ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑΤΑ Ἰσοκράτους Ἐπιστολή Τιμοθέῳ 1-3 Περί μέν τῆς οἰκειότητος τῆς ὑπαρχούσης ἡμῖν πρός ἀλλήλους οἶμαί σε πολλῶν ἀκηκοέναι, συγχαίρω δέ σοι πυνθανόμενος πρῶτον μέν ὅτι τῇ δυναστείᾳ τῇ παρούσῃ κάλλιον χρῇ τοῦ πατρός καί φρονιμώτερον, ἔπειθ ὅτι προαιρεῖ δόξαν καλήν κτήσασθαι μᾶλλον ἤ πλοῦτον μέγαν συναγαγεῖν. Σημεῖον γάρ οὐ μικρόν ἐκφέρεις ἀρετῆς, ἀλλ ὡς δυνατόν μέγιστον, ταύτην ἔχων τήν γνώμην ὥστ, ἤν ἐμμείνῃς τοῖς περί σοῦ λεγομένοις, οὐκ ἀπορήσεις τῶν ἐγκωμιασομένων τήν τε φρόνησιν τήν σήν καί τήν προαίρεσιν ταύτην. Ἡγοῦμαι δέ καί τά διηγγελμένα περί τοῦ πατρός σου συμβαλεῖσθαι μεγάλην πίστην πρός τό δοκεῖν εὖ φρονεῖν σε καί διαφέρειν τῶν ἄλλων 1. Να μεταφράσετε το κείμενο. (Μονάδες 20) 2. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται. (Μονάδες 10) οἰκειότητος: τη δοτική ενικού, πατρός: τη δοτική πληθυντικού, καλήν: την αιτιατική πληθυντικού στο ίδιο γένος στο συγκριτικό βαθμό σοῦ: τη γενική πληθυντικού στο γ πρόσωπο, προαίρεσιν: τη γενική ενικού, πυνθανόμενος: το β ενικό πρόσωπο της προστακτικής του αορίστου β της ίδιας φωνής, χρῇ: το ίδιο πρόσωπο της ευκτικής του ενεστώτα της ίδιας φωνής, προαιρεῖ: το β ενικό πρόσωπο της προστακτικής του αορίστου β της ίδιας φωνής, συναγαγεῖν: γ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής του ίδιου χρόνου και φωνής, συμβαλεῖσθαι: το απαρέμφατο του παρακειμένου της ίδιας φωνής. 1
3. α. ἡμῖν, τοῦ πατρός, ἀρετῆς, τῶν ἐγκωμιασομένων, φρονεῖν.: Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους τύπους δικαιολογώντας την απάντησή σας. (Μονάδες 5) β. ὥστ, ἤν ἐμμείνῃς τοῖς περί σοῦ λεγομένοις, οὐκ ἀπορήσεις τῶν ἐγκωμιασομένων τήν τε φρόνησιν τήν σήν καί τήν προαίρεσιν ταύτην.: Να αναγνωρίσετε τον υποθετικό λόγο της περιόδου και να τον τρέψετε στην απλή σκέψη του λέγοντος. (Μονάδες 2) γ. Περί μέν τῆς οἰκειότητος τῆς ὑπαρχούσης ἡμῖν πρός ἀλλήλους οἶμαί σε πολλῶν ἀκηκοέναι, συγχαίρω δέ σοι πυνθανόμενος πρῶτον μέν ὅτι τῇ δυναστείᾳ τῇ παρούσῃ κάλλιον χρῇ τοῦ πατρός καί φρονιμώτερον, ἔπειθ ὅτι προαιρεῖ δόξαν καλήν κτήσασθαι μᾶλλον ἤ πλοῦτον μέγαν συναγαγεῖν.: Να τρέψετε τον πλάγιο λόγο της περιόδου σε ευθύ. (Μονάδες 3) 2
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑΤΑ Πλάτωνος Δημόδοκος 383 Α-Β Παρεγενόμην ἀνθρώπῳ τινί νουθετοῦντι ἑαυτοῦ ἑταῖρον, διότι ἐπίστευε τῷ κατηγοροῦντι οὐκ ἀκούσας τοῦ ἀπολογουμένου, ἀλλά μόνον τοῦ κατηγοροῦντος. Ἔλεγεν οὖν ὡς δεινόν πρᾶγμα ποιοῖ καταγιγνώσκων τοῦ ἀνθρώπου, οὔτε αὐτός παραγενόμενος οὔτε τῶν φίλων ἀκούσας παρεγενομένων, οἷς εἰκός ἦν αὐτόν λέγουσι πιστεύειν, οὐδ αὖ ἀμφοτέρων ἀκούσας οὕτω προπετῶς ἐπίστευσε τῷ κατηγοροῦντι. Δίκαιον δ εἶναι καί τοῦ ἀπολογουμένου ἀκοῦσαι πρό τοῦ ἐπαινεῖν ἤ μέμφεσθαι, ὥσπερ καί τοῦ κατηγοροῦντος. Πῶς γάρ ἄν τις δίκην καλῶς δικάσαι ἤ ἀνθρώπους κατά τρόπον κρῖναι δύναιτο μή ἀμφοτέρων τῶν ἀντιδίκων ἀκούσας; Τούς γάρ λόγους παραβαλλομένους, ὥσπερ τήν πορφύραν καί τό χρυσίον, ἄμεινον κρίνεσθαι. 1. Να μεταφράσετε το κείμενο. (Μονάδες 20) 2. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται. (Μονάδες 10) τινί: τη γενική ενικού, τῷ κατηγοροῦντι: τη δοτική πληθυντικού του ίδιου γένους, πρᾶγμα: τη δοτική πληθυντικού, καλῶς: τον ίδιο τύπο στον υπερθετικό βαθμό, τήν πορφύραν: τη γενική πληθυντικού, παρεγενόμην: το β ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ίδιου χρόνου της ίδιας φωνής, ποιοῖ: το β ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ενεστώτα της ίδιας φωνής, ἐπίστευσεν: το γ πληθυντικό πρόσωπο της ευκτικής του αορίστου της ίδιας φωνής, μέμφεσθαι: το απαρέμφατο του αορίστου της ίδιας φωνής, 3
δύναιτο: το β ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ίδιου χρόνου και φωνής. 3. α. νουθετοῦντι, ἑαυτοῦ, τοῦ ἀνθρώπου, πιστεύειν, ἀμφοτέρων.: Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους τύπους δικαιολογώντας την απάντησή σας. (Μονάδες 5) β. τοῦ ἀπολογουμένου, (οὔτε τῶν φίλων) ἀκούσας (παραγενομένων): Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις μετοχές και να τις αντικαταστήσετε με ισοδύναμες δευτερεύουσες προτάσεις. (Μονάδες 2,5) γ. Παρεγενόμην ἀνθρώπῳ τινί νουθετοῦντι ἑαυτοῦ ἑταῖρον, διότι ἐπίστευε τῷ κατηγοροῦντι οὐκ ἀκούσας τοῦ ἀπολογουμένου, ἀλλά μόνον τοῦ κατηγοροῦντος.: Να αναγνωρίσετε συντακτικά τη δευτερεύουσα πρόταση της περιόδου (εισαγωγή, είδος, εκφορά, ρόλος) και να αντικαταστήσετε τη σύνταξη με μετοχική. (Μονάδες 2,5): 4
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑΤΑ Πλουτάρχου περί παίδων ἀγωγῆς, 3 Καθόλου μέν εἰπεῖν, ὅ κατά τῶν τεχνῶν καί τῶν ἐπιστημῶν λέγειν εἰώθαμεν, ταὐτό καί κατά τῆς ἀρετῆς φατέον ἐστίν, ὡς εἰς τήν παντελῆ δικαιοπραγίαν τρία δεῖ συνδραμεῖν, φύσιν καί λόγον καί ἔθος. Καλῶ δέ λόγον μέν τήν μάθησιν, ἔθος δέ τήν ἄσκησιν. Εἰσί δ αἱ μέν ἀρχαί τῆς φύσεως, αἱ δέ προκοπαί τῆς μαθήσεως, αἱ δέ χρήσεις τῆς μελέτης, αἱ δ ἀκρότητες πάντων. Καθ ὅ δ ἄν λειφθῇ τούτων, κατά τοῦτο ἀνάγκη χωλήν γίγνεσθαι τήν ἀρετήν. Ἡ μέν γάρ φύσις ἄνευ μαθήσεως τυφλόν, ἡ δέ μάθησις δίχα φύσεως ἐλλιπές, ἡ δ ἄσκησις χωρίς ἀμφοῖν ἀτελές. Ὥσπερ δ ἐπί τῆς γεωργίας πρῶτον μέν ἀγαθήν ὑπάρξαι δεῖ τήν γῆν, εἶτα δέ τόν φυτουργόν ἐπιστήμονα, εἶτα τά σπέρματα σπουδαῖα, τόν αὐτόν τρόπον γῇ μέν ἔοικεν ἡ φύσις, γεωργῷ δ ὁ παιδεύων, σπέρματι δ αἱ τῶν λόγων ὑποθῆκαι καί τά παραγγέλματα. καθόλου= γενικά, συνολικά 1. Να μεταφράσετε το κείμενο. (Μονάδες 20) 2. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται. (Μονάδες 10) φύσιν: τη δοτική πληθυντικού, μάθησιν: τη γενική ενικού, ἀκρότητες: την κλητική ενικού, τοῦτο: την κλητική ενικού του θηλυκού, ἀτελές: τη δοτική πληθυντικού του θηλυκού στον υπερθετικό βαθμό, συνδραμεῖν: το απαρέμφατο του ενεστώτα της ίδιας φωνής, καλῶ: το β ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ενεστώτα μέσης φωνής, λειφθῇ: το γ πληθυντικό πρόσωπο της ευκτικής του ίδιου χρόνου και φωνής, 5
γίγνεσθαι: το απαρέμφατο του παρακειμένου της ίδιας φωνής, ὑπάρξαι: γ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής του ίδιου χρόνου και φωνής. 3. α. λόγον, τῆς φύσεως, τούτων, γῇ, τῶν λόγων.: Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους τύπους δικαιολογώντας την απάντησή σας. (Μονάδες 5) β. ταὐτό καί κατά τῆς ἀρετῆς φατέον ἐστίν: Να αναγνωρίσετε τη σύνταξη του ρηματικού επιθέτου και να το αναλύσετε. (Μονάδες 2,5) γ. Εἰσί δ αἱ μέν ἀρχαί τῆς φύσεως, αἱ δέ προκοπαί τῆς μαθήσεως, αἱ δέ χρήσεις τῆς μελέτης, αἱ δ ἀκρότητες πάντων.: Να τρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο με όλους τους δυνατούς τρόπους με εξάρτηση: Οὗτος εἶπεν.(μονάδες 2,5) 6
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑΤΑ Ἀριστοτέλους Ἀθηναίων Πολιτεία, 11 Σόλων διατάξας τήν πολιτείαν ὅνπερ εἴρηται τρόπον, ἐπειδή προσιόντες αὐτῷ περί τῶν νόμων ἠνώχλουν, τά μέν ἐπιτιμῶντες, τά δέ ἀνακρίνοντες, βουλόμενος μήτε ταῦτα κινεῖν μήτ ἀπεχθάνεσθαι παρών, ἀποδημίαν ἐποιήσατο κατ ἐμπορίαν ἅμα καί θεωρίαν εἰς Αἴγυπτον εἰπών, ὡς οὐχ ἥξει δέκα ἐτῶν οὐ γάρ οἴεσθε δίκαιον εἶναι τούς νόμους ἐξηγεῖσθαι παρών, ἀλλ ἕκαστον τά γεγραμμένα ποιεῖν. Ἅμα δέ καί συνέβαινεν αὐτῷ τῶν τε γνωρίμων διαφόρους γεγενῆσθαι πολλούς διά τάς τῶν χρεῶν ἀποκοπάς καί τάς στάσεις ἀμφοτέρας μεταθέσθαι διά τό παρά δόξαν αὐτοῖς γενέσθαι τήν κατάστασιν ὁ μέν γάρ δῆμος ᾤετο πάντ ἀνάδαστα ποιήσειν αὐτόν, οἱ δέ γνώριμοι πάλιν (εἰς) τήν αὐτήν τάξιν ἀποδώσειν ἤ μικρόν παραλλάξειν. 1. Να μεταφράσετε το κείμενο. (Μονάδες 20) 2. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται. (Μονάδες 10) ὅνπερ: τη δοτική ενικού στο ίδιο γένος, ἐτῶν: τη δοτική πληθυντικού, στάσεις: τη γενική ενικού, δίκαιον: την αιτιατική πληθυντικού του θηλυκού στο συγκριτικό βαθμό, τάξιν: τη δοτική πληθυντικού, προσιόντες: το β ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα της ίδιας φωνής, παρών: το β ενικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα, γεγραμμένα: το απαρέμφατο του παρακειμένου της ίδιας φωνής, συνέβαινεν: το β ενικό πρόσωπο της ευκτικής του αορίστου β της ίδιας φωνής, μεταθέσθαι: το β πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του ίδιου χρόνου και φωνής. 7
3. α. τρόπον, ἐτῶν, αὐτῷ, τῶν γνωρίμων, αὐτοῖς.: Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους τύπους δικαιολογώντας την απάντησή σας. (Μονάδες 5) β. διατάξας, βουλόμενος.: Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις μετοχές και να τις αντικαταστήσετε με ισοδύναμες δευτερεύουσες προτάσεις. (Μονάδες 2,5) γ. οὐ γάρ οἴεσθε δίκαιον εἶναι τούς νόμους ἐξηγεῖσθαι παρών, ἀλλ ἕκαστον τά γεγραμμένα ποιεῖν.: Να τρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ. (Μονάδες 2,5) 8
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑΤΑ Λουκιανοῦ Ἀνάχαρσις, 20 Διά βραχέων προακοῦσαι χρή, ὦ Ἀνάχαρσι, ἅ περί πόλεως καί πολιτῶν ἡμῖν δοκεῖ πόλιν γάρ ἡμεῖς οὐ τά οἰκοδομήματα ἡγούμεθα εἶναι οἷον τείχη καί ἱερά καί νεωσοίκους, ἀλλά ταῦτα μέν ὥσπερ σῶμά τι ἑδραῖον καί ἀκίνητον ὑπάρχειν εἰς ὑποδοχήν καί ἀσφάλειαν τῶν πολιτευομένων, τό δέ πᾶν κῦρος ἐν τοῖς πολίταις τιθέμεθα τούτους γάρ εἶναι τούς ἀναπληροῦντας καί διατάττοντας καί ἐπιτελοῦντας ἕκαστα καί φυλάττοντας, οἷον τι ἐν ἡμῖν ἑκάστῳ ἐστίν ἡ ψυχή. Τοῦτο δή τοίνυν κατανοήσαντες ἐπιμελούμεθα μέν, ὡς ὁρᾷς, καί τοῦ σώματος τῆς πόλεως κατακοσμοῦντες αὐτό, ὡς κάλλιστον ἡμῖν εἴη, ἔνδοθεν τε οἰκοδομήμασι κατεσκευασμένον καί τοῖς ἔκτοσθεν ταύταις περιβολαῖς εἰς τό ἀσφαλέστατον πεφραγμένον. Μάλιστα δέ καί ἐξ ἅπαντος τοῦτο προνοοῦμεν, ὅπως ἄν οἱ πολῖται ἀγαθοί μέν τάς ψυχάς, ἰσχυροί δέ τά σώματα γίγνοιντο 1. Να μεταφράσετε το κείμενο. (Μονάδες 20) 2. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται. (Μονάδες 10) πόλεως: τη δοτική ενικού, οἰκοδομήματα: τη δοτική πληθυντικού, σῶμα: τη γενική ενικού, κῦρος: τη γενική ενικού, μάλιστα: τον ίδιο τύπο στον θετικό βαθμό, τιθέμεθα: το β ενικό πρόσωπο της υποτακτικής του ενεστώτα της ίδιας φωνής, ἀναπληροῦντας: το β ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ενεστώτα της ίδιας φωνής, διατάττοντας: το γ πληθυντικό πρόσωπο της ευκτικής του αορίστου της ίδιας φωνής, 9
ἐπιτελοῦντας: το β ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ενεστώτα της ίδιας φωνής, πεφραγμένον: το απαρέμφατο του παρακειμένου της ίδιας φωνής. 3. α. ἡμῖν (δοκεῖ), πόλιν, ἑκάστῳ, οἰκοδομήμασι, ἰσχυροί.: Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους τύπους δικαιολογώντας την απάντησή σας. (Μονάδες 5) β. τούς ἀναπληροῦντας, κατανοήσαντες.: Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις μετοχές και να τις αντικαταστήσετε με ισοδύναμες δευτερεύουσες προτάσεις. (Μονάδες 2,5) γ. Μάλιστα δέ καί ἐξ ἅπαντος τοῦτο προνοοῦμεν, ὅπως ἄν οἱ πολῖται ἀγαθοί μέν τάς ψυχάς, ἰσχυροί δέ τά σώματα γίγνοιντο : Να τρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ. (Μονάδες 2,5) 10