Ε Ν Τ Υ Π Ο ΜΙΜΗΣΗΣ & ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ

Ε Ν Τ Υ Π Ο ΜΙΜΗΣΗΣ & ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ

2 Η ΜΙΜΗΣΗ ΚΑΙ Η ΦΑΝΤΑΣΙΑ Στοιχεία της ζωής της Αγέλης Ένα πρόγραμμα που απευθύνεται στην ηλικία της περιπέτειας και της φαντασίας δεν μπορεί παρά να χαρακτηρίζεται από μια διαρκή περιπλάνηση στον θαυμαστό κόσμο της φαντασίας. Κάθε εποχή, αιώνες τώρα, αγόρια και κορίτσια, δεν έπαψαν ποτέ να μιμούνται αγαπημένα πρόσωπα και ήρωες, καβάλα σε κάποιο σκουπόξυλο ή μπροστά στον καθρέφτη φορώντας τα ψηλοτάκουνα παπούτσια της μαμάς. Πριν σκεφθείς ότι θα ήταν καλύτερα για τα παιδιά να συνειδητοποιούν γρήγορα την πραγματικότητα, σου θυμίζω δύο πολύ απλά πράγματα: 1. Ποτέ μην πηγαίνεις ενάντια στη φύση, που χάρισε στα παιδιά το θείο δώρο της φαντασίας. 2. Το πιο ακριβοπληρωμένο προσόν, ενός σύγχρονου manager είναι η δημιουργική φαντασία, που λείπει από κάθε μορφή εξουσίας, επιχειρηματική ή πολιτική. Ο Baden Powell, από την ίδρυση του Κλάδου Λυκοπούλων, πολύ σοφά, εισήγαγε μια ιστορία πλαίσιο, την ιστορία του Μόγλη, αναγνωρίζοντας έμπρακτα την ανάγκη των παιδιών, να δρουν και να δημιουργούν σ ένα περιβάλλον, που κεντρίζει τη φαντασία τους και δίνει ευκαιρίες να ζήσουν τις περιπέτειες των ονείρων τους. Σήμερα, ο Κλάδος Λυκοπούλων, με μια σειρά από στοιχεία, που αναλύουμε παρακάτω, καλλιεργεί συστηματικά την φαντασία των παιδιών και βοηθά να ζωντανέψουν περιπέτειες, στις οποίες ήρωες είναι αυτά τα ίδια. Τα σημαντικότερα στοιχεία του προγράμματος του Κλάδου Λυκοπούλων, που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της φαντασίας των παιδιών και την ικανοποίηση της τάσης για μίμηση και περιπέτεια είναι: 1. Η Ιστορία του Μόγλη, η ιστορία πλαίσιο, που δίνει το όνομα στον Κλάδο και πρότυπα σωστής ατομικής και κοινωνικής συμπεριφοράς. Η καλή γνώση της ιστορίας, αποτελεί προϋπόθεση για να υποσχεθεί ένα νέο Λυκόπουλο, που μαθαίνει γι αυτήν ζώντας ένα κομμάτι μιας δράσης με θέμα τον Μόγλη ή μια ολόκληρη δράση στον κόσμο του Σιονί ή γιατί όχι ένα ολόκληρο Μηνιαίο θέμα αφιερωμένο στο όμορφο βιβλίο του Ροντγιαρντ Κίπλιγκ. 2. Τα προσκοπικά ονόματα, ιδιαίτερα αυτά που προέρχονται από την ιστορία του Μόγλη, εκτός από το ότι διευκολύνουν την επικοινωνία Βαθμοφόρων και Λυκοπούλων, αποτελούν μέσα συνεχούς συντήρησης του κλίματος, που εισάγει η Ιστορία Πλαίσιο. 3. Η διακόσμηση της Αγέλης, η μόνιμη και αυτή που αλλάζει ανάλογα με το Μηνιαίο θέμα, δημιουργεί την κατάλληλη ατμόσφαιρα, ούτως ώστε το παιδί μπαίνοντας στη «φωλιά» να «βγαίνει» στο χώρο της φαντασίας.

3 4. Το Μηνιαίο Θέμα, η Ιστορία Πλαίσιο, που διαλέγουν τα ίδια τα παιδιά να ζήσουν, για ένα μήνα, δημιουργεί ιδανικές συνθήκες διαφυγής στον κόσμο της περιπέτειας, με τη βοήθεια των μεγάλων πρόθυμων φίλων, των Βαθμοφόρων, που ετοιμάζουν όλα όσα χρειάζονται για να βιώσουν τα Λυκόπουλα τη δράση που άλλα παιδιά μόνον παθητικά μπορούν να δουν στην τηλεόραση ή τον κινηματογράφο. Σημαντικό ρόλο στο σωστό κέντρισμα της φαντασίας τους παίζει ο Κύκλος της Αγέλης με τον πρωτότυπο τρόπο εισαγωγής των παιδιών στη διαδικασία έκφρασης των επιθυμιών τους σχετικά με την περιπέτεια που θέλουν να ζήσουν το μήνα που ακολουθεί. 5. Η παρουσίαση η μοναδική αυτή προσκοπική τεχνική, που ντύνει με το μύθο του Μ.Θ. κάθε δραστηριότητα της Αγέλης (όπως η εισαγωγή των παιχνιδιών, τραγουδιών, χειροτεχνιών κλπ) αποτελεί έναν πολύ αποτελεσματικό τρόπο καλλιέργειας της φαντασίας των παιδιών. 6. Στο τέλος κάθε δράσης τα Λυκόπουλα είναι έτοιμα να δεχθούν κάποιο ψυχοφέλιμο μήνυμα μέσα από την παρουσίαση μιας ιστορίας. Ιστορίες, ανάλογα με το Μηνιαίο θέμα, μπορούμε να βρούμε από τις χιλιάδες βιβλία που κυκλοφορούν, διαλέγοντας εκείνες, που προωθούν τους στόχους μας χωρίς αναφορές σε αιματηρά ή τρομακτικά επεισόδια. Αξίζει τον κόπο να προσπαθήσετε να φτιάξετε δικές σας ιστορίες συνδυάζοντας στοιχεία του Μύθου του Μ.Θ. με κάποιες αξίες, που επιθυμείτε να ενσταλάξετε στη ψυχή των παιδιών. Η παρουσίαση μιας ιστορίας συνήθως έχει την απλή μορφή μιας καλά προετοιμασμένης διήγησης κατά την οποία καθισμένοι άνετα, με σωστά χρωματισμένη φωνή, ήρεμα, με λογική σειρά και καλή γεύση του θέματος, ξετυλίγουμε την ιστορία κάνοντας τα παιδιά να ζουν με αγωνία για τις εξελίξεις χρησιμοποιώντας έξυπνα παύσεις ή κινήσεις των χεριών, που μπορεί να γίνει πιο σύνθετη με την προσθήκη μουσικής, εικόνας (σλάϊτς, video, ταινία κ/φ κλπ), κίνησης ή ακόμα και θεατρικής πράξης. Προσοχή!! Ποτέ δε διαβάζουμε την ιστορία στα παιδιά.. Η διάρκειά τους κυμαίνεται από λίγα λεπτά, όσο δηλαδή ένα έξυπνο ανέκδοτο, έως ένα δεκαπεντάλεπτο στο τέλος κάθε συγκέντρωσης, χωρίς να αποκλείουμε τη διήγηση ενός μυθιστορήματος στη διάρκεια διαδοχικών συγκεντρώσεων. 7. Οι μιμήσεις και κατ επέκταση η ηθοποιία δίνει την ευκαιρία στα παιδιά να εκφρασθούν, να ξεπεράσουν δειλίες και ανασφάλειες και παν απ όλα να ζήσουν στιγμές των αγαπημένων τους ηρώων. Από τις απλές μιμήσεις ζώων ή επαγγελμάτων, μπορούμε να προχωρήσουμε σε πιο σύνθετες μορφές παντομίμας ή ακίνητων εικόνων, σε σκετς με σωστά επιλεγμένο περιεχόμενο και όταν υπάρχουν οι προϋποθέσεις στο ανέβασμα κάποιου παιδικού θεατρικού έργου. Αξίζει να δοκιμάσετε κάποιες μορφές αυτοσχεδιασμού, βάζοντας μια ιστορία σαν κεντρικό άξονα και αφήνοντας τα παιδιά κατά παρέες να δημιουργήσουν μόνα τους τους αναγκαίους διαλόγους και κινήσεις..

4 8. Εξ ίσου χρήσιμα είναι τα παιχνίδια και τα τραγούδια μίμησης που μέσα σ ένα μάλλον εύθυμο περιβάλλον τα παιδιά αναπαριστούν παίζοντας ή τραγουδώντας πρόσωπα και καταστάσεις π.χ. παιχνίδια όπως οι μάγοι, οι θηριοδαμαστές κ.α. ή τραγούδια όπως ο γιατρός, το κροκοδειλάκι κ.α. 9. Οι Βαθμοφόροι μέσα από το Μηνιαίο θέμα βρίσκουν ευκαιρίες να υποδεικνύουν στα Λυκόπουλα ενδιαφέροντα βιβλία, ταινίες κινηματογραφικές, θεατρικές παραστάσεις, τηλεοπτικές εκπομπές, μουσικά θέματα, εκθέσεις ζωγραφικής, μπαλέτο και άλλες μορφές δημιουργίας που αποτελούν άριστες πηγές ρομαντισμού, φαντασίας και περιπέτειας. Το πρόγραμμα της Αγέλης θα πρέπει να περιλαμβάνει μεταξύ των άλλων παρακολούθηση κινηματογραφικών και θεατρικών παραστάσεων, μουσικών συναυλιών και παραστάσεων μπαλέτου, επισκέψεις σε εκθέσεις ζωγραφικής, η παρακολούθηση τηλεοπτικών εκπομπών ή video με γνώμονα την ποιότητα και στόχο την καλλιέργεια του ρομαντισμού και της φαντασίας των παιδιών και κατ επέκταση την πολιτιστική αναβάθμιση όχι μόνον των Λυκοπούλων, αλλά και στις ευρύτερης περιοχής, στην οποία δρα η Αγέλη. Τα διαφημιστικά φυλλάδια των εκδοτικών οίκων δίνουν ιδέες για χρήσιμα βιβλία, ενώ τα πάσης φύσεως περιοδικά και εφημερίδες δημοσιεύουν σε καθημερινή βάση πληθώρα πληροφοριών για την κίνηση στο χώρο του Κ/Φ, του θεάτρου, του χορού, της TV, του video κλπ, ώστε ένας καλά πληροφορημένος Βαθμοφόρος να είναι σε θέση να παρουσιάζει σε εβδομαδιαία βάση ένα δελτίο πρόταση, σχετικό με την πολιτιστική κίνηση, που θα μπορούσε να είναι χρήσιμη για την πνευματική και όχι μόνον καλλιέργεια των Λυκοπούλων της Αγέλης του. 10. Η ζωή στην Κατασκήνωση, γεμάτη περιπέτεια και δράση, δίνει τροφή στη φαντασία και τον ρομαντισμό των παιδιών ιδιαίτερα μέσα από την εξερεύνηση της φύσης, το θέμα της κατασκήνωσης την εφευρετικότητα που απαιτεί η αντιμετώπιση των προβλημάτων του κατασκηνωτικού τρόπου ζωής και παν απ όλα τη διανυκτέρευση κάτω από τη σκηνή. Μια νύχτα στη σκηνή, μέσα στη μαγεία της φύσης, ισοδυναμεί με χίλιες ιστορίες του καλύτερου παραμυθιού. 11. Συνυφασμένη με τη ζωή στο ύπαιθρο, είναι η άντληση ερεθισμάτων από το φυσικό περιβάλλον, στα πλαίσια των δράσεων υπαίθρου. Η περιπλάνηση στην παρθένα φύση και η μελέτη των θαυμαστών λεπτομερειών της Δημιουργίας ξυπνούν εκπληκτικά συναισθήματα, που θα βγουν με τη μορφή εικόνων, λόγων και έργων στο απώτερο μέλλον, από τα χέρια, το πνεύμα και την ψυχή δημιουργών, που εμείς μπολιάσαμε με τις μυρωδιές του ανοιξιάτικου βουνού, το ξαφνικό πέταγμα των πουλιών του δάσους, το άρωμα του καμένου ξύλου στον κύκλο της πυράς, τη βραδινή αλμύρα αγναντεύοντας τα αστέρια ξάπλα στην ακρογιαλιά κ.α. 12. Τα μεγάλα περιπετειώδη παιχνίδια, στην πόλη και την εκδρομή, με τα μυστηριώδη ίχνη και τους παράξενους κώδικες, φουντώνουν τη φαντασία και γενούν το δέος, που κάνει τα παιδιά να ζούν με την ψυχή και το σώμα όλη την αγωνία και τις ευχάριστες εκπλήξεις, που κρύβουν οι μαγικές αυτές δραστηριότητες.

5 Οι δράσεις Τεχνικών Δεξιοτήτων δίνουν πολλές ευκαιρίες στα Λυκόπουλα να αναπτύξουν την εφευρετικότητά τους και να καλλιεργήσουν τη δημιουργική φαντασία τους. Οι λύσεις που δίνει το κάθε παιδί στα διάφορα τεχνικά μικροπροβλήματα δείχνουν το πόσο η φαντασία του το βοηθά να βρει πρακτικούς τρόπους να ξεπερνά διάφορα προβλήματα, ενώ οι επιλογές, που σχετίζονται με θέματα καλλιτεχνικά (μορφή, χρώματα, τεχνικά κ.α.) δείχνουν αν υπάρχουν κλίσεις που πρέπει να υποστηριχθούν για να λάμψει στο μέλλον κάποιο ταλαντούχο καλλιτεχνικό αστέρι. Ιδιαίτερα χρήσιμοι για την καλλιέργεια της φαντασίας είναι οι «χώροι ελεύθερης δημιουργίας», που στήνουμε κατά καιρούς στην Αγέλη. Πρόκειται για εργαστήρια τεχνικών δεξιοτήτων με πληθώρα υλικών (συνήθως άχρηστα) τα οποία τα παιδιά αφήνονται ελεύθερα να χρησιμοποιήσουν, σαν παιχνίδι ή μέσα καλλιτεχνικής δημιουργίας. Ένα μπουτόν αυτοκινήτου, κάποια ξύλα, μερικά κουτιά, διάφορες φωτογραφίες κι οτιδήποτε άλλο φαινομενικά άχρηστο, με τη βοήθεια κάποιων εργαλείων, χρωμάτων και πρωτοτύπων ιδεών, μπορούν να μετατραπούν σε αριστουργήματα της Art Pauvre, δηλ. της «φτωχής σε μέσα τέχνης». Μια σειρά από ερασιτεχνικές ασχολίες, δημιουργούν τις προϋποθέσεις, να ασχοληθούν τα Λυκόπουλα με θέματα που δίνουν διέξοδο στη φαντασία τους, το ρομαντισμό και της μιμητικής τους διάθεσης. Ζωγράφισε ένα όνειρο, ζητάει από το Λυκόπουλο μια απάντηση ερασιτεχνικής ασχολίας, κλείνοντας μέσα της όλη τη δύναμη της μεθοδολογίας του Κλάδου Λυκοπούλων, να διεγείρει τη φαντασία των παιδιών. Οι έξυπνες παρουσιάσεις νέων ερασιτεχνικών ασχολιών, οι ολοκληρωμένες παρουσιάσεις της δουλειάς των Λυκοπούλων, η κατάλληλη δημιουργία ατμόσφαιρας, η συστηματική εργασία των παιδιών ακόμη και σε θέματα που σχετίζονται με το φανταστικό αποτελούν μερικά από τα στοιχεία της ζωής της αγέλης που σχετίζονται με τις ερασιτεχνικές ασχολίες και καλλιεργούν τη μίμηση και τη φαντασία. Καταλήγοντας είναι χρήσιμο να σημειώσουμε ότι η διάθεση των παιδιών για μίμηση, περιπέτεια και φυγή στον κόσμο της φαντασία διευκολύνει αφάνταστα το έργο των Βαθμοφόρων Λυκοπούλων, που βρίσκουν προετοιμασμένο το έδαφος από την ίδια τη φύση και ανοίγει το δρόμο για τον Κύκλο της Αγέλης και το Μηνιαίο Θέμα, τη σπονδυλική στήλη του Λυκοπουλικού Προγράμματος, που υπάρχει και λειτουργεί μόνον όπου εκφράζεται ελεύθερα το κάθε παιδί μέσα σ ένα χώρο, που κατανοεί πλήρως τα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες των παιδιών 7-11 ετών. Η έμφυτη τάση για μίμηση όμως, κρύβει μια καλά κρυμμένη παγίδα. Τα παιδιά έχοντας αναδείξει στη συνείδησή τους, τους Γερόλυκους της Αγέλης, σε υπεράνθρωπους αποτυπώνουν και αναπαράγουν σαν video, κάθε κίνηση, λόγο, αντίδραση ή συμπεριφορά των «ινδαλμάτων» τους, με αποτέλεσμα να μιμούνται άμεσα ότι αρνητικό ακτινοβολεί ο Βαθμοφόρος πρότυπο. Οι αρνητικές επιπτώσεις της τάσης για μίμηση γίνονται ακόμη πιο καταλυτικές από τη στιγμή που το Λυκλόπουλο- video καταγράφει ενέργειες του Βαθμοφόρουπρότυπου, αντίθετες στις αξίες του αδέκαστου δικαστή παιδιού. Η συνειδητοποίηση

6 από το Λυκόπουλο, ότι ο Αρχηγός του δεν είναι ο υπεράνθρωπος, που πίστεψε, οδηγεί σε μια καθολική απόρριψη, που ρίχνει τον Βαθμοφόρο πρότυπο, οριστικά και αμετάκλητα, από τον Όλυμπο στα βάραθρα του Καιάδα. Γι αυτό ας είμαστε αληθινοί με τα Λυκόπουλα. Φαρισαϊσμοί και διπλοπροσωπίες, απορρίπτονται με τυμπανοκρουσίες από τα παιδιά, που με τον ρομαντισμό τους θέλουν τους Γερόλυκους τους εκφραστές του τέλειου. Ας μην τα απογοητεύσουμε. Χαράλαμπος Βογιατζής Οκτώβριος 2001