Ο Μ.Αλέξανδρος εικονίζεται σε εξάρτηµα της πολεµικής του πανοπλίας στον ΙΙ βασιλικό τάφο της Βεργίνας

Transcript

1 Ο Μ.Αλέξανδρος εικονίζεται σε εξάρτηµα της πολεµικής του πανοπλίας στον ΙΙ βασιλικό τάφο της Βεργίνας Το 274π.Χ. ο βασιλιάς της Ηπείρου Πύρρος κατέλαβε αιφνιδιαστικά τη Μακεδονία, όταν βασίλευε σ αυτήν ο Αντίγονος Γονατάς. Στις Αιγές (Βεργίνα) εσύλησε όλους τους βασιλικούς τάφους, διεσκόρπισε τα οστά όλων των βασιλέων και αφαίρεσε όλα τα κτερίσµατα 1. Στον ίδιο χώρο το , ο καθ. Αρχαιολογίας Μαν. Ανδρόνικος ανακάλυψε δυο ασύλητους βασιλικούς τάφους τον ΙΙ και ΙΙΙ και τους απέδωσε στο βασιλιά Φίλιππο Β και στην τελευταία του σύζυγο µαζί µε όλα τα χρυσοποίκιλτα κτερίσµατα. Τον ΙΙΙο τον ονόµασε «Τάφο του Πρίγκηπα» 2. Τα παραπάνω συµπεράσµατα του καθ. Ανδρόνικου δεν µε είχαν πείσει. Ο Φίλιππος Β είχε ταφεί εκεί 62 και ο γιος του Αρριδαίος 42 χρόνια πριν από την εισβολή του Πύρρου και κρίνεται αδύνατον να είχαν διασωθεί τα οστά τους. Τρεις καθηγητές Ανθρωπολογίας αποφάνθηκαν ότι «τα ανδρικά οστά του τάφου ΙΙ δεν ανήκαν στο Φίλιππο Β» 3. Ύστερα από µια µακρόχρονη ερευνητική προσπάθεια, έγραψα το 1993 ένα σχετικό βιβλίο, στο οποίο παρουσίασα ιστορικά στοιχεία που αµφισβητούσαν τα παραπάνω συµπεράσµατα του καθ. Ανδρόνικου 4. Μελέτησα για αρκετά χρόνια την αρχαία ελληνική και περσική ιστορία και τέχνη. Οι πληροφορίες που πήρα, µε βοήθησαν σηµαντικά στην ερµηνεία των κτερισµάτων και στην αποκάλυψη της ταυτότητας ενός ζεύγους µε το δωδεκάχρονο παιδί τους που είχαν επαναταφεί στους ΙΙ και ΙΙΙ τάφους, µετά την εκδίωξη του Πύρρου το 273π.Χ.

2 Εικ.1. Χρυσό περιλαίµιο (ή περιτραχήλιο) από την πανοπλία του Μ.Αλεξάνδρου. Είναι πιθανότατα δώρο του βασιλιά των Σκυθών. Βρέθηκε στον τάφο ΙΙ της Βεργίνας Τα συµπεράσµατα που κατέληξα µου έδωσαν τη δυνατότητα να γράψω το 2001 το δεύτερο βιβλίο «Ο ΙΙος βασιλικός τάφος της Βεργίνας αποκαλύπτει τον Μ.Αλέξανδρο». Σήµερα 26 χρόνια µετά την ανακάλυψη των τάφων της Βεργίνας, έχω την χαρά και την ικανοποίηση να παρουσιάσω το παρακάτω σοβαρό θέµα µε την ερµηνεία του οποίου ασχολήθηκα πρόσφατα. Μέσα στα κτερίσµατα του τάφου ΙΙ βρέθηκε από τον καθ. Ανδρόνικο ένα επίχρυσο περιλαίµιο διακοσµηµένο µε ρόδακες. Στους τέσσερις µεγάλους κύκλους του, διακρίνεται ένας έφιππος που καλπάζει, κρατώντας στο δεξιό υψωµένο χέρι του ένα αντικείµενο που µοιάζει µε δέσµη από άνθη ή στεφάνι. Μεταξύ των ποδιών των αλόγων εικονίζονται κατά σειρά ένα ερίφιο, πιθανόν µικρό ελάφι, ένας σκύλος και ένας λαγός. Στο επάνω κυκλικό µέρος διακρίνονται µέλισσες και στους δυο µικρούς κύκλους εικονίζεται κεφαλή νέου, που έχει µεγάλη οµοιότητα µε αυτήν του Μ.Αλεξάνδρου (Εικ.1). Άλλο ένα παρόµοιο έργο βρέθηκε στον ίδιο τάφο πιθανόν για το λινοθώρακα του. Βέβαια η οµοιότητα και µόνο µεταξύ δυο προσώπων δεν αποτελεί πάντοτε αποδεικτικό στοιχείο ταυτότητας. Εδώ όµως στην περίπτωση του περιλαιµίου, όπως θα φανεί από τα παρακάτω στοιχεία, φαίνεται καθαρά ότι ο εικονιζόµενος στους δυο µικρούς κύκλους

3 ταυτίζεται αποκλειστικά µε τον Μ.Αλέξανδρο και δεν τίθεται θέµα οµοιότητας µε κάποιον άλλο. Ο καθ. Ανδρόνικος στο βιβλίο του «Βεργίνα-Οι βασιλικοί τάφοι 1984» (σελ.189) γράφει για το περιλαίµιο αυτό, ότι µέσα στους δυο µικρότερους κύκλους, «εικονίζεται µετωπικά κεφαλή αγένειου νέου, πιθανόν Ηρακλή, αν ερµηνεύω σωστά ως λεοντή το σχηµατοποιηµένο κάλυµµα της κεφαλής». Από ότι βλέπουµε όµως δεν υπάρχει κάλυµµα στο κεφάλι, ούτε διακρίνονται γνωρίσµατα λεοντής που να προσδίδουν, κατά τον καθ. Ανδρόνικο, πιθανή οµοιότητα µε τον Ηρακλή. Άλλωστε οι παραστάσεις των µικρών ζώων στους τέσσερις κύκλους σχετίζονται κατά την Ελληνική Μυθολογία, µε τον ιόνυσο και µόνο 5. Η ανάγλυφη κεφαλή που βλέπουµε, δεν είναι βέβαια έργο του Απελλή ή του Λεοχάρη, αναγνωρίζεται όµως από τις χαρακτηριστικές λεπτοµέρειες του προσώπου του σε σύγκριση µε άλλα έργα που εικονίζεται, ότι είναι αναµφισβήτητα του Μ.Αλεξάνδρου. Το υπόψη περιλαίµιο αποτελούσε εξάρτηµα της πανοπλίας του Μ.Αλεξάνδρου και είναι πιθανόν το ίδιο που αναφέρει ο Πλούταρχος 6 ότι το έφερε πριν την έναρξη της µάχης στα Γαυγάµηλα το 331π.Χ. Εκτιµώ ότι µπορεί να συγκαταλεγόταν στα πολυτιµότατα δώρα που έστειλε, κατά τον Αρριανό 7, µε ειδική πρεσβεία ο βασιλιάς των Σκυθών της Ευρώπης στον Μ.Αλέξανδρο, όταν βρισκόταν στην Ασία. Από έρευνα µας, προκύπτει ότι άλλα δυο εξαρτήµατα της πανοπλίας του, όπως είναι ο θώρακας (επιπόρπωµα) και το ξίφος, που ανακαλύφθηκαν στον τάφο ΙΙ από τον ίδιο καθηγητή, κατασκευάστηκαν, κατά τον Πλούταρχο 8, το πρώτο στη Ρόδο και το δεύτερο στο Κίτιο της Κύπρου και δόθηκαν ως δώρα στον Μ.Αλέξανδρο (Εικ.2). Και τα δυο µοιάζουν καταπληκτικά µε αυτά που βλέπουµε να φέρει ο Μ.Αλέξανδρος στο ψηφιδωτό της Ποµπηίας, διακοσµηµένα, µεταξύ των άλλων, και µε τα εµβλήµατα των δυο νησιών 9. Κρίνεται βέβαιο ότι οι παραστάσεις στους τέσσερις κύκλους του περιλαιµίου σχετίζονται µε τον Μ.Αλέξανδρο ως θεό ιόνυσο, ο οποίος στις µετακινήσεις του συνοδευόταν κατά την Ελληνική µυθολογία 10 από σκύλους, και σχετίζονταν και µε αφιερωµένα σ αυτόν µικρά ζώα και µέλισσες, ίδια µε αυτά που αναφέρθηκαν παραπάνω. Επιπλέον φρονώ, ότι συµβολίζουν την πορεία που ακολούθησε ο Μ.Αλέξανδρος και ο ιόνυσος στη Μ.Ασία - Παλαιστίνη, Αίγυπτο, Περσία, Ινδική. Κατά τους αρχαίους ιστορικούς, ο Μ.Αλέξανδρος ταύτιζε τον εαυτό του µε τον ιόνυσο και ανακηρύχτηκε τελικά επίσηµα θεός ιόνυσος 11. Πίστευε ότι ακολουθούσε τα βήµατα του στην εκστρατεία της Ασίας. Κατά τον Πλίνιο 12 ο ζωγράφος Πρωτογένης τον είχε ζωγραφίσει ως θεό ιόνυσο. Στην Πέλλα βρέθηκε αγαλµατίδιο που αποδίδεται στον Αλέξανδρο ως Πάνα ή ιόνυσο. Στον τάφο ΙΙ βρέθηκαν πολλές ελεφαντοστέινες και χρυσές παραστάσεις του ιονύσου και της ακολουθίας του.

4 Εικ.2α Χρυσοποίκιλτο ξίφος από την πανοπλία του Μ.Αλεξάνδρου. Είναι δώρο του Κιτίου της Κύπρου. Λόγω φθορών δεν διασώθηκε η χρυσελεφάντινη επικάλυψη. Βρέθηκε στον τάφο ΙΙ της Βεργίνας Εικ.2β Χρυσοποίκιλτος θώρακας από την πανοπλία του Μ. Αλέξανδρου. Είναι δώρο της νήσου Ρόδου. Λόγω φθορών δεν διασώθηκε η χρυσελεφάντινη επικάλυψη. Βρέθηκε στον τάφο ΙΙ της Βεργίνας. Η παρουσία της εικόνας του Μ.Αλεξάνδρου σε ένα εξάρτηµα της πανοπλίας του αποτελεί ένα σηµαντικό γεγονός, που δίνει µια άλλη διάσταση στις πολυετείς αναζητήσεις του τάφου και των λειψάνων του στην Αίγυπτο. Αµφισβητεί όλες τις µυθοπλασίες και αµφιλεγόµενες µαρτυρίες που έχουν αλλοιώσει σε πολλές περιπτώσεις την αληθινή ιστορία του. Τέλος επιβεβαιώνει τα συµπεράσµατα µου, από όσα έχω γράψει µέχρι τώρα, ότι στη Βεργίνα βρισκόµαστε µπροστά στην επαναταφή όχι µόνο του Μ.Αλεξάνδρου αλλά ολόκληρης της οικογένειας του. Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα µου: Συµπέρασµα Όχι µόνο η πανοπλία, αλλά όλα τα ευρήµατα, σε συνδυασµό µε την «τοιχογραφία του κυνηγίου», την ηλικία των νεκρών κ.α., µου δίνουν το δικαίωµα να υποστηρίξω και τη δυνατότητα να παρουσιάσω σειρά στοιχείων που αποδεικνύουν ότι ο Μ.Αλέξανδρος επανατάφηκε µαζί µε την οικογένειά του µετά το 273 π.χ. στους βασιλικούς τάφους ΙΙ και ΙΙΙ της Βεργίνας. Copyright 2006 Τρ..Παπαζώης Ιστορικός Ερευνητής

5 [1] Παυσανία Α Αττικά 13 Πλουτάρχου Πύρρος 26 ιοδ.σικελιώτης ΧΧΙΙ.12, Ε 32 [2] Μαν.Ανδρόνικου «Βεργίνα Οι βασιλικοί τάφοι» [3] Ελληνική Αρχαιολ.Εφηµερίδα 1981 σελ.157, 158. [4] Τριαντ..Παπαζώη «Στον Φίλιππο Β ή στον Μ.Αλέξανδρο ανήκει ο ΙΙος βασιλικός τάφος της Βεργίνας;»1993. [5] Jean Richepin «Ελληνική Μυθολογία» τοµ.α 492. [6] Πλουτάρχου «Αλέξανδρος» 32. [7] Αρριανού «Αλεξάνδρου Ανάβασις» 15. [8] Πλουτάρχου «Αλέξανδρος» 32 Περιοδικό «Αρχαιολογία και Τέχνες» τεύχη 78, 79/2001. [9] Αρχαιολ.Μουσείο Νάπολης Ιταλίας. [10] Jean Richepin «Ελληνική Μυθολογία» τοµ.α (Σύµβολα του θεού ιόνυσου) σελ.492. [11] Πλουτάρχου «Περί της Αλεξάνδρου τύχης ή αρετής» 332Β Αρριανού «Ανάβασις» 9-11 Ιστορ.Ελλην.Έθνους σ.229 ιογ.λαέρτιος «Βίοι φιλοσόφων Γ» ( ιογένης) 62 [12] Πλίνιος Ν.Η. ΧΧΧVII, Ιστ.Ελλ.Έθνους 229.