28 Νοεμβρίου 2014 Σπίτι της ΕΕ "Βραβείο Ζαχάρωφ και προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων" Οι νικητές του Βραβείου Ζαχάρωφ δεν έχουν κοινές ρίζες και προσανατολισμό, ούτε κοινή πατρίδα ή θρησκεία, όμως ο στόχος τους είναι κοινός: η υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το βραβείο Ζαχάρωφ για την ελευθερία της σκέψης ιδρύθηκε το 1998 για να τιμήσει άτομα ή οργανώσεις που πολεμούν για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών και απονέμεται κάθε χρόνο από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Όπως και ο Αντρέι Ζαχάρωφ, οι βραβευθέντες δείχνουν πόσο θάρρος απαιτείται για την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και της ελευθερίας της έκφρασης. Πέρυσι, το βραβείο κέρδισε η Malala Yousafzaï, από το Πακιστάν για τον αγώνα της για την εκπαίδευση των κοριτσιών. Φέτος το βραβείο κέρδισε ο Denis Mukwege, γυναικολόγος από το Κονγκό, ο οποίος αγωνίζεται για τη θεραπεία των θυμάτων βιασμού. Ο Denis Mukwege έχει αφιερώσει τη ζωή του στην αποκατάσταση της σωματικής και ψυχικής υγείας δεκάδων χιλιάδων γυναικών και κοριτσιών από το Κονγκό που έχουν πέσει θύματα ομαδικού
βιασμού και ωμής σεξουαλικής βίας κατά τη διάρκεια του εμφύλιου πολέμου που μαίνεται στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Γεννήθηκε στο Μπουκάβου το 1955. Σπούδασε ιατρική και ίδρυσε τη γυναικολογική υπηρεσία στο νοσοκομείο του Lemera, στο ανατολικό τμήμα της ΛΔ του Κονγκό, το οποίο καταστράφηκε όταν ξέσπασε ο πόλεμος το 1996. Ο Mukwege διέφυγε στο Bukavu, όπου ίδρυσε νοσοκομείο ξεκινώντας από σκηνές, ενώ στη συνέχεια έχτισε μία νέα πτέρυγα μαιευτικής και ένα χειρουργείο. Ωστόσο, όλα αυτά καταστράφηκαν το 1998, κατά τη διάρκεια του δεύτερου πολέμου στο Κονγκό. Απτόητος, έχτισε ξανά το νοσοκομείο του στο Panzi, εργαζόμενος πολλές ώρες και εκπαιδεύοντας το προσωπικό του να περιθάλπει γυναίκες που είχαν πέσει θύματα κακοποίησης από τους μαχητές, οι οποίοι "ανακήρυξαν τις γυναίκες κοινό τους εχθρό". Έχει περιθάλψει περισσότερες από 40.000 γυναίκες από το 1999, όταν άνοιξε ξανά το νοσοκομείο και δέχθηκε το πρώτο θύμα βιασμού, το οποίο έφερε πληγές από σφαίρες στα γεννητικά όργανα και τους μηρούς. Μέσα σε διάστημα λίγων μόνο εβδομάδων δεκάδες γυναίκες παρουσιάστηκαν στο νοσοκομείο λέγοντας ότι έχουν πέσει θύματα βιασμού και βασανιστηρίων.
"Άρχισα να αναρωτιέμαι τι συμβαίνει", δήλωσε ο Mukwege στο BBC. "Οι πράξεις αυτές δεν ήταν απλώς βίαιες πολεμικές ενέργειες, αλλά μέρος μίας στρατηγικής... Δεκάδες άνθρωποι βιάζονταν ταυτόχρονα και σε κοινή θέα μέσα σε μία νύχτα μπορεί να βίαζαν τους κατοίκους ενός ολόκληρου χωριού. Με τον τρόπο αυτόν οι εγκληματίες αυτοί δεν έπλητταν μόνο τα θύματα αλλά ολόκληρη την κοινότητα, την οποία ανάγκαζαν να παρακολουθεί τους βιασμούς. Αποτέλεσμα της στρατηγικής αυτής είναι οι άνθρωποι να εξαναγκάζονται να εγκαταλείπουν τα χωριά τους, τα χωράφια τους, τους πόρους τους, ό,τι έχουν και δεν έχουν". Ο Mukwege είναι διεθνώς αναγνωρισμένος ειδικός στον τομέα της αποκατάστασης παθολογικών και ψυχικών κοινωνικών βλαβών που προκαλούνται από σεξουαλική βία. Το νοσοκομείο του Panzi προσφέρει ψυχολογική και σωματική περίθαλψη, μετά την οποία οι γυναίκες λαμβάνουν την απαραίτητη βοήθεια για να αναπτύξουν νέες ικανότητες επιβίωσης και τα κορίτσια επιστρέφουν στο σχολείο. Επιπλέον, προσφέρεται νομική βοήθεια, προκειμένου τα θύματα να οδηγούν τους υπαιτίους σε δίκη. Ο Mukwege διεξάγει ακούραστα εκστρατεία υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών και μάχεται για το τέλος της βίας που μαίνεται στο Κονγκό. Το 2011 έπεσε και ο ίδιος θύμα, όταν οπλισμένοι άντρες εισέβαλαν στο σπίτι του και έθεσαν τις κόρες του υπό την απειλή όπλων. Ο σωματοφύλακάς του σκοτώθηκε αλλά ο ίδιος κατάφερε
να δραπετεύσει, διαφεύγοντας με την οικογένειά του στη Σουηδία και το Βέλγιο. Επέστρεψε στη ΛΔ του Κονγκό το 2013, όταν μία ομάδα γυναικών, οι οποίες ζούσαν με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα, του αγόρασαν από κοινού το εισιτήριο της επιστροφής του και ζει πλέον στο νοσοκομείο του Panzi, το οποίο και διευθύνει. Το Βραβείο Ζαχάρωφ αποτελεί μια από τις γνωστότερες πρωτοβουλίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όσον αφορά στα ανθρώπινα δικαιώματα, η οποία χαίρει ιδιαίτερης εκτίμησης. Αν και τα τελευταία 25 χρόνια έχει συνδεθεί με την ελευθερία της σκέψης, βλέποντας τους υποψηφίους κάθε χρόνο, είναι πολύ εύκολο να αντιληφθούμε ότι αφορά ένα ευρύτερο φάσμα ελευθεριών και όχι μόνο αυτό της ελευθερίας της σκέψης. Ωστόσο, δυστυχώς,ο ρόλος του Βραβείου τείνει να "υποτιμάται". Γι αυτόν ακριβώς το λόγο, η επιρροή του θα πρέπει να διευρυνθεί ούτως ώστε να έχουμε πιο χειροπιαστά, πιο απτά αποτελέσματα. Πρέπει, λοιπόν, να συνδυασθεί με άλλες πολιτικές και μέσα ενώ παράλληλα πρέπει να αξιοποιηθεί ως μια πλατφόρμα για ευρύτερες διεθνείς διασυνδέσεις στην υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα πρέπει να προβληματιστεί σχετικά με το πώς το Βραβείο αυτό μπορεί να συνεχίσει να απονέμεται σε έναν κόσμο στον οποίο οι αντιξοότητες και τα προβλήματα σήμερα διαφέρουν από αυτά που επικρατούσαν κατά την ίδρυση του Βραβείου Ζαχάρωφ.
Στόχος όλων μας, είναι σαφέστατα η προστασία και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, όπως αυτά κατοχυρώνονται και μέσα από το Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Έχουμε ωστόσο πολύ δρόμο να διανύσουμε μέχρι να διασφαλίσουμε πραγματικά την προστασία και τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, τόσο εντός και εκτός των συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι ακόμη και σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης εθνικές και θρησκευτικές μειονότητες, γυναίκες, παιδία, άτομα τρίτης ηλικίας, ασθενείς που χρήζουν άμεσης ιατρικής περίθαλψης, υποβάλλονται σε κατάφορες παραβιάσεις των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους. Το έργο και η συνεχιζόμενη προσπάθεια του Denis Mukwege πρέπει να γίνουν μάθημα. Διότι ένας άνθρωπος, έχοντας να αντιμετωπίσει τόσες αντιξοότητες κατάφερε να κάνει πραγματικότητα την προστασία των δικαιωμάτων των κακοποιημένων γυναικών και κοριτσιών ενώ αντίθετα στις ανεπτυγμένες χώρες, με τη δικαιολογία της οικονομικής κρίσης, τείνουμε να τις αμελούμε.