ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΙΑΝΟΜΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΕΩΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ιπλωµατική Εργασία του φοιτητή του Τµήµατος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Πατρών ΚΟΥΖΑΠΑ ΑΝ ΡΕΑ του ΧΡΙΣΤΑΚΗ Αριθµός Μητρώου: 6424 Θέµα «ηµιουργία Βιβλιοθήκης Ηλεκτρικών Συµβόλων στο AutoCAD για τη Σχεδίαση Ασθενών Ρευµάτων και Αυτοµατισµών στις Εσωτερικές Ηλεκτρικές Εγκαταστάσεις και Τυπική Εφαρµογή της» Επιβλέπων Καθηγητής Νικόλαος Βοβός Αριθµός ιπλωµατικής Εργασίας: Πάτρα, Μάιος 2011
ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ Πιστοποιείται ότι η ιπλωµατική Εργασία µε θέµα «ηµιουργία Βιβλιοθήκης Ηλεκτρικών Συµβόλων στο AutoCAD για τη Σχεδίαση Ασθενών Ρευµάτων και Αυτοµατισµών στις Εσωτερικές Ηλεκτρικές Εγκαταστάσεις και Τυπική Εφαρµογή της» Του φοιτητή του Τµήµατος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών ΚΟΥΖΑΠΑ ΑΝ ΡΕΑ του ΧΡΙΣΤΑΚΗ Αριθµός Μητρώου: 6424 Παρουσιάστηκε δηµόσια και εξετάστηκε στο Τµήµα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών στις 31 Μαΐου 2011 Ο Επιβλέπων Ο ιευθυντής του τοµέα Νικόλαος Βοβός Καθηγητής Αντώνιος Αλεξανδρίδης Καθηγητής
Η διπλωματική εργασία ξεκίνησε με επιβλέποντα καθηγητή τον Σταμάτη Βασιλαντωνόπουλο. Δυστυχώς όμως έφυγε πρόωρα από τη ζωή το Νοέμβριο του 2010.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θέλω να ευχαριστήσω τον επιβλέποντα της διπλωματικής μου εργασίας, Καθηγητή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών κ. Νικόλαο Βοβό ο οποίος μου έδωσε την ευκαιρία να ολοκληρώσω αυτή την εργασία. Επίσης, ευχαριστίες οφείλονται και στον συνεξεταστή της διπλωματικής μου εργασίας Επίκουρο Καθηγητή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών κ. Παναγιώτη Σβάρνα για την πολύτιμη βοήθεια του. Θα ήταν παράλειψη μου να μην ευχαριστήσω τον Παναγιώτη Καραϊσκάκη για τις πολύτιμες πληροφορίες του. Τέλος θα ήθελα εκ βάθους καρδίας να ευχαριστήσω τους γονείς μου για την αμέριστη συμπαράσταση που μου έδειξαν κατά την συγγραφή των κειμένων αυτής της διπλωματικής εργασίας.
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πρόλογος...... 1 Κεφάλαιο Πρώτο ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ 1.1 Εισαγωγή.... 3 1.2 Τυποποίηση.. 3 1.2.1 Φορείς τυποποίησης.... 4 1.2.2 Τυποποίηση στην Ελλάδα... 6 1.3 Τα ηλεκτρολογικά σύμβολα που χρησιμοποιούνται σήμερα. 7 1.3.1 Το πρότυπο ΕΝ 60617.. 7 Κεφάλαιο Δεύτερο ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ AUTOCAD 2.1 Εισαγωγή.. 8 2.2 Το πρόγραμμα AutoCAD. 8 2.3 Το AutoCAD ως εργαλείο μηχανικού... 9 2.4 Γνωριμία με το AutoCAD... 9 2.4.1 Το παράθυρο του AutoCAD.... 10 2.4.1.1 H λωρίδα... 10 2.4.1.2 Η γραμμή εργαλείων γρήγορης πρόσβασης... 12 2.4.1.3 Το μενού εφαρμογής.. 12 2.4.1.4 Η γραμμή κατάστασης..... 13 2.4.1.5 Το παράθυρο εντολών.. 14 2.4.1.6 Η περιοχή σχεδίασης.. 15 2.4.1.7 Το εικονίδιο UCS.. 15 2.4.1.8 Το σταυρόνημα. 15 2.4.2 Εκκίνηση και αποθήκευση νέου σχεδίου 16 2.4.3 Μετακίνηση και εστίαση για ρύθμιση της προβολής 17 2.4.3.1 Η εντολή Zoom 18 2.4.3.2 Η εντολή Pan. 18 2.4.4 Αναίρεση ενέργειας. 20 2.5 Τα εργαλεία απεικόνισης του AutoCAD... 20 2.5.1 Το σύστημα συντεταγμένων του AutoCAD... 20 2.5.2 Χρήση του εργαλείου δυναμικής εισόδου. 21 2.5.3 Επιλογή των μονάδων σχεδίασης. 22 2.5.4 Όρια περιοχή σχεδίασης. 22 2.5.5 Χρήση του ψηφιακού οργάνου Τ και τριγώνου.. 23 2.5.5.1 Η κατάσταση Ortho.. 23 2.5.5.2 Η κατάσταση Polar Tracking... 23 2.5.6 Επιλογή ακριβών θέσεων σε αντικείμενα.. 24 2.5.7 Η κατάσταση πλέγματος. 25 2.5.7.1 Έλξη στο πλέγμα ή σε άλλα ίσα διαστήματα.. 26 2.6 Σχεδίαση δισδιάστατων (2D) αντικειμένων. 27 2.6.1 Σχεδίαση ευθειών γραμμών.. 27 2.6.2 Σχεδίαση ορθογωνίων.. 27 i
2.6.3 Σχεδίαση κύκλων. 28 2.6.4 Σχεδίαση τόξων. 28 2.6.5 Εισαγωγή κειμένου... 29 2.6.6 Σχεδίαση παράλληλων γραμμών.. 30 2.7 Επεξεργασία αντικειμένων στο AutoCAD... 30 2.7.1 Επιλογή αντικειμένων με παράθυρα... 30 2.7.2 Διαγραφή αντικειμένου.. 31 2.7.3 Μετακίνηση αντικειμένου 31 2.7.4 Αντιγραφή αντικειμένου. 32 2.7.5 Περιστροφή αντικειμένου. 32 2.7.6 Κλιμάκωση αντικειμένου... 33 2.8 Οργάνωση με τα επίπεδα.. 34 2.8.1 Δημιουργία, ενεργοποίηση/απενεργοποίηση και εναλλαγή επιπέδων.. 35 Κεφάλαιο Τρίτο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ ΣΤΟ AUTOCAD 3.1 Εισαγωγή.. 37 3.2 Ρυθμίσεις του περιβάλλοντος του AutoCAD.. 37 3.3 Σχεδιασμός των ηλεκτρικών συμβόλων... 39 3.3.1 Σχεδιασμός των ηλεκτρικών συμβόλων σύμφωνα με το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 60617. 40 3.4 Μπλοκ.. 45 3.4.1 Εισαγωγή μπλοκ... 45 3.4.2 Περιστροφή και κλιμάκωση μπλοκ. 47 Κεφάλαιο Τέταρτο ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ 4.1 Εισαγωγή.. 48 4.2 Τα αρχεία μενού του AutoCAD 48 4.3 Τα μερικά (partial) αρχεία μενού του AutoCAD.. 49 4.4 Είδη μενού.. 49 4.5 Προσαρμογή μενού (Customization menu).. 50 4.5.1 Πως δημιουργούνται τα ελκόμενα μενού (pull down menus) και τα μενού εικόνας (image menus). 50 4.5.2 Δημιουργία του ελκόμενου μενού και του μενού εικόνας. 41 4.6 Φόρτωση αρχείου μενού στο AutoCAD. 53 4.7 Παρουσίαση του ελκόμενου μενού 56 4.8 Η εισαγωγή του ηλεκτρικού συμβόλου στη περιοχή σχεδίασης.... 76 Κεφάλαιο Πέμπτο ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΑΣΘΕΝΩΝ ΡΕΥΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΩΝ 5.1 Εισαγωγή.. 78 5.2 Εγκαταστάσεις ασθενών ρευμάτων και αυτοματισμών... 78 5.3 Κανονισμοί εγκαταστάσεων ασθενών ρευμάτων και αυτοματισμών 79 5.4 Εγκαταστάσεις ασθενών ρευμάτων.. 80 5.4.1 Εγκατάσταση θυροτηλεόρασης.. 80 5.4.2 Τηλεφωνική εγκατάσταση 81 ii
5.4.3 Εγκατάσταση δικτύου δεδομένων.. 83 5.4.4 Εγκατάσταση δικτύου κεραίας τηλεόρασης... 85 5.4.5 Μεγαφωνική εγκατάσταση. 87 5.5 Εγκαταστάσεις αυτοματισμού. 87 5.5.1 Εγκατάσταση φωτισμού έκτακτης ανάγκης. 88 5.5.2 Εγκατάσταση συστήματος συναγερμού ασφαλείας.. 88 5.5.3 Εγκατάσταση κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης CCTV... 91 5.5.4 Εγκατάσταση συστήματος πυρανίχνευσης.. 92 Κεφάλαιο Έκτο ΤΥΠΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ 6.1 Εισαγωγή.. 95 6.2 Το ηλεκτρολογικό σχέδιο.. 95 6.3 Προετοιμασία κάτοψης οικίας για το ηλεκτρολογικό σχέδιο.. 96 6.4 Μελέτη του χώρου πριν τον σχεδιασμό της ηλεκτρικής εγκατάστασης. 98 6.5 Δημιουργία επιπέδων 99 6.6 Τοποθέτηση των σημείων της ηλεκτρικής εγκατάστασης... 100 6.7 Τοποθέτηση κυκλωμάτων και διασύνδεση σημείων. 100 Συμπεράσματα 102 Παράρτημα Α Ομαδοποίηση των ηλεκτρικών συμβόλων...... 103 Παράρτημα Β Κώδικας του αρχείου SYMBOLS.mnu.. 121 Παράρτημα Γ Τα σχέδια των εγκαταστάσεων..... 136 Βιβλιογραφία........ 148 iii
Πρόλογος ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η επιστήμη του Ηλεκτρολόγου Μηχανικού συναντά πάρα πολλές εφαρμογές, όλες χρήσιμες και αναγκαίες στην σημερινή εποχή. Από την παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας, τη μεταφορά, τη διανομή, μέχρι και τη χρήση της, ο Ηλεκτρολόγος Μηχανικός διαδραματίζει με τις γνώσεις του ένα πολύ σημαντικό ρόλο. Ένας από τους τομείς αυτούς είναι η μελέτη και ο σχεδιασμός ηλεκτρικών εγκαταστάσεων πριν τεθούν σε εφαρμογή. Όπως σε κάθε επάγγελμα, έτσι και στο επάγγελμα του Ηλεκτρολόγου Μηχανικού, χρειάζεται η συνεργασία και η καλή επικοινωνία μεταξύ των συναδέρφων για να αποφεύγονται τα τυχόν ατυχήματα, παρέχοντας την αναγκαία ασφάλεια των καταναλωτών. Για τον λόγο αυτό όλες οι εγκαταστάσεις πρέπει να πληρούν κάποιους κανονισμούς. Σύμφωνα με αυτούς τους κανονισμούς, μεταξύ άλλων, όλα τα ηλεκτρολογικά υλικά και οι συσκευές που χρησιμοποιούνται για μια μελέτη ηλεκτρικής εγκατάστασης, πρέπει να έχουν το δικό τους σύμβολο βάση προτύπου, το οποίο θα χρησιμοποιείται σε κάθε ηλεκτρολογικό σχέδιο. Με την εξέλιξη τη τεχνολογίας και τη διείσδυση του ηλεκτρονικού υπολογιστή σε κάθε επάγγελμα, τίποτα πλέον δεν γίνεται με χαρτί και μολύβι. Αποτέλεσμα αυτού είναι και ο σχεδιασμός των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων με διάφορα σχεδιαστικά προγράμματα, στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Κατά τον σχεδιασμό της ηλεκτρικής εγκατάστασης, ο σχεδιαστής πρέπει να χρησιμοποιήσει τα διάφορα εργαλεία του λογισμικού, όπως ευθείες γραμμές, ορθογώνια, τόξα και κύκλους προσπαθώντας να απεικονίσει στο σχέδιο τα ηλεκτρικά σύμβολα που χρειάζονται με την μεγαλύτερη πιστότητα σύμφωνα με το πρότυπο. Στο διαδίκτυο υπάρχουν πάρα πολλές παραλλαγές των ηλεκτρικών συμβόλων αλλά όπως προαναφέρθηκε, η σημασία είναι να σχεδιάζονται βάση προτύπου. Το πρότυπο για τα ηλεκτρικά σύμβολα που πρέπει να εφαρμόζεται στην Ελλάδα, είναι το πρότυπο ΕΛΟΤ EN 60617. Ο σχεδιαστής, όπως και κάθε εργαζόμενος θέλει να εκμεταλλευτεί στον καλύτερο βαθμό τον χρόνο που εργάζεται για να μεγιστοποιήσει το έργο του. Τα προβλήματα που συναντά ένας σχεδιαστής και δημιουργούν καθυστερήσεις μπορεί οποιοσδήποτε να τα συναντήσει απλά αρχίζοντας να ασχολείται με τη σχεδίαση του ηλεκτρολογικού σχεδίου. Το πρώτο πρόβλημα που συναντά ο σχεδιαστής που θέλει να εργαστεί με σύμβολα του προτύπου ΕΝ 60617, είναι η απουσία τους από το σχεδιαστικό πρόγραμμα. Πρέπει αναγκαστικά να προμηθευτεί το πρότυπο των ηλεκτρικών συμβόλων και μετά να σχεδιάσει στο πρόγραμμα το κάθε σύμβολο που χρειάζεται. Έτσι, είναι εμφανής η σπατάλη πολύτιμου χρόνου και χρήματος. Κάποια ηλεκτρικά σύμβολα έχουν συνεχή χρήση γιατί τοποθετούνται σε πολλά μέρη του ηλεκτρολογικού σχεδίου. Ακόμα κάποια ηλεκτρικά σύμβολα που σχεδιάστηκαν για τις ανάγκες κάποιου άλλου σχεδίου μπορεί να χρειάζονται και σε μεταγενέστερα σχέδια. Αυτό απαιτεί την ολοκληρωμένη σχεδίαση του κάθε ηλεκτρικού συμβόλου, κάθε φορά που πρέπει να τοποθετηθεί κάπου. Η λύση στο πρόβλημα αυτό είναι η σχεδίαση των ηλεκτρικών συμβόλων στο σχεδιαστικό πρόγραμμα και στην συνέχεια, η αποθήκευση τους σε ένα αρχείο στον υπολογιστή, ώστε να γίνεται η χρήση τους όποτε καταστεί αναγκαία. 1
Πρόλογος Η λύση όμως δεν ολοκληρώνεται εδώ. Για τη μέγιστη διευκόλυνση του σχεδιαστή πρέπει να δημιουργηθεί μία βιβλιοθήκη στο σχεδιαστικό πρόγραμμα, σαν βάση δεδομένων, με την οποία ο σχεδιαστής θα έχει ακόμα δύο πλεονεκτήματα. Ανάλογα με την διαμόρφωση και την ταξινόμηση των ηλεκτρικών συμβόλων θα μπορεί άνετα να επιλέγει συντομότερα πιο σύμβολο επιθυμεί να τοποθετήσει στο σχέδιο. Επίσης η βιβλιοθήκη αυτή θα υπάρχει αυτούσια μέσα στο λογισμικό πρόγραμμα και θα φορτώνεται αυτόματα με την έναρξη του προγράμματος, χωρίς να χρειάζονται περεταίρω διαδικασίες. Τη λύση όλων αυτών των προβλημάτων προσπαθεί να αναδείξει η παρούσα διπλωματική, στην οποία θα μαζευτούν και θα σχεδιαστούν τα ηλεκτρικά σύμβολα κυρίως από το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 60617 και στην συνέχεια θα δημιουργηθεί η βιβλιοθήκη η οποία θα ενσωματωθεί με το σχεδιαστικό πρόγραμμα. Το σχεδιαστικό πρόγραμμα που θα χρησιμοποιηθεί είναι το AutoCAD 2010. 2
Κεφάλαιο Πρώτο ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ 1.1 Εισαγωγή Σε ένα ηλεκτρολογικό σχέδιο, η απεικόνιση των διαφόρων ηλεκτρικών μεγεθών, ηλεκτρικών μηχανημάτων, συσκευών και εξαρτημάτων γίνεται με ειδικούς συμβολισμούς. Οι ειδικοί αυτοί συμβολισμοί καθορίζονται από τους κανονισμούς της κάθε χώρας βάση προτύπων. Οι υπεύθυνοι για την έκδοση αυτών των κανονισμών είναι οι ηλεκτροτεχνικές επιτροπές και οι οργανισμοί τυποποίησης οι οποίοι καθορίζουν τα πρότυπα. Σχεδόν όλες οι χώρες έχουν την δική τους ηλεκτροτεχνική επιτροπή. Ακόμα και σήμερα, δεν έχει υιοθετηθεί ένα ενιαίο παγκόσμιο πρότυπο ηλεκτρικών συμβόλων, πράγμα που δημιουργεί σύγχυση στους τεχνικούς κάθε χώρας διότι είναι αναγκασμένοι να γνωρίζουν όλους τους διεθνείς συμβολισμούς. Στην συνέχεια αυτού του κεφαλαίου θα εξηγηθεί ο όρος τυποποίηση και πρότυπο, θα γίνει αναφορά στους φορείς τυποποίησης και τις ηλεκτροτεχνικές επιτροπές και τέλος θα γίνει αναφορά στα σύμβολα που πρέπει να χρησιμοποιούνται σήμερα στην Ελλάδα. 1.2 Τυποποίηση Τυποποίηση είναι η διεργασία μέσω της οποίας ετοιμάζονται και δημοσιεύονται πρότυπα με συγκεκριμένες διαδικασίες, στις οποίες συμμετέχουν όλα τα ενδιαφερόμενα μέλη. Το πρότυπο είναι ένα έγγραφο που δημοσιεύεται και περιλαμβάνει κατευθυντήριες γραμμές, ή ορισμούς και τεχνικές προδιαγραφές ή άλλα ακριβή κριτήρια με στόχο να χρησιμοποιούνται με συνέπεια. Τα πρότυπα βοηθάνε να αυξηθεί η αξιοπιστία και η αποτελεσματικότητα πολλών αγαθών και υπηρεσιών. Πρόκειται για μια σύνοψη των βέλτιστων πρακτικών που δημιουργούνται συγκεντρώνοντας την εμπειρία και τη γνώση όλων των ενδιαφερόμενων μελών. Τα πρότυπα είναι σχεδιασμένα για εθελοντική χρήση και δεν επιβάλλονται. Ωστόσο κάποιοι κανονισμοί που εκδίδονται από εθνικούς φορείς, αναφέρονται σε κάποια πρότυπα και η συμμόρφωση με αυτά είναι υποχρεωτική. Επιτροπές των κατασκευαστών, χρηστών, ερευνητικών οργανισμών, κρατικών υπηρεσιών και καταναλωτών εργάζονται για την εκπόνηση προτύπων που συνεχώς ενημερώνονται για να ανταποκρίνονται στα αιτήματα της κοινωνίας και της τεχνολογίας. Για τα ηλεκτροτεχνικά θέματα αποκλειστικά, οι επιτροπές αυτές ονομάζονται Ηλεκτροτεχνικές Επιτροπές. Οι Ηλεκτροτεχνικές επιτροπές μπορεί να είναι εθνικές, Ευρωπαϊκές και Διεθνής οι οποίες εκδίδουν εκατοντάδες πρότυπα, που αναφέρονται στις εγκαταστάσεις και τον εξοπλισμό τους. Τα πρότυπα αυτά περιγράφουν τα ηλεκτρολογικά υλικά όπως καλώδια και πίνακες, τις συσκευές όπως ηλεκτρικές μηχανές και οικιακές συσκευές και τον τρόπο εγκατάστασης τους ή τη σύνδεση τους. 3
Κεφάλαιο Πρώτο ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ Υπάρχουν επίσης και οι Οργανισμοί Τυποποίησης οι οποίοι εκδίδουν πρότυπα για διάφορα προϊόντα και υπηρεσίας γενικού σκοπού και όχι αποκλειστικά για ηλεκτροτεχνικά θέματα. Οι οργανισμοί αυτοί όπως και οι Ηλεκτροτεχνικές Επιτροπές μπορεί να είναι εθνικοί, Ευρωπαϊκοί ή Διεθνής. Σημαντικοί Οργανισμοί τυποποίησης είναι o Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης (ISO International Organization for Standardization) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπής Τυποποίησης (CEN Comite Europeen de Normalisation) (εικόνα 1.1). Εικόνα 1.1 Τα λογότυπα, του Διεθνή Οργανισμού Τυποποίησης (αριστερά) και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Τυποποίηση (δεξιά) Ο Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης (ISO) ιδρύθηκε με την βοήθεια εθνικών οργανισμών των διαφόρων χωρών ούτως ώστε να εναρμονιστούν τα πρότυπα των διαφόρων χωρών που ήδη κυκλοφορούσαν. Αυτή την στιγμή ο διεθνής αυτός οργανισμός αριθμεί πέραν των εκατό οργανισμών μέλη από διάφορες χώρες. Οι οργανισμοί τυποποίησης κάθε χώρας συνεργάζονται στενά με τις αντίστοιχες ηλεκτροτεχνικές επιτροπές για να δώσουν τα πρότυπα των ηλεκτρικών συμβόλων τα οποία πρέπει να χρησιμοποιηθούν αυστηρά από τους σχεδιαστές και από τους τεχνικούς στα ηλεκτρολογικά σχέδια. 1.2.1 Φορείς τυποποίησης Οι φορείς τυποποίησης μπορεί να είναι Οργανισμοί Τυποποίησης ή Ηλεκτροτεχνικές Επιτροπές. Οι φορείς Ηλεκτροτεχνικής Τυποποίησης, ηλεκτρικών εγκαταστάσεων και εξοπλισμών που αφορούν άμεσα την Ελλάδα είναι: IEC International Electrotechnical Commission: Διεθνής Ηλεκτροτεχνική Επιτροπή Έδρα: Ελβετία Στη Διεθνή Ηλεκτροτεχνική Επιτροπή (εικόνα 1.2) ανήκουν 57 κράτη μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα καθώς και κράτη εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η IEC ιδρύθηκε το 1904 και εκδίδει πρότυπα διεθνούς αποδοχής. Η εφαρμογή των IEC προτύπων στα 4
Κεφάλαιο Πρώτο ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ κράτη μέλη είναι εθελοντική σύμφωνα με το καταστατικό της IEC, στην ουσία όμως υιοθετούνται στην πλειονότητά τους από τα κράτη μέλη. Η IEC έχει σήμερα 104 τεχνικές επιτροπές Technical Commitees (TC) και 2 κοινές TC, μια με τον διεθνή οργανισμό ISO και μια με τον οργανισμό για ραδιοπαρεμβολές CISPR. Από αυτές τις επιτροπές η TC64 ασχολείται με το αντικείμενο των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων για κτίρια (Electrical Installations for Buildings), που στην ουσία είναι οι Εγκαταστάσεις Χαμηλής Τάσης για κτίρια. Η IEC και συγκεκριμένα οι τεχνικές της επιτροπές εκδίδουν πρότυπα ονομαζόμενα δημοσιεύσεις. CENELEC Commite Europeen de Normalisation Electrotechnique: Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Ηλεκτροτεχνική Τυποποίηση Έδρα: Βέλγιο Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Ηλεκτροτεχνική Τυποποίηση (εικόνα 1.2) είναι όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που απαρτίζεται από τις Εθνικές Ηλεκτροτεχνικές Επιτροπές των 30 ευρωπαϊκών χωρών. Εκδίδει πρότυπα που έχουν δύο μορφές. Τα Ευρωπαϊκά πρότυπα, (EUROPEAN NORMS EN) και τα έγγραφα εναρμόνισης (HARMONIZATION DOCUMENTS HD). Ένα μεγάλο μέρος (80% περίπου) των προτύπων της CENELEC, βασίζεται σε υπάρχοντα πρότυπα της IEC. Η CENELEC παίρνει τα πρότυπα της IEC σαν βάση και τα εναρμονίζει μεταξύ των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αποτέλεσμα της εναρμόνισης είναι τα έγγραφα εναρμόνισης (Harmonization Documents). Ένα έγγραφο εναρμόνισης αποτελείται από κείμενο της IEC, που είναι και ο βασικός κορμός και ενδεχόμενα προσθέσεις ή αφαιρέσεις κειμένων που αφορούν διάφορα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε περιπτώσεις όπου η CENELEC δεν έχει IEC πρότυπο να στηριχθεί, εκδίδει και ευρωπαϊκά πρότυπα (European Norms). Εικόνα 1.2 Τα λογότυπα, της Διεθνούς Ηλεκτροτεχνικής Επιτροπής (αριστερά) και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ηλεκτροτεχνική Τυποποίηση (δεξιά) 5
Κεφάλαιο Πρώτο ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ ΕΛΟΤ Ελληνικός Οργανισμός Τυποποίησης: Έδρα: Ελλάδα Ο ΕΛΟΤ (εικόνα 1.3) εποπτεύεται από το Υπουργείο Ανάπτυξης. Όπως κάθε εθνικός φορέας τυποποίηση, έτσι και ο ΕΛΟΤ, αναλαμβάνει τη μετάφραση, δηλαδή «την τεχνικά ισοδύναμη αποδοχή» των προτύπων στη γλώσσα της χώρας τους αντίστοιχα. Εικόνα 1.3 Το λογότυπο του Ελληνικού Οργανισμού Τυποποίησης Άλλοι εθνικοί φορείς τυποποίησης σε άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο ο BSI (British Standards Institution) και με έδρα τη Γερμανία ο VDE (Verband Deutscher Electrotechniker) (εικόνα 1.4). Εικόνα 1.4 Τα λογότυπα, του Αγγλικού Οργανισμού Τυποποίησης (αριστερά) και της Γερμανικής Ηλεκτροτεχνικής Επιτροπής (δεξιά) 1.2.2 Τυποποίηση στην Ελλάδα Στην Ελλάδα αρχικά χρησιμοποιούνταν τα ηλεκτρικά σύμβολα του προτύπου του Γερμανικού Οργανισμού Προτύπων (DIN), γιατί στην Ελλάδα οι κυριότεροι οργανισμοί και επιχειρήσεις έχουν τις περισσότερες συναλλαγές σε ηλεκτρολογικό υλικό με την γερμανική βιομηχανία. 6
Κεφάλαιο Πρώτο ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ Το 1976 ιδρύθηκε ο Ελληνικός Οργανισμός Τυποποίησης (ΕΛΟΤ) ο οποίος αποτελεί από τότε τον επίσημο οργανισμό προτύπων της Ελλάδας. Ο ΕΛΟΤ συνεργάζεται με τον ISO, αφού αποτελεί και μέλος του, μέσω της CEN. Περί ηλεκτροτεχνικών θεμάτων, ο ΕΛΟΤ συνεργάζεται στενά με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ηλεκτροτεχνικής Τυποποίησης (CENELEC), η οποία με τη σειρά της συνεργάζεται με την Διεθνή Ηλεκτροτεχνική Επιτροπή (IEC). Στην Ελλάδα από τον Φεβρουάριο του 2004 ισχύει για τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις υποχρεωτικά το πρότυπο ΕΛΟΤ HD 384 «Απαιτήσεις για ηλεκτρικές εγκαταστάσεις» το οποίο έχει αντικαταστήσει τον παλαιό Κανονισμό Εσωτερικών Ηλεκτρικών Εγκαταστάσεων (ΚΕΗΕ) που ίσχυε από το 1955. 1.3 Τα ηλεκτρικά σύμβολα που χρησιμοποιούνται σήμερα Όπως έχει ήδη αναφερθεί, ο ΕΛΟΤ για να κυκλοφορήσει τα πρότυπα που θα χρησιμοποιηθούν στην Ελλάδα συνεργάζεται με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για Ηλεκτροτεχνική Τυποποίηση (CENELEC). Έτσι όσον αφορά τα ηλεκτρικά σύμβολα, ο ΕΛΟΤ έχει κυκλοφορήσει το ελληνικό πρότυπο το οποίο χρησιμοποιείται σήμερα και αναφέρεται εξ ολοκλήρου στα γραφικά σύμβολα για διαγράμματα. Το πρότυπο αυτό είναι το ΕΛΟΤ ΕΝ 60617 το οποίο κυκλοφόρησε στην τελευταία ισχύουσα έκδοση το 1999 και αποτελεί ουσιαστικά «μετάφραση» του Ευρωπαϊκού κανονισμού της CENELEC που κυκλοφόρησε το 1996. Το πρότυπο ΕΛΟΤ EN 60617 το οποίο θα χρησιμοποιηθεί για την εκπόνηση της παρούσας διπλωματικής εργασίας δεν περιέχει όλα τα ηλεκτρικά σύμβολα ασθενών ρευμάτων και αυτοματισμών και έτσι θα γίνει μια προσπάθεια συμπλήρωσης τους από το γερμανικό πρότυπο ηλεκτρικών συμβόλων DIN 40717 ή της κατασκευής φανταστικών ηλεκτρικών συμβόλων για τις ανάγκες τις διπλωματικής εργασίας. 1.3.1 Το πρότυπο EN 60617 Το πρότυπο EN 60617 αποτελείται από 13 μέρη όπου το κάθε μέρος του προτύπου αυτού αφορά ένα δικό του σύνολο συμβόλων. Υπάρχουν σύμβολα γενικών πληροφοριών, σύμβολα στοιχείων και γενικής εφαρμογής, σύμβολα αγωγών και εξαρτημάτων, σύμβολα σύνδεσης, σύμβολα βασικών παθητικών εξαρτημάτων, σύμβολα ημιαγωγών και σωλήνων ηλεκτρονίων, σύμβολα παραγωγής και μετατροπής ηλεκτρικής ενέργειας, σύμβολα προστατευτικών συσκευών, σύμβολα οργάνων μέτρησης, σύμβολα λαμπτήρων και συσκευών σήμανσης, σύμβολα τηλεπικοινωνιών (για περιφερειακό εξοπλισμό και μετάδοση). Επίσης υπάρχουν και σύμβολα αρχιτεκτονικών και τοπογραφικών σχεδίων εγκαταστάσεων, σύμβολα διαγραμμάτων για δυαδικής λογικής και σύμβολα αναλογικών στοιχείων. Όπως γίνεται αντιληπτό, τα ηλεκτρικά σύμβολα που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά στις εσωτερικές ηλεκτρικές εγκαταστάσεις ασθενών ρευμάτων και αυτοματισμών, τα οποία χρειάζονται στην παρούσα εργασία βρίσκονται διάσπαρτα στα διάφορα μέρη του προτύπου και για τον λόγο αυτό, πρέπει να γίνει η ανεύρεση και η επιλογή τους. 7
Κεφάλαιο Δεύτερο ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ AUTOCAD ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ AUTOCAD 2.1 Εισαγωγή Με την ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας και των λογισμικών προγραμμάτων διευκολύνθηκε αρκετά κάθε λογής εργασία, που πιο παλιά γινότανν στο χέρι ή σε προγράμματα χαμηλών δυνατοτήτων. Στις μέρες μας, ο σχεδιαστικός τομέας έχει να δείξει μια πλήρη σειρά σχεδιαστικών προγραμμάτων, τα οποία κάνουν ευκολότερη την εργασία όσων ασχολούνται, με αρχιτεκτονικά, τοπογραφικά, μηχανολογικά και ηλεκτρολογικά σχέδια. Τα σχεδιαστικά αυτά προγράμματα διατίθενται στην αγορά και μπορεί ο κάθε επαγγελματίας και μη να τα αποκτήσει και να τα λειτουργήσει στο χώρο εργασίας του. Ένα από αυτά τα προγράμματα είναι και το AutoCAD. Στην συνέχεια αυτού του κεφαλαίου θα γίνει η περιγραφή της λειτουργίας του προγράμματος AutoCAD, εξηγώντας περιληπτικά όσο το δυνατόν όλα τα εργαλεία και τις εντολές του που χρειάζονται για την εκπόνηση της παρούσας διπλωματικής εργασίας. 2.2 Το πρόγραμμα AutoCAD Το AutoCAD έκανε την εμφάνιση του ως σχεδιαστικό πακέτο τον Δεκέμβριο του 1982 από την εταιρίαα λογισμών Autodesk (εικόνα 2.1), όπου κυκλοφόρησε την πρώτη του έκδοση. Από τότε κυκλοφορούν σχεδόν κάθε χρόνο και νέες εκδόσεις. Στην παρούσαα διπλωματική θα χρησιμοποιηθεί η έκδοση 2010 του AutoCAD (Release 24). Εικόνα 2.1 Το λογότυπο της εταιρίας Autodesk Η Autodesk, με έδρα τη Βόρειο Καλιφόρνια, ειδικεύεται σε δυσδιάστατο (2D) και τρισδιάστατο (3D) λογισμικό για το σχεδιασμό οποιουδήποτε αντικειμένου ή κατασκευής, από τουβλάκια Lego μέχρι ουρανοξύστες. Χρόνο με τον χρόνο το πρόγραμμα αυτό εξελίσσεται και κάθε του νέα έκδοση περιέχει καινούργια εργαλεία που εξυπηρετού ύν τον σύγχρονο τεχνικό κλάδο. Το AutoCAD είναι το πιο διαδεδομένο πρόγραμμα CAD σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι ένα πολύ εξελιγμένο σχεδιαστικό πρόγραμμα ικανό να εξυπηρετήσει Αρχιτέκτονες και Μηχανικούς. 8
Κεφάλαιο Δεύτερο ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ AUTOCAD Είναι ενταγμένο στην ομάδα προγραμμάτων CAD (Computer Aided Design) αφού βασίζεται στη σειρά προγραμμάτων σχεδίασης με βάση τον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Χρησιμοποιείται για την δημιουργία, διαχείριση και εκτύπωση πολύπλοκων σχεδίων. Διαθέτει δυναμικό περιβάλλον, βάση δεδομένων και ομάδα από εργαλεία για μοντελοποίηση, ανάλυση και αναπαράσταση συστημάτων 2 και 3 διαστάσεων. Υπάρχει δηλαδή η δυνατότητα της ανάκλησης οποιοδήποτε σχεδίου, της διόρθωσης του, της πρόσθεσης κάτι σε αυτό ή της αφαίρεσής του. Επίσης με νέα εργαλεία και δυνατότητες διευκολύνει αφάνταστα τον κάθε χρήστη αφού είναι συμβατό και με παλαιότερες εκδόσεις. Με το AutoCAD η αξία των παραγόμενων σχεδίων μεγιστοποιείται. Η επεξεργασία, η διαμόρφωση, η κοινοποίηση των σχεδίων γίνεται πλέον σε πραγματικό χρόνο εύκολα, γρήγορα και πάντα με τη γνωστή ακρίβεια του AutoCAD. Μέσα από το Internet ή κάποιο τοπικό δίκτυο ολόκληρη η ομάδα μελέτης μοιράζεται τις εργασίες, επιταχύνοντας έτσι την ολοκλήρωση του έργου. Εικόνα 2.2 Το λογότυπο του σχεδιαστικού προγράμματος AutoCAD 2.3 Το AutoCAD ως εργαλείο μηχανικού Το AutoCAD, όπως έχει αναφερθεί πρωτύτερα, είναι παγκοσμίως το πιο διαδεδομένο σχεδιαστικό πρόγραμμα. Σχεδόν όλοι οι σχεδιαστές και οι μηχανικοί έχουν δουλέψει με το AutoCAD είτε ως φοιτητές είτε στην επαγγελματική τους πορεία, αξιοποιώντας ο καθένας τις αναρίθμητες λειτουργίες του και προσαρμόζοντάς το στις ανάγκες του, προκειμένου να φέρει εις πέρας κάποιο σχέδιο. Οι μηχανολόγοι χρησιμοποιούν το AutoCAD Mechanical και το Autodesk Inventor. Οι αρχιτέκτονες το AutoCAD Architecture και το Autodesk Revit. Οι τοπογράφοι το AutoCAD Map 3D και το AutoCAD Civil 3D. Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχει και AutoCAD Electrical το οποίο χρησιμοποιούν όσοι ασχολούνται με ηλεκτρολογικά, μέσω του οποίου μπορούν να σχεδιάσουν και να δουν τη λειτουργία εξειδικευμένων σχεδίων τα οποία είναι ανθρωπίνως σχεδόν αδύνατον να τα αντιληφθεί το ανθρώπινο μυαλό. 2.4 Γνωριμία με το AutoCAD Το AutoCAD είναι ένα πολυσύνθετο σχεδιαστικό πρόγραμμα το οποίο είναι αδύνατο να εξηγηθεί η λειτουργία του κάθε εργαλείου του ή οι επιλογές στα 9
Κεφάλαιο Δεύτερο ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ AUTOCAD διάφορα παράθυρα διαλόγων, στην παρούσα διπλωματική εργασία. Θα γίνει μια προσπάθεια να κατανοήσει ο αναγνώστης τα πιο βασικά στοιχεία του προγράμματος, δίνοντας του την πρώτη τροφή ώστε να εξελιχθεί σε μελλοντικό μηχανικό σχεδιαστή χρησιμοποιώντας το AutoCAD. 2.4.1 Το παράθυρο του AutoCAD Η Autodesk έχει ανασχεδιάσει τη διεπαφή του AutoCAD 2010, αλλά το πρόγραμμα εξακολουθεί να συμπεριφέρεται σε μεγάλο βαθμό όπως πριν. Μέσα από τις επιλογές για το χώρο εργασίας του AutoCAD, μπορεί εύκολα ο χρήστης να αλλάξει την διεπαφή του. Το AutoCAD λειτουργεί όπως τα περισσότερα άλλα προγράμματα γραφικών παραθυρικού περιβάλλοντος. Αν και το πρόγραμμα έχει περιβάλλον σχεδίασης και σε τρεις διαστάσεις (3D), στην παρούσα διπλωματική εργασία θα χρησιμοποιηθεί μόνο το περιβάλλον δύο διαστάσεων (2D). Το πρόγραμμα ξεκινά σε περιβάλλον Microsoft Windows (7) πατώντας Start All Programs Autodesk AutoCAD 2010. Επίσης,μπορεί να γίνει με διπλό κλικ στο εικονίδιο AutoCAD στην επιφάνεια εργασίας των Windows. Αυτό που εμφανίζεται όταν ξεκινά το πρόγραμμα (εικόνα 2.3), φαίνεται να είναι ένας κενός χώρος 2 διαστάσεων περικλειόμενος από διάφορα μενού και λωρίδες εργαλείων τα οποία εξηγούνται στη συνέχεια. Εικόνα 2.3 Το παράθυρο εκκίνησης του AutoCAD 2.4.1.1 Η λωρίδα Η λωρίδα (Ribbon) (εικόνα 2.4) περιέχει τις πιο κοινές λειτουργίες που θα χρειαστούν. Μοιάζει με μια μεγάλη γραμμή εργαλείων, η οποία προσφέρει πολλές χρήσιμες πληροφορίες και γρήγορη πρόσβαση στα εργαλεία που χρησιμοποιούνται πιο συχνά. 10
Κεφάλαιο Δεύτερο ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ AUTOCAD Εικόνα 2.4 Η λωρίδα στο παράθυρο του AutoCAD Η γραμμή εργαλείων περιέχει αρκετούς πίνακες ( panels) (εικόνα 2.5), κάθε ένας από τους οποίους περιέχει ένα σύνολοο από εικονίδια που αναπαριστούν εργαλεία για σχεδίαση και επεξεργασία. Το σύνολο των πινάκων αλλάζει ανάλογα με την καρτέλα της λωρίδας που επιλέγεται Πέρα από τα ορατά εργαλεία, υπάρχουν μερικά εργαλεία που δεν εμφανίζονται. Κάνοντας κλικ στη γραμμή τίτλου του πίνακα, αμέσως ο πίνακας επεκτείνεται και εμφανίζονται και τα νέα εργαλεία. Εικόνα 2.5 Οι πίνακες της λωρίδας Home Μερικά από τα εργαλεία έχουν ένα τριγωνικό βέλος δίπλα τους, το οποίο κάνοντας κλικ πάνω του ανοίγουν τα αιωρούμενα (flyout) μενού που περιέχουν επιλογές που σχετίζονται με το εργαλείο που θα χρησιμοποιηθεί. Τα εργαλεία των πινάκων προσφέρουν επίσης κάποιες συμβουλές εργαλείων, από τις οποίες μπορεί να παρθούν πολλές πληροφορίες, όπως μια περιγραφή που βοηθά να κατανοηθεί τι αναπαριστούν (εικόνα 2.6). Αυτό γίνεται μετακινώντας τον δρομέα σε ένα από τα εργαλεία του πίνακαα λωρίδας και αφήνοντας το εκεί για λίγο. Στην αρχή εμφανίζεται η συμβουλή η οποία περιγράφει σύντομα το εργαλείο, αλλά αφήνοντας το δρομέα εκεί λίγο ακόμα, η συμβουλή επεκτείνεται, ώστε να παρουσιάσειι περισσότερες πληροφορίες για τη χρήση του εργαλείου. 11
Κεφάλαιο Δεύτερο ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ AUTOCAD Εικόνα 2.6 Η βοήθεια στα εργαλεία της λωρίδας 2.4.1.2 Η γραμμή εργαλείων γρήγορης πρόσβαση ης Η γραμμή εργαλείων γρήγορης πρόσβασης (Quick Access toolbar) (εικόνα 2.7) προσφέρει τις πιο κοινές λειτουργίες των Windows για αποθήκευση (Save), αναίρεση (Undo), επανάληψη (Redo) και εκτύπωση (Print). Εικόνα 2.7 Γραμμή εργαλείων γρήγορης πρόσβασης Η γραμμή εργαλείων μπορεί να διαμορφωθεί, προσθέτοντας και αφαιρώντας σε αυτή οποιοσδήποτε εργαλείο για γρηγορότερη προσπέλαση. Αυτό γίνεται κάνοντας κλικ στο τριγωνικό βέλος δίπλα στο τελευταίο εργαλείο της γραμμής και στην επιλογή More Commands. Έτσι εμφανίζεται το παράθυρο διαλόγου Customize User Interface στο οποίο διαλέγεται όποιο εργαλείο χρειάζεται και γίνεται κλικκ στο OK. 2.4.1.3 Το μενού εφαρμογής Κάνοντας κλικ στο λογότυπο του AutoCAD 2010 στην πάνω αριστερή γωνία του παραθύρου, ανοίγει το μενού εφαρμογής (Application menu), το οποίο προσφέρει γενικά εργαλεία που σχετίζονται με αρχεία. 12
Κεφάλαιο Δεύτερο ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ AUTOCAD Στην αρχή του μενού εφαρμογής φαίνεται το εργαλείο Search (αναζήτηση) (εικόνα 2.8). Αυτό το εργαλείο δίνει την δυνατότητα της εύρεση ενός συγκεκριμένου εργαλείου με το όνομα του, πληκτρολογώντας το όνομα μέσα στο πλαίσιο εισαγωγής. Ακριβώς από κάτω και αριστερά, υπάρχουν δύο εικονίδια με τα οποία κάνοντας κλικ στο ένα, γίνεται προσπέλαση των πιο πρόσφατων εγγράφων (Recent Documents) και στο άλλο των ανοιχτώνν εγγράφων (Open Documents). Σε μια λίστα σχεδίων, αφήνοντας τον δρομέα πάνω από το όνομα του σχεδίου φαίνεται μια μικρογραφία του. Ακόμα κάνοντας κλικ στο εργαλείο File View στο πάνω μέρος της λίστας, αλλάζει ο τρόπος εμφάνισης των στοιχείων της λίστας σχεδίων. Επίσης υπάρχουν πολλές από τις βασικές επιλογές μενού των Windows, όπως οι εντολές File (αρχείο), Edit (επεξεργασία) και Help (βοήθεια), όπως και μερικές που αφορούν μόνο το AutoCAD. Πολλές από τις επιλογές εμφανίζονται με κεφαλές βελών που υποδηλώνουν ότι υπάρχει ένα διαδοχικό μενού 2.4.1.4 Η γραμμή κατάστασης Εικόνα 2.8 Το μενού εφαρμογής Στο κάτω μέρος της οθόνης βρίσκεται η γραμμή κατάστασης (status bar) (εικόνα 2.9), η οποία παρέχει πληροφορίες σχετικά με πολλές από τις ρυθμίσεις που χρησιμοποιούνται κοινώς στο AutoCAD. Στην αρχή της γραμμής κατάστασης βρίσκονται οι καρτεσιανές συντεταγμένες οι οποίες δείχνουν σε πραγματικό χρόνο την ακριβή θέση του σταυρονήματος. Η γραμμή κατάσταση προσφέρει στοιχεία ελέγχου για πολλές από τις διαφορετικές καταστάσεις του AutoCAD, όπως η Snap Mode, Grid Display, Ortho Mode, Polar Tracking, Object Snaps, Object Snap Tracking και Dynamic Input για τις οποίες θα υπάρξει αναφορά στη συνέχεια. 13
Κεφάλαιο Δεύτερο ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ AUTOCAD Εικόνα 2.9 Γραμμή κατάστασης 2.4.1.5 Το παράθυρο εντολών Αμέσως πάνω από τη γραμμή κατάστασης βρίσκεται το παράθυρο ή γραμμή εντολών (command window) (εικόναα 2.10), ένα στοιχείο μοναδικό στο AutoCAD. Η γραμμή εντολών είναι ένα παράθυρο κειμένου όπου εμφανίζονται οι εντολές ενώ χρησιμοποιούνται. Εικόνα 2.10 Το παράθυρο εντολώνν Το κλειδί επιτυχίας στο AutoCAD είναι να καταλάβει κανείς τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρά μαζί του. Μέσω της γραμμής εντολών μπορεί να γίνει είσοδος εντολών ή τιμών από το πληκτρολόγιο και εμφάνιση μηνυμάτων που ζητούν να εκτελεστεί ένα βήμα σε κάποια εντολή. Όλες σχεδόν οι εντολές στο AutoCAD προσφέρουν ένα σύνολοο επιλογών που εμφανίζονται και αυτές στη γραμμή του παραθύρου εντολών (εικόνα 2.11). Όταν ενεργοποιηθεί μία εντολή και δοθούν εντός παρενθέσεων ([ / / ]) κάποιες επιλογές, για να ενεργοποιηθούν, αναγράφονται μόνο τα κεφαλαία γράμματα όπως παρουσιάζονται εντός των παρενθέσεων και πατιέται το πλήκτρο Enter. Στην συνέχεια όποτε πρέπει να πατιέται το πλήκτρο Enter, θα αναφέρεται απλά η φράση «και Enter». Αυτές οι επιλογές επιτρέπουν την αλλαγή της συμπεριφορά μιας εντολής, έτσι ώστε να ταιριάζει με το τρέχον σχέδιο. Δηλαδή δίνεται πρώτα μια εντολή, η οποία με τη σειρά της παρουσιάζει επιλογές με τη μορφή ερωτήσεων. 14