Οι δημόσιες δαπάνες - Ο έλεγχος των δημοσίων δαπανών

Transcript

1 Δημοσιονομικό Δίκαιο ΠΜΣ Οι δημόσιες δαπάνες - Ο έλεγχος των δημοσίων δαπανών Ανδρέας Τσουρουφλής

2 Δημόσιες δαπάνες Εκτέλεση Προϋπολογισμού Διενέργεια δημοσίων εσόδων Διενέργεια δημοσίων δαπανών Εκτέλεση Έλεγχος Προληπτικός Κατασταλτικός Αρμοδιότητα ελέγχου: Ελεγκτικό Συνέδριο

3 Ιστορική εξέλιξη 1826: Επιτροπή της Γ Εθνικής Εθνοσυνέλευσης για έλεγχο εθνικών λογαριασμών 1829: Λογιστικό και Ελεγκτικό Συμβούλιο 1833: Ίδρυση του ΕΣ 1887: Θέσπιση προληπτικού ελέγχου των κρατικών δαπανών 1919: Ανάθεση στο ΕΣ του ελέγχου των δημόσιων απολογισμών 2013: Κώδικας Νόμων Ελεγκτικού Συνεδρίου (Ν. 4129/2013)

4 Αρμοδιότητες Άρθρο 98 Σ: ενδεικτική απαρίθμηση Διοικητικές αρμοδιότητες Έλεγχος των δαπανών του Κράτους και των ΟΤΑ Έλεγχος δημοσίων συμβάσεων μεγάλης οικονομικής αξίας Έλεγχος των λογαριασμών των δημόσιων υπολόγων και των ΟΤΑ Γνωμοδοτικές αρμοδιότητες Γνωμοδότηση για τα νομοσχέδια που αφορούν συντάξεις Σύνταξη και υποβολή έκθεσης προς τη Βουλή για τον απολογισμό και ισολογισμό του Κράτους Δικαιοδοτικές αρμοδιότητες Εκδίκαση διαφορών σχετικά με την απονομή συντάξεων, καθώς και με τον έλεγχο των λογαριασμών των δημόσιων υπολόγων και των ΟΤΑ Εκδίκαση υποθέσεων για την ευθύνη των πολιτικών ή στρατιωτικών δημόσιων υπαλλήλων, των υπαλλήλων των ΟΤΑ και άλλων ΝΠΔΔ

5 Αρμοδιότητες Άρθρο 1 Ν. 4129/2013: Αναλυτικός προσδιορισμός των αρμοδιοτήτων Ελεγκτικές: (περ. α - ιγ ) Δικαιοδοτικές και οιονεί δικαιοδοτικές: (περ. ιδ - κστ, λ ) Γνωμοδοτικές: (περ. κζ - κη ) Λοιπές: (περ. λα )

6 Αρμοδιότητες Άρθρο 31 Ν. 4270/2014: Αρμοδιότητες του ΕΣ ως Ανώτατου Δημοσιονομικού Δικαστηρίου Έλεγχος των δαπανών του Κράτους, των ΟΤΑ και των ΝΠΔΔ Έλεγχος νομιμότητας στις διαδικασίες ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και παροχής υπηρεσιών μεγάλης οικονομικής αξίας, Κατασταλτικός έλεγχος σε όλους τους λογαριασμούς ή απολογισμούς των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης Έκθεση προς τη Βουλή για τον Απολογισμό και τον Ισολογισμό του Κράτους Εκδίκαση ένδικων βοηθημάτων και μέσων κατά πράξεων που εκδίδονται κατά τον έλεγχο των λογαριασμών των ως άνω φορέων

7 Νομική φύση Διχογνωμία Θεωρία διοικητικού δικαίου: μικτός (διφυής) χαρακτήρας Διοικητική αρχή Δικαστική αρχή Θεωρία δημοσιονομικού δικαίου: αμιγώς δικαστικός χαρακτήρας Υπέρ του μικτού χαρακτήρα: Μικτές αρμοδιότητες Χαρακτηρισμός των πράξεων του ΕΣ Προληπτικός έλεγχος: δεν έχει δικαιοδοτικό χαρακτήρα (ΔΕΕ C-363/11) Προσυμβατικός έλεγχος: δεν έχει δικαιοδοτικό χαρακτήρα (ΣτΕ 1633/2002, ΑΕΔ 32/2001, ΕΣ Ολομ. 2822/2011) Υπέρ του αμιγώς δικαστικού χαρακτήρα Οργανικό κριτήριο: το ΕΣ απαρτίζεται από δικαστές Οργανική αυτοτέλεια: Οι πράξεις του ΕΣ δεν ελέγχονται αναιρετικά από άλλο όργανο

8 Νομική φύση ΣτΕ: αμιγώς δικαστικός χαρακτήρας (ΣτΕ Ολ. 2908/1986) ΑΕΔ: μικτός χαρακτήρας (ΑΕΔ 16/1979, 35/1995

9 Οργάνωση Μέλη: 1 Πρόεδρος 8 Αντιπρόεδροι 30 Σύμβουλοι 44 Πάρεδροι 45 Εισηγητές - δόκιμοι Εισηγητές. Υπηρετούν επίσης στο ΕΣ 1 Γενικός Επίτροπος της Επικρατείας 1 Επίτροπος της Επικρατείας με βαθμό Αντιπροέδρου Ελεγκτικού Συνεδρίου 3 Αντεπίτροποι της Επικρατείας.

10 Οργάνωση Δικαστικοί σχηματισμοί Ολομέλεια Τμήματα Κλιμάκια

11 Οργάνωση Δικαστικοί σχηματισμοί Ολομέλεια Μείζων Πρόεδρος Αντιπρόεδροι Σύμβουλοι Ελάσσων Πρόεδρος 1/3 λοιπών μελών Τμήματα 1 Αντιπρόεδρος (ως Πρόεδρος) 2 Σύμβουλοι 2 Πάρεδροι Κλιμάκια 1 Σύμβουλος (ως Πρόεδρος) 2 Πάρεδροι

12 Οργάνωση Τμήματα Ι: Διαφορές από έλεγχο δαπανών του Δημοσίου ΙΙ: Διαφορές από πολιτικές συντάξεις ΙΙΙ: Διαφορές από στρατιωτικές συντάξεις IV: Διαφορές από έλεγχο δαπανών ΟΤΑ β βαθμού και ΝΠΔΔ V: Διαφορές από έλεγχο δαπανών των Ενόπλων Δυνάμεων και Σωμάτων Ασφαλείας VI: Διαφορές από έλεγχο δημοσίων συμβάσεων VII:Διαφορές από έλεγχο δαπανών ΟΤΑ α βαθμού

13 Γνωμοδοτική αρμοδιότητα Δεν προβλέπονται ιδιαίτεροι διαδικαστικοί κανόνες Οι γνωμοδοτήσεις του ΕΣ δεν έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα Δίδεται προσοχή να μην διατυπώνονται ως δικαστικές αποφάσεις

14 Ελεγκτική αρμοδιότητα Κατοχυρώνεται συνταγματικά: άρθρο 98 Σ Ελεγχος Δαπανών: προληπτικός Συμβάσεων: διαρκής Λογαριασμών: κατασταλτικός Έκταση ελέγχου Νομιμότητας Όχι σκοπιμότητας Διάκριση από διοικητικό έλεγχο της εκτέλεσης των δαπανών

15 Ο έλεγχος εν γένει Είδη ελέγχου Τυπικός Ουσιαστικός Όχι έλεγχος σκοπιμότητας

16 Ο έλεγχος εν γένει Τυπικός έλεγχος: διαπίστωση της τήρησης των τυπικών προϋποθέσεων που προβλέπουν οι δημοσιονομικές διατάξεις Διακρίσεις Έλεγχος νομιμότητας Αν η δαπάνη προβλέπεται από ουσιαστική διάταξη νόμου Αν υπάρχει η σχετική πίστωση στον προϋπολογισμό Έλεγχος κανονικότητας Αν η δαπάνη έχει αναληφθεί νομίμως από τον διατάκτη Αν επισυνάπτονται τα νόμιμα δικαιολογητικά Αν η απαίτηση δεν έχει υποπέσει σε παραγραφή

17 Ο έλεγχος εν γένει Ουσιαστικός έλεγχος (δυνητικός): Το ΕΣ εξακρίβωση της αλήθειας των γεγονότων των δικαιολογητικών εγγράφων αντισταθμίζει την ανεπάρκεια του τυπικού ελέγχου δεν έχει τη δυνατότητα φυσικών επαληθεύσεων και επιτόπιων ερευνών έχει τη δυνατότητα να ζητά κάθε πληροφορία ή στοιχείο

18 Ο έλεγχος εν γένει Παρεμπίπτων έλεγχος ζητημάτων που αναφύονται Παλαιότερα διχογνωμία Τα διοικητικά δικαστήρια δεν δέχονταν Το ΕΣ προχωρούσε σε παρεμπίπτοντα έλεγχο Τώρα προβλέπεται ρητώς άρθρο 28 Ν. 4129/2013 Εξαίρεση το δεδικασμένο

19 Ο έλεγχος εν γένει Εξουσία του ΕΣ Εγκρίνει τη δαπάνη Απορρίπτει τη δαπάνη Επιφέρει μεταβολές Μπορεί να μειώσει τη δαπάνη Δεν μπορεί να αυξήσει τη δαπάνη

20 Προληπτικός έλεγχος Έννοια: έλεγχος πριν από τη διενέργεια της δαπάνης Υποκείμενα του ελέγχου: Διατάκτες Κύριοι Δευτερεύοντες Σκοποί Διασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων του Δημοσίου Ασφάλεια των συναλλαγών με το Δημόσιο Προστασία των διατακτών

21 Προληπτικός έλεγχος Μειονεκτήματα Υπερβολική διαχειριστική επιβάρυνση Θεωρείται ότι καθυστερεί την εκτέλεση των δαπανών Θεωρείται παρωχημένος Διεθνώς περιορίζεται ο προληπτικός έλεγχος Ελλάδα: Κατάργηση (άρθρο 10 παρ. 10 Ν. 4337/2015) Δαπάνες του Κράτους: από Δαπάνες ΟΤΑ και ΝΠΔΔ: από

22 Προληπτικός έλεγχος Όργανα ελέγχου: Επίτροποι Εδρεύουν: στα καταστήματα των υπουργείων στις υπηρεσίες των λοιπών διατακτών Νομική φύση του λειτουργήματος του Επιτρόπου: διχογνωμία Διοικητικός υπάλληλος; Δικαστικός λειτουργός;

23 Προληπτικός έλεγχος Αντικείμενο του ελέγχου Δαπάνες του Κράτους Δαπάνες των ΟΤΑ Δαπάνες των ΝΠΔΔ Υπάγονται σε έλεγχο όλα τα χρηματικά εντάλματα εφόσον υπερβαίνουν το κατώτατο ποσό που ορίζεται με ΠΔ Κατώτατα ποσά (άρθρο 1 ΠΔ 136/2011) ΝΠΔΔ: Νοσοκομεία ΕΣΥ: ΟΤΑ α βαθμού: β Βαθμού:

24 Διαδικασία του προληπτικού ελέγχου Έλεγχος από την Υπηρεσία Επιτρόπου Θεώρηση του χρηματικού εντάλματος πληρωμής Μη θεώρηση του χρηματικού εντάλματος πληρωμής Επανυποβολή του εντάλματος Θεώρηση Μη θεώρηση Παραπομπή στο αρμόδιο Κλιμάκιο Αντιρρήσεις από την υπηρεσία Κρίση από το αρμόδιο Κλιμάκιο Θεώρηση Μη θεώρηση Παραπομπή στην Ολομέλεια Αίτημα του αρμόδιου Υπουργού για θεώρηση με δική του ευθύνη

25 Διαδικασία του προληπτικού ελέγχου Θεώρηση με ευθύνη του αρμόδιου Υπουργού Αίτημα από τον αρμόδιο Υπουργό Το ΕΣ εντέλλεται τη θεώρηση από τον αρμόδιο Επίτροπο Ο Γενικός Επίτροπος της Επικρατείας υποβάλλει αυθημερόν πίνακα στον Υπουργό Οικονομικών, το Υπουργικό Συμβούλιο και τη Βουλή Αν δεν εγκριθεί από τη Βουλή κατά την πρώτη σύνοδό της μετά την υποβολή, το ποσό του εντάλματος καταλογίζεται σε βάρος του Υπουργού Σπανίως χρησιμοποιείται αυτή η δυνατότητα

26 Προληπτικός έλεγχος δαπανών ΟΤΑ Άρθρο 169 Ν. 3463/2006 (Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων) Υπάγονται Δήμοι με πληθυσμό άνω των κατοίκων Περιεχόμενο του προληπτικού ελέγχου Αν η σχετική πίστωση είναι εγγεγραμμένη στον προϋπολογισμό του Δήμου. Αν τηρήθηκε η προβλεπόμενη νόμιμη διαδικασία του λογιστικού των Δήμων και Κοινοτήτων και Αν τα δικαιολογητικά της δαπάνης είναι πλήρη

27 Προληπτικός έλεγχος δαπανών ΟΤΑ Εξαιρούνται από τον προληπτικό έλεγχο: Δαπάνες πληρωμής κάθε είδους αποδοχών καθώς και των κατ αποκοπή εξόδων κίνησης Δαπάνες απόδοσης των υπέρ τρίτων ενεργούμενων κρατήσεων (ασφαλιστικών εισφορών, φόρων κ.λπ.). Περιοδικές δαπάνες μισθωμάτων ακινήτων και εγκα ταστάσεων Δαπάνες καταναλώσεως ηλεκτρικού ρεύματος, νε ρού και σταθερής τηλεφωνίας. Διάφορες υποχρεωτικές δαπάνες (έξοδα βεβαίωσης και είσπραξης, τοκοχρεολύσια των δανείων, έξοδα ασφάλισης οχημάτων, δαπάνες εκτέλεσης τελεσίδικων δι καστικών αποφάσεων) Δαπάνες κατ είδος μικρότερες των ετησίως

28 Προληπτικός έλεγχος δαπανών ΝΠΔΔ Επιτρέπεται για ορισμένα ΝΠΔΔ με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση των Αντιπροέδρων της Κυβέρνησης, του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού