Περιεχόµενα World Wide Web: Ο παγκόσµιος ιστός Πληροφοριών Εισαγωγή Ιστορική Αναδροµή Το ιαδίκτυο και το WWW Υπερκείµενο Εντοπισµός πληροφοριών στο WWW Search Engines Portals Unicode Java Plug-Ins 1 2 Εισαγωγή Ορυθµός συσσώρευσης µεγάλης ποσότητας πληροφοριών στο διαδίκτυο, δηµιούργησε την αναγκαιότητα οργάνωσης ενός συστήµατος, προκειµένου να είναι δυνατή ηεύκοληπρόσβασητωνενδιαφεροµένων στις αµέτρητες πηγές πληροφόρησης ηοργάνωσηκαιηδιαχείρισηενόςτεράστιουόγκουδεδοµένων. Έτσι γεννήθηκε το WWW, το οποίο προσφέρει ένα φιλικό και εύχρηστο περιβάλλον στον χρήστη προκειµένου να διαχειριστεί την επιθυµητή πληροφορία στο διαδίκτυο. Το WWW χρησιµοποιεί τα πλέον δηµοφιλή προγράµµατα πλοήγησης στο διαδίκτυο όπως το Netscape και το Explorer. Η ιστορία του WWW Το WWW ξεκίνησε το 1989 από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών, (CERN) στην Ελβετία. Βασικός του σκοπός ήταν να προσφέρει στους επιστήµονες ένα µέσο προκειµένου να ανταλλάσσουν στοιχεία επιστηµονικά δεδοµένα και µελέτες, µέσω του διαδικτύου. Η όλη προσπάθεια στηρίχτηκε στην υλοποίηση ενός µέσου που θα επιτρέπει την σύνδεση µεταξύ διαφορετικών εγγράφων. Το µέσοαυτόονοµάστηκε υπερκείµενο(hyper text) Το 1994 κατασκευάστηκε το πρόγραµµα Mosaic, το οποίο έδινε την δυνατότητα στους χρήστες να προσπελαύνουν τις πληροφορίες που ήταν διαθέσιµες στο WWWµε γραφικό τρόπο. Στα επόµεναχρόνιατοwww έγινε το απόλυτο µέσο αναζήτησης πληροφοριών για εκατοµµύρια χρήστες του διαδικτύου. 3 4
Το ιαδίκτυο και το WWW Υπερκείµενο Η πλατιά χρήση του WWW δηµιούργησε σύγχυση σε πολλούς χρήστες οι οποίοι ταύτισαν το WWW µε το Internet. Στην πραγµατικότητα όµως είναι δύο διαφορετικά πράγµατα. Το Ιnternet αποτελεί το φυσικό χώρο στον οποίο διασυνδέονται εκατοµµύρια Η/Υ από όλο τον κόσµο, Το WWW αποτελεί το εργαλείο µε το οποίο µπορούµε να οργανώσουµε και να διαχειριστούµε τον τεράστιο όγκο πληροφοριών που έχει συσσωρευτεί στο διαδίκτυο. Τα υπερκείµενα αποτελούν µια µέθοδο διασύνδεσης πληροφοριών χωρίς να υπόκεινται σε κάποια ιεραρχική δοµή, ή να υπόκεινται σε προκαθορισµένα µενού επιλογών. Η διασύνδεση πληροφοριών πραγµατοποιείται µέσω των υπερσυνδέσµων (hyperlinks). Τα hyperlinks συνδέουν λέξεις κλειδιά του κειµένου µε άλλες πηγές, Τα υπερµέσα (hypermedia) αποτελούν υπερκείµενα που περιέχουν συνδέσµους, οι οποίοι µπορεί να είναι κείµενα, αρχεία ήχου, εικόνες κλπ. 5 6 Πως κατασκευάζουµε ένα υπερκείµενο; Browsers: Internet Explorer Για την περιγραφή ενός υπερκειµένου χρησιµοποιούµε µια ειδική γλώσσα την Hyper Text Markup Language (HTML). Η γλώσσα αυτή επιτρέπει στον συγγραφέα να διαµορφώσει ένα κείµενοτοοποίοθαπαρέχεισυνδέσµους µε άλλα έγγραφα και διάφορα αρχεία Τα υπερκείµενα που βρίσκονται στο WWW ονοµάζονται ιστοσελίδες (web pages). Το σύνολο των ιστοσελίδων αποτελούν το site (δικτυακός τόπος). Τα προγράµµατα τα οποία απεικονίζουν τις ιστοσελίδες, επιτρέποντας µας την ξενάγηση µας στο διαδίκτυο ονοµάζονται πλοηγοί (Browsers), Π.χ Netscape & Internet Explorer 7 8
Browsers: Netscape Comunicator Πως µεταδίδονται οι πληροφορίες ενός υπερκειµένου στο διαδίκτυο; Η µετάδοση γίνεται σε πακέτα: Τα δεδοµένα τεµαχίζονται σε µικρότερα τµήµατα (πακέτα). Κάθε πακέτο ακολουθεί διαφορετικές διαδροµές προκειµένου να φτάσει στον προορισµό του. Τα πακέτα αφού φτάσουν στον προορισµό τους επανενώνονται. Η υπηρεσία WWW ακολουθεί την αρχιτεκτονική πελάτη - εξυπηρετητή (Client: Browser - Server: Ένας Η/Υ µε ειδικό λογισµικό που επιτρέπει την ανάκτηση πληροφοριών από clients ). Η µεταφορά των πληροφοριών από τον Server γίνεται µε βάση ένα ειδικό πρωτόκολλο επικοινωνίας: Hyper Text Transport Protocol (HTTP). 9 10 Εντοπισµός πληροφοριών στο WWW Το site του µαθήµατος Για τον εντοπισµό των ιστοσελίδων χρησιµοποιείται το Uniform Resource Locator (URL). Το URL περιγράφει το πώς θα εντοπισθεί και θα ανακληθεί η ζητούµενη πληροφορία στο διαδίκτυο. Με βάση το ανωτέρω σύστηµα κάθε πηγή πληροφορίας έχει ένα µοναδικό URL το οποίο αποτελείται από τρία µέρη: Πρωτόκολλο_επικοινωνίας ://διεύθυνση_η/υ εξυπηρετητή/[κατάλογος/αρχείο] Π.χ http://www2.cs.ucy.ac.cy/~nicolast/courses/cs003/schedule.htm 11 12
Πως αναζητούµε την πληροφορία στο WWW, αν δεν γνωρίζουµε τοurl της; Πολλές φορές ο χρήστης που αναζητά πληροφορίες στο διαδίκτυο, αισθάνεται ότι βρίσκεται σε ένα λαβύρινθο αδυνατώντας να φιλτράρει αυτό που πραγµατικά τον ενδιαφέρει. Οι πληροφορίες που διακινούνται στο διαδίκτυο υπό µορφή εγγράφων, χαρακτηρίζονται: από την άναρχη δόµηση τους από την έλλειψη ευρετηρίων αναζήτησης και από τις συνεχείς µετατοπίσεις των σελίδων σε διαφορετικές διευθύνσεις κλπ. Όλα τα παραπάνω καθιστούν την αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο µια αρκετά δύσκολη υπόθεση. Ηλύση του προβλήµατος (;) Προκειµένου ο χρήστης να διευκολυνθεί στην αναζήτηση των πληροφοριών που τον ενδιαφέρουν, δηµιουργήθηκαν οι κατάλογοι πληροφοριών και οι µηχανές αναζήτησης.(search Engines). Οι κατάλογοι πληροφοριών οργανώνουν την διάσπαρτη πληροφορία µε βάση προεπιλεγµένες θεµατικές κατηγορίες. Π.χ www.yahoo.com Οι µηχανές αναζήτησης δηµιουργούν το δικό τους ευρετήριο µέσα από το οποίο ψάχνουν την πληροφορία που εµείς τους έχουµε ζητήσει. Π.χ www.altavista com Η αναζήτηση γίνεται µε βάσητηχρήσηλέξεωνκλειδιώνκαιµε την βοήθεια λογικών τελεστών (AND-OR), αλλά και πρόσθετων κριτηρίων (χρονικά, γλωσσικά κλπ) Όµως Οι µηχανές αναζήτησης δεν ψάχνουν σε όλες τις ιστοσελίδες αλλά µόνο σε εκείνες που υπάρχουν στο ευρετήριο τους. Τις περισσότερες φορές δεν υπάρχει αξιολόγηση της πληροφορίας Όλες οι µηχανές αναζήτησης δεν είναι ίδιες. 13 14 Η µηχανή αναζήτησης Google Η µηχανή αναζήτησης alta vista 15 16
Yahoo Μεταµηχανές Αναζήτησης και Portals Την απάντηση σε αυτό το πρόβληµα την δίνουν οι µεταµηχανές αναζήτησης (meta-search-engines) οι οποίες συνδυάζουν τα αποτελέσµατα περισσοτέρων της µιας µηχανής αναζήτησης Π.χ metacrawel (www.go2net.com). Η συνεχώς αυξανόµενη ζήτηση των πληροφοριών στο WWW είχε σαν αποτέλεσµατηνεµφάνιση των portals τα οποία οργανώνουν την πληροφορία κατά θεµατικές ενότητες, προσφέροντας ταυτόχρονα και µηχανές αναζήτησης. Προσφέρουν ένα εξαιρετικά µεγάλο µπουκέτο πληροφοριών καλύπτοντας το σύνολο σχεδόν των αναγκών του ενδιαφεροµένου. Παρέχουν την δυνατότητα µετεξέλιξης τους σε προσωπικά portals,όπου ο ενδιαφερόµενος επιλέγει αυτός την πληροφορία που θα προβάλλεται στον διαδικτυακό τόπο. 17 18 Η µεταµηχανή αναζήτησης Metacrawler. Με ποιο τρόπο µπορούµε να αποµνηµονεύσουµε µια σελίδα που µας ενδιαφέρει; Πολλές φορές κατά την διάρκεια των αναζητήσεων µας, βρίσκουµε ενδιαφέρουσες τοποθεσίες τις οποίες πιθανά, θα θέλαµε τις επισκεφτούµε στο άµεσο µέλλον. Έτσι λοιπόν δηµιουργήθηκε η ανάγκη αποθήκευσης κάποιων διευθύνσεων προκειµένου να τις ανακαλούµε όποτε εµείς κρίνουµε. Κάθε Browser έχει την δυνατότητα να αποθηκεύει το URLπου θα του υποδεικνύει ο χρήστης Επίσης προσφέρουν την δυνατότητα εσωτερικής οργάνωσης των διευθύνσεων που αποθηκεύονται. 19 20
Τα bookmarks Παρακολουθούνται οι κινήσεις µας στο ιαδίκτυο; Ποια ιστοσελίδα επισκεφτήκαµε; Πότε την επισκεφτήκαµε; Αυτές και άλλες πληροφορίες είναι αποθηκευµένες στον σκληρό µας δίσκοαπότουςεξυπηρετητέςhttp. Οι πληροφορίες αυτές ονοµάζονται cookies και αποθηκεύονται µε την µορφή συµβολοσειρών σε ένα ειδικό αρχείο που χρησιµοποιεί ο browser. Η χρήση των cookies είχε σαν αφετηρία την εξυπηρέτηση των επισκεπτών στους διαδικτυακούς τόπους (διαµόρφωση εγγράφων, υπενθύµιση κωδικών προσπέλασης κλπ). Η κακόβουλη χρήση των cookies οδηγούν στην παραβίαση της ιδιωτικήςζωήςενόςχρήστητουδιαδικτύου, καθώς καταγράφουν µε πλήρη λεπτοµέρεια τις κινήσεις του. 21 22 Το πρότυπο Unicode Ως γνωστόν για την αναπαράσταση ενός χαρακτήρα στον Η/Υ χρησιµοποιείται ένα byte σύµφωνα µε τονκώδικαascii. Για την αναπαράσταση των γλωσσών εκτός της Αγγλικής, χρησιµοποιούνται διαφορετικές µορφές του κώδικα ASCII. Για την Ελληνική γλώσσα χρησιµοποιείται το πρότυπο ISO-8859-7. Λόγω των διαφορετικών προτύπων πολλές φορές παρουσιάζονται προβλήµατα και οι πλοηγοί δεν µπορούν να απεικονίσουν τις άλλες γλώσσες. Τα προβλήµατα αυτά συνέβαλλαν στην δηµιουργία ενός παγκόσµιου κώδικα, ο οποίοςθαενσωµατώνει όλα τα αλφάβητα του κόσµου. Έτσι δηµιουργήθηκε η κωδικοποίηση UNICODE η οποία χρησιµοποιεί 2 bytes ανά χαρακτήρα. Λίγα λόγια για την γλώσσα Java; Η γλώσσα java δηµιουργήθηκε από την εταιρία Sun. Η φιλοσοφία της στηρίζεται στην φράση γράφω µια φορά, εκτελώ οπουδήποτε Το βασικό της πλεονέκτηµα είναι, ότι ένα πρόγραµµα που γράφεται σε αυτήν την γλώσσα µπορείναεκτελεστείως έχει σε οποιοδήποτε λειτουργικό σύστηµα ήη/υ. Αυτό πραγµατοποιείται µε την βοήθεια κατάλληλου λογισµικού το οποίο ονοµάζεται σύστηµα χρόνου εκτέλεσης (run time system). Η Java επιτρέπει στους χρήστες του διαδικτύου να λαµβάνουν εκτός από έγγραφα και πλήθος διαφορετικών προγραµµάτων Π.χ παιχνίδιακλπ 23 24
Plug-Ins Το Plug-In Real Player 7 Είµαστε στο διαδίκτυο κάνοντας πλοήγηση. Σε µια από τις σελίδες βρίσκουµε τοαγαπηµένο µας τραγούδι το οποίο µπορούµε νατοακούσουµε από τα ηχεία του Η/Υ µας. Μπορούµε όµως; Γιαναακούσουµε το τραγούδι χρειαζόµαστε την βοήθεια ενός ειδικού λογισµικού τα λεγόµενα plug-ins. Στην ουσία αποτελούν µονάδες λογισµικούξένεςπροςτον πλοηγό, τις οποίες χρησιµοποιεί ο browser, προκειµένου να παρουσιάσει στον ενδιαφερόµενο Όταν λοιπόν ο πλοηγός βρίσκει µια πηγή πληροφοριών σε µορφή ακατανόητη για τον ίδιο τότε ζητάει από τον χρήστη να κατεβάσει το κατάλληλο plug-in. 25 26