ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΑΠΑΝΤΗΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ (ΑΓΝΩΣΤΟ)

Transcript

1 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΑΠΑΝΤΗΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ (ΑΓΝΩΣΤΟ) ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ 1 Ο : Αἰτοῦμαι οὖν ὑμᾶς, ὦ ἄνδρες, εὔνοιαν πλείω παρασχέσθαι ἐμοὶ τῷ ἀπολογουμένῳ ἢ τοῖς κατηγόροις, εἰδότας ὅτι κἂν ἐξ ἴσου ἀκροᾶσθε, ἀνάγκη τὸν ἀπολογούμενον ἔλαττον ἔχειν. Οἱ μὲν γὰρ ἐκ πολλοῦ χρόνου ἐπιβουλεύσαντες καὶ συνθέντες, αὐτοὶ ἄνευ κινδύνων ὄντες, τὴν κατηγορίαν ἐποιήσαντο ἐγὼ δὲ μετὰ δέους καὶ κινδύνου καὶ διαβολῆς τῆς μεγίστης τὴν ἀπολογίαν ποιοῦμαι εἰκὸς οὖν ὑμᾶς ἐστιν εὔνοιαν πλείω παρασχέσθαι ἐμοὶ ἢ τοῖς κατηγόροις ἔτι δὲ καὶ τόδε ἐνθυμητέον, ὅτι πολλοὶ ἤδη πολλὰ καὶ δεινὰ κατηγορήσαντες παραχρῆμα ἐξηλέγχθησαν ψευδόμενοι οὕτω φανερῶς, ὥστε ὑμᾶς πολὺ ἂν ἥδιον δίκην λαβεῖν παρὰ τῶν κατηγόρων ἢ παρὰ τῶν κατηγορουμένων Ανδοκίδης, Περί των μυστηρίων 6 7 Παρατηρήσεις: 1. Να γραφεί η μετάφραση του παραπάνω κειμένου. [Μονάδες: /20] 2. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω α. παρασχέσθαι: β ενικό προστακτικής αορίστου β μέσης φωνής. β. ἐπιβουλεύσαντες: μετοχή παρακειμένου ενεργητικής φωνής (ίδιο γένος, αριθμό και πτώση). γ. ἐποιήσαντο: γ πληθυντικό ευκτικής ενεστώτα μέσης φωνής. δ. ἐξηλέχθησαν: β ενικό προστακτικής παθητικού αορίστου. ε. λαβεῖν: β ενικό παρακειμένου ενεργητικής φωνής.

2 3. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω α. ἄνδρες: κλητική ενικού β. εὔνοιαν: γενική ενικού γ. ἀνάγκην: ονομαστική πληθυντικού δ. δεινά: δοτική πληθυντικού ε. ὑμᾶς: δοτική πληθυντικού α προσώπου 4. Να προσδιορίσετε τη συντακτική θέση των παρακάτω λέξεων του κειμένου. Να αναφέρετε και τον όρο που προσδιορίζουν: παρασχέσθαι, ἢ τοῖς κατηγόροις, συνθέντες, μετὰ δέους, ψευδόμενοι. 5. Να τοποθετήσετε τα παρακάτω επίθετα και επιρρήματα στους υπόλοιπους βαθμούς επιθέτων και επιρρημάτων στο ίδιο γένος, πτώση και αριθμό: πλείω, μεγίστης, πολλοί, ἥδιον. Απαντήσεις: 1. Και παρακαλώ εσάς, άνδρες, να παραχωρήσετε μεγαλύτερη εύνοια σε εμένα που απολογούμαι παρά στους κατηγόρους, γνωρίζοντας καλά, ακόμα και αν ακούσετε και τους δύο με την ίδια διάθεση, ότι αναγκαστικά εκείνος που απολογείται βρίσκεται σε υποδεέστερη θέση. Διότι αυτοί, εδώ και πολύ καιρό αφού σχεδίασαν κρυφά και μηχανεύτηκαν, όντας οι ίδιοι εκτός κινδύνου, δημιούργησαν την κατηγορία. Εγώ λοιπόν με φόβο και κίνδυνο και έχοντας υποστεί την μεγαλύτερη συκοφαντία κάνω την απολογία. Είναι φυσικό, λοιπόν, εσείς να παραχωρήσετε περισσότερη εύνοια σε εμένα παρά στους κατηγόρους. Επιπλέον, πρέπει και αυτό να λάβετε υπ όψιν, ότι πολλοί ήδη, αφού εξαπέλυσαν πολλές και φοβερές κατηγορίες, ευθύς αμέσως αποδείχθηκαν να ψεύδονται έτσι φανερά, ώστε εσείς πολύ πιο ευχάριστα θα μπορούσατε να τιμωρήσετε τους κατηγόρους παρά τους κατηγορουμένους. 2. α) παράσχου, β) ἐπιβεβουλευκότες, γ) ποιοῖντο, δ) ἐξελέγχθητι, ε) εἴληφας. 3. α) ἄνερ, β) εὐνοίας, γ) ἀνάγκαι, δ) δεινοῖς, ε) ἡμῖν. 4. παρασχέσθαι: έμμεσο αντικείμενο στο αἰτοῦμαι, τελικό απαρέμφατο, υποκείμενό του το ὑμᾶς (ετεροπροσωπία).

3 ἢ τοῖς κατηγόροις: β όρος σύγκρισης και αντικείμενο του απαρεμφάτου παρασχέσθαι, με πρώτο όρο ἐμοὶ τῷ ἀπολογουμένῳ, η σύγκριση γίνεται μέσω του συγκριτικού επιθέτου πλείω. συνθέντες: επιρρηματική, χρονική μετοχή, που δηλώνει το προτερόχρονο ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα ἐποιήσαντο, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος ἐποιήσαντο οἱ μέν. μετὰ δέους: εμπρόθετος προσδιορισμός του τρόπου (ή της συνοδείας μεταφορικά). ψευδόμενοι: κατηγορηματική μετοχή, από το συνδετικό ρήμα ελέγχου ἐξηλέγχθησαν, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος ἐξηλέγχθησαν στο πολλοὶ. 5. πολλήν πλείονα ή πλείω πλείστην//μεγάλης μείζονος μεγίστης// πολλοί πλείονες ή πλείους πλεῖστοι//ἡδέως ἥδιον ἥδιστα ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ 2 Ο : Πολλάκις ἐθαύμασα τῶν τὰς πανηγύρεις συναγαγόντων καὶ τοὺς γυμνικοὺς ἀγῶνας καταστησάντων, ὅτι τὰς μὲν τῶν σωμάτων εὐτυχίας οὕτω μεγάλων δωρεῶν ἠξίωσαν, τοῖς δʹ ὑπὲρ τῶν κοινῶν ἰδίᾳ πονήσασι καὶ τὰς αὑτῶν ψυχὰς οὕτω παρασκευάσασιν ὥστε καὶ τοὺς ἄλλους ὠφελεῖν δύνασθαι, τούτοις δʹ οὐδεμίαν τιμὴν ἀπένειμαν, ὧν εἰκὸς ἦν αὐτοὺς μᾶλλον ποιήσασθαι πρόνοιαν τῶν μὲν γὰρ ἀθλητῶν δὶς τοσαύτην ῥώμην λαβόντων οὐδὲν ἂν πλέον γένοιτο τοῖς ἄλλοις, ἑνὸς δʹ ἀνδρὸς εὖ φρονήσαντος ἅπαντες ἂν ἀπολαύσειαν οἱ βουλόμενοι κοινωνεῖν τῆς ἐκείνου διανοίας. Ισοκράτης, Πανηγυρικός 1 2 Παρατηρήσεις: 1. Να γραφεί η μετάφραση του παραπάνω κειμένου. [Μονάδες: /20] 2. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω α. συναγαγόντων: να αντικατασταθεί χρονικά η μετοχή. β. καταστησάντων: να γραφτεί η δοτική πληθυντικού του αρσενικού γένους της μετοχής στον χρόνο που βρίσκεται. γ. ἀπένειμαν: γ πληθυντικό οριστικής μέλλοντα.

4 δ. γένοιτο: β πληθυντικό οριστικής παρακειμένου. ε. κοινωνεῖν: το απαρέμφατο του αορίστου. 3. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω α. τοὺς γυμνικούς ἀγῶνας: δοτική πληθυντικού. β. μεγάλων δωρεῶν: ίδια πτώση και αριθμός με το επίθετο στον συγκριτικό και έπειτα στον υπερθετικό. γ. πονήσασι: στην ίδια πτώση στον άλλο αριθμό. δ. τούτοις: κλητική ενικού. 4. Να προσδιορίσετε τη συντακτική θέση των παρακάτω λέξεων του κειμένου. Να αναφέρετε και τον όρο που προσδιορίζουν: τῶν συναγαγόντων, ὑπὲρ τῶν κοινῶν, ποιήσασθαι, οὐδέν, φρονήσαντος. 5. Να αναγνωριστεί το είδος των μορίων ἂν του κειμένου και ο υποθετικός λόγος στον οποίο ανήκουν. Απαντήσεις: 1. Πολλές φορές εξεπλάγην με αυτούς που συνάθροιζαν τις πανηγύρεις και διοργάνωναν τους γυμνικούς αγώνες, επειδή αξίωσαν με αυτόν τον τρόπο μεγάλες δωρεές στην ευτυχία των σωμάτων τους, ενώ σε αυτούς που ξεχωριστά κόπιασαν για να εξυπηρετηθεί το δημόσιο συμφέρον και τις δικές τους ψυχές έτσι προετοίμασαν, ώστε να μπορούν και τους άλλους να ωφελούν, σε εκείνους καμία τιμή δεν απέδωσαν, για αυτά τα οποία ήταν εύλογο αυτοί περισσότερο να προνοήσουν. Διότι αν κάποιος από τους αθλητές αποκτήσει δύο φορές τέτοια γενναιότητα, τίποτα παραπάνω δεν θα μπορούσε να γίνει για τους άλλους, εάν όμως ένας άνδρας σκεφτεί με σωφροσύνη, όλοι ανεξαιρέτως αυτοί που επιθυμούν να συμμετέχουν στην δική του φρόνηση θα μπορούσαν να ωφεληθούν. 2. α) συναγόντων συναξόντων συναγαγόντων συναγηοχότων (ή συνηχότων), β) καταστήσασι, γ) νεμοῦσι(ν), δ) γεγένησθε (ή γεγόνατε), ε) κοινωνῆσαι. 3. α) τοῖς γυμνικοῖς ἀγῶσι(ν), β) μειζόνων δωρεῶν//μεγίστων δωρεῶν, γ) πονήματι, δ) οὗτος. 4. τῶν συναγαγόντων: αντικείμενο στο ἐθαύμασα, επιθετική μετοχή με υποκείμενο το άρθρο της

5 ὑπὲρ τῶν κοινῶν: εμπρόθετος προσδιορισμός της υπεράσπισης στη μετοχή πονήσασι. ποιήσασθαι: υποκείμενο της απρόσωπης έκφρασης εἰκός ἐστι, τελικό απαρέμφατο, υποκείμενό του το αὐτοὺς (ετεροπροσωπία). οὐδέν: υποκείμενο στο ρήμα γένοιτο ἄν. φρονήσαντος: επιρρηματική υποθετική μετοχή, που λειτουργεί συντακτικά ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης, γενική απόλυτη με υποκείμενό της το ἀνδρός. 5. Πρόκειται για το δυνητικό ἂν και στις δύο περιπτώσεις. Μαζί με τα ρήματα γένοιτο και ἀπολαύσειαν αποτελούν αποδόσεις δύο λανθανόντων υποθετικών λόγων που δηλώνουν την απλή σκέψη του λέγοντος. Συγκεκριμένα, υποθέσεις: λαβόντων και φρονήσαντος (υποθετική μετοχή αντί για εἰ + ευκτική) και αποδόσεις: γένοιτο ἂν και ἀπολαύσειαν ἂν (δυνητική ευκτική) αντίστοιχα. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ 3 Ο : Ἐπειδὴ γὰρ οἱ πρυτάνεις ἀπέδοσαν εἰς τὴν βουλὴν περὶ αὐτῶν, οὕτως ὠργίσθησαν αὐτοῖς, ὥστε ἔλεγόν τινες τῶν ῥητόρων ὡς ἀκρίτους αὐτοὺς χρὴ τοῖς ἕνδεκα παραδοῦναι θανάτῳ ζημιῶσαι. Ἡγούμενος δὲ ἐγὼ δεινὸν εἶναι τοιαῦτα ἐθίζεσθαι ποιεῖν τὴν βουλήν, ἀναστὰς εἶπον ὅτι μοι δοκοίη κρίνειν τοὺς σιτοπώλας κατὰ τὸν νόμον, νομίζων, εἰ μέν εἰσιν ἄξια θανάτου εἰργασμένοι, ὑμᾶς οὐδὲν ἧττον ἡμῶν γνώσεσθαι τὰ δίκαια, εἰ δὲ μηδὲν ἀδικοῦσιν, οὐ δεῖν αὐτοὺς ἀκρίτους ἀπολωλέναι. Πεισθείσης δὲ τῆς βουλῆς ταῦτα, διαβάλλειν ἐπεχείρουν με λέγοντες ὡς ἐγὼ σωτηρίας ἕνεκα τῆς τῶν σιτοπωλῶν τοὺς λόγους τούτους ἐποιούμην. Λυσίας, Κατά των σιτοπωλών 2 3 Παρατηρήσεις: 1. Να γραφεί η μετάφραση του παραπάνω κειμένου. [Μονάδες: /20] 2. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω α. ἀπέδοσαν: α ενικό οριστικής του ίδιου χρόνου. β. ἔλεγον: απαρέμφατο παρακειμένου ενεργητικής φωνής. γ. εἰσὶν εἰργασμένοι: β ενικό προστακτικής παθητικού αορίστου.

6 δ. ἀπολωλέναι: γ πληθυντικό οριστικής ενεστώτα. ε. πεισθείσης: γ ενικό ευκτικής παρακειμένου της ίδιας φωνής. 3. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω α. τῶν ῥητόρων: δοτική πληθυντικού. β. τὸν νόμον: κλητική ενικού. γ. οὐδὲν: δοτική πληθυντικού στο αρσενικό. δ. τὰ δίκαια: γενική ενικού στο θηλυκό. ε. σωτηρίας: αιτιατική πληθυντικού. 4. Να προσδιορίσετε τη συντακτική θέση των παρακάτω λέξεων του κειμένου. Να αναφέρετε και τον όρο που προσδιορίζουν: περὶ αὐτῶν, ἡγούμενος, μοί, μηδέν, σωτηρίας ἕνεκα. 5. Να αναλύσετε την μετοχή ἡγούμενος σε δευτερεύουσα πρόταση του είδους της. Απαντήσεις: 1. Όταν λοιπόν οι πρυτάνεις ανέφεραν στην υπόθεση σχετικά με αυτούς στη βουλή, τόσο πολύ οργίσθηκαν μαζί τους, ώστε κάποιοι από τους ρήτορες έλεγαν οτι πρέπει αυτούς χωρίς δίκη να τους τιμωρήσουν με θάνατο. Επειδή όμως εγώ θεωρούσα ότι είναι τρομερό η βουλή να συνηθίζει να κάνει τέτοιες πράξεις, αφού σηκώθηκα είπα ότι μου φαίνεται καλό να κριθούν οι σιτοπώλες σύμφωνα με τον νόμο, θεωρώντας ότι, εάν βέβαια έχουν πράξει έργα άξια θανάτου, εσείς περισσότερο από εμάς γνωρίζετε (ποια είναι) τα δίκαια (να πραχθούν), εάν όμως καθόλου δεν έχουν διαπράξει αδίκημα, δεν πρέπει αυτοί χωρίς δίκη να θανατωθούν. Και επειδή πείσθηκε η βουλή για αυτά, προσπαθούσαν να με συκοφαντήσουν λέγοντας ότι δήθεν εγώ έκανα αυτές τις απολογίες με στόχο την σωτηρία των σιτοπωλών. 2. α) ἀπέδωκα, β) εἰρηκέναι, γ) ἐργάσθητι, δ) ἀπολλύασιν, ε) πεπεισμένη εἴη. 3. α) τοῖς ῥήτορσι, β) ὦ νόμε, γ) οὐδέσι, δ) τῆς δικαίας,ε) σωτηρίας.

7 4. περὶ αὐτῶν: Εμπρόθετος προσδιορισμός της αναφοράς στο ρήμα ἀπέδοσαν ἡγούμενος: επιρρηματική, αιτιολογική μετοχή, που λειτουργεί συντακτικά ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στην απρόσωπη έκφραση δεινὸν εἶναι, συνημμένη στο υποκείμενο ἐγώ μοί: δοτική προσωπική του κρίνοντος προσώπου στο ρήμα δοκοίη μηδέν: επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού στο ρήμα ἀδικοῦσιν σωτηρίας ἕνεκα: εμπρόθετος προσδιορισμός του τελικού αιτίου (σκοπού) στο ρήμα ἐποιούμην. 5. ἡγούμενος = ἐπεὶ ἡγοῦμαι (αιτιολογική μετοχή που αναλύεται σε δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση). ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ 4 Ο : Εἰ μὲν οὖν ἐν τῷ δικαστηρίῳ ἐκρίνοντο, ῥαδίως ἂν ἐσῴζοντο ἅπαντες γὰρ ἤδη ἐγνωκότες ἦτε οὗ ἦν κακοῦ ἡ πόλις, ἐν ᾧ οὐδὲν ἔτι ὠφελεῖν ἐδύνασθε νῦν δ εἰς τὴν βουλὴν αὐτοὺς τὴν ἐπὶ τῶν τριάκοντα εἰσάγουσιν. Ἡ δὲ κρίσις τοιαύτη ἐγίγνετο, οἵαν καὶ ὑμεῖς αὐτοὶ ἐπίστασθε. Οἱ μὲν γὰρ τριάκοντα ἐκάθηντο ἐπὶ τῶν βάθρων, οὗ νῦν οἱ πρυτάνεις καθέζονται δύο δὲ τράπεζαι ἐν τῷ πρόσθεν τῶν τριάκοντα ἐκείσθην τὴν δὲ ψῆφον οὐκ εἰς καδίσκους ἀλλὰ φανερὰν ἐπὶ τὰς τραπέζας ταύτας ἔδει τίθεσθαι, τὴν μὲν καθαιροῦσαν ἐπὶ τὴν ὑστέραν τὴν δ ἀπολύουσαν ἐπὶ τὴν προτέραν ὥστε ἐκ τίνος τρόπου ἔμελλέ τις αὐτῶν σωθήσεσθαι; ἑνὶ δὲ λόγῳ, ὅσοι εἰς τὸ βουλευτήριον ἐπὶ τῶν τριάκοντα εἰσῆλθον κριθησόμενοι, ἁπάντων θάνατος κατεγιγνώσκετο καὶ οὐδενὸς ἀπεψηφίσαντο. Λυσίας, Κατά Αγοράτου Παρατηρήσεις: 1. Να γραφεί η μετάφραση του παραπάνω κειμένου. [Μονάδες: /20] 2. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω α. ἐγνωκότες ἦτε: γ ενικό υποτακτικής αορίστου β. β. εἰσάγουσιν: β ενικό οριστικής παρακειμένου μέσης φωνής. γ. ἐπίστασθε: απαρέμφατο ενεστώτα στην ίδια φωνή. δ. τίθεσθαι: γ ενικό ευκτικής αορίστου β στην ίδια φωνή.

8 ε. εἰσῆλθον: β ενικό προστακτικής μέλλοντα. 3. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω α. ἅπαντες: δοτική πληθυντικού β. οἱ πρυτάνεις: γενική πληθυντικού γ. τὰς τραπέζας ταύτας: ονομαστική ενικού δ. τίνος τρόπου: αιτιατική ενικού 4. Να προσδιορίσετε τη συντακτική θέση των παρακάτω λέξεων του κειμένου. Να αναφέρετε και τον όρο που προσδιορίζουν: τοιαύτη, οἵαν, τίθεσθαι, τὴν καθαίρουσαν, αὐτῶν. 5. Να αναγνωριστούν οι δευτερεύουσες, η συντακτική τους θέση και να αιτιολογηθεί η εισαγωγή και η εκφορά τους. «Εἰ μὲν γὰρ ἐν τῷ δικαστηρίῳ ἐκρίνοντο», «οἵαν καὶ ὑμεῖς αὐτοὶ ἐπίστασθε». Απαντήσεις: 1. Εάν λοιπόν δικάζονταν στο δικαστήριο εύκολα θα μπορούσαν να αθωωθούν. Διότι όλοι ανεξαιρέτως ήσασταν γνώστες σε τι συμφορά βρισκόταν η πόλη, στην οποία τίποτα παραπάνω δεν θα μπορούσατε να προσφέρετε. Τώρα λοιπόν φέρνουν αυτούς στην βουλή, την υπό την προεδρία των τριάκοντα. Και η δίκη τέτοια ήταν, την οποία και εσείς οι ίδιοι γνωρίζετε καλά. Οι τριάκοντα λοιπόν κάθονταν στα έδρανα που τώρα κάθονται οι πρυτάνεις. Και στον χώρο μπροστά από τους τριάκοντα βρίσκονταν δύο τραπέζια και την ψήφο δεν την έριχναν στον μικρό κάδο, αλλά έπρεπε φανερά να τις τοποθετούν πάνω στα τραπέζια, την καταδικαστική ψήφο στο δεύτερο τραπέζι, ενώ την αθωωτική στο πρώτο. Επομένως, με ποιον τρόπο επρόκειτο κάποιος από αυτούς να σωθεί; Με λίγα λόγια, όσοι προσήλθαν στο βουλευτήριο για να δικαστούν από τους τριάκοντα, όλοι ανεξαιρέτως καταδικάστηκαν σε θάνατο και κανένας δεν αθωώθηκε. 2. α) γνῷ, β) εἰσῆξαι, γ) ἐπίστασθαι, δ) θεῖτο, ε) εἴσιθι. 3. α) ἅπασι, β) τῶν πρυτάνεων, γ) ἡ τράπεζα αὕτη, δ) τίνα τρόπον.

9 4. τοιαύτη: κατηγορούμενο στο υποκείμενο κρίσις από το συνδετικό ρήμα ἐγίγνετο οἵαν: αντικείμενο στο ρήμα ἐπίστασθε, (εισάγει δευτερεύουσα αναφορική πρόταση) τίθεσθαι: υποκείμενο του απροσώπου ρήματος ἔδει, τελικό απαρέμφατο τὴν καθαίρουσαν: επιθετική μετοχή που λειτουργεί συντακτικά ως επιθετικός προσδιορισμός στο ουσιαστικό, τὴν ψῆφον, με υποκείμενο το άρθρο της αὐτῶν: γενική διαιρετική στο τις. 5. Εἰ μὲν γὰρ ἐν τῷ δικαστηρίῳ ἐκρίνοντο: Δευτερεύουσα υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο Εἰ και εκφέρεται με οριστική ἐκρίνοντο για να δηλώσει το πραγματικό. Λειτουργεί ως υπόθεση υποθετικού λόγου, που με απόδοση το ἂν ἐσώζοντο σχηματίζει υποθετικό λόγο του μη πραγματικού. οἵαν καὶ ὑμεῖς αὐτοὶ ἐπίστασθε.δευτερεύουσα ονοματική αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο κρίσις τοιαύτη (χωρίς έλξη). Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία οἵαν και εκφέρεται με οριστική για να δηλώσει το πραγματικό. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ 5 Ο : Εἰ μὲν ἡγούμην οἷόν τε εἶναι, ὦ παρόντες ἐπὶ τῷδε τῷ τάφῳ, λόγῳ δηλῶσαι τὴν τῶν ἐνθάδε κειμένων ἀνδρῶν ἀρετήν, ἐμεμψάμην ἂν τοῖς ἐπαγγείλασιν ἐπ αὐτοῖς ἐξ ὀλίγων ἡμερῶν λέγειν ἐπειδὴ δὲ πᾶσιν ἀνθρώποις ὁ πᾶς χρόνος οὐχ ἱκανὸς λόγον ἴσον παρασκευάσαι τοῖς τούτων ἔργοις, διὰ τοῦτο καὶ ἡ πόλις μοι δοκεῖ, προνοουμένη τῶν ἐνθάδε λεγόντων, ἐξ ὀλίγου τὴν πρόσταξιν ποιεῖσθαι, ἡγουμένη οὕτως ἂν μάλιστα συγγνώμης αὐτοὺς παρὰ τῶν ἀκουσάντων τυγχάνειν. Ὅμως δὲ ὁ μὲν λόγος μοι περὶ τούτων, ὁ δ ἀγὼν οὐ πρὸς τὰ τούτων ἔργα ἀλλὰ πρὸς τοὺς πρότερον ἐπ αὐτοῖς εἰρηκότας. Λυσίας, Επιτάφιος τοῖς Κορινθίων βοηθοῖς 1 2 Παρατηρήσεις: 1. Να γραφεί η μετάφραση του παραπάνω κειμένου. [Μονάδες: /20]

10 2. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω α. ἡγούμην: γ πληθυντικό ευκτικής παθητικού αορίστου. β. παρόντες: α ενικό οριστικής και ευκτικής ενεστώτα. γ. ἐμεμψάμην: β ενικό του ίδιου χρόνου δ. λέγειν: β πληθυντικό οριστικής αορίστου. ε. τυγχάνειν: απαρέμφατα όλων των χρόνων. 3. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω α. πᾶσιν ἀνθρώποις: στην ίδια πτώση στον άλλο αριθμό. β. τοῦτο: αιτιατική πληθυντικού του ίδιου γένους. γ. πόλις: κλητική ενικού. δ. ὁ ἀγών: δοτική πληθυντικού. ε. ἔργα: ονομαστική ενικού. 4. Να προσδιορίσετε τη συντακτική θέση των παρακάτω λέξεων του κειμένου. Να αναφέρετε και τον όρο που προσδιορίζουν: ὦ παρόντες, ἴσον, διὰ τοῦτο, συγγνώμης, παρὰ τῶν ἀκουσάντων. 5. Να αναγνωριστεί ο υποθετικός λόγος της πρώτης περιόδου και να μεταφερθεί στο είδος της αόριστης επανάληψης σε παρόν/μέλλον. Απαντήσεις: 1. Εάν λοιπόν, παρευρισκόμενοι σε αυτόν εδώ τον τάφο, θεωρούσα ότι είναι δυνατόν με λόγια να παρουσιάσω την αρετή των ανδρών που κείτονται εδώ, θα κατηγορούσα εκείνους που ανέθεσαν σε μένα να μιλήσω για αυτούς λίγες ημέρες πριν. Επειδή λοιπόν για όλους τους ανθρώπους ο οποιασδήποτε χρόνος δεν επαρκεί για να προετοιμάσουν λόγο αντάξιο των έργων τους, γι αυτό το λόγο και η πόλη μου φαίνεται σε μένα ανέθεσε πριν από λίγο, επειδή προνόησε για αυτούς που μιλούν εδώ, οτι σε μικρό χρονικό διάστημα έδωσε την προσταγή, επειδή νόμιζε έτσι ότι περισσότερη συγχώρεση θα τύγχαναν αυτοί από αυτούς που άκουσαν. Όμως ο λόγος ο δικός μου, γι αυ

11 τούς είναι, ο αγώνας μου όμως δεν είναι για αυτών τα έργα, αλ λά για εκείνους που έχουν μιλήσει νωρίτερα γι αυτούς. 2. α) ἡγηθείησαν//ἡγηθεῖεν, β) πάρειμι//παρείην, γ) ἐμέμψω, δ) ἐλέξατε//εἴπετε, ε) τυγχάνειν τεύξεσθαι//τευξεῖσθαι τυχεῖν τετυχηκέναι. 3. α) παντὶ ἀνθρώπῳ, β) ταῦτα, γ) πόλι, δ) τοῖς ἀγῶσι(ν), ε) ἔργον. 4. ὦ παρόντες: κλητική προσφώνηση, επιθετική μετοχή ἴσον κατηγορούμενο στο λόγον από το παρασκευάσαι διὰ τοῦτο: εμπρόθετος προσδιορισμός του αναγκαστικού αιτίου στο παρασκευάσαι συγγνώμης: αντικείμενο του απαρεμφάτου τυγχάνειν παρὰ τῶν ἀκουσάντων: εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου στην έκφραση τυγχάνειν συγνώμης, το τῶν ἀκουσάντων ε πιθετική μετοχή με υποκείμενο το άρθρο της. 5. Ο υποθετικός λόγος του πρώτου αποσπάσματος δηλώνει το μη πραγματικό, Υπόθεση: Εἰ + οριστική ιστορικού χρόνου (ἡγούμην), και Απόδοση: ἐμεμψάμην ἂν, δηλαδή, δυνητική οριστική. Προκειμένου να μετατραπεί σε αόριστη επανάληψη σε παρόν/μέλλον πρέπει να έχω στην υπόθεση ἐάν + υποτακτική και στην απόδοση οριστική ενεστώτα. Δηλαδή: Ἐάν ἡγῶμαι μέμφομαι. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ 6 Ο : Ἄνδρες φίλοι, ἐγὼ προσειλόμην μὲν ὑμᾶς, οὐ νῦν πρῶτον δοκιμάσας, ἀλλ ἐκ παίδων ὁρῶν ὑμᾶς, ἃ μὲν καλὰ ἡ πόλις νομίζει, προθύμως ταῦτα ἐκπονοῦντας, ἃ δὲ αἰσχρὰ ἡγεῖται, παντελῶς τούτων ἀπεχομένους. Ὧν δ ἕνεκα αὐτός τε οὐκ ἄκων εἰς τόδε τὸ τέλος κατέστην καὶ ὑμᾶς παρεκάλεσα δηλῶσαι ὑμῖν βούλομαι. Ἐγώ γὰρ κατενόησα ὅτι οἱ πρόγονοι χείρονες μὲν ἡμῶν οὐδὲν ἐγένοντο. Ἀσκοῦντες γοῦν κἀκεῖνοι διετέλεσαν ἅπερ ἔργα ἀρετῆς νομίζεται. Ὅ,τι μέντοι προσεκτήσαντο τοιοῦτοι ὄντες ἢ τῷ τῶν Περσῶν κοινῷ ἀγαθὸν ἢ αὐτοῖς, τοῦτ οὐκέτι δύναμαι ἰδεῖν. Παρατηρήσεις: Ξενοφώντας, Κύρου Παιδεία 1, 5, Να γραφεί η μετάφραση του παραπάνω κειμένου. [Μονάδες: /20] 2. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω α. προσειλόμην: γ πληθυντικό οριστικής ενεστώτα. β. ὁρῶν: β ενικό προστακτικής αορίστου β.

12 γ. ἀπεχομένους: β ενικό ευκτικής αορίστου β. δ. κατέστην: α ενικό παρατατικού ίδιας φωνής. ε. προσεκτήσατο: γ ενικό οριστικής παρακειμένου. 3. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω α. παίδων: κλητική ενικού. β. τέλος: ονομαστική πληθυντικού. γ. πρόγονοι: δοτική ενικού. δ. ἅπερ: αιτιατική ενικού στο θηλυκό γένος. ε. τοιοῦτοι: ονομαστική πληθυντικού στο θηλυκό γένος. 4. Να προσδιορίσετε τη συντακτική θέση των παρακάτω λέξεων του κειμένου. Να αναφέρετε και τον όρο που προσδιορίζουν: ἀπεχομένους, ὧν ἕνεκα, ἡμῶν, ἅπερ, ἀρετῆς, αὐτοῖς. [Μονάδες: /6] 5. «Ἐγὼ γὰρ κατενόησα ὅτι οἱ πρόγονοι χείρονες, μὲν ἡμῶν οὐδὲν ἐγένοντο». Να μεταφερθεί σε πλάγιο λόγο με εξάρτηση το «Κῦρος εἶπεν». [Μονάδες: /4] Απαντήσεις: 1. Άνδρες φίλοι μου, εγώ σας εξέλεξα, όχι γιατί σας δοκίμασα πρώτα για πρώτη φορά, αλλά διότι σας έβλεπα από την παιδική ηλικία να εκτελείτε πρόθυμα αυτά που η πόλη θεωρεί αγαθά και να απέχετε εντελώς από όσα η πόλη θεωρεί ντροπιαστικά. Επιθυμώ να σας δηλώσω για ποιους λόγους και εγώ ο ίδιος με την θέλησή μου αποδέχθηκα αυτόν το σκοπό (το αξίωμα) και (για ποιους λόγους) σας προσκάλεσα κοντά μου (ως συμπαραστάτες). Διότι εγώ κατάλαβα ότι οι πρόγονοί μας καθόλου δεν έγιναν κατώτεροι από εμάς και εκείνοι λοιπόν ζούσαν εξασκώντας όσα ακριβώς θεωρούνται έργα αρετής ποιο λοιπόν καλό εξασφάλισαν αν και ήταν τέτοιοι ή για τον λαό των Περσών (το Περσικό κράτος) ή για τους εαυτούς τους, αυτό καθόλου δεν μπορώ ακόμη να το διακρίνω. 2. α) προσαιροῦνται, β) ἰδὲ, γ) ἀπόσχοιο, δ) καθιστάμην, ε) προσκέκτηται.

13 3. α) παῖ, β) τέλη, γ) προγόνῳ, δ) ἥνπερ, ε) τοιαῦται. 4. ἀπεχομένους: μετοχή κατηγορηματική από τη μετοχή ὁρῶν που παράγεται από ρήμα αισθήσεως σημαντικό συνδετικό, συνημμένη στο αντικείμενο της μετοχής ὁρῶν στο εννοούμενο ὑμᾶς ὧν ἕνεκα: εμπρόθετος προσδιορισμός του αναγκαστικού αιτίου στο κατέστην ἡμῶν: γενική συγκριτική από τον συγκριτικό χείρονες ως β όρος σύγκρισης, α όρος σύγκρισης οἱ πρόγονοι ἅπερ: υποκείμενο του νομίζεται, αττική σύνταξη, εισάγει δευτερεύουσα αναφορική, ονοματική πρόταση σε θέση αντικειμένου στο ρήμα διετέλεσαν ἀρετῆς: γενική κατηγορηματική της ιδιότητας στο ἔργα από το συνδετικό ρήμα εἰμί. αὐτοῖς: δοτική προσωπική χαριστική 5. Κῦρος εἶπεν κατανοῆσαι γὰρ ὅτι οἱ πρόγονοι, χείρονες μὲν ἑαυτῶν οὐδὲν γένοιντο. Κῦρος εἶπεν ὅτι κατανοήσαι γὰρ ὅτι οἱ πρόγονοι, χείρονες μὲν ἑαυτῶν οὐδὲν γένοιντο. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ 7 Ο : Οἶμαι δ ὑμᾶς οὐκ ἁγνοεῖν ὅτι τῶν Ἑλλήνων οἱ μὲν δυσκόλως πρὸς ὑμᾶς ἔχουσιν, οἱ δ ὡς οἷόν τε μάλιστα φιλοῦσι καὶ τὰς ἐλπίδας τῆς σωτηρίας ἐν ὑμῖν ἔχουσιν. Καὶ φασὶν οἱ μὲν τοιοῦτοι μόνην εἶναι ταύτην πόλιν, τὰς δ ἄλλας κώμας, καὶ δικαίως ἂν αὐτὴν ἄστυ τῆς Ἑλλάδος προσαγορεύεσθαι καὶ διὰ τὸ μέγεθος καὶ διὰ τὰς εὐπορίας τὰς ἐνθέδε τοῖς ἄλλοις γιγνομένας καὶ μάλιστα διὰ τὸν τρόπον τῶν ἐνοικούντων οὐδένας γὰρ εἶναι πραοτέρους οὐδὲ κοινοτέρους, οὐδ οἷς οἰκειότερον ἂν τὶς τὸν ἅπαντα βίον συνδιατρίψειεν. Οὕτω δὲ μεγάλαις χρῶνται ταῖς ὑπερβολαῖς, ὥστ οὐδὲ τοῦτ ὀκνοῦσι λέγειν, ὡς ἥδιον ἂν ὑπ ἀνδρὸς Ἀθηναίου ζημιωθεῖεν ἢ διὰ τῆς ἑτέρων ὠμότητος εὖ πάθοιεν. Ισοκράτους, Περί Αντιδόσεως Παρατηρήσεις: 1. Να γραφεί η μετάφραση του παραπάνω κειμένου. [Μονάδες: /20] 2. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω

14 α. οἶμαι: β ενικό οριστικής παρατατικού. β. εἶναι: γ ενικό μέλλοντα. γ. γιγνομένας: β ενικό προστακτικής αορίστου β. δ. συνδιατρίψειεν: ουδέτερο της μετοχής παρακειμένου ενεργητικής φωνής σε γ πληθυντικό υποτακτικής. ε. πάθοιεν: β ενικό οριστικής υπερσυντελίκου. 3. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω α. τῶν Ἑλλήνων: δοτική πληθυντικού. β. ἐλπίδας: αιτιατική ενικού. γ. μέγεθος: δοτική ενικού. δ. εὐπορίας: γενική πληθυντικού. ε. ὠμότητος: ονομαστική ενικού. 4. Να προσδιορίσετε τη συντακτική θέση των παρακάτω λέξεων του κειμένου. Να αναφέρετε και τον όρο που προσδιορίζουν: ὑμᾶς, πρὸς ὑμᾶς, τῆς σωτηρίας, τὸν ἅπαντα, διὰ τῆς ὠμότητος. 5. Να βρείτε στη νέα ελληνική τουλάχιστον δύο λέξεις ετυμολογικά συγγενείς με τις παρακάτω: φιλοῦσι, προσαγορεύεσθαι, ἐνοικούντων, συνδιατρίψειεν, χρῶνται. Απαντήσεις: 1. Και θεωρώ οτι εσείς δεν αγνοείτε πως από τους Έλληνες, άλλοι διάκεινται εχθρικά προς εσάς και άλλοι όπως είναι φυσικό πάρα πολύ σας αγαπούν και στηρίζουν σε εσάς τις ελπίδες της σωτηρίας τους. Και οι δεύτεροι ισχυρίζονται οτι η πόλη αυτή είναι μοναδική, ενώ οι υπόλοιπες είναι κωμοπόλεις και δικαιολογημένα αυτή θα μπορούσε να ονομαστεί πόλη της Ελλάδας και εξαιτίας της έκτασής της και εξαιτίας του τοπικού πλούτου που ευεργετεί τους άλλους και κυρίως εξαιτίας του τρόπου ζωής των κατοίκων της. Διότι κανείς δεν είναι αγαθότερος, ούτε περισσότερο ενεργός στα κοινά, ούτε σε ότι αφορά τον ιδιωτικό βίο θα μπορούσε κανείς να ζήσει ολόκληρη τη ζωή μαζί του(με τον ίδιο τρόπο). Έτσι λοιπόν μεγάλα λόγια χρησιμοποιούν, ώστε καθόλου δεν διστάζουν να πουν αυτό, οτι δηλαδή θα ήταν πιο ευχάριστο να βλάπτονταν από

15 άνδρα Αθηναίο, παρά να ωφελούνταν από την βαρβαρότητα άλλων. 2. α) ᾤου, β) ἔσται, γ) γενοῦ, δ) συνδιατετριφότα ὦσιν, ε) ἐπεπόνθεις. 3. α) τοῖς Ἕλλησι(ν), β) ἐλπὶν, γ) μεγέθει, δ) τῶν εὐποριῶν, ε) ὠμότης. 4. ὑμᾶς: υποκείμενο του ἁγνοεῖν κατά ετεροπροσωπία και αντικείμενο του οἶμαι πρὸς ὑμᾶς: εμπρόθετος της εχθρικής διάθεσης στο ρήμα ἔχουσιν τῆς σωτηρίας: γενική αντικειμενική στο τὰς ἐλπίδας τὸν ἅπαντα: επιθετικός προσδιορισμός στο βίον διὰ τῆς ὠμότητος: εμπρόθετος του αναγκαστικού αιτίου στο ρήμα εὖ πάθοιεν 5. Προσφιλής, φίλος, φιλικός//αγορητής, αγορά, ετυμηγορία// ενοίκιο, ενοικιαστής, υπενοικιάζω// διατριβή, προστριβή, τρίψιμο// κατάχρηση, αχρηστία, χρησιμοποιώ.