«Το αδίκημα της παράλειψης υποβολής ή της υποβολής ανακριβούς δήλωσης περιουσιακής κατάστασης»

ΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Π.Μ.Σ. ΠΟΙΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ειδίκευση: Ποινικό Δίκαιο και Ποινική Δικονομία Ακαδημαϊκό έτος 2018-2019 ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Της Ελένης Μαμάη ΑΜ: 7340010918017 «Το αδίκημα της παράλειψης υποβολής ή της υποβολής ανακριβούς δήλωσης περιουσιακής κατάστασης» Επιβλέπων Επίκουρος Καθηγητής Ι. Ανδρουλάκης ΑΘΗΝΑ, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

Copyright Ελένη Μαμάη, 2019 Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. All rights reserved. Απαγορεύεται η αντιγραφή, αποθήκευση και διανομή της παρούσας εργασίας, εξ ολοκλήρου ή τμήματος αυτής, για εμπορικό σκοπό. Επιτρέπεται η ανατύπωση, αποθήκευση και διανομή για σκοπό μη κερδοσκοπικό, εκπαιδευτικής ή ερευνητικής φύσης, υπό την προϋπόθεση να αναφέρεται η πηγή προέλευσης και να διατηρείται το παρόν μήνυμα. Οι απόψεις και θέσεις που περιέχονται σε αυτήν την εργασία εκφράζουν την συγγραφέα και δεν πρέπει να ερμηνευθεί ότι αντιπροσωπεύουν τις επίσημες θέσεις του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. [2]

Περιεχόμενα I. Εισαγωγή... 5 II. Διαδικασία και πλαίσιο υποβολής δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης... 10 i. Η διαδικασία... 10 ii. Αρμόδια ελεγκτικά όργανα... 12 iii. Το περιεχόμενο της δήλωσης... 14 III. Υπόχρεα πρόσωπα... 16 i. Άμεσοι υπόχρεοι... 16 (1) Το άρθρο 1 παρ. 1 του ν. 3213/2003... 16 (2) Σύγκριση με την έννοια του υπαλλήλου κατά τον ΠΚ... 20 ii. Σύζυγοι, εν διαστάσει σύζυγοι, μέρη συμφώνου συμβίωσης... 23 IV. Το ποινικό αδίκημα του άρθ. 6 ν. 3213/2003... 23 i. Η μη υποβολή ΔΠΚ... 24 ii. Η περίπτωση της εκπρόθεσμης υποβολής ΔΠΚ... 27 iii. Η υποβολή ανακριβούς ΔΠΚ... 30 iv. Η υποβολή ελλιπούς ΔΠΚ... 35 v. Διακεκριμένα εγκλήματα... 36 vi. Εξ αμελείας τέλεση... 38 V. Ποινική ευθύνη συζύγου και μέρους συμφώνου συμβίωσης (άρθρο 6Α)... 40 VI. Ποινική ευθύνη τρίτου (άρθρο 6 5 και 6Α 4)... 42 VII. Το έννομο αγαθό... 44 [3]

VIII. Πόθεν έσχες και δικαιώματα του κατηγορουμένου στην ποινική διαδικασία... 51 IX. Συνέπειες παραβίασης των υποχρεώσεων δήλωσης «πόθεν έσχες» 55 i. Ποινικές κυρώσεις... 55 (1) Κύριες ποινές... 56 (2) Παρεπόμενες ποινές... 58 (3) Το βάρος απόδειξης στη δήμευση... 61 ii. Καταλογισμός υπέρ του Δημοσίου... 62 iii. Η ειδικότερη περίπτωση του ηλεκτρονικού παραβόλου... 64 X. Αντί επιλόγου... 65 XI. Συντομογραφίες... 69 XII. Βιβλιογραφία Αρθρογραφία... 70 i. Βιβλιογραφία... 70 ii. Αρθρογραφία... 71 iii. Ιστότοποι... 73 iv. Ενδεικτική Νομολογία... 74 [4]

I. Εισαγωγή Το σύστημα υποβολής δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης ή αλλιώς «πόθεν έσχες» των δημοσίων λειτουργών εντάσσεται στο γενικότερο νομοθετικό πλαίσιο για την καταπολέμηση της διαφθοράς στο δημόσιο τομέα. Σε διεθνές επίπεδο, είναι πολυάριθμα τα κράτη τα οποία, από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα έχουν θεσμοθετήσει σχετικές υποχρεώσεις για πολιτικά πρόσωπα, μέλη της κυβέρνησης ή βουλευτές, δημόσιους αξιωματούχους, κρατικούς υπαλλήλους ή και δικαστές, δημοσιογράφους και άλλες κατηγορίες προσώπων. Αντίστοιχη κινητοποίηση παρατηρείται τόσο από μεμονωμένα κράτη όσο και από διεθνείς οργανισμούς και διακρατικές ενώσεις 1, καθιστώντας σαφές ότι το ζήτημα της διαφθοράς αντιμετωπίζεται πλέον ως διεθνές φαινόμενο, το οποίο οφείλει να αντιμετωπιστεί συλλογικά. Οι κατηγορίες των υπόχρεων προσώπων, όπως και οι εκάστοτε επιβαλλόμενες κυρώσεις για την παραβίαση της σχετικής υποχρέωσης υποβολής δήλωσης περιουσιακών στοιχείων ποικίλουν. Σε κάθε περίπτωση η θέσπιση μοντέλων υποβολής τέτοιων δηλώσεων από ορισμένες ομάδες προσώπων αντανακλά την τάση πρόληψης και καταπολέμησης της διαφθοράς, ενίσχυσης της διαφάνειας και της καθαρότητας στον δημόσιο τομέα, ενίσχυσης της εμπιστοσύνης στους κρατικούς μηχανισμούς και πολιτικούς θεσμούς και την αποτροπή της σύγκρουσης συμφερόντων. Στην Ελλάδα, το καθεστώς υποβολής δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης ρυθμίζεται από τον ν. 3213/2003 «Δήλωση και έλεγχος περιουσιακής κατάστασης βουλευτών, δημόσιων λειτουργών και υπαλλήλων, ιδιοκτητών μέσων μαζικής ενημέρωσης και άλλων κατηγοριών προσώπων». Πρόκειται για ένα νομοθέτημα το οποίο έχει υποστεί αλλεπάλληλες τροποποιήσεις από την δημοσίευσή του. 2 Η τελευταία μεγάλη τροποποίηση επήλθε με τον ν. 4751/2018 «Επείγουσες ρυθμίσεις για την υποβολή δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης και άλλες διατάξεις». 1 Βλ. μεταξύ άλλων: Σύμβαση του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών κατά της Διαφθοράς (1996), Σύμβαση ΟΟΣΑ για την καταπολέμηση της δωροδοκίας αλλοδαπών δημόσιων λειτουργών σε διεθνείς επιχειρηματικές συναλλαγές (1997), Σύμβαση της Αφρικανικής Ένωσης κατά της διαφθοράς (2003), Συμβάσεις του ΟΗΕ κατά του διεθνικού οργανωμένου εγκλήματος (2000) και της διαφθοράς (2003), Σύμβαση ποινικού δικαίου του Συμβουλίου της Ευρώπης κατά της διαφθοράς, Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για θέματα Αστικού Δικαίου περί διαφθοράς (1999). 2 Βλ. ν. 3849/2010, 4281/2014, 4331/2015, 4389/2016, 4396/2016, 4504/2017, 4582/2018, 4587/2018, 4605/2019 [5]

Η ελληνική έννομη τάξη ωστόσο έχει μακρά παράδοση όσον αφορά την υποχρέωση δήλωσης «πόθεν έσχες». Ήδη από το 1964, διά του ν. 4351/1964 «Περί προστασίας της τιμής του πολιτικού κόσμου της Χώρας», θεσπίστηκε η υποχρέωση του Πρωθυπουργού, των αρχηγών και κοινοβουλευτικών εκπροσώπων πολιτικών κομμάτων, υπουργών, υφυπουργών, γενικών γραμματέων υπουργείων και όλων των διοικητικών υπαλλήλων πρώτου ή αντίστοιχου βαθμού, να προβαίνουν σε σχετικές δημοσιοποιήσεις περιουσιακών στοιχείων τους, οι οποίες ανατρέχουν έως το έτος 1946, ενώ θεσπίστηκε υποχρέωση για όλους τους διατελέσαντες Πρωθυπουργούς, αρχηγούς και κοινοβουλευτικούς εκπροσώπους κομμάτων υπουργούς και υφυπουργούς από την 01-04-1946. Επρόκειτο για έναν από τους πρώτους παγκοσμίως νόμους οι οποίοι θέσπιζαν σχετική υποχρέωση 3 αλλά και το αντίστοιχο ποινικό αδίκημα της παράλειψης υποβολής ή ανακριβούς υποβολής δήλωσης περιουσιακών στοιχείων, αποκλειομένης μάλιστα της παραγραφής του. Ακολούθως, κατά τη μεταπολίτευση, ο άνω νόμος αντικαταστάθηκε από τον ν. 1378/1987 «Σύσταση Συμβουλίου Πρόληψης της Εγκληματικότητας, τροποποίηση διατάξεων του Ποινικού Κώδικα, των Κωδίκων Ποινικής και Πολιτικής Δικονομίας και άλλες διατάξεις» και αργότερα από τον ν. 2429/1996 «Χρηματοδότησή των πολιτικών κομμάτων - Δημοσιότητα και έλεγχος των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων και των υποψηφίων βουλευτών - Δήλωση περιουσιακής κατάστασης πολιτικών, κρατικών λειτουργών και υπαλλήλων, ιδιοκτητών μέσων μαζικής ενημέρωσης και εντύπων και άλλων κατηγοριών προσώπων και άλλες διατάξεις». Σημειώνεται ότι και οι τρεις προϊσχύσαντες νόμοι θεμελίωναν την ποινική ευθύνη των υπόχρεων σε δήλωση. Ο Έλληνας νομοθέτης από πολύ νωρίς αναγνώρισε τα πλεονεκτήματα της θεσμοθέτησης συστήματος δηλώσεων της περιουσιακής κατάστασης των πολιτικών προσώπων και υψηλόβαθμων λειτουργών του κράτους, ως εργαλείο ενίσχυσης της εμπιστοσύνης των πολιτών στις κρατικές δομές και το πολιτικό σύστημα και ελέγχου της διαφθοράς. Εν όψει τούτου επεδίωξε την προστασία του -τόσο νευραλγικού για την εύρυθμη λειτουργία της δημοκρατίας και της δημόσιας υπηρεσίας εν γένει- καθεστώτος του πόθεν έσχες μέσω του ποινικού δικαίου, με τη θέσπιση του ιδιαίτερου ποινικού αδικήματος της μη δήλωσης ή της ανακριβούς ή ελλιπούς δήλωσης. 3 Η Ελλάδα υπήρξε από τα πρώτα κράτη με σχετική νομοθεσία περί πόθεν έσχες, ήδη από το 1964, μαζί με την Ινδία και την Αργεντινή, βλ. Πουλής Σ., Διαφορές κατά τον έλεγχο δηλώσεων πόθεν έσχες ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Τα όρια και οι δυνατότητες ελέγχου, 2019 [6]

Οι περαιτέρω στόχοι της επιλογής αυτής συνοψίζονται εν συντομία στην διευκόλυνση της τιμώρησης του δημοσίου λειτουργού - υπαίτιου εγκλήματος διαφθοράς (κατά κύριο λόγο δωροδοκίας), όταν η καταδίκη του για τη διάπραξη του βασικού εγκλήματος είναι αποδεικτικά ιδιαιτέρως δυσχερής, δεδομένου μάλιστα ότι κατά κόρον ο παθών του εγκλήματος δεν είναι προσωποποιημένος αλλά το δημόσιο εν γένει, διά της θέσπισης τεκμηρίου παράνομης απόκτησης του μη προσηκόντως δηλωθέντος ή δικαιολογηθέντος πλουτισμού, καθώς και στην δυνατότητα ανάκτησης των περιουσιακών στοιχείων που παράνομα αποκτήθηκαν από τον δημόσιο λειτουργό δυνάμει της πρότερης άδικης πράξης του. 4 Παράλληλα η ποινικοποίηση λειτουργεί αποτρεπτικά για τη διάπραξη του βασικού αδικήματος διαφθοράς (λ.χ. παθητική δωροδοκία, εμπορία επιρροής κλπ), δεδομένου ότι, ακόμη και αν ο δράστης κατορθώσει να μην αποκαλυφθεί η πρότερη πράξη του, σε κάθε περίπτωση η δήλωση πόθεν έσχες λειτουργεί ως ασφαλιστική δικλείδα για την αποκάλυψη του πλουτισμού του από αυτή, τον οποίο τελικά θα αναγκαστεί να αποδώσει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, ενώ δεν θα αποφύγει και τον επαχθή ποινικό κολασμό. Τα ανωτέρω αντικατοπτρίζονται πλήρως στον ν. 3213/2003 (όπως ισχύει σήμερα κατόπιν των διαδοχικών τροποποιήσεών του), ο οποίος στο άρθρο 6 θεσμοθετεί την ποινική ευθύνη του υπόχρεου σε δήλωση πόθεν έσχες, στο άρθρο 6Α την αντίστοιχη ευθύνη του/της συζύγου ή του προσώπου με το οποίο ο υπόχρεος συνήψε σύμφωνο συμβίωσης, στη διατάξεις των άρθρου 6 5 και 6Α 4 την ποινική ευθύνη τρίτου προσώπου που συμπράττει εν γνώσει, στο άρθρο 9 3 προβλέπει τη δήμευση ως παρεπόμενη ποινή και στο άρθρο 12 τον καταλογισμό υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου. Οι κυρώσεις των αδικημάτων περιλαμβάνουν σωρευτικά 5 ποινή στερητική της ελευθερίας και χρηματική 6 ποινή, επιπλέον στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων και κατά συνέπεια έκπτωση από το αξίωμα ή τη (δημόσια εν γένει) θέση του υπόχρεου καθώς και δημοσίευση της καταδικαστικής απόφασης. Εξάλλου, όπως αναφέρθηκε επιβάλλεται δήμευση 7 των μη δηλωθέντων ή ανακριβώς δηλωθέντων περιουσιακών στοιχείων είτε καταλογισμός υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου ποσού ίσης αξίας με τα 4 Βλ. Πουλής Σ., ο.π. 5 Βλ. άρθρο 9 1, ν. 3213/2003, περί μη εφαρμογής της διάταξης του άρθρου 83 περ. ε ΠΚ (ήδη άρθρο 83 περ. δ, δεύτερο εδάφιο του ισχύοντος Ποινικού Κώδικα, όπως κυρώθηκε με τον ν. 4619/2019, ΦΕΚ Α 95/2019). 6 Με εξαίρεση το εξ αμελείας έγκλημα, για το οποίο απειλείται μόνο χρηματική ποινή (άρθρο 6 4 ν. 3213/2003). 7 Άρθρο 9 2 περ. β, ν. 3213/2003 [7]

μη δικαιολογηθέντα αποκτήματα του υπόχρεου 8, γεγονός που ενισχύει τη δυνατότητα του κράτους να ανακτήσει τα παρανόμως ληφθέντα περιουσιακά στοιχεία από το δράστη επί ζημία της δημόσιας περιουσίας, αποδυναμώνει τα κίνητρα του δράστη για την τέλεση εγκλήματος διαφθοράς, καθιστώντας το «οικονομικά ασύμφορο». Τέλος θα πρέπει να σημειωθεί και η πρόβλεψη πληρωμής από τον υπόχρεο κλιμακούμενα αυξανόμενου ηλεκτρονικού παραβόλου, 9 ως διοικητική κύρωση - μολονότι υπάρχουν διχογνωμίες ως προς την ακριβή νομική φύση 10 - επί καθυστέρησης υποβολής της δήλωσης περιουσιακής κατάστασης. Σημειώνεται επιπροσθέτως, αναφορικά με τη γενικότερη παγκόσμια τάση καταπολέμησης της διαφθοράς, ότι η Ελλάδα έχει αναλάβει διεθνείς δεσμεύσεις ως προς την καθιέρωση νομοθετικών επιλογών για την περιστολή του φαινομένου της διαφθοράς, οι οποίες συνδέονται, με στενότερο ή χαλαρότερο δεσμό, και με το σύστημα δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης, το οποίο απασχολεί την παρούσα εργασία. Πάρα ταύτα θα πρέπει να τονιστεί ότι δεν υφίσταται κάποια διεθνής νομική δέσμευση της χώρας μας για την θέσπιση καθεστώτος δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης των δημοσίων λειτουργών, παρά μόνο σύσταση προς αυτή την κατεύθυνση, πολλώ δε μάλλον για την ποινικοποίηση των εγκλημάτων σχετικά με τις δηλώσεις πόθεν έσχες. 11 Καταρχάς θα πρέπει να τονιστεί ότι η Ελλάδα έχει κυρώσει διά του ν. 3666/2008 την διεθνή σύμβαση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (2003) κατά της διαφθοράς, η οποία πράγματι στο άρθρο 8 5 κάνει ρητή αναφορά στις δηλώσεις περιουσιακής κατάστασης δημοσίων λειτουργών, ως ενδεικτικό προληπτικό μέσο για την αποτροπή της διαφθοράς στον δημόσιο τομέα, με πρόβλεψη για ενδεχόμενη λήψη πειθαρχικών ή άλλων μέτρων εις βάρος των δημοσίων λειτουργών επί μη υποβολής τους. Για την αποτελεσματική εφαρμογή των επιταγών της Συμβάσεως έχει συσταθεί η «Ομάδα Ελέγχου Εφαρμογής της Σύμβασης του ΟΗΕ» ως ελεγκτικός μηχανισμός. Περαιτέρω η χώρα μας ως μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης έχει κυρώσει με τον ν. 3560/2007 την Σύμβαση Ποινικού Δικαίου για τη διαφθορά (1999) καθώς και το Πρόσθετο Πρωτόκολλο αυτής (2003), η οποία ωστόσο δεν αναφέρεται ρητώς 8 Άρθρο 12 ν. 3213/2003 9 Άρθρο 6 1 ν. 3213/2003. 10 Βλ. Έκθεση επιστημονικής υπηρεσίας για τον ν. 4571/2018, παρατήρηση 11. 11 Βλ. ν. 3666/2008 «Κύρωση Σύμβασης ΟΗΕ κατά της διαφθοράς», άρθρο 8. [8]

στην ενδεχόμενη πρόβλεψη δημοσιοποίησης των οικονομικών στοιχείων των δημοσίων αξιωματούχων ή άλλων κατηγοριών προσώπων 12. Σημειώνεται ότι για την παρακολούθηση της εφαρμογής των ρυθμίσεων της σύμβασης, προβλέπεται ως αρμόδιος φορέας η Ομάδα Κρατών κατά της Διαφθοράς (GRECO) 13, η οποία έχει έως σήμερα προβεί σε πέντε κύκλους αξιολογήσεων, οι οποίοι περιλαμβάνουν σε πρώτο στάδιο την έκδοση έκθεσης αξιολόγησης και συστάσεων ως προς την εφαρμογή των συμβάσεων του Συμβουλίου της Ευρώπης από τα κράτη και κυρίως της Σύμβασης ποινικού δικαίου κατά της διαφθοράς. Σε επιγενόμενο στάδιο η GRECO εκδίδει εκθέσεις συμμόρφωσης των κρατών με τις προγενέστερες συστάσεις της. Αναφορικά με την Ελλάδα, έχει ολοκληρωθεί ο τέταρτος γύρος αξιολόγησης, με τη δημοσίευση αξιολόγησης το 2015 και σχετικής αναφοράς συμμόρφωσης το 2018 και παρότι, όπως αναφέρθηκε οι Συμβάσεις του Συμβουλίου δεν επιτάσσουν τα κράτη να θεσμοθετήσουν ποινικές κυρώσεις για την μη δημοσιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων των δημοσίων λειτουργών, στις σχετικές εκθέσεις της γίνεται εκτενής αναφορά στο ζήτημα. Τέλος αξίζει να αναφερθεί ότι η Ελλάδα ήταν ένα από τα ιδρυτικά μέλη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ / OECD), η ιδρυτική συνθήκη του οποίου επικυρώθηκε το έτος 1961. Η χώρα μας στο πλαίσιο αυτό έχει κυρώσει με τον ν. 2656/1998, τη σχετική Σύμβαση του ΟΟΣΑ για την καταπολέμηση της δωροδοκίας αλλοδαπών δημόσιων λειτουργών στις διεθνείς επιχειρηματικές συναλλαγές, η οποία έχει ως ελεγκτικό μηχανισμό την «Ομάδα Εργασίας για τη δωροδοκία» (OECD Working Group on Bribery) με αρμοδιότητα την επίβλεψη της εφαρμογής της και την έκδοση ετησίων εκθέσεων. Στα πλαίσια του ΟΟΣΑ και του προγράμματος Ελλάδα ΟΟΣΑ, εκδόθηκε αναλυτική έκθεση το έτος 2017 αναφορικά με το σύστημα του ελέγχου των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης στην Ελλάδα. Εν όψει των ανωτέρω εισαγωγικών παρατηρήσεων, στην παρούσα εργασία θα επιχειρηθεί μία ανάλυση του συστήματος υποβολής δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης (ΔΠΚ) στην Ελλάδα, με επισκόπηση του νομικού πλαισίου και της 12 Χατζηκώστας. Κ., σε Οικονομικό έγκλημα και διαφθορά στον δημόσιο τομέα, Δίκαιο και Οικονομία Π.Ν. Σάκκουλας, 2014 (σελ. 676). 13 Groupe d Etats Contre la Corruption [9]

προβλεπόμενης διαδικασίας, αναφορά στα πρόσωπα το οποία υποχρεούνται βάσει νόμου να προβαίνουν στις σχετικές δηλώσεις και στη συνέχεια ανάλυση των κατ ιδίαν ποινικών αδικημάτων που σχετίζονται με την υποβολή των ΔΠΚ, κυρίως δε υπό το φως της ερμηνείας τους από τη νομολογία των ελληνικών δικαστηρίων. Ακολούθως θα γίνει αναφορά σε ιδιαίτερα δογματικά ζητήματα που ανακύπτουν από άποψη ποινικού δικαίου αναφορικά με τα εξεταζόμενα αδικήματα και τέλος παράθεση των προβλεπόμενων κυρώσεων και εν γένει εννόμων συνεπειών που έπονται της παραβίασης των διατυπώσεων του ν. 3213/2003 για την υποβολή δηλώσεων πόθεν έσχες. II. Διαδικασία και πλαίσιο υποβολής δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης i. Η διαδικασία Σύμφωνα με τις επιταγές του ν. 3213/2003, όπως τροποποιηθείς ισχύει, συγκεκριμένες κατηγορίες δημοσίων λειτουργών, πολιτικών και ορισμένων άλλων προσώπων, όπως αναλύονται κατωτέρω, έχουν την υποχρέωση να υποβάλουν ετησίως δήλωση περιουσιακής κατάστασης (ΔΠΚ) στα αρμόδια ελεγκτικά όργανα, προς το σκοπό της προώθησης της διαφάνειας αναφορικά με τα άτομα εκείνα που έχουν επιφορτιστεί με την διαχείριση του δημοσίου χρήματος, της ενίσχυσης του κύρους της πολιτικής ζωής της χώρας και της εξυγίανσης του δημοσίου βίου. 14 Προβλέπεται ειδικότερα ότι τα υπόχρεα κατά το νόμο πρόσωπα οφείλουν να υποβάλουν την πρώτη δήλωση περιουσιακής κατάστασης εντός ενενήντα (90) ημερών από την ημερομηνία της απόκτησης της ιδιότητας, δυνάμει της οποίας κατέστησαν υπόχρεοι σε δήλωση (λ.χ. του δημοσιογράφου-μέλους ένωσης συντακτών, άρθ. 1 1 περ. κ, ν. 3213/2003). Στη συνέχεια, υποχρεούνται να επανυποβάλλουν δήλωση σε ετήσια βάση καθ όλο το χρονικό διάστημα διατήρησης της ιδιότητάς τους, καθώς και για ένα επιπλέον έτος από την απώλεια της ιδιότητας, καταχωρίζοντας κάθε φορά τις μεταβολές που έχουν επέλθει στην περιουσία τους κατά το έτος το οποίο αφορά η οικεία δήλωση. Ειδικά δε όσον αφορά τα πρόσωπα 14 Βλ. εισηγητική έκθεση ν. 3213/2003, σελ 1. [10]

των περιπτώσεων του άρθ. 1 1 περ. α-ε και ιβ, αυτά υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης για την επόμενη τριετία από την λήξη της θητείας τους. 15 Ο προσδιορισμός των υπόχρεων προσώπων γίνεται από τον αρμόδιο φορέα (ιδιωτικό ή δημόσιο) στον οποίο υπάγονται τα πρόσωπα αυτά. Αν για παράδειγμα πρόκειται για την περίπτωση λθ του άρθ. 1 1, τότε η επιχείρηση η οποία συνάπτει δημόσιες συμβάσεις θα πρέπει να συντάξει κατάλογο με τα ονόματα των ιδιοκτητών, μελών του ΔΣ της κλπ, τα οποία καθίστανται βάσει του νόμου υπόχρεοι. Ο φορέας οφείλει μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου κάθε έτους να αποστείλει στην ενιαία διαδικτυακή εφαρμογή την κατάσταση εξατομίκευσης των υπόχρεων που φέρουν τις ιδιότητες του άρθρου 1 1 ή τις έχουν απωλέσει εντός της προηγούμενης χρήσης ή των τριών προηγούμενων χρήσεων (άρθ. 1 1 περ. α-ε και ιβ). Αρμόδιο για την επίλυση αμφισβητήσεων σχετικά με την ιδιότητα του υπόχρεου είναι το ελεγκτικό όργανο που είναι αρμόδιο για κάθε κατηγορία υπόχρεων. 16 Οι δηλώσεις υποβάλλονται ηλεκτρονικά μέσω διαδικτύου, σε ενιαία εφαρμογή, στην οποία οι υπόχρεοι αποκτούν πρόσβαση με τους κωδικούς του TAXISnet. 17 Κάθε υπόχρεος, καταχωρεί, παράλληλα με τα δικά του περιουσιακά στοιχεία και τα περιουσιακά στοιχεία του/της συζύγου, έστω και εν διαστάσει ή του προσώπου με το οποίο έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης καθώς των ανήλικων τέκνων του, ακόμη κι αν αυτά ενηλικιώθηκαν εντός του εκάστοτε ελεγχόμενου έτους. Η δήλωση του υπόχρεου στη συνέχεια θα πρέπει να εγκριθεί από τον/την σύζυγο ή μέρος συμφώνου συμβίωσης αναφορικά με τα δικά του περιουσιακά στοιχεία καθώς και αυτά των κοινών τους ανήλικων τέκνων. Αν τα ανωτέρω πρόσωπα αρνηθούν ή αδυνατούν να εγκρίνουν την δήλωση του υπόχρεου, ο τελευταίος θα πρέπει να αναφέρει το γεγονός και το αρμόδιο όργανο, ενώπιον του οποίου υποβάλλονται οι δηλώσεις, καλεί τον σύζυγο ή το μέρος συμφώνου συμβίωσης, προκειμένου να δηλώσει τα περιουσιακά του στοιχεία εντός αποκλειστικής προθεσμίας ενενήντα (90) ημερών. 18 Ειδικά όσον αφορά τις δηλώσεις του Πρωθυπουργού, των Υπουργών, αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών, Βουλευτών και Ευρωβουλευτών, των 15 Άρθρο 1 2 ν. 3213/2003 16 Άρθρο 1 4 σε συνδυασμό με 3 1 ν. 3213/2003. 17 Άρθρο 2Α ν. 3213/2003 18 Άρθρο 2 1 περ. γ, ν. 3213/2003 [11]

αρχηγών και διαχειριστών των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων, που εκπροσωπούνται στο Ελληνικό ή Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ή λαμβάνουν κρατική χρηματοδότηση, των Δημάρχων και των Περιφερειαρχών, κατόπιν του ετησίου υποχρεωτικού ελέγχου τους, αυτές δημοσιεύονται στο διαδικτυακό τόπο της Βουλής. 19 Παράλληλα δύνανται να δημοσιευθούν και στον τύπο και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, εφόσον η δημοσίευση δεν είναι αποσπασματική, αλλά αφορά το συνολικό περιεχόμενο της δήλωσης 20. 21 ii. Αρμόδια ελεγκτικά όργανα Οι δηλώσεις περιουσιακής κατάστασης υποβάλλονται ετησίως ηλεκτρονικά και ελέγχονται από τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα που προβλέπει το άρθ. 3 ν. 3213/2003. Συγκεκριμένα προβλέπονται τέσσερα διαφορετικά όργανα ελέγχου, καθένα εκ των οποίων αναλαμβάνει τις δηλώσεις συγκεκριμένων κατηγοριών υπόχρεων. 22 Καταρχάς οι δηλώσεις των πολιτικών προσώπων, των δικαστών και εισαγγελέων (κατηγορίες α έως ε και ιβ) ελέγχονται από ειδική, ανεξάρτητη ενδεκαμελή Επιτροπή με ισάριθμα αναπληρωματικά μέλη. 23 Πρόεδρος της Επιτροπής είναι ο Πρόεδρος της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας και μέλη της ένας Αρεοπαγίτης, δύο Σύμβουλοι της Επικρατείας, ένας Σύμβουλος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ο Αντιεισαγγελέας του Αρείου Πάγου, ο Πρόεδρος της Αρχής Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες, ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, ο Υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, ένας βουλευτής της μεγαλύτερης σε δύναμη κοινοβουλευτικής ομάδας που μετέχει στην Κυβέρνηση και ένας βουλευτής της μεγαλύτερης σε δύναμη κοινοβουλευτικής ομάδας που δεν μετέχει στην Κυβέρνηση. 19 Βλ. σχετικά: Γνωμοδότηση 7/2011 της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα 20 Άρθρο 2 2 ν. 3213/2003 21 Αν και παρ ημίν η δημοσίευση ρύθμιση θεωρείται συνταγματικώς ανεκτή εν όψει του άρθ. 29 παρ. 3 Συντ., βλ. και υπ αριθμ. 238/1999 απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της Κύπρου που έκρινε αντισυνταγματική έκρινε σχετική ρύθμιση αντισυνταγματική. 22 Με την επιφύλαξη του άρθρου 14 ν. 3213/2003 23 Άρθρο 3Α ν. 3213/2003 [12]

Σημειώνεται ότι οι δικαστικοί λειτουργοί-μέλη της Επιτροπής και οι αναπληρωτές τους ορίζονται με απόφαση των Προέδρων των οικείων δικαστηρίων, ύστερα από ερώτημα του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και ότι, κατά τον έλεγχο των δηλώσεων των δικαστικών και εισαγγελικών λειτουργών, καθήκοντα προέδρου διατελεί ο αρχαιότερος δικαστικός λειτουργός που είναι μέλος της Επιτροπής. 24 Τον έλεγχο των ΔΠΚ του αστυνομικού προσωπικού, των συνοριακών φυλάκων, των ειδικών φρουρών και του πολιτικού προσωπικού που υπηρετεί στην Ελληνική Αστυνομία, του προσωπικού του Λιμενικού Σώματος Ελληνικής Ακτοφυλακής και του προσωπικού του Πυροσβεστικού Σώματος, των σωφρονιστικών υπαλλήλων και των εξωτερικών φρουρών καταστημάτων κράτησης αναλαμβάνει Εισαγγελικός Λειτουργός της Εισαγγελίας Εφετών Αθηνών, που διατελεί εποπτεύων της Υπηρεσίας Εσωτερικών Υποθέσεων της Ελληνικής Αστυνομίας. 25 Περαιτέρω, όσον αφορά τις δηλώσεις των προσώπων των περιπτώσεων κστ, κθ, λ-λγ, μ, μγ-με και μζ του άρθ. 1 1, αρμόδιο όργανο είναι ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης. Κατά κύριο λόγο το τελευταίο όργανο ελέγχει τις δηλώσεις των δημοσίων υπαλλήλων που δραστηριοποιούνται σε υπηρεσίες επιφορτισμένες με τον έλεγχο και τη διερεύνηση φορολογικών, τελωνιακών και άλλων οικονομικών παραβάσεων. Ενδεικτικά, το εν λόγω όργανο ελέγχει τις δηλώσεις των μελών όλων των Σωμάτων Επιθεώρησης και Ελέγχου του Δημοσίου, του προσωπικού της Διεύθυνσης Ερευνών Οικονομικού Εγκλήματος, των Γενικών Διευθυντών του Υπουργείου Οικονομικών, των Προϊσταμένων Διευθύνσεων των Δημοσίων Οικονομικών Υπηρεσιών (Δ.Ο.Υ.), του Κέντρου Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου (ΚΕ.ΦΟ.ΜΕ.Π.), του Κέντρου Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων (Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ.), των Προϊσταμένων των Διευθύνσεων Τελωνείων, των υπαλλήλων των Ελεγκτικών Υπηρεσιών Τελωνείων (ΕΛ.Υ.Τ.), των Προϊσταμένων των Επιχειρησιακών Διευθύνσεων Ειδικών Υποθέσεων του Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος (ΣΔΟΕ), του προέδρου και των μελών της Αρχής 24 Για το ζήτημα των οργάνων και της διαδικασίας ελέγχου των ΔΠΚ δικαστικών και εισαγγελικών λειτουργών, βλ ΣτΕ Ολ 2649/2017, σε συνέχεια της οποίας επήλθε τροποποίηση των άρθρων 3Α, 3 παρ. 7 ν. 3213/2003, δυνάμει του ν. 4175/2018. 25 Άρθρο 3 1 περ. γ, ν 3213/2003 [13]

Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες, του προσωπικού του ΕΟΦ, του ΕΦΕΤ και του ΟΠΕΚΕΠΕ. Τέλος, αρμόδια αρχή για τον έλεγχο όλων των υπολοίπων δηλώσεων είναι η Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες και συγκεκριμένα η Γ Μονάδα Ελέγχου ΔΠΚ. 26 Στην εν λόγω μονάδα υπάγονται, όπως παρατηρείται, και τα υπόχρεα πρόσωπα με δραστηριότητες αμιγούς ιδιωτικού τομέα, όπως τα στελέχη επιχειρήσεων μέσων μαζικής ενημέρωσης, ιδιωτικών επιχειρήσεων που συνάπτουν δημόσιες συμβάσεις, αθλητικών ομοσπονδιών κλπ, ήτοι πρόσωπα που σε κάθε περίπτωση δεν θα μπορούσαν να θεωρηθούν υπάλληλοι υπό την έννοια του ΠΚ και να διωχθούν για αμιγώς υπηρεσιακά εγκλήματα. Ο έλεγχος των ΔΠΚ από τα ανωτέρω όργανα διενεργείται εντός πέντε ετών από τη λήξη του έτους υποβολής τους. Εξαίρεση θεσπίζεται ωστόσο σε περίπτωση που ανακύψουν σοβαρές ενδείξεις για την τέλεση ή απόπειρα κακουργήματος προβλεπόμενου από τον ν. 3213/2003. Σε αυτή την περίπτωση η υπόθεση δύναται να ελεγχθεί έως και την λήξη της προθεσμίας παραγραφής του αντίστοιχου κακουργήματος, δηλαδή μέχρι και δεκαπέντε (15) έτη από την υποβολή ανακριβούς δήλωσης ή από το πέρας της νόμιμης προθεσμίας εντός της οποίας θα έπρεπε να υποβληθεί η ΔΠΚ, την οποία ο υπόχρεος παρέλειψε να υποβάλει, όπως προκύπτει από το άρθρο 111 παρ. 2 ΠΚ. Επισημαίνεται τέλος ότι η Επιτροπή του άρθ. 3 Α υποχρεούται να ελέγχει όλες τις δηλώσεις της αρμοδιότητάς της ενώ τα λοιπά ελεγκτικά όργανα κάνουν δειγματοληπτικό έλεγχο. iii. Το περιεχόμενο της δήλωσης Το περιεχόμενο της ΔΠΚ συνίσταται σε μία λεπτομερέστατη καταγραφή των περιουσιακών στοιχείων του υπόχρεου κατ άρθρο 1 προσώπου, όσο και του συζύγου του, έστω και εν διαστάσει, ή του προσώπου με το οποίο έχει συνάψει σύμφωνο 26 Άρθρο 48 4 ν. 4557/2018. [14]

συμβίωσης καθώς και των ανηλίκων τέκνων του. Αναφορικά με την περιουσία του συζύγου ή μέρους συμφώνου συμβίωσης, η δήλωση του υπόχρεου θα πρέπει να εγκριθεί υποχρεωτικά από το τελευταίο πρόσωπο. Αντίστοιχα αναφορικά με τα περιουσιακά στοιχεία των (κοινών) ανήλικων τέκνων, η δήλωση θα πρέπει να εγκριθεί και από τον σύζυγο/μέρος συμφώνου συμβίωσης. Η μη τήρηση της υποχρέωσης αυτής συνιστά, δυνάμει του άρθρου 6 Α ν. 3213/2003, όπως προστέθηκε διά του ν. 4571/2018, αυτοτελές ποινικό αδίκημα. Τα περιουσιακά στοιχεία προς δήλωση παρατίθενται ενδεικτικά και όχι εξαντλητικά στο άρθρο 2 1 του ν. 3213/2003. Πέραν των στοιχείων που διαμορφώνουν το θετικό της περιουσίας των υπόχρεων, δυνάμει του ν. 4571/2018, θεσπίστηκε πρόσθετη υποχρέωση ειδικώς για τα πρόσωπα των πρόσωπα των περιπτώσεων α-ε και ιβ του άρθ. 1 1 ν. 3213/2003 (υπουργοί, βουλευτές, δικαστές κλπ) να αναφέρουν όλες τις δανειακές υποχρεώσεις τους καθώς και τις οφειλές άνω των 5.000 προς το δημόσιο εν ευρεία έννοια. Τα στοιχεία αυτά δεν αρκεί να παρατίθενται ονομαστικώς, αλλά απαιτείται επιπλέον να δηλώνεται η αξία και ο τρόπος κτήσης τους στην αρχική δήλωση. Εξάλλου αναφορικά με τις ετήσιες δηλώσεις (και όχι την αρχική), επί τυχόν απόκτηση νέου ή εκποίησης υφιστάμενου περιουσιακού στοιχείου, πρέπει να αναφέρεται το τίμημα της συναλλαγής και η προέλευση των σχετικών πόρων του υπόχρεου. Ειδικώς επί εκποίησης κινητών πραγμάτων αξίας άνω των 40.000 και απόκτησης ή εκποίησης εμπραγμάτων δικαιωμάτων επί ακινήτων, θα πρέπει να γίνεται επίκληση των σχετικών αποδεικτικών εγγράφων της συναλλαγής, δηλαδή των παραστατικών εκποίησης και των συμβολαιογραφικών πράξεων αντίστοιχα. Περαιτέρω, όσον αφορά συγκεκριμένα τα πρόσωπα των περιπτώσεων α-ε και ιβ του άρθ. 1 1 απαιτείται η επισύναψη παραστατικών εγγράφων για όλες τις κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων που δηλώνονται κατά την αρχική δήλωση, ενώ στις ετήσιες δηλώσεις προσκομίζονται μόνο τα παραστατικά των μεταβολών. Η αρχική ΔΠΚ έχει ως σημείο αναφοράς την περιουσιακή κατάσταση του υπόχρεου και των μελών της οικογενείας του, όπως αυτά παρατέθηκαν ανωτέρω, κατά το χρόνο υποβολής της. Αντιθέτως οι ετήσιες δηλώσεις αναφέρονται στα περιουσιακά στοιχεία των υπόχρεων κατά την 31 η Δεκεμβρίου του προηγούμενου [15]

έτους. Αντιθέτως, στην αρχική μορφή του ν. 3213/2003 προβλεπόταν ότι ο χρόνος υποβολής και ο χρόνος αναφοράς της ετήσιας δήλωσης συνέπιπταν. III. Υπόχρεα πρόσωπα Εν προκειμένω θα πρέπει να σημειωθεί ότι το εξεταζόμενα ποινικά αδικήματα του ν. 3213/2003, ήτοι η μη υποβολή ή η υποβολή ανακριβούς δήλωσης περιουσιακής κατάστασης συνιστούν γνήσια ιδιαίτερα εγκλήματα (delicta propria). 27 Αυτό σημαίνει ότι η ειδική υπόστασή τους δεν μπορεί να πληρωθεί παρά μόνο από συγκεκριμένα πρόσωπα. Δηλαδή ο αυτουργός τους πρέπει να φέρει συγκεκριμένη ιδιότητα, η οποία ορίζεται ρητά στο νόμο. Σύμφωνα δε με τον ν. 3213/2003, υπόχρεα πρόσωπα για την υποβολή της δήλωση ΔΠΚ και συνεπώς αξιόποινα από τη μη υποβολή ή τη μη ακριβή υποβολή της είναι μόνο όσα περιοριστικά αναφέρονται στο άρθρο 1 1 του νόμου. i. Άμεσοι υπόχρεοι (1) Το άρθρο 1 παρ. 1 του ν. 3213/2003 Τα πρόσωπα που κατά τα ως άνω οφείλουν να υποβάλουν ΔΠΚ, περιγράφονται στον μακροσκελή και αναλυτικότατο κατάλογο του άρθρου 1 1 ν. 3213/2003, ο οποίος περιλαμβάνει σαράντα εννέα (49) κατηγορίες υπόχρεων, οι οποίες με τη σειρά τους υποδιαιρούνται σε μερικότερες υποκατηγορίες. 28 27 ΑΠ 528/2019 28 1. Δήλωση της περιουσιακής τους κατάστασης, των συζύγων τους ή των προσώπων με τα οποία έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης και των ανήλικων τέκνων τους υποβάλλουν:. α. Ο Πρωθυπουργός, β. Οι Αρχηγοί των πολιτικών κομμάτων που εκπροσωπούνται στο Εθνικό ή το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καθώς και όσων λαμβάνουν κρατική χρηματοδότηση. γ. Οι Υπουργοί, οι αναπληρωτές Υπουργοί και οι Υφυπουργοί. δ. Οι βουλευτές και οι ευρωβουλευτές. ε. Οι Περιφερειάρχες, οι Δήμαρχοι και όσοι διαχειρίζονται τα οικονομικά των πολιτικών κομμάτων της περίπτωσης β`. στ. Οι Γενικοί και Ειδικοί Γραμματείς της Βουλής και της Γενικής Κυβέρνησης, οι διοικητικοί, αναπληρωτές διοικητικοί, τομεακοί και ειδικοί τομεακοί γραμματείς του άρθρου 6 του ν. 4369/2016 (Α`33), οι υπάλληλοι ή σύμβουλοι ειδικών θέσεων και οι μετακλητοί υπάλληλοι, οι οποίοι τοποθετούνται από μονομελές ή συλλογικό κυβερνητικό όργανο, καθώς και οι υπάλληλοι που αποσπώνται, βάσει των διατάξεων των άρθρων 6 του ν. 1878/ 1990 (Α` 33) και 2 και 3 του ν. 1895/1990 (Α`116), στουπουργείο Διοικητικής Ανασυγκρότησης και διατίθενται σε βουλευτές και κόμματα της Βουλής των Ελλήνων και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και στο γραφείο του Έλληνα Επιτρόπου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. ζ. Ο διοικητής και οι υποδιοικητές της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΕΥΠ) και της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ). η. [16]

Οι Γενικοί Γραμματείς των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, οι Συντονιστές Αποκεντρωμένων Διοικήσεων (άρ. 28 του ν. 4325/2015), οι Αντιπεριφερειάρχες, οι Πρόεδροι και τα μέλη των Περιφερειακών Συμβουλίων, καθώς και οι Προϊστάμενοι των Γενικών Διευθύνσεων και Διευθύνσεων των Περιφερειών. θ. Οι Αντιδήμαρχοι, οι Πρόεδροι, τα τακτικά και αναπληρωματικά μέλη των επιτροπών των Δήμων, οι Πρόεδροι και τα μέλη των Δημοτικών Συμβουλίων, οι Πρόεδροι, οι Διευθύνοντες Σύμβουλοι και τα μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων και οι Γενικοί Διευθυντές των δημοτικών νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, των αμιγών ή μεικτών δημοτικών επιχειρήσεων των ανωτέρω Ο.Τ.Α. και των συνδέσμων Δήμων, καθώς και οι Προϊστάμενοι των Γενικών Διευθύνσεων και Διευθύνσεων των Δήμων. Ειδικότερα ως προς τις σχολικές επιτροπές, δήλωση περιουσιακής κατάστασης υποβάλλουν οι Πρόεδροι και οι διαχειριστές των τραπεζικών λογαριασμών αυτών. ι. Οι Γενικοί Διευθυντές των Υπουργείων, οι Πρόεδροι, οι Αντιπρόεδροι, οι Διοικητές, οι Υποδιοικητές, τα εκτελεστικά μέλη, οι διευθύνοντες ή εντεταλμένοι σύμβουλοι και οι Γενικοί Διευθυντές νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, δημοσίων επιχειρήσεων, δημοσίων οργανισμών, καθώς και νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου που ανήκουν στο κράτος ή επιχορηγούνται, τακτικώς, από κρατικούς πόρους κατά 50% τουλάχιστον του ετήσιου προϋπολογισμού τους ή τη διοίκηση των οποίων ορίζει άμεσα ή έμμεσα το Δημόσιο με διοικητική πράξη ή ως μέτοχος. ια. Οι Πρόεδροι, τα τακτικά και αναπληρωματικά μέλη όλων των επιτροπών διαγωνισμών προμηθειών, μελετών και παροχής υπηρεσιών των κρατικών υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων και των ενόπλων δυνάμεων, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, των νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου, που ανήκουν στο κράτος ή επιχορηγούνται, τακτικώς, από κρατικούς πόρους κατά 50% τουλάχιστον του ετήσιου προϋπολογισμού τους ή τη διοίκηση των οποίων ορίζει άμεσα ή έμμεσα το Δημόσιο με διοικητική πράξη ή ως μέτοχος, των δημόσιων επιχειρήσεων και των δημόσιων οργανισμών, εφόσον υπερβαίνουν το ποσό των εκατόν πενήντα χιλιάδων (150.000) ευρώ ανά διαγωνισμό, καθώς επίσης ο Γενικός Διευθυντής και Διευθυντές της Γενικής Διεύθυνσης Κρατικών Προμηθειών και οι κατέχοντες θέσεις προϊσταμένων οποιουδήποτε οργανωτικού επιπέδου οργανικών μονάδων προμηθειών στο Δημόσιο και στα ανωτέρω νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, στις δημόσιες επιχειρήσεις και τους δημόσιους οργανισμούς. Την ίδια υποχρέωση υπέχουν ο Πρόεδρος και τα μέλη όλων των επιτροπών διαγωνισμών δημοσίων έργων των ανωτέρω φορέων, εφόσον ο προϋπολογισμός του έργου υπερβαίνει τις τριακόσιες χιλιάδες (300.000) ευρώ. ιβ. Οι Δικαστικοί και οι Εισαγγελικοί λειτουργοί. ιγ. Ο Διοικητής, οι Υποδιοικητές, οι εντεταλμένοι σύμβουλοι και οι διευθυντές της Τράπεζας της Ελλάδος. ιδ. Οι Πρόεδροι, οι Αντιπρόεδροι, οι Διευθύνοντες σύμβουλοι, οι Διοικητές, οι Υποδιοικητές, τα εκτελεστικά μέλη Δ.Σ. και οι γενικοί διευθυντές πιστωτικών ιδρυμάτων και χρηματοπιστωτικών οργανισμών, καθώς και επιχειρήσεων παροχής επενδυτικών υπηρεσιών. ιε. Ο Πρόεδρος και τα εκτελεστικά μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικά Χρηματιστήρια ΑΕ (ΕΧΑΕ) και οι κατέχοντες διευθυντική θέση στην εταιρία αυτή σύμφωνα με τον εκάστοτε ισχύοντα οργανισμό της ή σύμφωνα με απόφαση του Διοικητικού της Συμβουλίου. ιστ. Ο Πρόεδρος και τα εκτελεστικά μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου των ελεγχόμενων από της Ελληνικά Χρηματιστήρια ΑΕ (ΕΧΑΕ) ανωνύμων εταιριών και οι κατέχοντες διευθυντική θέση στις εταιρίες αυτές σύμφωνα με τον εκάστοτε ισχύοντα κανονισμό της εταιρίας ή σύμφωνα με απόφαση του Διοικητικού της Συμβουλίου. ιζ. Ο Πρόεδρος και τα εκτελεστικά μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου κάθε άλλου φορέα οργανωμένης χρηματιστηριακής αγοράς που λειτουργεί νόμιμα στην Ελλάδα και οι κατέχοντες διευθυντική θέση σε αυτόν σύμφωνα με τον εκάστοτε ισχύοντα κανονισμό του ή σύμφωνα με απόφαση του Διοικητικού του Συμβουλίου. ιη. Οι ιδιοκτήτες, οι μέτοχοι, οι εταίροι, οι πρόεδροι, οι διευθύνοντες σύμβουλοι και τα εκτελεστικά μέλη του Δ.Σ., οι διαχειριστές, καθώς και οι γενικοί διευθυντές και οι διευθυντές ειδήσεων και ενημέρωσης κάθε μορφής επιχειρήσεων ή εταιρειών, που κατέχουν άδεια λειτουργίας ή εν γένει έχουν την εκμετάλλευση τηλεοπτικών σταθμών, ελεύθερης λήψης ή παροχής κάθε μορφής συνδρομητικών τηλεοπτικών υπηρεσιών, καθώς και ραδιοφωνικών σταθμών, όπως και των βασικών μετόχων αυτών. ιθ. Οι ιδιοκτήτες, οι εκδότες, οι μέτοχοι, οι εταίροι, οι πρόεδροι, οι διευθύνοντες σύμβουλοι και τα εκτελεστικά μέλη του Δ.Σ., οι διαχειριστές, καθώς και οι γενικοί διευθυντές και οι διευθυντές ειδήσεων και ενημέρωσης κάθε μορφής επιχειρήσεων ή εταιρειών, που εκμεταλλεύονται διαδικτυακά ενημερωτικά μέσα ή εκδίδουν ημερήσια ή περιοδικά έντυπα πανελλήνιας ή τοπικής κυκλοφορίας, όπως και των βασικών μετόχων αυτών. κ. Οι δημοσιογράφοι μέλη των οικείων ενώσεων συντακτών, καθώς και όσοι παρέχουν δημοσιογραφικές υπηρεσίες σε επιχειρήσεις έκδοσης εντύπων και σε ραδιοτηλεοπτικά ή διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης με σύμβαση εργασίας ή έργου. κα. Οι ιατροί Διευθυντές και Συντονιστές Διευθυντές που υπηρετούν στα νοσοκομεία και τα Κέντρα Υγείας του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ), στα στρατιωτικά νοσοκομεία, σε πανεπιστημιακά νοσοκομεία, κλινικές και εργαστήρια, καθώς και στο Πρωτοβάθμιο Εθνικό Δίκτυο Υγείας (ΠΕΔΥ). κβ. Οι πρόεδροι, τα μέλη και οι προϊστάμενοι υπηρεσιακών μονάδων επιπέδου Γενικής Διεύθυνσης και Διεύθυνσης όλων των Ανεξάρτητων Αρχών, συμπεριλαμβανομένων των ανεξάρτητων διοικητικών και ρυθμιστικών Αρχών, της Επιτροπής Ανταγωνισμού, της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, καθώς και ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης «και οι Ειδικοί Επιθεωρητές που εργάζονται με απόσπαση στο γραφείο του κγ. Οι Αρχηγοί, Υπαρχηγοί, διευθυντές κλάδων του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας, των Γενικών Επιτελείων Στρατού, Ναυτικού και Αεροπορίας, οι δικαστικοί λειτουργοί του δικαστικού σώματος των Ενόπλων Δυνάμεων, καθώς και ο Γενικός Διευθυντής και ο Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής της Γενικής Διεύθυνσης Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας. κδ. Οι αρχηγοί και οι υπαρχηγοί της Ελληνικής Αστυνομίας, του Λιμενικού Σώματος-Ελληνικής Ακτοφυλακής και του Πυροσβεστικού Σώματος. κε. Το αστυνομικό προσωπικό, με εξαίρεση όσους τελούν σε καθεστώς μόνιμης διαθεσιμότητας, σύμφωνα με την περίπτωση ζ της παρ. 1 του άρθρου 8 και το άρθρο 14 του π.δ. 24/1997 (Α 29) σε συνδυασμό με τις διατάξεις του ν.δ. 330/1947 (Α 84), οι συνοριακοί φύλακες, οι ειδικοί φρουροί και το πολιτικό προσωπικό που υπηρετεί στην Ελληνική Αστυνομία, το προσωπικό του Λιμενικού Σώματος Ελληνικής Ακτοφυλακής, εξαιρουμένων των στελεχών που έχουν υπαχθεί σε καθεστώς μόνιμης διαθεσιμότητας, καθώς και το προσωπικό του Πυροσβεστικού Σώματος. κστ. Το πολιτικό προσωπικό του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής. κζ. Το προσωπικό της υπηρεσίας Εσωτερικών Υποθέσεων της Ελληνικής Αστυνομίας και του Λιμενικού Σώματος- Ελληνικής Ακτοφυλακής. κη. [17]

Οι Σωφρονιστικοί υπάλληλοι και οι εξωτερικοί φρουροί των καταστημάτων κράτησης. κθ. Οι προϊστάμενοι των Δασαρχείων και των Δασονομείων και οι κατά νόμον αναπληρωτές τους. λ. Τα μέλη όλων των Σωμάτων Επιθεώρησης και Ελέγχου του Δημοσίου, οι προϊστάμενοι οργανικών μονάδων οποιασδήποτε Υπηρεσίας Επιθεώρησης, Εσωτερικού Ελέγχου ή Εσωτερικών Υποθέσεων του Δημοσίου, των Ν.Π.Δ.Δ. και των Ο.Τ.Α. α` και β` βαθμού, το προσωπικό της Διεύθυνσης Ερευνών Οικονομικού Εγκλήματος καθώς και οι υπάλληλοι των μονάδων αυτών που ασκούν οποιαδήποτε ελεγκτικά καθήκοντα. λα. Οι Γενικοί Διευθυντές του Υπουργείου Οικονομικών, οι Προϊστάμενοι Διευθύνσεων των Δημοσίων Οικονομικών Υπηρεσιών (Δ.Ο.Υ.),των Διαπεριφερειακών Ελεγκτικών Κέντρων (Δ.Ε.Κ.) του Κέντρου Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου (ΚΕ.ΦΟ.ΜΕ.Π.), του Κέντρου Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων (Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ.), οι Προϊστάμενοι των Τμημάτων Ελέγχου και όλοι οι υπάλληλοι που υπηρετούν στα Τμήματα Ελέγχου των παραπάνω υπηρεσιών, καθώς και όλοι οι υπάλληλοι που ασκούν ελεγκτικά καθήκοντα και υπηρετούν στις υπηρεσίες αυτές, ο Προϊστάμενος Διεύθυνσης της Επιχειρησιακής Μονάδας Είσπραξης, οι Προϊστάμενοι Διευθύνσεων των Τελωνείων, οι Προϊστάμενοι των Τμημάτων Γενικών θεμάτων και Τελωνειακών Διαδικασιών των Τελωνείων, όλοι οι υπάλληλοι των Τελωνείων που ασκούν ελεγκτικά καθήκοντα, οι Προϊστάμενοι Διευθύνσεων και Τμημάτων, καθώς και οι υπάλληλοι των Ελεγκτικών Υπηρεσιών Τελωνείων (ΕΛ.Υ.Τ.) και της Διεύθυνσης Παρακολούθησης και Ελέγχου Ανασταλτικών Καθεστώτων (ΔΙ.Π.Ε.Α.Κ), καθώς και οι Προϊστάμενοι των οργανικών μονάδων των Κτηματικών Υπηρεσιών του Δημοσίου. λβ. Οι Προϊστάμενοι των Επιχειρησιακών Διευθύνσεων Ειδικών Υποθέσεων του Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος (ΣΔΟΕ), οι Προϊστάμενοι των Περιφερειακών Διευθύνσεων και Τμημάτων ελέγχουδράσης αυτών, καθώς και οι υπάλληλοι -ελεγκτές που υπηρετούν στις παραπάνω υπηρεσίες. λγ. Οι προϊστάμενοι και οι υπάλληλοι των οργανικών μονάδων δόμησης οποιουδήποτε οργανωτικού επιπέδου των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Τα τακτικά και αναπληρωματικά μέλη, καθώς και οι εισηγητές των Επιτροπών Εξέτασης Προσφυγών Αυθαιρέτων, των Συμβουλίων, Περιφερειακών Συμβουλίων και του Κεντρικού Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων, των Συμβουλίων, των Περιφερειακών Συμβουλίων και των Κεντρικών Συμβουλίων Αρχιτεκτονικής, του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου και του Κεντρικού Συμβουλίου Νεοτέρων Μνημείων. λδ. Το προσωπικό της Ειδικής Γραμματείας Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα, καθώς και οι Πρόεδροι, Διευθύνοντες Σύμβουλοι ή διαχειριστές των εταιριών του ιδιωτικού τομέα που μετέχουν σε τέτοιου είδους συμπράξεις. λε. Ο Πρόεδρος και τα μέλη ΔΣ Αθλητικών Ομοσπονδιών και τα πρόσωπα που είναι μέλη Διοίκησης Αθλητικών Ανωνύμων Εταιριών (Α.Α.Ε.) ή Τμημάτων Αμειβόμενων Αθλητών (Τ.Α.Α.) ή τους έχει ανατεθεί η διαχείριση Τ.Α.Α. ή είναι μέτοχοι Α.Α.Ε. με συνολικό ποσοστό μεγαλύτερο του 1% του μετοχικού της κεφαλαίου. λστ. Οι αξιολογημένοι διαιτητές, βοηθοί διαιτητές και παρατηρητές διαιτησίας πρωταθλημάτων επαγγελματικού αθλητισμού και όσοι μετέχουν στα αντίστοιχα όργανα ή τις επιτροπές διαιτησίας, καθώς και ο Πρόεδρος, τα μέλη της Επιτροπής Επαγγελματικού Αθλητισμού και οι αναπληρωτές αυτών. λζ. Οι Πρόεδροι, Διευθύνοντες Σύμβουλοι, οι εντεταλμένοι σύμβουλοι και Γενικοί Διευθυντές των αναφερόμενων στις περιπτώσεις ε` και στ` της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 2190/1994 νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου, εφόσον τα νομικά αυτά πρόσωπα είναι φορείς ανάθεσης και εκτέλεσης δημόσιων έργων ή ανάθεσης και εκπόνησης μελετών δημόσιων έργων. λη. Οι Προϊστάμενοι Γενικών Διευθύνσεων, Διευθύνσεων και Τμημάτων της Γενικής Γραμματείας Δημόσιων Έργων του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων ως και οι ασκούντες καθήκοντα επιβλεπόντων μηχανικών δημόσιων έργων και μελετών δημοσίων έργων. Οι κατέχοντες αντίστοιχες θέσεις στο Δημόσιο, στα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και στα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, εφόσον έχουν αρμοδιότητες σχετικές με την ανάθεση δημόσιων έργων ή μελετών δημόσιων έργων ή ασκούν καθήκοντα επιβλεπόντων μηχανικών δημόσιων έργων ή μελετών. λθ. Ο Ιδιοκτήτης, οι Εταίροι, οι Βασικοί Μέτοχοι, τα εκτελεστικά μέλη οργάνου διοίκησης και τα διευθυντικά στελέχη ελληνικών επιχειρήσεων που συνάπτουν δημόσιες συμβάσεις, καθώς και τα φυσικά πρόσωπα, τα οποία έχουν τη μόνιμη κατοικία τους στην Ελλάδα και φέρουν οποιαδήποτε από τις ανωτέρω ιδιότητες σε αλλοδαπές επιχειρήσεις που συνάπτουν δημόσιες συμβάσεις, εφόσον το αντικείμενο τους υπερβαίνει τα αναφερόμενα στην περίπτωση ια` ποσά ανά περίπτωση. λι. Τα μέλη και οι εισηγητές των γνωμοδοτικών επιτροπών, τα μέλη των οργάνων ελέγχου τα επιφορτισμένα με την εκταμίευση των ενισχύσεων όργανα, τα μέλη των οργάνων αξιολόγησης και εξέτασης των επενδυτικών σχεδίων, ελέγχου επενδύσεων και εκταμίευσης των παρεχόμενων ενισχύσεων του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας. μ. Οι προϊστάμενοι των Διευθύνσεων Αλλοδαπών των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων μα. Τα μέλη των Επιτροπών Εξετάσεων Υποψηφίων Οδηγών. μβ. Ο Πρόεδρος και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της Κοινωνίας της Πληροφορίας, οι Διευθυντές και οι Αναπληρωτές Διευθυντές των Επιχειρησιακών Μονάδων. Τα μέλη του Μητρώου Αξιολογητών Δράσεων Κρατικών Ενισχύσεων και άλλοι εξωτερικοί συνεργάτες που έχουν συμμετάσχει σε αξιολογήσεις, Γνωμοδοτικές Επιτροπές και Επιτροπές Προσφυγών Δράσεων Κρατικών Ενισχύσεων, οι Πρόεδροι και τα Μέλη Επιτροπών Αξιολόγησης Προσφορών κάθε βαθμού, καθώς και Επιτροπών Προσφυγών έργων Δημοσίου Τομέα, οι Πρόεδροι και τα Μέλη των επιτροπών Παρακολούθησης και Παραλαβής Έργων Δημοσίου Τομέα, οι Υπεύθυνοι Έργων Δημοσίου Τομέα και Δράσεων Κρατικών Ενισχύσεων. Οι Προϊστάμενοι, οι αναπληρωτές Προϊστάμενοι και οι Προϊστάμενοι Μονάδων όλων των Ειδικών Υπηρεσιών και των λοιπών φορέων που ασκούν καθήκοντα ή και αρμοδιότητες διαχείρισης, εφαρμογής, συντονισμού και ελέγχου, στο πλαίσιο των συγχρηματοδοτούμενων δράσεων της Προγραμματικής Περιόδου 2007-2013 και 2014-2020. μγ. Οι προϊστάμενοι των Υπηρεσιών Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. μδ. Οι προϊστάμενοι των Υπηρεσιών Δημοσιονομικού Ελέγχου (Υ.Δ.Ε.) και των Δημοσιονομικών Υπηρεσιών Εποπτείας και Ελέγχου (Δ.Υ.Ε.Ε.) του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. με. Ο πρόεδρος, τα μέλη και οι υπάλληλοι της Αρχής Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες και της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας και Ελέγχου των Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης. μστ. Ο πρόεδρος και οι διαχειριστές Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (Μ.Κ.Ο.) που επιχορηγούνται από το κράτος. μζ. Το προσωπικό του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΟΦ), του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ), του Οργανισμού Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΟΠΕΚΕΠΕ) [18]

Από την επισκόπηση της διάταξης αντιλαμβάνεται κανείς ότι καταρχάς υπόχρεα καθίστανται μέλη και των τριών εξουσιών του κράτους. Έτσι, υπόχρεοι είναι τα ανώτατα στελέχη της εκτελεστικής εξουσίας, δηλαδή ο Πρωθυπουργός, τα μέλη της Κυβέρνησης και οι Υφυπουργοί, οι εκπρόσωποι της νομοθετικής εξουσίας, ήτοι οι βουλευτές και ευρωβουλευτές, αλλά και της δικαστικής, εφόσον σε δήλωση υποχρεούνται όλοι οι δικαστικοί αλλά και οι εισαγγελικοί λειτουργοί. Παράλληλα, υπόχρεοι είναι οι αρχηγοί και των χρηματοδοτούμενων από το κράτος πολιτικών κομμάτων καθώς και το πρόσωπα που διαχειρίζονται την χρηματοδότηση αυτών. Επίσης υποχρέωση θεσπίζεται και για πρόσωπα της αποκεντρωμένης διοίκησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης, όπως οι Γενικοί Γραμματείς των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, οι αιρετοί της τοπικής αυτοδιοίκησης, ήτοι δήμαρχοι, περιφερειάρχες, πρόεδροι και μέλη των δημοτικών συμβουλίων καθώς και μέλη των περιφερειακών συμβουλίων. Επιπροσθέτως, υπόχρεοι καθίστανται οι πρόεδροι και τα μέλη, τακτικά και αναπληρωματικά, επιτροπών διαγωνισμών προμηθειών, μελετών και παροχής υπηρεσιών και δημοσίων έργων, εφόσον οι προϋπολογισμοί αυτών ξεπερνούν τα ελάχιστα όρια που θέτει ο νόμος, 29 καθώς και των αντίστοιχων φορέων ανάθεσης και επίβλεψης τέτοιων δημοσίων συμβάσεων. 30 Ακολούθως, υποχρέωση τίθεται και για τα μέλη ανεξάρτητων αρχών που χρηματοδοτούνται από το κράτος, καθώς και για τα μέλη της διοίκησης κάθε είδους δημοσίων οργανισμών, νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, κρατικών ή δημοτικών, δημοσίων επιχειρήσεων και νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου, στα οποία είτε ανήκουν στο κράτος, είτε το κράτος διορίζει (ως μέτοχος ή κυριαρχικά, με διοικητική πράξη) τα όργανα της διοίκησής τους είτε, τέλος, τα οποία επιχορηγούνται από το κράτος κατά ποσοστό τουλάχιστον 50 % του ετήσιου προϋπολογισμού τους. Όλες οι ανωτέρω κατηγορίες, που ενδεικτικά αναφέρθηκαν, συνδέονται άμεσα με τον δημόσιο τομέα, με τις δημόσιες υπηρεσίες και την διαχείριση του και του Υπουργείου Τουρισμού, που ασκεί καθήκοντα ελεγκτικής μορφής ή χορήγησης αδειών κάθε μορφής, καθώς και οι προϊστάμενοι των αντίστοιχων μονάδων οποιασδήποτε βαθμίδας των παραπάνω υπηρεσιών. μη. Τα μέλη του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους. μθ. Κάθε άλλο πρόσωπο για το οποίο προβλέπεται υποχρέωση υποβολής δήλωσης από ειδική διάταξη νόμου. 29 Βλ. άρθ. 1 παρ. 1 περ. ια 30 Βλ. άρθ. 1 παρ. 1 περ. λζ και λη [19]

δημοσίου χρήματος, όπως χαρακτηριστικά τονίζεται και στην εισηγητική έκθεση του επίμαχου νομοθετήματος περί πόθεν έσχες 31. Ωστόσο, πέραν των ανωτέρω προσώπων, τα οποία εν πολλοίς ανήκουν στην έννοια του δημοσίου υπαλλήλου είτε δημοσίου λειτουργού και σε κάθε περίπτωση του διαχειριστή δημοσίου χρήματος, για τα οποία το δημόσιο συμφέρον επιτάσσει τη διαφάνεια των περιουσιακών τους στοιχείων, ορίζονται και άλλες κατηγορίες προσώπων, η σχέση των οποίων με τη λειτουργία των δημοσίων λειτουργιών και υπηρεσιών είναι ελάχιστη έως και ανύπαρκτη. 32 Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι υπόχρεοι καθίστανται όσοι εκμεταλλεύονται τον τύπο και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, δημοσιογράφοι, μέλη της διοίκησης και διευθυντικά στελέχη πιστωτικών ιδρυμάτων και αθλητικών ομοσπονδιών και εταιριών καθώς και οι μέτοχοι, εταίροι, ιδιοκτήτες και μέλη διοικητικών οργάνων επιχειρήσεων που συνάπτουν δημόσιες συμβάσεις ύψους άνω των 150.000 (για συμβάσεις προμηθειών, μελετών και υπηρεσιών) ή των 300.000 (για συμβάσεις δημοσίων έργων). Καθίσταται σαφές ότι τα ανωτέρω φυσικά πρόσωπα, παρότι δραστηριοποιούνται σε τομείς ενδεχομένως νευραλγικούς για την άνθιση της διαφθοράς, δεν φέρουν καμία λειτουργική σύνδεση με τον δημόσιο τομέα, η οποία να υπαγορεύει όμοια αυξημένη εγγυητική ευθύνη τους για την καθαρότητα των κρατικών υπηρεσιών και πολιτικών διαδικασιών με εκείνη των υπαλλήλων και οργάνων του κράτους και των πολιτικών παραγόντων της χώρας 33. (2) Σύγκριση με την έννοια του υπαλλήλου κατά τον ΠΚ Σε συνέχεια της ανωτέρω ενδεικτικής αναφοράς ορισμένων κατηγοριών υπόχρεων και δεδομένης της διαπίστωσης ότι η υποβολή ΔΠΚ έχει ως ratio την 31 Εισηγητική έκθεση ν. 3213/2003, Γενικό Μέρος, στοιχεία Ι.α και ΙΙ.α. 32 Βλ. και ΕΔΔΑ απόφαση της 24-6-2004, Von Hannover v Germany, με επίκληση στο Ψήφισμα 1165(1998) του Συμβουλίου της Ευρώπης, όπου ορίζονται τα δημόσια πρόσωπα «7. Public figures are persons holding public office and/or using public resources and, more broadly speaking, all those who play a role in public life, whether in politics, the economy, the arts, the social sphere, sport or in any other domain». 33 Βλ. Πουλής Σ., ο.π. (10-11) και σε αντιδιαστολή: Παπακυριάκου Θ., Το καθεστώς ειδικήςαυξημένης ευθύνης των δημοσίων υπαλλήλων στο ισχύον ποινικό δίκαιο, ΠοινΔικ 10/2009 (σελ. 1128-1129). [20]

διαφάνεια και την καθαρότητα της δημόσιας υπηρεσίας και την πάταξη της διαφθοράς στον δημόσιο τομέα, κυρίως αναφορικά με την διαχείριση του δημοσίου χρήματος, εύλογα καταλήγει κανείς στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για μια υποχρέωση υπηρεσιακής φύσεως, η οποία μάλιστα ενδεχομένως να ταίριαζε περισσότερο στην ύλη του πειθαρχικού και όχι του ποινικού δικαίου. 34 Σε κάθε περίπτωση, εκ πρώτης όψεως τα σχετικά με την υποβολή πόθεν έσχες αδικήματα δείχνουν «συγγενή» προς τα αδικήματα του Δωδέκατου Κεφαλαίου του Ποινικού Κώδικα με τίτλο «Εγκλήματα σχετικά με την Υπηρεσία». Κοινό στοιχείο της πλειοψηφίας των αδικημάτων αυτής της κατηγορίας είναι ότι στις ειδικές υποστάσεις τους συμπεριλαμβάνεται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, η έννοια του υπαλλήλου. Τα περισσότερα εξ αυτών συνιστούν ιδιαίτερα εγκλήματα, τα οποία μπορούν να τελεστούν μόνο από πρόσωπο με υπαλληλική ιδιότητα, ενώ κάποια απαιτούν την σύμπραξη (αναγκαία συμμετοχή) του υπαλλήλου για τη στοιχειοθέτησή τους. 35 Σύμφωνα με τα άρθρα 13 περ. α ΠΚ, υπάλληλος είναι εκείνος στον οποίο ανατέθηκε η άσκηση δημόσιας, δημοτικής ή κοινοτικής υπηρεσίας ή υπηρεσίας νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου. Είναι αδιάφορο αν η ανάθεση είναι προσωρινή ή μόνιμη, όπως αδιάφορο είναι και το τυπικό κριτήριο με το οποίο κατατάσσει το διοικητικό δίκαιο ένα πρόσωπο στην έννοια του υπαλλήλου. Το κριτήριο του άρθρου 13 ΠΚ είναι ουσιαστικό και περιορίζεται στην οποιαδήποτε άσκηση δημόσιας υπηρεσίας εκ μέρους του «υπαλλήλου». 36 Περαιτέρω σύμφωνα με τη διευρυμένη ποινική έννοια του υπαλλήλου, σε αυτήν υπάγονται και οι δημόσιοι λειτουργοί, όπως λχ οι δικαστές, οι οποίοι έχουν προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία, αλλά και οι Υπουργοί, σύμφωνα με την αυθεντική ερμηνεία του άρθρου 13 παρ. α ΠΚ στο νόμο περί ποινικής ευθύνης Υπουργών. 37 Αν αναλογιστεί κανείς τους εν πολλοίς όμοιους σκοπούς και κοινότητα (ορισμένων τουλάχιστον) προστατευτέων εννόμων αγαθών των υπηρεσιακών εγκλημάτων του Ποινικού Κώδικα και του αδικήματος της μη υποβολής ή υποβολής ανακριβούς ΔΠΚ, θα κρινόταν εύλογο να συνέπιπταν και τα πρόσωπα τα οποία δύνανται να καταστούν (φυσικοί) αυτουργοί αυτών. Σημειώνεται ότι η πλειονότητα 34 Βλ. σχετικώς ΣτΕ Ολ 2649/2017, γνώμη μειοψηφίας 35 Εξαίρεση αποτελεί το έγκλημα του άρθρου 237 Α του ΠΚ (Εμπορία επιρροής-μεσάζοντες). 36 Μπιτζιλέκη Ν. Ε., Υπηρεσιακά Εγκλήματα, β έκδοση, Εκδ. Σάκκουλα, 2001 (σελ. 76 επ.), Παπακυριάκου Θ., ο.π. 37 Βλ. άρθ. 2 3 ν. 3126/2003. [21]

των υπηρεσιακών αδικημάτων είναι γνήσια ιδιαίτερα, όπως και τα ποινικά αδικήματα του ν. 3213/2003. Πράγματι έως ένα βαθμό οι αυτουργοί των αδικημάτων των δύο ως άνω κατηγοριών επικαλύπτονται. Εξάλλου θα πρέπει να επισημανθεί ότι το σύστημα υποβολής πόθεν έσχες, όπως ανωτέρω περιγράφηκε, αποσκοπεί ακριβώς στην πρόληψη, αποτροπή και διάγνωση της τέλεσης «αδικημάτων διαφθοράς», τα οποία έχουν ως αποτέλεσμα ή ως σκοπό τον παράνομο πλουτισμό, στον πυρήνα των οποίων βρίσκεται η δωροδοκία. Ωστόσο από την αναλυτική αντιπαραβολή των «υπόχρεων» σε πόθεν έσχες και των «υπαλλήλων» του ΠΚ, συνάγεται ότι οι έννοιες αυτές δεν ταυτίζονται πλήρως. Ούτε, από την άλλη πλευρά, μπορεί να υποστηριχθεί ότι πρόκειται για έννοιες υπάλληλες, ότι δηλαδή η πρώτη επικαλύπτει πλήρως την δεύτερη. Αντιθέτως πρόκειται για έννοιες επαλλάσσουσες, κατά την αριστοτελική λογική, οι οποίες τέμνονται σε ένα μέρος τους. Έτσι, από τη μία πλευρά, το πλάτος της έννοιας του «υπόχρεου» σε δήλωση πόθεν έσχες είναι στενότερο από την ευρύτατη ποινική έννοια του υπαλλήλου κατ άρθρον 13 ΠΚ, καθόσον δεν περιλαμβάνει όλους τους δημόσιους, δημοτικούς και κοινοτικούς υπαλλήλους. Εξάλλου δεν μπορεί να λεχθεί ότι περιλαμβάνει ούτε όλους τους υπαλλήλους υπό τη στενότερη έννοια του διοικητικού δικαίου. Ωστόσο, από την άλλη πλευρά, ο ν. 3213/2003 έχει ευρύτερο πεδίο εφαρμογής από τα αδικήματα διαφθοράς του ΠΚ, στο βαθμό που στο πλάτος της [22]