ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ Β3 Δ/νση Οικ.Σχέσεων με Χώρες Β.Αφρικής, Μ.Ανατολής και Κόλπου Φεβρουάριος 10 ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΙΣΡΑΗΛ 1. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ Η πλειονότητα των κατηγοριών εισαγόμενων προϊόντων στο Ισραήλ, από χώρες της Ε.Ε. (λόγω Συμφωνίας Σύνδεσης), της Ε.Ζ.Ε.Σ. και των ΗΠΑ (λόγω Συμφωνίας Ελευθέρου Εμπορίου) δεν επιβαρύνονται με δασμούς (υπάρχουν βεβαίως σημαντικές εξαιρέσεις, όπως λ.χ. τα προϊόντα ιχθυοκαλλιεργειών προέλευσης χωρών Ε.Ε., τα οποία επιβαρύνονται με υψηλούς δασμούς, μέτρο που θίγει, μεταξύ άλλων, τους Έλληνες εξαγωγείς). Ωστόσο, μεγάλη σημασία έχει η κατάταξη των προϊόντων κατά την εισαγωγή τους να γίνεται σε συνεργασία με πεπειραμένο εκτελωνιστή, καθώς ενδεχομένως κάποιο προϊόν να ταξινομηθεί λανθασμένα σε διαφορετική δασμολογική κλάση από αυτήν που ανήκει, με αποτέλεσμα να επιβαρυνθεί με δασμούς ή να απαιτηθούν πιστοποιητικά, άδειες εισαγωγής κλπ. που υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν θα απαιτούντο. Το Ισραήλ εφαρμόζει εξάλλου δασμολογικές ποσοστώσεις, καθώς και πληθώρα παραδασμολογικών εμποδίων κατά την εισαγωγή προϊόντων, κυρίως σε μεταποιημένα αγροτικά και οίνους, αλλά και σε άλλες κατηγορίες προϊόντων. 1 Οι προκαθορισμένες ποσότητες εντός των ποσοστώσεων είναι δυνατόν να εισαχθούν με μειωμένο ή και χωρίς τελωνειακό δασμό. Το σύστημα διαχείρισης των ποσοστώσεων είναι αρκετά πολύπλοκο και σχετικά αδιαφανές. Για την εισαγωγή προϊόντων που υπόκεινται σε δασμολογική ποσόστωση απαιτείται έκδοση ειδικής άδειας από το Υπουργείο Γεωργίας ή το Υπουργείο Βιομηχανίας, Εμπορίου και Εργασίας (ανάλογα με τη φύση των προϊόντων), προκειμένου να πιστοποιηθεί ότι δεν έχει σημειωθεί υπέρβαση της ποσόστωσης και τα προϊόντα να απαλλαγούν από δασμούς, ή να απολάβουν μειωμένου δασμολογικού συντελεστή. Οι οροφές των ποσοστώσεων γενικά κρίνονται χαμηλές, και οι δασμολογικές επιβαρύνσεις για εισαγωγές πέραν συμπλήρωσης των ορίων, εξαιρετικά υψηλές. Σημειώνουμε εξάλλου ότι κατά την εισαγωγή ορισμένων προϊόντων επιβάλλονται και επίδασμοι ή δασμοί anti-dumping. Σημειώνουμε ότι στις 30/8/2009, ο Ισραηλινός Επίτροπος Anti-dumping έλαβε απόφαση επιβολής προσωρινού δασμού διάρκειας 6 μηνών στις εισαγωγές ελαστικής ταινίας συσκευασίας από ορισμένους κοινοτικούς και Τούρκους παραγωγούς, μεταξύ των οποίων και η ελληνική βιομηχανία πλαστικών «Μαΐλλης» (τα προϊόντα της εν λόγω ελληνικής βιομηχανίας θα επιβαρύνονται με δασμό 36,44% επί της αξίας CIF). Η απόφαση ελήφθη κατόπιν καταγγελίας της ισραηλινής βιομηχανίας Sapir Plastic Industries Limited και τα πληττόμενα μέρη είχαν δικαίωμα κατάθεσης αγωγής στο Δικαστήριο Διοικητικών Θεμάτων του Ισραήλ, εντός προθεσμίας 15 ημερών από την ημερομηνία κατά την οποία έλαβαν γνώση της απόφασης. 2 Από 1/7/2006, επιβάλλεται Φ.Π.Α. επί όλων, και των εισαγόμενων αγαθών, ύψους 15,5%. Επίσης, υπάρχουν και ειδικοί φόροι για αγορές ηλεκτρικών ειδών, καλλυντικών κλπ., που σήμερα κυμαίνονται σε επίπεδα 5-45% της αξίας CIF (έχουν μειωθεί τα τελευταία έτη). Οι φόροι για αγορές αυτοκινήτων, καυσίμων, καπνού και οινοπνευματωδών ποτών εξακολουθούν να είναι εξαιρετικά υψηλοί (έως και 90%). Σημειώνεται ότι το Ισραήλ σκοπεύει να 1 Σημειώνεται ότι τον Οκτώβριο 2009 συνάφθηκε συμφωνία Ε.Ε.-Ισραήλ για την απελευθέρωση του εμπορίου αγροτικών προϊόντων και προϊόντων αλιείας (υπογράφηκε στις 4/11/2009), η οποία, κατά την άποψη των ελληνικών φορέων (υπηρεσιακών και κλαδικών), θα έχει εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις για τους κοινοτικούς παραγωγούς, καθώς η Ευρ. Επιτροπή έχει προβεί σε εκτενείς παραχωρήσεις υπέρ της ισραηλινής πλευράς. Η νέα συμφωνία θα τεθεί σε ισχύ από 1/1/2010. 2 Σύμφωνα με πληροφόρηση από το Γραφείο Ο.Ε.Υ. Τελ Αβίβ, τον Ιανουάριο 2010 ο Ισραηλινός Επίτροπος anti-dumping έλαβε απόφαση επιβολής δασμού 19,7% για περίοδο 5 ετών στις εισαγωγές ελαστικής ταινίας λοιπών κοινοτικών παραγωγών (μεταξύ των οποίων οι Έλληνες). Η εν λόγω απόφαση τίθεται σε διαδικασία τελικής έγκρισης από το ισραηλινό Υπ. Βιομηχανίας-Εμπορίου. 1
αντικαταστήσει το εξαιρετικά πολύπλοκο σύστημα υπολογισμού φορολογικών επιβαρύνσεων στα εισαγόμενα οινοπνευματώδη ποτά, από ένα απλούστερο, δι επιβολής ειδικού φόρου, του οποίου η κλίμακα θα μεταβάλλεται ανάλογα με τον αλκοολικό τίτλο. Πρόβλημα υπάρχει με την Ε.Ε., καθώς φημολογείται ότι στο πλαίσιο της μελετώμενης αλλαγής του συστήματος, θα υπάρξει αρνητική διακριτική μεταχείριση εις βάρος του ουίσκι. 2. ΠΡΟΤΥΠΑ, ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ, ΣΗΜΑΝΣΗ Τα συνήθη πιστοποιητικά που απαιτούνται κατά την εισαγωγή προϊόντων διαφόρων τύπων στο Ισραήλ είναι ανάλογα με το είδος των εισαγόμενων- κτηνιατρικά, φυτοϋγειονομικά και ασφάλειας για τη δημόσια υγεία. Γενικά, άδεια εισαγωγής χορηγείται, κατόπιν αιτήσεως, από το Υπουργείο Βιομηχανίας και Εμπορίου σε ισραηλινούς εισαγωγείς και εταιρείες εγκατεστημένες στο Ισραήλ. Ειδικά πιστοποιητικά εκδίδονται για τους εισαγωγείς από τις κατά περίπτωση αρμόδιες υπηρεσίες (λ.χ. Υπουργείο Υγείας για εισαγωγές φαρμάκων, Υπουργείο Μεταφορών για εισαγωγές αυτοκινήτων), οι οποίες εγκρίνουν την εισαγωγή του προϊόντος υπό όρους που αναφέρονται ρητώς στο πιστοποιητικό. Προκειμένου για αγροτικά προϊόντα και τρόφιμα, οι αρμόδιες υπηρεσίες για την έκδοση των σχετικών αδειών εισαγωγής είναι οι Ισραηλινές Κτηνιατρικές Υπηρεσίες (IVS), οι Υπηρεσίες Προστασίας & Επιθεώρησης Φυτών (PPIS) και η Υπηρεσία Ελέγχου Τροφίμων, οι οποίες υπάγονται στο ισραηλινό Υπουργείο Υγείας. Σημειωτέον ότι οι υγειονομικοί έλεγχοι στα εισαγόμενα τρόφιμα και ποτά είναι εξαιρετικά χρονοβόροι. Ενώ το Ισραήλ θα έπρεπε να έχει προσαρμόσει τα φυτοϋγειονομικά του πρότυπα στα προβλεπόμενα στη Συμφωνία Σύνδεσης με την Ε.Ε., καθώς επίσης και στη Συμφωνία ΠΟΕ για τα Φυτοϋγειονομικά Μέτρα, η διαδικασία μεταρρύθμισης του αποσπασματικού επί του παρόντος συστήματος φυτοϋγειονομικών προτύπων είναι εξαιρετικά αργή και δημιουργεί πληθώρα προβλημάτων και καθυστερήσεων στους αλλοδαπούς εξαγωγείς. Υπάρχει επίσης πληθώρα κτηνιατρικών περιοριστικών μέτρων, καθώς και εξαιρετικά αυστηρών, χρονοβόρων και εν πολλοίς αδιαφανών διαδικασιών ελέγχου τροφίμων και άλλων προϊόντων στις πύλες εισόδου της χώρας. Επιπλέον, το ισραηλινό Υπουργείο Υγείας έχει επιβάλει από τις αρχές του 2007 υποχρέωση εγγραφής προϊόντων τροφίμων που περιέχουν γενετικά τροποποιημένα συστατικά. Πολύ πρόσφατα, το Ισραήλ υιοθέτησε νέο καθεστώς φυτοϋγειονομικών προτύπων (δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης στις 23/6/2009), το οποίο έχει κοινοποιηθεί στα μέλη του ΠΟΕ, και προσδοκάται ότι θα επιλύσει πολλά από τα προαναφερθέντα προβλήματα. Η εν λόγω εξέλιξη θεωρείται άκρως θετική, καθώς η Ευρ. Επιτροπή είχε θέσει την εναρμόνιση με τα κοινοτικά πρότυπα υγειονομικής προστασίας ως όρο για την περαιτέρω φιλελευθεροποίηση του εμπορίου ΕΕ-Ισραήλ στα αγροτικά προϊόντα, τα μεταποιημένα αγροτικά προϊόντα καθώς και τα προϊόντα αλιείας. Πρόβλημα έχει δημιουργηθεί ωστόσο με τη νέα νομοθεσία, εξαιτίας του ότι 13 κράτη μέλη της Ε.Ε., μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, δεν συμπεριλαμβάνονται στη λίστα των ευρωπαϊκών χωρών για τις οποίες δεν θα απαιτείται άδεια εισαγωγής για μία σειρά φυτικών προϊόντων (αλλά μόνον πιστοποιητικό φυτοϋγείας). Το Ισραήλ απαγορεύει τις εισαγωγές κρεάτων και προϊόντων κρέατος, καθώς και πουλερικών, που δεν έχουν πιστοποίηση Kosher. Το σύστημα εν λόγω πιστοποίησης κρίνεται πολύπλοκο και δαπανηρό. Η πιστοποίηση Kosher δίδεται από την Ανωτάτη Ραββινική Αρχή και τις κατά τόπους εξουσιοδοτημένες υπηρεσίες της (λ.χ. στην Ελλάδα υπάρχουν τέτοιες στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη). Σημειωτέον ότι επιτρέπεται η εγχώρια παραγωγή και κατανάλωση προϊόντων κρέατος χωρίς πιστοποίηση Kosher, ωστόσο απαγορεύεται η εισαγωγή τέτοιων, γεγονός που αποτελεί σαφή διακριτική μεταχείριση εις βάρος των ξένων εξαγωγέων κρεάτων. Στους οίνους, αναφέρεται ότι οι ισραηλινές προδιαγραφές σήμανσης οίνων εφαρμόζονται πολύ πιο αυστηρά σε εισαγόμενους, παρά σε εγχώρια παραγόμενους οίνους, ενώ ταυτόχρονα και εδώ υπάρχουν κανονισμοί πιστοποίησης Kosher, και μάλιστα, εφ όσον κάποιος εισαγωγέας έχει λάβει τέτοια πιστοποίηση για ορισμένα από τα κρασιά που εισάγει στη χώρα, δεν θα πρέπει να εισάγει και κρασιά χωρίς την πιστοποίηση Kosher. Απαγορεύεται εξάλλου η από κοινού αποθήκευση πιστοποιημένων και μη πιστοποιημένων οίνων. Τέλος, εξαιρετικά αυστηροί 2
έλεγχοι, προδιαγραφές και διαδικασίες προβλέπονται για την έκδοση άδειας εισαγωγής οινοπνευματωδών ποτών. Το Ισραήλ διατηρεί κανονισμούς για τη σήμανση των προϊόντων και την καταγραφή της χώρας προέλευσης. Όλες οι εισαγωγές στο Ισραήλ θα πρέπει να φέρουν σήμα που αναφέρει την χώρα προέλευσης του προϊόντος, το όνομα και τη διεύθυνση του κατασκευαστή, το όνομα και τη διεύθυνση του ισραηλινού εισαγωγέα και τα περιεχόμενα, βάρος και όγκο σε μονάδες μέτρησης. Σημειώνεται ότι κατά την εισαγωγή των περισσότερων μεταποιημένων αγροτικών προϊόντων και τροφίμων, οι ισραηλινές προδιαγραφές σήμανσης είναι εξαιρετικά αυστηρές, δημιουργώντας πολύ συχνά επιπρόσθετο σημαντικό κόστος στον αλλοδαπό εξαγωγέα. Περαιτέρω, η κυρίως σήμανση των συσκευασμένων προϊόντων πρέπει απαραίτητα να γίνεται στην εβραϊκή, και δευτερευόντως, με μικρότερους χαρακτήρες, στην αγγλική. Δεν υφίστανται ιδιαίτεροι περιορισμοί όσον αφορά τις ημερομηνίες παραγωγής και λήξης και τη διάρκεια ζωής των προϊόντων. Αυτές πρέπει να προσδιορίζονται από τον παραγωγό και να περιλαμβάνονται στη σήμανση της συσκευασίας. Υπάρχουν ειδικές απαιτήσεις αδειοδότησης «ευαίσθητων» και «μη ευαίσθητων» προϊόντων, ανάλογα με τη δυνητική τους επίπτωση στη δημόσια υγεία. Ευαίσθητα θεωρούνται προϊόντα όπως τα γαλακτοκομικά και υποκατάστατά τους, προϊόντα κρέατος και πουλερικών και υποκατάστατά τους, ιχθυηρά και υποκατάστατά τους, συμπληρώματα διατροφής, βρεφικές τροφές, αυγά και προϊόντα τους, κονσερβοποιημένα τρόφιμα, τρόφιμα που περιέχουν χρωστικές ουσίες, προϊόντα ζελατίνης ή που περιέχουν ζελατίνη, μέλι και προϊόντα του, κατεψυγμένα προϊόντα, μεταλλικό νερό, μανιτάρια και προϊόντα τους, καθώς και τρόφιμα που επανεισάγονται στο Ισραήλ. Ορισμένες τεχνικές προδιαγραφές θέτουν εξάλλου παραδασμολογικά εμπόδια στην εισαγωγή σειράς προϊόντων, το σύστημα διαχείρισής τους ωστόσο βελτιώθηκε κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους, καθώς δόθηκε εξουσιοδότηση στο Ίδρυμα Προδιαγραφών του Ισραήλ (SII) να υιοθετεί διεθνώς ισχύουσες προδιαγραφές όπου αυτό είναι εφικτό, ενώ παλαιότερα θέσπιζε εξαιρετικά περιοριστικές εγχώριες προδιαγραφές που παρεμπόδιζαν την είσοδο ξένων προϊόντων. Γενικά, έγκριση πλήρωσης προδιαγραφών δίδεται στον εισαγωγέα από το Ίδρυμα Προδιαγραφών του Ισραήλ, κατόπιν διενέργειας ελέγχων στα εισαγόμενα προϊόντα πριν και κατά την άφιξή τους στο Ισραήλ. Η έγκριση αυτή περιλαμβάνει δήλωση ότι τα προϊόντα πληρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές και βασίζεται σε σχετικό πίνακα προϊόντων του Κανονισμού για την ελεύθερη εισαγωγή προϊόντων. Από 1/6/2005, όλα τα εισαγόμενα προϊόντα τα οποία υπόκεινται στη διαδικασία έγκρισης προδιαγραφών από το SII χωρίστηκαν σε τέσσερις κατηγορίες επιθεώρησης αναλόγως προς το βαθμό επικινδυνότητας για την δημόσια υγεία και ασφάλεια: (1) Προϊόντα που ενσωματώνουν το υψηλότερο επίπεδο κινδύνου για τη δημόσια υγεία και ασφάλεια, όπως λ.χ. παιδικά παιχνίδια και ηλεκτρικές οικιακές συσκευές. Η έκδοση πιστοποιητικού καταλληλότητας δε συνεπάγεται κόστος για τον εισαγωγέα και, μετά τη χορήγηση, το προϊόν απαλλάσσεται από τελωνειακούς δασμούς. Ωστόσο, η επιθεώρηση για κάθε φορτίο εξακολουθεί να αποτελεί προϋπόθεση απαλλαγής από τελωνειακούς δασμούς. (2) Προϊόντα που ενσωματώνουν μεσαίο επίπεδο κινδύνου για τη δημόσια υγεία και ασφάλεια, όπως λ.χ. γυαλιά ηλίου, λάμπες, χαλιά, μπουκάλια. Γι αυτήν την κατηγορία απαιτείται μια εφ άπαξ άδεια που βασίζεται σε δειγματοληπτικό έλεγχο, καθώς επίσης και σε δήλωση του εισαγωγέα ότι τα προϊόντα που θα περιλαμβάνονται σε μελλοντικά φορτία πληρούν τις υποχρεωτικές προδιαγραφές. Η διενέργεια επιθεωρήσεων για φορτία εισαγομένων προϊόντων αυτής της κατηγορίας προ της απαλλαγής από τελωνειακούς δασμούς δεν είναι πλέον απαραίτητη. (3) Προϊόντα που ενσωματώνουν χαμηλό επίπεδο κινδύνου για τη δημόσια υγεία και ασφάλεια, όπως λ.χ. κεραμικά υλικά. Σε αυτήν την κατηγορία, η μόνη απαίτηση είναι η δήλωση του εισαγωγέα ότι τα προϊόντα πληρούν τις υποχρεωτικές προδιαγραφές. Δεν υφίσταται καμία υποχρέωση επιθεώρησης των εισαγομένων προϊόντων. (4) Προϊόντα με αποκλειστικό σκοπό την βιομηχανική χρήση και όχι την άμεση κατανάλωση, όπως λ.χ. ηλεκτρικά βιομηχανικά είδη. Η απαλλαγή αυτών των προϊόντων από τελωνειακούς δασμούς δεν εξαρτάται καθόλου από την κατοχή πιστοποιητικού καταλληλότητας και υιοθέτησης υποχρεωτικών προδιαγραφών. 3
Παρά τις βελτιώσεις στο σύστημα διαχείρισης τεχνικών προδιαγραφών, επιμέρους αρμόδια Υπουργεία ή άλλοι ισραηλινοί φορείς, συχνά υιοθετούν πρόσθετες τεχνικές ρυθμίσεις, που σε συνδυασμό με την κρατούσα σχετική αδιαφάνεια και ασύμμετρη εφαρμογή των προδιαγραφών και ρυθμίσεων σε εγχώρια και εισαγόμενα προϊόντα, δημιουργούν προβλήματα, ιδιαίτερα στις εισαγωγές τροφίμων, αλλά και σε άλλα προϊόντα, όπως το ηλεκτρολογικό υλικό και τα οχήματα. Συχνά δε παρατηρείται το φαινόμενο να μην επαρκεί η διεθνής πιστοποίηση προϊόντων που λαμβάνει χώρα στο εξωτερικό, παρά να απαιτείται επιπλέον και εγχώρια. Πάντως, το γεγονός ότι πρόσφατα το Ισραήλ έγινε μέλος δύο κορυφαίων ευρωπαϊκών οργανισμών ανάπτυξης προδιαγραφών (CEN και CENELEC), αναμένεται να βελτιώσει την κατάσταση όσον αφορά την εισαγωγή σειράς προϊόντων. Σημειώνεται διευκρινιστικά ότι το SII είναι αποκλειστικά αρμόδιο τόσο για την έκδοση, όσο και για τον έλεγχο συμβατότητας προς προδιαγραφές, ενώ η Ισραηλινή Αρχή Διαπίστευσης Εργαστηρίων (ISRAC) είναι ο μοναδικός φορέας που έχει αρμοδιότητα να διαπιστεύει εργαστήρια με βάση διεθνώς ισχύοντα πρότυπα. 3. ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ Το Ισραήλ έχει προσχωρήσει στη σχετική Συμφωνία του ΠΟΕ, η οποία καλύπτει τους περισσότερους διαγωνισμούς του ισραηλινού δημοσίου, καθώς και των κρατικών επιχειρήσεων. Οι προκηρύξεις ανοικτών, διεθνών διαγωνισμών δημοσιεύονται στον εγχώριο Τύπο. Αρκετοί δημόσιοι διαγωνισμοί είναι ωστόσο κλειστοί, περιλαμβάνουν δηλαδή κλειστό «προκαταρκτικό» και «τελικό» στάδιο, ενώ άλλοι είναι ανοικτοί, εθνικοί και προϋποθέτουν σύμπραξη με αλλοδαπούς εταίρους. Όπως είναι αντιληπτό, οι αλλοδαπές εταιρείες δύσκολα πληροφορούνται τις προκηρύξεις διαγωνισμών των δύο τελευταίων κατηγοριών, ώστε να μπορέσουν να εκδηλώσουν σχετικό ενδιαφέρον. Κυρίως δε οι κρατικές εταιρείες, χρησιμοποιούν διαδικασίες που παρέχουν διακριτική μεταχείριση εις βάρος ορισμένων μετεχόντων, ενώ συνολικά οι διαδικασίες δημόσιων διαγωνισμών είναι αδιαφανείς, και αρκετά συχνά δεν εφαρμόζεται με συνέπεια η σχετική νομοθεσία. Οι προθεσμίες δεν τηρούνται πάντοτε, ενώ συχνά παρατηρείται το φαινόμενο αιφνίδιας ματαίωσης διαγωνισμών. Επίσης, με βάση παλαιότερο νομοθέτημα της ισραηλινής Βουλής, υφίσταται προνομιακή μεταχείριση υπό προϋποθέσεις- σε ισραηλινά προϊόντα / υπηρεσίες, τα οποία προσφέρονται στο πλαίσιο δημόσιου διαγωνισμού. Το Ισραήλ εφαρμόζει εξάλλου αντισταθμιστικές πρακτικές, με τις οποίες απαιτείται από τις αλλοδαπές επιχειρήσεις που μετέχουν επιτυχώς σε δημόσιους διαγωνισμούς να επενδύουν στην εγχώρια βιομηχανία, να συμπαράγουν με εγχώριες βιομηχανικές μονάδες, να αναθέτουν υπεργολαβίες σε ισραηλινές εταιρείες, να προβαίνουν σε προμήθειες υλικών ή υπηρεσιών εγχωρίως, ή να αναπτύσσουν κοινές δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης. Το, σύμφωνα με τις συμφωνηθείσες υποχρεώσεις του Ισραήλ στον ΠΟΕ επίπεδο αντισταθμιστικών οφελών κατ αξία σύμβασης, ανέρχεται σε 20%, από 1/1/2009. Τομείς βιομηχανικής συνεργασίας με βάση την ισχύουσα βιομηχανική πολιτική του Ισραήλ είναι: Η άμυνα, η αεροναυπηγική, η αεροπορία, η ηλεκτρονική μηχανική, ο τομέας καινοτομίας/ έρευνας και ανάπτυξης, η εγχώρια ασφάλεια, η αυτοκινητοβιομηχανία, η ιατρική διαγνωστική, η χημική βιομηχανία, ο τομέας πληροφορικής/ανάπτυξης λογισμικού, ο τομέας μεταφορών, επικοινωνιών και ενέργειας. Στις αμυντικές προμήθειες, οι οποίες και εξαιρούνται, το επίπεδο φθάνει το 35% της αξίας σύμβασης. Οι προσφορές των μετεχόντων σε αντισταθμιστικά οφέλη, διαδραματίζουν στην πράξη σημαντικότατο ρόλο στην απόφαση ανάθεσης. Σύμφωνα με πρόσφατη αναφορά του Γραφείου Ο.Ε.Υ. Τελ Αβίβ, η εκεί Αντιπροσωπεία της Ευρ. Επιτροπής έχει ενημερώσει ότι θα εκτιμηθούν τα συμφέροντα των Ευρωπαϊκών εταιρειών και θα εξετασθεί η πρόταση να τεθεί το θέμα στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων ένταξης του Ισραήλ στον ΟΟΣΑ. Επίσης, πολύ συχνά, στις ισραηλινές προκηρύξεις διαγωνισμών περιέχονται ρήτρες απεριόριστης ευθύνης του αναδόχου, γεγονός που είτε αποθαρρύνει εντελώς αλλοδαπές εταιρείες από το να μετάσχουν, ή τους αυξάνει τα σχετικά κόστη (ασφάλισης) και συνεπώς τα ύψη των προσφορών που υποβάλλουν. 4
4. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ Γενικά, το επίπεδο προστασίας Δ.Π.Ι., πατεντών και εμπορικών σημάτων στο Ισραήλ κρίνεται εξαιρετικά ικανοποιητικό. Ωστόσο, προβληματική κρίνεται η προστασία δικαιωμάτων και πατεντών, ιδιαίτερα φαρμακευτικών προϊόντων, συχνά προς όφελος της ισχυρότατης εγχώριας βιομηχανίας generic φαρμάκων. Επίσης, οι διαδικασίες αδειοδότησης για νέα φάρμακα είναι εξαιρετικά χρονοβόρες, και το σύστημα ανανέωσης των σχετικών πατεντών γραφειοκρατικό και δύσκαμπτο. Ελπίζεται ότι η προετοιμασία του Ισραήλ για ένταξη στον ΟΟΣΑ θα αποτελέσει όχημα για τη βελτίωση του επιπέδου προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων φαρμακευτικών προϊόντων, μέσω εισαγωγής μεταρρυθμίσεων, κυρίως όσον αφορά την αποκλειστικότητα στοιχείων, την εγγραφή και ανανέωση πατεντών, καθώς και τον περιορισμό των καθυστερήσεων εγγραφής νέων φαρμακευτικών προϊόντων. Όσον αφορά τα Δ.Π.Ι., το 2007 η ισραηλινή Βουλή ψήφισε νέα νομοθεσία για την προστασία τους, ωστόσο η χώρα δεν έχει συμβληθεί ακόμη με σημαντικότατες τομεακές συμβάσεις σχετικών διεθνών Οργανισμών των οποίων είναι ήδη μέλος (όπως ο WIPO), γεγονός που αποκτά ιδιαίτερη αρνητική σημασία εξαιτίας της μεγάλης ανάπτυξης των κλάδων τεχνολογίας πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών στο Ισραήλ. Όπως μας έχει αναφέρει το Γραφείο Ο.Ε.Υ. Τελ Αβίβ, υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις καταχρηστικής χρησιμοποίησης ονομασιών ΠΟΠ-ΠΓΕ προϊόντων ελληνικής προέλευσης (φέτας, ελιών Καλαμάτας, Άμφισσας και Θάσου), ωστόσο αφ ενός το συμβατικό πλαίσιο Ε.Ε.-Ισραήλ για την προστασία προϊόντων ΠΟΠ-ΠΓΕ δεν έχει προχωρήσει επαρκώς. Σημειώνουμε εξάλλου ότι, σύμφωνα με πληροφόρησή μας από το Γραφείο Ο.Ε.Υ. Τελ Αβίβ, η άποψη της Ε.Ε. εν όψει της συνόδου της Επιτροπής Εμπορίου του ΟΟΣΑ το Φεβρουάριο 2010, είναι ότι θεωρεί πρόωρη τη λήψη απόφασης σχετικά με καθορισμό ημερομηνίας ένταξης του Ισραήλ στον ΟΟΣΑ, δεδομένου ότι θα πρέπει να επιτευχθεί προηγουμένως ουσιαστική πρόοδος όσον αφορά: (α) την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας και ιδιαίτερα το ζήτημα της επέκτασης του χρονικού ορίου προστασίας πατεντών για φαρμακευτικά προϊόντα, (β) την εφαρμογή δίκαιου φορολογικού καθεστώτος για τα οινοπνευματώδη, που να μην επιφέρει διακριτική μεταχείριση κατά των εισαγομένων προϊόντων, και (γ) την καταπολέμηση της δωροδοκίας. 5. ΕΜΠΟΔΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Η πρακτική στον τομέα της διαφήμισης, όπου επιτρέπεται μόνον σε ορισμένα τηλεοπτικά κανάλια (ακόμη και διεθνή) να μεταδίδουν διαφημίσεις, και μάλιστα σε περιορισμένο τηλεοπτικό χρόνο, αποτελεί πρόβλημα για αλλοδαπές επιχειρήσεις που επιθυμούν να διαφημιστούν στο Ισραήλ. Εξάλλου, στην πράξη, αν και κάτι τέτοιο δεν απαιτείται από τη νομοθεσία, προτιμάται ή επιβάλλεται- η από πλευράς αλλοδαπού εξαγωγέα ή άλλου είδους συνεργάτη, χρήση εγχώριου εισαγωγέα / διανομέα / μεσάζοντα προκειμένου για πωλήσεις προϊόντων ή παροχή υπηρεσιών, και κυρίως σε κρατικούς φορείς. Στα αεροδρόμια του Ισραήλ επιβάλλονται εξαιρετικά υψηλά τέλη και μάλιστα με αυξητικές τάσεις- τόσο στους αερομεταφορείς, όσο και στους επιβάτες που κάνουν χρήση των υπηρεσιών του αεροδρομίου, γεγονός που αντιμετωπίζεται με ανησυχία από τη διεθνή αεροπορική βιομηχανία. Κατά τα λοιπά, δεν υπάρχουν ιδιαίτερα εμπόδια στον τομέα των υπηρεσιών. 6. ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ Γενικά, το επενδυτικό περιβάλλον στο Ισραήλ είναι ευνοϊκό, και το κράτος προσπαθεί να προσελκύσει ξένες ιδιωτικές επενδύσεις, κυρίως στους κλάδους με εξαγωγικό προσανατολισμό, τον τουρισμό, τις τηλεπικοινωνίες και την υψηλή τεχνολογία. Δεν υφίστανται ιδιαίτεροι περιορισμοί στην ξένη ιδιοκτησία, υποχρέωση ωστόσο ξένου νομικού προσώπου αποτελεί η εγγραφή του στα σχετικά ισραηλινά μητρώα. Τομείς, η επένδυση στους οποίους απαιτεί προηγούμενη κυβερνητική έγκριση, περιλαμβάνουν το ηλεκτρονικό εμπόριο, τις τράπεζες, τις ασφάλειες, και τις αμυντικές βιομηχανίες. 5