Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο

Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο Kαταγραφή περιοχών προστασίας πολιτιστικού περιβάλλοντος, ακινήτων μνημείων και ακίνητης περιουσίας του ΥΠΠΟΤ Φορέας υλοποίησης: Διεύθυνση Απαλλοτριώσεων και Ακίνητης Περιουσίας ΥΠΠΟΤ Συντονιστής Έργου: Λίνα Μενδώνη, Γενική Γραμματέας Πολιτισμού Υπεύθυνος Έργου: Αντώνης Γιουρούσης, Προϊστάμενος ΔΑΑΠ Παρουσίαση (εκ μέρους της ομάδας αυτεπιστασίας): Χριστόφορος Βραδής Ημέρα Ανοικτών Δεδομένων 2011

Δομή Παρουσίασης Το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού Το Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο Πορεία εργασιών και αναμενόμενα αποτελέσματα Διαλειτουργικότητα και Ανοικτά Πρότυπα Ανοικτά Δεδομένα και πιθανοί περιορισμοί διαθεσιμότητας Αναμενόμενη διαθεσιμότητα δεδομένων Ανάγκες σε γεωχωρικά δεδομένα τρίτων 2

Το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού Υπεύθυνος φορέας για τη διατήρηση και την ψηφιοποίηση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς Ανοικτή πρόσβαση σε αυτό με προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων Διευκόλυνση πρόσβασης σε επιστημονικά επιλεγμένο/τεκμηριωμένο ψηφιακό πολιτιστικό περιεχόμενο Διαλειτουργικότητα με υπάρχοντα και μελλοντικά συστήματα πολιτιστικού περιεχομένου 3

Το έργο με μια ματιά Τι είναι: Η πρώτη οργανωμένη, ενιαία, συστηματική και διαρκώς ενημερωμένη τεκμηρίωση: δημόσιας ακίνητης περιουσίας του ΥΠΠΟΤ (γεωτεμάχια και επικείμενες κατασκευές) περιοχών προστασίας πολιτιστικού περιβάλλοντος ( αρχαιολογικών χώρων, ιστορικών τόπων, ζωνών προστασίας Α και Β, περιφερειακών ζωνών κλπ) ακινήτων μνημείων όλων των ιστορικών περιόδων με την ευθύνη του ΥΠΠΟΤ και την εγγύηση του Δημοσίου Συνολική διάρκεια: 27 μήνες (Φεβρουάριος 2011 Μάρτιος 2013) Προϋπολογισμός: 7.23 εκ. ευρώ Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ψηφιακή Σύγκλιση» Τρία υποέργα: Υποέργο 1: εισαγωγή δεδομένων (εκτέλεση με ιδία μέσα, 20 υπάλληλοι) Υποέργο 2: ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα (εξωτερικός ανάδοχος) Υποέργο 3: ψηφιοποιήσεις, χωρικοί εντοπισμοί, τοπογραφικές εργασίες (εξωτερικός ανάδοχος) 4

Εμπλεκόμενοι φορείς Πάνω από 100 υπηρεσίες του ΥΠΠΟΤ (Κεντρικές, Ειδικές, Περιφερειακές, Εποπτευόμενοι οργανισμοί, Ξένες Αρχαιολογικές Σχολές)

Συστατικά μέρη 6

Κατηγορίες και πηγές δεδομένων ΔΑΑΠ / ΤΑΠ / ΔΤΦΚ Γεωχωρικά Δεδομένα σε έντυπη/αναλογική μορφή (Χάρτες, Τοπογραφικές Αποτυπώσεις, Διαγράμματα, Συντεταγμένες) ΔΙΠΚΑ/ΔΒΜΑ/ΔΕΑΜ/Εφορείες Πολιτιστικά, Ιστορικά και Αρχαιολογικά Δεδομένα ΔΑΑΠ / ΤΑΠ / ΔΤΦΚ/ΔΙΠΚΑ/ΔΒΜΑ Νομικά και Διοικητικά Έγγραφα ΥΠΠΟΤ και εποπτευόμενοι φορείς Λοιπό υφιστάμενο ψηφιακό και έντυπο περιεχόμενο Δημόσιος Τομέας Χαρτογραφικό υπόβαθρο 7

8

Εργασίες Σε εξέλιξη Καταλογογράφηση υλικού, προκαταρκτική εισαγωγή δεδομένων Μετάπτωση από Διαρκή Κατάλογο Κηρυγμένων Μνημείων/Χώρων και παλαιότερες καταγραφές Προγραμματισμένες Ψηφιοποίηση έντυπου αρχειακού υλικού (έγγραφα, σχέδια/διαγράμματα) Γεωαναφορά, διανυσματοποίηση, τοπολογία (σχέδια / διαγράμματα) Χωρικοί εντοπισμοί Χώρων, Μνημείων, Γεωτεμαχίων και Τοπογραφικές εργασίες Εισαγωγή περιγραφικών δεδομένων (ιδιοκτησιακά, αρχαιολογικά, ιστορικά, διοικητικά) Ποιοτικός έλεγχος και συσχέτιση γεωχωρικών και περιγραφικών δεδομένων Αναοριοθετήσεις και νομοπαρασκευαστικές μελέτες

Ποσοτικά στοιχεία έως σήμερα (Δεκέμβριος 2011) Περιοχές Προστασίας (Αρχαιολογικοί χώροι, ιστορικοί τόποι, ζώνες προστασίας κλπ) 4.000 εγγραφές 1.000 σημεία και πολύγωνα Ακίνητα Μνημεία 15.500 εγγραφές 400 σημεία Ακίνητη Περιουσία 2.900 εγγραφές 450 εγγραφές με χωρικό εντοπισμό (600 πολύγωνα) 4.400 ακίνητα (3.200 γεωτεμάχια, 1.200 κτίρια)

Ποσοτικά στοιχεία έως σήμερα (Δεκέμβριος 2011) 30 πηγές ψηφιακών πόρων 10 έργα αναφοράς 45 διαδικτυακοί τόποι αρχαιολογικών θέσεων 10 διατριβές

Ενδιάμεσο Διαχειριστικό Σύστημα Βάσεις Δεδομένων και Εφαρμογές Διαχείρισης - για τις Περιοχές Προστασίας Πολιτιστικού Περιβάλλοντος - για τα Ακίνητα Μνημεία - για την Ακίνητη Περιουσία που διαχειρίζεται το ΥΠΠΟΤ - για την Ακίνητη Περιουσία που τελεί υπό καθεστώς ελέγχου λόγω αρχαιολογικού ενδιαφέροντος Kαταγραφή σε δύο επίπεδα: περιγραφικό επίπεδο: γεωχωρικό επίπεδο: δεδομένα αρχαιολογικού, ιστορικού, ιδιοκτησιακού και διοικητικού χαρακτήρα προσπάθεια εντοπισμού και απεικόνισης των οντοτήτων σε χαρτογραφικά υπόβαθρα Google Maps καθώς και σε ορθοεικόνες Κτηματολόγιο Α.Ε. Ανάπτυξη με ΕΛ/ΛΑΚ (PHP, MySQL, Openlayers)

Ενδιάμεσο Διαχειριστικό Σύστημα

Ενδιάμεσο Διαχειριστικό Σύστημα

Ενδιάμεσο Διαχειριστικό Σύστημα

Ενδιάμεσο Διαχειριστικό Σύστημα

Κυριότερα προβλήματα Τυπολογία στην ονοματοδοσία χώρων και μνημείων (σημασιολογική διαλειτουργικότητα) Αρχαία, ιστορικά και παλαιότερα τοπωνύμια σε σχέση με τη σύγχρονη θέση Ταυτοποίηση εγγραφών από διαφορετικές υπηρεσίες με διαφορετικές αρμοδιότητες και διαδικασίες καταγραφής Παλαιές κηρύξεις και οριοθετήσεις χωρίς συντεταγμένες, μόνον λεκτικές περιγραφές (δεκαετίες 60/ 70) Γεωμετρικά σφάλματα (χονδροειδή, συστηματικά) στις συντεταγμένες οριοθετήσεων, σφάλματα δακτυλογράφησης / πληκτρολόγησης

Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Κύρια Χαρακτηριστικά Δυνατότητες GIS (Server, Web, Desktop) Διαδικτυακή Πύλη διαθέσιμη σε ελληνικά και αγγλικά Σημασιολογική Διαχείριση Υλοποίηση επιχειρησιακών αρχών των εμπλεκομένων φορέων Τεχνολογικές αρχές σχεδιασμού Διαλειτουργικότητα (e-gif) Ευχρηστία Παροχή Ηλεκτρονικών Υπηρεσιών Web 2.0 και καθαρή HTML, CSS, Javascript και πολυκαναλική διάθεση Κανόνες ποιοτικού ελέγχου δεδομένων Πολιτική ασφάλειας πρόσβασης / διάθεσης Διαδικτυακές υπηρεσίες OGC και προγραμματιστική διεπαφή (API) Δυνατότητα μελλοντικής μεταφοράς σε περιβάλλον cloud computing Διεθνής ανοικτός διαγωνισμός εντός αρχές Δεκεμβρίου 2011

Συνέργεια / διαλειτουργικότητα με συστήματα του δημόσιου τομέα Εθνικό Αρχείο Μνημείων Έργα πληροφορικής ΥΠΠΟΤ (π.χ. απλοποίηση διαδικασιών Γενικών Διευθύνσεων) Εθνικό Κτηματολόγιο, ΥΠΕΚΑ Μητρώο Δημόσιας Περιουσίας, Γενική Διεύθυνση Δημόσιας Περιουσίας, Υπουργείο Οικονομικών (Ψηφιακές Υπηρεσίες Δημόσιας Περιουσίας και Εθνικών Κληροδοτημάτων, ΨΥΔΗ.ΠΕ.Ε.Κ) ΕΡΜΗΣ: Εθνική Πύλη Δημόσιας Διοίκησης για την πληροφόρηση πολιτών και επιχειρήσεων και την ασφαλή διεκπεραίωση ηλεκτρονικών συναλλαγών (www.ermis.gov.gr) 19

Σχεδιασμός για διαλειτουργικότητα Ελληνικό Πλαίσιο Παροχής Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης & Πρότυπα Διαλειτουργικότητας (e-gif) - Ακρογωνιαίος λίθος της Ψηφιακής Στρατηγικής 2006-2013 - Πρότυπα για διαδικασίες, νομοθεσία, τεχνικά θέματα, πληροφορίες για το σχεδιασμό των συστημάτων και σημασιολογική ορολογία - Αντιμετωπίζει/ προλαμβάνει/ελαχιστοποιεί προβλήματα που οφείλονται σε μη συμβατά συστήματα - Παρέχει υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης για δημόσιους οργανισμούς, επιχειρήσεις και πολίτες - Άμεσα συνδεδεμένο με τους στόχους και την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής πολιτικής 2010 -Ευρωπαϊκή Κοινωνία της Πληροφορίας 2010 - Συμβάλλει στην επίτευξη της διαλειτουργικότητας των συστημάτων πληροφοριών, διαδικασίες και δεδομένα Ελληνική εφαρμογή: http://www.e-gif.gov.gr 20

Τα σημαντικότερα τεχνικά πρότυπα του e-gif UML: Unified Modeling Language XML, XSLT: Extensible Markup Language + Extensible Stylesheet Language Transformations Dublin Core Metadata Element Set v1.1 Web Ontology Language (OWL) W3C Web Content Accessibility Guidelines ODF, PDF: Open Document Format, Portable Document Format SOAP, WSDL, UDDI: Simple Object Access Protocol, Web Services Description Language, Universal Description, Discovery and Integration IPv4 + IPv6 WS-Security, HTTPS, SSL for Web Services Security GML: Geography Markup Language 21

Περισσότερα πρότυπα! European INSPIRE directive, Ν 3882/10 Open Geospatial Consortium (OGC) W3C συστάσεις και πρακτικές CIDOC CRM και πρότυπα ISO Εθνικά Πρότυπα Τοπογραφικά και χαρτογραφικά πρότυπα (σύμβολα, απαιτούμενη ακρίβεια κλπ.) Μεταγραφή ελληνικών τοπωνυμίων σε λατινικό αλφάβητο 22

Υλοποίηση πλαισίου e-gif Έχουν υιοθετηθεί αρχικά τα τεχνολογικά πρότυπα όπως αυτά καθορίζονται από το e-gif Σε εξέλιξη βρίσκεται η καταγραφή όρων, εννοιών, ονομασιών προς επίτευξη σημασιολογικής διαλειτουργικότητας Αναμένεται η θεσμική και οργανωσιακή διαλειτουργικότητα

Ανοικτά Δεδομένα Αύξηση της προσβασιμότητας Επιμήκυνση κύκλου ζωής δεδομένων Παροχή υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας στον πολίτη Εξασφάλιση της διαφάνειας Εναρμόνιση με την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία

Σχεδιασμός για Ανοικτά Δεδομένα Οδηγία INSPIRE (νόμος 3882/2010), γεωχωρικά δεδομένα διαθέσιμα σε όλους σε ανοικτά πρότυπα Μελλοντική διαθεσιμότητα μέσω: - Geoportal του ΥΠΠΟΤ και Διαδικτυακή Πύλη Έργου - www.geodata.gov.gr - Ευρωπαϊκό geoportal INSPIRE Πιθανοί περιορισμοί: - προσωπικά δεδομένα - αρχαιολογική ιδιαιτερότητα και απόρρητο (πχ ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι) 25

Πιθανοί περιορισμοί διαθεσιμότητας Ιδιοκτησιακό καθεστώς ιδιωτικών μνημείων προσωπικά δεδομένα Πνευματικά δικαιώματα: φωτογραφίες/πολυμεσικό υλικό, μελέτες από ιδιωτικά γραφεία Οι ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι έχουν απόρρητο χαρακτήρα και μη δημοσιοποιήσιμη γεωμετρία Ασφάλεια και φύλαξη μη οργανωμένων χώρων, προστασία από λαθρανασκαφές (χερσαίες ή ενάλιες). Σύνηθες παράδειγμα: η άμεση ανακοίνωση ακριβούς θέσεως ενός νεκροταφείου (αρχαιοκάπηλοι κτερίσματα). Η Interpol δεν δημοσιεύει άμεσα τα εντυπωσιακά (κινητά) μνημεία που κυκλοφορούν παράνομα (αρχαιοκαπηλικά), διότι μπορεί να μην εμφανιστούν ποτέ στην αγορά και να μην τα πιάσει ποτέ, ούτε αυτά ούτε τους αρχαιοκάπηλους... Έλλειψη ενιαίου εθνικού συστήματος τήρησης στοιχείων και τεκμηρίωσης ανασκαφικών δεδομένων, ώστε ο ανασκαφέας να πιστώνεται άμεσα το αποτέλεσμα της εργασίας του. (παραδείγματα Βρετανία, Γερμανία). Η απλή καταγραφή στην Ελλάδα είναι οργανικό μέρος της διαδικασίας μελέτης και δημοσίευσης, και τίθενται θέματα πνευματικών δικαιωμάτων.

Πνευματικά δικαιώματα επί αρχαιολογικών δεδομένων Βάσει του Ν 3028, οι ανασκαφείς έχουν απόλυτο πνευματικό δικαίωμα επί των ευρημάτων (κινητών και ακινήτων) των ανασκαφών τους για μία πενταετία, η οποία μπορεί να ανανεωθεί εφόσον προβούν σε κάποια έστω και προκαταρκτική δημοσίευση πεπραγμένων πεδίου. Τα πνευματικά δικαιώματα περιλαμβάνουν οιαδήποτε περιγραφή ή απεικόνισή τους. Αυτό συμβαίνει διότι η κάθε συγκεκριμένη ανασκαφή -ακόμη και η πιο βιαστική σωστική- σημαίνει την συγκεκριμένη εφαρμογή κάποιων γενικών επιστημολογικών αρχών από συγκεκριμένους επιστήμονες και με συγκεκριμένα ερωτήματα (απλά ή σύνθετα). Όπως η λαθρανασκαφή αποσπά το μνημείο από το αρχαιολογικό του πλαίσιο (context) και δυσχεραίνει την μελέτη του, έτσι και η παραβίαση αυτού του δικαιώματος αποσπά τα μνημεία από το πληροφοριακό/επιστημονικό τους πλαίσιο και επιτρέπει την περαιτέρω έρευνα με σαθρά όμως υπόβαθρα.

Πνευματικά δικαιώματα επί αρχαιολογικών δεδομένων Τα πνευματικά δικαιώματα ισχύουν και για τις Ξένες Αρχαιολογικές Σχολές (17 συνολικά). Μολονότι τα αρχαία καθεαυτά είναι ιδιοκτησία του κράτους βάσει νόμου, τα ανεσκαμμένα από τις ξένες σχολές φυλάσσονται από το κράτος (σε αποθήκες μουσείων) αλλά το κράτος δεν μπορεί ούτε το ίδιο να έχει πρόσβαση στην πληροφορία που προκύπτει από αυτά χωρίς τη συγκατάθεση των ξένων ανασκαφέων (πάντοτε εντός πενταετίας κλπ).

Αναμενόμενη διαθεσιμότητα δεδομένων Προκαταρκτικά Δεδομένα (περίοδος αυτεπιστασίας Α'): α' τρίμηνο 2012 στάδιο καταλογογράφησης υλικού, στοιχειώδεις ποιοτικοί έλεγχοι (χονδροειδή σφάλματα) υπηρεσία θέασης WMS, υπηρεσία μεταφόρτωσης WFS, GML (επιλεκτικά) Περιοχές Προστασίας (σημεία/πολύγωνα) Ακίνητα Μνημεία (σημεία) Ακίνητη Περιουσία (σημεία/πολύγωνα) Τελικά Δεδομένα (περίοδος αυτεπιστασίας Β'): τέλος 2012 - αρχές 2013 πλήρεις ποιοτικοί έλεγχοι και μεταδεδομένα διασταύρωση αρχείων (εντός και εκτός ΥΠΠΟΤ) πλήρης γεωμετρική τεκμηρίωση με γνωστή γεωμετρική ακρίβεια αναοριοθετήσεις ευθύνη/εγγύηση ΥΠΠΟΤ Ηλεκτρονικές Υπηρεσίες για Περιοχές Προστασίας, Ακίνητα Μνημεία και Ακίνητη Περιουσία

Κύριες ανάγκες σε γεωχωρικά δεδομένα Οδικό Δίκτυο της Ελλάδας (παροχή λειτουργικότητας μέσω διαδικτυακής πύλης) Όρια οικισμών κάτω των 2000 κατοίκων (αστικά/εξωαστικά ακίνητα, γεωμετρικές ακρίβειες) Όρια εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων και πολεοδομικών μελετών Αιγιαλός και Παραλία (αποτελούν όρια παράλιων και εναλίων αρχαιολογικών χώρων) Τοπογραφικά διαγράμματα ΓΥΣ 1:5000 (παλαιές οριοθετήσεις επί των διαγραμμάτων αυτών) Σύγχρονες Ορθοεικόνες Ψηφιακό Μοντέλο Εδάφους

Δευτερεύουσες ανάγκες σε γεωχωρικά δεδομένα Διοικητικά Όρια Όρια περιοχών προστασίας φυσικού περιβάλλοντος και Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες Ζώνες Αντικειμενικών αξιών: ΓΓΠΣ, ΨΥ-ΔΗ.ΠΕ.Ε.Κ (απαλλοτριώσεις, αγορές) ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ (περιορισμοί στη δόμηση) Δάση, δασικές εκτάσεις Παραδοσιακοί οικισμοί και κτίρια: «ΕΣΤΙΑ», ΥΠΕΚΑ Υδρογραφικό δίκτυο

Ευχαριστώ για την προσοχή σας http://archaeocadastre.culture.gr daakp@culture.gr 32