Αρμέγει δήθεν ο Γιώργος τα πρόβατά του κάθε πρωί και γεμίζει καρδάρες με γάλα το οποίο αποθηκεύεται σε δοχεία μεγάλης χωρητικότητας και μεταφέρεται σ

Transcript

1 Αρμέγει δήθεν ο Γιώργος τα πρόβατά του κάθε πρωί και γεμίζει καρδάρες με γάλα το οποίο αποθηκεύεται σε δοχεία μεγάλης χωρητικότητας και μεταφέρεται σ εργοστάσιο επίσης δήθεν δικής του ιδιοκτησίας όπου αφού δεχτεί την κατάλληλη επεξεργασία συσκευάζεται σε χάρτινα κουτιά, για να πάρει στη συνέχεια την άγουσα προς την αγορά. Το ίδιο συμβαίνει με το φίλο και γείτονά του Θανάση, με τη διαφορά πως το δικό του γάλα προέρχεται από τις αγελάδες του κι είναι φυσικά φθηνότερο από το πρόβειο. Κάθε βράδυ οι δυο γείτονες συναντιούνται σε πολυσύχναστο καφενείο της κοντινής στα κτήματά τους μεγάλης επαρχιακής πόλης και συζητούν για τα τρέχοντα θέματα ευρύτερου ενδιαφέροντος, τα επαγγελματικά, τα προσωπικά, τα οικογενειακά τους κι ασφαλώς για την ημερήσια ποσότητα του γάλακτος που ο καθένας με το πολυάριθμο προσωπικό της δήθεν επιχείρησής του κατάφερε ν αρμέξει. Γειτονεύουν τόσο οι κατοικίες τους στην πόλη όσο και τα τεράστια σ έκταση κτήματά τους απέχουν λίγα χιλιόμετρα απ αυτήν. Είναι κι οι δυο οργανωμένοι επιχειρηματίες γεωργοί, καθώς τα εύφορα χωράφια τους αριθμούν σ έκταση μερικές χιλιάδες στρέμματα για τον καθένα συνολικά, αρδεύονται από σύγχρονο υπόγειο δίκτυο πλαστικών σωλήνων και παράγουν μπαμπάκι, ρύζι, καπνό, καλαμπόκι και τα λοιπά και τα λοιπά. Επίσης διαθέτουν σύγχρονη μεγάλη κτηνοτροφική μονάδα ο καθένας. Φυσικά περιττό ν αναφέρουμε την πλήρη εκμηχάνιση των επιχειρήσεών τους και το πολυάριθμο προσωπικό που απασχολείται σ αυτές. Κι οι δυο λοιπόν είναι επιχειρηματίες παραγωγοί με τα όλα τους, χωρίς να πρέπει να ζηλεύουν καθόλου εκείνους που διαθέτουν εργοστάσια, ξενοδοχεία και τα λοιπά και τα λοιπά. Το καφενείο της συνάντησής τους βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, ονομάζεται Κόσμος και μαζεύει πολλούς θαμώνες, ιδίως τις βραδινές ώρες. Εκεί μπορείς να δεις γιατρούς, μηχανικούς, δικηγόρους, επιχειρηματίες, ε μπόρους, ενώ στη χάση και στη φέξη κανένα εργάτη, νταλικέρη, οικοδόμο, μικροπωλητή, λαχειοπώλη και τα λοιπά και τα λοιπά. Όσο για το γυναικείο φύλο, θα πεις αμάν μέχρι να πέσει το μάτι σου σε κανένα εκπρόσωπό του. Ανδροκρατούμενος λοιπόν ο χώρος του καφενείου. Φυσικά ο θηλυκός πελά I

2 της που θα τύχει να πίνει καφέ εκεί, ένα τσούρμο αρσενικά βλέμματα θα τραβήξει απροκάλυπτα πάνω του, καρφώνοντάς τον από την κορυφή μέχρι τα νύχια. Ένας λόγος παραπάνω να συμβεί κάτι τέτοιο είναι όταν το ντύσιμό του είναι αρκετά τολμηρό ή τα προσόντα του ξεπερνούν κατά πολύ τα συνηθισμένα, του είναι μ άλλα λόγια απλόχερα δοσμένα από τη φύση. Το τραπέζι των δυο παραγωγών τις συντριπτικά περισσότερες φορές φιλοξενεί κι άλλα τρία άτομα: Ένα γιατρό, ένα δικηγόρο κι ένα μηχανικό. Η πενταμελής παρέα δηλαδή απαρτίζεται από εκπροσώπους τεσσάρων επαγγελμάτων. Διαφορετικά λοιπόν τα επαγγελματικά ενδιαφέροντα των τριών επιστημόνων, τόσο μεταξύ τους όσο και σε σχέση με τους δυο επιχειρηματίες γεωργούς και κτηνοτρόφους. Ωστόσο πάντα δημιουργούνται ενδιαφέρουσες συζητήσεις ανάμεσά τους. Βέβαια οπωσδήποτε θ αναφερθεί ο καθένας τους τουλάχιστον επιγραμματικά στην κρίση που περνά το επάγγελμά του, στην κατρακύλα της αγοραστικής του δύναμης, στη φθίνουσα ποιότητα της διαβίωσής των περισσότερων συμπολιτών τους (ευτυχώς τους ίδιους δεν τους έχει αγγίξει ακόμα) και τα λοιπά και τα λοιπά σε τούτη την τόσο δύσκολη μνημονιακή εποχή, καθώς και στην τραγική οικονομική κατάσταση της χώρας που συνθλίβεται από τις τεράστιες μυλόπετρες των δανειστών της. Φυσικά θ ακολουθήσει απαραιτήτως πολιτική συζήτηση με τις διαφωνίες που λογικό είναι να υπάρχουν ανάμεσά τους, ακόμα κι οι καθόλου σπάνιες σκληρές κόντρες στις οποίες καταλήγουν οι θερμοί διάλογοί τους. Όσο για τον φανατικό κομματισμό που μέχρι το πρόσφατο παρελθόν διαιρούσε τους Έλληνες, κουβέντα να μη γίνεται. Τέρμα τώρα πια αυτή η αρρώστια. Μπορεί να υπάρχουν ανάμεσα στους πολίτες διαφορετικές απόψεις, θέσεις, κρίσεις, πεποιθήσεις ως προς το πως, το ποιος, το ποιο κόμμα ή συνασπισμός αυτών θα βγάλει την ταλαιπωρημένη μας πατρίδα από τη βαθειά οικονομική κρίση, αλλά το πράγμα δεν προχωρεί παρά πέρα... Ο παλιός τυφλός φανατισμός των πολιτών σε σχέση με την πολιτική έχει τώρα αλλάξει σχήμα, μορφή και βρίσκει διέξοδο, εκτονώνεται, εξαντλείται στην απαρέσκεια, το παράπονο, την οργή, την αγανάκτησή τους για τους τριακόσιους της εκάστοτε βουλής που με τα λάθη τους, εσκεμμένα ή μη, τις εξαρτήσεις τους από τα μεγάλα ντόπια και ξένα συμφέροντα, μας έφτασαν μέχρι το σημερινό οικονομικό τέλμα, μέχρις εκεί που πολύ δύσκολα θα υπάρξει επιστροφή. Έκδηλη είναι η

3 κάποια διαφοροποίηση ανάμεσα στους πολίτες ως προς την στρατηγική που πρέπει ν ακολουθήσει η χώρα μας προκειμένου να φτάσει στην οικονομική της σωτηρία. Άλλος μιλάει για κούρεμα τουλάχιστο του μισού μας χρέους με ταυτόχρονη επιμήκυνση του χρόνου εξόφλησης του υπόλοιπου, καθώς και μείωση του επιτοκίου. Άλλος απορρίπτει τη λύση του κουρέματος κι αρκείται στην επιμήκυνση του χρόνου εξόφλησής του με παράλληλη μείωση του επιτοκίου. Ένας τρίτος βλέπει πως εκείνο που μας σώζει είναι η μονομερής διαγραφή του κι η έξοδος της χώρας μας από την ευρωζώνη, αν όχι από την ευρωπαϊκή ένωση και τα λοιπά και τα λοιπά. Όλοι βέβαια, ακόμα κι οι αμετάπειστοι, οι αμετανόητα μνημονιακοί δεν παραλείπουν ν αναφέρουν σε τέτοιες συζητήσεις τη λέξη ανάπτυξη. Περιττό ν αναφερθούμε στο πώς εννοεί ο καθένας τη λέξη αυτή, γιατί μόνο συμπέρασμα δεν πρόκειται να βγάλουμε. Πανσπερμία αναλύσεων, θέσεων, συμβουλών, υποδείξεων, προτάσεων και τα λοιπά και τα λοιπά πάνω στην έννοια τούτης της τόσο παρεξηγημένης λέξης, που μόνο σε γενικότητες, αοριστίες καταλήγουν, χωρίς καμιά πρακτική αξία, χωρίς να προκύπτει κάτι το ουσιαστικό, το ξεκάθαρα προσδιορισμένο. Αν υπάρχει άλλο αντικείμενο συζήτησης για τους πέντε θαμώνες του Κόσμος, τούτο είναι το κυνήγι λαγών κι αγριογούρουνων που κατέχει τα πρωτεία ανάμεσα στα χόμπι τους εξαιρουμένων του δικηγόρου και του μηχανικού για τους οποίους ο γυναικείος ποδόγυρος, παρά το γνωστό βαρύ οικονομικό (κι όχι μόνο) τίμημά του, είναι ένα κυνήγι ισάξιο με το συγκεκριμένο γιατί τους βγάζει με τον καλύτερο τρόπο από την ανιαρή, σκληρή καθημερινότητα, τους αποσπά πολύ αποτελεσματικά από τις σκοτούρες και τα προβλήματα του επαγγέλματός τους. Όχι βέβαια πως δεν συγκινεί κι αυτούς το κυνήγι λαγών κι αγριογούρουνων. Μόνο που αυτό το χουν σε δεύτερη μοίρα. Πρώτα το φουστάνι και μετά όλα τ άλλα. Το χρηματιστήριο που κάποτε ήταν ένα από τα πρωτοκλασάτα ενδιαφέροντά τους, καθώς μεσ απ αυτό αξιοποιούσαν σε βάθος χρόνου περίπου το 20 τοις εκατό των οικονομιών τους, κάτι άλλωστε που έκαναν οι περισσότεροι μικρομεσαίοι (κι όχι μόνο) Έλληνες, ήρθε το 98 κι έδωσε μέσα σ ένα χρόνο τεράστια, αδιανόητα κέρδη σε πολλούς επαγγελματίες καιροσκόπους, τζογαδόρους των μετοχών, αλλά και σ αρκετούς άσχετους μ αυτές εδώ μιλάμε για μικρομεσαίους τυχερούς που ακούγοντας το μεγάλο θόρυβο

4 για τις χρυσοφόρες φούσκες της Σοφοκλέους, τοποθέτησαν σ αυτές ό, τι είχαν και δεν είχαν και κέρδισαν εκατομμύρια δραχμές, έγιναν δηλαδή κατά πολύ πλουσιότεροι από πριν. Μετά ακολούθησε η μεγάλη κατρακύλα της Σοφοκλέους οι επενδυτές να πάθουν ζημιά, ενώ αρκετοί απ αυτούς έχασαν ολόκληρη την περιουσία τους, καθώς βάζοντας υποθήκη το βιός τους δανείζονταν από τις τράπεζες κι αγόραζαν μετοχές. «Mακριά από μας και σ όποιον αρέσει τούτη η ρουφήχτρα του ανθρώπινου κόπου», λέει αρκετά συχνά ο γιατρός ο οποίος είδε τις οικονομίες του να μειώνονται κατά αρκετά εκατομμύρια δραχμές (τότε) μετά από κείνη την τόσο περίεργη εποχή, όπου σ όποια μετοχή και να ποντάριζες έβαζες στην τσέπη απίστευτα κέρδη, αρκεί όμως να μην έκανες τη γκάφα του πραγματικού επενδυτή (κάτι που συνέβη με τούτο το μέλος της παρέας) κι άφηνες μετοχές ανεξαργύρωτες για να ρθει να τις προλάβει η απίστευτα μεγάλη χρηματιστηριακή κατρακύλα. Αλλά κι οι υπόλοιποι της παρέας δεν έμειναν απείραχτοι από τούτη τη λαίλαπα της Σοφοκλέους. Απλώς έχασαν τα λίγα χρήματα που χαν τοποθετήσει σε μετοχές κι έτσι δεν τους ένοιαξε τόσο πολύ η ζημιά που ακολούθησε τις χαρές και τα πανηγύρια πολλών επενδυτών. Ας έρθουμε τώρα στα προσωπικά, οικογενειακά, επαγγελματικά των τριών επιστημόνων. Τόσο ο δικηγόρος όσο κι ο μηχανικός εποφθαλμιούν ο ένας τη γυναίκα του άλλου. Παρόλη τη μακροχρόνια φιλία που τους συνδέει, η μάλλον ακούσια προκλητικότητα των συζύγων τους, οι οποίες δεν είναι από τις γυναίκες που περνούν από δίπλα σου και μένουν απαρατήρητες, έφερε τους δυο φίλους σε τούτο το ιδιαίτερα απαράδεχτο σημείο για τις αρχές, το χαρακτήρα, την αξιοπρέπειά, την εν γένει συμπεριφορά τους, να γίνουν δηλαδή ερωτικά αντίζηλοι μέσω των γυναικών τους. Βέβαια τα σχετικά φλερτ ξεκίνησαν πριν από αρκετά χρόνια και περιορίζονταν μέχρι σήμερα μόνο στην ανταλλαγή του βλέμματος των υποψηφίων ν απατήσουν και συνάμα ν α πατηθούν μεταξύ τους. Τώρα όμως έφτασαν στην επόμενη φάση της απιστίας, στην ενεργοποίηση πρώτα των υπαινιγμών κι ακολούθως των απευθείας ερωτικών εξομολογήσεων. Τόσο η μια πλευρά όσο κι η άλλη από τα υποψήφια ζευγάρια δείχνουν, όχι μόνο ν αρέσκονται σε τούτη την εξέλιξη του

5 φλερτ τους, αλλά να επιθυμούν διακαώς να προχωρήσουν και παραπέρα, δηλαδή τα ερωτόλογα που φτασαν τώρα ν ανταλλάσσουν μεταξύ τους να γίνουν και πράξη, δηλαδή να οδηγήσουν στην ερωτική ολοκλήρωση των σχέσεών τους. Χρειάστηκαν κάμποσοι μήνες για να γίνουν πράξη, απιστία με τα όλα της αυτά τα δυο φλερτ. Το παράδοξο της υπόθεσης είναι πως τούτο συνέβη την ίδια μέρα και ώρα, μέσα σε δυο ξενοδοχεία που βρίσκονται αρκετά μακριά, τόσο μεταξύ τους όσο κι από τη μεγάλη επαρχιακή πόλη η οποία φιλοξενεί τα επεισόδια του έργου. Είναι φυσικό ν αγνοεί ο καθένας από τους δυο άντρες πως η γυναίκα του τον απάτησε με το σύζυγο της κρυφής ερωμένης του. Το ίδιο φυσικό είναι να μην ξέρει η καθεμιά τους πως ο ά ντρας της την απάτησε με τη σύζυγο του δικού της κρυφού εραστή. Βέβαια, επειδή δεν έχουμε να κάνουμε με μεγαλούπολη, αλλά με μια επαρχιακή πόλη που, όσο μεγάλη και να ναι, θεωρείται πάρα πολύ δύσκολο να συνεχιστεί κάτι τέτοιο για μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς να πέσει στην αντίληψη ή τουλάχιστον να κινήσει την υποψία της μιας πλευράς για την άλλη. Όμως κι εδώ συναντούμε το απίστευτα παράδοξο: Αγνοεί ο καθένας τους πως είναι απατημένος από το σύντροφό του, και μέχρι στιγμής οι συγκεκριμένες απιστίες που χουν συμπληρώσει αρκετούς μήνες, συνεχίζονται ανεμπόδιστα. Ποια εξήγηση άραγε θα μπορούσε κάποιος να δώσει γι αυτήν την παράδοξη περίπτωση απιστίας; Βέβαια όλοι γνωρίζουμε πως οι απέξω είναι πάρα πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο, ν ανοίξουν το στόμα τους και να μιλήσουν σε κάποιον από τους τέσσερις γι αυτό που συμβαίνει ανάμεσά τους. Ένα μικρό μέρος της εξήγησης είναι αυτό. Όμως πώς είναι δυνατόν κάποιος τουλάχιστον από τους τέσσερις να μην έχει ψυλλιαστεί τι συμβαίνει ανάμεσά τους τόσο καιρό; Εδώ λοιπόν, πάνω σ αυτό το ερώτημα πρέπει να βάλουμε το μυαλό μας να δουλέψει για να βρούμε το μεγαλύτερο κομμάτι της εξήγησης που ζητάμε, τουλάχιστον για να εντοπίσουμε το κομβικό της σημείο. Mια εκδοχή της απάντησης είναι πως γνωρίζουν κι οι τέσσερις αυτό που συμβαίνει ανάμεσά τους, όμως τους βολεύει, τους ικανοποιεί περισσότερο να κάνουν τα στραβά μάτια μπροστά σε τούτη την αμαρτωλή κατάσταση, όσο και να τους ενοχλεί, όσο και να προκαλεί την υπερηφάνεια, την τιμή τους, παρά να διασταυρώσουν τα ξίφη και να διαλύσουν τις οικογέ

6 νειές τους στις οποίες μάλιστα υπάρχουν και παιδιά ένα αγόρι κι ένα κορίτσι στην καθεμιά. Βέβαια γνώστης τούτης της κατάστασης μπορεί να ναι κι ένα μόνο από τα δυο παράνομα ζευγάρια ή ακόμα κι ένα μόνο από τα τέσσερα άτομα και να επιλέγει για τους δικούς του λόγους τη σιωπή από το θόρυβο θα τον ζήλευε κι ατομική βόμβα! Οι τελευταίες δυο περιπτώσεις είναι πιθανότερες από την πρώτη, χωρίς βέβαια τούτο να σημαίνει πως σε μια απ όλες αυτές βρίσκεται η αλήθεια. Κάθε άλλο παρά κάτι τέτοιο συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε πως πιθανότερο είναι να συντηρεί τούτη την αμαρτωλή κατάσταση η άγνοιά της από μέρους όλων των συντελεστών της. Τούτη την πιθανότητα θα την αναβαθμίζαμε σε σιγουριά, αν μπορούσαμε να δούμε με τα μάτια του νου το κίνητρο που οδήγησε τα δυο νόμιμα ζευγάρια στην απιστία. Κι επιμένουμε πως υ πάρχει τούτο το μέχρι τώρα άγνωστο για μας κίνητρο, το οποίο ίσως να ε ντοπίσουμε αργότερα, από την εξέλιξη της συγκεκριμένης κατάστασης. Τα στοιχεία της ψυχικής δομής των δυο αντρών, που τώρα αγνοούμε κατά ένα μη ευκαταφρόνητο ποσοστό, μάλλον θα βοηθούσαν να πέσει άπλετο φως στην υπόθεση τούτη όχι πως θα μας έβλαπτε μια επαρκής γνώση του ψυχογραφήματος των δυο γυναικών, η οποία απεναντίας θα διευκόλυνε την έρευνά μας. Καλοί σαν χαρακτήρες οι δυο άντρες. Το ίδιο πρέπει να συμβαίνει και με τις γυναίκες τους. Τόσο ο δικηγόρος όσο κι ο μηχανικός πρέπει να ναι καλοπροαίρετοι άνθρωποι με ανεβασμένο δείκτη νοημοσύνης. Αν και λάτρεις του ξένου ποδόγυρου, τούτη η άθλια κατάσταση που χουν δημιουργήσει ανάμεσά τους δεν συνάδει καθόλου με τις αρχές τους, το χαρακτήρα τους, την εν γένει συμπεριφορά τους κι ιδιαίτερα με την τιμιότητα, τη σοβαρότητα, την αξιοπρέπεια, την ειλικρίνειά τους, την αξία που αποδίδουν στη φιλία, την ανθρώπινη αλληλεγγύη, την εμπιστοσύνη με την οποία περιβάλλει ο ένας τον άλλο. Ενώ σύνεση, συνέπεια, εντιμότητα διέπουν όλες τους τις σχέσεις (επαγγελματικές, κοινωνικές, προσωπικές, ερωτικές και τα λοιπά και τα λοιπά), η συγκεκριμένη διαγωγή τους μόνο αχαρακτήριστη, ανεκδιήγητη, απερίγραπτη, αηδιαστική, εξωφρενικά ανήθικη θα μπορούσε να ονομαστεί. Βέβαια υπάρχουν κι οι γυναίκες τους οι οποίες με την προκλητική ομορφιά, τη γοητεία, το εξεζητημένο ντύσιμό τους προκαλούν το θερμό εν

7 διαφέρον στον αντρικό πληθυσμό και δεν γίνεται όπου και να βρεθούν, απ όπου και να περάσουν να μείνουν έξω από το οπτικό του πεδίο. Μια λοιπόν συνιστώσα του κινήτρου που αναζητούμε πρέπει να ναι η αφθονία θηλυκών προσόντων που συμβαίνει να διαθέτουν οι δυο γυναίκες. Μια άλλη, μικρότερης όμως βαρύτητας (γιατί άραγε;) συνιστώσα πρέπει να ναι η ροπή των δυο αντρών προς τον ξένο γυναικείο ποδόγυρο. Όμως για να ξεπεραστούν οι εσωτερικές αντιστάσεις τόσο των αντρών όσο και των γυναικών και να φτάσουμε να μιλούμε για τούτη την θλιβερή κι άθλια κατάντια των δυο γάμων, χρειάστηκε κι άλλη πολύ μεγαλύτερου διαμετρήματος συνιστώσα να προστεθεί στις δυο αναφερθείσες. Πρέπει λοιπόν να ψάξουμε, για κάτι πολύ σημαντικό, πολύ ηχηρό, και μάλλον πολύ παράδοξο που ν αφορά αποκλειστικά τους δυο άντρες (γιατί άραγε μόνο αυτούς;). Και δεν εννοούμε ένα ε λάττωμα του χαρακτήρα τους, που βαρύνει τη συμπεριφορά τους. Απεναντίας, μάλλον δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο, αν όχι για ένα κρυφό προτέρημά τους. Καμιά φορά τα προτερήματα, αν δεν τύχουν της σωστής, συνετής αξιοποίησής τους, μπορεί να βλάψουν περισσότερο από τα χειρότερα ελαττώματα. Επειδή τόσο ο δικηγόρος όσο κι ο μηχανικός είναι πολύ αγαπητοί στην πόλη τούτη που ζουν κι εργάζονται και μάλιστα υψηλού επιπέδου επιστήμονες κι ασυναγώνιστοι επαγγελματίες (τα γραφεία τους κατακλύζονται συνεχώς από πελάτες), κάτι μας βάζει στην υποψία πως η ζητούμενη συνιστώσα περισσότερο πρέπει να βρίσκεται ανάμεσα στα επαγγελματικά κι επιστημονικά τους προσόντα (και πολύ λιγότερο στα ηθικά και πνευματικά). Δεν είναι δυνατόν οι ηθικές και πνευματικές τους αρχές να χουν κάποια σχέση με το ζητούμενο! Με το καλό, το άγιο, το κοινωνικά ωφέλιμο και τα λοιπά και τα λοιπά όχι μόνο μπορεί, αλλά κι επιβάλλεται να συνεργάζονται. Μόνο τέτοιοι λογικοί συνειρμοί θα μπορούσαν λοιπόν να μας φέρουν κοντά, αν όχι κατευθείαν πάνω στη ζητούμενη συνιστώσα. Είναι ηλίου φαεινότερο πως δε μπορεί να προκύψει κάτι το κακό, το άθλιο, το καταστροφικό από τη λανθασμένη, την αλόγιστη χρήση των ηθικών και πνευματικών μας όπλων. Μόνο η απερίσκεπτη, ανεπίτρεπτη, καταστροφική χρήση των τεχνικών κι επιστημονικών μας δυνατοτήτων μπορεί να οδηγήσει σ α νήθικα, αμαρτωλά, αξιοκατάκριτα αποτελέσματα. Όλη τούτη λοιπόν η απρόσμενη, ασυγχώρητα απαράδεκτη και για τα δυο ζευγάρια αρνητική εξέλιξη, η

8 κατάντια, θα λέγαμε, της νόμιμης σχέσης τους πρέπει να ναι το αρνητικό αντιστάθμισμα, το τίμημα της προσπάθειας, του αγώνα των δυο αντρών για να φτάσουν στη σημερινή επιστημονική κι επαγγελματική καταξίωση. Λόγου χάρη η εξαντλητική μελέτη τόσο για να πάρουν με άριστα τα πτυχία τους, όσο και για να εξοικειωθούν με το πρακτικό μέρος της επιστήμης τους σε συνδυασμό με την μετέπειτα εξοντωτικά υπερβολική επαγγελματική τους απασχόληση κι αυτή είναι η αλήθεια δεν αποκλείεται να χουν συντελέσει στη συγκεκριμένη άκρως αρνητική εξέλιξη της προσωπικής τους ζωής που σίγουρα απειλεί να διαλύσει τις οικογένειές τους. Ερχόμαστε τώρα στα κίνητρα των δυο γυναικών οι οποίες πρέπει να μοιράζονται εξίσου με τους άντρες τους το μερίδιο ευθύνης γι αυτό το κατάντημα των γάμων τους. Όσο μεγάλη και να ταν η αντρική πρωτοβουλία άρα κι η ευθύνη για τούτο το ερωτικό κατρακύλισμα, πρέπει κι οι δυο γυναίκες να συνέβαλαν σ αυτό κατά κάποιο τρόπο (λόγου χάρη με την παθητικότητά ή την ανεπαρκή αντίστασή τους μπροστά στην πίεση που σίγουρα δέχτηκε η καθεμιά από το σύζυγο της άλλης). Προκλητικά όμορφες, αισθησιακά γοητευτικές, εξεζητημένα ντυμένες, δεν χρειαζόταν να κουνήσουν το δαχτυλάκι τους για να συμβεί αυτό που δυστυχώς εδώ κι αρκετό καιρό συμβαίνει στις δυο οικογένειες. Και φυσικά δεν έγινε κάτι τέτοιο. Απεναντίας, πρέπει να τους ασκήθηκε έντονη, συνεχής κι επίμονη πίεση από τους δυο άντρες για να χουμε να διηγούμαστε αυτή την ιστορία. Υπάρχει βέβαια η φιλία των δυο ζευγαριών που βαλε κι αυτή το χέρι της στο να ξεκινήσει ανάμεσά τους τούτη η ιστορία. Σίγουρο είναι πως δεν υπάρχουν ελαφρυντικά για τις δυο γυναίκες, όση πίεση και να δέχτηκαν προκειμένου να φτάσουν εκεί που έφτασαν, να παραδώσουν δηλαδή τις ψυχές και τα κορμιά τους στο διάβολο. Κι αφήνουμε ένα περιθώριο μόνο για κάποια μικρού βάρους δικαιολογία τους: Η έντονη, συνεχής, επίμονη αντρική πίεση που δέχτηκαν για να ενδώσουν εξαιτίας της προκλητικά εξαίσιας ομορφιάς τους, για την οποία φυσικά δεν φταίνε καθόλου και που κατά ένα μεγάλο ποσοστό έβαλε στον μεγάλο πειρασμό τους συντρόφους τους να προχωρήσουν στην άθλια ανταλλαγή τους (κούνια που τους κούναγε και τους δυο!). Θα λέγαμε πως εδώ η αντρική ε ρωτική επιθετικότητα λύγισε την γυναικεία αντίσταση, χωρίς τούτο να σημαίνει, όπως άλλωστε το χουμε τονίσει, ότι οι δυο γυναίκες δεν έχουν κανέ

9 να μερίδιο ευθύνης για την κατρακύλα του στεφανιού τους. Από τη μια υ πάρχει η επτασφράγιστη μυστικότητα των δυο αμαρτωλών σχέσεων κι από τις δυο πλευρές κι από την άλλη η αυτονόητα ελεύθερη πρόσβαση του ενός φίλου στο σπίτι του άλλου κατά την απουσία του τελευταίου. Αν λόγου χάρη επιστρέφοντας ο μηχανικός στο σπίτι του εύρισκε το δικηγόρο φίλο του καθισμένο σε μια πολυθρόνα του σαλονιού να πίνει καφέ και να κουβεντιάζει με τη γυναίκα του δεν θα ταν σε καμιά περίπτωση κάτι άξιο σχολιασμού από μέρους του. Το πολύ πολύ να την παρακαλούσε να φτιάξει και σ αυτόν ένα καφέ και στην κουβέντα των δυο να μπαινε και κείνος, δηλαδή σαν να μην έτρεχε τίποτα. Τόσο λοιπόν η άγνοια αυτών που απατούν πως κι οι ίδιοι απατούνται από κείνους που απατούν, όσο κι η ελεύθερη επίσκεψη του ενός φίλου στο σπίτι του άλλου, ακόμα και στην απουσία του δεύτερου, μπορεί να ελαφρύνουν κάπως τις δυο τούτες απιστίες, δε μπορούν όμως να μειώσουν ούτε κι ελάχιστα το βάρος της αμαρτίας (και του κακού που εξακολουθεί να συντελείται), το οποίο σηκώνουν στους ώμους τους τα τέσσερα πρόσωπα. Κι όταν φτάσει η μοιραία στιγμή της μάλλον αναπόφευκτης ανακάλυψης τούτου του απίστευτου ερωτικού εμπαιγμού αλλά και κατάντιας ανάμεσα στα δυο ζευγάρια, τα μεγάλα τραγικά θύματα θα ναι τα παιδιά τους, ναι, τα τέσσερα συνολικά παιδιά, τα οποία κάτι έχουν ψυλλιαστεί για τις ερωτικές εξωσυζυγικές σχέσεις των γονιών τους, όμως όχι για τη συγκεκριμένη αχαρακτήριστη ανταλλαγή τους. Τα φουριόζικα, ψιθυριστά τηλεφωνήματα από το σπίτι, των μανάδων περισσότερο και των πατεράδων λιγότερο, τυχαίνει καθόλου σπάνια να πέφτουν στην αντίληψη των παιδιών που αρκετές ώρες βρίσκονται κι αυτά εκεί, προετοιμαζόμενα για την επόμενη μέρα στα μαθήματα του γυμνασίου ή του λυκείου τους (τ αγόρια και των δυο οικογενειών φοιτούν στο λύκειο, ενώ τα κορίτσια στο γυμνάσιο). Φυσικά τα σχετικά κρυφά σχόλιά τους δίνουν και παίρνουν κι είναι πλέον σίγουρα για τις απιστίες των γονιών τους, τις οποίες όμως δεν αποκαλύπτουν αυτά της μιας οικογένειας σε κείνα της άλλης. Όσο για το γιατρό της παρέας, έχει συνηθίσει την εργένικη ζωή κι όπως φαίνεται του ναι πολύ δύσκολο να την αλλάξει. Εκτός κι αν βρεθεί η κατάλληλη γυναίκα που θα μπορέσει να διαβάσει στα μάτια του, στο χρώμα

10 και στον τόνο της φωνής του, στην συμπεριφορά του γενικότερα την πραγματική του εικόνα και διαπιστώσει τη διαφορά της από τη φαινομενική. Τότε θα χει απέναντί της έναν άντρα αρκετά διαφορετικό απ όσο δείχνει. Ένα άτομο κάπως αποτραβηγμένο από την έντονη κοινωνική ζωή, με τον ερωτικό της τομέα να περιορίζεται στις περιστασιακές σχέσεις, που δεν επιθυμεί την αναβάθμιση της κοινωνικής του θέσης, ούτε το θαυμασμό και την αναγνώριση των άλλων για οποιοδήποτε από τα προτερήματά του είτε ως ανθρώπου είτε ως επιστήμονα με τις γνώσεις, την πείρα και τις ικανότητές του ως (ειδικού παθολόγου) γιατρού. Καθημερινά το ιατρείο του κατακλύζεται από ασθενείς τους οποίους προσπαθεί να βάλει σε κάποια τάξη, κάποια σειρά η πολύ έμπειρη βοηθός του. Υπάρχει όμως κάτι το παράδοξο στην όλη συμπεριφορά του. Συγκεκριμένα όλες οι κινήσεις, οι ενέργειες, η κοινωνικότητα, η δράση του, ο τρόπος που εκδηλώνει τα συναισθήματά του, ενώ θα μπορούσαν να τον εντάξουν σε κάποια κατηγορία μάλλον νευρωσικών ατόμων, έρχονται ξαφνικά χρονικά διαστήματα που όλα όσα θα μπορούσαν να δώσουν το ψυχογράφημά του ανατρέπονται. Το παράδοξο τούτο μπορεί να χει μικρή ή και μεγάλη διάρκεια, η συχνότητά του να ναι μικρή, όχι όμως όσο θα χρειαζόταν για να το παραβλέψουμε. Αποτέλεσμα: Δεν είναι δυνατόν να βγει ασφαλές συμπέρασμα για την ψυχική του κατάσταση και κυρίως για το αν είναι νευρωσικός ή όχι. Ενώ πιστεύει στη δύναμη της θέλησής του, νιώθοντας περηφάνια για την δήθεν ικανότητά του να ξεπερνά όποιο εμπόδιο βρεθεί μπροστά του, πως είναι απόλυτος κύριος του εαυτού του, έρχονται στιγμές που τον πόνο του δεν διστάζει να τον αποκαλύψει ενώ συνήθως τον κρύβει επιμελώς. Ενώ επιβάλλει στον εαυτό του ορισμένους κανόνες συμπεριφοράς, τρόπους σκέψης και τα λοιπά και τα λοιπά, φτάνει κάποτε στο σημείο να τους απορρίψει για κάποιο διάστημα, και μετά να τους υιοθετεί εκ νέου. Δεν θέλει να νιώθει αδυναμία τόσο απέναντι στον εαυτό του, όσο και στους άλλους. Κι ενώ τα καταφέρνει συνήθως, φτάνει αρκετές φορές στο σημείο να αισθάνεται αδύνατος σε κάτι τέτοιο. Επίσης του αρέσει να τον θαυμάζουν, ν αναγνωρίζουν κάποιες πράξεις του που τις θεωρεί ωφέλιμες κοινωνικά, ενώ έρχονται φορές, καθόλου λίγες, που προτιμά την αφάνεια, δεν αισθάνεται καλά όταν οι άλλοι σχολιάζουν θετικά τις κινήσεις, τις αντιλήψεις, τις θέσεις

11 του σε διάφορα θέματα που απασχολούν την κοινωνία, αν δεν φτάνει στο σημείο να επιζητά τη συμβουλή, την υπόδειξη, τη συμπαράσταση, την προστασία των άλλων. Παλαντζάρει δηλαδή ανάμεσα σε δυο τουλάχιστον ψυχισμούς, σε δυο συμπεριφορές, χωρίς όμως η αστάθεια τούτη να μας δίνει τη δυνατότητα, την αφορμή θα λέγαμε, να τον χαρακτηρίσουμε ψυχικά ασθενή. Θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε πως μάλλον μ οριακά φυσιολογικό άτομο έχουμε να κάνουμε. Περίπτωση ιδιαίτερα δύσκολη για εύκολα, ξεκάθαρα συμπεράσματα. Η ερωτική του ζωή, όπως αναφέραμε, εξαντλείται συνήθως σε περιστασιακές σχέσεις, με στόχο την σαρκική του ικανοποίηση, χωρίς όμως ν απουσιάζουν απ αυτήν δεσμοί κάποιας διάρκειας που μόνο στο σεξ δεν περιορίζονται. Υπάρχει σ αυτές τις περιπτώσεις και κάποια συγκρατημένη ψυχική επαφή. Μόλις αυτές τις μέρες γνώρισε μια συμπολίτισσά του και καινούργια συνάδερφο, όμως καρδιολόγο στην ειδικότητα, στην πολυσύχναστη κεντρική καφετέρια Πικαντίλι, σε προχωρημένη βραδινή ώρα. Συγκεκριμένα ο γιατρός βρέθηκε εκεί αμέσως μετά το τέλος της γενικής συζήτησης της παρέας του στο καφενείο για να πιεί το καθιερωμένο τέτοια περίπου ώρα ουίσκι του με παγάκια (πάντα σ αυτήν ή σε κάνα δυο άλλες καφετέριες που λειτουργούν αποκλειστικά για μη καπνίζοντες συνήθιζε ν απολαμβάνει το συγκεκριμένο αγαπημένο του ποτό), ενώ η συνάδερφός του καθόταν σ ένα τραπέζι δίπλα στο δικό του κι έπινε το επίσης καθιερωμένο γι αυτή την ώρα διπλό εσπρέσο της, πληκτρολογώντας ταυτόχρονα το λιλιπούτειο φορητό υπολογιστή της (οθόνη 10,5 περίπου). Σας βλέπω, έτσι όπως τώρα, να κάθεστε μόνη σας, εδώ ή σε κάνα δυο άλλες για μη καπνίζοντες καφετέριες, που συμβαίνει να συχνάζω τέτοια περίπου ώρα κι εγώ, να πληκτρολογείτε το μικρό φορητό υπολογιστή σας και να πίνετε γουλιές γουλιές τον καφέ σας», έκανε ο γιατρός απευθυνόμενος στη συνάδερφό του. «Γιατρός όπως κι εσείς είμαι κι εγώ, διαφορετικής όμως ειδικότητας, συγκεκριμένα ειδικός παθολόγος και διατηρώ αρκετά χρόνια ιατρείο εδώ όπου γεννήθηκα και μεγάλωσα. Γνωρίζω πως είστε καρδιολόγος κι ότι πρόσφατα ανοίξατε στην πόλη ετούτη δικό σας ιατρείο».

12 «Ναι, έτσι όπως τα πατε είμαι», αποκρίθηκε εκείνη χαμογελώντας κι απομακρύνοντας τα δάχτυλά της από το πληκτρολόγιο. «Κι εσείς έχω προσέξει ότι συχνάζετε τέτοια περίπου ώρα εδώ, καθώς και στις καφετέριες που αναφέρατε. Ξέρω πως είσαστε συμπολίτης μου, καλός παθολόγος, με δικός σας ιατρείο σε κεντρικό δρόμο, όπου ουρά περιμένουν οι ασθενείς σας να τους δείτε». «Ενδιαφέρουσα, αλλά και χρήσιμη τούτη η απασχόληση κατά τον ελεύθερο χρόνο σας», πήρε το λόγο εκείνος, χωρίς να χρειαστεί να διακόψει τη συνομιλήτριά του, μιας κι η ίδια του τον έδωσε σταματώντας το δικό της λόγο. «Εγώ συγκεκριμένα είμαι ειδικός παθολόγος και δόξα τω θεώ έχω, όπως μόλις είπατε, αρκετή κίνηση στο ιατρείο μου. Αν σας απασχολώ από το γράψιμό σας, παρακαλώ να μου το πείτε για να σας αφήσω να το συνεχίσετε». «Καθόλου δε με απασχολείτε από τούτη τη δουλειά που χω ως χόμπι εδώ κι αρκετά χρόνια, να γράφω δηλαδή συνοπτικά τα κυριότερα θέματα που μ απασχόλησαν στη διαδρομή της κάθε μέρας, όπως λόγου χάρη αυτά που μου συνέβησαν από εξωτερικούς παράγοντες, αυτά που εγώ προκάλεσα στους άλλους, τις πρωτοβουλίες που πήρα, εκείνες που δεν πήρα και τα λοιπά και τα λοιπά» αντέδρασε η καρδιολόγος. «Άλλωστε δεν ασχολούμαι μ αυτό το χόμπι μόνο μια φορά τη μέρα, αλλά περισσότερες, όπως το πρωί, το μεσημέρι, το απόγευμα, τούτη την ώρα που με βρήκατε εδώ, αργότερα που θα επιστρέψω στο σπίτι, καθώς κι όποια άλλη ώρα μου ρθει η σχετική επιθυμία. Μάλιστα δεν είναι λίγες οι φορές που την επομένη ή και τη μεθεπομένη θα χρειαστεί να συμπληρώσω το λεύκωμα της τρέχουσας ημέρας». Αμέσως μετά αντάλλαξαν τα προσωπικά τους δεδομένα, όπως άλλωστε γίνεται σε παρόμοιες περιπτώσεις όπου ο ένας ξέρει κάμποσα πράγματα για τον άλλο, χωρίς όμως να χουν προηγουμένως γνωριστεί. «Πρέπει να μας χωρίζουν ηλικιακά αρκετά χρόνια, όχι όμως όσα θα μας απαγόρευαν να γίνουμε φίλοι», άρθρωσε ο παθολόγος στην κατά δέκα χρόνια μικρότερή του γυναίκα, εκφράζοντας μάλλον απρόσμενα, αν όχι επιθετικά, και με τρόπο που κάπως ξαφνιάζει (όσους ξέρουν την αυτοσυγκράτηση, τη σοβαρότητά και την τυπικότητά του όταν έχει να κάνει με άτομα,

13 κυρίως με γυναίκες, που μόλις έχει γνωρίσει) τη συμπάθειά του στο πρόσωπό της. «Και πάλι, αν δεν σας ικανοποιεί ο διάλογος που πάω ν ανοίξω ανάμεσά μας, και πιστεύω να καταλαβαίνετε τι εννοώ, είμαι πρόθυμος να μιλήσουμε για ό, τι εσείς θα θέλατε». «Όσον αφορά την από μέρους μου αποδοχή ή μη του αντικείμενου των διαλόγων που θα θέλατε να ξεκινήσουμε, κουβέντα να μη γίνεται, ούτε καν να περνά από το μυαλό σας κάτι τέτοιο», αντέδρασε εκείνη σε ήπιο τόνο και χαμογελώντας. «Όχι μόνο μ αρέσει ένας τέτοιος διάλογος ανάμεσά μας, αλλά είμαι πρόθυμη να μιλήσουμε πάνω σ οποιοδήποτε θέμα». «Ομολογώ, μ ενθουσιάζει αφάνταστα η λεπτότητα, η ευγένεια, η οικειότητα, η φιλική διάθεση, η θέρμη με τις οποίες αντιδράσατε στην πρωτοβουλία μου ν ανοίξουμε διάλογο και (για να μην κρύβομαι πίσω από το δάχτυλό μου) να σας γνωρίσω», άρθρωσε ο παθολόγος γεμάτος χαρά για την θετική αντίδραση της καρδιολόγου στη συγκεκριμένη συμπεριφορά του, ξαφνιάζοντας γι άλλη μια φορά όσους τον ξέρουν. «Ξέρω λίγα πράγματα για την οικογενειακή σας κατάσταση και θέλω να μάθω από σας την ίδια περισσότερα». «Είμαι τριανταπεντάρα, χωρισμένη και χωρίς παιδιά», αποκρίθηκε εκείνη, χωρίς κανένα ενδοιασμό. «Οι γονείς μου δεν βρίσκονται στη ζωή εδώ και κάμποσα χρόνια, δεν έχω αδερφή κι ο κατά πέντε χρόνια μεγαλύτερος από μένα μοναδικός αδερφός μου ζει με τη γυναίκα και τα δυο τους παιδιά στην Αθήνα κι εργάζεται ως λογιστής σε μεγάλη εταιρία. Σπούδασα όπως κι εκείνος στην πρωτεύουσα κι άνοιξα εδώ στο γενέθλιο τόπο ιατρείο πριν ένα χρόνο και μέχρι τώρα τα πηγαίνω αρκετά καλά με τη δουλειά μου. Αν κι είμαι καινούργια καρδιολόγος, έχω έναν καθόλου ευκαταφρόνητο αριθμό πελατών που μ εμπιστεύονται, δεδομένης μάλιστα και της τραγικής οικονομικής κατάστασης της χώρας μας. Έχασα πριν τέσσερα χρόνια τον πατέρα μου και πριν τρία τη μητέρα μου. Μένω μόνη μου στο πατρικό σπίτι τριάρι διαμέρισμα μεγάλης κεντρικής πολυκατοικίας και διατηρώ στενές φιλικές σχέσεις με μερικές γυναίκες οι οποίες συμβαίνει να ναι και γειτόνισσές μου. Αυτά τα λίγα προς το παρόν από μένα. Τώρα περιμένω ν ακούσω τα δικά σας».

14 «Προτού ξεκινήσω τα δικά μου να μου επιτρέψεις να σου μιλώ στον ενικό και το ίδιο θέλω να κάνεις κι εσύ», αποκρίθηκε ο παθολόγος, κάνοντας πάλι όσους τον ξέρουν να εκπλαγούν «Είμαι σαρανταπεντάρης, δέκα χρόνια δηλαδή μεγαλύτερός σου και για να μην κρύβομαι σε χω προσέξει αρκετές φορές στο δρόμο, κάνοντάς μου μεγάλη εντύπωση ως γυναίκα, με την εξωτερική ομορφιά σου, τη λάμψη και τη γοητεία που εκπέμπεις γύρω σου, τις κινήσεις, το περπάτημά σου και τα λοιπά και τα λοιπά. Τώρα μένω έκθαμβος κι από τη χάρη που ακτινοβολείς όταν μιλάς, τη λεπτότητα, την ευγένειά σου, την οικειότητα, τη ζεστασιά, τη φιλική διάθεση που δείχνεις α πέναντι στο συνομιλητή σου. Με δυο λόγια είσαι άξια ν αγαπηθείς κι από τον πιο δύσκολο, εκλεκτικό, απαιτητικό άντρα. Από κείνον που χει τοποθετήσει πολύ ψηλά τον πήχυ των προδιαγραφών της άξιας να την ερωτευτεί γυναίκας» μπράβο, γιατρέ μου, για το ξάφνιασμα που μας έκανες να νιώσουμε! Είδαμε λοιπόν για πρώτη φορά και προς έκπληξή μας τον άντρα τούτο να παίρνει την πρωτοβουλία και να πλησιάζει μια προσωπικά άγνωστή του συμπολίτισσα και ν ανοίγει διάλογο μαζί της, χωρίς δισταγμούς, ενδοιασμούς και μάλιστα με άνεση κι έκδηλο τον αυτοέλεγχο, την αυτοκυριαρχία, την εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Κανένα σημάδι αδυναμίας, ντροπαλότητας, έλλειψης αυτοπεποίθησης δεν εντοπίζεται στο πρόσωπό, τις κινήσεις, τον τόνο της φωνής του. Ας κρατήσουμε προς το παρόν στο μυαλό μας, στη μνήμη μας τούτη την διαφοροποίηση της συμπεριφοράς του παθολόγου, μήπως μας χρειαστεί αργότερα. «Ας έρθουμε τώρα σε μένα τον μέχρι τώρα εργένη που την απουσία μόνιμου συντρόφου αναπληρώνει με περιστασιακές ερωτικές σχέσεις», α ντέδρασε ο παθολόγος στο αίτημα της καρδιολόγου. «Όχι πως δεν επιθυμώ σοβαρή σχέση, αλλά, να, δεν μου τυχε μέχρι τώρα η ευκαιρία για κάτι τέτοιο. Ωστόσο δεν θα λεγα ότι κάνω αμάν για μια μόνιμη σύντροφο, συζώντας ή όχι μαζί της και τα λοιπά και τα λοιπά ή πως είμαι κολλημένος στην απόφαση να μείνω εργένης, ότι δηλαδή αποκλείεται να με τυλίξει κάποια γυναίκα επειδή όλες τους είναι για μένα αναλώσιμο αγαθό και τίποτα περισσότερο» και πάλι ένα μπράβο σου, γιατρέ.

15 «Βλέπω στο πρόσωπό σου τον άντρα που θα μ έκανε να σκεφτώ καλύτερα, βαθύτερα το αν αξίζει τον κόπο να δημιουργήσω ξανά σχέση μετά τη διάλυση του γάμου μου», διέκοψε εκείνη τη λεκτική ροή του συνομιλητή της που είχε ήδη αρχίσει ν αυξάνει ταχύτητα, κάνοντάς μας να νιώθουμε ξαφνιασμένοι με την ευκολία και την άνεση να εκφράζεται, να μιλά έτσι σ έναν άντρα που μόλις είχε γνωρίσει «Και για να γίνω πιο σαφής, μετά το συγκεκριμένο προσωπικό μου συμβάν ή ακριβέστερα μετά την έκδοση του διαζυγίου μου, είχα πάρει την απόφαση και μάλιστα με όρκο προς τον εαυτό μου να μην δεχτώ στο μέλλον να με πλησιάσει άντρας. Όμως τώρα διαπιστώνω πόσο σωστή είναι η συμβουλή: Ποτέ μη λες ποτέ. Πιστεύω να κατάλαβες τι εννοώ. Τώρα έχεις εσύ το λόγο» ξαφνιασμάτων συνέχεια «Κατάλαβα και μάλιστα πολύ καλά τι εννοείς», αποκρίθηκε ο παθολόγος στην υπόδειξη της καρδιολόγου. «Κι επειδή δεν κάνω λάθος διαπιστώσεις, σου προτείνω να γνωριστούμε καλύτερα και ν αφήσουμε το χρόνο ν αποφασίσει για τα περεταίρω. Ωστόσο τώρα πρέπει να σ αφήσω να ξεκουραστείς, καθώς ψυχανεμίζομαι από την όλη εικόνα που βγάζεις προς τα έξω πως η σημερινή σου μέρα στο ιατρείο πρέπει να ταν αρκετά εξαντλητική» τι άραγε τον έκανε να την θεωρήσει τόσο κουρασμένη; Αφού πρώτα αντάλλαξαν τους αριθμούς των κινητών τους, αφήνοντας σ αυτά την πρωτοβουλία για την επόμενή τους συνάντησή, που σίγουρα και μάλιστα πολύ σύντομα θα πραγματοποιηθεί, σύμφωνα με τη μαρτυρία της έκφρασης των προσώπων τους, του τρόπου με το οποίο αλληλοκοιτάζονταν και τα λοιπά και τα λοιπά, είπαν την καληνύχτα τους κι αναχώρησαν ο καθένας για το σπίτι του. Οι δυο γεωργοί κτηνοτρόφοι επιχειρηματίες της πενταμελούς παρέας μόνο αμέτοχοι δεν μένουν στην κουβέντα των τριών επιστημόνων. Μάλιστα αρκετές είναι οι φορές όπου οι δυο τους συνολικά κρατούν για περισσότερο χρόνο τη σκυτάλη των διαλόγων απ όλους τους άλλους μαζί. Τέλειωσαν κι οι δυο το λύκειο, διάβασαν βιβλία ποικίλης ύλης, έχοντας αποκτήσει κάποια σημαντική εγκυκλοπαιδική μόρφωση κι είναι πάντα ενημερωμένοι πάνω στα τρέχοντα γεγονότα, εσωτερικά και διεθνή. Όσο για την στενά προσωπική τους ζωή, μπλέκονται μερικές φορές σε περιστασιακές ερωτικές πε

16 ριπετειούλες, ίσως για να μην θεωρηθούν ως παρωχημένοι, ως κάποιας ξεπερασμένης εποχής, καθώς οι εξωσυζυγικές σχέσεις των αντρών θεωρούνται σήμερα μάλλον ως κάτι το φυσικό, το θετικό για το φύλο τους, για να μην φτάσουμε στο σημείο να τις κατατάξουμε στα προτερήματά του. Εννοείται φυσικά πως μόνο άντρες που κυνηγούν τον γυναικείο ποδόγυρο δεν είναι. Έχουν την ίδια ηλικία (πενηντάρηδες κι οι δυο), ο ένας, ο Γιώργος, έχει δυο αγόρια κι ο άλλος, ο Θανάσης, δυο κορίτσια. Ο πρώτος φαντάζεται καθημερινά, όπως προαναφέρθηκε, σ άτακτα χρονικά διαστήματα, τον εαυτό του ν αρμέγει μαζί με το προσωπικό της επιχείρησής του τα πολυάριθμα πρόβατά του και να γεμίζει αμέτρητες καρδάρες με γάλα, που στη συνέχεια αποθηκεύεται σε ειδικά κατασκευασμένα μεταλλικά δοχεία μεγάλης χωρητικότητας, τα οποία τελικά θα πάρουν το δρόμο προς το δήθεν δικής του ιδιοκτησίας εργοστάσιο συσκευασίας του περιεχομένου τους σε χάρτινα κουτιά. Το ίδιο συμβαίνει και στο δεύτερο, όπως επίσης προαναφέρθηκε, με τη διαφορά ότι το γάλα του προέρχεται από καλοθρεμμένες αγελάδες, είναι φθηνότερο, όμως σε ημερήσια ποσότητα αρκετά περισσότερο από κείνο του πρώτου. Το απίστευτο, το καταπληκτικό για τούτες τις δυο φαντασιώσεις (που από μόνη της η καθεμιά είναι απίστευτη) είναι πως ταυτίζονται, πως η μια έχει αντιγράψει την άλλη! Η ίδια φαντασίωση λοιπόν και για τους δυο ά ντρες. Περιττό να πούμε πως όταν ο ένας διηγείται τη συγκεκριμένη παραίσθησή του στον άλλο, μένουν κι οι δυο μ ανοιχτό το στόμα, κυριολεκτικά δεν πιστεύουν στ αυτιά τους, δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν πως είναι ξυπνητοί και δεν ονειρεύονται στον ύπνο τους αυτές οι ψυχωτικές καταστάσεις στις οποίες περιέρχονται αραιώνουν πάρα πολύ τις βραδινές ώρες κι ειδικά μέσα στο καφενείο δεν τους έχουν ενοχλήσει ποτέ. Βέβαια γι αυτό που τους συμβαίνει δεν έχουν πει λέξη στους άλλους της παρέας. Ξέρουν κι οι δυο καλά πως θα τους πάρουν στο ψητό. «Α κουτιά ετοίμασα σήμερα», ακούς το Γιώργο να λέει στο αυτί του Θανάση για να μην τον ακούσουν οι υπόλοιποι και πάρουν και τους δυο στο ψιλό. «Β κουτιά ετοίμασα εγώ, δηλαδή περισσότερα από σένα», ακούς ν αντιδρά ο Θανάσης το ίδιο ψιθυριστά. «Τα δικά μου είναι βέβαια λιγότερα από τα δικά σου, αλλά λόγω διαφοράς τιμής δεν αποκλείεται να φέρνουν στην τσέπη μου περισσότερα χρήματα», προκαλεί ο πρώτος το δεύτερο. «Θα

17 μιλήσουν οι πολλαπλασιασμοί των κουτιών με τις αντίστοιχες τιμές τους «Να σαι σίγουρος πως το σημερινό μου κέρδος απ αυτή τη δουλειά θα βγει μεγαλύτερο από το δικό σου», ψιθυρίζουν κι οι δυο ταυτόχρονα, λες και πρόκειται για ένα στόμα, για ένα ψίθυρο «Για να δούμε λοιπόν τι θα βγάλουν οι δυο πολλαπλασιασμοί», συνεχίζουν τους ψιθύρους τους. Αφού κάνει ο καθένας ξεχωριστά τους πολλαπλασιασμούς και γίνει η σύγκριση των αποτελεσμάτων, περιχαρής ο νικητής αρχίζει να πικάρει έντονα τον ηττημένο, ο ο ποίος πρέπει την επομένη να νικήσει οπωσδήποτε, αλλιώς χρεωμένος με δυο συνεχείς ήττες θ απουσιάσει αναγκαστικά την μεθεπόμενη βραδιά από την παρέα σύμφωνα με τη μεταξύ τους θεσμοθετημένη τιμωρία. Οι άλλοι της παρέας, οι τρεις επιστήμονες δηλαδή, έχουν ψυλλιαστεί πως αυτοί οι δυο κάποιο μάλλον αστείο παιχνίδι παίζουν μεταξύ τους και γι αυτό δεν τους παρεξηγούν. Ότι αυτά που λένε οι δυο παραγωγοί μεταξύ τους δεν αφορά κανέναν από τους τρεις είναι απόλυτα σίγουροι (γιατί άραγε;) και τούτος είναι ένας πρόσθετος λόγος που δεν τους παρεξηγούν. Μπορεί συχνά να τους κάνουν παρατηρήσεις για τη συμπεριφορά τους αυτή που, όπως και να το κάνουμε, μόνο με τους καλούς τρόπους δεν συμβιβάζεται, αλλά μέχρι εκεί φτάνει το πράγμα. Κι όταν επίμονα τους ρωτούν, ο δικηγόρος συνήθως, μα τι τέλος πάντων ψιθυρίζουν ο ένας στον άλλο, αρχίζουν οι δυο παραγωγοί έναν κωμικό διάλογο, κάνοντάς τους να ξεσπούν σ ασταμάτητα γέλια. «Τόσο λίγο προϊόν συσκεύασες σήμερα;» ρωτά ο Γιώργος το Θανάση «Μπορώ να μάθω γιατί θεωρείς λίγο το προϊόν μου;» αντιδρά ο δεύτερος. «Πες μου πόσα ευρώ έπιασες από το δικό σου» «Πάλι στα ευρώ το ρίξαμε;» ακολουθεί η ερώτηση. «Εσύ όλα τα μετράς με το χρήμα» είναι η απάντηση. «Ακόμα και την τιμιότητα, την ειλικρίνεια, την αλληλεγγύη, τη φιλία και τα λοιπά και τα λοιπά με τούτο το καταραμένο νόμισμα τις μετράς;» «Αν δεν πληρώσεις μπορείς να πας με γυναίκα;» άλλη ερώτηση. «Γονατιστός θα την παρακαλάς να ρθει μαζί σου κι αυτή θα κάνει πως δεν σ ακούει, για να μη σου πω ότι θα σου γυρίσει την πλάτη» «Κι όταν εκείνη δε σε πάει με τίποτα, όσο και να επιμένεις, όσο και να την παρακαλάς με τα λεφτά εν είδη βεντάλιας και να της κάνεις ρυθμικά αέρα;» η απάντηση υπό τύπον ερώτησης. «Μπορείς να μου πεις πώς θα σε βοηθήσει ο μαμωνάς σ αυτή την περίπτωση;» «Απλά μια δεύτερη βεντάλια χαρτονομισμάτων θα κουνήσεις ταυτό

18 χρονα με το άλλο σου χέρι μπροστά στο πρόσωπό της», η απάντηση. «Σε παρακαλώ να μη μου ξανακάνεις μια τόσο γελοία ερώτηση» «Όσο για τις αρετές που προανέφερες, κι αυτές με το καταραμένο νόμισμα τις μετράς, όταν είναι σίγουρο πως και τούτες έχουν κάποια τιμή», άλλη πρόκληση για να συνεχιστεί ο κωμικός, διασκεδαστικός διάλογος. «Όλα εξαγοράζονται με το χρήμα όση κι αν είναι η ηθική ή πνευματική τους αξία» «Μην ακούσω τώρα πως κι ο θάνατος εξαγοράζεται», άλλη μια πρόκληση για τη συνέχιση του διαλόγου ανάμεσα στους δυο παραγωγούς, ο οποίος έχει καθηλώσει τους τρεις επιστήμονες ακροατές τους στα καθίσματά τους. «Κι αυτός ακόμα μπορεί να εξαγοραστεί», η απάντηση. «Θανατοποινίτης να σαι, μπορείς να το σκάσεις από το κελί σου, εξαγοράζοντας ολόκληρο το προσωπικό της φυλακής ή εν πάση περιπτώσει αυτούς που κατέχουν τις θέσεις κλειδιά για την πραγματοποίηση του σκοπού σου. Να λοιπόν που κι ο θάνατος εξαγοράζεται σε τούτη την περίπτωση, αλλά και σ όλες τις άλλες όπου ο ανθρώπινος παράγοντας έχει την αρμοδιότητα, νόμιμη ή παράνομη, να σου γλυτώσει τη ζωή. Φυσικά για την επάρατη νόσο κι όλες τις άλλες που σ έχουν καταδικασμένο να πεθάνεις, οπωσδήποτε δεν το συζητώ. Εκεί μόνο την ανακούφιση από τον φυσικό ή ψυχικό πόνο ο οποίος προηγείται του θανάτου μπορείς να εξαγοράσεις, κάτι που βέβαια δεν είναι και λίγο. Όπως λίγο δεν είναι να πετύχεις μια ανώδυνη παράταση της ζωής σου, που κι αυτή εξαγοράζεται με τα σημερινά μέσα τα οποία διαθέτει σήμερα η ιατρική επιστήμη» «Ας υποθέσουμε τώρα πως με την ολιγάρκειά σου υπερνικάς την έλλειψη του οποιουδήποτε αγαθού που βελτιώνει την ποιότητα της ζωής σου κι άρα εξισώνεσαι με κείνον που με την οικονομική του δυνατότητα την έχει εξασφαλισμένη», μια νέα πρόκληση για τη συνέχιση του για πρώτη φορά τόσο ενδιαφέροντος διαλόγου. «Ποιο τότε θα μπορούσε να ναι το πλεονέκτημα των κατόχων του μαμωνά;» «Εδώ στριμώχνεται πάρα πολύ ο κάθε συνήγορος, ο κάθε υμνητής του και φυσικά κι εγώ», η αντίδραση στην έξυπνη τούτη πρόκληση. «Εδώ, απέναντι σε τούτο το πνευματικό χάρισμα, όχι μόνο δεν πλεονεκτεί ο βασιλιάς χρήμα, αλλά σίγουρα βγαίνει κι ηττημένος. Δεν ήταν τυχαίοι οι αρχαίοι Έλληνες που χαρακτήρισαν την ολιγάρκεια ως μέγα πλούτο. Το αν και γιατί θάφτηκε ένας ολόκληρος αρχαίος ελληνικός πολιτισμός είναι ένα θέμα που σηκώνει πολύ συζήτηση και δεν μας παίρνει ο διαθέσιμος σ αυτές τις συνα

19 ντήσεις μας χρόνος να επιχειρήσουμε κάτι τέτοιο. Θα πρέπει να μιλάμε πάρα πολλές ώρες την κάθε φορά που βρισκόμαστε εδώ για να το εξαντλήσουμε και μάλιστα αρκετές εβδομάδες. Το καφενείο τούτο είναι για μας τους πέντε ένας χώρος βραδινής ξεκούρασης, όπου αφού θ ανταλλάξουμε λίγες κουβέντες γύρω από τα θέματα που τρέχουν και φυσικά μας αφορούν σε προσωπικό, τοπικό, εθνικό, διεθνές επίπεδο, θα πάμε ικανοποιημένοι και κάπως ανανεωμένοι στα σπίτια μας». «Το γνωστό σε όλους μας παιχνίδι σας που κάθε άλλο παρά μονότονο, ανιαρό, κουραστικό είναι για μας τους τρεις που σας παρακολουθούμε σχεδόν καθημερινά, σήμερα το φτάσατε στον προθάλαμο της φιλοσοφίας», σχολίασε ο γιατρός της παρέας γεμάτος ικανοποίηση. «Πάντα διασκεδαστικό, ενδιαφέρον, με το άφθονο χιούμορ ν αναβλύζει μέσα από τους διαλόγους, με την πρωτοτυπία των θεμάτων, την ευρηματικότητα, το χάρισμα του λόγου που σας χαρακτηρίζει κι ας μην είσαστε δικηγόροι, δικαστές, πολιτικοί και τα λοιπά και τα λοιπά». «Πράγματι σήμερα τούτο το παιχνίδι που πάντα στο ίδιο τέμπο κυλά στο ίδιο θέμα ακουμπά και το οποίο δεν είναι άλλο από τις αποδώσεις των κτηνοτροφικών μονάδων σας σ ένα άγνωστο για μας που σας παρακολουθούμε κοινό προϊόν σας, πιθανώς άγνωστο και για σας που μας το παρουσιάζετε μονίμως ως αντικείμενο, ως θέμα, ως κεντρικό πυρήνα όλων των μέχρι τώρα παιχνιδιών σας, σήμερα λοιπόν είχε για μας μια ευχάριστη έκπληξη, μια χτυπητή ιδιαιτερότητα, σε σχέση με τις προηγούμενες φορές», συμπλήρωσε ο μηχανικός της παρέας, σχεδόν ενθουσιασμένος από το ξετύλιγμα των διαλόγων. «Ειδικά αυτή τη φορά δώσατε κατά τη γνώμη μου ρέστα με τον τρόπο που ανταλλάξατε τους διαλόγους και το κάποιο φιλοσοφικό βάθος που αφήσατε ν αποκαλυφτεί. Όσο για το έξυπνο χιούμορ των διαλόγων, είναι κάτι το οποίο δεν είχα απολαύσει όλο τον προηγούμενο καιρό που σας παρακολούθησα». «Είναι αλήθεια πως τη διανοητική σας συγκρότηση που εμφανίσατε σήμερα θα ζήλευαν ακόμα και διανοούμενοι (συγγραφείς, στοχαστές, ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι και τα λοιπά και τα λοιπά)», σχολίασε ο δικηγόρος της παρέας. «Eιδικά το έξυπνο χιούμορ σας, όπως τονίστηκε κι από τον προλαλήσαντα ήταν κάτι παραπάνω από κείνο με το οποίο μας έχετε συνηθίσει.

20 Θα ναι παράλειψή μου να μην σας εξομολογηθώ πως αναμφιβόλως εσείς δυο, οι μόνο απόφοιτοι λυκείου, είσαστε κατά τη γνώμη μου οι πραγματικοί διανοούμενοι της παρέας το λέγω μετά λόγου γνώσεως (και δεν θέλω να θεωρηθεί ως παραφουσκωμένη κολακεία )». «Απόψε με την εξαιρετικά εγκωμιαστική κριτική σας για το παιχνίδι που εδώ και πολύ καιρό, σχεδόν καθημερινά παίζουμε εμείς οι δυο για σας αλλά και τον ίδιο τον εαυτό μας, με κάνετε να θέλω να το συνεχίσουμε για κάμποση ώρα ακόμα», διέκοψε ο Γιώργος τη λεκτική ροή του δικηγόρου. «Είμαι σίγουρος πως κι ο φίλος μας ο Θανάσης το θέλει καθώς κι εσείς οι υπόλοιποι της παρέας μας απ ό, τι τουλάχιστον δείχνει το ύφος των προσώπων σας». «Σωστά μάντεψες πως με βρίσκεις σύμφωνο για μια παράταση των αποψινών διαλόγων μας», αντέδρασε ο Θανάσης. «Πιστεύω πως κι οι τρεις γραμματιζούμενοι της παρέας θα συμφωνήσουν κι αυτοί». Πράγματι συμφώνησαν κι οι τρεις επιστήμονες ακροατές στην πρόταση του Γιώργου, οπότε αρχίζει ένας δεύτερος γύρος του παιχνιδιού. «Ναι, η ολιγάρκεια ξεπερνά ακόμα και το μαμωνά ως προς τη δυνατότητα να σου εξασφαλίσει, να σου προσφέρει κάποια αίσθηση ευδαιμονίας, πληρότητας της ζωής σου», εγκαινίασε τη νέα σειρά των διαλόγων του παιχνιδιού ο ένας από τους δυο παίχτες. «Μόνο που αυτό το εφόδιο δεν το αποκτάς όσο και να προσπαθήσεις, όσο και ν αγωνιστείς, αν δε στο χάρισε η μάνα σου όταν βρισκόσουν στην κοιλιά της. Αν δεν είναι στα χρωματοσώματά σου. Απεναντίας, ο βασιλιάς χρήμα αν δεν θέλει να ρθει στα χέρια σου από μόνος του (από κληρονομιά, από λαχείο, από απόφαση της μοίρας γενικότερα), μπορείς να τον αναγκάσεις να το κάνει, αφού πρώτα μοχθήσεις, ιδρώσεις, ματώσεις, περάσεις από τα σαράντα κύματα της ζωής και τα λοιπά και τα λοιπά. Αλλά κι αν ακόμα μετά απ όλα αυτά, αν με τη συνεχή κι επίμονη θεμιτή πολιορκία δεν θέλει να σου παραδώσει το σιδηρόφρακτο κάστρο του, υπάρχει για σένα κι ο άλλος τρόπος, ο ανορθόδοξος, ο βρώμικος, ο βουτηγμένος μέσα στην αμαρτία για να φτάσεις στο σκοπό σου. Τότε φυσικά θα εισπράττεις το ανάλογο τίμημα, το φάσμα της τιμωρίας σου το οποίο συνεχώς θα εμφανίζεται απειλητικά μπροστά σου, σε κάθε βήμα σου, σε κάθε

21 κίνησή σου, θα σ επισκέπτεται ακόμα και στο ύπνο σου μέσα από τα εφιαλτικά όνειρά σου». «Σωστή είναι μια τέτοια άποψη που ο καθένας μπορεί να τη συμμεριστεί, ακόμα και να τη χειροκροτήσει», αντιδρά ο άλλος παίχτης μ έκδηλα όμως τα σημάδια της επιφύλαξης, του σκεπτικισμού, της διαφωνίας πάνω στο πρόσωπό του. «Μπορεί να σε κάνει να νιώθεις ήσυχος, άνετος στη ζωή σου, χωρίς σοβαρά προβλήματα, χωρίς έντονο και ψυχοφθόρο άγχος, το προτέρημα που ακούει στ όνομα ολιγάρκεια. Όμως τι γίνεται με την άγρυπνη τάση σου να σαι καλύτερος, αποδοτικότερος σ ό, τι κάνεις, πιο κινητικός, πιο δραστήριος, πιο εξωστρεφής, πιο ωφέλιμος στην κοινωνία, στην πατρίδα, σ ολόκληρη τη γη κι ας μη ρωτήθηκες από κανένα αν ήθελες να γεννηθείς; Θα μιλούσαμε για τεχνικό και πνευματικό πολιτισμό, για ιστορία, καλές τέχνες, γράμματα, επιστήμες, θα εξελισσόμαστε ιλιγγιωδώς ώστε σήμερα καθόλου να μη θυμίζουμε τον αρχέγονο πρόγονό μας, θα θωρακιζόμαστε ολοένα και περισσότερο απέναντι στους λιμούς, σεισμούς, καταποντισμούς κι όλες τις άλλες φυσικές καταστροφές, αν αέναα βασίλευε η ολιγάρκεια στις κοινωνίες, τα κράτη, τα έθνη, σ ολόκληρο τον κόσμο; Θα στήνονταν αγάλματα για ν απαθανατίζουν τη γενναιότητα, τον ηρωισμό, την αυτοθυσία, τα κατορθώματα, τη δόξα, το μεγαλείο των προγόνων; Θα χτίζονταν μουσεία ανά την υφήλιο για να φιλοξενούν απαθανατισμένες πάνω στην πέτρα, στο μάρμαρο, στο γύψο, στο μέταλλο, στο ξύλο, στο μουσαμά,... τις ανύπαρκτες μεγάλες μορφές και τα συγκλονιστικά γεγονότα που θα καθόριζαν την εποχή τους; Μόνο με την αστείρευτη, ασυγκράτητη τάση για έρευνα, δοκιμή, πειραματισμό, μάθηση, αγωνιώδη δημιουργία, με την ασίγαστη τεράστια φιλοδοξία, ξεπερνώντας την κάθε στιγμή τον εαυτό του, προκειμένου να διαβεί τη στενή πύλη της αιωνιότητας, μόνο έτσι ο άνθρωπος κατάφερε να φτάσει εκεί που έφτασε, να πετύχει αυτά που πέτυχε, ν ανακαλύψει αυτά που ανακάλυψε, να εφεύρει αυτά που εφηύρε, να θαυμαστεί όπως θαυμάστηκε, να δοξαστεί όπως δοξάστηκε, να εγκωμιαστεί όπως εγκωμιάστηκε, να υμνηθεί όπως υμνήθηκε, να λατρευτεί όπως λατρεύτηκε και τα λοιπά και τα λοιπά». «Όπως αρχικά δέχτηκες τη δική μου άποψη, το ίδιο θα κάνω κι εγώ για τη δική σου», αντέδρασε τώρα ο πρώτος παίχτης και μάλιστα με το ύφος

22 του προσώπου του ν αντιγράφει πιστά εκείνο του συνομιλητή του. «Μπορεί με τον παραγκωνισμό ή την ανεπαρκή καλλιέργεια της ολιγάρκειας ως ψυχικού και πνευματικού όπλου για την αντιμετώπιση της καθημερινότητας να συνέβησαν όλα όσα ανέφερες και να εξακολουθούν να συμβαίνουν, αν κι ως προς την καλλιέργεια της ανθρώπινης συμπεριφοράς, την οποία φυσικά εννοείς χωρίς να την έχεις αναφέρει, δεν με βρίσκεις καθόλου σύμφωνο. Κι εδώ θέλω να πω ότι ο πρωτογονισμός του, η αρχέγονη βαρβαρότητά του, το παμπάλαιο κτήνος που βρυχιόταν μέσα του εξακολουθούν ακόμα και σήμερα, κάτω φυσικά από τις κατάλληλες συνθήκες, να χαρακτηρίζουν τον άνθρωπο. Ενώ δηλαδή το είδος μας εξελίχτηκε σ απίστευτο βαθμό, εντούτοις εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να κουβαλά πάνω του τη βαρβαρότητα των μακρινών μας προγόνων. Η ένστασή μου σ όσα μόλις μου αράδιασες ως συνήγορος της απαξίωσης, του παροπλισμού της από τον άνθρωπο τούτης της σπουδαίας αρετής, τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο (η οποία κατά την άποψή μου θα πρεπε να ναι δεύτερη φύση του, ισότιμη με την ελευθερία), επικεντρώνεται στις αδιαμφισβήτητες παρενέργειες του παραγκωνισμού αυτού του μεγάλου πνευματικού και ψυχικού όπλου από τον ίδιο τον άνθρωπο. Ακριβέστερα, όλος ετούτος ο πολιτισμός που μας ανέφερες, οι πραγματικά απίστευτες τεχνολογικές και πνευματικές κατακτήσεις δεν θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν με τη συνετή κι ορθολογική ενεργοποίηση της ολιγάρκειας; Δεν θα υπήρχε η ιστορία, η πολεμική, η ειρηνική (καλλιτεχνική, φιλοσοφική, επιστημονική) δόξα του ανθρώπινου είδους με τον μη διαχρονικό παραγκωνισμό, τη μη διαχρονική εξαφάνιση της μεγάλης τούτης αρετής από την καθημερινότητα, που οφείλω να το τονίζω πως πράγματι σύμφωνα με την αρχαία ρήση είναι πλούτος, και μάλιστα με ασυγκρίτως λιγότερες αρνητικές παρενέργειες απ αυτές που βίωσε ο άνθρωπος ανά τους αιώνες καθηλώνοντάς την στη γωνιά, ακινητοποιώντας την με την πλάτη στο καναβάτσο της ιστορίας; Σε τι θα εμπόδιζε τον άνθρωπο να δοξαστεί, να δημιουργήσει, να μεγαλουργήσει, να εκτοξευτεί από την αρχέγονη σφαίρα των μακρινών του προγόνων στα σημερινά δυσθεώρητα ύψη των πνευματικών και τεχνικών κατακτήσεων; Μήπως δεν θα καταύγαζε διαχρονικά τις εποχές η εκτυφλωτική λαμπρότητα της ανθρώπινης διαδρομής με τα τόσα πνευματικά, τεχνικά κατορθώματα, με τις πράξεις απαράμιλλης αν

23 δρείας, απίστευτου ηρωισμού κι αυτοθυσίας για την πίστη, την πατρίδα, τις αρχές, τα ιδανικά;»όλα όσα έχουν επιτευχθεί από το μεγαλύτερο θηρίο του πλανήτη που ακούει στ όνομα άνθρωπος θα μπορούσαν να γίνουν, αν όχι με σηματωρό και κήρυκα την άγια ολιγάρκεια, τουλάχιστον όμως με τη σώφρονα και συνετή συμμετοχή της στους ανθρώπινους οραματισμούς, τις μελέτες, τα σχέδια, τις επιλογές, τις αποφάσεις, τις κινήσεις, τις ενέργειες, τη δράση και τα λοιπά και τα λοιπά. Ας πούμε πως θα υπήρχε ο σημερινός πολιτισμός κάπου χαμηλότερα. Σε τι θα πείραζε κάτι τέτοιο; Σημασία για μας έχει πως και τότε θα χαμε επιτεύγματα, επιστημονικά, πνευματικά, καλλιτεχνικά, χωρίς όμως τις τραγικές παρενέργειες που θρηνούμε σήμερα. Παράλληλα με την ίσως λιγότερη πρόοδο, εξέλιξη, τα μικρότερα τεχνολογικά ύψη εκτόξευσής μας στους αιθέρες των κατακτήσεων, σίγουρα θα χαμε λιγότερο ανθρώπινο πόνο, δυστυχία, θλίψη, λιγότερες συμφορές, λιγότερο αθώο αίμα να θυσιάζεται στους βωμούς της παράφρονος φιλοδοξίας, της εξωφρενικής εμμονής των ισχυρών να επιβάλουν την κυριαρχία τους στους αδυνάτους, της μάταιης εξασφάλισης συντριπτικής υπεροχής τους στα πεδία των κάθε είδους α ναμετρήσεων και κυρίως των πολεμικών, όπου οι ανθρώπινες ζωές καθόλου δεν μετρούν μπροστά στο τρελό πάθος για νίκες χωρίς κανένα νόημα, κανένα σκοπό, εκτός από την απόκτηση όχι μόνο ανώφελης αλλά και βαμμένης με άδικο αίμα δόξας». «Όπως εσύ προηγουμένως, έτσι κι εγώ τώρα έχω τις ενστάσεις μου πάνω στον αντίλογό σου», άρθρωσε ο Γιώργος, χωρίς να χρειαστεί να διακόψει το συνομιλητή του, μια και κείνος τον άφησε να πάρει τη σκυτάλη του διαλόγου. «Η ολιγάρκεια είναι μια θέση, μια στάση του ανθρώπου απέναντι στη ζωή, χωρίς να συμβιβάζεται με μικρά, μεσαία, μεγάλα, πολύ μεγάλα μεγέθη. Ή θα σαι ολιγαρκής ή δεν θα σαι. Πάει τελείωσε. Το λίγο κι όλες οι άλλες διαβαθμίσεις μεγέθους μπορούν να προσαφθούν σε άλλες ανθρώπινες ιδιότητες, όπως λόγου χάρη την εργατικότητα, την τεμπελιά, τη φιλία, την εξωστρέφεια, την εσωστρέφεια, την αισιοδοξία, την απαισιοδοξία, την ελπίδα, τη χαρά και τα λοιπά και τα λοιπά. Εδώ όμως δεν υπάρχει διακύμανση μεγέθους.