕ, οι οποίοι κερδίζουν εισόδημα από απασχόληση μισθωτής εργασίας ή ασκώντας ελεύθερο επάγγελμα, εάν αυτό το εισόδημα δεν επαρκεί για την κάλυψη των δαπανών διαβίωσης, δικαιούνται συμπληρωματικές παροχές από το Jobcenter. Για την εξάσκηση μισθωτής εργασίας αρκεί ακόμα και μία ολιγόωρη μισθωτή απασχόληση (Minijob). Που όμως βρίσκεται το ελάχιστο όριο του χρόνου εργασίας και του εισοδήματος, είναι αμφισβητήσιμο ενώπιον δικαστηρίου. Όποιος δεν μπορεί να αποδείξει εισόδημα από μία εργασιακή απασχόληση, λαμβάνει κατά κανόνα μία απόρριψη από το JobCenter. Υπάρχουν μερικές θετικές αποφάσεις δικαστηρίου, όμως συνιστούμε να επενδύσετε όλη την ενέργειά σας στην αναζήτηση εργασίας. Πληροφορία: Αλλοδαποί, οι οποίοι δεν διαθέτουν άδεια εργασίας, θα πρέπει να υποβάλλουν αίτηση για παροχές SGB II, εάν ζουν μαζί σε μία κοινότητα κατ ανάγκη με τον/την σύντροφό τους, ο οποίος/η οποία είναι ικανός/ικανή για εργασία και δεν διαμένουν στην Γερμανία αποκλειστικά για την αναζήτηση εργασίας και εκτός αυτού δεν ισχύει ο αποκλεισμός για τους πρώτους τρεις μήνες για νεοαφιχθέντες αλλοδαπούς. Παράδειγμα: Η αλλοδαπή αρραβωνιαστικιά ενός Γερμανού, η οποία μένει στο νοικοκυριό και στην (όμοια με γάμο) κοινότητα κατ ανάγκη, έλαβε λόγω της επερχόμενης τέλεσης γάμου μία προσωρινή άδεια παραμονής. Η αρραβωνιαστικιά είναι από άποψη υγείας σε θέση να εργαστεί. Σε αυτή την περίπτωση είναι σκόπιμο να υποβληθεί αίτηση για παροχές. Σύμφωνα με την οδηγία περί πολιτών της ΕΕ και το νόμο περί ελεύθερης κυκλοφορίας στην ΕΕ, οι πολίτες της ΕΕ διατηρούν σε συγκεκριμένες περιπτώσεις το καθεστώς ως απασχολούμενοι σε μισθωτή εργασία ή ελεύθεροι επαγγελματίες, παρόλο που έγιναν άνεργοι, όπως π.χ. στην περίπτωση ακούσιας ανεργίας (ή ακούσια ανεργία μετά από άσκηση ελεύθερου επαγγέλματος) μετά από περισσότερο από ένα έτος απασχόλησης και αντίστοιχη βεβαίωση από την Υπηρεσία Εργασίας. Σε περίπτωση ακούσιας ανεργίας μετά από λιγότερο από ένα έτος μισθωτής απασχόλησης ή άσκησης ελεύθερου επαγγέλματος και δήλωση στην Υπηρεσία Εργασίας, η καθεστώς διατηρείται για ακόμα 6 μήνες. Είναι σημαντικό εδώ να έχετε γίνει χωρίς τη θέλησή σας άνεργοι (π.χ. μετά από απόλυση από τον εργοδότη για λειτουργικούς λόγους της επιχείρησης) ή να έχετε διακόψει την εξάσκηση του ελεύθερου επαγγέλματος, γιατί δεν ήταν πλέον δυνατό να πραγματοποιηθεί κέρδος. Το Jobcenter απαιτεί αποδείξεις σχετικά με τα παραπάνω! Εφόσον το καθεστώς του μισθωτού εργαζόμενου ή ελεύθερου επαγγελματία διατηρείται για τους πολίτες της ΕΕ παρά την πραγματική ανεργία, υφίσταται επίσης η αξίωση για επίδομα ανεργίας ALG II. Συμβουλή: Συνιστούμε σε κάθε περίπτωση μετά την είσοδο στην ανεργία να συνεχίσετε να καταβάλλετε αποδεδειγμένα προσπάθειες για την εύρεση εργασίας, γιατί στην περίπτωση λήψης παροχών για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα η Υπηρεσία Αλλοδαπών μπορεί να ελέγξει και ενδεχομένως να αναιρέσει το δικαίωμα διαμονής, εάν δεν απολαμβάνετε ακόμα το δικαίωμα διαρκούς παραμονής στη Γερμανία. Οι πολίτες της ΕΕ έχουν μετά από 5 χρόνια νόμιμης διαμονής στη Γερμανία δικαίωμα διαρκούς παραμονής και, εφόσον συντρέχουν οι υπόλοιπες προϋποθέσεις, κατά κανόνα και δικαίωμα παροχών SGB II, και μάλιστα χωρίς να πληρούν ιδιαίτερες, ειδικές για αλλοδαπούς προϋποθέσεις. Επιπλέον, για τους πολίτες της ΕΕ, των οποίων το δικαίωμα διαμονής προκύπτει από μέλη της οικογενείας τους που είναι Γερμανοί ή αλλοδαποί, ή είναι γονείς ενός ανήλικου παιδιού με γερμανική υπηκοότητα, ισχύει, ότι έχουν δικαίωμα για παροχές SGB II, εάν πληρούν τις άλλες προϋποθέσεις. Σε μερικές περιπτώσεις μπορείτε, εάν σας αποκλείεται η αξίωση αυτή, να ζητήσετε κοινωνικό επίδομα, π.χ. εάν δεν έχετε άδεια εργασίας ή σας έχουν απορριφθεί οι παροχές SGB II λόγω διαμονής στους 3 πρώτες μήνες.

20 ersten 3 Monaten abgelehnt wurden. Wenn Sie Ihr Aufenthaltsrecht allein von der Arbeitssuche ableiten oder Sie in Deutschland eingereist sind, um Sozialhilfe in Anspruch zu nehmen, haben Sie keinen Anspruch auf Sozialhilfe. Sozialhilfe kann jedoch als Ermessensleistung gewährt werden. 2.3.2 Ist der Bezug von Leistungen der Grundsicherung schädlich für die Aufenthaltserlaubnis? Der Lebensunterhalt eines Ausländers ist gesichert, wenn er ihn einschließlich ausreichenden Krankenversicherungsschutzes ohne Inanspruchnahme öffentlicher Mittel bestreiten kann. Dabei bleiben das Kindergeld, der Kinderzuschlag und das Erziehungsgeld oder Elterngeld sowie öffentliche Mittel außer Betracht, die auf Beitragsleistungen beruhen oder die gewährt werden, um den Aufenthalt im Bundesgebiet zu ermöglichen. Ist der Ausländer in einer gesetzlichen Krankenversicherung krankenversichert, hat er ausreichenden Krankenversicherungsschutz. Bei der Erteilung oder Verlängerung einer Aufenthaltserlaubnis zum Familiennachzug werden Beiträge der Familienangehörigen zum Haushaltseinkommen berücksichtigt. ( 2Abs. 3 S. 1-4 AufenthG) Grundsätzlich sind die Erteilung und die Verlängerung der Aufenthaltserlaubnis davon abhängig, dass der Lebensunterhalt aus eigenen Mitteln gesichert werden kann. Leistungen nach dem SGB II rechnen zu öffentlichen Mitteln. Allein der Anspruch auf diese Leistungen, ohne dass Sie sie tatsächlich beziehen, kann die Verlängerung oder Erteilung einer Aufenthaltserlaubnis ausschließen. Wenn Sie noch keine Niederlassungserlaubnis haben, ist es immer sinnvoll, sich rechtzeitig beraten zu lassen, wenn Sie keine Nachteile für Ihre ausländerrechtliche Situation riskieren wollen. So kann z. B. eine befristete Aufenthaltserlaubnis nicht verlängert oder die Niederlassungserlaubnis oder auch der Familiennachzug abgelehnt werden, weil der Lebensunterhalt nicht gesichert ist. Es gibt Fallgestaltungen, in denen trotz fehlender Unterhaltssicherung die Verlängerung bzw. die Erteilung einer Aufenthaltserlaubnis möglich ist, z.b. bei: ausländischen Ehepartnern von Deutschen Ausländern, die mit ihrem deutschen minderjährigen Kind zusammenleben Ausländern, die als Minderjährige nach Deutschland eingereist oder hier geboren sind und sich mindestens 5 Jahre rechtmäßig in Deutschland aufgehalten haben Ausländern, die als Flüchtling einen Aufenthaltstitel nach 24, 25 Abs. 1, 2, oder 3 AufenthG oder 26 Abs. 2 AufenthG besitzen oder beanspruchen können, vgl. 5 Abs. 3 AufenthG Hinweis: Eine ausführliche Information zu diesem Thema finden Sie bei: www. Fluechtlingsinfo-berlin.de/fr/pdf/Eckpunkte_SGB_II_XII_auslaender.pdf

21 Εάν το δικαίωμά σας διαμονής προκύπτει μόνο από την αναζήτηση εργασίας ή εισήλθατε στη Γερμανία για να λάβετε κοινωνικό επίδομα, επίσης δεν έχετε δικαίωμα να λάβετε κοινωνικό επίδομα. Το κοινωνικό επίδομα μπορεί να χορηγηθεί όμως ως παροχή διακριτικής ευχέρειας. 2.3.2 Μπορεί η λήψη παροχών της βασικής κάλυψης να βλάψει την άδεια παραμονής; «Οι δαπάνες διαβίωσης ενός αλλοδαπού είναι εξασφαλισμένες, εάν αυτός μπορεί να αναλάβει αυτές τις δαπάνες συμπεριλαμβανομένης της επαρκούς κάλυψης ασφάλειας ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης χωρίς την χρήση δημοσίων χρημάτων. Σε αυτά δεν λαμβάνονται υπόψη το επίδομα τέκνων, το επίδομα τέκνων χαμηλόμισθων οικογενειών, το επίδομα ανατροφής ή επίδομα γονέα, όπως επίσης δημόσια χρήματα που βασίζονται σε εισφορές ή παρέχονται, ώστε να κάνουν δυνατή τη διαμονή στο έδαφος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Αν ο αλλοδαπός είναι ασφαλισμένος σε κρατικό φορέα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, έχει επαρκή κάλυψη ασφάλισης ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Κατά τη χορήγηση ή ανανέωση μίας άδειας παραμονής με σκοπό την επανένωση της οικογένειας λαμβάνονται υπόψη οι εισφορές των μελών της οικογενείας στο εισόδημα του νοικοκυριού» ( 2 παρ. 3 πρόταση 1-4 του νόμου περί παραμονής). Κατά βάση, η χορήγηση και ανανέωση της άδειας παραμονής εξαρτάται, από το αν οι δαπάνες διαβίωσης μπορούν να εξασφαλισθούν από ιδία χρήματα. Οι κοινωνικές παροχές σύμφωνα με το SGB II υπολογίζονται ως δημόσια χρήματα. Μόνο και μόνο η αξίωση σας για τις παροχές αυτές, ακόμα και αν δεν τις λαμβάνετε πραγματικά, μπορεί να αποκλείσει την ανανέωση ή την χορήγηση μίας άδειας παραμονής. Εάν δεν έχετε ακόμα άδεια εγκατάστασης, είναι πάντα σκόπιμο να ενημερωθείτε εγκαίρως, εάν δεν θέλετε να διακινδυνεύσετε να έχετε μειονεκτήματα στην κατάστασή σας από νομικής άποψης, σύμφωνα με τη νομοθεσία περί αλλοδαπών. Έτσι, δεν μπορεί για παράδειγμα να ανανεωθεί μία προθεσμιακή άδεια παραμονής ή μπορεί ακόμα να απορριφθεί η άδεια εγκατάστασης ή η επανένωση της οικογένειας, διότι δεν είναι εξασφαλισμένες οι δαπάνες διαβίωσης. Υπάρχουν περιπτώσεις, στις οποίες παρόλο που λείπει η εξασφάλιση των δαπανών διαβίωσης, είναι δυνατή η ανανέωση ή η χορήγηση της άδειας παραμονής, π.χ. σε περίπτωση: αλλοδαπών συζύγων Γερμανών υπήκοων αλλοδαπών, οι οποίοι ζουν μαζί με το ανήλικο, γερμανικής υπηκοότητας παιδί τους αλλοδαπών, οι οποίοι έχουν εισέλθει στην Γερμανία ως ανήλικοι ή έχουν γεννηθεί εδώ και έχουν διαμείνει τουλάχιστον 5 χρόνια νομίμως στην Γερμανία αλλοδαπών, οι οποίοι ως πρόσφυγες κατέχουν ή μπορούν να διεκδικήσουν άδεια διαμονής σύμφωνα με τα 24, 25 παρ. 1, 2, ή 3 του νόμου περί διαμονής ή το 26 παρ. 2 του νόμου περί διαμονής, σε σύγκριση με το 5 Abs. 3 του νόμου περί διαμονής. Συμβουλή: Λεπτομερή ενημέρωση σχετικά με αυτό το θέμα θα βρείτε: www. Fluechtlingsinfo-berlin.de/fr/pdf/Eckpunkte_SGB_II_XII_Auslaender.pdf

22 2.4 Zur Leistungserbringung bei Auszubildenden, Schülern und Studierenden, die Berufsausbildungsbeihilfe (BAB) oder Bafög beziehen ( 7 Abs. 5 und 6 sowie 27 SGB II) Grundsätzliches Auszubildende, Schüler und Studierende, die sich in einer Ausbildung befinden, die dem Grunde nach förderungsfähig nach dem Bundesausbildungsförderungsgesetz (BAföG) oder dem SGB III (Anspruch auf Berufsausbildungsbeihilfe BAB) ist, sind von den Leistungen der Grundsicherung für Arbeitssuchende nach dem SGB II ausgeschlossen. Es gibt Ausnahmen vom Ausschluss ( 7 Abs. 6 SGB II): Dazu gehören z.b. Auszubildende und Schüler, die das so genannte Mini-Bafög beziehen, z.z. 216 Euro und Schüler einer Abendhauptschule, einer Abendrealschule oder eines Abendgymnasiums, die bei Beginn der Ausbildung über 30 Jahre alt waren und allein deswegen keine Förderung erhalten. Dem Grunde nach bedeutet, dass Sie selbst dann, wenn Sie aus persönlichen Gründen kein Bafög oder keine BAB erhalten z.b. weil Sie zu alt sind, die Förderhöchstdauer überschritten haben oder wegen Ihrer Staatsangehörigkeit von den SGB II-Leistungen ausgeschlossen sind. Der Ausschluss betrifft den Anspruch auf die Regelbedarfe und die Bedarfe für Unterkunft und Heizung. Trotz Leistungsausschluss stehen den Auszubildenden, Schülern und Studierenden bei Bedarf zu ( 27 SGB II): Mehrbedarfe wegen Schwangerschaft, Alleinerziehung, kostenaufwändiger Ernährung aus medizinischen Gründen sowie ein unabweisbarer, laufender, nicht nur einmaliger besonderer Mehrbedarf (zu den Mehrbedarfen siehe unter 4.2) Erstausstattung für Bekleidung und Erstausstattungen bei Schwangerschaft und Geburt (siehe unter 4.4) Der Bezug dieser Leistungen für Auszubildende löst keinen Anspruch auf Übernahme von Krankenversicherungsbeiträgen aus, da sie nicht als Arbeitslosengeld II gelten ( 27 Abs. 1 SGB II). In besonderen Härtefällen können Leistungen als Darlehen geleistet werden. Dies betrifft sowohl die Regelbedarfe, die Bedarfe für Unterkunft und Heizung und notwendige Beiträge zur Kranken- und Pflegeversicherung. Eine besondere Härte kann z.b. angenommen werden, wenn ein Studium wegen Krankheit, Schwangerschaft oder Behinderung länger dauert, als es durch Bafög gefördert wird oder wenn Sie sich mittellos in der akuten Phase des Abschlussexamens befinden. Bei der Einschätzung, ob ein Härtefall vorliegt, orientiert sich das Jobcenter an der Rechtsprechung zum ehemaligen 26 BSHG (Bundessozialhilfegesetz), Sie können eine Übersicht dazu bei den fachlichen Hinweisen der Bundesagentur für Arbeit zum 27 SGB II, Anlage 1 finden. Fassung vom 20.9.12 Auch im ersten Ausbildungsmonat können SGB II-Leistungen ggf. als Darlehen bewilligt werden ( 27 Abs. 4 Satz 2). Es soll im Regelfall gewährt werden in Höhe der bisherigen SGB II-Leistungen. Die Rückzahlung des Darlehens ist erst nach Abschluss der Ausbildung fällig.

23 2.4 Σχετικά με την παροχή βοηθημάτων σε μαθητευόμενους, μαθητές και φοιτητές, οι οποίοι λαμβάνουν το επίδομα επαγγελματικής εκπαίδευσης (BAB) ή επίδομα σπουδών BΑfög ( 7 παρ. 5 και 6 όπως και 27 SGB II) Βασικά στοιχεία Μαθητευόμενοι, μαθητές και φοιτητές που βρίσκονται σε εκπαίδευση, οι οποίοι επί της ουσίας δικαιούνται να λάβουν βοηθήματα σύμφωνα με τον ομοσπονδιακό νόμο για την προαγωγή της εκπαίδευσης (BAföG) ή σύμφωνα με το SGB III (αξίωση για το επίδομα επαγγελματικής εκπαίδευσης ΒΑΒ), αποκλείονται από τις παροχές της βασικής κάλυψης για αναζητούντες εργασία σύμφωνα με το SGB II. Υπάρχουν εξαιρέσεις από τον αποκλεισμό ( 7 παρ. 6 SGB II): σε αυτές ανήκουν π.χ. μαθητευόμενοι και μαθητές, οι οποίοι λαμβάνουν το λεγόμενο «μίνι- BΑfög», αυτήν τη στιγμή 216 ευρώ και μαθητές νυχτερινού πεντατάξιου σχολείου ή νυχτερινού γυμνασίου ή νυχτερινού λυκείου, οι οποίοι κατά την έναρξη της εκπαίδευσής τους ήταν άνω των 30 ετών και για αυτόν το λόγο μόνο δεν λαμβάνουν βοήθημα. «Επί της ουσίας» σημαίνει ότι, ακόμα και εάν για προσωπικούς λόγους δεν λαμβάνετε BΑfög ή BAB για παράδειγμα, επειδή έχετε περάσει το όριο της ηλικίας, έχετε περάσει το ανώτατο όριο διάρκειας ενίσχυσης ή εξαιτίας της υπηκοότητάς σας αποκλείεστε από τις παροχές SGB II. Ο αποκλεισμός αφορά την αξίωση για βασικές δαπάνες και τις δαπάνες διαμονής και θέρμανση. Παρά τον αποκλεισμό, οι μαθητευόμενοι, μαθητές και φοιτητές δικαιούνται εν ανάγκη ( 27 SGB II): Πρόσθετες δαπάνες εξαιτίας εγκυμοσύνης, ανατροφής παιδιού χωρίς σύντροφο ή σύζυγο, δαπανηρή διατροφή για ιατρικούς λόγους όπως και αναντίρρητες, συνεχείς, όχι μόνο εφάπαξ, ιδιαίτερες πρόσθετες ανάγκες (σχετικά με τις πρόσθετες ανάγκες δείτε επίσης στην παράγραφο 4.2). Πρώτος εφοδιασμός για ρουχισμό και πρώτος εφοδιασμός κατά την εγκυμοσύνη και τον τοκετό (βλ. στην παράγραφο 4.4). Η λήψη αυτών των παροχών για μαθητευόμενους δεν δημιουργεί απαίτηση για την ανάληψη εισφορών ασφάλισης ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, επειδή δεν θεωρούνται επίδομα ανεργίας ΙΙ ( 27 παρ. 1 SGB II). Σε ειδικές περιπτώσεις μπορούν να χορηγηθούν παροχές ως δάνειο. Αυτό αφορά τόσο τις βασικές δαπάνες, τις δαπάνες διαμονής και θέρμανσης και απαραίτητες εισφορές για ασφάλιση ιατροφαρμακευτικής και χρόνιας περίθαλψης. Ιδιαίτερη δυσχέρεια μπορεί π.χ. να ληφθεί υπόψη, όταν οι σπουδές διαρκούν περισσότερο λόγω ασθένειας, εγκυμοσύνης ή αναπηρίας, από ότι χρηματοδοτείται μέσω του BΑfög ή όταν είσαστε άπορος κατά την «κρίσιμη περίοδο των πτυχιακών εξετάσεων». Για να διαπιστωθεί, εάν πρόκειται για περίπτωση δυσχέρειας, προσανατολίζεται το JobCenter στην νομολογία του παλιού άρθρου 26 BSHG (ομοσπονδιακός νόμος κοινωνικής πρόνοιας). Μπορείτε να βρείτε σχετικά μία σύνοψη στις ειδικές υποδείξεις της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας για την Εργασία για το άρθρο 27 SGB II, παράρτημα 1 (έκδοση 20.09.12). Ακόμα και στον πρώτο μήνα εκπαίδευσης μπορούν να εγκριθούν παροχές SGB II κατά περίπτωση ως δάνειο ( 27 παρ. 4 πρόταση 2). Κατά κανόνα αυτό χορηγείται στο ύψος των μέχρι τώρα παροχών SGB II. Η αποπληρωμή του δανείου γίνεται μετά την ολοκλήρωση της εκπαίδευσης.