ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων 6.3.3. Πρακτικά ΘΕΡΙΝΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ «HYDROFLIES: Ορθολογική Διαχείριση Βιοτικών και Αβιοτικών Παραμέτρων σε Υδροπονική Καλλιέργεια Τομάτας και Μαρουλιού» 31 Μαίου 2014 Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων Το έργο εντάχθηκε βάση της Κ3_01_03 στις 15-10-2012 στο πρόγραμμα Διασυνοριακής Συνεργασίας Ελλάδα- Κύπρος 2007-2013, με συγχρηματοδότηση κατά 80% από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από Εθνικούς Πόρους της Ελλάδας και της Κύπρου. Σκοπός του έργου είναι η ανάπτυξη συστημάτων υδροπονίας σε θερμοκήπια για δύο σημαντικά λαχανικά, την τομάτα και το μαρούλι, η ανάπτυξη συστήματος μαζικής εκτροφής δύο σημαντικών ωφελίμων εντόμων, καθώς και η εκπαίδευση των γεωργών στη χρήση του.
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ ΥΠΟΤΡΟΠΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ ΧΑΝΙΩΝ Πρόσκληση Το Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού «ΔΗΜΗΤΡΑ» προσκαλεί ενδιαφερόμενους παραγωγούς ή εργαζόμενους στον αγροτικό τομέα, σε Θερινά Σχολεία με θέμα «Υδροπονική Καλλιέργεια Κηπευτικών» τα οποία θα πραγματοποιηθούν στα πλαίσια του έργου «HYDROFLIES: Ορθολογική Διαχείριση Βιοτικών και Αβιοτικών Παραμέτρων σε Υδροπονική Καλλιέργεια Τομάτας και Μαρουλιού» Στα Θερινά Σχολεία θα πραγματοποιηθούν: Α) Θεωρητική εκπαίδευση, το Σάββατο 31 Μαΐου 2014 και ώρα 09:30 στην Αίθουσα «Νίκος Ψυλλάκης» στο κτίριο του Ινστιτούτου Ελιάς και Υποτροπικών φυτών Χανίων, Λεωφόρος Καραμανλή 167, Αγροκήπιο. Β) Πρακτική εκπαίδευση στις θερμοκηπιακές εγκαταστάσεις του Ινστιτούτου (καλλιέργεια μαρουλιού) και του Μεσογειακού Αγρονομικού Ινστιτούτου Χανίων (καλλιέργεια τομάτας), 2 φορές, σε ημερομηνίες και ώρες που εξυπηρετούν τους συμμετέχοντες. Ο Επιστημονικός Υπεύθυνος του Έργου Ο Επιστημονικός Υπεύθυνος για το Ινστιτούτο Δρ. Ν. Τζωρτζάκης Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου Δρ. Γ. Ψαρράς 1
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΕΡΙΝΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ «HYDROFLIES: Ορθολογική Διαχείριση Βιοτικών και Αβιοτικών Παραμέτρων σε Υδροπονική Καλλιέργεια Τομάτας και Μαρουλιού» Σάββατο 31 Μαίου 2014 Θερινά σχολεία: 31/5/2014 έως 13/6/2014 Α. Θεωρητική Εκπαίδευση - 31/5/2014 (Συνολική διάρκεια ομιλιών περίπου 3 ώρες 9:30 πμ -12:30 μμ) 1 Εισαγωγή στην Υδροπονία Δρ. Ν. Τζωρτζάκης ΤΕΠΑΚ 2 Εφαρμογή υδροπονικής καλλιέργειας σε τομάτα σε υπόστρωμα κ. Α. Σταματάκης ΜΑΙΧ 3 Εφαρμογή συστήματος NFT και επιπλέουσας υδροπονίας σε μαρούλι Δρ. Κ. Τζεράκης ΕΛΓΟ - ΔΗΜΗΤΡΑ 4 Έλεγχος θρεπτικής συνταγής/αυτοματισμοί κ. Ν. Μπορέτος ΜΑΙΧ 5 Υδροπονία και ποιοτικά προϊόντα/εκλεκτικά ηλεκτρόδια Δρ. Ν. Χανιωτάκης 6 Αντιμετώπιση εχθρών κηπευτικών υπό κάλυψη με φυσικούς εχθρούς (παρασιτοειδή) 7 Αντιμετώπιση εχθρών κηπευτικών υπό κάλυψη με φυσικούς εχθρούς (αρπακτικά) Η κάθε οιλία θα διαρκέσει περίπου 20 λεπτά Πανεπιστήμιο Κρήτης Δρ. Ν. Γαραντωνάκης ΕΛΓΟ - ΔΗΜΗΤΡΑ Δρ. Κ. Μαρτίνου ΤΕΠΑΚ Β. Πρακτική Εκπαίδευση σε πιλοτικά θερμοκήπια προγράμματος HYDROFLIES 1 Σε θερμοκήπιο υδροπονίας καλλιέργειας μαρουλιού (ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ Ινστιτούτο Ελιάς & Υποτροπικών Φυτών). 2 Σε θερμοκήπιο υδροπονίας καλλιέργειας τομάτας (Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων) Ημερομηνίες: Α) 31-5-2014 Β) 6-6-2014 Γ) 13-6-2014 2
Συμπεράσματα Θερινών Σχολείων Υδροπονίας Το ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ (Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων), διοργάνωσε με επιτυχία τα Θερινά Σχολεία Υδροπονίας με θέμα Η Υδροπονική Καλλιέργεια Κηπευτικών, στην Κρήτη στα πλαίσια του Έργου «HYDROFLIES: Ορθολογική Διαχείριση Βιοτικών και Αβιοτικών Παραμέτρων σε Υδροπονική Καλλιέργεια Τομάτας και Μαρουλιού» στις εγκαταστάσεις του ΕΛΓΟ, στα Χανιά κατά την περίοδο 31/5-13/6 Ιουνίου 2014. Κατά την διαδικασία προετοιμασίας των Θερινών Σχολείων, στάλθηκε Δελτίο τύπου σε τοπική εφημερίδα για την ενημέρωση όλων των ενδιαφερόμενων. Πριν την έναρξη των Θερινών Σχολείων, οι συμμετέχοντες εγγράφηκαν (Παράρτημα 1.2) και έλαβαν όλο το απαραίτητο υλικό σχετικά με τα Θερινά Σχολεία δηλαδή το εκπαιδευτικό υλικό, το Σημειωματάριο Υδροπονίας, το Εγχειρίδιο Ζωικών και Φυσικών Εχθρών και το φυλλάδιο το Έργου) (Παράρτημα 1.4) και με την ολοκλήρωση των Θερινών Σχολείων έλαβαν Πιστοποιητικό Συμμετοχής (Παράρτημα 1.3). Συνολικά συμμετείχαν 36 ενδιαφερόμενοι και συγκεκριμένα αγρότες, γεωπόνοι, δημοσιοι και ιδιωτικοί υπάλληλοι κτλ (Παράρτημα 1.2). Την εκπαίδευση συντόνισε ο επιστημονικός υπεύθυνος του έργου Δρ. Νικόλαος Τζωρτζάκης, Λέκτορας του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου και ο επιστημονικός υπεύθυνος του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ Δρ. Γεώργιος Ψαρράς, ενώ συμμετείχαν εκπρόσωποι των εταίρων του έργου και συγκεκριμένα του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου, του Πανεπιστημίου Κρήτης, του Ινστιτούτου Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων και του Μεσογειακού Αγρονομικού Ινστιτούτου Χανίων, αλλά και εξειδικευμένοι εκπαιδευτές από το ΤΕΠΑΚ (Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Περιβάλλοντος) και το ΜΑΙΧ (Τμήμα Αυτοματισμών) (Παράρτημα 1.5). Πραγματοποιήθηκαν 7 ομιλίες (Παράρτημα 1.1) απο όλους τους εταίρους που συμμετέχουν στο έργο Hydroflies. Έγινε πρακτική επίδειξη της χρήσης επιλεκτικού ηλεκτροδίου νιτρικών από το Πανεπιστήμιο Κρήτης αλλά και προσομοίωση λειτουργίας και εντολών της κεφαλής υδρολίπανσης κατά την διαδικασία παρασκευής θρεπτικού διαλύματος και υδρολίπανσης μιας καλλιέργειας, ενώ παρουσιάστηκαν 2 ομιλίες σχετικά με την δράση των αρπακτικών με έμφαση στο Macrolophus caliginosus και του ωφελιμου παρασιτοειδούς Aphidius colemani κατά των κυριότερων ζωικών εχθρών των κηπευτικών. Στο τέλος των ομιλιών πραγματοποιήθηκε συζήτηση, όπου δόθηκε έμφαση στη δημιουργία ομάδας παραγωγών προιόντων υδροπονικής καλλιέργειας και συχνή επικοινωνία με την ομάδα του Hydroflies για την παροχή τεχνογνωσίας. Ο Δρ. Νικος Τζωρτζάκης βεβαίωσε τους συμμετέχοντες ότι ο ρόλος όλων των εταίρων που συμμετέχουν στο έργο καθώς και ο σκοπός του έργου είναι η επιστημονική υποστήριξη τους αλλά και η συνεχή καθοδήγηση τους και μετά τη λήξη του προγράμματος. Αντίστοιχες διαβεβαιώσεις δόθηκαν και από τους επιστημονικούς υπευθύνους του ΕΛΓΟ και του ΜΑΙΧ, για θέματα της αρμοδιότητάς τους. Ο Δρ. Τζεράκης απάντησε σε ερωτήσεις σχετικά με το κόστος κατασκευής ενός υδροπονικού συστήματος, και τόνισε ότι σε μικρές μονάδες παραγωγής δεν είναι απαραίτητη εξ αρχής η δαπάνη για αγορά συστήματος ρύθμισης του θρεπτικού διαλύματος (κεφαλή υδροπονίας) καθώς η ρύθμιση μπορεί να γίνει με ένα απλό όργανο μέτρησης της ηλεκτρικής αγωγιμότητας και του ph από τον ίδιο τον καλλιεργητή και με προσθήκη των κατάλληλων ποσοτήτων πυκνών διαλυμάτων και οξέος ανάλογα με τις ενδείξεις του οργάνου. Επίσης, συνέστησε στους υποψήφιους καλλιεργητές, να ξεκινήσουν την υδροπονία αρχικά με μια μικρή μονάδα και αφού αποκτήσουν την απαραίτητη εμπειρία να επεκταθούν σε μεγαλύτερες μονάδες. 3
Μεταξύ άλλων, τονίστηκε η σημασία της διάδοσης των Υδροπονικών καλλιεργειών στην Κρήτη, η σημασία της εκπαίδευσης και επιμόρφωσης των παραγωγών σε θέματα προηγμένης καλλιέργειας φυτών, την συμβολή του ΙΕΥΦΧ και του ΜΑΙΧ σε επιστημονική και τεχνική βάση, αλλά και την ανάγκη συνεργασίας μεταξύ ακαδημαϊκών ιδρυμάτων με τους καλλιεργητές. Η εκπαίδευση συνεχίστηκε στο θερμοκήπιο, με επίδειξη των διαφόρων υδροπονικών συστημάτων που αναπτύσσονται ώστε να μπορούν οι παραγωγοί να εκπαιδευτούν σε νέα συστήματα και συστήματα που εξυπηρετούν τις υπάρχουσες θερμοκηπιακές τους δομές και καλλιέργειες. Ακολούθησαν 2 επιπλέον πρακτικές εκπαιδεύσεις των παραγωγών στο θερμοκήπιο, όπου με την επιτυχή ολοκλήρωση αυτών, έλαβαν πιστοποιητικό παρακολούθησης. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 1.1. Λίστα Ομιλιτών στα Θερινά Σχολεία 4
1.2. Λίστα συμμετεχόντων στα Θερινά Σχολεία (θεωρητική εκπαίδευση) 5
1.2. Λίστα συμμετεχόντων στα Θερινά Σχολεία (πρακτική εκπαίδευση) 6
7
1.3. Πιστοποιητικό Συμμετοχής 1.4. Υλικό Θερινών Σχολείων 8
1.5. Φωτογραφίες από τα Θερινά Σχολεία (Θεωρητική και Πρακτική εκπαίδευση) (31/5-13/6/2014) Θεωρητική εκπαίδευση 9
10
11
12
1 η Πρακτική εκπαίδευση 13
2 η Πρακτική εκπαίδευση 14
15
16