ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Τµήµα Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών (ΔΕΣ) Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Ειδίκευσης στις Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές Εργασία στο Μάθηµα: «Πολιτικές Όψεις των Διεθνών Θεσµών» Διδάσκουσα: Αναπληρώτρια Καθηγήτρια ΕΙΡΗΝΗ ΧΕΙΛΑ ΤΙΤΛΟΣ: «Ο Ρόλος των Παγκόσµιων Οργανισµών ( ΝΤ & Παγκόσµιας Τράπεζας) στην Ανοικοδόµηση της Ειρήνης σε ιεθνείς Κρίσεις: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ» Στοιχεία Φοιτητή: Διονύσιος Ι. ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΣ-Κατεύθυνση: Διεθνής Πολιτική Οικονοµία Ιούνιος 2008

ΣΥΝΟ ΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΕ CD (ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΕ ΜΟΡΦΗ ΑΡΧΕΙΩΝ «.pdf» & «.doc») Σηµείωση: H παρούσα εργασία αποτελεί µέρος Οµαδικής Εργασίας. Το θεωρητικό µέρος και υπόβαθρο των Οργανισµών, της Παγκόσµιας Τράπεζας & του ιεθνούς Νοµισµατικού Ταµείου, καλύπτονται από το Α Μέρος της Εργασίας που επιµελήθηκαν οι Φοιτητές Ευάγγελος Τούντας & Φανή Κελεσίδου. Η παρούσα εργασία αφορά Μελέτη Περίπτωσης (Case Study) του ρόλου και της δραστηριότητας των Οργανισµών αυτών για τη χώρα του Αφγανιστάν. i

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ........... 1 1.1 ΤΟ ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ......... 1 1.1.2 ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ..... 1 1.1.3 ΗΜΟΓΡΑΦΙΑ.. 2 1.1.4 ΥΠΟ ΟΜΗ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ....... 2 1.2 ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΟΥ Ο ΗΓΗΣΑΝ ΣΤΗ ΙΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 3 2. Η Ε ΡΑΙΩΣΗ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ... 4 2.1 ΓΕΝΙΚΑ...... 4 2.2 «NATIONBUILDING»... 5 2.3 «GOVERNANCE»...... 5 2.4 ΟΙ ΙΕΘΝΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ...... 6 3. H ΑΝΟΙΚΟ ΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΣΤΟ ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ 7 3.1 Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ 7 3.2 ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ. 7 3.3 ΟΙ ΙΑΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΟΙΚΟ ΟΜΗΣΗ: ΣΧΕ ΙΑ, ΟΡΟΙ & ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ... 8 3.3.1 Η ΙΑΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΤΟΚΙΟ (21 22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2002). 8 3.3.1.1 Η ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΤΩΝ ΑΡΜΟ ΙΟΤΗΤΩΝ 9 3.3.2 Η ΙΑΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ (31 ΜΑΡΤΙΟΥ 1 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2004) 10 3.3.3 Η ΣΥΝΟ ΟΣ ΤΟΥ ΛΟΝ ΙΝΟΥ- (31 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2006).. 11 4. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΣΤΟ ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ 12 4.1 ΓΕΝΙΚΑ 12 4.2 TRANSITIONAL SUPPORT STRATEGY (TSS) 2002-2004 (2006) 12 4.3 ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΟΡΟΙ-ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ- ΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ 13 4.4 ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕ ΙΟ ΑΝΟΙΚΟ ΟΜΗΣΗΣ 15 4.5 ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ 16 4.5.1 ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΟΥΜΕΝΑ ΣΧΕ ΙΑ ΡΑΣΗΣ (PROJECTS) 17 4.5.1.1 Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ PROJECT 25 4.5.1.2 ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΧΕ ΙΩΝ 26 4.5.2 ΑΤΟΚΑ ΑΝΕΙΑ (CREDITS-NO INTEREST LOANS)-ΟΡΟΙ. 27 ii

4.5.3 POST-CONFLICT FUND (PCF).. 27 4.5.4 TRUST FUND (ARTF). 27 4.5.5 THE JAPAN SOCIAL DEVELOPMENT FUND (JSDF) 28 4.6 «BILATERAL DONORS». 28 4.6.1 ORGANIZATION FOR ECONOMIC COOPERATION & DEVELOPMENT 30 4.7 Η ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΣΤΟ ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ 30 4.8 ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ.. 32 4.9 ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ.. 32 5. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΙΕΘΝΟΥΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΣΤΟ ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ 35 5.1 ΓΕΝΙΚΑ 35 5.2 ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΟΡΟΙ-ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ- ΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ 36 5.3 ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ 37 5.4 Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΟΙΚΟ ΟΜΗΣΗΣ ΤΟΥ ΝΤ ΣΤΟ ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ 38 5.4.1 ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΕΞΟ ΩΝ ΗΜΟΣΙΑΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΙΑΦΑΝΕΙΑ 38 5.4.2 ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΣΟ ΩΝ & ΙΟΙΚΗΣΗΣ 39 5.4.3 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ Ι ΙΩΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ 40 5.4.4 ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 40 5.4.5 ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 41 5.4.6 ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΤΟΥ ΝΤ 41 5.5 ΑΝΕΙΣΜΟΣ 42 5.5.1 ΤΟ PRGF 43 5.5.2 ΟΙ ΟΡΟΙ ΤΟΥ ΑΝΕΙΣΜΟΥ 43 5.6 ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΙΕΘΝΟΥΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ 43 5.6.1 ΕΝΣΤΑΣΕΙΣ-ΕΠΙΦΥΛΑΞΕΙΣ 46 6. ΕΠΙΛΟΓΟΣ..... 47 7. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 48 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ.. 51 INDEX..... 74 iii

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1.1: Κοινωνικοί είκτες Αφγανιστάν 3 Πίνακας 1.2: Το Αφγανιστάν 55 Πίνακας 4.1: Ποσά που απαιτούνταν για την Υλοποίηση του Εθνικού Αναπτυξιακού Πλαισίου.... 15 Πίνακας 4.2: Συγκεντρωτική Κατάσταση Στόχων-Μέσων από την Παγκόσµια Τράπεζα... 16 Πίνακας 4.3: Σχέδια Χρηµατοδοτούµενα από την Παγκόσµια Τράπεζα µετά την επέµβαση... 17 Πίνακας 4.4: Περιοχή Στόχος των Projects υπό την «καθοδήγηση» της Παγκόσµιας Τράπεζας. 24 Πίνακας 4.5: Συγκεντρωτική Κατάσταση Χρηµατοδοτήσεων Αφγανιστάν από την Παγκόσµια Τράπεζα 26 Πίνακας 4.6: Αποτίµηση Έργου Παγκόσµιας Τράπεζας σε Βασικούς Τοµείς... 33 Πίνακας 4.7: Ο Καναδάς στο Αφγανιστάν (Τοµείς Προτεραιότητας)......... 56 Πίνακας 4.8: Οι ΗΠΑ στο Αφγανιστάν (Τοµείς Προτεραιότητας)......... 56 Πίνακας 4.9: Η Μεγάλη Βρετανία στο Αφγανιστάν (Τοµείς Προτεραιότητας)......... 57 Πίνακας 5.1: Συγκεντρωτική Κατάσταση Χρηµατοδοτήσεων Αφγανιστάν από το ΝΤ ως 31 Μαρτίου 2008.. 42 Πίνακας 5.2: Περιοχή Στόχος των Projects υπό την «καθοδήγηση» του ΝΤ 44 Πίνακας 5.3: Βασικά Μακροοικονοµικά µεγέθη 45 Πίνακας 5.4: Βασικά Χρηµατοοικονοµικά Μεγέθη 45 Πίνακας 5.5: Το Αφγανιστάν µε µια Ματιά-Αποτίµηση... 58 Πίνακας 5.6: Η Τεχνολογία στο Αφγανιστάν-Με µια Ματιά... 60 Πίνακας 5.7: Η Εκπαίδευση στο Αφγανιστάν-Με µια Ματιά... 61 Πίνακας 5.8: Οι Στόχοι της Χιλιετίας & το Αφγανιστάν σε αριθµούς... 62 Πίνακας 5.9: Συγκριτική Απεικόνιση Αφγανιστάν µε Ελλάδα & µε Παρελθόντα Έτη... 63 Πίνακας 5.10: Βασικοί Κοινωνικοί είκτες Αφγανιστάν (Σύγκριση µε Ελλάδα)... 65 Πίνακας 5.11: Επιχειρηµατικό Περιβάλλον Αφγανιστάν (Σύγκριση µε Ελλάδα)... 66 Πίνακας 5.12: Συνολικά τα Προγράµµατα της Παγκόσµιας Τράπεζας (Ολοκληρωµένα & σε Εξέλιξη)... 67 ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ιάγραµµα 1.1: Παρεχόµενη Οικονοµική Βοήθεια σε χώρες για την Ανοικοδόµηση 51 ιάγραµµα 4.1: Transitional Support Strategy (TSS).... 52 ιάγραµµα 4.2: Εθνικό Αναπτυξιακό Πλαίσιο (National Development Framework-NDF). 53 ιάγραµµα 4.3: Κατανοµή ανεισµού 23 ιάγραµµα 4.4: Project Cycle..... 25 ιάγραµµα 4.5: ωρητές στο ARTF. 53 ιάγραµµα 4.6: Η Φινλανδία στο Αφγανιστάν (Τοµείς Προτεραιότητας)... 54 ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΧΑΡΤΩΝ Χάρτης 1.1: Αφγανιστάν. 1 iv

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 ΤΟ ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ Το Ισλαµικό κράτος του Αφγανιστάν είναι µία χώρα στην κεντρική Ασία. Συνορεύει βόρεια µε το Τουρκµενιστάν, Ουζµπεκιστάν, Τατζικιστάν, βορειοανατολικά µε τη Λαϊκή ηµοκρατία της Κίνας, ανατολικά και νότια µε το Πακιστάν και δυτικά µε το Ιράν. Έχει έκταση 647.500 km². Ο πληθυσµός της χώρας είναι 29.928.987 (2005/49η στον κόσµο). Το Αφγανιστάν ιδρύθηκε το 1747, αλλά τα σηµερινά σύνορά του καθορίστηκαν από τους βρετανικούς και ρωσικούς αυτοκρατορικούς πολέµους και την αφγανική αντίσταση από το 1880 ως και το 1890. Η πρωτεύουσα του Αφγανιστάν είναι η Καµπούλ (1.045.000 κατοίκους), που είναι και η µοναδική µεγάλη πόλη του Αφγανιστάν (CIA,2008;Wikipedia). Χάρτης 1.1: Αφγανιστάν 1.1.2 ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Είναι εξ ολοκλήρου µεσόγεια και ορεινή χώρα αφού περισσότερο από τα 2/3 του εδάφους του Αφγανιστάν καλύπτονται από ψηλά βουνά και κυρίως τα βουνά Ίνδου Κούς (Hindu Kush) οροσειρά που καλύπτει µήκος προς τα νοτιοδυτικά 800 χιλιόµετρα, που η ψηλότερη κορυφή του, ο Χιονισµένος Όγκος, έχει ύψος 6.504 µ., τα Παροπαµίζ (4.231 µ.) και τα Κεντρικά Αφγανικά Βουνά (4.145 µ.). Οι πεδιάδες βρίσκονται στις βορειοδυτικές και νότιες περιοχές και πρόκειται κυρίως για ερήµους και στέπες. Κυριότερες από τις πεδιάδες είναι η Ρεγκιστάν και Νταστί-Μαρκόχ. Το κλίµα του Αφγανιστάν είναι κυρίως ηπειρωτικό ξηρό, ενώ στα νότια και ανατολικά 1

(στα σύνορα προς το Πακιστάν) είναι υποτροπικό. Κυριότερα ποτάµια της χώρας είναι ο Αµού-Ντάρια που αποτελεί τα σύνορα µε την πρώην Σοβιετική Ένωση, ο Χιλµέντ που καταλήγει στη λίµνη Χαµούντ- Χελµάντ, ο Χιριρούν και ο Καµπούλ που είναι παραπόταµος του Ινδού. Το Αφγανιστάν είναι πλούσιο σε µεταλλεύµατα, (πετρέλαιο κάρβουνο, σίδηρος, µολύβι, θειάφι, αλάτι, µεθάνιο, χρυσός κ.ά.) (ibid). 1.1.3 ΗΜΟΓΡΑΦΙΑ Στο Αφγανιστάν κατοικούν 50 περίπου εθνότητες, που καθεµιά έχει και τη δική της γλώσσα. Από το 1930 καθιερώθηκαν σαν επίσηµες γλώσσες η «Παστού» και η «Περσική». Την παστού τη µιλάνε κυρίως οι Αφγανοί, ενώ η άλλη µεγάλη εθνότητα, οι Τατζίκοι, µιλάνε την περσική γλώσσα, την οποία και θεωρούν σαν πιο εξελιγµένη γλώσσα. Η κυριότερη θρησκεία στο Αφγανιστάν είναι η µωαµεθανική, κυρίως όµως οι Αφγανοί είναι µωαµεθανοί-σουνίτες, µε εξαίρεση µερικές µειονότητες που είναι µωαµεθανοί σιίτες. Ο πληθυσµός είναι πολύ ανισοµερώς κατανεµηµένος, σαν αποτέλεσµα της µορφολογίας του εδάφους (ibid). 1.1.4 ΥΠΟ ΟΜΗ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Το Αφγανιστάν γνώριζε µια ήπια οικονοµική ανάπτυξη ως το 1970 που επικρατούσαν συνθήκες ειρήνης. Η ανάπτυξη εντοπιζόταν σε κεντρικές πόλεις. Στο τέλος του 2001 το Αφγανιστάν, ήταν µια χώρα καταστραµµένη από τον πόλεµο και τις φυσικές καταστροφές (σεισµοί και ξηρασία) όπου οι κάτοικοι της υπέφεραν. Το Αφγανιστάν κατείχε το 1996 την 169 θέση από τις 174 στο δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης οι δε δείκτες θνησιµότητας της χώρας µετά βίας ξεπερνούσαν τα 40 έτη ενώ παραπλήσια αρνητικά ήταν και οι δείκτες παιδικής θνησιµότητας (βλ. επίσης επόµενο πίνακα 1.1). Η υποδοµή της χώρας ήταν κατεστραµµένη, η αγροτική παραγωγή κατέρρεε, οι βιοµηχανίες δε λειτουργούσαν πια και η χώρα γνώριζε τη µεταναστευτική φυγή χιλιάδων Αφγανών πολλών εξ αυτών χρήσιµοι επιστήµονες και άξιοι επαγγελµατίες. Η περίθαλψη και εκπαίδευση ήταν ανύπαρκτες µε πιο δυσµενείς τις συνέπειες για τις γυναίκες (World Bank, 2008). 2

Πίνακας 1.1: Κοινωνικοί είκτες Αφγανιστάν 1.2 ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΟΥ Ο ΗΓΗΣΑΝ ΣΤΗ ΙΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ Το Αφγανιστάν τελούσε µέχρι το 1919, όπου και απέκτησε την ανεξαρτησία του, πότε υπό Βρετανική και πότε υπό Ρωσική «προστασία». Η δηµοκρατική διακυβέρνηση της χώρας τελείωσε πρόωρα το 1973 ενώ το 1978 οι κοµµουνιστές ανέλαβαν την εξουσία. Το Αφγανιστάν γνώρισε έντονα τις πολεµικές συγκρούσεις το εκέµβρη του 1979 όταν η Σοβιετική Ένωση επιχείρησε να διεισδύσει στη χώρα για να υποστηρίξει το κοµµουνιστικό καθεστώς. Τα επόµενα δέκα χρόνια επακολούθησαν βίαιες συγκρούσεις ως και το 1989 όπου οι σοβιετικοί αποχώρησαν υπό την πίεση των Μουτζαχεντίν επαναστατών (mujahedin rebels). Το 1992 οι Μουτζαχεντίν κατέλαβαν την Καµπούλ όπου εγκαθίδρυσαν ένα νέο καθεστώς. Οι Ταλιµπάν (υποκινούµενο κίνηµα από το Πακιστάν που αναδύθηκε το 1994) το 1996 ύστερα από πολεµικές συγκρούσεις κατέλαβαν τον έλεγχο του 90% της χώρας. Ωστόσο κατέβαλαν ελάχιστες προσπάθειες για εξασφάλιση µιας κυβέρνησης «πολιτών» και παροχής δηµοσιών υπηρεσιών. Η στρατιωτική επέµβαση µετά τα τραγικά γεγονότα της 11 ης Σεπτεµβρίου (εµπλοκή των Ταλιµπάν στις ενέργειες του Οσάµα Μπιν Λαντεν) είχε επακόλουθο την πτώση των Ταλιµπάν και την καθιέρωση νέας διακυβέρνησης. 3

2. Η Ε ΡΑΙΩΣΗ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ 2.1 ΓΕΝΙΚΑ Αρχικά είναι χρήσιµο να προσδιορίσουµε θεωρητικά τη «διαδικασία της εδραίωσης της Ειρήνης», σε µια χώρα που εξέρχεται µιας σοβαρής κρίσης και προσπαθεί να βρει τον ειρηνικό δρόµο προς την ευηµερία. Στην ενότητα αυτή, θα προσπαθήσουµε να εντοπίσουµε τις χρήσιµες εκείνες παραµέτρους που απαιτούνται για την εδραίωση της ειρήνης, δηµιουργώντας έτσι ένα πλαίσιο (εργαλείο ανάλυσης) για την εξέταση και αξιολόγηση ει δυνατόν, της περίπτωσης του Αφγανιστάν. Η εδραίωση της Ειρήνης σε µεταπολεµικές περιόδους, σε καταστραµµένα και εύθραυστα κράτη που προσπαθούν να ανακάµψουν και να επανέλθουν στην ειρηνική προ-πολεµική κατάσταση, αποτελεί µια πολύπλοκη διαδικασία που στοχεύει στην καταπολέµηση των βαθύτερων αιτιών µιας σύγκρουσης. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να επιδεικνύεται από τους εµπλεκόµενους φορείς στον προσδιορισµό των προληπτικών µέσων για την αντιµετώπιση ενδεχόµενης αναζωπύρωσης της βίας µετά το τέλος των εχθροπραξιών (Χειλά, 2003). Η οικονοµική κατάρρευση, η διοικητική και πολιτειακή αποδόµηση, οι παραβιάσεις θεµελιωδών ανθρωπίνων δικαιωµάτων, ελευθεριών και η ανυπαρξία συστηµάτων παιδείας και υγείας αποτελούν κρίσιµα ζητήµατα, που οδηγούν στην αύξηση της περιφερειακής αστάθειας, κάνοντας επιβεβληµένη την αντιµετώπισή τους, στη διαδικασία ανασυγκρότησης και εδραίωσης της Ειρήνης. Επίσης, η εξασφάλιση των βασικών συστατικών της ανθρώπινης ζωής όπως το νερό, το φως, η τροφή, η υγιεινή, είναι δεσπόζουσας σηµασίας για την περαιτέρω πορεία ανοικοδόµησης (Jenkins and Plowden, 2006). Η ισοµερής δε ανάπτυξη των αγροτικών και αστικών περιοχών αποτελεί άλλο ένα προαπαιτούµενο για την εύρυθµη µετάβαση σε µια ειρηνική κατάσταση. Ακόµα, ο κίνδυνος µη σωστής κατανοµής της βοήθειας αυξάνει την πιθανότητα αναζωπύρωσης των συγκρούσεων. Εποµένως ήταν και παραµένει αναγκαίο η σωστή διανοµή της βοήθειας και η επένδυση των δωρεών από όσα κράτη προσφέρουν βοήθεια. Η οικονοµική βοήθεια πάντα ήταν σηµαντική για την ανοικοδόµηση αλλά ακόµα πιο σηµαντική από την εµπειρία αναδεικνύεται ο τρόπος διάθεσής της. Η 4

αντιµετώπιση επίσης παραβατικών ενεργειών (όπως του προβλήµατος των ναρκωτικών) είναι κρίσιµης σηµασίας (Χειλά, 2003). Ο κεντρικός στόχος είναι να δηµιουργηθούν οι απαραίτητες εκείνες δοµές κρατικές και µη, που θα µπορέσουν να αµβλύνουν τους φόβους, τις ανασφάλειες και την καχυποψία των πολιτών αλλά και ενδεχοµένως κυρίως των ξένων θεσµικών οργάνων, επενδυτών, οργανισµών και οργανώσεων προκειµένου να δραστηριοποιηθούν στην περιοχή. Η οικονοµική ευηµερία είναι το προαπαιτούµενο για την ανοικοδόµηση και εδραίωση της ειρήνης. 2.2 «NATIONBUILDING» Η «Ανοικοδόµηση της Ειρήνης», η κεντρική έννοια της εργασίας µας, θα µπορούσε να χαρακτηριστεί σα µέρος της διαδικασίας γνωστής, ως «Χτίσιµο του Έθνους» («Nationbuilding»). Το «Nationbuilding» έννοια εξαιρετικά δύσκολη να προσεγγιστεί εννοιολογικά αφορά κυρίως την επέµβαση πολεµική- ξένων φορέων δυνάµεων στα εσωτερικά µιας χώρας, η οποία λόγω πολεµικών συρράξεων (εµφυλίων και µη) αντιµετωπίζει σοβαρά προβλήµατα σωστής και δηµοκρατικής διακυβέρνησης. Αρχικά το πρώτο στάδιο προβλέπει τη στρατιωτική επέµβαση και την αλλαγή πολιτεύµατος σε χώρες µε δικτατορικά καθεστώτα ή/και διεφθαρµένες κυβερνήσεις. Το δεύτερο στάδιο, που είναι και το πιο δύσκολο, αφορά την παροχή διεθνούς βοήθειας για να αποκτήσει η χώρα στην οποία έγινε η επέµβαση ικανή κυβέρνηση, σταθερό πολιτικό σύστηµα, δικαστικό σώµα, αστυνοµικές αρχές, φορολογικό σύστηµα, δηµόσιες υπηρεσίες, οικονοµική και κοινωνική ανάπτυξη. Το Αφγανιστάν και το Ιράκ αποτελούν τα πλέον αντιπροσωπευτικά παράδειγµα του «Nationbuilding» (Jenkins and Plowden, 2006). 2.3 «GOVERNANCE» Ένας όρος που συνδέεται άµεσα ως απαραίτητο συστατικό στη διαδικασία Ανοικοδόµησης και Εδραίωσης της Ειρήνης, είναι ο όρος «διακυβέρνηση» (στα αγγλικά «Governance»). Η έννοια αναφέρεται στην επάρκεια, αποδοτικότητα, αποτελεσµατικότητα και ικανότητα να παρέχει µια δηµοκρατική κυβέρνηση στους πολίτες της, τα απαραίτητα αγαθά όπως προστασία από τις ξένες δυνάµεις, ασφάλεια 5

τροφή και νερό, νοµικό σύστηµα-δικαιοσύνη, υγεία, εκπαίδευση και άλλες βασικές υπηρεσίες. Παραδοσιακά όµως επεκτείνεται και συµπεριλαµβάνει το δίκτυο των οργανισµών-θεσµών, τον τρόπο που εκφράζονται οι πολίτες και επικοινωνούν µε την κρατική µηχανή (Jenkins and Plowden, 2006). 2.4 ΟΙ ΙΕΘΝΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Σηµαντικό ρόλο στην «εδραίωση της Ειρήνης» και κυρίως στο δεύτερο µέρος του «Nationbuilding», αλλά και της «Good Governace», έχουν µεταξύ άλλων, οι διεθνείς οικονοµικοί οργανισµοί και κυρίως η Παγκόσµια Τράπεζα και το ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο ( ΝΤ). Μπορεί αφενός η αποστολή τους και οι διακηρύξεις τους να µη θέτουν ως κεντρικό στόχο της ύπαρξης τους την «Εδραίωση της Ειρήνης» ή τις «Ειρηνευτικές Αποστολές» αλλά µέσα από την τεχνοκρατική τους δράση, τις ενέργειές τους, τις πολύπλευρες παρεµβάσεις τους στην κρατική και οικονοµική οργάνωση, τη χορήγηση δανείων και τα έργα τους στο κοινωνικό ιστό, αντιµετωπίζουν ή προσπαθούν τουλάχιστον να εξασφαλίσουν, συνειδητά ή ασύνειδα, τις περισσότερες από τις παραπάνω παραµέτρους που οδηγούν στην Εδραίωση της Ειρήνης. Μπορεί να µην εξασφαλίζουν τη δηµοκρατία ή την ειρήνη, να µην έχουν στόλους και πεζοπόρα τµήµατα αλλά εξασφαλίζουν προαπαιτούµενα ειρήνης όπως τα προσδιορίσαµε παραπάνω, παρεµβαίνοντας άµεσα ή έµµεσα σε τοµείς όπως της υγείας, της εκπαίδευσης, των υποδοµών, των µεταφορών, της ύδρευσης, του Κράτους της δηµόσιας διοίκησης, του εµπορικού δικαίου, του Ιδιωτικού Τοµέα, κ.ά. Η παρούσα εργασία έχει σκοπό να προσεγγίσει και να αξιολογήσει το ρόλο των δυο αυτών οργανισµών στην «Περίπτωση του Αφγανιστάν» προσπαθώντας να ανιχνεύσει σε ποιές ενέργειες προβαίνουν οι δυο αυτοί οργανισµοί στο Αφγανιστάν, θα επιχειρήσει τη σύνδεσή τους µε την «εδραίωση της Ειρήνης» πρακτικά και θα προσπαθήσει να αξιολογήσει πόσο αποτελεσµατικά έχουν λάβει ή λαµβάνουν χώρα. Αναµφίβολα κι άλλοι οργανισµοί όπως ο Ο.Η.Ε (UNDP), η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Οργανισµός για την Οικονοµική Συνεργασία και Ανάπτυξης (OECD), συνέβαλαν στο απαιτητικό και πολυσύνθετο «Nationbuilding» και της «Good Governance» και για τους οποίους θα γίνει αναφορά παράλληλα αφού ενεργούν και συνδράµουν συνήθως σε αρµονία και συνεργασία µε τις ενέργειες της Παγκόσµιας Τράπεζας και του ΝΤ, ιδίως στην περίπτωση του Αφγανιστάν. 6

3. H ΑΝΟΙΚΟ ΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΣΤΟ ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ 3.1 Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ Η ελπίδα για την ανοικοδόµηση και την ανάκτηση της ειρήνης για το Αφγανιστάν αναδύθηκε ύστερα από την πτώση του καθεστώτος των Ταλιµπάν το 2001. Το 2001 η συµφωνία της Βόννης υπό την πρωτοβουλία των Ηνωµένων Εθνών υιοθέτησε τη διαδικασία για µια δηµοκρατική ανασυγκρότηση του κράτους. Αρχικά, µετά την επέµβαση, όπως όριζε η συµφωνία της Βόννης, υπήρξε µια µεταβατική διοίκηση (Afghanistan Interim Administration-AIA) η οποία κυβερνούσε για έξι µήνες µέχρι τη συνεδρίαση του «Μεγάλου Συµβουλίου». Το Συµβούλιο, αποτελούµενο από 1500 αντιπροσώπους, απεφάσισε να αναλάβει την εξουσία η «ΑΤΑ» (Afghanistan Transitional Administration) υπό την προεδρία του Προέδρου Hamid KARZAI. Κύριες αρµοδιότητες της ΑΤΑ ήταν να προετοιµάσει ένα νέο Σύνταγµα και να διεξάγει εκλογές για πιο αντιπροσωπευτική κυβέρνηση στο άµεσο µέλλον. Το νέο Σύνταγµα υιοθετήθηκε στο τέλος του 2003 και ψηφίστηκε το Ιανουάριο του 2004, ενώ τον Οκτώβριο του 2004 διεξήχθησαν οι εκλογές. Στις 7 εκεµβρίου 2004, ο Hamid KARZAI έγινε ο πρώτος δηµοκρατικά εκλεγµένος Πρόεδρος του Αφγανιστάν και η Εθνική Συνέλευση συνήλθε στις 19 εκεµβρίου 2005 (Bennett et al.,2003). 3.2 ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ (UNITED NATIONS DEVELOPMENT PROGRAMME-UNDP) Πριν την παρέµβαση της Παγκόσµιας Τράπεζας και του ΝΤ, ο ΟΗΕ ήταν ο διεθνής εκείνος οργανισµός που έβαλε τα θεµέλια για την ανασυγκρότηση µέσα από το πρόγραµµα «United Nations Development Programme-(UNDP)». Tα Ηνωµένα Έθνη ανέπτυξαν ένα σύνολο προγραµµάτων και µεταβατικών βοηθητικών προγραµµάτων έκτακτης ανάγκης για τους Αφγανούς, από τον Οκτώβριο 2001 ως το εκέµβρη 2002, όπου χρηµατοδοτήθηκαν µε 1.1 δισεκατοµµύρια δολάρια. Τα βασικά προγράµµατα περιελάµβαναν: i) πρόγραµµα επιστροφής και επανενοποίησης των προσφύγων και των εσωτερικά εκτοπισµένων (Υπάτη Αρµοστεία Ηνωµένων Εθνών για τους πρόσφυγες), 7

ii) παροχή βοήθειας τροφίµων (Παγκόσµιο Πρόγραµµα Σίτισης), iii) αποκατάσταση της παραγωγής συγκοµιδών και της ασφάλειας τροφίµων, iv) παροχή βασικής υγειονοµικής βοήθειας, v) βελτιώσεις στη δηµόσια διαχείριση, vi) βελτίωση στις παρεχόµενες υπηρεσίες εκπαίδευσης. 3.3 ΟΙ ΙΑΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΟΙΚΟ ΟΜΗΣΗ: ΣΧΕ ΙΑ, ΟΡΟΙ & ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ Το θέµα της ανοικοδόµησης του Αφγανιστάν ήταν πολύ σοβαρό και απαιτούσε την υποστήριξη της διεθνούς κοινότητας. Οι αποφάσεις για τη στρατηγική ανοικοδόµησης στο Αφγανιστάν ελήφθησαν κυρίως σε µια σειρά διασκέψεων όπου συµµετείχαν διεθνείς οργανισµοί, φορείς και δωρήτριες χώρες. Αν και προκριµατικές συζητήσεις είχαν διεξαχθεί και προγενέστερα (Ουάσιγκτον 2001 και Βρυξέλλες το 2001 και 2003 αργότερα), ουσιαστικές αποφάσεις και στρατηγικές ελήφθησαν (ύστερα από τη διάσκεψη στη Βόννη) στις διασκέψεις που έλαβαν χώρα στο Τόκιο το 2002, στο Βερολίνο το 2004 και στο Λονδίνο το 2006 (FCO, 2008). 3.3.1 Η ΙΑΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΤΟΚΙΟ (21 22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2002) Στη διάσκεψη του Τόκιο το 2002 συµµετείχαν 61 χώρες και 21 διεθνείς οργανισµοί και στηρίχτηκαν στις εισηγήσεις της µεταβατικής διοίκησης (Afghanistan Interim Administration-AIA) και των προκαταρκτικών επαφών στην Ουάσιγκτον και στις Βρυξέλλες το 2001. Η παροχή βοήθειας που συµφωνήθηκε στη διάσκεψη να παρασχεθεί από τη διεθνή κοινότητα προς το Αφγανιστάν χαρακτηρίστηκε στα πρακτικά ως «υπό προϋπόθεση» (conditional). Το σηµαντικό προαπαιτούµενο και απαραίτητη πολιτική προϋπόθεση για τη στήριξη της διεθνούς κοινότητας για την παροχή της βοήθειας έπρεπε να είναι από πλευράς όλων των µερών του Αφγανιστάν η θετική συµβολή στην υλοποίηση των ορών της συµφωνίας της Βόννης (που είδαµε πιο πάνω) µε σκοπό την εγκαθίδρυση ειρήνης, αντιπροσωπευτικής διακυβέρνησης, καταπολέµηση της τροµοκρατίας της παραγωγής ναρκωτικών και του «trafficking». Ση διάσκεψη η ΑΙΑ παρουσίασε το πρόγραµµα της για την ανοικοδόµηση του Αφγανιστάν που περιλάµβανε έξι κυρίως µέρη: 8

α) διοικητική ικανότητα και υποδοµές µε έµφαση στην πληρωµή των δηµοσίων υπαλλήλων, β) εκπαίδευση µε ιδιαίτερη προσοχή στη συµµετοχή των κοριτσιών, γ) υγειονοµική περίθαλψη και υποδοµές υγιεινής, δ) κατασκευή υποδοµών κυρίως οδικών αρτηριών ηλεκτροδότησης και τηλεπικοινωνιών, ε) ανοικοδόµηση του οικονοµικού συστήµατος και ιδιαίτερα του συναλλαγµατικού συστήµατος και στ) αγροτική και γεωργική ανάπτυξη συµπεριλαµβανοµένου της ασφάλειας τροφίµων και διαχείρισης του νερού και του αρδευτικού συστήµατος. Τέλος επισηµάνθηκε και η για την ενίσχυση των θυµάτων του πολέµου και των ατόµων µε αναπηρία. Η διάσκεψη υπογράµµισε ότι η διαδικασία ανοικοδόµησης είναι άρρηκτα συνδεδεµένη µε την πολιτική διαδικασία στο Αφγανιστάν και τόνισε το σηµαντικό ρόλο που πρέπει να συνεχίσει να διαδραµατίσει ο Ο.Η.Ε. Σηµαντική παράµετρος για την επίδοση της βοήθειας και κυρίως της αξιοποίησης της βοήθειας ήταν η επίτευξη µακροοικονοµικής και νοµισµατικής σταθερότητας. Ωστόσο αυτό υποσχέθηκαν να συνδράµουν οι δωρητές και δεν το έθεσαν ως προαπαιτούµενο για την παροχή βοήθειας. Όπως θα δούµε κεντρικό ρόλο σ αυτό διαδραµάτισε το ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο µε µια σειρά µέτρων. Ιδιαίτερη σηµασία στη διαδικασία ανοικοδόµησης, όπως τέθηκε στη διάσκεψη, έπρεπε να έχουν οι γυναίκες και η προάσπιση των δικαιωµάτων τους. Στη διάσκεψη του Τόκιο τονίστηκε επίσηµα και ο Ρόλος της Παγκόσµιας Τράπεζας µε πρώτη συµβολή της την αποτίµηση και την αξιολόγηση των αναγκών σε πλήρη συνεργασία µε τη µεταβατική κυβέρνηση (FCO, 2008). 3.3.1.1 Η ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΤΩΝ ΑΡΜΟ ΙΟΤΗΤΩΝ Το 2002 στη διάσκεψη του Τόκιο η πρωτοβουλία της ανοικοδόµησης και έλεγχος αυτής θεωρητικά πέρασε στις Αφγανικές αρχές. Έτσι δηµιουργήθηκε το «Implementation Group» (IG) µε πρόεδρο την κυβέρνηση και αντιπροέδρους την αναπτυξιακή Τράπεζα της Ασίας, τον Ο.Η.Ε και την Παγκόσµια Τράπεζα ως αντιπροέδρους. Εκτενής ανάλυση του προγράµµατος θα ακολουθήσει στην επόµενη 9

ενότητα. Στο σηµείο αυτό τονίζουµε ότι αφού από το 2002 οι αρµοδιότητες µεταβιβάστηκαν στην Αφγανική Κυβέρνηση τα σχέδια τείθονταν εφαρµόζονταν από την κρατική µηχανή και από κανένα άλλον ή εναλλακτικά είχαν την έγκριση τουλάχιστον του συµβουλίου. Μ άλλα λόγια οι ενέργειες της Παγκόσµιας Τράπεζας και του ΝΤ αποτελούσαν όχι ανεξάρτητες πολιτικές αλλά υλοποιούνταν και σχεδιάζονταν θεωρητικά τουλάχιστον- σε στενή συνεργασία και συµφωνία µε την Αφγανική κυβέρνηση. 3.3.2 Η ΙΑΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ (31 ΜΑΡΤΙΟΥ 1 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2004) Στις 31 Μαρτίου 2004 έλαβε χώρα η διάσκεψη του Βερολίνου µέσα σε ικανοποιητικό κλίµα για τα επιτεύγµατα του Αφγανιστάν που κατάφερε να ενισχύσει την ειρήνη, τη σταθερότητα, τη δηµοκρατικοποίηση και την οικονοµική ανάπτυξη. Ειδικότερα η υλοποίηση µεγάλου µέρους των απαιτουµένων της συµφωνίας της Βόννης, η δηµοκρατική εκλογή νέου Προέδρου, η νοµική αναδιάρθρωση, η επανίδρυση της Κεντρικής Τράπεζας, η εισαγωγή νέου νοµίσµατος, η ίδρυση επιτροπών για τα ανθρώπινα δικαιώµατα, η διοικητική αναµόρφωση (που θα αναλύσουµε άλλωστε σε επόµενες ενότητες), η επιστροφή τριών εκατοµµυρίων προσφύγων συµφωνήθηκε µια σειρά µέτρων όπως παρακάτω: α) η συνέχιση της παροχής ασφάλειας από διεθνή όργανα (International Security Assistance Force-ISAF), β) δέσµευση για περαιτέρω βοήθεια, µε την καθιέρωση µονάδων βοήθειας ανά περιφέρεια (Provincial Reconstruction Teams), γ) συνέχιση των προσπαθειών για πιο αποτελεσµατικό και λειτουργικό νοµικό σύστηµα, δ) εντατικοποίηση προσπαθειών για την αντιµετώπιση των ναρκωτικών και του «trafficking», ε) ενίσχυση οικονοµικής βοήθειας από δωρήτριες χώρες, στ) συµµετοχή γυναικών στην ανοικοδόµηση της χώρας και τέλος ζ) συνέχιση των προσπαθειών για ικανοποίηση των συνθηκών-όρων της συµφωνίας της Βόννης (FCO, 2008). 10

3.3.3 Η ΣΥΝΟ ΟΣ ΤΟΥ ΛΟΝ ΙΝΟΥ- (31 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2006) Η σύνοδος του Λονδίνου απεφάσισε ότι η βοήθεια της ιεθνούς Κοινότητας προς το Αφγανιστάν θα στραφεί στο εφεξής στους τοµείς της: i) ασφάλειας (µέσω της συνεργασίας µε τις όµορες χώρες, την ενίσχυση των νόµων), ii) της «υγιούς» διακυβέρνησης και στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων (οργάνωση της κρατικής µηχανής, διαφάνεια και καταπολέµηση της διαφθοράς, ναρκωτικών ίδρυση αστυνοµικών τµηµάτων, φυλακών, ενηµέρωση πολιτών για νόµους) και την iii) οικονοµική και κοινωνική ανάπτυξη (µείωση πείνας, φτώχειας, ανεργίας, υλοποίηση του σχεδίου του Αφγανιστάν -Εθνικό Αναπτυξιακό Πλαίσιο-NDF). Σαφέστατα η αποτελεσµατική υλοποίηση των στρατηγικών που ελήφθησαν στις παραπάνω διασκέψεις απαιτούσαν και απαιτούν τη συµµετοχή µιας πλειάδας οργάνων και διεθνών οργανισµών. Αναµφίβολα η Παγκόσµια Τράπεζα και το ΝΤ αποτελούσαν κεντρικό ρόλο στην επίτευξη των πιο κρίσιµων ρόλων. Τέλος, αξίζει να σηµειώσουµε, ότι κατά τη διάρκεια που πραγµατευόµασταν το παρόν θέµα και ειδικότερα στις 12 Ιουνίου 2008, διεξήχθη νέα σύνοδος στο Παρίσι, µεταξύ δωρητριών χωρών, εκπροσώπων διεθνών οργανισµών και της Αφγανικής Κυβέρνησης, στην οποία συζητήθηκαν νέα θέµατα χρηµατοδότησης στα πλαίσια της νέας στρατηγικής της Αφγανικής Κυβέρνησης, την οποία θα αναφέρουµε σε επόµενη ενότητα. 11

4. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΣΤΟ ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ 4.1 ΓΕΝΙΚΑ Η αποστολή της Παγκόσµιας Τράπεζας, όπως είδαµε στο Α Μέρος της οµαδικής εργασίας µας, είναι κυρίως η καταπολέµηση της φτώχειας, η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στον αναπτυσσόµενο κόσµο και η βοήθεια ανασυγκρότησης κρατών που εξέρχονται από σηµαντικές κρίσεις (π.χ πόλεµοι, εµφύλιες διαµάχες, φυσικές καταστροφές κ.ά). Πρόκειται για τη µεγαλύτερη πηγή παροχής δανείων αναπτυξιακής βοήθειας στις αναπτυσσόµενες και στις λιγότερο αναπτυσσόµενες χώρες της Αφρικής, της Ασίας, της Κεντρικής Ευρώπης, της Λατινικής Αµερικής, της Μέσης Ανατολής και της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, για την προµήθεια αγαθών, την υλοποίηση τεχνικών έργων και την παροχή συµβουλευτικών υπηρεσιών. Η στρατηγική της Παγκόσµιας Τράπεζας στο Αφγανιστάν, µιας χώρας που το 2001 εξήλθε κατεστραµµένη από µια πολυετή πολιτική, οικονοµική και πολεµική κρίση, εστιάζει στην υποστήριξη της IDA 1 για την ανοικοδόµηση και την παροχή τεχνικής βοήθειας, που συµπληρώνεται από ένα πρόγραµµα πολιτικών συµβουλών, αναλυτικής εργασίας και ισχυρού συντονισµού µε άλλους δωρητές. 4.2 TRANSITIONAL SUPPORT STRATEGY (TSS) 2002-2004 (2006) Λίγο αργότερα από την πρώτη άµεση επέµβαση των Ηνωµένων Εθνών όπως είδαµε παραπάνω και για κάποιο στάδιο παράλληλα µ αυτήν κυρίαρχο ρόλο στο συντονισµό της Ανοικοδόµησης του Αφγανιστάν έλαβε η Παγκόσµια Τράπεζα, όπου ανέπτυξε και εφάρµοσε τη µεταβατική στρατηγική υποστήριξης (TSS) 2002-2004. H Παγκόσµια Τράπεζα έλαβε υπόψη της κρίσιµες παραµέτρους για την ανάπτυξη της στρατηγικής της όπως ότι: 1 Υπενθυµίζουµε ότι ο Όµιλος της Παγκόσµιας Τράπεζας αποτελείται από πέντε οργανισµούς: 1) IBRD-The International Bank for Reconstruction and Development ( ιεθνής Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης), 2) IDA-The International Development Association ( ιεθνής Οργανισµός Ανάπτυξης), 3) IFC-International Finance Corporation ( ιεθνής Οργανισµός Χρηµατοδότησης), 4) MIGA-Multilateral Investment Guarantee Agency (Οργανισµός Πολυµερούς Ασφάλισης Επενδύσεων), 5) ICSID-International Centre for Settlement of Investment Disputes ( ιεθνές Κέντρο ιακανονισµού ιαφορών από Επενδύσεις). Ο όρος «Παγκόσµια Τράπεζα», χρησιµοποιείται για τους δύο πρώτους Οργανισµούς του Οµίλου, δηλ. τη ιεθνή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (IBRD), για την παροχή δανείων σε χώρες µεσαίου εισοδήµατος, και τον ιεθνή Οργανισµό Ανάπτυξης (IDA), για δάνεια και δωρεές σε χώρες µε ετήσιο κατά κεφαλή εισόδηµα κάτω των 965$. 12

-η ποιότητα ζωής στο Αφγανιστάν ήταν πολύ άσχηµη, -η πρόσβαση στην εκπαίδευση στο Αφγανιστάν ήταν εξαιρετικά περιορισµένη και η ποιότητα της εκπαίδευσης που είναι διαθέσιµη, ήταν η χείριστη, -η κατάσταση της υγείας Αφγανών ήταν άθλια, -η πρόσβαση στις επαρκείς-ασφαλείς εγκαταστάσεις νερού-υγιεινής ήταν περιορισµένες, -οι γυναίκες αντιµετώπιζαν εµπόδια στην κοινωνική και οικονοµική ανάπτυξη, -οι κοινοτικοί πόροι και το κοινωνικό κεφάλαιο παραµένουν άθικτοι, σε έναν βαθµό, -το Αφγανιστάν επλήγη από µια παρατεταµένη ξηρασία το έτος 1999, επιδεινώνοντας την ήδη δυσάρεστη κατάσταση, -η δεκαετία του '90 γνώρισε µια πρωτοφανή επέκταση στα διάφορα είδη ανεπίσηµων οικονοµικών δραστηριοτήτων και παρεµβατισµού. 4.3 ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΟΡΟΙ-ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ- ΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ Η Παγκόσµια Τράπεζα µε βάση τα παραπάνω, διαµόρφωσε ένα συλλογικό σχέδιο δράσης σύµφωνα µε τις απαιτήσεις και τους όρους που έθεσαν οι δωρητές στις διασκέψεις, κυρίως στο Τόκιο το 2002, για την εξασφάλιση σωστής «διακυβέρνησης» (στα αγγλικά «Good Governance») στοχεύοντας: (α) στην ανοικοδόµηση και στην ενίσχυση των οργάνων της διακυβέρνησης και την ικανότητα γενικότερης οικονοµικής αποκατάστασης και ενίσχυσης, (β) να αποκαταστήσει την ουσιαστική υποδοµή, τις επικοινωνίες και τις κοινωνικές υπηρεσίες και να διευκολύνουν την ανάπτυξη του ιδιωτικού τοµέα αρχικά στην αναζωογόνηση της γεωργίας, (γ) να συντονίσει αποτελεσµατικά τις προσπάθειες της διεθνούς βοήθειας κάτω από την κυβερνητική ηγεσία, µέσα σ ένα πλαίσιο ανάπτυξης (CDF), (δ) απόκτηση γνώσεων και εξασφάλιση βοήθειας. ( ) Η Παγκόσµια Τράπεζα για την τελική απόφαση της αν µια χώρα πρέπει ή όχι να τύχει της βοήθειάς της πρέπει να πληροί ορισµένες προϋποθέσεις. Μέχρι σήµερα οι προϋποθέσεις αν και στον κορµό τους οι ίδιες πέρασαν από µια σειρά µετατροπών. Έτσι το 1992 για την Παγκόσµια Τράπεζα τα κριτήρια για τη χορήγηση ή µη βοήθειας αφορούσαν τοµείς όπως η αποδοτικότητα της δηµόσιας διαχείρισης, η υποχρέωση λογοδοσίας ενεργειών, το νοµικό καθεστώς, η πληροφόρηση και το επίπεδο διαφάνειας. Από το 1996-1997 η Παγκόσµια Τράπεζα έδωσε ιδιαίτερη 13

έµφαση στη διαφθορά. Το 2003 η Παγκόσµια Τράπεζα κατέγραψε τρεις διαστάσεις, για την επιλογή των χωρών: i) την ικανότητα της εν δυνάµει επιλέξιµης χώρας να διαµορφώνει και να εγκαθιστά ισχυρές πολιτικές, ii) τη δυνατότητα να παρέχει δηµόσιες υπηρεσίες και iii) τα επίπεδα «σεβασµού» των πολιτών προς το κράτος και τους θεσµούς που διαµορφώνουν την οικονοµική-κοινωνική ζωή. Αυτές τις προϋποθέσεις η Παγκόσµια Τράπεζα τις µετουσίωσε σε έξι αρχές: α) την υπευθυνότητα της χώρας, β) την πολιτική σταθερότητα και την έλλειψη βίας, εγκληµάτων και τροµοκρατίας, γ) την ικανότητα χρηστής διακυβέρνησης, δ) την έλλειψη κανονιστικών εµποδίων ε) το νοµικό δίκαιο (δικαστικό σύστηµα) και στ) τον έλεγχο της διαφθοράς (Bennett and Oliver, 2006; Jenkins and Plowden, 2006). ( ) Έτσι πέρα από τα προαπαιτούµενα που ετέθησαν στις ιασκέψεις για παροχή βοήθειας, η Παγκόσµια Τράπεζα µε τη σειρά της ακολουθώντας την πάγια τακτική και πολιτική της, έθετε εξ αρχής προαπαιτούµενα, όρους και προϋποθέσεις, τουλάχιστον θεωρητικά. Το εύλογο ερώτηµα που τίθεται είναι αν το Αφγανιστάν πληρούσε τις παραπάνω προϋποθέσεις της Παγκόσµιας Τράπεζας το έτος παρέµβασης, δηλ. το 2002. Είναι αλήθεια ότι στην περίοδο των Ταλιµπάν η Παγκόσµια Τράπεζα είχε διακόψει κάθε επαφή µε το Αφγανιστάν πιστή στις «προϋποθέσεις» των αποφάσεων της. Αληθές όµως είναι και το γεγονός ότι καµία από τις παραπάνω προϋποθέσεις δεν υφίσταντο στο Αφγανιστάν το 2002, έστω και αν ύστερα από τη διάσκεψη της Βόννης εξασφαλίστηκαν από τον Ο.Η.Ε, ισχνές υποδοµές. εν πρέπει να ξεχνάµε ότι η περίπτωση του Αφγανιστάν ήταν ιδιαίτερη. Μια χώρα έβγαινε από την κρίση και ζητούσε τη βοήθεια της διεθνούς κοινότητας, η οποία ήταν για «διάφορους» λόγους διαθέσιµη να παράξει. Ενδεικτικά των διεθνών προθέσεων για την προσπάθεια ανοικοδόµησης (στο Αφγανιστάν) είναι ότι το 2003 το Αφγανιστάν αποπλήρωσε το χρέος του µε τη βοήθεια της Ιαπωνίας, της Ιταλίας, της Νορβηγίας, της Σουηδίας και της Αγγλίας ενώ το υπόλοιπο ποσό χρηµατοδοτήθηκε από το κεφάλαια του ARTF δίδοντας του, τη δυνατότητα να µπορεί να δανειοδοτηθεί για σχέδια ανοικοδόµησης. Στη διάσκεψη του Τόκιο πάντως η µεταβατική διοίκηση του Αφγανιστάν υπογράµµισε τη δέσµευσή της για διαφάνεια, αποδοτικότητα και υποχρέωση λογοδοσίας. 14

4.4 ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕ ΙΟ ΑΝΟΙΚΟ ΟΜΗΣΗΣ Το 2002 οι Αφγανικές αρχές ενορχήστρωσαν τις προσπάθειες τους σ ένα Εθνικό Αναπτυξιακό Πλαίσιο (National Development Framework-NDF), που η κεντρική φιλοσοφία του ενσωµατώνεται στις αρχές του προγράµµατος της Παγκόσµιας Τράπεζας που είδαµε πιο πάνω και vice versa. To αναπτυξιακό σχέδιο είχε τρεις άξονες, άξονες που παρουσιάστηκαν στη διάσκεψη του Τόκιο προσαρµοσµένο στους όρους και στις προϋποθέσεις χρηµατοδότησης που ετέθησαν από τις χώρες-δωρητές που συµµετείχαν όπως παρακάτω: i) Ασφάλεια και Ανθρώπινη Ανάπτυξη, ii) Ανοικοδόµηση της Χώρας, iii) Ανάπτυξη υγιούς οικονο- µίας, µε κεντρικό άξονα την ανάπτυξη της ιδιωτικής Οικονοµίας. Για κάθε ένα από αυτούς τους άξονες ξεχωριστά σχέδια έλαβαν χώρα τα οποία χρηµατοδοτήθηκαν από το ARTF. Τα χρήµατα που απαιτούνταν για κάθε στάδιο αλλά και οι βασικοί στόχοι κάθε άξονα αποτυπώνονται παρακάτω: Πίνακας 4.1: Ποσά που απαιτούνταν για την Υλοποίηση του Εθνικού Αναπτυξιακού Πλαισίου (Πηγή: Afghanistan-National Development Framework, NDF) Ένα νέο σχέδιο δράσης (National Development Strategy) εγκρίθηκε πρόσφατα τον Απρίλιο του 2008 και θα τεθεί σε εφαρµογή άµεσα. 15

4.5 ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ Προκειµένου να πετύχει τους στόχους που ετέθησαν η διεθνής κοινότητα και η Παγκόσµια Τράπεζα (που µας ενδιαφέρει περισσότερο στην παρούσα ανάλυσή µας), έχουν στη διάθεση της συγκεκριµένα µέσα-όργανα. Στον παρακάτω πίνακα συνοψίζονται οι στόχοι καθώς και τα εργαλεία-µέσα που χρησιµοποιεί τόσο η Παγκόσµια Τράπεζα όσο και η «ιεθνής Κοινότητα» στο Αφγανιστάν, για την επίτευξη των στόχων («προϋποθέσεων-ορών») που έχουν τεθεί. 2 Πίνακας 4.2: Συγκεντρωτική Κατάσταση Στόχων-Μέσων από την Παγκόσµια Τράπεζα 3 Στην ενότητα αυτή θα περιγράψουµε τα µέσα της Παγκόσµιας Τράπεζας προσπαθώντας να ανιχνεύσουµε πώς αυτά συµβάλλουν στην εδραίωση της Ειρήνης αλλά και πως λειτουργούν στην περίπτωση του Αφγανιστάν. 2 που διαµορφώθηκαν από τις συνδιασκέψεις µε τους δωρητές και τη διεθνή Κοινότητα 3 Ο πίνακας παραµένει στην αγγλική για καλύτερη απόδοση των εννοιών-όρων 16

4.5.1 ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΟΥΜΕΝΑ ΣΧΕ ΙΑ ΡΑΣΗΣ (PROJECTS) Στον παρακάτω πίνακα (βλ. επίσης Παράρτηµα, ιάγραµµα 5.12) παρατίθενται τα χρηµατοδοτούµενα ολοκληρωµένα- έργα από την Παγκόσµια Τράπεζα που υλοποιήθηκαν στα πλαίσια εφαρµογής του Εθνικού Αναπτυξιακού Πλαισίου. Πίνακας 4.3: Σχέδια Χρηµατοδοτούµενα από την Παγκόσµια Τράπεζα µετά την επέµβαση 4 ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΙΑΘΕΣΙΜΩΝ ΑΝΕΙΩΝ/ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ ΩΣ 31/03/2008 (s/credits/grants) ΣΧΕ ΙΟ ΡΑΣΗΣ ΠΟΣΟ ΣΕ $ /Credit/Grant ΑΡΧΙΚΑ ΙΑΘΕΣΙΜΑ ΧΟΡΗΓΗΘΕΝΤΑ ΠΟΣΑ ΗΜΕΡΑ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΚΑΤΑΛΗΚΤΙΚΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ P077417 1AF-Emergency Administration Project (1) IDAH0060 10,000,000.00 0.00 11,461,740.00 04-Apr-02 30-Sep-05 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το πρόγραµµα εστίασε στην αποκατάσταση των κρίσιµων οικονοµικών και χρηµατοοικονοµικών οργανισµών συµπεριλαµβανοµένου του υπουργείου Οικονοµικών καθιερώνοντας ένα λειτουργικό σύστηµα πληρωµών και ενισχύοντας την ικανότητα να εφαρµοστούν οι µακροοικονοµικές πολιτικές, στην προσπάθεια για επίτευξη οικονοµικής σταθερότητας και ανάπτυξης. P077533 Emergency Community Empowerment Project and Works Project (2) IDAH0090 42,000,000.00 0.00 46,048,744.00 06-Jun-02 31-Dec-04 JPN51247 2,000,000.00 0.00 1,896,993.75 06-Jun-02 31-Dec-04 JPN51429 1,481,100.00 0.00 1,429,849.62 06-Jun-02 31-Dec-04 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Στόχευσε στην παροχή της βοήθειας στις κοινότητες σε ολόκληρο το Αφγανιστάν, στη δηµιουργία θέσεων απασχόλησης στις αγροτικές περιοχές. Έµφαση δόθηκε στους πρώην-πολεµιστές και Αφγανούς που επιστρέψανε το σπίτι τους ύστερα από τα προβλήµατα που τους δηµιουργήθηκαν από την ξηρασία, την πολεµική σύγκρουση, ή και των δύο. Το πρόγραµµα παρείχε επιχορηγήσεις άµεσα στις κοινότητες για τις µικρές εργασίες αποκατάστασης και την ανάπτυξη των κοινοτικών προτερηµάτων που στόχευαν στην έναρξη οικονοµικών δραστηριοτήτων. P077779 Emergency Infrastructure Reconstruction (3) IDAH0070 33,000,000.00 0.00 36,185,752.00 06-Jun-02 30-Jun-06 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το πρόγραµµα εξασφάλισε την παροχή νερού και υγιεινής στις «δευτεροβάθµιες» πόλεις, στην υγιεινή στην Καµπούλ και τη βασική ηλεκτρική ενέργεια για όλες τις πόλεις συµπεριλαµβανοµένου της Καµπούλ. Επίσης µέσω των άλλων σχεδίων-δράσεις δηµιουργήθηκαν βραχυπρόθεσµες ευκαιρίες απασχόλησης. (συνεχίζεται) 4 Τα σχέδια παραµένουν στην αγγλική για καλύτερη απόδοση. Η πρώτη στήλη περιλαµβάνει τις πηγές χρηµατοδότησης των σχεδίων (IDA/JPN.ARTF/MULT-µεικτό). 17

P077896 Emergency Education Rehabilitation and Development Project (4) IDAH0080 15,000,000.00 24,955.02 17,366,696.00 06-Jun-02 30-Jun-06 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Πανεθνικό σχέδιο για την εκµάθηση και την ανάπτυξη ικανότητας για τους πρώην πολεµιστές, τις χήρες και τις γυναίκες που αποκλείονταν από την εκπαίδευση. Το πρόγραµµα αφορούσε στην αποκατάσταση των πανεπιστηµιακών σχολών και των κολεγίων, την πολιτική και τον προγραµµατισµό εκπαίδευσης και στην καθιέρωση ενός κέντρου από απόσταση εκµάθησης. P078284 IDA37350 Emergency Transport Rehabilitation (5) 108,000,000.00 9,455.49 117,502,776.00 11-Mar-03 30-Jun-08 IDAH1630 45,000,000.00 8,135,105.00 37,327,584.00 11-Mar-03 30-Jun-08 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Ανακατασκευή Οδικών αξόνων και έργων εναέριας υποδοµής. Ως το 2006 είχαν περατωθεί η κατασκευή Τούνελ µε πρόσβαση σε γειτονικές χώρες Ουζµπεκιστάν και του Τατζικιστάν. Επιδιόρθωση δρόµων και επισκευή/εκσυγχρονισµός του αεροδροµίου. P078324 IDAH0430 Afghanistan Health Sector Emergency Rehabilitation (6) 59,600,000.00 8,630,644.00 56,660,008.00 05-Jun-03 30-Sep-08 IDAH2060 30,000,000.00 4,140,452.00 27,875,548.00 05-Jun-03 30-Sep-08 JPN51711 500,000.00 0.00 453,111.44 05-Jun-03 30-Sep-08 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Αυτό το πρόγραµµα στόχευσε να ικανοποιήσει τις άµεσες ανάγκες του αγροτικού πληθυσµού του Αφγανιστάν, όπως η κατάσταση της υγείας που είναι µια από τις χειρότερες στον κόσµο. Ακόµη σκόπευσε να µειώσει τα ποσοστά νηπιακής και παιδικής θνησιµότητας, µητρικής θνησιµότητας και υποσιτισµού παιδιών. P078618 IDA39630 AF - Programmatic Support for Institution Building Project (7) 80,000,000.00 0.00 79,643,200.00 29-Jul-04 20-Mar-05 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Ο στόχος ήταν η υποστήριξη της εφαρµογής της κυβερνητικής µεσοπρόθεσµης στρατηγικής ανάπτυξης στα πλαίσια ενός ασφαλούς περιβάλλοντος και ενός ικανοποιητικού µακροοικονοµικού πλαισίου. Ο γενικός στόχος ήταν να παρασχεθεί περαιτέρω στήριξη των µεταρρυθµίσεων στους τοµείς της δηµόσιας διαχείρισης και της φορολογικής διαχείρισης, που εφάρµοζε η κυβέρνηση. Υποστήριξε επίσης την εφαρµογή των µεταρρυθµίσεων που οδηγούν σε µια αποδοτικότερη κατανοµή των φορολογικών πόρων στους τοµείς της ανθρώπινης ανάπτυξης (υγεία, βασική εκπαίδευση και κοινωνική προστασία) και της ανάπτυξης ιδιωτικού τοµέα. P078936 IDA38450 AF: Emergency Irrigation Project Rehabilitation Project (8) 40,000,000.00 10,485,532.00 31,800,942.00 23-Dec-03 30-Sep-08 IDAH2840 25,000,000.00 23,057,578.00 3,503,916.75 23-Dec-03 30-Sep-08 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Κατασκευή αρδευτικών έργων για την καλύτερη αξιοποίηση της αγροτικής παραγωγής και την προστασία έναντι των ξηρών περιόδων. 6 αρµόδια γραφεία ανά τη χώρα χειρίζονται το θέµα. P082078 Creating Future Potential Entreprenuers (9) JPN52446 2,837,800.00 465,111.03 2,372,689.00 06-Sep-03 NA ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ n/a (συνεχίζεται) 18

P082472 IDA37990 National Emergency Employment Program for Rural Access (10) 20,400,000.00 96,667.98 21,454,462.00 24-Jun-03 30-Sep-07 IDAH0540 18,800,000.00 15,836.43 20,160,184.00 24-Jun-03 30-Sep-07 JPN53414 19,600,000.00 0.00 19,600,000.00 24-Jun-03 30-Sep-07 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το πρόγραµµα βοήθησε στην οδική βελτίωση, η οποία αύξησε στη συνέχεια την πρόσβαση στην υγειονοµική περίθαλψη και στα τρόφιµα. Το πρόγραµµα βοήθησε ιδιαίτερα τις ευάλωτες αγροτικές οµάδες µέσα από ευκαιρίες απασχόλησης που και αυξάνοντας τα εισοδήµατα και βελτιώνοντας τη βασική υποδοµή για την πρόσβασης στην επαρχία. ηµιούργησε περίπου 300.000 προσωρινές εργασίες και αποκατάστησε περίπου 2.000 χµ των αγροτικών δρόµων και σχεδόν 2.300 µέτρα των γεφυρών. P082610 Second Emergency Admin Project (11) DFID52330 3,030,328.5 1,182,961.00 1,953,554.75 24-Jun-03 31-Dec-07 IDAH0550 8,400,000.00 0.00 9,054,116.00 24-Jun-03 31-Dec-07 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Ο κύριος στόχος του πρώτου σχεδίου ήταν να αναπτύξει, σε µια βάση έκτακτης ανάγκης, την ικανότητα της κρατικής µηχανής στις βασικές περιοχές δηµόσια διαχείρισης να διευκολυνθεί η καλύτερη χρήση των δηµόσιων πόρων. Το δεύτερο πρόγραµµα βοήθησε την κυβέρνηση του Αφγανιστάν να ενισχύσει την υπευθυνότητα και τη διαφάνεια µε τις οποίες διαχειρίζεται τους δηµόσιους πόρους. Το πρόγραµµα βοήθησε την κυβέρνηση να θέσει τα θεµέλια για περισσότερη σε ευρεία βάση µεταρρύθµιση δηµόσιων υπηρεσιών. Επίσης επέτρεψε στην κυβέρνηση χειριστεί πιο αποτελεσµατικά την εξωτερική βοήθεια που διοχετεύεται µέσω του εθνικού προϋπολογισµού. Το πρόγραµµα εφαρµόστηκε από το Υπουργείο Οικονοµικών του Αφγανιστάν και την επιτροπή διοικητικής µεταρρύθµισης και δηµόσιων υπηρεσιών, στο συντονισµό µε την αρχή συντονισµού βοήθειας του Αφγανιστάν (AACA). P083720 AF: Emergency Communications Development (12) IDA38250 22,000,000.00 3,303,226.75 20,357,444.00 07-Oct-03 30-Sep-08 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Βελτίωση των επικοινωνιών µέσω συµβουλών για την ανοικοδόµηση του Υπουργείου Επικοινωνιών και τη βελτίωση των Ταχυδροµικών Υπηρεσιών µε παροχή δικαιώµατος και χρηµατοοικονοµικών υπηρεσιών. 16 εκατοµµύρια διετέθησαν για βελτίωση των τηλεπικοινωνιών και της πρόσβαση Ιντερνετ πρωταρχικά στις δηµόσιες υπηρεσίες. Τακτοποίηση ραδιοφωνικών συχνοτήτων. Αύξηση συνδροµητών κινητής τηλεφωνίας (4.7 εκατοµµύρια). P083906 Emergency Customs and Trade Facilitation (13) IDA38440 31,000,000.00 476,791.47 31,681,924.00 23-Dec-03 30-Jun-09 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Στοχεύει στην αύξηση των κερδών, στη µείωση των εξόδων µεταφορικού κόστους, µείωση διαφθοράς. Σηµειώνεται αύξηση στα κέρδη κατά 600% σε σχέση µε το 2003/4 µέσα από νέα συστήµατα άφιξης εξαγωγής προϊόντων, καλύτερη εκπαίδευση υπαλλήλων σε υπολογιστές καθώς και την παροχή τεχνικής βοήθειας στη ιεύθυνση Εµπορίου ώστε να συµβαδίζει µε τα διεθνή πρότυπα εµπορίου. (συνεχίζεται) 19

P083908 Emergency Power Rehabilitation Project (14) IDA39330 105,000,000.00 76,344,920.00 36,613,712.00 22-Jun-04 30-Sep-10 MULT54718 20,000,000.00 19,777,088.00 222,912.92 22-Jun-04 30-Sep-10 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Βελτίωση στην παροχή ηλεκτροδότησης στην Καµπούλ, επέκταση του δικτύου, αποκατάσταση υδροηλεκτρικού εργοστασίου, φθηνότερη εισαγωγή ρεύµατος µελλοντικά. Αναµένεται να περατωθεί το 2010 µε πρώτα αποτελέσµατα το 2008. P083919 Kabul Urban Reconstruction Project (15) IDA39670 25,000,000.00 23,743,864.00 3,360,793.75 29-Jul-04 31-Mar-09 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Ανοικοδόµηση 19 γειτονιών στην Καµπούλ. Βελτίωση δρόµων και µεγαλύτερη πρόσβαση στο πόσιµο νερό, φωτισµό στους δρόµους, συνδέσεις µε ύδρευση. Παροχή Τεχνογνωσίας στο ήµο για τα λογιστικά για επίτευξη περισσότερης διαφάνειας. P083964 Education Quality Improvement Program (16) IDAH1190 35,000,000.00 7,679,858.5 29,237,158.00 29-Jul-04 31-Mar-09 MULT54730 17,000,000.00 9,997,898.00 7,002,102.5 29-Jul-04 31-Mar-09 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Εκπαίδευση δασκάλων και παροχή υποτροφιών στην κοινότητα, παροχή εκπαιδευτικού υλικού ανοικοδόµηση σχολείων. Καλύπτει 34 επαρχίες. P084329 Emergency National Solidarity Project (17) IDAH0720 95,000,000.00 0.00 98,303,104.00 23-Dec-03 31-Mar-07 IDAH1740 28,000,000.00 0.00 27,090,628.00 23-Dec-03 31-Mar-07 IDAH2090 40,000,000.00 0.00 41,036,644.00 23-Dec-03 31-Mar-07 JPN54367 25,933,844.00 0.00 25,932,954.00 23-Dec-03 31-Mar-07 MULT53939 169,500,000.00 807,647.19 168,692,352.00 23-Dec-03 31-Mar-07 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Αποτελεί κεντρικό πρόγραµµα του κράτους το οποίο διαµορφώνεται από τα αιτήµατα των τοπικών συµβουλίων. Στοχεύει κυρίως στην κοινωνική και οικονοµική ανοικοδόµηση των υποδοµών του αγροτικού πληθυσµού. 25% των δράσεων στόχευαν στην εξασφάλιση πόσιµου νερού και υγιεινής, 21% δράσεις σε βελτιώσεις µεταφορών, 15% σε θέµατα ενέργειας (συµπεριλαµβανοµένης και της ηλικιακής), 10% σε αύξηση του εισοδήµατος, 10 % σε δράσεις για τη βελτίωση της εκπαίδευσης. Σε 364 περιοχές-περιφέρειες και 34 επαρχίες. P084736 Administration Capacity Building Project (18) IDAH1440 27,000,000.00 8,236,076.5 19,730,724.00 27-Jan-05 30-Jun-09 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Αυτό το πρόγραµµα στοχεύει στη βελτίωση της οικονοµικής και διοικητικής διοίκησης της χώρας. (συνεχίζεται) 20

P086228 ARTF-Civil Service Capacity Building (19) MULT53940 13,000,000.00 2,004,859.00 10,995,141.00 02-May-05 28-Feb-10 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ α) 10 εκατοµµύρια διετέθησαν για επαναπατρισµό των µεταναστών, και β) 3 εκατοµµύρια προσφέρθηκαν για την προσέλκυση µη κυβερνητικών οργανώσεων και διεθνών επιχειρήσεων/οργανισµών για να παράξουν βοήθεια στην ανοικοδόµηση. P087860 Urban Water Sector (20) IDAH2250 40,000,000.00 42,284,404.00 0.00 25-May-06 30-Jun-10 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Αναµόρφωση και εκσυγχρονισµού της Κεντρικής Υπηρεσίας Υδρεύσεως, επέκταση του δικτύου στην Καµπούλ και στις περιφερειακές πόλεις. Συνεργούν και γερµανικές αρχές στο σχέδιο αυτό. Η περάτωση αναµένεται στα µέσα του 2008. P088719 Investment Guarantee Facility (21) IDA39680 5,000,000.00 4,028,900.00 1,250,000.00 29-Jul-04 30-Sep-09 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Κίνητρα για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων µέσω της παροχής Εγγυήσεων εξασφαλίσεων λόγω των επικίνδυνων συνθηκών. P089040 Strengthening Higher Education Program (22) IDAH1620 40,000,000.00 34,359,720.00 6,919,610.5 19-May-05 30-Jun-10 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Βελτίωση υποδοµών και βελτιώσεις σε έξι πανεπιστήµια (βιβλιοθήκες, εργαστήρια κτλ). P090829 AF Program Support for Inst. Bldg II (23) IDAH1940 80,000,000.00 0.00 79,175,224.00 13-Dec-05 30-Sep-06 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Ο γενικός στόχος είναι να συνεχιστούν οι µεταρρυθµίσεις στους τοµείς της δηµόσια διαχείρισης και της φορολογικής διαχείρισης. P090928 AF Private Sector Development Support Project (24) IDAH2750 25,000,000.00 25,945,098.00 584,962.19 22-Feb-07 30-Jun-11 IDAQ4980 950,000.00 0.00 0.00 22-Feb-07 30-Jun-11 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Στοχεύει στην εξασφάλιση υποδοµών (ηλεκτροδότηση, ύδρευση και τηλεπικοινωνίες) για ιδιωτική επένδυση. Βελτίωση ικανότητας του κρατικού µηχανισµού για προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων. P090933 ARTF - Telecommunications (25) MULT52475 6,130,000.00 0.00 6,010,755.00 10-Jul-03 31-Dec-06 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Στοχεύει στην εξασφάλιση υποδοµών στις τηλεπικοινωνίες. (συνεχίζεται) 21

P091036 ARTF - Natιional Emergency Employment Program (26) MULT50973 61,620,000.00 880,539.00 51,939,460.00 14-Mar-03 31-Mar-08 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Βοήθεια για να παράξει το κράτος εργασία κυρίως στις αγροτικές περιοχές µε ελάχιστο εγγυηµένο ηµεροµίσθιο. Έµφαση σε εργασίες εντάσεως εργασίας P091038 ARTF RURAL WATER SUPPLY PROJECT (RWSSP) (27) MULT55447 5,000,000.00 3,894,899.75 1,105,101.38 15-Dec-05 30-Jun-08 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ α) Βελτίωση υγείας των αγροτικών κοινοτήτων µέσα από προαγωγή δηµόσιας υγείας ενηµέρωση, β) Ενίσχυση των κρατικών δοµών και των ιδιωτικών πρωτοβουλιών για εξασφάλιση υποδοµών για ύδρευση P091039 MULT52482 ARTF - Kabul Roads (28) 3,000,000.00 0.00 2,797,164.75 08-Nov-03 30-Jun-05 ΣΥΝΤΟΜΗ Ανακατασκευή και επέκταση του οδικού δικτύου της Καµπούλ. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ P091060 MULT52541 ARTF- Improvement of Power Supply (29) 7,435,000.00 595,285.62 6,839,716.5 10-Dec-03 31-Mar-08 ΣΥΝΤΟΜΗ Βελτίωση Υποδοµών Ενέργειας. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ P091081 MULT52735 ARTF - AF: Strengthening Financial Capacity (30) 9,100,000.00 0.00 4,058,672.5 10-Oct-03 28-Feb-06 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Ο στόχος είναι να συνεχιστούν οι µεταρρυθµίσεις στους τοµείς της δηµόσια διαχείρισης και της φορολογικής διαχείρισης. P091258 MULT50577 ARTF - Recurrent and Capital Costs (31) 1,472,999,936.00 88,675,648.00 1,384,324,352.00 13-May-02 28-Feb-10 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Ο γενικός στόχος είναι να συνεχιστούν οι µεταρρυθµίσεις στους τοµείς της δηµόσια διαχείρισης και της φορολογικής διαχείρισης. P091259 ARTF - Feasibility Studies Facility (32) MULT50970 18,500,000.00 3,264,643.25 15,235,357.00 07-Mar-03 28-Feb-10 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ n/a (Πηγή: World Bank, 2008) 22

Αν και τα χρήµατα που προσφέρθηκαν στο Αφγανιστάν σε σχέση µ άλλες χώρες ήταν αναγόµενα σε κατά κεφαλή βοήθεια, σηµαντικά µικρότερη (βλ. διάγραµµα 1.1, Παράρτηµα) τα σχέδια στόχευαν στην αντιµετώπιση ευρέων παραµέτρων που αποτελούν κίνδυνο για την ειρήνη όπως αναφέραµε στην ενότητα 2.Το διάγραµµα πιο κάτω αποτυπώνει τους βασικούς άξονες που επιµερίζονται τα ποσά: ιάγραµµα 4.3: Κατανοµή ανεισµού Στον αµέσως επόµενο πίνακα αποτυπώνουµε συνοπτικά τις περιοχές που τα παραπάνω project σκόπευαν µε προφανή επιδιωκόµενα αποτελέσµατα. Το συνολικό αποτέλεσµα των Σχεδίων συνολικά παρουσιάζεται στην ενότητα «Αποτίµηση». Ωστόσο είναι εµφανής η παρέµβαση των Προγραµµάτων που χρηµατοδοτήθηκαν από την Παγκόσµια Τράπεζα στους τοµείς α) της Κοινωνίας: Υγεία, Εκπαίδευση, Ιδιωτικοποίηση ραστηριοτήτων, β) των Υποδοµών: Μεταφορές, Ύδρευση, γ) της Κυβέρνησης-Κράτους: ηµόσια ιοίκηση, εµπορικό δίκαιο, δ) του Ιδιωτικού Τοµέα: Ξενοδοχεία, µικροοικονοµία. 23

Πίνακας 4.4: Περιοχή Στόχος των Projects υπό την «καθοδήγηση» της Παγκόσµιας Τράπεζας (στα πλαίσια των αρµοδιοτήτων της) ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΤΡΑΠΕΖΑ ΚΑΙ ΤΑ PROJECT ΤΗΣ 1AF-Emergency Administration Project ιοικητική Αναδόµηση ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΑΝΟΙΚΟ ΟΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ-(Χειλά, 2003) Σωστή Ισοµερής ανάπτυξη κατανοµή Καταπολέµηση Παιδεία αγροτικών- αστικών Υγεία της της φτώχειας περιοχών βοήθειας - - - - Emergency Community Empowerment Project and Works Project - - - Emergency Infrastructure Reconstruction - - - Emergency Education Rehabilitation and Development Project - - - - - Emergency Transport Rehabilitation - - - Afghanistan Health Sector Emergency Rehabilitation - - - - - AF - Programmatic Support for Institution Building Project - - - AF: Emergency Irrigation Project Rehabilitation Project - Οικονοµική Ανάκαµψη - - Creating Future Potential Entreprenuers National Emergency Employment Program for Rural Access - - - - - - - - Second Emergency Admin Project - - - - - - AF: Emergency Communications Development - - - - - - - - Emergency Customs and Trade Facilitation - - - Emergency Power Rehabilitation Project - - - - - - - - - - Kabul Urban Reconstruction Project - - Education Quality Improvement Program - - - - - - Emergency National Solidarity Project Administration Capacity Building Project - - - - - - - ARTF-Civil Service Capacity Building - - - Urban Water Sector - - - - - - Investment Guarantee Facility - - - - - Strengthening Higher Education Program - - - - - AF Program Support for Inst. Bldg II - - - - - - AF Private Sector Development Support Project - - - - - ARTF - Telecommunications - - - - - - ARTF - Natιional Emergency Employment Program - - - - - ARTF RURAL WATER SUPPLY PROJECT (RWSSP) - - - - - - ARTF - Kabul Roads - - - - - - ARTF- Improvement of Power Supply - - - - - - ARTF - AF: Strengthening Financial Capacity - - - - - - ARTF - Recurrent and Capital Costs - - - - - ARTF - Feasibility Studies Facility - - - - - - (Βασισµένο στη Παγκόσµια Τράπεζα και Χειλά, 2003-Key analysis =ναι, -= άλλος στόχος) 24