Η «ΠΟΛΗ-ΚΡΑΤΟΣ» της ΑΡΧΑΙΑΣ ΑΘΗΝΑΣ

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η «ΠΟΛΗ-ΚΡΑΤΟΣ» της ΑΡΧΑΙΑΣ ΑΘΗΝΑΣ"

Ξάνθιππος Αλεξίου
6 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Η «ΠΟΛΗ-ΚΡΑΤΟΣ» της ΑΡΧΑΙΑΣ ΑΘΗΝΑΣ Ουρανία Παλιάτσου Πηνελόπη Ρίζου για τη διδακτική ενότητα «Η ΠΟΛΗ-ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΑΘΗΝΑΣ» - ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΑΠΟ ΑΡΧΑΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (750 π.χ.) ΕΩΣ ΤΗΝ ΥΠΟΤΑΓΗ ΤΗΣ ΣΤΟΥΣ ΡΩΜΑΙΟΥΣ (86 π.χ) 1

2 Ο όρος «πόλη-κράτος» περιλαμβάνει: α) την έννοια του χώρου: η πόλις ή άστυ, και η ύπαιθρος χώρα β) το πολίτευμα Η πόλη-κράτος προϋποθέτει και επιδιώκει: ελευθερία αυτονομία αυτάρκεια 2

3 Συνέπειες αυτών των επιδιώξεων Θετικές: Τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του ελληνικού πολιτισμού (νομοθεσία, δημοκρατία, θέατρο, φιλοσοφία, ρητορική, αρχιτεκτονική, επιστήμη, κ.α.) γεννήθηκαν μέσα από τη λειτουργία της πόλης κράτους. Αρνητικές: Δημιουργήθηκε μια μορφή πατριωτισμού με έντονο τοπικιστικό πνεύμα. Οι επιδιώξεις αυτές αποτελούσαν τροχοπέδη για την ένωση των Ελλήνων σε ενιαίο κράτος. 3

4 4

5 η γένεση της «πόλης κράτους» Η πόλη-κράτος της Αθήνας εικάζεται ότι δημιουργήθηκε από συνοικισμό προς το τέλος της Ομηρικής εποχής ( π.χ.). Με το ξεκίνημά της ήταν συνδεδεμένη με το θεσμό της δουλείας, την παρακμή της βασιλείας, και την εγκαθίδρυση της αριστοκρατίας. (Την εξουσία έχουν οι άριστοι δηλ. οι ευγενείς με κατοχή γης). Η κρίση του Ομηρικού κόσμου (πληθυσμιακή αύξηση που επέφερε οικονομική κρίση) αντιμετωπίστηκε από τις περισσότερες πόλεις με τον δεύτερο οργανωμένο αποικισμό. 5

6 6

7 η κρίση της αριστοκρατίας Η ανάπτυξη του εμπορίου και της βιοτεχνίας στην Αθήνα με το β αποικισμό, ανέδειξε νέες κοινωνικές ομάδες με οικονομική δύναμη που διεκδικούσαν μερίδιο στην εξουσία. Στην κρίση της αριστοκρατίας συνέβαλε και η οπλιτική φάλαγγα. Δηλ. απέκτησαν την ιδιότητα του πολεμιστή όσοι είχαν την οικονομική δυνατότητα να εξοπλίζονται μόνοι τους. 7

8 8

9 9

10 Η νέα αντίθεση ήταν: ευγενείς πλούσιοι και πλήθος. Η κατάσταση εκτονώθηκε κάπως με την καταγραφή των νόμων που μέχρι τότε ήταν άγραφοι. 10

11 νομοθέτες ολιγαρχικό πολίτευμα - τύραννοι Σπουδαίοι νομοθέτες ή αισυμνήτες της Αθήνας ήταν ο Δράκων και ο Σόλων. Με τη νέα νομοθεσία που έδινε δικαιώματα συμμετοχής στη διακυβέρνηση και σε όσους είχαν αποκτήσει οικονομική δύναμη, το πολίτευμα μετασχηματίστηκε σε ολιγαρχικό. Η επικράτηση των «ολίγων» όμως δεν έδωσε λύσεις στα προβλήματα του πλήθους. Οι αντιθέσεις συνεχίστηκαν και το κλίμα αυτό εκμεταλλεύτηκαν οι τύραννοι για να επιβάλλουν τη δική τους εξουσία. Στην Αθήνα την εξουσία κατέλαβε ο Πεισίστρατος. 11

12 Κλεισθένης, Δημοκρατία Με την πτώση της τυραννίας (τέλη του 6 ου αι. π.χ.), η Αθήνα με τις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη άνοιξε το δρόμο προς τη δημοκρατία. Κυρίαρχο όργανο αναδεικνύεται η εκκλησία του δήμου, δηλ. η συνέλευση όλων των ενήλικων κατοίκων που είχαν πολιτικά δικαιώματα. Θεσπίστηκαν τα δικαιώματα της ισονομίας και της ισηγορίας. Η αρχαϊκή εποχή κλείνει με τη νίκη των Ελλήνων κατά των Περσών (480 π.χ.). Η πρώτη οργανωμένη προσπάθεια των Περσών είχε στόχο να τιμωρήσει τους Αθηναίους και τους Ερετριείς επειδή είχαν βοηθήσει τους Έλληνες της Ιωνίας στην εξέγερση εναντίον τους. 12

13 13

14 οι νίκες των Αθηναίων, συνέπειες Στη μάχη του Μαραθώνα ηττήθηκαν οι Πέρσες από τους Αθηναίους και τους Πλαταιείς. Την ίδια τύχη είχε και δεύτερη προσπάθεια των Περσών μετά από μια σειρά νίκες των Ελλήνων (Θερμοπύλες, Αρτεμήσιο, Σαλαμίνα, Πλαταιές, Μυκάλη). Οι νίκες αυτές είχαν τεράστια απήχηση στους Αθηναίους. Η αυτοπεποίθηση, η αίσθηση της υπεροχής και η ψυχική ευφορία του νικητή ήταν τα κίνητρα που δημιούργησαν τα ασύγκριτα επιτεύγματα της κλασικής εποχής. 14

15 Αθήνα: ηγεμονική δύναμη Α Αθηναϊκή Συμμαχία Μετά τους Περσικούς πολέμους και για 50 περίπου χρόνια η Αθήνα εξελίχθηκε σε ηγεμονική δύναμη και αποτέλεσε την αιτία του Πελοποννησιακού πολέμου. Συγκεκριμένα η Αθήνα μετά τους Περσικούς πολέμους ίδρυσε την Α Αθηναϊκή συμμαχία για την αποτροπή μελλοντικών κινδύνων, με την υποχρέωση όλοι οι σύμμαχοι να συνεισφέρουν σ αυτήν με πλοία ή με χρήματα. Στην αρχή οι σχέσεις των συμμάχων ήταν ισότιμες. Στη συνέχεια οι Αθηναίοι μετέτρεψαν τη συμμαχία σε κυριαρχία απέναντι στους συμμάχους. 15

Κίμων: εξοστρακισμός, επιστροφή Ο Κίμων αρχηγός της αριστοκρατικής παράταξης που είχε την εξουσία στην Αθήνα και αρχιστράτηγος της Συμμαχίας ήταν υπέρ της

16 Κίμων: εξοστρακισμός, επιστροφή Ο Κίμων αρχηγός της αριστοκρατικής παράταξης που είχε την εξουσία στην Αθήνα και αρχιστράτηγος της Συμμαχίας ήταν υπέρ της συνεργασίας με τη Σπάρτη. Όταν επικράτησαν οι δημοκρατικοί με τον Εφιάλτη, εξοστρακίστηκε ο Κίμων (461 π.χ.) και η φιλολακωνική του πολιτική εγκαταλείφθηκε οριστικά. 16

17 Μετά την εξορία ο Κίμων επιστρέφει, υπογράφει ανακωχή με τη Σπάρτη και με νέες νίκες εναντίον των Περσών πετυχαίνει την ανεξαρτησία των ελληνικών πόλεων της Μ. Ασίας με την ειρήνη που υπογράφεται μετά το θάνατό του. 17

18 18

19 Περικλής «Χρυσούς Αιών» Μετά το θάνατο του Κίμωνα αναλαμβάνει ο Περικλής ο οποίος κλείνει 30 χρόνια ειρήνης με τη Σπάρτη η οποία όμως κράτησε μόνο 15 χρόνια. Η περίοδος αυτή που σφραγίστηκε από τη δράση του χαρισματικού αυτού ηγέτη και έδωσε αξεπέραστα επιτεύγματα σε όλους τους τομείς, ονομάστηκε «χρυσούς αιών του Περικλέους». 19

20 20

το έργο Περικλή (α) Ο Περικλής καθιέρωσε: - χρηματική αποζημίωση για τους κληρωτούς, τους βουλευτές και τους λαϊκούς δικαστές έτσι ώστε να συμμετέχουν στην άσκηση της εξουσίας και όσοι ήταν

21 το έργο Περικλή (α) Ο Περικλής καθιέρωσε: - χρηματική αποζημίωση για τους κληρωτούς, τους βουλευτές και τους λαϊκούς δικαστές έτσι ώστε να συμμετέχουν στην άσκηση της εξουσίας και όσοι ήταν οικονομικά ασθενέστεροι. - τα θεωρικά δηλ. το αντίτιμο ελεύθερης εισόδου των πολιτών στο θέατρο. - έκανε την Αθήνα μεγάλη ναυτική δύναμη, εξασφάλισε την κυριαρχία της της προς τη στους συμμάχους και επέκτεινε την εμπορική επιρροή δύση. 21

22 το έργο Περικλή (β) - Ο Πειραιάς εξελίχθηκε σε μεγάλο εμπορικό λιμάνι - Καθιέρωσε τον θεσμό των λειτουργιών, δηλ. δαπάνες στρατιωτικών ή θρησκευτικών εκδηλώσεων που αναλάμβαναν οι πλουσιότεροι πολίτες και είχαν συγχρόνως τιμητικό χαρακτήρα. - Δημιούρησε τα λαμπρά μνημεία της αρχιτεκτονικής στην Ακρόπολη. 22

23 23

24 κύρια αιτία Πελοποννησιακού Πολέμου Η μεγάλη ανάπτυξη της Αθήνας και η αλαζονική της συμπεριφορά οδήγησαν στον Πελοποννησιακό Πόλεμο π.χ. του οποίου οι συνέπειες ήταν καταστροφικές όχι μόνο για την Αθήνα, αλλά για όλο τον ελληνικό κόσμο. 24

25 άλλα αίτια, διαφορές Αθήνας - Σπάρτης Άλλες διαφορές που οδήγησαν στη ρήξη : 1. Φυλετική: οι Αθηναίοι Ίωνες - οι Σπαρτιάτες Δωριείς 2. πολίτευμα: η Αθήνα δημοκρατική η Σπάρτη ολιγαρχική Οι συνέπειες του πολέμου, που έληξε με νίκη της Σπάρτης, ήταν: μείωση του πληθυσμού και εξαχρείωση των ανθρώπων υλικές καταστροφές ανάμειξη των Περσών στα εσωτερικά θέματα της Ελλάδας αποδυνάμωση, διάσπαση και παρακμή των ελληνικών πόλεων- κρατών 25

26 Βοιωτικός Πόλεμος, Ανταλκίδειος Ειρήνη Μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, οι Πέρσες θέλοντας να αποδυναμώσουν τη Σπάρτη φρόντισαν να δημιουργήσουν αντισπαρτιατικό συνασπισμό από τη Θήβα, την Κόρινθο, το Άργος και την Αθήνα υποκινώντας σειρά συγκρούσεων που έγιναν γνωστές ως Βοιωτικός ή Κορινθιακός πόλεμος ( π.χ.). Ο πόλεμος αυτός έληξε από μια ταπεινωτική για τον Ελληνισμό ειρήνη: την Ανταλκίδειο ειρήνη με την οποία παρέδωσαν τις ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας και την Κύπρο στους Πέρσες, έκαναν τοποτηρητές της ειρήνης τους Πέρσες και οι ίδιοι μεταβλήθηκαν σε όργανα της περσικής πολιτικής. 26

27 η ένωση των Ελλήνων, Μ. Αλέξανδρος Την περίοδο αυτή της παρακμής κάποιοι πνευματικοί άνθρωποι όπως ο Ισοκράτης οραματίστηκαν την ένωση των Ελλήνων. Η ένωση πραγματοποιήθηκε από τον Φίλιππο Β της Μακεδονίας το 337 π.χ. στο συνέδριο της Κορίνθου, αφού πρώτα αντιμετώπισε νικηφόρα τους συνασπισμένους Αθηναίους και και Θηβαίους στη Χαιρώνεια της Βοιωτίας (338 π.χ.). Μετά τη δολοφονία του Φιλίππου την ηγεσία των Ελλήνων ανέλαβε ο Αλέξανδρος. 27

28 μετά τον θάνατο του Μ. Αλέξανδρου Με το θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου οι πρώτοι που κινήθηκαν εναντίον των Μακεδόνων, μετά από υποκίνηση των ρητόρων Υπερείδη και Δημοσθένη ήταν οι Αθηναίοι μαζί με τους Αιτωλούς. Στις συγκρούσεις που έγιναν επικράτησαν οι Μακεδόνες και αυτό είχε ως αποτέλεσμα: α) υποχρέωσαν τους Αθηναίους να αντικαταστήσουν το δημοκρατικό πολίτευμα με ολιγαρχικό β) ο Υπερείδης δολοφονήθηκε και ο Δημοσθένης αυτοκτόνησε. 28

29 Tετράδραχμο που απεικονίζει τον Μέγα Αλέξανδρο στην εποχή των διαδόχων 29

30 Ελληνιστικοί Χρόνοι Στους ελληνιστικούς χρόνους κυριάρχησε η απόλυτη μοναρχία και οι ανταγωνισμοί μεταξύ των ηγεμόνων. Αυτά δεν επέτρεψαν την ανάπτυξη των πόλεων - κρατών οι οποίες βρίσκονταν ήδη σε παρακμή. Η Αθήνα μετά το θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου εξαρτήθηκε απόλυτα από την πολιτική των βασιλέων της Μακεδονίας. Αρχικά διορίστηκε κυβερνήτης της πόλης ο Δημήτριος Φαληρέας που κυβέρνησε σαν τύραννος. Στη συνέχεια διώχθηκε από το Δημήτριο Πολιορκητή. 30

31 Δημήτριος Πολιορκητής 31

32 μετά τον θάνατο του Μ. Αλέξανδρου Η Αθήνα επιδίωξε να απελευθερωθεί όταν ήταν βασιλιάς της Μακεδονίας ο Αντίγονος Γονατάς. Ηγέτης σ αυτόν τον αγώνα των Αθηναίων ήταν ο στωικός φιλόσοφος Χρεμωνείδης, που όμως νικήθηκε από το Γονατά ο οποίος κατέλαβε την Αθήνα. Από τότε και μέχρι την υποταγή της στους Ρωμαίους η Αθήνα υποβαθμίστηκε πολιτικά και πολιτιστικά. 32

Σχετικά έγγραφα

Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 4459 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1ο ΘΕΜΑ

Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 4459 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α 1ο ΘΕΜΑ 1.α. (Ι). Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις ως προς την ορθότητά τους, γράφοντας τη λέξη Σωστό ή Λάθος δίπλα από τον αριθμό