ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ & ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΣΤΟΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΧΩΡΟ Ασφάλεια και Υγιεινή -Τι πρέπει να κάνει ο εργοδότης ; Ποιος είναι ο αριθμός εργαζομένων και σε ποια κατηγορία επικινδυνότητας κατατάσσεται η επιχείρησή μου ; Ποια είναι τα προσόντα και εκπαιδευτικό επίπεδο του ιδιοκτήτη / εργοδότη, για να μπορέσει να εκπαιδευτεί ο ίδιος ως Τεχνικός Ασφαλείας ; Α. ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΡΓΟΔΟΤΗ 1. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία για την ασφάλεια και υγεία των εργαζομένων, σε όλες τις επιχειρήσεις ανεξαρτήτως αριθμού εργαζομένων, ο εργοδότης έχει την υποχρέωση να χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες τεχνικού ασφάλειας. 2. Ο εργοδότης έχει υποχρέωση να έχει μία γραπτή εκτίμηση των κινδύνων στην επιχείρησή του, την οποία συντάσσει ο τεχνικός ασφάλειας. Στη γραπτή εκτίμηση κινδύνου γίνεται μία συστηματική εξέταση όλων των πλευρών κάθε διεξαγόμενης εργασίας και καταγράφονται: Τι θα μπορούσε να προκαλέσει ζημιές και βλάβες Κατά πόσο θα μπορούσαν να εξαλειφθούν οι πηγές κινδύνου Τι μέτρα πρόληψης και προστασίας εφαρμόζονται ή πρέπει να εφαρμοστούν Β. ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΤΗΝ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ Η Επιθεώρηση Εργασίας είναι αρμόδια για την κατηγοριοποίηση των επιχειρήσεων σύμφωνα με την επικινδυνότητά τους. Α Κατηγορία, Υψηλή Επικινδυνότητα: είναι επιχειρήσεις βαριάς βιομηχανίας και συνήθως απασχολούν πάνω από 100 άτομα. Β Κατηγορία, Μεσαία Επικινδυνότητα: είναι επιχειρήσεις μεσαίου μεγέθους, με προσωπικό συνήθως μέχρι 100 άτομα. Συχνό παράδειγμα τέτοιων επιχειρήσεων είναι οι εμπορικές που διαθέτουν και επισκευαστικό τμήμα. Επειδή, στο συγκεκριμένο τμήμα (Service) χρησιμοποιούνται εργαλεία, που είναι πιθανόν η χρήση τους να επιφέρει κινδύνους, η Επιθεώρηση Εργασίας τις κατατάσσει στην κατηγορία Β. 1
Γ Κατηγορία, Χαμηλή Επικινδυνότητα: Οι επιχειρήσεις Γ κατηγορίας χαμηλής επικινδυνότητας είναι όλες οι εμπορικές και παροχής υπηρεσιών μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Κάθε επιχείρηση κατατάσσεται μόνο σε μια κατηγορία. Στην περίπτωση όμως που μια επιχείρηση διαθέτει περισσότερες από μία δραστηριότητες (π.χ. εμπορική και κατασκευαστική/ μεταποιητική) τότε πάντα για λόγους ασφαλείας η επιθεώρηση εργασίας εγγράφει την επιχείρηση σύμφωνα με τη δραστηριότητα που κατέχει την υψηλότερη επικινδυνότητα. Γ. ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Ο τεχνικός ασφάλειας είναι σύμβουλος του εργοδότη και των εργαζομένων και τα καθήκοντά του είναι: α) να επιθεωρεί τακτικά τους χώρους εργασίας από πλευράς υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας, να αναφέρει στον εργοδότη οποιαδήποτε παράλειψη των μέτρων υγιεινής και ασφάλειας, να προτείνει μέτρα αντιμετώπισης και να επιβλέπει την εφαρμογή τους. β) να μεριμνά ώστε οι εργαζόμενοι στην επιχείρηση να τηρούν τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας και να τους καθοδηγεί για την αποτροπή του επαγγελματικού κινδύνου που συνεπάγεται η εργασία τους. Προκειμένου οι εργοδότες να ανταποκριθούν στην παραπάνω υποχρέωση τους έχουν τη δυνατότητα να αναθέτουν τα καθήκοντα αυτά: σε άτομα της επιχείρησης (πτυχιούχους ΑΕΙ ή ΤΕΙ με την προβλεπόμενη ειδικότητα) ή σε άτομα εκτός της επιχείρησης (πτυχιούχους ΑΕΙ ή ΤΕΙ με την προβλεπόμενη ειδικότητα) ή σε ΕΞΥΠΠ ( Εξωτερικές Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης) ή σε εργαζόμενο της επιχείρησης (κάτοχο απολυτηρίου τεχνικού λυκείου ή μέσης τεχνικής σχολής ή άλλης αναγνωρισμένης τεχνικής επαγγελματικής σχολής του εσωτερικού ή ισότιμων σχολών του εξωτερικού ή κάτοχο άδειας άσκηση επαγγέλματος εμπειροτέχνη και με οκταετή προϋπηρεσία που λογίζεται από την απόκτηση του απολυτηρίου ή της άδειας, εφόσον όμως αυτός απασχολείται με πλήρες ωράριο στην επιχείρηση) μετά από κατάλληλη επιμόρφωση τουλάχιστον 35 ωρών και εφόσον η επιχείρηση ανήκει στην Β ή Γ κατηγορία επικινδυνότητας και απασχολούν μέχρι 50 άτομα. 2
I. Πότε ο Εργοδότης μπορεί να εκτελεί χρέη Τεχνικού Ασφαλείας ; Σε ορισμένες περιπτώσεις επιχειρήσεων δίνεται η δυνατότητα και στους ίδιους τους εργοδότες να αναλαμβάνουν τα καθήκοντα του τεχνικού ασφάλειας, εφόσον έχουν τα κατάλληλα προσόντα. Οι περιπτώσεις αυτές είναι: α. Στις επιχειρήσεις που υπάγονται στη Γ κατηγορία (χαμηλής επικινδυνότητας) και απασχολούν μέχρι 50 άτομα, με την προϋπόθεση της κατάλληλης επιμόρφωσης. Επιπλέον, αν ο ίδιος εργοδότης είναι ιδιοκτήτης ή μέτοχος και σε άλλες επιχειρήσεις (της ίδιας κατηγορίας πάντα), μπορεί να αποτελεί τον κοινό Τεχνικό Ασφαλείας εφόσον καταρτισθεί μια φορά. Το ίδιο συμβαίνει και στην περίπτωση που η επιχείρηση έχει υποκαταστήματα (στην ίδια κατηγορία πάντα) του ίδιου ιδιοκτήτη που μπορεί να είναι και τεχνικός ασφαλείας. β. Στις επιχειρήσεις που υπάγονται στις κατηγορίες Β ή Γ και απασχολούν λιγότερους από 50 εργαζόμενους, εάν ο εργοδότης είναι πτυχιούχος (ΑΕΙ) ή (ΤΕΙ) και έχει μία από τις ειδικότητες τεχνικών ασφάλειας που προβλέπονται για τον κλάδο οικονομικής δραστηριότητας που ανήκει η επιχείρησή του (ν. 3144/03 άρθρο 9 5 πρώτο εδάφιο). γ. Στις επιχειρήσεις που υπάγονται στην κατηγορία Β και απασχολούν λιγότερους από 20 εργαζόμενους, εάν ο εργοδότης είναι πτυχιούχος (ΑΕΙ) ή (ΤΕΙ) και έχει μία από τις ειδικότητες τεχνικών ασφάλειας που δεν προβλέπεται όμως για τον κλάδο οικονομικής δραστηριότητας που ανήκει η επιχείρησή του, με την προϋπόθεση κατάλληλης επιμόρφωσης τουλάχιστον 35 ωρών. δ. Στις επιχειρήσεις που υπάγονται στη κατηγορία Β και απασχολούν μέχρι 6 εργαζόμενους, με την προϋπόθεση κατάλληλης επιμόρφωσης τουλάχιστον 35 ωρών και εφόσον ο εργοδότης είναι πτυχιούχος τεχνικής ειδικότητας Τεχνικού Επαγγελματικού Εκπαιδευτηρίου ή Ινστιτούτου Επαγγελματικής Κατάρτισης ή άλλης αναγνωρισμένης τεχνικής επαγγελματικής σχολής και το αντικείμενο των σπουδών του σχετίζεται με τη δραστηριότητα της επιχείρησής του. ε. Στις επιχειρήσεις που υπάγονται στην κατηγορία Β και απασχολούν μέχρι και 3 εργαζόμενους με την προϋπόθεση κατάλληλης επιμόρφωσης τουλάχιστον 35 ωρών και εφόσον ο εργοδότης έχει άδεια άσκησης τεχνικού επαγγέλματος εμπειροτέχνη και το αντικείμενο της άδειας του σχετίζεται με τη δραστηριότητα της επιχείρησής του ή αποδεδειγμένα ασκεί επί δεκαετία και πλέον την οικονομική δραστηριότητα για την οποία θα αναλάβει τις υποχρεώσεις του τεχνικού ασφάλειας. 6. Επισημαίνεται ότι είναι στην απόλυτα διακριτική ευχέρεια των εργοδοτών να επιλέξουν να αναθέσουν τα καθήκοντα του τεχνικού ασφάλειας σε άτομα εντός ή εκτός της επιχείρησης ή να συνάψουν σύμβαση με ΕΞΥΠΠ (Εξωτερικές Υπηρεσίες Πρόληψης και Προστασίας) ή να επιμορφώσουν εργαζόμενους της επιχείρησής τους ή να επιμορφωθούν οι ίδιοι. 3
II. Εκπαίδευση Τεχνικών Ασφαλείας Σήμερα ένας ικανοποιητικός αριθμός τόσο δημοσίων όσο και ιδιωτικών φορέων συμμετέχουν στα εγκεκριμένα με Υπουργική Απόφαση πιστοποιημένα προγράμματα κατάρτισης Εργοδοτών. Οι πιο συνήθεις φορείς υλοποίησης είναι τα τοπικά Επιμελητήρια. Για παράδειγμα τα ΚΕΚ (Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης) του Επιμελητηρίου Ηρακλείου και άλλα, υλοποιούν πιστοποιημένα προγράμματα κατάρτισης εργοδοτών επιχειρήσεων Γ κατηγορίας, που αποτελεί και τον κυριότερο όγκο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Πάντως σε κάθε περίπτωση μπορείτε να απευθυνθείτε για πληροφορίες στα τηλέφωνα του Επιμελητηρίου Χανίων 28210 40624 ή στον πρώτο όροφο στα γραφεία της οδού Ελ. Βενιζέλου 4 73132 Χανιά. III. Ο Γιατρός Εργασίας Συνήθως ακούμε για το Γιατρό Εργασίας σε επιχειρήσεις που οι δραστηριότητές τους είναι στενά συνδεδεμένες με καθημερινή έκθεση των εργαζομένων, ανεξαρτήτως αριθμού, σε επικίνδυνες και ανθυγιεινές συνθήκες. Εκτός όμως από τις ειδικές αυτές κατηγορίες επιχειρήσεων, υπηρεσίες Γιατρού Εργασίας υποχρεούνται από το νόμο να διαθέτουν και όλες οι επιχειρήσεις που απασχολούν περισσότερα από πενήντα άτομα. Δ. ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΥΠΟΘΕΣΗ ΟΛΩΝ Στην περίπτωση που παρέχονται υπηρεσίες τεχνικού ασφαλείας και γιατρού εργασίας συνδυασμένα από εργαζόμενους στην επιχείρηση, ή/και από άτομα της επιχείρησης ή/και από ΕΞΥΠΠ ( Εξωτερικές Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης), οφείλουν να συνεργάζονται αναλόγως των ειδικών αναγκών. Εάν ο εργοδότης αποταθεί σε άτομα εκτός της επιχείρησης ή σε ΕΞΥΠΠ, οφείλουν να ενημερώνονται από τον εργοδότη και να έχουν πρόσβαση σε ό,τι πληροφορίες αφορούν τους παράγοντες που μπορεί να έχουν επιπτώσεις στην ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων. Η κατά τόπου επιθεώρηση εργασίας θα πρέπει να γνωρίζει από τον εργοδότη τα εξής: τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα των εργαζομένων ή των εξωτερικών που έχουν προεπιλεγεί για τα καθήκοντα του τεχνικού ασφαλείας και του γιατρού εργασίας, το χρόνο απασχόλησής τους με τα καθήκοντα αυτά καθώς και στοιχεία για το είδος και την οργάνωση της επιχείρησης, τον αριθμό των εργαζομένων και τον ελάχιστο προβλεπόμενο χρόνο απασχόλησης του τεχνικού ασφαλείας και του γιατρού εργασίας. 4
Σε περίπτωση ανάθεσης των καθηκόντων τεχνικού ασφαλείας ή/και γιατρού εργασίας σε ΕΞΥΠΠ, ο εργοδότης έχει υποχρέωση να γνωστοποιεί στην αρμόδια επιθεώρηση εργασίας τη γραπτή σύμβαση με την ΕΞΥΠΠ. ΣΤ. ΥΓΙΕΙΝΗ & ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΠΟΤΩΝ Οι επιχειρήσεις τροφίμων (παραγωγής, επεξεργασίας, αποθήκευσης, μεταφοράς, λιανικού εμπορίου, διάθεσης τροφίμων, μαζικής εστίασης και ζαχαροπλαστικής, εστιατόρια, κέτερινγκ, ξενοδοχεία, νοσοκομεία κλπ.) και τα εργαστήρια ζαχαροπλαστικής, αλλαντοποιίας, παραγωγής γύρου κ.λ.π. έχουν υποχρέωση να εκπαιδεύουν όλο το προσωπικό τους που ασχολείται με τρόφιμα σύμφωνα με την "επίσημη εκπαίδευση του ΕΦΕΤ ( Eνιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων) σε βασικές αρχές ασφάλειας και υγιεινής τροφίμων". Η εκπαίδευση αυτή έχει σκοπό την κατάρτιση του προσωπικού των επιχειρήσεων τροφίμων σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας των τροφίμων σε όλα τα στάδια της κατεργασίας τους, ώστε να διασφαλίζεται η ποιότητα των παραγομένων προϊόντων και η προστασία του καταναλωτή. Με την εκπαίδευση υλοποιείται η νομοθετική απαίτηση της ΚΥΑ 487/2000, σύμφωνα με την οποία οι υπεύθυνοι των επιχειρήσεων τροφίμων εξασφαλίζουν την κατάρτιση σχετικά με την υγιεινή των τροφίμων όλων όσων ασχολούνται με τρόφιμα στην επιχείρησή τους. Οι επιχειρήσεις παραγωγής ή επεξεργασίας τροφίμων που απαιτούν περισσότερο εξειδικευμένη εκπαίδευση, μπορούν να εξαιρεθούν από την υποχρέωση αυτή, εφόσον έχουν υλοποιήσει εκπαιδευτικό πρόγραμμα σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας των τροφίμων, που τεκμηριώνεται στους επιθεωρητές του ΕΦΕΤ ή και από τις συναρμόδιες Αρχές Ελέγχου με την επίδειξη των παρακάτω παραστατικών: α. Σε περίπτωση υλοποίησης της εκπαίδευσης από την ίδια την επιχείρηση: Υπεύθυνη Δήλωση, η οποία να συνυπογράφεται από τον Υπεύθυνο Διασφάλισης Ποιότητας και Υγιεινής Τροφίμων και τον Διευθυντή της Επιχείρησης (ή τον ασκούντα/ες κατά τεκμήριο τα ανωτέρω καθήκοντα) από την οποία να προκύπτει ο χρόνος, ο τόπος, η διάρκεια, τα στοιχεία των εργαζομένων, η θεματολογία, το εκπαιδευτικό υλικό και τα στοιχεία του εκπαιδευτή/ών. (Ονοματεπώνυμο, Α.Φ.Μ. και τα έγγραφα που αποδεικνύουν τα τυπικά προσόντα) β. Σε περίπτωση υλοποίησης της εκπαίδευσης από εκπαιδευτικό φορέα (Φυσικό ήνομικό Πρόσωπο που τεκμηριώνει την ικανότητα να διεξάγει την εκπαίδευση και την καταλληλότητα του χώρου ): Βεβαίωση του Εκπαιδευτικού Φορέα από την οποία να προκύπτει ο χρόνος, ο τόπος, η διάρκεια, τα στοιχεία των εργαζομένων, η θεματολογία, το εκπαιδευτικό υλικό και τα στοιχεία του εκπαιδευτή/ών. (Ονοματεπώνυμο, Α.Φ.Μ. και τα έγγραφα που αποδεικνύουν τα τυπικά προσόντα). 5
Οι επιχειρήσεις που ενδιαφέρονται να εκπαιδεύσουν το προσωπικό τους μπορούν να απευθύνονται και στον Ο.Α.Ε.Δ. για την εξασφάλιση πόρων μέσω του προγράμματος "ΛΑΕΚ". Χρήσιμες Διευθύνσεις : - Ελληνικό Ινστιτούτο Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας www.elinyae.gr - Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία http://osha.europa.eu/el/front-page - Γενική Διεύθυνση Συνθηκών και Υγιεινής της Εργασίας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων www.ypergka.gr 6