36 - Μακεδόνες και Θράκες στεφανίτες ιππικών

36 - Μακεδόνες και Θράκες στεφανίτες ιππικών και γυµνικών Πόλις/ ήµος Στεφανίτες Αγών/-νες Ολύµπια/έτος 150 - Μακεδονία 27 αθλητές 35+ κότινοι 22+ στα Ιππικά Αιγαί, Πέλλα [Αλέξανδρος Α ] * στάδιον ανδρών 80-460 πχε [150-151] Αρχέλαος Περδίκκα τέθριππον τέλειον 93-408 πχe Φίλιππος Β κέλης τέλειος 106-356 πχe Φίλιππος Β τέθριππον τέλειον 107-352 πχe Φίλιππος Β συνωρίς τελεία 108-348 πχe Φίλιππος Β συνωρίς τελεία Πύθεια-346 πχε 152-Άγν. πόλεις Κλίτων στάδιον ανδρών 113-328 πχε Αντίγονος στάδιον ανδρών-1 122-292 πχε Αντίγονος στάδιον ανδρών-2 123-288 πχε Σέλευκος στάδιον ανδρών 128-268 πχε 153-Αµφίπολις αµασίας στάδιον ανδρών 115-320 πχε 154-Εορδαία; Πτολεµαίος Α τέθριππον τέλειον 3 ος αιών πχe ** Πτολεµαίος Β τέθριππον τέλειον 3 ος αιών πχe ** Βελιστίχη συνωρίς πώλων-1 128-268 πχε Βελιστίχη τέθριππον πώλ.-2 129-264 πχe Αρσινόη B τέθριπ. τέλ.-1+ τέθρ. 3 ος αιών πχe ** πώλων-2+συνωρίς-3 Βερενίκη Α τέθριππον τελειον 3 ος αιών πχe ** Βερενίκη Β τέθριππον-1+κέλης-2 3 ος αι. πχe [248;] ** Ετέαρχος ιπποδροµίες (x 3) 3 ος αιών πχe ** Μόλυκος κέλης (Νέµεα) 3 ος αιών πχe ** Πλαγγών συνωρίς τελεία; 3 ος αιών πχe ** (ίσως Θεσσαλός) Τρυγαίος κέλης τέλειος; 3 ος αιών πχe ** 155-Θεσσαλονίκη Μ. Ο. Ηλιόδωρος άγνωστο Άγνωστον 156-Κασσάνδρεια άγνωστος αγών δρόµου 1 ος αι. πχε (;) [επιγρ. IAG 64] 157-Νεάπολις Σιµύλος στάδιον ανδρών 133-248 Πχε 158-Πέτρα Πολέµων*** στάδιον ανδρών 200-21 πχε 159-Φίλιπποι Λάµπος τέθριππον τέλειον 119-304 πχe 160 Θράκη Αυγ. Τραϊανή**** Αυρήλιος Φρόντος ιοφάνους αγών δρόµου; 2 ος αι. ΧE; [AG Bulg.1574] 161-Μαρώνεια [...] πάλη 76-476 πχε [-1, -2]: αριθµός νικών, [...]: άγνωστο/ελλειπές όνοµα * Ο Αλέξανδρος Α «συνεξέπιπτε τω πρώτω» (Ηρόδοτος, δες βιογραφικό παρακάτω), άρα κρίνεται ως ισάξιος 1 ος Ολυµπιονίκης ** Κάπου 20 Μακεδόνες και Θεσσαλοί στεφανίτες της Πτολεµαϊκής εποχής έγιναν γνωστοί απο πάπυρο που βρέθηκε σε γέµισµα µούµιας και περιείχε 112 ποιήµατα του Ποσείδιππου Πελλαίου. Ειδικά για το Μόλυκο, επιγραφή απ τη Βέρροια του 2 ου -1 ου αι. πχε (183: Καλλίχη Καλλίνου / Θεµίσων Καλλίνου / Καλλίνας Μωλύκκου / Ήρωες ) ίσως αφορά στη γενιά του Ολυµπιονίκη. Για άλλους δυο ίσως Μακεδόνες στεφανίτες ( ωρικό και Ευβώτα) ο ποιητής δεν αναφέρει την καταγωγή. *** Ο Πολέµων φέρεται στο κείµενο του Ιουλίου του Αφρικανού ως Πετραίος, απ την Πέτρα του Ολύµπου. Με τούτο συµφωνούν οι Moretti και Foerster, αλλά διαφωνεί ο Robert µε το επιχείρηµα ότι ίσως η γραφή της πόλης ήταν Περγαίος αντί Πετραίος. Η κατάταξη στους Μακεδόνες Ολυµπιονίκες του 1 ου αι. πχε θεωρείται πιό σωστή πιστεύω, αν η καταγωγή του είναι η αρχαία πόλη Πέτρα στον Όλυµπο, όπου η γνωστή δίοδος.**** Η Augusta Traiana (Stara Zagora Βουλγαρία) ανήκε στη Θράκη που κατέλάβε ο Φίλιππος κι αργότερα οι Ρωµαίοι. Ο Aurelius Fronto, γιός ιοφάνους, ήταν λατινοποιηθείς έλληνας. Η επιγραφή µε τη οποία µας έγινε γνωστός [IGBulg.1574] τον ονοµάζει δροµέα παράδοξο, και ολυµπιονίκη, αλιονίκη, προφανώς νικητή αγώνων δρόµου και στα Ολύµπια αλλά και στα Άλεια της Ρόδου, περί τα τέλη του 2 ου αιώνα ΧΕ. 1

Βιογραφικά Μακεδόνων και Θρακών στεφανιτών Εικ. 36.2 Αλέξανδρος Α Εικ. 36.3 Αλέξανδρος Γ (1-2) Αλέξανδρος Α ο Φιλέλλην και Αλέξανδρος Γ ο Μέγας Μολονότι ο µακροβιώτατος βασιλιάς Αλέξανδρος Α (494 - περ. 455 πχε) δεν κέρδισε κότινο για τεχνικούς ή µάλλον τοπικιστικούς λόγους, θεωρείται ισάξιος Ολυµπιονίκης για πολλούς λόγους (Εικ 36.2). Πρώτον, για την αδικία που του έκαναν οι Ηλείοι καλώντας τον βάρβαρο, ενώ ο Ηρόδοτος τον κατέταξε στην έβδοµη γενιά των Τηµενιδών µετά τον Περδίκκα Α (Ιστοριών Η : ΤΟΥ Ε ΑΛΕΞΑΝ ΡΟΥ ΤΟΥΤΟΥ ΓΕΝΕΤΩΡ ΠΕΡ ΙΚΚΗΣ ΕΣΤΙ...ΕΞ ΑΡΓΕΟΣ ΕΦΥΓΟΝ ΕΣ ΙΛΛΥΡΙΟΥΣ ΤΩΝ ΤΗΜΕΝΟΥ ΑΠΟΓΟΝΩΝ... ΑΠΟ ΤΟΥΤΟΥ Η ΤΟΥ ΠΕΡ ΙΚΚΕΩ ΑΛΕΞΑΝ ΡΟΣ Ω Ε ΕΓΕΝΕΤΟ). εύτερον, γιατί ενώ κατάφερε να ανατρέψει το κακό επιχείρηµα των Ηλείων ( ΟΥ ΒΑΡΒΑΡΩΝ ΑΓΩΝΙΣΤΕΟΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΑΛΛΑ ΕΛΛΗΝΩΝ ), έτρεξε το σταδιο ανδρών κι έπεσε στο νήµα µαζί µε τον Θεσσαλό Τορύµβα ή Τορύµνα (ΣΥΝΕΞΕΠΙΠΤΕ ΤΩι ΠΡΩΤΩι), οι Ελλανοδίκες πεισµατικά δεν αφιέρωσαν τη νίκη στο ία (το πάγιο έθιµο σε περιπτώσεις ισοπαλίας) αλλά κήρυξαν νικητή τον Θεσσαλό δροµέα, δείχνοντας έτσι...άγνοια της γεωγραφίας. Το πράγµα γίνεται πολύ πιο περίεργο, αν αναλογισθεί κανείς ότι ο Αλέξανδρος ονοµάσθηκε Φιλέλλην γιατί ήταν αυτός που καλπάζοντας µερόνυχτα είχε ειδοποιήσει τους άλλους Ελληνες για την άφιξη των Μήδων στις Πλαταιές και κατανικήσει τους τελευταίους στις Εννέα Οδούς το 477 πχε! Νωρίτερα είχε θανατώσει επίσηµα µέλη της συνοδείας του Μεγάβαζου, όταν επισκέφθηκαν τον πατέρα του Αµύντα, άρα ήταν τόσο έλληνας όσο και οι Ελλανοδίκες. Ακόµα, είχε φίλους και υµνητές τον Πίνδαρο, που σε εγκώµιο τον αποκαλεί συνονόµατο των αρδανιδών γιατί και ο Πάρις λέγονταν Αλέξανδρος, καθώς και τον Βακχυλίδη. Με το παρόν ιστορικό ελπίζεται να γίνει κατανοητή η Ολυµπικού µεγέθους αδικία που έγινε εις βάρος του. Όταν πήγε στην Ολυµπία, ο Αλέξανδρος Α ήταν 37-38 ετών. Οσο για τον άλλο Αλέξανδρο, το Μέγα, (Εικ. 36.3) αρχαίοι και σύγχρονοι συγγραφείς υποστηρίζουν πως δεν έλαβε ποτέ µέρος στα Ολύµπια, µε µόνη εξαίρεση τον αναξιόπιστο ψευδο-καλλισθένη, που τον θέλει νικητή σε αγώνα αρµατοδροµίας εναντίον µάλιστα οκτώ αντιπάλων, εξ ων τέσσερις γιοί βασιλέων! 3-7. Αντίγονος, αµασίας, Κλίτων, Σέλευκος και Σιµύλος Όσα δεν κατάφερε να πετύχει ο Αλέξανδρος Α στα 80α Ολύµπια δίνοντας τ όνοµα του στη χρονιά ως σταδιονίκης, το πέτυχε τρεις γενιές αργότερα ο Κλίτων στα 113α Ολύµπια του 328 πχε, χρονιά που ο Αλέξανδρος νικούσε όποιο αντίπαλο εύρισκε µπροστά του στη µακρινή Βακτριανή. Κατά ειρωνική συγκυρία, την ίδια εποχή που ο Κλίτων κέρδιζε τον κότινο, πέθαινε ο συνονόµατος του στρατηγός Κλείτος στη Σαµαρκάνδη. 2

Την επιτυχία του Κλίτωνα διαδέχθηκαν κι άλλες, µε πρώτη αυτή του αµασία της Αµφίπολης, πόλης ένδοξης, όπου είχε νικήσει τους Πέρσες του Μαρδόνιου µετά την ήττα στις Πλαταιές (479 πχε) ο Αλέξανδρος Α, αλλά και πλούσιας, αφού έδινε απ τα χρυσωρυχεία του Παγγαίου 1.000 τάλαντα το χρόνο. Ο αµασίας νίκησε στο στάδιον των 115 ων Ολύµπιων του 320 πχε, τρία χρόνια µετά το χαµό του Μ. Αλέξανδρου. Επτά Ολυµπιάδες αργότερα, ήλθε η σειρά του ένδοξου δροµέα Αντίγονου, που νίκησε στο στάδιον ανδρών δυο διαδοχικών Ολύµπιων (292, 288 πχε). Μιά γενιά ύστερα, ήλθε νέος σταδιονίκης, ο Σέλευκος, που κέρδισε κότινο στα 128 α Ολύµπια του 268 πχε. Ίσως µάλιστα να είχε ταξιδέψει στην Πελοπόννησο µαζί µε τη µοναδική Μακεδόνα ιπποτρόφο απ την Αλεξάνδρεια και νικήτρια συνωρίδος στα ίδια Ολύµπια, τη Βελιστίχη. Τέλος, η επόµενη γενιά δροµέων δοξάστηκε απ τον Σιµύλο της τότε Νεάπολης (σηµερ. Καβάλας), που νίκησε στο στάδιον των 133 ων Ολύµπιων του 248 πχε. Ατυχώς δεν υπάρχουν άλλες πληροφορίες για τους πέντε σπουδαίους Μακεδόνες σταδιονίκες µε τα έξι στεφάνια των ελληνιστικών χρόνων, πράγµα ανεξήγητο, δεδοµένης της κυριαρχίας της Ελλάδος στην τότε οικουµένη, καθώς και της πληθώρας Ελλήνων και Ρωµαίων ιστοριογράφων του 2 ου και 3 ου αιώνα πχε. Ακόµα χειρότερα, δεν γνωρίζουµε καν το όνοµα του µοναδικού Μαρωνείτη παλαιστή, νικητή σα 76 α Ολύµπια του 476 πχε. 8. Αρχέλαος Περδίκκα Εικ. 36.4 Αρχέλαος Περδίκκα Αν ο Κλίτων πέτυχε πρώτος να βάλει τ όνοµα και την πατρίδα του στον ελληνικό χάρτη, εκείνος που πραγµατικά έσπασε το κατεστηµένο και επανόρθωσε την αδικία των Ηλείων προς τον Αλέξανδρο Α δυο γενιές πρωτύτερα, ήταν ο Αρχέλαος (413-399 πχε), γιός και διάδοχος του Περδίκκα Β. Πέντε χρόνια µετά τη διαδοχή στο θρόνο, ο Αρχέλαος (Εικ. 36.4) κατέβασε τέθριππον τέλειον στον ιππόδροµο της Ολυµπίας και µε τον άγνωστο ηνίοχο του (απ τις Αιγές άραγε;) κέρδισε κότινο στον αγώνα µε το πιο µεγάλο γόητρο, δυο Ολυµπιάδες µετά τον Αθηναίο Αλκιβιάδη, αλλά ουσιαστικά στην πρώτη διοργάνωση του τέλειου τέθριππου µετά τα 91 α Ολύµπια του 416 πχε. Ο Αρχέλαος, όπως είχε κάνει κι ο Αλκιβιάδης για την Αθήνα, έδειξε µια για πάντα πως η πατρίδα του η Πιερίς ήταν εξίσου ισχυρή µε όποια άλλη, ακόµα και στα αθλητικά δρώµενα Ο Αρχέλαος δεν ήταν απλώς µιµητής της παράδοσης των Μακεδόνων, που λάτρεψαν τον ίππο, τον απεικόνισαν σε νοµίσµατα, ή τον µετέτρεψαν σε µια ακατανίκητη πολεµική µηχανή. Οσο φιλιππότατος ήταν, άλλο τόσο υπήρξε φιλόµουσος, ιδρύοντας λυρικούς αγώνες, όπως λέει ο ιόδωρος (17.16.3: ΘΥΣΙΑΙΣ ΜΕΓΑΛΟΠΡΕΠΕΙΣ ΤΟΙΣ ΘΕΟΙΣ ΣΥΝΕΤΕΛΕΣΕΝ ΕΝ ΙΩι ΤΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΣΚΗΝΙΚΟΥΣ ΑΓΩΝΑΣ ΙΙ ΚΑΙ ΜΟΥΣΑΙΣ, ΟΥΣ ΑΡΧΕΛΑΟΣ Ο ΠΡΟΒΑΣΙΛΕΥΣΑΣ ΠΡΩΤΟΣ ΚΑΤΕ ΕΙΞΕ. ΤΗΝ Ε ΠΑΝΗΓΥΡΙΝ ΕΦ ΗΜΕΡΑΣ ΕΝΝΕΑ ΣΥΝΕΤΕΛΕΣΕΝ, ΕΚΑΣΤΗΝ ΤΩΝ ΜΟΥΣΩΝ ΕΠΩΝΥΜΟΝ ΗΜΕΡΑΝ ΑΝΑ ΕΙΞΑΣ). Η δίαιτα στα χρόνια του Αρχέλαου ήταν σαν εκείνη των Αθηνών: συµπόσια, µουσικοί, σκηνικοί, χορικοί αγώνες και τα παρεµφερή. Άλλωστε τα πήγαινε-έλα ποιητών απο τη νότια Ελλάδα στη Μακεδονία είχαν αρχίσει απ την εποχή του Αλέξανδρου Α και συνεχίστηκαν επι Περδίκκα Β µε τον ερχοµό του λυρικού Μελανιππίδη του Νεώτερου. Ακόµα πιο πρίν είχαν επισκεφθεί τη Μακεδονία µεγάλοι ιστορικοί, 3

όπως ο Ηρόδοτος κι ο Θουκυδίδης. Στην αυλή του, ίσως λόγω της ίδρυσης των ίιων αγώνων, οι αφίξεις γνωστών καλλιτεχνών πύκνωσαν µε πρώτη αυτή του Ηρακλειώτη Ζεύξιδος που είχε πληρωθεί αδρά µε τεσσαράκοντα µνάς για να στολίσει τ ανάκτορα µε τη ζωγραφική του (Αιλιανός Ποικίλη Ιστορία 14). Στην Πέλλα φιλοξενήθηκαν και οι τραγικοί Ευρυπίδης και Αγάθων, ο εποποιός Χοίριλος και ο διθυραµβοποιός Τιµόθεος ο Μιλήσιος, που διώχτηκε απ τη Σπάρτη. Για τον Ευρυπίδη µαρτυρούν ότι στη Μακεδονία έγραψε τις Βάκχες, τον Ρήσο, την Ιφιγένεια εν Αυλίδι και τον Αρχέλαο για να τιµήσει τον ευεργέτη του. Η µεγαλύτερη όµως νίκη του Αρχέλαου πέραν του τελείου τεθρίππου στα 93 α Ολύµπια ήταν η ονοµασία του σαν προξένου και ευεργέτου των Αθηνών. Αν και φαίνεται παράξενη η τιµητική αυτή διάκριση δεδοµένης της αρνητικής πολιτικής των Αθηνών απ τα χρόνια του πατέρα του (στήριξαν ανταπαιτητές του θρόνου, συµµάχησαν µε βασιλείς της άνω Μακεδονίας κλπ), µπορεί να εξηγηθεί σχετικά απλά: οι Αθηναίοι πολιτικοί φοβούνταν µονίµως ότι θα έχαναν τη ναυπηγήσιµη ξυλεία της Αµφίπολης, που τους ήταν άκρως απαραίτητη και είχαν ήδη τιµήσει τον Αλέξανδρο Α µε τον τίτλο του προξένου, γιατί τους προµήθευε κανονικά. Η ροή της ξυλείας δεν διακόπηκε απ τον Αρχέλαο αλλά συνεχίστηκε κανονικά παρά τα αντιβασιλικά τους καµώµατα. Είχαν κατηγορήσει ακόµα και τον Κίµωνα πως είχε...δωροδοκηθεί απ τον Αλέξανδρο Α, και γι αυτό αµέλησε επιβήναι Μακεδονίας (Πλούταρχος, Κίµων 14). Έτσι λοιπόν η Αθήνα τον επιβράβευσε µε τον τίτλο του προξένου και ευεργέτου. Σε σχέση µε τη µεγάλη προσβολή του Αλέξανδρου Α απο Ηλείους και Αθηναίους µισό αιώνα πρωτύτερα, η νίκη του Αρχέλαου µε το στεφάνωµα µέσα στην έδρα των Ηλείων, καθώς και ο τιµητικός τίτλος του προξένου και ευεργέτου απο την Αθηναϊκή δηµοκρατία ήταν, νοµίζω, η καλύτερη δικαίωση του έντιµου αυτού βασιλιά µιας δυναστείας που άρχισε τον 7 ο ή 8 ο αιώνα µε τον Περδίκκα Α καί τέλειωσε τον 1 ο αιώνα πχε µε την Κλεοπάτρα της Πτολεµαϊκής Αιγύπτου. 9. Βελιστίχη θαλασσίας Μακεδόνος Η πιό ένδοξη γυναίκα-στεφανίτης της ιστορίας των Ολύµπιων µετά την Κυνίσκα, την οποία ίσως ξεπέρασε κερδίζοντας δύο κότινους στα πιο δύσκολα ιππικά άθλα, της συνωρίδος πώλων (άρµα δυο ανήλικων ίππων) και τεθρίππου πώλων (άρµα τεσσάρων ανήλικων ίππων) σε δυο διαδοχικά Ολύµπια (268 και 264 πχε). O Aθήναιος την ήθελε να κατάγεται απο αριστοκρατική γενιά του Άργους και νάναι... εταίρα µεγάλης οµορφιάς (13.596 Ε ), ο δε Πλούταρχος αγορασµένη (δηλ. σκλάβα), που αργότερα λατρεύτηκε ως θεά στην Αλεξάνδρεια, όπου και έγινε ερωµένη του Αιγύπτιου βασιλιά (Ηθικά, 753 Ε ), δηλ. του Πτολεµαίου Β Φιλάδελφου. Τελικώς ο Παυσανίας έβαλε τα πράγµατα στη θέση τους (5.8.11). Στο εδάφιο όπου απαριθµεί τα αθλήµατα που εισήχθησαν ή που καταργήθηκαν στην Ολυµπία, τονίζει την νίκη της στο ένα απο τα δύο αθλήµατα που εισήχθησαν στα 128 α Ολύµπια, τη συνωρίδα πώλων ( ΣΥΝΕΘΕΣΑΝ Ε ΥΣΤΕΡΟΝ ΚΑΙ ΣΥΝΩΡΙ Α ΠΩΛΩΝ, ΚΑΙ ΠΩΛΟΝ ΚΕΛΗΤΑ. ΕΠΙ ΜΕΝ Η ΤΗι ΣΥΝΩΡΙ Ι ΕΚ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙ ΘΑΛΑΣΣΗι ΓΥΝΑΙΚΑ ). Η σωστή καταγωγή της Βελιστίχης απο κάποια θαλάσσια πόλη της Μακεδονίας βεβαιώθηκε κι απο επιγραφή του Οξυρύγχιου πάπυρου (20.2082). Η συντρόφισσα όµως του Πτολεµαίου φαίνεται πως έκανε τους µισογύνηδες και όσους υποτιµούσαν τον Πτολεµαίο Β είτε να µην αναφέρουν τα απίστευτα κατορθώµατα της στην Ολυµπία, είτε να θεωρούν τις νίκες της σαν επίδειξη ισχύος του επιγόνου. Εταίρα ή αντικείµενο επίδειξης του Μακεδόνα βασιλιά, που ήθελε να δείξει πλούτο και ισχύ, ή έστω σκλάβα, η Βελιστίχη έβαλε τη δική της σφραγίδα στην αθλητική µας ιστορία και δόξασε τις ελληνίδες γυναίκες µε το...εξόχως λατινογενές της όνοµα, που σηµαίνει πόλεµος και τάξη (λατιν. belus και stix). 10. Λάµπος ο Φιλιππήσιος Τη χρονιά που ο Μέγας Αλέξανδρος νικούσε στη Σογδιανή και Βακτριανή καλπάζοντας µε το Βουκεφάλα και ο Λύκιος σταδιονίκης Πυθαγόρας νικούσε στα 128 α Ολύµπια (328 πχε), ένας ιπποτρόφος απ τους Φιλίππους στεφανώνονταν µε κότινο για τη νίκη του στο τέλειον τέθριππον. Ο Παυσανίας περιγράφει το άγαλµα που έστησε ο... φιλιππότατος Φιλιππήσιος κοντά σε κείνο του Κυζικηνού πυγµάχου Ευάνθη (6.4.10: ΠΕΠΟΙΗΤΑΙ Ε ΠΑΡΑ ΤΟΝ ΕΥΑΝΘΗ ΑΝΗΡ ΤΕ ΙΠΠΟΤΡΟΦΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΜΑ, ΑΝΑΒΕΒΗΚΥΙΑ Ε ΕΠΙ ΤΩι ΑΡΜΑΤΙ ΠΑΙΣ ΠΑΡΘΕΝΟΣ. ΟΝΟΜΑ ΜΕΝ ΛΑΜΠΟΣ ΤΩι ΑΝ ΡΙ, ΠΑΤΡΙΣ Ε ΗΝ ΑΥΤΩι ΝΕΩΤΑΤΗ ΤΩΝ ΕΝ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑι ΠΟΛΕΩΝ, ΚΑΛΟΥΜΕΝΗ... ΥΠΟ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΤΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ). 4

ύο εντυπωσιακά στοιχεία περιέχονται στην αναφορά του Παυσανία. Πρώτον, η ποκλύ σπάνια απεικόνιση του αφιερώµατος του Λάµπου, που αντανακλά τη µετριοφροσύνη του. εν έβαλε ο Λάµπος τον εαυτό του πάνω απ όλα (όπως έκανε ο Νέρων αντικαθιστώντας τα κεφάλια άλλων νικητών µε το...δικό του), αλλα κάποια παίδα παρθένο, που µπορεί να ήταν η κόρη του, ή ο συµβολισµός της απτέρου Νίκης. εύτερο και σηµαντικότερο, η φράση καλουµένη απο του οικιστού Φιλίππου, εξηγώντας την προέλευση του νικητού απ την πόλη των Κρηνίδων που µετονοµάστηκε σε Φιλίππους. Η σπουδαιότητα της πόλης συνίστατο στα µεταλλεία χρυσού που διέθετε στο Παγγαίο. Έκοβε χρυσά και αργυρά νοµίσµατα ήδη κατά την ίδρυση της απ τους Θάσιους, γύρω στα 360 πχε. Ενώ οι Κρηνίδες έπρεπε λογικά να ζητήσουν βοήθεια απο την Αθήνα (σύµµαχο της Θάσου και της Νεάπολης), όταν της επιτέθηκαν οι Οδρύσιοι του Θράκα Κερσοβλέπτη το 356 πχε, η πόλη ζήτησε τη βοήθεια του Φιλίππου. Ο Ολυµπιονίκης κέλητος εκείνης της χρονιάς (δες παρακάτω) έστειλε πάραυτα βοήθεια, νίκησε τους Θράκες, οχύρωσε κι εποίκησε την πόλη για την άµυνα της και µετονόµασε τις Κρηνίδες δίνοντας τ όνοµα του. Η πόλη έθρεψε το Λάµπο, νέο Ολυµπιονίκη τεθρίππου δυό γενιές αργότερα. Ίσως ο Λάµπος θέλησε να µοιραστεί τη δόξα του βασιλιά που βάπτισε την πόλη του, µιµούµενος την παράδοση του ιπποτροφείν και νικάν του Φιλίππου Β. 11. Φίλιππος Β ο Μακεδών 36.5, εδώλιο του Φίλιππου Β, Βασιλ. Τάφος ΙΙ, Αιγές 6-8. Νοµίσµατα κοπής Φιλίππου Τα θρυλικά κατορθώµατα σε πόλεµο και ειρήνη (Hammond, 1995), ο θάνατος και η ταφή του Φιλίππου Β (Antikas, 2002), διαδόχου του Αµύντα και πατέρα του Αλέξανδρου, γεµίζουν δεκάδες τόµων αρχαίων και σύγχρονων συγγραφέων κι είναι γνωστά (Εικ 36.5-8). Σηµαντικά στοιχεία της βιογραφίας του που αφορούν στις τρείς νίκες του στα ιππικά της Ολυµπίας και τέταρτη στους ελφούς και στην ικανότητα του να διαλέγει άριστα άλογα και ιππείς (άσθιπποι, ιππείς των άστεων) δηµιουργώντας το ανίκητο Μακεδονικό ιππικό δεν είναι τόσο γνωστά. Το δυναµικό σύστηµα που δηµιούργησε στη Θεσσαλία, Θράκη και Μακεδονία ήταν σε θέση να κινήσει αστραπιαία 3.000-4.000 ικανούς ιππείς και δεν έχει προηγούµενο στην ιστορία, αν αναλογισθούµε πως η Αθήνα µετά βίας ήταν σε θέση να µαζέψει 1.000 ιππείς (δέκα ανά Αθηναϊκή φυλή), πράγµα για το οποίο παραπονιοταν µόνιµα ο καϋµένος ο Ξενοφών στον Ιππαρχικό του.. Επειδή χρειάζονται τόµοι για ν αναλυθούν οι ιππικές δεξιότητες του Φιλίππου, επιχειρείται εδώ µια σύντοµη εξιστόρηση των νικών του µε βάση τα Ηλειακά του Παυσανία (οπου το λήµµα Φίλιππος υπάρχει δώδεκα φορές), καθώς και τον Πλούταρχο. Ας αρχίσουµε µε την εξιστόρηση του Πλούταρχου σχετικά µε την πρώτη νίκη του βασιλιά στον αγώνα τελείου κέλητος των 106ων Ολύµπιων (356 πχε), τρία µόλις χρόνια µετά την ανάληψη της βασιλείας (Αλέξανδρος, 3: ΦΙΛΙΠΠΩι Ε ΑΡΤΙ ΠΟΤΙ ΑΙΑΝ ΗΡΗΚΟΤΙ ΤΡΕΙΣ ΗΚΟΝ ΑΓΓΕΛΙΑΙ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΥΤΟΝ ΧΡΟΝΟΝ. Η ΜΕΝ ΙΛΛΥΡΙΟΥΣ ΗΤΤΑΣΘΑΙ ΜΑΧΗι ΜΕΓΑΛΗι ΙΑ ΠΑΡΜΕΝΙΩΝΟΣ, Η Ε ΟΛΥΜΠΙΑΣΙΝ ΙΠΠΩι ΚΕΛΗΤΙ ΝΕΝΙΚΗΚΕΝΑΙ, ΤΡΙΤΗ Ε ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝ ΡΟΥ ΓΕΝΕΣΕΩΣ). Την ίδια µέρα του Ιουλίου ή Αυγούστου, ο Φίλιππος έµαθε ότι ο Παρµενίων νίκησε τους Ιλλυριούς, ότι γεννήθηκε ο γιός του, και ότι ο τέλειος κέλης του (ενήλικος ίππος) νίκησε στην Ολυµπία. Ασφαλώς οι οιωνοί ήταν καλοί για το βασιλιά, µα δεν ήταν αυτός που ίππευσε στον ιππόδροµο της Ολυµπίας αλλά ο αναβάτης που είχε διαλέξει. Άλλωστε καίτοι νέος 26-27 ετών, περίµενε το τρίτο του παιδί (τη Θεσσαλονίκη), είχε επιτεθεί στην Αµφίπολη, εκθρονίσει τον Αµύντα και καταλάβει Πύδνα, Ποτίδαια και ελφούς, σκληρές εργασίες, που δεν άφηναν χρόνο για ταξίδια στην Ολυµπία! Να θυµηθούµε πως σε λίγο θάµενε µονόφθαλµος απο τραύµα στο δεξί µάτι κατά την πολιορκία της Μεθώνης (355-354 πχε). 5

Ενα όµως είναι σίγουρο: είχε διαλέξει ή εκθρέψει το άλογο που θα έστελνε στην Ηλεία και όντας ιδιοκτήτης, κέρδισε τον κότινο. Το ίδιο επαναλήφθηκε στα 107 α Ολύµπια του 352 πχε, χρονιά που κέρδισε τον αγώνα σταδίου δρόµου ο Ταραντίνος Σµικρίνας (δες Ιταλία). Τον καιρό των αγώνων, ο Φίλιππος είχε µόλις νικήσει τους Φωκείς στη µάχη των Κροκεών και τον Λυκόφρονα, κι επέστρεφε στην Πέλλα απ τις Θερµοπύλες. Μόνο που αυτή τη φορά, αντί ίππο µε αναβάτη, έστειλε στην Ολυµπία τέσσερα άλογα και ηνίοχο που του χάρισαν δεύτερο κατά σειρά κότινο στον αγώνα τελείου τεθρίππου. Στα επόµενα, 108 α Ολύµπια του 348 πχε, ο Φίλιππος θέλοντας ίσως να ξεπεράσει σε αίγλη κάθε τριπλό Ολυµπιονίκη της Αθήνας, Σπάρτης ή Μ. Ελλάδος, έστειλε συνωρίδα δύο ίππων και στεφανώθηκε για τρίτη φορά στην Ολυµπία. Ο ίδιος ήταν στη Θράκη για νέα εκστρατεία και ιππεύων ακούραστα πολεµούσε στην Ήπειρο. Η τρίτη νίκη έγινε εν µέσω Φιλιππικών εναντίον του--κι εναντίον του Αισχίνη απ το ηµοσθένη. υο χρόνια αργότερα ο τελευταίος στεφανώνονταν στην Αθήνα κι ο Φίλιππος στους ελφούς, ενώ µετά οκτώ χρόνια ο Φίλιππος µε το 18χρονο Αλέξανδρο κατανικούσε τους Θηβαίους στη Χαιρώνεια. Την επόµενη χρονιά δηµιούργησε το Κοινόν των Ελλήνων, που κανείς ως τότε δεν είχε ονειρευτεί εκτός απ τον ίδιο. Ατυχώς δεν έζησε για να χαρεί τη µοναδική αυτή πολιτική νίκη. Μετά το γάµο µε την Κλεοπάτρα το 337, µια πρώτη νικηφόρο εκστρατεία στην Ιλλυρία (άνοιξη του 336) και µια δεύτερη των στρατηγών του στην Ασία, πέθανε δολοφονηµένος απ τον Παυσανία στο θέατρο των Αιγών, τον Οκτώβριο του 336 πχε. Θάφτηκε ύστερα απο µια µεγαλοπρεπή πυρά στο βασιλικό τάφο ΙΙ των Αιγών, περιστοιχισµένος απο τέσσερα άλογα και δυo σκυλιά του (Antikas, 2002). Έτσι είχε κάψει στην πυρά και θάψει τον Πάτροκλο ο Αχιλλέας (Ιλιάς 23.171), που ήταν το ίνδαλµα του Αλέξανδρου, άρα κατά τεκµήριο η ταφή του Φίλιππου έγινε µε τα Οµηρικά ταφικά έθιµα (Antikas, 2002). Ο Φίλιππος τιµήθηκε µετά θάνατο όσο και στη ζωή, πρώτα-πρώτα απ το γιο του, που αποτέλειωσε την κατασκευή του Φιλιππείου στην Άλτι. Το απείρου κάλλους οικοδόµηµα σε τύπο θόλου άρχισε να κτίζεται απ το Φίλιππο µετά τη Χαιρώνεια (338 πχε) και ολοκληρώθηκε αργότερα, το 336. Βρίσκονταν νοτιοδυτικά του Ηραίου όπου φυλάσσονταν ο Ιφίτου δίσκος µε το κείµενο της εκεχειρίας, και είχε απέξω κυκλικό πτερό µε διάµετρο στυλοβάτη 15,25µ και 18 Ιωνικούς κίονες που στήριζαν λίθινο θριγκό. Στην κορυφή ειχε χάλκινη παπαρούνα που συνδεε τις δοκούς και µέσα σηκό µε 12 ηµικίονες Κορινθιακούς. Στη µέση είχε βάθρο, όπου ήταν στηµένα πέντε χρυσελεφάντινα αγάλµατα, έργα του Λεωχάρη, που εικόνιζαν τον Αµύντα και την Ευρυδίκη, την Ολυµπιάδα, το Φίλιππο και τον Αλέξανδρο. Όταν επισκέφθηκε την Άλτι ο Παυσανίας, είδε µόνο αυτά των ανδρών (5. 17.4), και τούτο γιατί οι ντόπιοι Ηλείοι είχαν...δανειστεί (άγνωστο πότε) αυτά της Ευρυδίκης και Ολυµπιάδος που µετέφεραν στο διπλανό Ηραίον. Περίεργη η ιεροσυλία των Ηλείων, αφού είναι γνωστό πως είχαν αφιερώσει αναθήµατα στο Φίλιππο Β και άλλους τέσσερις Μακεδόνες βασιλείς έφιππους, πλην του Αντίγονου που εικονίζονταν πεζή. Ίσως έτσι εξιλεώθηκαν για την αρπαγή των δύο γυναικών...ας δούµε όµως την περιγραφή του (5.20.4: ΕΝΤΟΣ ΤΗΣ ΑΛΤΕΩΣ...ΟΙΚΗΜΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΣ ΟΝΟΜΑΖΟΜΕΝΟΝ ΦΙΛΙΠΠΕΙΟΝ. ΕΠΙ ΚΟΡΥΦΗΝ Ε ΕΣΤΙ ΤΟΥ ΦΙΛΙΠΠΕΙΟΥ ΜΗΚΩΝ ΧΑΛΚΗι ΣΥΝ ΕΣΜΟΣ ΤΑΙΣ ΟΚΕΙΣ... ΠΕΠΟΙΗΤΑΙ Ε ΟΠΤΗΣ ΠΛΙΝΘΟΥ, ΚΙΟΝΕΣ Ε ΠΕΡΙ ΑΥΤΩι ΕΣΤΗΚΑΣΙ, ΦΙΛΙΠΠΩι Ε ΕΠΟΙΗΘΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΝ ΧΑΙΡΩΝΕΙΑι ΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ΟΛΙΣΘΕΙΝ. ΚΕΙΝΤΑΙ Ε ΑΥΤΟΘΙ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΤΕ ΚΑΙ ΑΛΕΞΑΝ ΡΟΣ, ΣΥΝ Ε ΑΥΤΟΙΣ ΑΜΥΝΤΑΣ Ο ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΠΑΤΗΡ. ΕΡΓΑ Ε ΕΣΤΙ...ΤΑΥΤΑ ΛΕΩΧΑΡΟΥΣ ΕΛΕΦΑΝΤΟΣ ΚΑΙ ΧΡΥΣΟΥ, ΚΑΘ Α ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑ ΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΙ ΙΚΗΣ ΕΙΣΙΝ ΑΙ ΕΙΚΟΝΕΣ. 5.17.4: ΜΕΤΕΚΟΜΙΣΘΗ Ε ΑΥΤΟΣΕ (Ηραίον)...ΕΚ ΤΟΥ ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΦΙΛΙΠΠΕΙΟΥ, ΧΡΥΣΟΥ ΚΑΙ ΤΑΥΤΑ ΚΑΙ ΕΛΕΦΑΝΤΟΣ, ΕΥΡΙ ΙΚΗ ΤΕ Η ΑΡΙ ΑΙΟΥ ΓΥΝΗ ΚΑΙ ΟΛΥΜΠΙΑΣ Η ΦΙΛΙΠΠΟΥ. 6.11.1: ΑΝΑΘΗΜΑΤΑ ΕΣΤΙΝ ΗΛΕΙΩΝ, ΦΙΛΙΠΠΟΣ Ο ΑΜΥΝΤΟΥ ΚΑΙ ΑΛΕΞΑΝ ΡΟΣ Ο ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΚΑΙ ΣΕΛΕΥΚΟΣ...ΚΑΙ ΑΝΤΙΓΟΝΟΣ. ΑΝΤΙΓΟΝΩι Ε ΑΝΗΡ ΠΕΖΟΣ ΕΣΤΙΝ Η ΕΙΚΩΝ). Ο συσχετισµός των χρυσελεφάντινων αγαλµάτων µε την Αθηνά του Παρθενώνα και τον ία της Ολυµπίας οδηγεί στη σκέψη πως ο Φίλιππος επιζητούσε αποθέωση της βασιλικής οικογένειας και έκτισε ναό µάλλον παρά ηρώον ή θησαυρό στην Άλτι. Πάντως οι νίκες του στην Ολυµπία έστρεψαν τους Μακεδόνες ευγενείς σε µανιώδη ενασχόληση στα ιππικά, όπως βλέπουµε λ.χ. στην τοιχογραφία του Τάφου του Πρίγκιπα που βρίσκεται στη Μεγάλη Τούµπα των Αιγών (Εικ. 36.9). 6

36.9. Τοιχογραφία Τάφου Πρίγκηπα Το βιογραφικό του Ολυµπιονίκη βασιλιά στα ιππικά δεν θα ήταν πλήρες χωρίς αναφορά στο σπάνιο προτέρηµα του να διαλέγει καλά άλογα, αθλητικά και πολεµικά. Μόνον το ότι τα εννιά άλογα που έστειλε στα Ολύµπια και Πύθια νίκησαν σε κάθε αγώνα που συµµετείχαν, τα λέει όλα. εν πιστεύω να υπάρχει παράδειγµα στην τρισχιλιετή αθλητική ιστορία, όπου κάποιος ιπποτροφών διάλεξε ή εξέθρεψε εννιά άλογα, όλα Ολυµπιονίκες. Είναι βέβαιο πως αν ο Αλέξανδρος οδηγούσε το Βουκεφάλα στην Ολυµπία τότε η εκτιµητική του Φίλιππου θα πετύχαινε το απόλυτο, δηλαδή δέκα άλογα, πέντε κότινοι. Αρκεί όµως το ότι ο Θεσσαλός επιβήτορας εκτροφής Φιλόνεικου διέσχισε τρείς ηπείρους, ποτάµια και ερήµους, τραυµατίστηκε όχι λίγες φορές και πέθανε στα βαθειά γηρατειά, 20 χρονών, ή 30 κατά τον Αρριανό (Αλεξ. Ανάβασις 5.19.4) που τον ονόµαζε µεγέθει µέγα και τω θυµώ γενναίο, δηλ. µεγαλόσωµο µε γενναία ψυχή. Ο Αρριανός µπορεί να έπεσε έξω στην ηλικία του Βουκεφάλα, που είχε γεννηθεί γύρω στο 345 πχε, άρα ήταν 20 ετών όταν πέθανε το 324 πχε. Μπορεί ακόµα να έκανε λάθος στην ετυµολογία του ονόµατος που νόµιζε ότι σηµαίνει εγκεχαραγµένο σηµείον βοός κεφαλής (τατουάζ µε σχήµα κεφαλής ταύρου) ή λευκόν σήµα, µέλας ών αυτός, ες βοός κεφαλήν µάλιστα εικασµένον (ενώ ήταν µαύρος, είχε άσπρο σηµάδι στο κεφάλι που έµοιαζε µε κεφάλι βοδιού). Σήµερα υποστηρίζεται η υπόθεση πως ο επιβήτορας έφερε απλά δερµοστιξία-σύµβολο του ιπποτρόφου του Φιλόνεικου, δηλ. το Φ καλλιτεχνικά γραµµένο σαν πλάγιο Β στο κεφάλι, όπως συνηθίζονταν τότε και που σήµαινε ίππος εκτροφής Φιλόνεικου (Antikas, 1999). Μπορεί τέλος ο Αρριανός και όλοι να κάνουµε λάθος, ο Φίλιππος όµως είδε--έστω µ ένα µάτι--τη µεγάλη αξία του, ο δε Αλέξανδρος πρόσεξε ακόµα και το κουσούρι (σκιοφοβία) του σπάνου αυτού ίππου των 13 ταλάντων...12-20 Η Πτολεµαϊκή γενιά, άνδρες και γυναίκες 36.10, αριστ.: Πτολεµαίος Β και Αρσινόη Β, Μέσον και δεξιά: Βερενίκη Β 7

Η ύπαρξη τουλάχιστον 19 άγνωστων ανδρών και γυναικών-στεφανιτών, όλων στα ιππικά της Ολυµπίας και αλλού (Ισθµό, ελφούς, Νεµέα), έγινε πρόσφατα γνωστή χάρη σε ένα πάπυρο που ανακαλύφθηκε τυχαία στην Αίγυπτο απο Ιταλούς αρχαιολόγους το 1992. Ο πάπυρος είχε χρησιµεύσει σαν γέµισµα για τις ανάγκες µοµιοποίησης κάποιου νεκρού και αφού καθαρίστηκε κι αποκρυπτογραφήθηκε το 2002, δηµοσιεύτηκε µε τίτλο Posidippi Pellaei Que Supesunt Omnia στο Μιλάνο (δες και Αντίκας Θ.Γ, Ποσείδιππος Όπως Ίππος, Αθήνα 2009). Βρέθηκε να περιέχει 112 ποιήµατα και ελεγείες του σχετικά άγνωστου επιγραµµατοποιού Ποσείδιππου Πελλαίου, που έζησε στην Πτολεµαϊκή αυλή τον 3 ο αι. πχε. Οι βασιλείς και βασίλισσες της Πτολεµαϊκής Αιγύπτου (Εικ. 36.10), που στεφανώθηκαν στα ιππικά των Ολύµπιων, Πύθιων, Ίσθµιων, Νέµεων και Πτολεµαίων απαθανατίστηκαν στα επιγράµµατα του και πολλοί είχαν καταγωγή απ τη Μακεδονία (Εορδαία, κ.α). Ο Ποσείδιππος δεν παρέλειψε φυσικά να εγκωµιάσει και τους κοινούς Μακεδόνες ιππείς και ηνιόχους στεφανίτες, που δεν ήταν λίγοι (δες Πίνακα). Το πιό συγκινητικό συλλογικό ποίηµα, όπου αναφέρονται όλοι οι νικητές της βασιλικής γενιάς (Πτολεµαίοι Α και Β, Αρσινόη Β, Βερενίκη Α και Βερενίκη Β ) και τα στεφάνια που κέρδισαν είναι το 78 ο επίγραµµα, όπου η Βερενίκη Β διηγείται µε λυρισµό και περηφάνεια τρόπο όλα τα κατορθώµατα των τριών γενιών της ένδοξης φαµίλιας της: ΕΙΠΑΤΕ ΠΑΝΤΕΣ ΑΟΙ ΟΙ, ΕΜΟΝ ΚΛΕΟΣ, ΕΙ ΠΟΤ ΑΡΕΣΚΕΙ ΓΝΩΣΤΑ ΛΕΓΕΙΝ, ΟΤΙ ΜΟΙ ΟΞΙΑ ΠΑΛΑΙΟΓΟΝΟΣ. ΑΡΜΑΤΙ ΜΕΝ ΓΑΡ ΜΟΙ ΠΡΟΠΑΤΩΡ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ ΕΝΙΚΑ ΠΙΣΑΙΩΝ ΕΛΑΣΑΣ ΙΠΠΟΝ ΕΠΙ ΣΤΑ ΙΩΝ, ΚΑΙ ΜΗΤΗΡ ΒΕΡΕΝΙΚΗ ΕΜΟΥ ΠΑΤΡΟΣ. ΑΡΜΑΤΙ ΑΥΤΙΣ ΝΙΚΗΝ ΕΙΛΕ ΠΑΤΗΡ ΕΚ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΠΑΤΡΟΣ ΕΧΩΝ ΟΝΟΜΑ. ΖΕΥΚΤΑΣ ΕΞΗΡΑΤΟ ΠΑΣΑΣ ΑΡΣΙΝΟΗ ΝΙΚΑΣ ΤΡΕΙΣ ΕΝΟΣ ΕΞ ΑΕΘΛΟΥ. ΠΑΤΡΟΣ ΝΥΝ ΤΙΜΩ ΓΕΝΟΣ ΙΕΡΟΝ Η Ε ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΕΚΛΗΜΑΙ ΦΕΓΓΟ> ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ ΒΑΣΙΛΙΣ. ΤΑΥΤΙΑ ΜΕΝ ΕΥΧΕ ΕΠΕΙ ΕΝ ΟΛΥΜΠΙΑ ΕΞ ΕΝΟΣ ΟΙΚΟΥ ΑΡΜΑΣΙ ΚΑΙ ΠΑΙ ΩΝ ΠΑΙ ΑΣ ΑΕΘΛΟΘΟΡΟΥΣ. ΤΕΘΡΙΠΠΟΥ Ε ΤΕΛΕΙΟΥ ΑΕΙ ΕΤΕ ΤΟΝ ΒΕΡΕΝΙΚΗ<Σ> ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΥΟΥΣΗΣ, Ω ΜΑΚΕΤΑΙ, ΣΤΕΦΑΝΟΝ Μτφρ Συγγρ. ΤΡΑΓΟΥ ΗΣΤ ΟΙ ΒΑΡ ΟΙ ΟΛΟΙ ΤΗ ΦΗΜΗ ΜΟΥ, ΑΝ ΣΑΣ ΑΡΕΣΕΙ ΝΑ ΛΕΤΕ ΤΑ ΓΝΩΣΤΑ, ΓΙΑΤ ΕΙΝ ΠΟΛΥΧΡΟΝΗ Η ΟΞΑ ΜΟΥ. Ο ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ ΠΑΠΠΟΣ ΜΟΥ ΜΕ Τ ΑΡΜΑTA ΤΟΥ ΝΙΚΗΣΕ, ΚΑΛΠΑΖΟΝΤΑΣ ΓΟΡΓΑ ΣΤΟ ΣΤΑ ΙΟ ΤΗΣ ΠΙΣΑΣ, ΚΑΘΩΣ ΚΙ Η ΒΕΡΕΝΙΚΗ, Η ΜΑΝΑ ΤΟΥ. ΚΑΙ ΠΑΝΩ Σ ΑΡΜΑ ΠΑΛΙ ΝΙΚΗΣΕ Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ΜΟΥ, ΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑ ΚΑΙ ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΚΙ ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΧΕ ΤΟ Ι ΙΟ ΟΝΟΜΑ. ΚΙ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΤΡΕΙΣ ΑΡΜΑΤΟΝΙΚΕΣ Η ΑΡΣΙΝΟΗ ΤΙΣ ΚΕΡ ΙΣΕ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ Ι ΙΟ ΑΓΩΝΑ. ΤΩΡΑ ΚΙ ΕΓΩ ΤΙΜΩ ΤΟ ΓΕΝΟΣ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΤΟ ΙΕΡΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΜΕ ΟΝΟΜΑΤΙΣΑΝΕ ΛΑΜΠΡΗ ΠΑΡΘΕΝΑ ΡΗΓΙΣΣΑ. Η ΟΛΥΜΠΙΑ ΤΕΤΟΙΟΥΣ ΘΡΙΑΜΒΟΥΣ ΓΝΩΡΙΣΕ ΑΠΟΝΑ ΜΟΝΟ ΟΙΚΟ, ΤΩΝ ΠΑΙ ΙΩΝ ΤΑ ΠΑΙ ΙΑ ΣΤ ΑΡΜΑΤΑ ΝΑ ΠΑΙΡΝΟΥΝ ΚΟΤΙΝΟΥΣ. ΤΡΑΓΟΥ ΕΙΣΤΕ ΜΑΚΕ ΟΝΕΣ ΤΟ ΣΤΕΦΑΝΙ AYTO ΠΟΥ Η ΒΕΡΕΝΙΚΗ, Η ΒΑΣΙΛΕΥΟΥΣΑ, ΤΟ ΠΗΡΕ ΜΕ ΤΟ ΤΕΘΡΙΠΠΟ ΤΗΣ ΑΡΜΑ 21. Ο άγνωστος Μαρωνίτης παλαιστής 8

36.11 Σκηνή αρχαίας πάλης 36.12 Θραξ Ήρως, 5 ος αι. πχε Ο Θρακιώτης παλαιστής (Εικ. 36.11) προηγήθηκε κάπου έξι-επτά αιώνες του λατινίζοντος Αυρήλιου Φρόντου, γού ιοφάνους, ίσως µε τον πρώτο κότινο που έφερε στην πατρίδα του. ιασώθηκε µόνο σε κάποιο δυσανάγνωστο τµήµα του Οξυρύγχιου πάπυρου (222 <...ΜΑΡΩΝΕΙΤΗΣ>) και τούτο έχει προκαλέσει διαφωνίες στους σύγχρονους ιστορικούς. Η γνώµη όµως του Luigi Moretti επικράτησε πολύ σωστά κι έτσι ο ανώνυµος Θράκας ήρωας απ τη Μαρώνεια πήρε τη θέση που του άξιζε στο πάνθεον των βόρειων Ολυµπιονικών. εν πρέπει να λησµονείται ότι εκτός απο τους σπουδαίους ιππείς που γέννησε η Θράκη (Εικ 36.12), οι πολεµιστές, πελταστές, λεγεωνάριοι, ακόµα και µονοµάχοι της ήταν διάσηµοι σε όλη την ελληνική και ρωµαϊκή ιστορία, µε τελευταίο και πιό ξακουστό τον Σπάρτακο. Ο δούλος απ τη Θράκη ήταν αυτός που µε γενναιότητα ξεσήκωσε την επανάσταση κατά των Ρωµαίων αφεντικών το 73-71 πχε. 9