ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΛΑΤΩΝΑ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ (323 Α-Ε)

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Μ.Ε. ΕΣΠΕΡΙΔΩΝ 104, ΚΑΛΛΙΘΕΑ & ΑΙΓΑΙΟΥ 109, ΝΕΑ ΣΜΥΡΝΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ, Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ 21 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΛΑΤΩΝΑ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ (323 Α-Ε) Ἵνα δὲ μὴ οἴῃ ἀπατᾶσθαι ὡς τῷ ὄντι ἡγοῦνται πάντε ἄνθρωποι πάντα ἄνδρα μετέχειν δικαιοσύνης τε καὶ τῆς ἄλλης πολιτικῆς ἀρετῆς, τόδε αὖ λαβὲ τεκμήριον. ἐν γὰρ ταῖς ἄλλαις ἀρεταῖς, ὥσπερ σὺ λέγεις, ἐάν τις φῇ ἀγαθὸς αὐλητὴς εἶναι, ἢ ἄλλην ἡντινοῦν τέχνην ἣν μή ἐστιν, ἢ καταγελῶσιν [323b] ἢ χαλεπαίνουσιν, καὶ οἱ οἰκεῖοι προσιόντες νουθετοῦσιν ὡς μαινόμενον ἐν δὲ δικαιοσύνῃ καὶ ἐν τῇ ἄλλῃ πολιτικῇ ἀρετῇ, ἐάν τινα καὶ εἰδῶσιν ὅτι ἄδικός ἐστιν, ἐὰν οὗτος αὐτὸς καθ αὑτοῦ τἀληθῆ λέγῃ ἐναντίον πολλῶν, ὃ ἐκεῖ σωφροσύνην ἡγοῦντο εἶναι, τἀληθῆ λέγειν, ἐνταῦθα μανίαν, καί φασιν πάντας δεῖν φάναι εἶναι δικαίους, ἐάντε ὦσιν ἐάντε μή, ἢ μαίνεσθαι τὸν μὴ προσποιούμενον [δικαιοσύνην] ὡς ἀναγ καῖον οὐδένα ὅντιν οὐχὶ ἁμῶς γέ πως μετέχειν αὐτῆς, ἢ μὴ εἶναι ἐν ἀνθρώποις. Ὅτι μὲν οὖν πάντ ἄνδρα εἰκότως ἀποδέχονται περὶ ταύτης τῆς ἀρετῆς σύμβουλον διὰ τὸ ἡγεῖσθαι παντὶ μετεῖναι αὐτῆς, ταῦτα λέγω ὅτι δὲ αὐτὴν οὐ φύσει ἡγοῦνται εἶναι οὐδ ἀπὸ τοῦ αὐτομάτου, ἀλλὰ διδακτόν τε καὶ ἐξ ἐπιμελείας παραγίγνεσθαι ᾧ ἂν παραγίγνηται, τοῦτό σοι μετὰ τοῦτο πειράσομαι ἀποδεῖξαι. ὅσα γὰρ ἡγοῦνται ἀλλήλους κακὰ ἔχειν ἄνθρωποι [323d] φύσει ἢ τύχῃ, οὐδεὶς θυμοῦται οὐδὲ νουθετεῖ οὐδὲ διδάσκει οὐδὲ κολάζει τοὺς ταῦτα ἔχοντας, ἵνα μὴ τοιοῦτοι ὦσιν, ἀλλ ἐλεοῦσιν οἷον τοὺς αἰσχροὺς ἢ σμικροὺς ἢ ἀσθενεῖς τίς οὕτως ἀνόητος ὥστε τι τούτων ἐπιχειρεῖν ποιεῖν; ταῦτα μὲν γὰρ οἶμαι ἴσασιν ὅτι φύσει τε καὶ τύχῃ τοῖς ἀνθρώποις γίγνεται, τὰ καλὰ καὶ τἀναντία τούτοις ὅσα δὲ ἐξ ἐπιμελείας καὶ ἀσκήσεως καὶ διδαχῆς οἴονται γίγνεσθαι ἀγαθὰ ἀνθρώποις, [323e] ἐάν τις ταῦτα μὴ ἔχῃ, ἀλλὰ τἀναντία τούτων κακά, ἐπὶ τούτοις που οἵ τε θυμοὶ γίγνονται καὶ αἱ κολάσεις καὶ αἱ νουθετήσεις. ὧν ἐστιν ἓν καὶ ἡ ἀδικία καὶ ἡ ἀσέβεια καὶ [324a] συλλήβδην πᾶν τὸ ἐναντίον τῆς πολιτικῆς ἀρετῆς 1

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α) Από το κείμενο που σας δίνεται να μεταφράσετε το απόσπασμα: «Ἐν γάρ ταῖς ἄλλαις ἀρεταῖς πειράσομαι ἀποδεῖξαι.» Β) Να απαντήσετε στις ερωτήσεις: Β1) «ἡγοῦνται πάντες ἄνθρωποι πάντα ἄνδρα μετέχειν δικαιοσύνης τε και τῆς ἄλλης πολιτικῆς ἀρετῆς.» Πού στηρίζεται το επιχείρημα του Πρωταγόρα και πώς το αξιολογείτε; Β2) «οὐ φύσει ἀλλά διδακτόν»: Ποιο το νόημα της διάκρισης αυτής; Να τη συσχετίσετε με την αριστοκρατική (αρχαϊκή) αντίληψη της ηθικής και τις γενικότερες αντιλήψεις των σοφιστών. Β3) Η παιδεία αναδεικνύεται σε κινητήρια δύναμη που θα μετατρέψει τον άνθρωπο από «δυνάμει» σε «ἐνεργεία» πολιτικό ον. Να αναλύσετε τεκμηριωμένα την άποψη αυτή με βάση τη συλλογιστική του Πρωταγόρα. Β4) Ποια είναι η απάντηση του Πρωταγόρα στην ερώτηση του Σωκράτη σχετικά με το τι μπορεί να διδάξει το νεαρό μαθητή Ιπποκράτη και τι συνεπάγεται η θέση του Πρωταγόρα; Β5) α) Να σχηματίσετε ένα ομόρριζο ουσιαστικό (απλό ή σύνθετο) της νέας ελληνικής για καθέναν από τους παρακάτω τύπους,χρησιμοποιώντας την παραγωγική κατάληξη που σας δίνεται: ἂλλης: -ία ἡγοῦνται: -ση οἰκεῖοι: -ός ἂνδρα: -μα 2

ἀποδέχονται: -ή (Μονάδες 5) β) Να βρείτε στο κείμενο που σας δίνεται μια ομόρριζη λέξη για καθένα από τους παρακάτω τύπους: απόρρητος, ιδεολογία, ανεξίτηλος, ισχύς και δίλημμα. (Μονάδες 5) Γ. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Τούτων δέ προκεχωρηκότων ὡς ἐβούλοντο, ἒδοξεν αὐτοῖς, ὃσοι ἐν τῷ πολέμῳ τῶν συμμάχων ἐπέκειντο, καί τοῖς πολεμίοις εὐμενέστεροι ἦσαν ἢ τῇ Λακεδαίμονι τούτους κολάσαι καί κατασκευάσαι, ὡς μή δύναιντο ἀπιστεῖν. Πρῶτον μέν οὖν πέμψαντες πρός τούς Μαντινέας ἐκέλευσαν αὐτούς τό τεῖχος περιαιρεῖν, λέγοντες ὃτι οὐκ ἂν πιστεύσειαν ἂλλως αὐτοῖς μή σύν τοῖς πολεμίοις γενέσθαι. Αἰσθάνεσθαι γάρ ἒφασαν καί ὡς σῖτον ἐξέπεμπον τοῖς Ἀργείοις σφῶν αὐτοῖς πολεμούντων, καί ὡς ἒστι μέν ὃτε οὐδέ συστρατεύοιεν ἐκεχειρίαν προφασιζόμενοι, ὁπότε δέ καί ἀκολουθοῖεν, ὡς κακῶς συστρατεύοιεν. Ἒτι δέ γιγνώσκειν ἔφασαν φθονοῦντας μέν αὐτούς, εἲ τι σφίσιν ἀγαθόν γίγνοιτο, ἐφηδομένους δέ εἲ τις συμφορά προσπίπτοι ἐλέγοντο δέ καί αἱ σπονδαί ἐξεληλυθέναι τοῖς Μαντινεῦσι τούτω τῷ ἒτει αἱ μετά τήν ἐν Μαντινείᾳ μάχην τριακονταετεῖς γενόμεναι. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Γ.1 Να μεταφραστεί το κείμενο. (20 μονάδες) Γ.2. Να γραφούν οι ζητούμενοι τύποι: Ξενοφῶντος Ἑλληνικά (Ε, 2, 1-2) α. ἔδοξεν: ονομαστική ενικού του ουδετέρου γένους της μετοχής ενεστώτα και β ενικό προστακτικής ενεστώτα στη φωνή που βρίσκεται β. πέμψαντες: γ ενικό οριστικής παρακειμένου μέσης φωνής και απαρέμφατο παρακειμένου μέσης φωνής γ. ἔφασαν: γ πληθυντικό ευκτικής ενεστώτα και γενική ενικού του θηλυκού γένους της μετοχής ενεστώτα δ. γιγνώσκειν: απαρέμφατο αορίστου β και β πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής αορίστου β ε. κακῶς: τα παραθετικά του επιρρήματος στ. τὸ τεῖχος: δοτική ενικού και πληθυντικού 3

ζ. σφίσιν: ο αντίστοιχος τύπος της αντωνυμίας στο α και β πρόσωπο στον ενικό αριθμό η. σῖτον: ο αντίστοιχος τύπος στον άλλο αριθμό θ. ἐξεληλυθέναι: β ενικό οριστικής παρατατικού και το απαρέμφατο ενεστώτα ι. λέγοντες: ο αντίστοιχος τύπος στον παρακείμενο ενεργητικής φωνής και γ πληθυντικό προστακτικής αορίστου β στην ενεργητική φωνή κ. σφῶν αὐτοῖς: τον αντίστοιχο τύπο στον ενικό αριθμό Γ.3. Να χαρακτηριστούν συντακτικά οι υπογραμμισμένοι όροι. (10 μονάδες) (5 μονάδες) Γ.4. Να αναλυθούν οι παρακάτω μετοχές σε ισοδύναμες δευτερεύουσες προτάσεις: προκεχωρηκότων, αἱ γενόμεναι. (3 μονάδες) Γ.5 Να χαρακτηριστεί πλήρως η παρακάτω δευτερεύουσα πρόταση: «ὡς ἐβούλοντο». ( 2 μονάδες) ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!!! 4

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Α) Βλέπε σημειώσεις φροντιστηρίου σελ.60-61 Β1) Βλέπε σημειώσεις φροντιστηρίου σελ.64-66 Β2) Βλέπε σημειώσεις φροντιστηρίου σελ.67 Β3) Βλέπε σημειώσεις φροντιστηρίου σελ.69 Β4) Βλέπε σχολικό βιβλιο σελ 51 Β5)α) αλληγορία-εισήγηση-οικισμός-ανδραγάθημα-αποδοχή β) λέγεις,εἰδῶσι,προσιόντες,ἒχοντες,λαβέ Γ.1 Αφού αυτά εξελίχτηκαν, όπως ήθελαν (οι Λακεδαιμόνιοι), αποφάσισαν αυτοί, όσοι από τους συμμάχους συμπεριφέρονταν εχθρικά στη διάρκεια του πολέμου και ήταν περισσότερο ευμενείς στους εχθρούς παρά στη Σπάρτη, αυτούς να τιμωρήσουν και να τους φέρουν σε τέτοια κατάσταση, ώστε να μην μπορούν να κάνουν απιστίες. Στην αρχή λοιπόν, αφού έστειλαν πρεσβευτές στους Μαντινείς, διέταξαν αυτούς να γκρεμίσουν το τείχος, λέγοντας ότι διαφορετικά δεν θα τους πίστευαν ότι δεν θα ταχθούν με το μέρος των εχθρών. Διότι ισχυρίστηκαν ότι είχαν πληροφορίες ότι έστελναν (αυτοί) έξω τρόφιμα στους Αργείους, ενώ οι ίδιοι πολεμούσαν εναντίον τους και ότι μερικές φορές ούτε καν συμμετείχαν στην εκστρατεία, επειδή προφασίζονταν ανακωχή, όταν όμως τους ακολουθούσαν (υποστήριξαν) ότι έκαναν την κοινή εκστρατεία απρόθυμα. Έλεγαν ακόμη ότι γνωρίζουν ότι (τους) φθονούν αυτοί, εάν τους συνέβαινε κάτι καλό, όμως ότι χαίρονται εάν έβρισκε (αυτούς) κάποια συμφορά. Λεγόταν όμως ότι είχαν λήξει και οι συνθήκες για τους Μαντινείς αυτή τη χρονιά, οι οποίες είχαν συναφθεί για τριάντα χρόνια μετά τη μάχη της Μαντινείας. Γ.2 α. τὸ δοκοῦν, δόκει 5

β. πέπεμπται, πεπέμφθαι γ. φαίησαν-φαῖεν, φασκούσης δ. γνῶναι, γνῶτε ε. κάκιον, κάκιστα-χεῖρον,χείριστα στ. τείχει, τείχεσι ζ. ἐμοί-μοι, σοί, σοι η. τὰ σῖτα θ. ἐξῄεις-ἐξ ῄεισθα, ἐξιέναι ι. εἰρηκότες, εἰπόντων κ. ἑαυτῷ Γ.3. α. αὐτοῖς: δοτική προσωπική του κρίνοντος προσώπου στο απρ. ρ. δοκεῖ β. τοῖς πολεμίοις: ονοματικός ετερόπτωτος προσδιορισμός ως δοτική αντικειμενική στο εὐμενέστεροι γ. φθονοῦντας: κατηγορηματική μετοχή που εξαρτάται από το απαρέμφατο γιγνώσκειν ως κατηγορηματικός προσδιορισμός στο αὐτούς δ. ἐξεληλυθέναι: ειδικό απαρέμφατο ως αντικείμενο στο ρ. ἐλέγοντο ε. τῷ ἔτει: δοτική του χρόνου ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ἐξεληλυθέναι Γ.4. προκεχωρηκότων: χρονική μετοχή- ἐπεί ταῦτα προεκεχωρήκεσαν αἱ γενόμεναι: έναρθρη επιθετική μετοχή: ἐκεῖναι, αἵ ἐγένοντο. Γ.5. «ὡς ἐβούλοντο»: δευτερεύουσα αναφορική παραβολική του τρόπου, εισάγεται με τον αναφορικό σύνδεσμο ὡς, εκφέρεται με οριστική για να δηλώσει το πραγματικό και λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο προκεχωρηκότων. 6